Atelier PRO:‘Als architect moet je je blijven verwonderen’

2015 |1

GEZONDHEIDSZORG

Kwaliteitsverbetering door Digitalisering in de Zorg

Instrumentarium voor investeringsbeslissingen vastgoed

HuISvEStING EN tEcHNOlOGIE IN DE GEZONDHEIDSZORG

Juridische consequen­ties Convenant Medische Technologie

Verpleegkundigen zijn de helden van de gezondheidszorg. Met het hart op de goede plek. Dat is de reden waarom we de Ascom Myco hebben ontwikkeld. Een smartphone die de informatie naar zorgverleners toe brengt en niet andersom. Via een 3,5 inch display heb je in één oogopslag de juiste informatie van alle patiënten. Zorgverleners hoeven daardoor minder meters te maken en kunnen dus effi ciënter werken. Hierdoor wordt ook de kwaliteit van de zorg verbeterd. De Ascom Myco is volledig betrouwbaar als het gaat om alarmen. Als er een alarm is, geeft de Ascom Myco de zekerheid dat het geen loos alarm is. En hij is speciaal ontwikkeld voor de zorg, wat betekent dat hij tegen een stootje kan. Bovendien is hij voorzien van een handige clip, een topdisplay en heeft hij een batterij die een dienst lang meegaat. Kijk voor meer info op www.ascommyco.com

Ontwikkeld voor de zorg, ontwikkeld door de zorg

Nieuw: de Ascom Myco.De smartphone met hart voor de zorg

� Alle patiëntinformatie

op één device

� Effi ciënter werken

� Volledig betrouwbaar

� Geschikt voor alle apps

Adv. Ascom FMT Gezondheidszorg 225x285mm_c.indd 1 14-11-14 20:36

FMT Gezondheidszorg 3

Editorial2015 Een jaar met volop nieuwe activiteiten

Wat mag u dit jaar van FMT Gezondheidszorg verwachten?

Uiteraard uw vakblad, de website en de elektronische nieuws­

brieven. Wij doen er alles aan om u ook dit jaar weer continue

te informeren over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied

van technologie en huisvesting in de zorg.

Voor 2015 hebben we echter nog veel meer in petto.

Samen met de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) en

de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft FMT

het project Smart Living Academy ontwikkeld; een voortzet­

ting van het Academic Center for Smart Living. In april staat

het eerste journal op het programma. Een groot aantal or­

ganisaties heeft zich inmiddels aangemeld voor samenwer­

king met de Smart Living Academy. Behalve de publicatie van

journals zal de Academy dit jaar meerdere workshops orga­

niseren.

Een ander initiatief van FMT met kennisorganisaties en zorg­

bestuurders, is het Platform Veiligheid en Continuïteit in

Zorginstellingen (PVCZ). Het PVCZ zal de komende maan­

den diverse presentaties en workshops organiseren. Medio

2015 verschijnt de eerste publicatie “Risicobeheersing in de

Zorg”. Voor eind 2015 staat een congres met de gelijkluidende

titel “Risicobeheersing in de zorg” op de agenda.

Met het initiatief PVCZ hoopt FMT een bijdrage te leveren

aan het verbeteren van veiligheid en continuïteit in zorgin­

stellingen. Een onderwerp dat voortdurend de aandacht heeft.

Uiteraard houden we u via de diverse media van FMT Ge­

zondheidszorg op de hoogte van de nieuwe projecten. Hebt u

belangstelling om op enigerlei wijze hierbij betrokken te wor­

den, neem dan contact op met de redactie van FMT Gezond­

heidszorg. Wij stellen uw reactie zeer op prijs.

Cor van Litsenburg,

hoofdredacteur FMT Gezondheidszorg.

Van deuitgever

FMT Gezondheidszorg4

IN DEZE UITGAVE

De visie: ‘Als architect moet je je blijven verwonderen’ 6

Huisvesting: nieuwbouw ziekenhuis Maas en Kempen van start 10

toeKoMstvisie nvDo: De onderhoudsfunctie in de economie 4.0 13

efficiëntie: instrumentarium voor weloverwogen investeringsbeslissingen 16

KwAliteit: Kwaliteitsverbetering door digitalisering 18

ZorgHuisvesting: uitnodiging prijsvraag zorghuisvesting 21

HeAltH tecHnology HAZArDs: Alarmsignalen voeren opnieuw de boventoon 23

ict en sAMenwerKing: Dé stap naar inter regionale uitwisseling medische gegevens 26

FMT Gezondheidszorg is een uitgave van:Van Litsenburg BVEendenven 145646 JN EindhovenT +31 (0)40 29 30 186M: +31 (0)653 310657E info@fmtgezondheidszorg.nlI www.fmtgezondheidszorg.nl

Volg FMT Gezondheidszorg via Twitter: twitter.com/fmtmagazine

FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, VTDV en KIVI.

FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar.

Uitgever: Cor van Litsenburg

Eindredactie:Wim van Gurp

FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIM, Mw. B. (Barry) S. van der GraafW. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) HoekjenProf. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Dr. ir. M. (Masi) MohammadiIng L. (Leo) van Namen, Ing. G. (Fred) T.J.M. PendersIr. H. (Henk) C. Postema, G. (Gabriël) van NeervenDrs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) SchreiberG. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van WijckW. (Wim) Wijdenes, Renee van Litsenburg.

Fotografie: Peter Bouritius. e.a.

Vormgeving: Peter Bouritius

Advertenties:T +31 (0)513 68 48 08 E media-advies@fmtgezondheidszorg.nl

Medische Technologie:Jacques BeelenT +31 (0)6 51108895

Druk: Scholma Druk

ISSN 1873 - 8877

Abonnementen:Nederland: e 117,50België e 125,00Buiten Europese Unie: e 169,50

Losse nummers e 15,95

Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonne-ment wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opge-zegd.

Disclaimer:Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de ge-gevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aan-sprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informa-tie in deze uitgave.

colofon

6... blijven verwonderen Nieuwbouw Maas en Kempen gestart

inhoud

10 26 33

TDVTDV

De volgende professionele verenigingen

zijn betrokken bij fMt gezondheidszorg:

Interregionale uitwisseling Duimen omhoog

convenAnt MeDiscHe tecHnologie: Hoe zit dat eigenlijk, juridisch? 29

MoDulAire bouw: Duimen omhoog bij behandelcentrum isala 33

MeDiscHe gAssen: Air liquide introduceert cilinder met digitale interface 36

tecHniscHe innovAtie: innovatieve technologie in de zorg 38

innovAties 40

beDriJveninDeX 43

AgenDA 46

ADvertentie-inDeX 46

FMT Gezondheidszorg6

de visie

‘Als architect moet je je blijven verwonderen’

Door: Cor van Litsenburg

Meander Medisch centruM in

aMersfoort is ruiM een jaar in

gebruik.

Met dorte kristensen van atelier

Pro sPreken we over de visie van dit

architectenbureau zoals die in het

aMersfoortse ziekenhuis is vertaald.

kristensen laat ons ook

kennisMaken Met willibrord, een

zorginstelling in Middelburg,

waarvan het interieur is ontworPen

door atelier Pro.

