ΕΙΣΑΓΩΓΗ - sch.grusers.sch.gr/andfilias/ergasies/PERIVALONTIKI.doc · Web viewΟΕΔΒ Η...

Περιβαλλοντική Αγωγή Περιβαλλοντικά θέματα στα σχολικά βιβλία της Γλώσσας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Ιστορική ανασκόπηση

Ορισμοί

Στόχοι

Διαστάσεις

Χαρακτηριστικά

Είναι πια γεγονός ότι ο κόσμος μας μεταβάλλεται συνεχώς. Η τεχνολογική εξέλιξη έχει

επιφέρει πολλές αλλαγές. Οι γνώσεις και οι πληροφορίες εμπλουτίζονται, μεταφέρονται και

συχνά ανατρέπονται εξαιρετικά γρήγορα. Ο σύγχρονος άνθρωπος βλέπει και ζει αυτή τη συνεχή

αλλαγή του περιβάλλοντός του. Νέα προβλήματα παρουσιάζονται, που αυξάνουν και επιζητούν

λύσεις. Οι παλιότερες στάσεις απέναντι σ’ αυτά τα προβλήματα δεν επαρκούν και πολλοί

καθιερωμένοι θεσμοί και αξίες αμφισβητούνται. Όλα αυτά οδήγησαν στην αναζήτηση κάτι

νέου, κάτι καινούριου που θα διαμορφώνει τις νέες στάσεις του ανθρώπου απέναντι στη φύση

και τα προβλήματά της. Οδήγησαν στην εμφάνιση και την αναγκαιότητα της ύπαρξης της

Περιβαλλοντικής Αγωγής.

Η ιστορίας της αρχίζει στα τέλη του 19ου αιώνα με διάφορα κινήματα για τη διατήρηση της

φύσης. Από τη δεκαετία του 1960 και μετά αρχίζει να προσανατολίζεται ως εκπαίδευση όχι

μόνο των ειδικών για τα θέματα της φύσης, αλλά και ως αγωγή των πολιτών με στόχο αλλαγές

στη στάση, τη συμπεριφορά και τις αξίες του κοινωνικού συνόλου.

Ένας πρώτος ορισμός για την περιβαλλοντική αγωγή δόθηκε από την IUCN (International

of Nature) το 1970 στη Νεβάδα των ΗΠΑ και είναι ο παρακάτω : « Περιβαλλοντική Αγωγή

είναι μια διαδικασία αναγνώρισης αξιών και διασαφήνισης ενεργειών έτσι ώστε να

αναπτυχθούν οι ικανότητες και οι τάσεις που είναι απαραίτητες για την εκτίμηση της σχέσης

ανάμεσα στον άνθρωπο, τον πολιτισμό του και το βιοφυσικό του περιβάλλον. Η

περιβαλλοντική αγωγή επίσης συνεπάγεται άσκηση στη λήψη αποφάσεων και στη διαμόρφωση

από το ίδιο το άτομο ενός κώδικα συμπεριφοράς γύρω από θέματα αφορούν την ποιότητα του

περιβάλλοντος».

Τις επόμενες προσπάθειες από δω και μετά αναλαμβάνει η UNESCO, η οποία αναγνωρίζει

την περιβαλλοντική αγωγή ως μια από τις 26 αρχές στη «Διακήρυξη για το περιβάλλον του

ανθρώπου» στη Στοκχόλμη το 1972. Ακολουθούν το συνέδριο του Βελιγραδίου το 1975 όπου

διαμορφώνεται το εννοιολογικό πλαίσιο της περιβαλλοντικής αγωγής και διατυπώνεται στη

«χάρτα του Βελιγραδίου». Για πρώτη φορά τίθενται συγκεκριμένα οι στόχοι της

περιβαλλοντικής αγωγής. :

Υπεύθυνος Καθηγητής :Σ. Κρίβας Σελ.2 Δράκου Μαρία- Φίλιας Ανδρέας


Συνειδητοποίηση : η Περιβαλλοντική Αγωγή βοηθά στην επίγνωση και ευαισθησία

σχετικά με το συνολικό περιβάλλον και τα προβλήματά του.

Γνώση : βοηθά στην απόκτηση μιας βασικής γνώσης του συνολικού περιβάλλοντος,

των προβλημάτων του και του υπεύθυνου ρόλου της ανθρωπότητας.

Στάσεις : βοηθά στο να αποκτηθούν κοινωνικές αξίες, ισχυρά αισθήματα και

ενδιαφέροντα και προτρέπει στη κινητοποίηση και ενεργή συμμετοχή για την προστασία

και βελτίωση του περιβάλλοντος

Δεξιότητες : βοηθά να αποκτηθούν οι κατάλληλες ικανότητες για να επιλύονται και τα

περιβαλλοντικά προβλήματα.

Ικανότητα αξιολόγησης : βοηθά να αξιολογηθούν τα περιβαλλοντικά μέτρα και τα

εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχέση με την οικολογική, πολιτική, οικονομική,

κοινωνική, αισθητική και εκπαιδευτική τους διάσταση.

