úü - pegem.net · úü Saùlıùı ve Güvenliùi Sınavlarına Hazırlık El Kitabı Komisyon...

úü Saùlıùı ve Güvenliùi Sınavlarına Hazırlık El KitabıKomisyon

ISBN 978-605-318-072-2

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluùu yazarlarına aittir.

© 2015. Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satıü hakları

Pegem Akademi Yay. Eùt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. ûti.ne aittir.Anılan kuruluüun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da baüka yöntemlerle çoùaltılamaz, basılamaz, daùıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlıùı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: Mart 2015, Ankara

Proje-Yayın Yönetmeni: Ayüegül EroùluDizgi-Grafik Tasarım: Hasan Saygı

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. ûti.úvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A

Yenimahalle/ANKARA(0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No:13987

úletiüim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Daùıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Daùıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

únternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

Ön sözBilindißi üzere, Çalığma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıßı ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Genel Müdürlüßünce ağaßıda belirtilen 4 ayrı sertifika alanında sınav yapmaktadır.a. ðğ Yeri Hekimlißib. C Sınıfı ðğ Güvenlißi Uzmanlıßıc. B Sınıfı ðğ Güvenlißi Uzmanlıßı

d. A Sınıfı ðğ Güvenlißi Uzmanlıßı

ðğyeri Hekimlißi ve ðğ Güvenlißi Uzmanlıßı Sınavları ÖSYM’ce yapılmaktadır.Sınavda adaylara, 4 ayrı sertifika alanında ağaßıda belirtilen konularda çoktan seçmeli sorulardan oluğan bir test uygulanmaktadır.

27 Aralık 2014 yılında yapılan sınavda ðğyeri hekimlißi grubuna sorulacak konular ile soru yüzdelikleri ağaßıdaki gibidir;

NO KONU YÜZDE (%) ORANI

1 Hukuk Temel Hukuk ðğ Hukuku

5

2

Genel ðSG Konuları ðğ Saßlıßı ve Güvenlißinin Kavram ve Kurallarının Geliğimi ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Kültürü Türkiye’de ve Dünyada ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Ulusal ve Uluslararası Kuruluğlar ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Alanında Uluslararası Sözleğmeler ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Yönetim Sistemleri Çalığma Ortamı Gözetimi Korunma Politikaları ðğ Kazaları ðğ Saßlıßında Güncel Konular Çalığma Yağamında Özel Risk Grupları ðğ Saßlıßı Etißi Büyük Endüstriyel Kazalar

15

3

Mevzuat Kanunlarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Hizmetleri ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Kurulları Risk Yönetimi ve Deßerlendirmesi Fiziksel Risk Etmenleri (Gürültü ve Titreğim Yönetmelikleri) Kimyasal Risk Etmenleri (Kanserojen ve Kimyasallar Yönetmelikleri) Biyolojik Risk Etmenleri (Biyolojik etkenler Yönetmelißi)

30

4

Saßlık ðğyerinde Saßlık Gözetimi ve Biyolojik ðzleme Psikososyal Risk Etmenleri ðğyerlerinde ðlkyardım Örgütlenmesi Meslek Hastalıklarına Giriğ ðğle ðlgili Hastalıklar Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları Mesleki Kalp-Damar Sistemi Hastalıkları Mesleki Cilt Hastalıkları Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları Mesleki Genitoüriner Sistem Hastalıkları Mesleki Bulağıcı Hastalıklar Mesleki Kanserler Kas ðskelet Sistemi Hastalıkları Mesleki ðğitme Kayıpları Toksikoloji Çalığma Yağamında Saßlıßın Geliğtirilmesi Çalığma Yağamı ve Beslenme Yetiğkin Eßitimi, ðğyerinde Saßlık Güvenlik Eßitimi ve ðletiğim ðğ Saßlıßında Epidemiyolojik Yaklağım ðğyeri Saßlık Kayıtlarının Deßerlendirilmesi

35

5

Teknik Fiziksel Risk Etmenleri Kimyasal Risk Etmenleri Biyolojik Risk Etmenleri ðğ Hijyeni Ergonomi Elektrikle Çalığmalarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Yanıcı, Parlayıcı ve Patlayıcı Ortamlar