‘Het Programma van Eisen voor de ontwikkeling

van het nieuwe Meander Medisch Centrum ken­

de een hoog, heel hoog, ambitieniveau. Vanaf het

begin wisten we dat het niet eenvoudig zou wor­

den. Maar je moet natuurlijk niet meteen begin­

nen met het je zorgen maken over moeilijkheden

en over de beschikbaarheid van geld.

We hebben eerst helder gemaakt wat echt belang­

rijk is; wat de kracht van het ziekenhuis moest

worden. Het kwam erop neer dat het gebouw

comfort moest bieden; dat het als het ware een

warme deken is voor mensen die vaak veel zorgen

hebben. Het hoge ambitieniveau vertaalt zich bij­

voorbeeld in het aanbod van alleen maar ruime

eenpersoonskamers, de grote hoge publieksruim­

tes en de aanwezigheid van veel grote glasgevels

waardoor veel daglicht binnenkomt en er vrijwel

overal contact is met de buitenwereld. Zelfs in de

OK’s.

Een heel belangrijk aspect is ook de overzichte­

lijkheid. Onder het ziekenhuis parkeer je de auto.

Dorte Kristensen van atelier PRO:

FMT Gezondheidszorg 7

bouw met een lagere kostenstructuur dan een

ziekenhuis.

KORtERE ligDuuRHet Meander MC is nu een jaar in gebruik. Nu

al kan worden geconstateerd dat de ligduur van

de patiënten korter is geworden ten opzichte van

die in het oude gebouw. Ook de patiënttevre­

denheid is toegenomen, hetgeen zich uiteraard

ook laat verklaren door het feit dat het oude ge­

bouw nogal gedateerde voorzieningen bood. De

met uiteraard ook de hoogste vierkante meter­

prijs.

Het hotelgebouw met de beddenafdelingen zit

wat betreft ziekenhuiskwaliteitsniveau daar on­

der, maar heeft daarentegen een hoger ervarings­

niveau betreffende beleving en architectuur. De

poliklinieken en de kantoren zijn ondergebracht

in het zogenoemde verhuurkantoor, fysiek ge­

scheiden door de brede boulevard in het zieken­

huis.

Het verhuurkantoor is in feite een utiliteitsge­Als je het ziekenhuis binnenkomt in De LAAN,

zie je direct de receptie. Vanuit daar bestaat zicht

op vrijwel elke locatie. Het vinden van de weg is

heel eenvoudig. Vanaf de openbare ruimte is het

eigenlijk nooit meer dan een lift en een deur om

op de plaats van bestemming te arriveren.’ In dit

ziekenhuis verdwaal je niet.

DRiE zOnEs‘De oplossing om het hoge ambitieniveau kun­

nen realiseren, hebben we gevonden in zonering.

Er is in het ziekenhuis sprake van drie zones met

ieder een eigen kwaliteitsniveau. Allereerst is er

het “hardcore” ziekenhuis. Deze zone is gesitu­

eerd achter in het ziekenhuis en heeft het hoogste

kwaliteitsniveau voor wat betreft ziekenhuiseisen

Dorte Kristensen. Foto: susanne Middelberg.

De ORAnJERiE: wachtruimte voor priklab en beeldvorming. Veel daglichttoetreding door het glazen dak. Er is gebruik gemaakt van veel bijzondere materialen. Foto: Dirk Verwoerd.

FMT Gezondheidszorg8

vertaald in thema’s als licht, rust, ruimte, zicht,

uitzicht, warmte en geborgenheid, kenmerkt al

onze ontwerpen. We gaan voor elke situatie op­

nieuw de diepte in. We maken ons hoofd leeg en

proberen ons volledig in te leven in de situatie

van de gebruikers. Verschillende gebruikersgroe­

pen hebben natuurlijk ook verschillende wensen.

Daar proberen we zoveel mogelijk rekening mee

te houden. In het Meander hebben we bijvoor­

beeld een artsengang gemaakt met een glazen ge­

vel die contact met de omgeving biedt. Als een

dokter van de ene afdeling naar de andere loopt

doet hij dat in een fijne, lichte omgeving. Het idee

daarachter is dat een arts of verpleegkundige die

in een prettige omgeving werkt daar energie uit

eenpersoonskamers, die met een schuifwand de

mogelijkheid bieden om contact te hebben met

de huiskamer, worden door de meeste patiënten

bijzonder gewaardeerd. Regelmatig vinden er ’s

nachts voorafgaand aan een operatie nog gerust­

stellende gesprekken plaats met verpleegkundi­

gen. Een mogelijkheid die door patiënten bijzon­

der op prijs wordt gesteld en welke onmogelijk is

op een meerpersoonskamer.

DE DiEPtE inDorte Kristensen: ‘Dit gebouw biedt zeker een

“healing environment”. Als bureau is voor ons

dit begrip meer dan alleen een interne benade­

ring van gebouwen. De relatie met de omgeving

haalt; energie die ten goede komt aan de zorg

voor de patiënten.’ Healing environment is dus

niet alleen voor de patiënt maar ook voor de me­

dewerkers en bezoekers.

Extra vermelding verdienen de openbare ruimtes

in het Meander Medisch Centrum. De LAAN is

de belangrijkste ruimte en de centrale as die de

bouwmassa’s verbindt en waaraan alle entrees lig­

gen. Aan de LAAN liggen verschillende glasover­

dekte binnenpleinen, rechts liggen de BRINK en

de FOYER, links de ORANJERIE.

Mooie materialen (o.a. houten pilaren) en plan­

ten zorgen voor een warme sfeer in de ORANJE­

RIE. Er is sprake van veel daglicht door het gla­

zen dak. Heel fraai zijn ook de restaurants op de

begane grond en de eerste verdieping (BRINK).

Sfeervol en functioneel zijn de wachtruimten

voor de poliklinieken (FOYER). Bijzonder is de

plaatsing van het auditorium in deze ruimte.

de visie

BRinK, restaurant op de eerste verdieping met bruggetjes naar de poliklinieken met in leuningen geïntegreerde wachtbanken. Foto: Dirk Verwoerd

Meander Mc heeft de WAN Healthcare award 2014 gewonnen Uit het juryrapport van de Wan award:And finally the winner of the Built category is Atelier PRO Architecten with the Meander Medical Centre in Amersfoort in The Netherlands. This huge project had the jury quiet for the initial few minutes as they evaluated the enormity of the 112,000 sq m hospi-tal focused on patient and visitor, and most of all - flexibility. The central atria and finger-like corridors that spread out to lead to the changeable clinics mean all other healthcare departments are no lon-ger spread across the city; they are centrally located in one easy-to-reach facility. The jury thought this was a huge feat and well deserved the winning spot for several reasons. Lee, started the observations by saying ‘it’s a proper city, which is really hard to pull off well’. Monaghan, Hicks and Passman were all very much in agreement, with Monaghan adding that ‘it hits some big innovation buttons in terms of workflow of people. Essentially this is a clinical facility but it has definitely got a sense of humanity at the core’.

Meander Medisch Centrum is ook genomineerd voor de Architectuurprijs Amersfoort 2014.