Συμμετοχικότητα : βοηθά να αποκτηθεί η αίσθηση του επείγοντος και της

υπευθυνότητας των προβλημάτων έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η δράση για την επίλυση

των περιβαλλοντικών προβλημάτων.

Ο επόμενος σταθμός είναι το συνέδριο της Τιφλίδας, το 1977. Το συνέδριο αυτό

χαρακτηρίζεται ως Συνέδριο γέννησης της περιβαλλοντικής αγωγής και με τη διακήρυξή του την

προσδιορίζει ως διαδικασία που μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση του περιβάλλοντος γενικά και

στη επίλυση περιβαλλοντικών προβλημάτων. Εδώ δίνεται και ο πλέον αποδεκτός ορισμός της

περιβαλλοντικής αγωγής που είναι ο εξής : « Η Περιβαλλοντική Αγωγή προωθεί την ανάπτυξη

σαφούς αντίληψης και ενδιαφέροντος για την οικονομική, κοινωνική, πολιτική και οικολογική

αλληλεξάρτηση σε αστικές και αγροτικές περιοχές. Παρέχει σε κάθε άτομο δυνατότητα απόκτησης

γνώσεων, αξιών, στάσεων, αφοσίωσης και δεξιοτήτων που χρειάζονται για να προστατεύσει και να

καλυτερέψει το περιβάλλον. Συμβάλλει στη δημιουργία νέων προτύπων συμπεριφοράς, ατόμων,

ομάδων, κοινωνιών προς το περιβάλλον.»

Ακολουθεί το Συνέδριο της Μόσχας το 1987 όπου γενικά υιοθετούνται τα όσα

διακηρύχθηκαν την Τιφλίδα και εδώ προστίθεται ο προβληματισμός για την ανάπτυξη στον

περιβαλλοντικό χώρο. Πρώτη φορά, εδώ, παρουσιάζεται ο όρος « βιώσιμη ή αειφόρος ή

αυτοσυντηρούμενη ανάπτυξη» και η αναγνώριση ότι αυτή είναι η μοναδική λύση για το

περιβαλλοντικό πρόβλημα. Η « εκπαίδευση για βιώσιμη ανάπτυξη» απασχολεί όλα τα επόμενα

συνέδρια ( στο Ρίο 1992, στο Κάιρο 1994, στην Κοπεγχάγη 1996, στην Κωνσταντινούπολη 1996

και στη Θεσσαλονίκη 1997) χωρίς να υπάρξουν οριστικές λύσεις. Η συζήτηση για τον

αποπροσανατολισμό της εκπαίδευσης προς την Αειφορία ή Βιωσιμότητα βρίσκεται ακόμα σε

κορύφωση, σε παγκόσμιο επίπεδο.



Η σχέση ανθρώπου-περιβάλλοντος πέρασε από πολλές φάσεις. Από τη θεοποίηση των

φυσικών δυνάμεων και την «αμυντική στάση» του ανθρώπου, φτάσαμε με την ανάπτυξη της

επιστήμης και της τεχνολογίας στη σχέση εκμεταλλευτή-εκμεταλλευόμενου και στην «κυριαρχία»

του ανθρώπου πάνω στη φύση. Η εκπαίδευση ανάλογα με τη σχέση πέρασε κι αυτή από πολλές

φάσεις και αντανακλούσε κάθε φορά το είδος αυτής της σχέσης. Έτσι η περιβαλλοντική αγωγή

απόκτησε τρεις διαστάσεις-προσεγγίσεις

Εκπαίδευση γύρω από το περιβάλλον (about)

Αυτή η εκπαίδευση έχει κύριους φορείς τα μαθήματα των φυσικών επιστημών : βιολογία,

ζωολογία, χημεία, φυσική, γεωγραφία, γεωλογία. Εδώ δίνεται βαρύτητα στη γνώση που μπορεί να

προσφερθεί στους μαθητές. Μια γνώση συχνά στεγνή, στριμωγμένη στο ωρολόγιο πρόγραμμα,

ελλιπή ή υπεραπλουστευμένη, αποσπασματική και το κυριότερο αποκομμένη από το ίδιο το

αντικείμενό της, την φύση. Παράλληλα αναπτύσσεται και μια άλλη διάσταση :

Εκπαίδευση μέσα στο περιβάλλον (from and through) . εδώ, η εμπειρία γίνεται η πηγή της

γνώσης για το περιβάλλον. Η επαφή του ατόμου με τη φύση προσφέρει συναισθηματική

εμπλοκή ψυχολογική ωρίμανση, ανάπτυξη ενδιαφέροντος για το περιβάλλον και χαρά για την

ανακάλυψη μέσα από την εμπειρία της επαφής. Το ιδεώδες, όμως, της ΠΑ που θέλει να

προσφέρει μια εκπαίδευση με διαφορετικό χαρακτήρα που θα διαμορφώσει το «νέο ήθος»

φαίνεται πως βρίσκει ανταπόκριση στην Τρίτη διάσταση.