15

27 Aralık 2014 yılında yapılan sınavda A, B ve C sınıfı iğ güvenlißi uzmanlıßı grubuna sorulacak konular ile soru yüzdelikleri ağaßıdaki gibidir;

NO KONU YÜZDE (%) ORANI

1 Hukuk Temel Hukuk ðğ Hukuku

5

2

Genel ðSG Konuları ðğ Saßlıßı ve Güvenlißinin Kavram ve Kurallarının Geliğimi ðğ Saßlıßı ve Güvenlißine Genel Bakığ ve Güvenlik Kültürü Türkiye’de ve Dünyada ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Ulusal ve Uluslararası Kuruluğlar ve Sözleğmeler ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Yönetim Sistemleri Çalığma Ortamı Gözetimi Korunma Politikaları ðğ Kazaları ðğ Güvenlißi Yönünden Yapılması Gereken Kontroller ve Düzenlenecek Belgeler Çalığma Yağamında Özel Politika Gerektiren Gruplar Vardiyalı Çalığma ve Gece Çalığması Çalığma Hayatında Etik

15

3

Mevzuat Kanunlarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Hizmetleri ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Kurulları Risk Yönetimi ve Deßerlendirmesi ðğyeri Bina Eklentileri Fiziksel Risk Etmenleri (Gürültü ve Titreğim Yönetmelikleri) Kimyasal Risk Etmenleri (Kanserojen ve Kimyasallar Yönetmelikleri) Biyolojik Risk Etmenleri (Biyolojik etkenler Yönetmelißi) Acil Durum Planları Saßlık ve Güvenlik ðğaretleri Kapalı Alanlarda Çalığmalarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Ekranlı Araçlarla Çalığmalarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Elle Kaldırma ve Tağıma ðğlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi ðnğaat ðğyerlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Maden ðğyerlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Kiğisel Koruyucu Donanımlar ðğ Ekipmanlarının Tasarım, ðmalat ve Kullanımında ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi

30

4

Saßlık Psikososyal Risk Etmenleri Saßlık Gözetimi ve Meslek Hastalıkları Yetiğkin Eßitimi, ðğyerinde Saßlık Güvenlik Eßitimi ve ðletiğim

10

5

Teknik Fiziksel Risk Etmenleri Kimyasal Risk Etmenleri Biyolojik Risk Etmenleri Kaynak ðğlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Elektrikle Çalığmalarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Kaldırma Araçlarında ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Motorlu Araçlarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi El Aletlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Ergonomi Bakım-Onarım ðğlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi ðğ Hijyeni Yangın Havalandırma ve ðklimlendirme Prensipleri Basınçlı Kaplarla Çalığmalarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Yüksekte Çalığmalarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Tarım, Ormancılık ve Hayvancılık Faaliyetlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi

40

Dißer taraftan, ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Genel Müdürlüßü ðğyeri Hekimlißi ve ðğ Güvenlißi Uzmanlıßı Sınavları-nın Ölçme, Seçme ve Yerleğtirme Merkezi 2015 Yılı Sınav Takviminde ağaßıdaki ğekilde yer verilmiğtir: Sınavın Adı Sınav Tarihi Bağvuru Tarihleriðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Genel Müdürlüßü ðğyeri Hekimlißi ve ðğ Güvenlißi UzmanlıßıSınavı(Mayıs Dönemi) 2015-ðSG Mayıs Dönemi

23.05.201526.03.201508.04.2015

ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Genel Müdürlüßü ðğyeri Hekimlißi ve ðğ Güvenlißi Uzmanlıßı Sınavı (Aralık Dönemi) 2015-ðSG Aralık Dönemi

05.12.201515.10.201528.10.2015

Kitapta, yukarıdaki konuları kapsayan mevzuata ve yine yukarıdaki konulardan çıkan sorulara da yer verilmiğtir.

Okuyucularımızın, kitabın yayında oldußu sürelerde olası bir mevzuat deßiğiklißi veya uyarılara iliğkin deßiğiklikler e-posta adresi olan okuyuculara doßrudan gönderilmeye çalığılacaktır.

Kitabımızın, bu sınava hazırlanacak olan adaylara yararlı olmasını ve sınavdaki bağarılarına katkı getirmesini diliyoruz.