FMT Gezondheidszorg 9

mee kunnen nemen. De stoffering van gordijnen,

handdoeken en beddengoed zijn afgestemd op de

kleuren in de woningen en zelfs het ontwerp voor

de bedden is meegenomen in de afwerking. De

badkamers zijn afgewerkt met een type tegel, een

troffelvloer en sanitair dat in een eigentijds woon­

magazine niet zouden misstaan. De gezamenlij­

ke woonkamers worden ingericht met authen­

tieke gerestaureerde stukken gecombineerd met

nieuw op maat gemaakt meubilair. Op centrale

plekken, zoals de plaza, worden door het gebruik

van accentkleuren verschillende herkennings­

punten gemaakt die de oriëntatie verbeteren.

Om diverse ontwerpoplossingen met de ontwer­

pers en het personeel te kunnen beoordelen heeft

interieurbouwer Wondergem op verzoek van de

opdrachtgever een 1:1 mock­up opgebouwd in

hun timmerfabriek. Hiermee konden functionele

zaken zoals posities van kasten, spiegels en sani­

tair worden bepaald. Tijd noch moeite is gespaard

om benodigde ‘accessoires’ zoals zeepdispensers,

papierhouders en afvalbakken evenals technische

ruimten ten behoeve van personeel mee te ne­

men in het totaalontwerp. Het gebruikersgemak

bij het openen van schuifdeuren of bereikbaar­

heid van kasten en domotica werden in de fabriek

getoetst, en uiteraard ook kleurstellingen van af­

werkingen en diverse materialen. Alles kon zo tij­

dens het ontwerpproces worden uitgekozen.

Dorte Kristensen: ‘In dit zorgcentrum combi­

neren we bijvoorbeeld design classics met alle­

daagse prullaria. We hebben zelfs voorwerpen bij

“Malle Pietje” gehaald en opnieuw laten spuiten

zodat ze er mooi en bijzonder uit zien. Dit geeft

links met het normale dagelijkse leven. Ook voor

deze zorginstellingen geldt dat we eerst ons hoofd

helemaal leeg maken en ons proberen in te leven

in hetgeen iemand met bijvoorbeeld dementie er­

vaart. Belangrijk element in deze zorggebouwen

is dat de bewoners zich veilig, geborgen voelen.

Om dat doel te bereiken moet je je als architect

voortdurend blijven verwonderen en authentiek

blijven. De kern van het verhaal is: waar hebben

mensen behoefte aan?’ <

een gezamenlijke keuken en woonkamer. Daar­

naast hebben de bewoners van de groepswonin­

gen een eigen zit­ en slaapkamer. Bij de woningen

ligt een omsloten tuin. Alle individuele appar­

tementen hebben grote verdiepingshoge ramen

waardoor daglicht ver de ruimte in kan stromen

en de bewoners uitzicht hebben op de stadsom­

geving. De hoofdentree komt uit op de centra­

le plaza met brasserie waar zowel bewoners en

hun bezoekers als omwonenden terecht kunnen.

WElKOME sFEERBelangrijk uitgangspunt voor het ontwerp van

het interieur is de wens van de opdrachtge­

ver om een huiselijke, welkome sfeer te creëren

zonder dat dit een professionele zorg en veili­

ge omgeving in de weg staat. Een plek waar de

bewoners zich thuis voelen. En met aandacht

voor functionele aspecten voor de medewerkers.

In het gehele centrum wordt huiselijkheid ver­

kregen door met gewone plafonds, echte hou­

ten kozijnen en deuren en zelfs massief eiken­

houten vloeren een woonomgeving te creëren

die zoveel mogelijk refereert aan het vertrouwde

eigen huis. In het interieurontwerp is gekozen

voor een modern­klassieke uitstraling. Zo wor­

den de appartementen aangekleed met herken­

bare stijlelementen zoals een lambrisering en ou­

derwetse schemerlampen ­ zonder in te leveren

op de zo belangrijke juiste hoeveelheid (kunst)

licht. De appartementen zijn voldoende ruim, zo­

dat bewoners ook waardevolle spullen van huis

Willibrord

WVO zORg

Verpleeghuis Willibrord ligt in het centrum van

Middelburg, vlakbij het historisch stadhuis, de

Abdij en het sfeervolle marktplein. Het is een

nieuw verpleeghuis met 62 bewoners. Vooral voor

mensen die graag in de stad wonen, is de centrale

ligging dichtbij de markt en winkels ideaal. Stich­

ting Werkt voor Ouderen (WVO) heeft atelier PRO

gevraagd het interieur van de centrale plaza, de

woonkamers, groepswoningen en appartemen­

ten te ontwerpen. Het ontwerp voor de nieuw­

bouw is van Van Aken Architecten te Eindhoven.

Willibrord omvat drie groepswoningen voor zes

tot acht psychogeriatrische patiënten en 39 ap­

partementen waar somatische zorg wordt gebo­

den. Het huis heeft een bouwkundig open struc­

tuur, waardoor het altijd goed opnieuw is in te

delen en men kan inspelen op de wensen van

het moment. Op de begane grond ligt de ‘pla­

za’, een ontmoetingsruimte met brasserie. Aan

de achterzijde van het pand ligt een besloten

stadstuin waar de bewoners toegang tot hebben.

De laatste jaren richt de zorg in psychogeriatrische

verpleeghuizen zich steeds meer op de belevings­

wereld van de bewoners. Het ontwerp voor de ar­

chitectuur en het interieur van dit zorgcentrum

sluit hier nauw bij aan. Zo zijn er drie groeps­

woningen waar zeven bewoners per groepswo­

ning wonen en leven. Elke groepswoning heeft

Prijzen en nominatiesWVO Zorg is met het nieuwe verpleeghuis Willibrord on-derscheiden met de Spirit of Planetree Award 2014. Deze prijs wordt uitgereikt aan vernieuwende initia-tieven waarmee een positief verschil wordt gemaakt voor bewoners en medewerkers in de zorg.

in het interieurontwerp is gekozen voor een modern-klassieke uitstraling. Foto: Petra Appelhof

FMT Gezondheidszorg10

Door: de redactie

huisvesting

Nieuwbouw ziekenhuis Maas en Kempen van start

de bouw van het nieuwe ziekenhuis Maas en keMPen is van

start gegaan. vlaaMs Minister jo vandeurzen van welzijn,

volksgezondheid en gezin, legde onlangs saMen Met

andere hoogwaardigheidsbekleders de eerste steen van het

nieuwe gebouw in het belgische Maaseik.

Artist impression nieuwbouw ziekenhuis Maas en Kempen.

FMT Gezondheidszorg 11

Het ziekenhuis, dat de oude gebouwen in

Maaseik en Bree vervangt, heeft een op­

pervlakte van ruim 32.000 m². De Jong Gorte­

maker Algra architecten en ingenieurs (dJGA)

is samen met AR­TE verantwoordelijk voor

het bouwkundig ontwerp en het interieuront­

werp. Stabo is verantwoordelijk voor de stabi­

liteit en de technieken, Ontwerpbureau Pau­

wels maakte het landschappelijk ontwerp.

Het creëren van een groene, natuurrijke beleving

voor toekomstige patiënten, bezoekers en mede­

werkers stond voor dJGA centraal bij het ontwerp

van het nieuwe ziekenhuis; het eerste laagbouw­

ziekenhuis in Vlaanderen. Het gebruik van veel

glas en grote ramen maakt dat natuurlijk licht

doordringt tot in het hart van het gebouw. Het

zicht op de natuurrijke omgeving van het zieken­

huis is daardoor vanuit elke verdieping optimaal.