Εκπαίδευση για το περιβάλλον (for)

Μέσα σ’ αυτή την Τρίτη διάσταση μπαίνει η ευθύνη του κάθε ατόμου για την τύχη του

περιβάλλοντος. Εδώ οι άνθρωποι θα οπλιστούν με αξίες και στάσεις που θα διαμορφώσουν και

τη καθημερινότητά τους, αλλά και τις αποφάσεις για το μέλλον του περιβάλλοντος. Ο

άνθρωπος εδώ θα κάνει σήμερα ότι καλύτερο μπορεί για το σήμερα και ταυτόχρονα για το

μέλλον της φύσης. Οι τρεις αυτές διαστάσεις αλληλοσυμπληρούμενες θα μπορούσαν να

δώσουν μια ολοκληρωμένη εκπαιδευτική στάση απέναντι στα προβλήματα της φύσης και στην

εγκαθίδρυση της νέας σχέσης ανθρώπου-περιβάλλοντος.

Στο Συνέδριο της Τιφλίδας ως βασικά χαρακτηριστικά της ΠΑ καθορίζονται τα παρακάτω

1. Ο προσανατολισμός στη λύση περιβαλλοντικών προβλημάτων.

2. Διεπιστημονικότητα στη λύση προβλημάτων

3. Άνοιγμα των σχολείων στη ζωή ή αλλιώς ενσωμάτωση της εκπαίδευσης στην κοινωνία.

4. Ο διαρκής χαρακτήρας της εκπαίδευσης.

Το δεύτερο απ’ αυτά τα χαρακτηριστικά, η διεπιστημονικότητα είναι εκείνη η οποία εισάγει την

συστημική προσέγγιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Βλέπει ολιστικά τα θέματα και όχι

μονόπλευρα από την πλευρά της κάθε επιστήμης όπως γινόταν έως τώρα. Στο Δημοτικό τα



διάφορα μαθήματα προσφέρουν γνώσεις το καθένα απ’ τη μεριά του. Μέσα από την

διεπιστημονικότητα επιχειρείται μια συνένωση-συνεκτίμηση των γνώσεων, των συμπεριφορών και

μια ολόπλευρη αντιμετώπιση των προβλημάτων προκειμένου να καταφέρουμε ο μαθητής να

γνωρίσει τη φύση, να την ανακαλύψει, να ευαισθητοποιηθεί απέναντί της και να πράξει ανάλογα

για τη σωτηρία της.

Στην παρακάτω εργασία μας θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε στα πλαίσια της

διεπιστημονικότητας πως παρουσιάζονται περιβαλλοντικά προβλήματα μέσα από τα μαθήματα της

«Γλώσσας» (στις Δ’,Ε’,ΣΤ’ τάξεις). Η καταγραφή, βέβαια, αυτή αφορά την εκπαίδευση «γύρω»

απ’ το περιβάλλον αφού προσφέρει κάποιες γνώσεις. Όμως η ιδιαιτερότητα του μαθήματος της

γλώσσας που ξεφεύγει από τη συνήθη μορφή των μαθημάτων που θεωρούνται φορείς της Π.Α. και

αφήνει χώρο για προβληματισμό και συζήτηση, βοηθά στο να περάσει η εξέταση των

προβλημάτων, στη εκπαίδευση «μέσα» ή ακόμα-ακόμα να πάρουμε άρωμα από εκπαίδευση «για»

το περιβάλλον. Για το λόγο αυτό πέρα από την καταγραφή θα προσπαθήσουμε να προτείνουμε και

κάποιες μεθοδολογικές προσεγγίσεις της Π.Α. που θα μπορούσαν, ίσως, να βρουν εφαρμογή στις

επιμέρους περιπτώσεις. Έτσι θα έχουμε ανακαλύψει τους εκπαιδευτικούς στόχους της

περιβαλλοντικής, αλλά και κάθε αγωγής.

Γνωστικός ( μέσα απ’ τα ίδια τα μαθήματα).

Συναισθηματικός ( με την εμπλοκή στη συζήτηση και την επαφή με το ίδιο το αντικείμενο.

Πραξιακός ( με τις προτεινόμενες ενέργειες).

Επίσης θα επιχειρήσουμε μια στατιστική κατανομή των θεμάτων που πραγματεύεται το μάθημα

της «Γλώσσας» στις τρεις αυτές τάξεις.

Τ Α Ξ Η Δ ’

ΤΙΤΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΕΛ

ΙΔΑ

ΤΕ

ΥΧ

Ο

Σ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Αμαδρυάδες 57 Α’ Δάσος. Υλοτομία. Περιβαλλοντικό μονοπάτι.

project

Στην άκρη του βάλτου 83 Α’ Βιότοπος. Βάλτος Μελέτη πεδίου.

Φωτογραφίσεις. Project

Ελληνικός όρθρος 103 Α’ Αγροτικό περιβάλλον Συζητήσεις. Συγκρίσεις.

Μελέτη περίπτωσης.



Ευλογημένη γη 31 Β’ Αγροτικό περιβάλλον.

Εργασίες του τόπου

Παιχνίδι. Θέατρο.

ζωγραφική. Κολλάζ.

ΤΙΤΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΕΛ

ΙΔΑ

ΤΕ

ΥΧ

Ο

Σ



Μέσα στη σπηλιά 49 Β’ Άνθρωπος- φύση. Η ζωή στην προϊστορία.