ðÇðNDEKðLERÖn söz ............................................................................................................................................................. iii

1. BÖLÜMTemel Hukuk ...................................................................................................................................................1

2. BÖLÜMðğ Hukuku ......................................................................................................................................................15

3. BÖLÜMÇalığma Hayatında Etik...............................................................................................................................19

4. BÖLÜMðğ Kazaları .....................................................................................................................................................35

5. BÖLÜMðğ Saßlıßı Ve Güvenlißi Kavramı .................................................................................................................67

6. BÖLÜM4857 Sayılı ðğ Kanunu ...............................................................................................................................109

7. BÖLÜM6331 Sayılı ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Kanunu ............................................................................................149

8. BÖLÜM5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Saßlık Sigortası Kanunu (Özet) ............................................167

9. BÖLÜMAsbestle Çalığmalarda Saßlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik .....................................201

10. BÖLÜMBalıkçı Gemilerinde Yapılan Çalığmalarda Saßlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ...211

11. BÖLÜMBiyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik .......................................223

12. BÖLÜMBüyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik ...............243

13. BÖLÜMEkranlı Araçlarla Çalığmalarda Saßlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik .......................265

14. BÖLÜMElle Tağıma ðğleri Yönetmelißi ...................................................................................................................271

15. BÖLÜMGebe veya Emziren Kadınların Çalığtırılma Ğartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım YurtlarınaDair Yönetmelik ..........................................................................................................................................277

16. BÖLÜMKanserojen Veya Mutajen Maddelerle Çalığmalarda Saßlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ..................................................................................................................................................287

17.BÖLÜMKimyasal Maddelerle Çalığmalarda Saßlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik ...............297

18.BÖLÜMKiğisel Koruyucu Donanımların ðğyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik ..............................311

19.BÖLÜMMaden ðğyerlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Yönetmelißi .......................................................................355

20. BÖLÜMTozla Mücadele Yönetmelißi .....................................................................................................................405

21. BÖLÜMYapı ðğlerinde ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Yönetmelißi .................................................................................417

22. BÖLÜMÇalığanların Gürültü ile ðlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik ............................................443

23. BÖLÜMÇalığanların Titreğim ile ðlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik ...........................................451

24. BÖLÜMðğ Ekipmanlarının Kullanımında Saßlık ve Güvenlik Ğartları Yönetmelißi ...........................................459

25. BÖLÜMðğ Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik ..................................485

26. BÖLÜMðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Hizmetleri Yönetmelißi .......................................................................................501

27. BÖLÜMðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik ......................................519

28. BÖLÜMðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Kurulları Hakkında Yönetmelik .........................................................................525

29. BÖLÜMðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Risk Deßerlendirmesi Yönetmelißi ...................................................................533

30. BÖLÜMðğ Yeri Bina ve Eklentilerde Alınacak Saßlık ve Güvenlik Önlemlerine ðliğkin Yönetmelik .................551

31. BÖLÜMðğ Yerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik .................................................................................565

32. BÖLÜMBinaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ........................................................................573

33. BÖLÜMÇalığma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit ðğlemleri Yönetmelißi ....................637

34. BÖLÜMKapalı Alanlarda Çalığmalarda ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi .........................................................................649

35. BÖLÜMðğyerlerinde ðğin Durdurulmasına Dair Yönetmelik .................................................................................655

36. BÖLÜMUlusal ðğ Saßlıßı ve Güvenlißi Konseyi Yönetmelißi ..............................................................................661

1

Hukuk, toplumda kiğilerin birbirleriyle ve toplumla olan iliğkilerini düzenleyen, uyulması zorunlu kural-ların bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Hukukun amacı;

• Toplumsal düzen ve barığı saß lamak

• Toplumda eğitliß i sa lamak

• Hukuki güvenli i ve hürriyeti sa lamak

• Adaleti gerçekleğtirmek

olarak belirtilebilir.

Toplu Yaşamı (Sosyal Hayatı) Düzenleyen Kurallar

Toplumsal yağamı düzenleyen kural sistemleri (sos-yal düzen kuralları) arasında din kuralları, ahlâk ku-ralları, görgü kuralları, örf ve âdet kuralları ile niha-yet hukuk kuralları yer alır.

Bu kural sistemlerinin hepsi, insan davranığını konu edinir, normatif (kural koyucu) karakter tağır ve nor-ma aykırı hareket edenler bir tepkiyle karğılağırlar.