“Goed zicht op de omgeving van een gebouw is

niet alleen een esthetisch streven, maar dient in

dit geval ook een hoger doel,” legt Jeroen Veth,

senior architect bij dJGA uit. “We willen patiën­

ten, bezoekers en medewerkers hiermee duide­

lijke herkenningspunten bieden, zodat we hun

oriëntatie bevorderen en een gevoel van rust op­

roepen.”

gEBOuWEn MEt ElK EEn EigEn VORMgEVingOm patiënten extra te helpen in hun oriëntatie,

creëerde dJGA een ontwerp dat de beleving van

een kleinschalig ziekenhuis oproept. De nieuw­

bouw bestaat uit vijf losse bouwdelen die on­

derling verbonden zijn door gangen en lucht­

bruggen. Dit zogeheten ‘vastgoedmodel’ biedt

bovendien de flexibiliteit om elk gebouw in de

toekomst eenvoudig en zonder veel overlast uit

te breiden, dan wel in te krimpen. De gebou­

wen hebben elk een andere vormgeving en zijn

daardoor goed te onderscheiden. Dat komt door­

dat ze elk een ander design en interieur krijgen,

passend bij de functie van het betreffende ge­

bouw. Dankzij wandelpaden en het gebruik van

Nieuwbouw ziekenhuis Maas en Kempen van start

Overzicht van de bouwlocatie.

‘Het gebruik van veel glas en grote ramen maakt dat natuurlijk licht doordringt tot in het hart van het gebouw’

FMT Gezondheidszorg12

een open terrein is het landschappelijk ontwerp

rondom en tussen alle bouwdelen zichtbaar.

“DJGA heeft de wensen en ambities van ons nieu­

we ziekenhuis goed vertaald naar een eigentijds

ontwerp,” stelt Jan Valgaeren, Algemeen Direc­

teur van ziekenhuis Maas en Kempen tevreden

vast. “Het ontwerp komt tegemoet aan de behoef­

ten van patiënten én bezoekers – en bovendien

aan onze wens om kostenbewust te werken. Het is

onze nadrukkelijke ambitie om een innoverende

rol te blijven spelen in de regio. Zorg van hoge

kwaliteit staat voor ons voorop. Het ontwerp van

dJGA helpt ons om de 85.000 tot 100.000 bewo­

ners die wij hier in de directe regio bedienen, op

een vlotte, veilige manier hulp te blijven bieden.”

Het ziekenhuis beschikt over een ‘Hotelgebouw’

waarin de verpleegafdelingen te vinden zijn. De

‘Hot Floor’ beschikt over de afdelingen OK’s, IC,

Spoed en Radiologie. Poliklinieken, administra­

tie en beheer krijgen een plek in het ‘Kantoorge­

bouw’ en facilitaire functies van schoonmaak tot

laboratorium komen in de ‘Fabriek’. Het ‘Entree­

gebouw’ huisvest onder meer de entree, het be­

zoekersrestaurant en de inschrijvingsbalie. <

huisvesting

Aanvullende informatieIn totaal heeft het nieuwe ziekenhuis Maas en Kem-pen een oppervlakte van 32.347 m². Er komen 230 bedden en de parkeerplaatsen bieden plek aan ruim 550 auto’s. Het nieuwe ziekenhuis wordt opgeleverd in het voorjaar van 2017.De eerste steen werd, samen met minister Jo Van-deurzen, gelegd door Herman Reynders (gouverneur van de provincie Limburg), Liesbeth van der Auwe-ra (burgemeester van Bree), Jan Creemers (burge-meester van Maaseik) en Koen Torfs (voorzitter van ziekenhuis Maas en Kempen).

Over de Jong Gortemaker AlgraDe Jong Gortemaker Algra architecten en ingenieurs (dJGA) is een multidisciplinair architectenbureau dat in 1928 in Rotterdam is opgericht. De Jong Gor-temaker Algra geeft op innovatieve wijze vorm aan gebouwen voor zowel de maatschappelijke sector (gezondheidszorg, onderwijs, sport en recreatie) als de commerciële sector (kantoren, bedrijfsgebouwen, beursgebouwen). Het bureau is actief in ontwerp en uitvoering vanuit de disciplines architectuur, interi-eurarchitectuur, bouwkunde, constructie en project-management. Samen met EGM architecten vormt het Rotterdamse bureau het bedrijf Dutch Health Architects voor ontwerpen in de gezondheidszorg in het Midden-Oosten, Rusland en China. Meer infor-matie: www.djga.nl.

Artist impression entree ziekenhuis.

ziekenhuis in aanbouw.

FMT Gezondheidszorg 13

toekomstvisie nvdo

Door: Leo van Namen

De onderhoudsfunctie in de economie 4.0

oP 14 noveMber 2014 hield de nvdo

(zie kader) haar jaarcongres in de

heerlijkheid Mariënwaerdt te beesd.

in dit artikel de belangrijkste

onderwerPen van besPreking.

In zijn jaarrede gaf NVDO­voorzitter Bas P. Kimpel aan welke maat­

schappelijke en technische ontwikkelingen de onderhoudsfunctie be­

invloeden, wat dat betekent voor de onderhoudsprofessional en hoe

de NVDO daar beleidsmatig op inspeelt. In een interactieve sessie leverden

de congresdeelnemers input voor de ontwikkeling van de toekomstvisie op

korte en lange termijn.

4E REVOlutiE: sMARt inDustRy“De wereld staat aan de vooravond van een nieuwe fase in het internettijd­

perk, waarin alle dingen met elkaar gaan communiceren en autonoom ac­

ties uitvoeren. Smart technology zal resulteren in nieuwe basisinnovaties die

zullen leiden tot afbraak van oude structuren en impact hebben op alle eco­

nomische sectoren.” Met deze woorden begon Bas Kimpel zijn jaarrede tij­

dens het NVDO­congres. De stoommachine wordt algemeen gezien als de

gangmaker van de eerste industriële revolutie. Voor de tweede revolutie ko­

men we verschillende opties tegen zoals de staalindustrie, verbrandingsmo­

tor en elektriciteit, terwijl er consensus blijkt over het feit dat de computer

als derde revolutionaire ontwikkeling wordt gezien. En op dit moment komt

(of zitten we midden in) de vierde revolutie, die wordt gedefinieerd met tal

van ‘componenten’ zoals: supersnel internet, internet of things, analyse van

big data, 3D printen, robottechnologie, cloud computing, etc.

tEcHnOlOgiscHE tREnDs En DE OnDERHOuDsFunctiEsBelangrijkste technologische trends hebben op dit moment impact op de

onderhoudswereld. Onderstaand (deels ingekort) de 5 clusters, zoals deze

door de NVDO zijn beschreven:

Trend 1: Augmented reality

Augmented reality is een live beeld van de werkelijkheid waaraan computer

elementen, zoals geluid, video, afbeeldingen of GPS worden toegevoegd. Dit

gebeurt meestal via een tablet, smart phone of een geavanceerde bril.

nVDO ontwikkelt toekomstvisie

FMT Gezondheidszorg14

toekomstvisie nvdo

Trend 2: 3D Printen

3D printen heeft de potentie om een grote verstorende invloed te zijn op de

industrie. Door gebruik van 3D printen kan een idee direct worden omge­

zet in een product. Het slaat daarmee een aantal traditionele stappen in het

productieproces over.