Διαχρονικές συγκρίσεις. Πληροφορίες. Συζήτηση.

Τα περδικόπουλα 61 Β’ Άνθρωπος- φύση.Το κυνήγι. Στάση ζώων. Συμπεριφορά ανθρώπου.

Οικολογικό παιχνίδι.

Η θάλασσα 71,

75

Β’ Αναφορά στο οικοσύστημα που γίνεται τρόπος ζωής για κάποιους ανθρώπους

Μελέτη περίπτωσης. Έρευνα

Project

Έχετε δει θέατρο στο

δρόμο;

108 Β’ Άνθρωπος – φύσηΕχθρικές και φιλικές τάσεις

Έρευνα για ανάλογες

περιπτώσεις παιχνίδι-θέατρο

Συναυλία 108 Γ’ Βιότοπος. Λίμνη Μελέτη πεδίου project

Ο φίλος μου ο Ανυφαντής 26 Γ’ Άνθρωπος-ζώα. Επαφή με το ζωικό βασίλειο

Ανταλλαγή εμπειριών.

Ζωγραφική . κολλάζ.

Το τσακισμένο δέντρο 40 Γ’ Άνθρωπος-φύση. Κατάχρηση της φύσης. Αγάπη για τη φύση.

Συζήτηση. Οικολογικό

παιχνίδι. Ζωγραφική.

Το μπόλιασμα 53 Γ’ Άνθρωπος-φύση.Η αγάπη του ανθρώπου που ζει στη φύση γι’ αυτή.

Έρευνα για αγροτικές

δουλειές.


Δρόμοι καθαροί και

φωτισμένοι

76 Γ’ Αναφορά σ’ ένα αλλοτινό αστικό περιβάλλον

Έρευνα για το άλλοτε και το

τώρα.. project

Τα πουλιά 86 Γ’ Άνθρωπος-ζώα. Αγάπη και προστασία

Συζήτηση. Εμπειρίες.

Ζωγραφική. Πληροφορίες.

Το παραγάδι 89

94

Γ’ Η θάλασσα και ένας τρόπος αλιείας

Έρευνα . project



Τραγούδι κοριτσιού 115 Γ’ Άνθρωπος-φύσηΤα συναισθήματα που γεννιούνται από της επαφή

Εμπειρίες

Στην ακρολιμνιά 118 Γ’ Άνθρωπος-φύσηΗ ζωή στην προϊστορία

Διαχρονικές συγκρίσεις.

Πληροφορίες. Ζωγραφική.

Ο τόπος μας 11 Δ’ Περιγραφή τόπου Project

Το καπνοχώρι 43 Δ’ Περιγραφή τόπου project

ΤΙΤΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΕΛ

ΙΔΑ

ΤΕ

ΥΧ

Ο

Σ



Το ψάρεμα του αστακού. 47 Δ’ Άνθρωπος-ζώα. Τρόπος αλιείας

Έρευνα. Πληροφορίες.

Ζωγραφική. project

Το κυνήγι με το λάστιχο. 57 Δ’ Ο άνθρωπος κυρίαρχος της φύσης αλλά και προστάτης

Πληροφορίες. Έρευνα.

Το μικρό χελιδόνι. 83 Δ’ Άνθρωπος-ζώα.Ο άνθρωπος προστάτης

Πληροφορίες. Ζωγραφική.

Έρευνα για τα την πανίδα

της περιοχής.

Οι μεταξοσκώληκες 89 Δ’ Άνθρωπος- ζώαΟ άνθρωπος εκμεταλλευτής

Πληροφορίες. Ζωγραφική

Η χρυσόμυγα 93 Δ’ Άνθρωπος- ζώαΟ άνθρωπος χλευαστής και προστάτης.

Πληροφορίες. Ζωγραφική

Τα θέματα θα μπορούσαμε να τα κατατάξουμε σε πέντε κατηγορίες προκειμένου να

προσπαθήσουμε μια στατιστική μελέτη. Οι κατηγορίες αυτές είναι:



α/α Θέματα Μαθήματα

1. Οικοσυστήματα- Βιότοποι 3

2. Άνθρωπος-Φύση και ζώα 18

3. Αγροτικό περιβάλλον 2

4. Αστικό περιβάλλον 1

5. Περιγραφές τόπων 2

Από την παραπάνω καταγραφή και στατιστική παρουσίαση μπορούμε να βγάλουμε τα εξής

συμπεράσματα:

Σε σύνολο 101 μαθημάτων του βιβλίου «η γλώσσα μου» της Δ’ Δημοτικού, τα 26 είναι αυτά με

κάποιο οικολογικό περιεχόμενο.



Απ’ αυτά τρία (3) αναφέρονται γενικά σε οικοσυστήματα (δάσος) και βιότοπους (βάλτος-λίμνη)

Δύο (2) μαθήματα κάνουν αναφορά σε αγροτικό περιβάλλον.

Δύο (2) σε περιγραφές τόπων.

Ένα (1) μάθημα αναφέρεται σε αστικό περιβάλλον, παλιότερης εποχής.