Toplum Düzenini Saßlayan Kurallar

Din Hukuk Görgü Ahlâk

1- Din Kuralları

• Din kuralları Allah tarafından konulmuğ ve Pey-gamberler aracılıßı ile insanlara ulağtırılmığ olan emir ve yasaklardan oluğur.

• Toplumsal iliğkileri düzenleyen din kuralları ge-nellikle bütün dinlerde benzerlik gösterir. Örne-ßin, bütün dinlerde bağkalarına kötülük etmek, yalan söylemek yasaklanmığtır.

• Dürüst olmak, yardımsever olmak ise emredil-miğtir.

• Bu kurallara uyulmadıßı takdirde, bu dünyada yaptırımları yoktur.

2- Ahlak Kuralları

• Uzun bir zamandan beri bir arada yağayan in-sanların, bir takım davranığları iyi veya kötü diye nitelemesi ile ortaya çıkan kurallara ahlak kural-ları denir.

• Bu kurallara uyulmadıßı zaman, yaptırımı toplum-sal tepkidir.

3- Görgü Kuralları

• Görgü kuralları, kiğilerin dißer kiğilerle karğılağtık-ları zaman takınmaları gereken tavırları; konuğ-ma, oturma, giyinme, yeme, içme yöntemlerini; topluluklarda, bayramlarda, düßünlerde nasıl ha-reket edeceklerini gösterir. Bu kuralların tamamı-na görgü (muağeret =nezaket) kuralları denir.

• Bu kurallar, toplum içinde kiğilerin belli bir olay-da hep aynı ğekilde hareket etmeleri sonucunda doßmuğtur.

• Bu kurallara uyulmamasının yaptırımı nezaket-siz, görgüsüz, saygısız ve kaba olarak nitelendi-rilmektir.

4- Hukuk Kuralları

• Toplumda herkesin uymakta yükümlü oldußu, dev-let destekli yaptırıma sahip kurallara hukuk kural-ları denir. Örnek: Kırmızı ığıkta trafikte beklemek

• Bu kurallara uyulmadıßı takdirde, yaptırım dev-letin yetkili organları tarafından yapılan cezalan-dırmadır.

Temel Hukuk

1. bölüm

PEGEM AKADEMð

2

• Yaptırım (Müeyyide): Hukuk kurallarına uyulma-dıßı zaman,devlet tarafından uygulanan cezadır.

• Hukuk kurallarının ve hukuk kurumlarının oluğtur-dußu düzene ise “hukuk düzeni” denir.

• Toplumu düzenleyen kurallardan en önemlisi ve etkili olanı hukuk kurallarıdır.

• Hukuk kuralları belirlidir ve genellikle yazılıdır.

• Hukuk kurallarını dißer sosyal düzen kuralların-dan ayıran özelliklerin en belirgini, hukuk kuralla-rının yaptırımının (müeyyidesinin) maddî nitelikte olmasıdır.

ðğlevlerine göre hukuk kurallarını beğe ayrılıra. Emredici Hukuk Kuralları

b. Yetki Veren Hukuk Kuralları

c. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları

d. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları

e. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları

a) Emredici Hukuk Kuralları

Bir ğeyi emreden kurallardır. Zaten birçok hukuk ku-ralı emredici mahiyettedir.

Amacı

1. Kamu düzenini korumak

2. Ahlak kurallarını korumak

3. Zayıfları korumak

Nitelißi

1. Kanunla kuralın emredici oldußu belirtilenler

2. Açıkça emredici oldußu belirtilmeyenler

b) Yetki Veren Hukuk Kuralları

“Yapılabilir, edilebilir” gibi emredici nitelik tağımayan kurallardır ve kiğilere yetki verme amacı tağır.

c) Tanımlayıcı Hukuk Kuralları

Bir kavramın ne oldußunu tanımlayan hukuk kural-larıdır.

d) Tamamlayıcı hukuk kuralları

Esasen taraf iradelerinin öncelikli oldußu alanlarda onların iradelerindeki eksiklikleri tamamlamak ama-cıyla konmuğtur.

e) Yorumlayıcı Hukuk Kuralları

Tarafların bir hukuki iğlemde kullandıkları ancak ne anlam geldißini açıklamadıkları hususlara iliğkin bir hüküm kanunda öngörülmüğse o hüküm yorumlayı-cı hükümdür.