Trend 3: Analytics

Analytics verwijst naar het proces van het verzamelen, ordenen en analyse­

ren van data om patronen en andere nuttige informatie te ontdekken. Deze

technologie ontwikkelt zich in een sneltreinvaart, doordat de data steeds

toegankelijker wordt en de opslag van data steeds goedkoper wordt (door

bijvoorbeeld de Cloud).

Trend 4: Internet of Things

Tegenwoordig worden steeds meer objecten en machines met slimme senso­

ren uitgerust. Dit komt doordat sensoren en chips steeds goedkoper worden.

Daarnaast is het door steeds beter ontwikkelde telecommunicatie mogelijk

om grote hoeveelheden data snel overal beschikbaar te maken tegen lage

kosten. De fysieke wereld wordt hierdoor verbonden met het internet. De

verwachting is dat in 2020 circa 30 miljard objecten met het internet ver­

bonden zijn.

Trend 5: Robots

Een robot is simpel gezegd een programmeerbare machine. De ontwikke­

ling van autonome robotica­technologie staat op dit moment nog in de kin­

derschoenen, maar kan in de komende jaren wel een vlucht gaan nemen.

Robots worden steeds geavanceerder door verbeterde sensoren en kunstma­

tige intelligentie.

intERActiEVE sEssiE MEt cOngREsDEElnEMERsVoor ieder van de 5 genoemde trends waren 3 specificaties beschreven, die

per item op een kaartje waren afgedrukt. Iedere congresdeelnemer had bij

binnenkomst 15 identieke kaartjes gekregen en de eerste opdracht was een

‘ruilhandel’ te beginnen met de overige deelnemers, om zodoende de 15 ver­

schillende kaartjes te bemachtigen. De complete verzameling zag er als volgt

uit:

Augmented reality

PDA’s:

Aan het camerabeeld van een PDA worden beelden toegevoegd. Bijvoor­

beeld een op het plafond gerichte PDA toont ook de technische installaties

die zich daarachter bevinden.

Slimme brillen:

Beelden worden geprojecteerd op het glas van een bril of op een klein scherm

in de hoek van de bril. Meest bekende toepassing hiervan is de GoogleGlass.

Projectie:

Extra informatie wordt geprojecteerd op fysieke objecten.

3D printen

Reserveonderdelen:

Voorraad reserveonderdelen wordt overbodig, deze worden geprint op het

moment dat ze nodig zijn.

Unieke onderdelen:

Maatoplossingen voor gewenste aanpassingen aan onderdelen.

Prototypes:

Visualiseren van nieuwe ontwerpen d.m.v. het printen van schaalmodellen

of prototypes.

Analytics

Predictive analytics:

Data gebruikt voor extrapolaties naar de toekomst, wat gaat er gebeuren als

trends doorzetten.

Prescriptive analytics:

Vergelijken en optimaliseren van scenario’s met onzekerheden.

Descriptive analytics:

Data uit het verleden worden gecondenseerd in betekenisvolle eenheden.

Internet of everything

Mens – mens interactie:

Communicatie bijvoorbeeld via sociale media.

Machine – mens interactie:

Communicatie tussen machine en mens middels interfaces zoals sensoren,

computer control, gebaar­ en spraakherkenning.

Machine – machine interactie:

Communicatie zonder menselijke tussenkomst, apparaten delen data met

elkaar en nemen op basis daarvan beslissingen.

Robots

Intelligente PIG (Pipeline Inspection Gauge):

Apparaat dat onafhankelijk door de binnenkant van leidingen beweegt, data

verzamelt en autonoom onderhoudswerk uitvoert.

Intelligente industriële robots:

Augmented reality d.m.v. PDA. 3D printen. Descriptive analytics. Mens - machine interactie.

FMT Gezondheidszorg 15

Her­programmeerbare multifunctionele manipulator met kunstmatige in­

telligentie.

Onbemande luchtvaartuigen:

Inspecties aan hoge gebouwen, die nu door gediplomeerde inspecteurs uit­

gevoerd worden, kunnen in de toekomst door gecertificeerde drones uitge­

voerd gaan worden.

Groepen congresdeelnemers werden in de interactieve sessie nu gevraagd op

een 3 x 3 matrix 9 kaartjes te plaatsen. Op de y­as kon aangegeven worden of

een onderwerp op het kaartje van invloed is op:

­ het werk van de onderhoudsprofessional,

­ de kosten van onderhoud,

­ de kwaliteit van het onderhoud.

Terwijl op de x­as de keuze gemaakt kon worden of dit geldt op de korte,

middellange of lange termijn.

Tenslotte levert dit groepswerk ondersteuning aan degenen die voor de

NVDO bezig zijn een visiedocument te ontwikkelen. Een quick scan langs

de diverse tafels met door deelnemers ingevulde matrices deed direct het

spreekwoord “zoveel hoofden zoveel zinnen” opkomen. Het zal nog een aar­

dig karwei zijn om van alle geprojecteerde meningen een visiedocument

met een eenduidig en consistent verhaal te maken.

sAMEnWERKing Naast de energie die de NVDO steekt in het analyseren van en inspelen op

het veranderende werkveld wordt ook nadrukkelijk ingezet op interne en

externe samenwerking. Recent is met de TVVL afgesproken de samenwer­

king tussen de verenigingen te intensiveren. In januari 2015 vindt er een

landelijk congres plaats voor jonge professionals, waaraan de NVDO, TVVL,

Bouwend Nederland, FMN, NVTG en Uneto­NVI zullen deelnemen. Sa­

menwerkingsverbanden bestaan er daarnaast met o.a. EFMS (Europees),

NEN­commissies, NEVI en het Platform Duurzame Huisvesting.

Wat de interne organisatie betreft focust de NVDO op verdergaande samen­

werking tussen kringen en secties. Met het delen van locaties, thema’s en

achterbannen wordt beoogd “een groot waardevol fysiek netwerk met een

enorme brok aan kennis” te bieden. Een vereenvoudiging van de vereni­

gingsstructuur zal daarbij worden bewerkstelligd door samensmelting van

kringen. Deze positieve duiding van de omstandigheden en getroffen maat­

regelen riep bij uw redacteur wel de vraag op in hoeverre hier van de nood

een deugd wordt gemaakt. Zijn de voorgestane samensmeltingen en struc­

tuurverandering ook niet noodzakelijk om nog een acceptabel aantal deel­

nemers naar diverse sessies te krijgen?

DE niEuWE AMBAcHtsMAnAlle moderne ontwikkelingen zullen van onderhoudsprofessionals ‘nieuwe

Ambachtslieden’ maken, die met steeds complexere systemen zullen moeten

werken, aldus Bas Kimpel. Hoe die nieuwe ambachtslieden en de ambach­

telijke wereld er uit gaan zien wordt gepubliceerd in het komende Onder­

houdskompas. De voorzitter sloot af met een uitdaging aan de achterban

om “de actualiteiten in ons vakgebied om te zetten in daden, herkenbaar in

onze producten, diensten publicaties en evenementen”. De leden werd opge­

roepen mee te werken aan de uitrol van visiedocumenten en onderhouds­

kompassen en ideeën aan te dragen voor scholing, open­ en in company

trainingen.