Η συντριπτική πλειοψηφία δεκαοχτώ (18) μαθήματα αναφέρονται στη συναισθηματική

εμπλοκή του ανθρώπου με το περιβάλλον. Ο άνθρωπος στα περισσότερα παρουσιάζεται ως

κυρίαρχος και εκμεταλλευτής της φύσης (κυνήγι-ψάρεμα) με εχθρικές προς αυτή τάσεις, αλλά

σχεδόν αμέσως κάποιος άλλος ήρωας δείχνει τις φιλικές τάσεις και την αγάπη και προστασία

του προς τη φύση, σε μια προσπάθεια να ισορροπήσουν οι δυο τάσεις.

Τ Α Ξ Η Ε ’

ΤΙΤΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΕΛ

ΙΔΑ

ΤΕ

ΥΧ

Ο

Σ



Ο κυνηγός 46 Α’ Θέμα το κυνήγι. Μεθοδολογικές

προσεγγίσεις. Συζήτηση για

το τι παίρνουμε και πως από

τη φύση.

Ο γιος της βροχής 87 Α’ Περιγραφή και συνήθειες ενός ζώου

Μπορούμε να κάνουμε

έρευνα για τη βροχή.

Πώς;

Τι προσφέρει;

Ένας σκίουρος στο δάσος 93 Α’ Περιγραφή και συνήθειες ζώου

Αφορμή για project με θέμα :

«το δάσος»

Ο Μορμόλης 17 Β’ Υπάρχει στο κείμενο προβληματισμός για την έλλειψη πράσινου στις πόλεις

Αφορμή για project με θέμα :

Το πάρκο.

Η αυλή του σχολείου.

Η πόλη μας.



Το στοιχειό 69 Β’ Μια βιομηχανική περιοχή μέσα απ’ τα μάτια ενός παιδιού

Σύγκριση με την περιοχή

τους. Πληροφορίες για

ανάλογες περιπτώσεις.

Έρευνα για τα υπέρ και τα

κατά της βιομηχανίας

Μοναξιά δεν υπάρχει 7 Γ’ Η φύση ανάγεται σε απόλυτο σύντροφο του ανθρώπου.

Ανταλλαγή εμπειριών μέσα

από συζήτηση

Η παλιά Αθήνα 43 Γ’ Αναφορά σε αστικό περιβάλλον.

Project με θέμα : ο Τόπος

μας

Οι μηχανές στη υπηρεσία

του ανθρώπου.

74 Γ’ Πώς η τεχνολογία άλλαξε τη ζωή του ανθρώπου.

Διαχρονικές συγκρίσεις, οι

εργασίες άλλοτε και τώρα.

Το μηχάνημα 80 Γ’ Προβληματισμός: οι μηχανές στην υπηρεσία του ανθρώπου;

Σκέψεις- συζητήσεις.

ΤΙΤΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΕΛ

ΙΔΑ

ΤΕ

ΥΧ

Ο

Σ



Έτος 2080 μ.Χ. 87 Γ’ Ένα μελλοντολογικό κείμενο με πολλές νύξεις για προβλήματα.

Αφορμή για πολλές

συζητήσεις και εργασίες:

εναλλακτικοί τρόποι

ενέργειας. Μόλυνση,

ρύπανση, οικολογικό

παιχνίδι.

Τρία δείγματα

προεπιστημονικών

αντιλήψεων

97 Γ’ Μέσα σ’ άλλα θίγεται το πρόβλημα της ρύπανσης των θαλασσών.

Αφορμή για ανάπτυξη

project

Ο Αρκουδιάρης με τη γριά

αρκούδα

116 Γ’ Τα ζώα ως μέσο πλουτισμού.

Έρευνα –συζήτηση για τον

τρόπο διαβίωσης των ζώων

σε τσίρκο-πάρκο.



Η Μπουμπούκα 17 Δ’ Πώς η επαφή με τα ζώα φέρνει γαλήνη, κουράγιο


Η πολύ λαίμαργη φάλαινα

που έφαγε τη θάλασσα

91 Δ’ Μεταφορικό. Η φάλαινα καταστρέφει το φυσικό της περιβάλλον και προσπαθεί να επανορθώσει όταν καταλαβαίνει τι έκανε.

Έρευνα συζήτηση για το πώς

ο άνθρωπος καταστρέφει

πολλά από το περιβάλλον

του. Αναζήτησης λύσεων

Το πυροφάνι 111 Δ’ Τρόπος αλιείας Εργασία με θέμα « τρόποι

αλιείας»

Από σύνολο 94 μαθημάτων 15 έχουν οικολογικό περιεχόμενο. Εδώ μπορούμε να εντοπίσουμε και

κατατάξουμε τα περιβαλλοντικά μαθήματα σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με τη θεματολογία

τους:

α/α ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

1. Άνθρωπος-φύση, ζώα, εκμετάλλευση, προστασία 5

2. Περιγραφή ζώου 2


4. Επισήμανση προβλημάτων 7



Τα που μπορούμε να βγάλουμε είναι τα εξής :

Τα μαθήματα που εμπλέκουν συναισθηματικά τον άνθρωπο με τη φύση και τα ζώα, συνεχίζουν

και εδώ όπως και στην Δ’ τάξη να έχουν υψηλό ποσοστό. Παρουσιάζεται ο άνθρωπος ως

εκμεταλλευτής αλλά και ως προστάτης.