Hukuk Kurallarının Ortak Nitelikleri

1. Her hukuk kuralında bir maddi kalıp ve bir hukuki sonuç vardır.

2. Hukuk kuralları genellikle kiği davranığlarını, istis-naen tabiat olaylarını inceler.

3. Her hukuk kuralının bir yaptırımı vardır.

4. Her hukuk kuralı geneldir, soyuttur ve süreklidir.

Hukuk çeşitleri:

1- Pozitif Hukuk (Müspet Hukuk)

• Bir ülkede belirli bir zaman diliminde yürürlükte bulunan hukuk kurallarının tümünü ifade eder.

• Belli bir ülkede belli bir dönemde yürürlükte olan hukuk kurallarının tamamına “pozitif hukuk” denir.

• Pozitif hukuk, mevzu hukuk ve örf - âdet hukuku ğeklinde ikiye ayrılır.

a) Mevzu Hukuk (Konulmuğ, vâz’edilmiğ hukuk)

• Bir ülkede yetkili bir makam tarafından konu-lan ve yürürlükte olan, yazılı hukuk kurallarına “mevzû hukuk” denir.

• Mevzû hukuk, pozitif hukuk kurallarının yazılı olan bölümünden oluğmaktadır.

• Anayasa, kanun, kanun hükmünde kararname uluslararası antlağmalar, tüzük, yönetmelik vb. mevzû hukukun kapsamını oluğturur. Yazılı hu-kuk kurallarının tamamına mevzûât denir.

b) Yazısız Hukuk ( Örf ve adet hukuku ):

Bir ülkede yürürlükte olan pozitif hukukun yazılı ol-mayan kısmına örf ve adet hukuku denir. Örf ve adet hukuku bir toplumda benimsenen örf adetlerin hu-kuk kuralına dönüğmesiyle oluğur.

2. Doßal Hukuk (Tabiî Hukuk)

• Yürürlükteki hukukun üstünde yer alan, olması gereken hukuka “doßal hukuk” denir.

PEGEM AKADEMð

3

• Doßal hukuka, “olması gereken hukuk” ya da “ideal hukuk” denildißi de görülür.

• Doßal hukuk her zamanda ve her mekânda ge-çerlidir.

• Toplum düzenini ve adaleti en iyi doßal hukuk ku-ralları saßlayabilir. Bu görüğe göre, akıl yoluyla doßal hukuk kurallarına ulağılabilir.

Hukukun Dalları

1- Kamu Hukuku

Devletin kamu gücünün sahibi sıfatıyla dahil oldußu hukuki iliğkilerde geçerli olan kuralları düzenler. Bu-radaki koğul kamu yararıdır.

KAMU HUKUKU DALLARI

Anayasa Hukuku

ðdare Hukuku

Ceza Hukuku

Devletler (Uluslararası) Hukuku

Vergi Hukuku

ðğ ve Sosyal Güvenlik Hukuku

2. Özel Hukuk

Tarafların eğit konumda oldußu (ve kabul edildißi) hukuki iliğkilerde geçerli olan kuralları düzenler.

ðlkeleri:

• Sözleğme serbestisi

• Dürüstlük kuralı

ÖZEL HUKUK DALLARI

Medeni Hukuk

Ti ca re t Hukuku

Devletler Özel Hukuku

HUKUKUN ĞEKLð KAYNAKLARI

Yazılı Kaynaklar• Anayasa

• Kanunlar

• Uluslararası Antlağmalar

• Kanun Hükmünde Kararnameler

• Tüzükler

• Kaide- Kararnameler

• Yönetmelikler

Yazısız Kaynaklar• Örf ve Adet

Hukuku

Yardımcı Kaynaklar• Bilimsel

Görüğler

• Yargısal Kararlar

Hukuk Boğlußu

Hâkimin önüne gelen olayın çözümüne iliğkin ne kanunda ne de örf ve adette bir hüküm yoksa bu durumda bir “Hukuk Boğlußu” söz konusudur. Bu durumda hâkim, medeni kanunun kendisine verdißi yetkiyle, hukuk yaratacaktır.