Tijdens dit jaarcongres heeft de NVDO blijk gegeven duidelijk oog te heb­

ben voor, en in te willen spelen op, ontwikkelingen die zich in razendsnel

tempo in de ‘smart industry’ aan het voltrekken zijn. Verwacht mag worden

dat deze diepgaande analyse bij zal dragen aan een ‘toekomstvaste visie’ die

de NVDO in de vaart der volkeren vooruit zal blijven stuwen. <

NvDOMet een bestand van ruim 1.800 leden vertegenwoordigt de Nederlandse Vereni-ging voor Doelmatig Onderhoud de Nederlandse onderhoudsmarkt, die een om-vang heeft van tussen de 30 en 35 miljard euro per jaar. Dit komt neer op vier procent van het BBP. Ruim een kwart miljoen onderhoudsprofessionals vertegen-woordigen met elkaar circa vier procent van de werkzame bevolking.

Onbemande luchtvaartuigen.

FMT Gezondheidszorg16

efficiëntie

Door: Cor van Litsenburg

Instrumentarium voor weloverwogen investeringsbeslissingen

recent ProMoveerde dr. ir. johan van der

zwart aan de tu delft oP de studie “building

for a better hosPital: value adding

ManageMent & design of healthcare

real estate”.

De studie van Van der Zwart levert instrumenten die niet alleen

voor ziekenhuizen waarde hebben, maar in de hele zorg toepas­

baar zijn. In de komende edities van FMT Gezondheidszorg gaat

Johan van der Zwart dieper in op de verschillende aspecten van zijn onder­

zoek.

Voor zijn onderzoek bekeek Van der Zwart nieuwbouw van Nederland­

se ziekenhuizen in de periode 2004 tot 2012. Hij voerde gesprekken met

directies en projectleiders. In zijn proefschrift concludeert Van der Zwart

dat het verbeteren van innovatiemogelijkheden één van de belangrijk­

ste doelen is voor ziekenhuizen bij investeringen in huisvesting. ‘Zie­

kenhuizen willen ruimtes en bedrijfsprocessen kunnen aanpassen op

nieuwe technologieën. Ziekenhuisorganisaties willen flexibeler zijn om­

dat bijvoorbeeld meer medische zorg naar het huis van de patiënt wordt

verplaatst. Dit geldt zeker voor ouderen en chronisch zieken, zij kun­

nen vaak buiten het ziekenhuis worden behandeld. Daarnaast zijn er de­

mografische ontwikkelingen die het wenselijk maken dat aan een zieken­

huisgebouw of delen daarvan een andere functie kan worden toegekend.’

PRODuctiVitEit En PAtiënttEVREDEnHEiDVan der Zwart onderzocht op welke manier een gebouw kan bijdragen aan

de doelstellingen van de organisatie, zoals de productiviteit en de patiëntte­

vredenheid. Met simpele rekensommen valt soms de productiviteit te ver­

beteren. Bij een van de nieuwe ziekenhuizen bijvoorbeeld kwam de direc­

tie er na voltooiing achter dat een decentraal gelegen personeelskantine een

forse kostenpost was. Onnodig heen en weer lopen van personeel voor en

na de pauze ging ten koste van de werktijd. Van der Zwart: ‘Dat soort din­

gen wil je vóór de start van de bouw weten. Je moet dit in de ontwerpfase

FMT Gezondheidszorg 17

op plattegrondniveau al duidelijk hebben. In een ziekenhuisgebouw waarin

veel wordt gelopen is het belangrijk dat je looplijnen vooraf doorrekent.’

‘Een “healing environment” voor de patiënt heeft ook gevolgen voor de kos­

ten van de bedrijfsvoering. Een tevreden patiënt is immers eerder gezond. Be­

langrijk is dat de patiënt uitzicht krijgt op groen, voldoende daglicht en mi­

nimaal last heeft van negatieve geluidsinvloeden. Ook privacy en het creëren

van een goede plek voor informatieoverdracht tussen arts en patiënt blijken

belangrijk voor de patiënttevredenheid. Dit soort aspecten heb ik onderzocht

in het architectonisch ontwerp op basis van plattegronden van een bestaand

ziekenhuis door gebruik te maken van innovatieve analyse technieken.’

tOEgEVOEgDE WAARDEnSturen op toegevoegde waarden is van belang in alle fasen van de cyclus van

initiatief, ontwerp, constructie en beheer. Door bestaande denkkaders aan te

scherpen en met elkaar te verbinden, heb ik handen en voeten gegeven aan

verschillende concepten die bijdragen aan een bewustere besluitvorming

omtrent huisvesting en organisatie van zorg. Modellen uit verschillende dis­

ciplines zijn op elkaar afgestemd om tot een integrale aanpak te komen van

organisatie­ en huisvestingsmanagement. Het resultaat is een prioritering en

definiëring van toegevoegde waarden van ziekenhuisvastgoed. Die vormen

de kern van het instrumentarium. Ziekenhuisdirecties krijgen hiermee ge­

reedschap in handen om weloverwogen investeringsbeslissingen te nemen,

stelt Van der Zwart. ‘Zeker als het gaat om extra investering voor een hoog­

waardiger eindproduct is het handig om te kunnen onderbouwen hoeveel

dat oplevert. Het metamodel is ontwikkeld voor ziekenhuizen, maar kan

ook worden gebruikt voor andere zorgsectoren, in feite zelfs door elke ser­

viceorganisatie zoals bijvoorbeeld hotels en scholen’, aldus Johan van der

Zwart die zich momenteel aan het oriënteren is op de realisering van een

boek waarin een instrumentarium voor innovatie in Nederlandse zorgarchi­

tectuur centraal staat. In dit nieuwe boek wordt de inhoud van zijn proef­

schrift toegankelijk gepresenteerd zodat grote groepen er kennis van kunnen

nemen.

De eerste aanzet tot het toegankelijk maken van de onderzoeksinformatie

wil hij geven door zijn bevindingen komend jaar te delen in FMT Gezond­

heidszorg. <

Dr. ir. Johan van der zwart.

Eén systeem. Eén partner.Totaal leverancier voor de CSA.

Efficiënt.

Systeemoplossingen voor de onreine en reine zijde

Minder kosten.

Lage total cost of ownership

Innovatief.

Gepatenteerd reinigingsproces voor complexe en

kritisch instrumentarium

Meer service.

Uitgebreide dienstverlening van de hoogste

Miele kwaliteit

Voor meer informatie: www.miele-professional.nlTelefoon: (0347) 37 88 84

Reinigen/DesinfecterenSteriliserenDocumenterenGaranderen

FMT Gezondheidszorg18

kwaliteit

Kwaliteitsverbetering door digitalisering

zieken direct toegang tot bepaalde medische

gegevens, waaronder medicatie­informatie, vi­

tale functies en testuitslagen en kan deze des­

gewenst gebruiken in mobiele apps of inter­

netapplicaties.