Δύο (2) από τα μαθήματα αναφέρονται στο γνωστικό επίπεδο των μαθητών, αναφέροντάς τους

συνήθειες, τρόπους ζωής και επιβίωσης διάφορων ζώων.

Ένα (1) μάθημα περιγράφει αστικό περιβάλλον, παλιότερης εποχής.

Η νέα κατηγορία που παρουσιάζεται εδώ και δεν υπήρχε στην προηγούμενη τάξη είναι τα

μαθήματα εκείνα που θίγουν περιβαλλοντικά προβλήματα. Σε επτά (7) από τα δεκαπέντε (15)

μαθήματα επισημαίνονται προβλήματα όπως: έλλειψη πράσινου, η τεχνολογία στη ζωή του

ανθρώπου, ρύπανση της θάλασσας, εναλλακτικές μορφές ενέργειας, ενεργειακή κρίση,

πυρηνικές καταστροφές, μερικά δηλαδή από τα μεγαλύτερα προβλήματα που απασχολούν την

παγκόσμια κοινωνία.

Τ Α Ξ Η Σ Τ ’

ΤΙΤΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΕΛ

ΙΔΑ

ΤΕ

ΥΧ

Ο

Σ





Παιδιά όλο μάτια 138 Α’ Έντονος προβληματισμός για την άνιση κατανομή πλούτου και τεχνολογίας που υπάρχει στον κόσμο, αναφορά σ’ αυτούς που θίγονται.

Με βάση την τελευταία

φράση του κειμένου : « Εσύ

ο ίδιος τι κάνεις για ν’

αλλάξει ο κόσμος μας στο

καλύτερο;» τα παιδιά σε

ομάδες δουλεύουν ιδέες.

Αυτές μπορούν να

δημοσιοποιηθούν στη

σχολική ή ακόμα και στη

τοπική εφημερίδα..

Ο πληγωμένος αϊτός 11

15

Β’ Η ευαισθησία και τα αισθήματα προστασίας προς κάποιο πληγωμένο ζώο.

Ευκαιρία για συζήτηση

ανταλλαγή εμπειριών αλλά

και ενημέρωση για «Εταιρίες

Προστασίας ζώων» στον

ελλαδικό και όχι μόνο χώρο.

Προστατευόμενα είδη.

Ένα ελάφι στον

Παρνασσό

29 Β’ Ένα ζώο, ελάφι, βρέθηκε σε ξένο, ως προς το φυσικό του , περιβάλλον. Η αντιμετώπισή του από τους ανθρώπους.

Εργασία για την πανίδα της

περιοχής μας.

Προβληματισμός για την

προστασία της.

Ο γάιδαρος 37 Β’ Περιγραφή, συνήθειες, τρόπος ζωής του συγκεκριμένου ζώου

Εργασία για την πανίδα της

περιοχής μας.

Προβληματισμός για την

προστασία της.

Η αυλή μας 35

40

Γ’ Το ασφυκτικό, αστικό περιβάλλον και τα προβλήματα που δημιουργεί, εδώ στα παιδιά. Πώς ο άνθρωπος παραδειγματίζεται.

Τα παιδιά της τάξης μπορούν

να κάνουν έρευνα στο

σχολείο σχετικά με το:

Πού παίζουν τα παιδιά.

Πώς παίζουν τα παιδιά



ΤΙΤΛΟΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΕΛ

ΙΔΑ

ΤΕ

ΥΧ

Ο

Σ



Στο χείμαρρο της

κυκλοφορίας

45 Γ’ Η κατάσταση που επικρατεί στις πόλεις σε σχέση με την κυκλοφορία οχημάτων-ανθρώπων

Μπορεί να αναπτυχθεί

πρόγραμμα κυκλοφοριακής

αγωγής.

Μια ιστορία τριάντα

ψαράδων

52 Δ’ Η ιστορία τριάντα ψαράδων που με την συνεργασία τους και το συνεταιρισμό τους κατάφεραν να αλλάξουν την πορεία του ποταμού Νέστου.

Συζήτηση – έρευνα –

προβληματισμός για τις

επεμβάσεις που κάνει ο

άνθρωπος στη φύση. Μελέτη

τοπικών περιπτώσεων, όπου

είναι δυνατό.

Τα δέντρα καθαρίζουν το

μολυσμένο αέρα

88 Δ’ Πώς τα δέντρα μπορούν να λειτουργήσουν ως προστάτες της ατμόσφαιρας

Μπορούν να οργανωθούν

πολλές εργασίες:

Μελέτη του αύλειου

χώρου.

Μελέτη της πλατείας-

πάρκου της περιοχής.

Δεντροφύτευση.