Boğluk Olarak Deßerlendirilmeyen Durumlar

a. Hukuk Dığı Alan: Hukuk dığı alan kavramıyla ifade edilen hukukun ilgilenmedißi; ahlak kuralları, oyun kuralları, teamüller, din kuralları v.b. geçerli oldußu alan kastedilir.

b. Kasıtlı Susma: Kanun koyucunun bir meseleye iliğkin olarak olumsuz bir çözüm isteßi içerisinde oldußu, olumlu hükmün verilmesini istemedißi hal-lerde kasıtlı susma söz konusudur. Örneßin, MK m. 129 da bir evlilißin hangi hallerde mutlak butlanla sakat olacaßı tek tek sayılmığtır. Ancak sütkardeğ-lere iliğkin evlilißin batıl olup olmayacaßına iliğkin bir hüküm yoktur. Kanun koyucu burada kasıtlı olarak susmuğ ve olumsuz bir çözümü benimsemiğtir.

PEGEM AKADEMð

4

KANUNLAR HİYARERŞİSİ

Anayasa > Kanun > Tüzük > Yönetmelik > Genelge > Yönerge ğeklinde oluğmaktadır.

1- Anayasa:

Anayasa’nın 11’inci maddesinde yer alan “Anayasa hükümleri, yasama,yürütme ve yargı organlarını, ida-re makamlarını ve dißer kuruluğ ve kiğileribaßlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.” ğeklindeki düzenlemeyle Anayasa’nın baß-layıcılıßı ve üstünlüßü açıkça vurgulanmığ ve hukuk hiyerarğisi adına temel bir kural vazedilmiğtir.

2- Kanun:

Anayasa’nın bağlangıç bölümünde yer alan “üstünlü-ßün ancak Anayasa ve kanunlarda bulundußu” ğek-lindeki vurgulamayla, kanunların Anayasa’dan sonra gelen hukuki metinler oldußu ifade edilmektedir.

Usulüne Göre Yürürlüße Konulmuğ Milletlerarası Andlağmalar

Usulüne göre yürürlüße konulmuğ milletlerarası andlağmalar, Anayasa’nın 90’ ıncı maddesine göre kanun hükmündedir. Kanun Hükmünde Kararname-ler Kanun hükmünde kararname (KHK), Bakanlar Kurulunun Anayasa’dan doßrudan doßruya aldıßı veya yasama organından yetki devri yoluyla aldı-ßı sınırlı bir yetkiye dayanarak yaptıßı, daha sonra yasama organının denetimine tâbi olan ve normlar hiyerarğisinde kanun düzeyinde yer alan bir düzen-leyici iğlemdir.

3- Tüzükler

Anayasa’nın 115’inci maddesi ile Bakanlar Kuruluna kanunların uygulanmasını göstermek veya emrettißi iğleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danığtayın incelemesinden geçirilmek ğartıyla tüzük çıkarma yetkisi verilmiğtir. Aynı madde ile, çıkarıla-cak tüzüklerin Cumhurbağkanınca imzalanması ve kanunlar gibi yayımlanması esası da getirilmektedir.

Normlar hiyerarğisinde tüzüklerin yeri kanunlardan sonra gelmekte ve tüzüklerin kanunlara aykırı olma-ması gerekmektedir.

4- Yönetmelikler

Yürütme organının düzenleyici iğlemleri arasında yer alan yönetmelikler, Anayasa’nın 124’ üncü mad-desi ile düzenlenmiğtir. Mezkur 124’ üncü madde ile Bağbakanlıßa, bakanlıklara ve kamu tüzelkiğilerine, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tü-züklerin uygulanmasını saßlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak ğartıyla, yönetmelik çıkarabilme yet-kisi verilmiğtir.

5- Adsız Düzenleyici ðğlemler (Genel Teblißler, Teblißler, Genelgeler vb.)

ðdarenin düzenleyici iğlemleri arasında sayılan tebliß, genelge, yönerge ve benzeri isimler altındaki düzenlemeleri, yönetmelik hükmündeki düzenleme-ler olarak da kabul edilmektedir.