• Van de chronisch zieken (diabetes, COPD)

en kwetsbare ouderen kan 75%, die dit wil en

hiertoe in staat is, binnen vijf jaar zelfstandig

metingen uitvoeren, veelal in combinatie met

gegevensmonitoring op afstand door de zorg­

verlener.

• Binnen vijf jaar heeft iedereen die zorg en on­

dersteuning thuis ontvangt de mogelijkheid

om – desgewenst ­ via een beeldscherm 24 uur

per dag met een zorgverlener te communiceren.

Naast beeldschermzorg wordt hierbij ook do­

motica ingezet.

In vier plenaire lezingen en twaalf workshops

passeerde een breed scala aan toepassingen

de revue. In een aantal artikelen wordt in

deze en komende edities van FMT Gezondheid­

zorg verslag gedaan van dit interessante congres.

Dit eerste artikel gaat over eHealth en het patiën­

tenportaal van het UMCU.

AMBitiEs MinistER tEn AAnziEn VAn e-HEAltH Op 2 juli 2014 schreven minister Schippers en

staatssecretaris Van Rijn een brief aan de Tweede

Kamer betreffende de voortgang van en hun stad­

punt over e­health en zorgverbetering. In de brief

stellen de bewindslieden vast dat er veel techno­

logische mogelijkheden voor de zorgverbetering

nog onbenut blijven:

“We moeten constateren dat waar zich een aan-

zienlijke aanwas van nieuwe technologieën aftekent

in de markt, waar mensen daadwerkelijk baat bij

hebben, de brede toepassing van e-health in de zorg

vaak achterblijft. Dat is de reden dat we ons beleid

vooral zullen inzetten op het breed benutten van

succesvolle e-health initiatieven om zo de zorg te

verbeteren en te bereiken dat mensen echt centraal

staan in de zorg.”

Na deze constatering worden een aantal ambities

geformuleerd (verkort weergegeven):

• Binnen vijf jaar heeft 80% van de chronisch Door: Leo van Namen

oP 25 noveMber 2014 vond

in Media Plaza te utrecht het

congres digitalisering in de

zorg Plaats.

naast Mogelijke

kostenbesParingen zal door

digitalisering vooral de

kwaliteit van de zorg voor

de ‘zorggebruiker’

substantieel kunnen

toeneMen.

it & techniek zijn er klaar voor

“We moeten constateren dat waar zich een aanzienlijke aanwas van nieuwe techno-logieën aftekent in de markt, waar mensen daadwerkelijk baat bij hebben, de brede toepassing van e-health in de zorg vaak achterblijft.”

FMT Gezondheidszorg 19

bruikers zoeken online naar informatie over ziek­

te of behandeling (65%), voeding of beweging

(50%), problemen waarmee men al of niet naar

de huisarts moet (39%), waarbij 14% de op inter­

net gevonden informatie ook deelt met zijn arts.

Zorggebruikers hebben nog maar bij 12% (stre­

ven minister: 80% !) van de huisartsen inzage in

het medisch dossier, meestal betreffende medica­

tie. Opvallend is dat 67% van de zorggebruikers

aangeeft niet te weten of hij of zij online zijn me­

dische gegevens in kan zien.

Bij het zelfmanagement wordt e­health op dit

moment nog niet veel gebruikt.

Een aantal zaken die on line worden bijgehouden,

met de percentages van de gebruikers:

• Lichamelijke activiteit (12%);

• Meetgegevens gezondheidswaarden (11%);

• Gegevens over gezondheid (9%);

• Doktersbezoeken en behandelingen (3%).

Verder blijkt bij 15% van diabetespatiënten en

4% bij hartfalen telemonitoring door de huisarts

plaatsvindt. Hier is nog sprake van een groot ver­

schil met de ministeriele ambities van 75%.

Ook bij de beeldschermzorg komt de praktijk

nog niet in de richting van de wens van de minis­

ter van 100%. Wel zijn er al meerdere toepassin­

gen in de praktijk, zoals werd gedemonstreerd in

een van de workshops tijdens het congres. In alle

gevallen waarbij de huidige situatie nog (sterk)

afwijkt van de ambities van de politiek moet wel

bedacht worden dat de minister hier een termijn

van vijf jaar op heeft gezet. Dat is dus nog 4 e­

Health monitors verder….

AMERiKA: BluE ButtOn, DOWnlOAD My DAtAAnders dan in Nederland is het raadplegen van

medische dossiers op ziekenhuiswebsites in de

Verenigde Staten sinds 2010 op grote schaal mo­

gelijk. In dat jaar kondigde president Obama de

komst aan van een nieuwe knop “Blue Button”

(afbeelding 2), waarmee zorggebruikers met 1

klik op de knop hun medische dossiers kunnen

downloaden op de eigen computer. In Nederland

nieuwe inzichten, onder andere doordat we dit

jaar ­ naast zorggebruikers en artsen ­ verpleeg­

kundigen, verzorgenden en praktijkondersteu­

ners hebben betrokken bij het onderzoek. In ver­

gelijking met het buitenland doen we het goed,

bijvoorbeeld wat betreft dossiervoering en infor­

matie­uitwisseling. Dat bleek al uit de e­Health­

monitor van 2013 en we doen het op het punt

van elektronische dossiervoering in 2014 nog be­

ter dan vorig jaar.”

Bij de vergelijking van de cijfers uit 2013 met die

van 2014 blijkt dat het online afspraken maken

met de huisarts is gegroeid van 7 naar 13% en dat

herhaalrecepten thans door 30% (2013: 21%) van

de patiënten online wordt aangevraagd. Bij huis­

artsen groeide het elektronisch bijhouden van het

patiëntendossier van 93 naar 98%, bij medisch

specialisten was dit van 66 naar 75%.

MinistERiëlE AMBitiEs VERsus DE PRAKtiJK VAn 2014In haar presentatie tijdens het congres vergeleek

Lies van Gennip (Directeur Nictiz) de onder­

zoeksgegevens uit de e­health monitor met de

ambities van de minister.

Zorgverleners in ziekenhuizen, huisartsenposten

en apotheken blijken onderling al voor 94% elek­

tronisch informatie te delen, waarmee Nederland

vergeleken met andere landen zich ‘kampioen’

mag noemen. De verpleeghuizen en thuiszorgor­

ganisaties blijven hierbij op 11% steken. Zorgge­

e-HEAltH MOnitOR 2014: “gOED OP WEg”De e­Health­monitor wordt jaarlijks door Nictiz

en het NIVEL uitgebracht en geeft een overzicht

van het gebruik van e­Health in Nederland. Sa­

menvattend begint het rapport met een positieve

kwalificatie van de stand van zaken anno 2014:

“Nederland is goed op weg met e­Health en daar­

mee in een goede uitgangspositie om de moge­

lijkheden van e­Health te benutten. In vergelij­

king met de eerste e­Health­monitor van 2013

zien we voor enkele e­Health­toepassingen een

toename van beschikbaarheid of gebruik. Zo zeg­

gen meer zorggebruikers dat ze online contact

kunnen hebben met zorgverleners, zoals voor het

maken van afspraken of het aanvragen van her­

haalrecepten. Echt grote verschuivingen ten op­

zichte van vorig jaar zien we niet. Wel kregen we

Minister schippers: “Er gebeurt veel, maar het gaat te langzaam.”