Ανακοινώσεις προς τους

αρμόδιους

Χαιρέτα μου τον πλάτανο 99 Δ’ Αντικείμενο του μαθήματος είναι το δέντρο πλάτανος

Ευκαιρία για εργασία με

θέμα « η χλωρίδα της

περιοχής» και τι μπορούμε

να κάνουμε για την

προστασία της



Τα μαθήματα τα κατατάσσουμε σε δυο μεγάλες κατηγορίες :

α/α ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

1. Ζώα – φυτά 2

2. Προβλήματα – προτάσεις λύσεων 8

Σαν γενικό συμπέρασμα Από την παραπάνω καταγραφή μπορούμε να βγάλουμε την ποσοτική

μείωση ( μόλις 10 από τα 103) των μαθημάτων που ασχολούνται με περιβαλλοντικά θέματα.

Ταυτόχρονα όμως μπορούμε να παρατηρήσουμε μια ποιοτική αναβάθμιση των υπό μελέτη

θεμάτων που συνίσταται στα εξής:

Δύο (2) μόνο από τα μαθήματα συνεχίζουν να παρουσιάζουν περιγραφές ζώων-φυτών

Τα υπόλοιπα 8 πραγματεύονται προβλήματα που υφίστανται σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Πολλά από τα προβλήματα εντοπίζονται πλέον στο αστικό περιβάλλον (ελλείψει χώρων

πρασίνου, κυκλοφοριακό χάος, μόλυνση του αέρα). Αυτό ίσως γιατί, η αστυφιλία , η άναρχη

δόμηση και η ανάπτυξη παλιότερα της βιομηχανίας γύρω από τα αστικά κέντρα, έκανε

ασφυκτικό το περιβάλλον σ’ αυτές τις περιοχές με αποτέλεσμα πολλά προβλήματα να Υπεύθυνος Καθηγητής :Σ. Κρίβας Σελ.15 Δράκου Μαρία- Φίλιας Ανδρέας


δημιουργούνται μέσα και γύρω από τις πόλεις. Το πολύ σπουδαίο είναι ότι όχι μόνο

επισημαίνονται προβλήματα, αλλά διαφαίνεται και η δράση που ο άνθρωπος, ατομικά ή

ομαδικά, πρέπει να αναλάβει προκειμένου να αντιμετωπίσει και να λύσει κάποια απ’ αυτά.

Επιπλέον προτείνονται και κάποιες ενέργειες σε μια προσπάθεια, ίσως προσανατολισμού της

σκέψης προς κάποιες γενικά αποδεκτές και πραγματοποιήσιμες λύσεις. πχ – θέλουμε καθαρό

αέρα;; Πρέπει να αυξήσουμε το πράσινο. – θέλουμε να επέμβουμε στη φύση; Πρέπει να το

κάνουμε με σύνεση και συνεργασία.- Θέλουμε μια βιώσιμη φύση; Πρέπει να την

προστατεύσουμε. Αυτή η προτροπή στη δράση είναι το σημείο όπου εντοπίζουμε την ποιοτική

αναβάθμιση των λίγων αλλά μεστών μαθημάτων που αναφέρονται στο περιβάλλον στην ΣΤ’

τάξη.

Ανακεφαλαιώνοντας, όσον αφορά την Περιβαλλοντική Αγωγή και το μάθημα της «Γλώσσας»

από την Δ’ τάξη έως την ΣΤ’ τάξη παρατηρούμε ότι την αρχή έχουμε πολλές περιγραφές (ζώων

φυτών τόπων) και συναισθήματα που γεννιούνται από την επαφή με τη φύση. Προχωρώντας στην

επόμενη (Ε’) τάξη και χωρίς να λείπουν τα προηγούμενα θέματα επιχειρείται και η παρουσίαση

κάποιων προβλημάτων του περιβάλλοντος. Τελειώνοντας, στην ΣΤ’ τάξη όχι μόνο επισημαίνονται

τα προβλήματα αλλά και προτείνεται η δράση ( ατόμων-ομάδων) ως λύση. Έχουμε δηλαδή μια

ανάπτυξη των θεμάτων που θα μπορούσαν, ίσως, να παρουσιαστούν σαν μια πυραμίδα :

α/α Θέματα Μαθήματα

1. Οικοσυστήματα- Βιότοποι 3

2. Άνθρωπος-Φύση και ζώα 25

3. Αγροτικό περιβάλλον 2


5. Περιγραφές τόπων 2

6. Περιγραφή ζώου 2


ΔράσηΔράσηΛύσειςΛύσεις

Εντοπισμός προβλημάτωνΕντοπισμός προβλημάτων

ΦΥΣΗ : Ζώα, φυτά, τόποιΦΥΣΗ : Ζώα, φυτά, τόποιΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

ΣΤ’ΣΤ’

Ε’Ε’

Δ’Δ’


7. Επισήμανση προβλημάτων 15

Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Σ

Ο ρόλος του Σχολείου.