1982 Anayasa’sına normlar hiyerarğisi kavramı çer-çevesinde bakıldıßında ortaya; Anayasa, temel hak ve özgürlüklere iliğkin usulüne göre yürürlüße konul-muğ milletlerarası andlağmalar, kanunlar (usulüne göre yürürlüße konulmuğ milletlerarası andlağma-lar), tüzükler, yönetmelikler ve genelgeler ğeklin-de bir sıralama çıkmaktadır. Bu sıralamada her bir norm kendinden sonra gelen hukuk normuna kay-nak teğkil etmekte ve sıralamada sonraki normlar önceki normlara uygun olmak zorundadır.Pozitif Hukuk Baßlamında Normlar Hiyerarğisi

En alttan en üst hukuksal düzenlemeye doßru bir normlar hiyerarğisi mevcuttur ve alt kademedeki dü-zenleme kendinden öncekiyle örtüğmek zorundadır. Aksi halde uygulanmaz üst norm geçerlilik kazanır

PEGEM AKADEMð

5

HAK KAVRAMI

Hak, hukuk düzeni tarafından kiğilere tanınmığ olan yetkilerdir.

Devredilemeyen Haklar

Mahiyetlerine Göre Özel Haklar

Alelade Haklar

Yenilik Doßuran Haklar

Koruyucu Yenilik Doßuran Haklar

Deßiğtirici Yenilik Doßuran Haklar

Bozucu Yenilik Doßuran Haklar

Kullanılmalarına Göre Özel Haklar

Malvarlıßı Hakları

Devredilebilen Haklar

Konularına Göre Özel Haklar

Amaçlarına Göre Özel Haklar

Kiğilik Hakları

Bağkalarının Ğahsı Üzerindeki Mutlak Haklar

Mutlak HaklarMaddi Mallar

Üzerindeki Mut-lak Haklar

Maddi Olmayan Mallar Üzerindeki

Mutlak Haklar

Sınırlı Ayni Haklar

Kendi Ğahsi Üzerindeki Mutlak Haklar

Kamu Hakları

Hakkın Türleri

Kiğisel Haklar

Sosyal ve Ekono-mik Haklar

Siyasi Haklar

Özel Haklar

Ğahıslar Üzerinde-ki Mutlak Haklar

Nisbi Haklar

Mülkiyet HakkıMallar Üzerindeki

Mutlak Haklar

Anayasamızda yer alan çalığma ile ilgili hükümler ağaßıda yer verilmiğtir:

Zorla çalığtırma yasaßı

Hiç kimse zorla çalığtırılamaz. Angarya yasaktır.

Ğekil ve ğartları kanunla düzenlenmek üzere hü-kümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalığtırma-lar; olaßanüstü hallerde vatandağlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldıßı alanlar-da öngörülen vatandağlık ödevi nitelißindeki beden ve fikir çalığmaları, zorla çalığtırma sayılmaz.

Çalığma ve sözleğme hürriyeti

Herkes,diledißi alanda çalığma ve sözleğme hürri-yetlerine sahiptir. Özel teğebbüsler kurmak serbest-tir.

Devlet, özel teğebbüslerin milli ekonominin gerekle-rine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık içinde çalığmasını saßlayacak tedbirleri alır.

A. Çalığma hakkı ve ödevi

Çalığma, herkesin hakkı ve ödevidir.

Devlet, çalığanların hayat seviyesini yükseltmek, ça-lığma hayatını geliğtirmek için çalığanları ve iğsizleri korumak, çalığmayı desteklemek, iğsizlißi önlemeye elveriğli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalığma barığını saßlamak için gerekli tedbirleri alır.

B. Çalığma ğartları ve dinlenme hakkı

Kimse, yağına, cinsiyetine ve gücüne uymayan iğ-lerde çalığtırılamaz.

Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizlißi olanlar çalığma ğartları bakımından özel olarak ko-runurlar.

Dinlenmek, çalığanların hakkıdır.

Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hak-ları ve ğartları kanunla düzenlenir.

C. Sendika kurma hakkı

• Çalığanlar ve iğverenler, üyelerinin çalığma iliğki-lerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliğtirmek için önceden izin almak-sızın sendikalar ve üst kuruluğlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çe-kilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya

úü - pegem.net · úü Saùlıùı ve Güvenliùi Sınavlarına Hazırlık El Kitabı Komisyon...

Documents

Transcript of úü - pegem.net · úü Saùlıùı ve Güvenliùi Sınavlarına Hazırlık El Kitabı Komisyon...