Η οικολογική κρίση είναι πια γεγονός και το γνωστό οικολογικό αίτημα « Σκέψου σφαιρικά, Δράσε

τοπικά» αποκτά όλο και μεγαλύτερη αναγκαιότητα για εφαρμογή. Όμως, « στα παιδιά αυτής της

ηλικίας δεν θα πρέπει να παρουσιάζεται μονόπλευρα η εικόνα της κατεστραμμένης βιολογικά

φύσης, ούτε απ’ την άλλη να προβάλλεται ωραιοποιημένη η κατάσταση του περιβάλλοντος γιατί

κανένα από τα δυο δεν θα δημιουργήσει στα παιδιά οικολογική συνείδηση. Πάντα χρειάζεται

μέτρο στην περιγραφή των διαφόρων καταστάσεων για να επιτύχουμε θετικό αποτέλεσμα. Μέσα

από τις συζητήσεις με τους δασκάλους, τη συν-αναζήτηση της ομορφιάς του θαύματος της φύσης

από τους μαθητές και την ενεργό συμμετοχή τους στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών

προβλημάτων επιτυγχάνεται η αλλαγή αντίληψης και στάσεων για το περιβάλλον (Κρίβας)

Το σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της νέας τάξης πραγμάτων ως

σημαντικός φορέας αγωγής. Η εγκαθίδρυση μιας οικολογικής συνείδησης προϋποθέτει αλλαγή

συμπεριφοράς και στάσεων, ατόμων και ομάδων, που ξεκινά και πρέπει να ξεκινά από την σχολική

ηλικία, αν ευελπιστούμε στη σωτηρία του πλανήτη. Το σχολείο μόνο του, ίσως δεν μπορεί να

πραγματοποιήσει κάτι τέτοιο. Μπορεί όμως να κάνει ένα πρώτο βήμα, κάποιες πρώτες προσπάθειες

προς αυτή την κατεύθυνση, αρκεί βέβαια και τι ίδιο να επαναπροσδιορίσει τους στόχους του και

να βοηθηθεί από πολλούς φορείς έτσι ώστε να διασφαλίζεται η διεπιστημονικότητα..

Σ’ ένα τέτοιο σχολείο: « ο εκπαιδευτικός αρνείται την αποκλειστική ιδιοκτησία της γνώσης

και μετατρέπεται σε διευκολυντή της ομάδας, ο οποίος ακούει, προτείνει και συνοδεύει τα παιδιά,

υποστηρίζοντάς τα συναισθηματικά προς τη γνώση και την αυτογνωσία. Η ενεργός μάθηση μέσα

από έρευνα, επικοινωνία με τη γύρω κοινότητα, καλλιέργεια δημιουργικότητας και φαντασίας και

ισότιμες σχέσεις φαίνεται να διασφαλίζει τόσο την μάθηση όσο και την θετική αυτοεικόνα των

παιδιών» (Rogers 1983, Χρυσαφίδης 1996, Ντολιοπούλου 1999, Γεωργόπουλος 1999 )

Ο δρόμος προς την διαμόρφωση ενός σύγχρονου οικολογικά συνειδητοποιημένου πολίτη

δεν είναι εύκολος. Η σωτηρία του πλανήτη όμως δεν μπορεί να περιμένει. Κι επειδή οι « μεγάλοι»



του κόσμου δεν φαίνονται διατεθειμένοι να συμφωνήσουν οι προσπάθειες πρέπει να ξεκινήσουν

απ’ τους « μικρούς».

Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι ΑΒ Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Κρίβας: Περιβαλλοντική Αγωγή ( εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς ) Πανεπιστήμιο Πατρών Κρίβας: Περιβαλλοντική Αγωγή ( εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς ) Πανεπιστήμιο Πατρών

ΥΠΕΠΘ / ΕΠΕΑΕΚΥΠΕΠΘ / ΕΠΕΑΕΚ

Παπαναούμ Ζώη : Περιβάλλον και εκπαίδευση. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Παπαναούμ Ζώη : Περιβάλλον και εκπαίδευση. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

ΥΠΕΧΩΔΕ ΜΑΊΟΣ 1997ΥΠΕΧΩΔΕ ΜΑΊΟΣ 1997

Ουζούνης-ΚαλαΪτζίδης Η Περιβαλλοντική Αγωγή.Ουζούνης-ΚαλαΪτζίδης Η Περιβαλλοντική Αγωγή.

Ι. Δελλής. Φιλοσοφία της Παιδείας.Ι. Δελλής. Φιλοσοφία της Παιδείας.

ΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου Δ’ δημοτικού τεύχος 1οΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου Δ’ δημοτικού τεύχος 1ο



ΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου Δ’ δημοτικού τεύχος 4ΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου Δ’ δημοτικού τεύχος 4οο

ΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου Ε’ δημοτικού τεύχος 1οΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου Ε’ δημοτικού τεύχος 1ο




ΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου ΣΤ’ δημοτικού τεύχος 1οΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου ΣΤ’ δημοτικού τεύχος 1ο

ΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου Σ’Τ δημοτικού τεύχος 2οΟΕΔΒ Η Γλώσσα μου Σ’Τ δημοτικού τεύχος 2ο


ΕΙΣΑΓΩΓΗ - sch.grusers.sch.gr/andfilias/ergasies/PERIVALONTIKI.doc · Web viewΟΕΔΒ Η...

Documents

Transcript of ΕΙΣΑΓΩΓΗ - sch.grusers.sch.gr/andfilias/ergasies/PERIVALONTIKI.doc · Web viewΟΕΔΒ Η...