Afb. 3: Functies patiëntenportaal uMcu.

Afb. 2: Blue Button gebruikt in Amerika voor opvragen medisch dossier

FMT Gezondheidszorg20

sman, programmaleider Vernieuwing Zorg ICT

van het UMC Utrecht, het ontwerp­ en imple­

mentatietraject van deze omvangrijke operatie.

Het UMCU werkt al 7 jaar met een zorgportaal,

maar dit was tot nu toe beperkt tot een aantal ge­

selecteerde patiënten. Het verschil tussen de hui­

dige en nieuwe functionaliteit wordt getoond in

afbeelding 3. In februari EPD komen behandel­

verslagen, medicijngegevens, metingen, patiën­

tenbrieven en uitslagen. Later volgen nog de on­

line afspraken en video consult. Over de lessen

die men in het UMCU bij de introductie van het

project heeft geleerd en de gemaakte afwegingen

wat wel en niet te publiceren, ontstond een leven­

dige discussie met de zaal.

WAt WORDt WEl OF niEt OnlinE gEzEt?Voor het verkrijgen van medewerking zijn (gro­

te) sceptici intensief in een voorlichtingstraject

lukt het nog niet met een dergelijke omvang pa­

tiënten eigen dossiers in te laten zien via de web­

site van het ziekenhuis. Belemmeringen hierbij

zijn o.a. de bescherming van de privacy, wet­ en

regelgeving, technische implicaties, meer kosten

dan baten en angst voor extra werk. Anders dan

in Amerika, waar Obama dit ‘per decreet’ kon in­

voeren, geldt voor de situatie in Nederland dat

minister Schippers “daar niet over gaat”. Het zal

dus van initiatieven in zorginstellingen zelf moe­

ten komen. Er zijn evenwel interessante ontwik­

kelingen waar te nemen, zoals bleek tijdens een

van de workshops van het congres.

PAtiëntEnPORtAAl uMcuHet Universitair Medisch Centrum Utrecht

(UMCU) start op 24 februari 2015 het patiën­

tenportaal ‘Mijn UMC Utrecht’ voor alle patiën­

ten. In de workshop besprak Jan Christiaan Huy­

betrokken. Specialisten is erop gewezen dat alles

wat ze schrijven vanaf 1 januari 2015, zichtbaar

zal zijn voor patiënten. Uitzondering hierop vor­

men behandelingen die gerelateerd zijn aan ge­

weld of misbruik. Omdat oudere verslagen nog

niet met de wetenschap van ‘openbaarheid’ zijn

geschreven en daardoor voor een leek moeilijk te

interpreten kunnen zijn, is besloten geen oudere

consultverslagen online te zetten. De patiënten

zelf worden nu eigenaar van de informatie en de

arts is ‘ontheven’ van zijn beroepsgeheim.

Bij het online zetten van onderzoekuitslagen

wordt onderscheid gemaakt tussen chronische en

acute patiënten en of de uitslag al dan niet goed is.

Van het totaal is 60% van de patiënten chronisch

en hiervan worden (zowel positieve als negatie­

ve) uitslagen online gezet. Een chronische patiënt

kan doorgaans ook uitslagen die niet goed zijn

interpreteren en daarop bijvoorbeeld zijn leefstijl

aanpassen. Ook de 30% goede uitslagen bij acute

patiënten worden in het portaal gepubliceerd. Als

patiënten aangeven liever een arts te spreken in

geval van een niet goede uitslag worden geen ge­

gevens in het portaal geplaatst.

Een ander punt van discussie betrof de vaardig­

heden van patiënten om laboratoriumuitslagen

te begrijpen. De ontwikkelaars van het portaal

stellen echter dat het verbazingwekkend is wat

patiënten nu al zelf kunnen interpreteren, het

blijkt dat 93% van hen nadere gegevens zoekt op

internet.

ziJn DE AMBitiEs HAAlBAAR?Terugkijkend naar de eerste ambitie van minis­

ter Schippers (online toegang tot alle informatie

in EPD) geven de ontwikkelingen bij het UMCU

aan dat er voldoende technische mogelijkheden

voorhanden zijn. Of dat binnen vijf jaar reali­

seerbaar is, zal echter nog moeten blijken. De uit­

gangspositie in zorginstellingen is volgens Huys­

man niet echt hoopgevend. Naar zijn mening zijn

“Alle huidige EPD/ZIS systemen verouderd”….

Ook wat betreft de tweede en derde ambitie (zelf

metingen uitvoeren en beeldschermzorg) kan

worden gesteld dat de techniek en IT hiervoor

beschikbaar zijn. Beleidsbepalers en financiers in

de zorg zijn derhalve nu aan zet om deze onmis­

kenbare mogelijkheden tot kwaliteitsverbetering

in de zorg mogelijk te maken. <

kwaliteit

Anders dan in Nederland is het raadplegen van medische dossiers op ziekenhuiswebsites in de Verenigde Staten sinds 2010 op grote schaal mogelijk.

Afb. 4: startpagina patiëntenportaal uMcu.

FMT Gezondheidszorg 21

zorghuisvesting

Door: de redactie

Uitnodiging prijsvraag zorghuisvesting

de stichting adviescentruM voor

zorghuisvesting (acvz) daagt studenten

van universiteiten en hogescholen uit oM in

te schrijven voor een Prijsvraag Met als

onderwerP ‘zorghuisvesting’.

De Nederlandse gezondheidszorg verkeert in een turbulente fase.

Ingrijpende wijzigingen doen zich voor in de cure (de marktwer­

king) en in de care (decentralisatie, leegstand). Ook het gewone

woningbestand zal moeten worden aangepast aan het proces van extramu­

ralisatie. De consequenties hiervan voor de gebouwen in de gezondheids­

zorg worden uiteraard nauwkeurig bestudeerd door professionele ontwer­

pers en bouwers.

AcvZ is echter ook nieuwsgierig naar de opvattingen van nieuwe generaties

over dit vraagstuk. Dit alles met een tweeledig doel: het stimuleren van een

nieuwe, creatieve bijdrage aan de ontwikkeling van zorghuisvesting en het

creëren van een fundament voor jullie persoonlijke portfolio.

WAt is HEt OnDERWERPHet onderwerp heeft betrekking op het thema zorghuisvesting in de breed­

ste zin van het woord en een frisse/innovatieve kijk geeft op actuele en toe­

komstige ontwikkelingen gerelateerd aan zorghuisvesting. Je moet hierbij

denken aan zaken als de invloed van slimme toegankelijke techniek op de

zorghuisvesting of wat doen we met leegkomende zorggebouwen?

De Stichting AcvZ is nog in gesprek met zorgaanbieders om te onderzoeken

of er concrete praktijksituaties kunnen worden ingebracht.

Voor wie is deze uitvraag

Studenten(teams) van hogescholen en universiteiten (met een afstudeer­

richting die gericht is op huisvesting, met facility management of zorgpro­

cessen) worden uitgedaagd om hun scriptie of afstudeeropdracht in te zen­

den. Het moet een product zijn dat in de periode september 2014 t/m juni

2015 is afgerond.

Procedure

15 juli 2015: Uiterste datum indiening van de inzending

FMT Gezondheidszorg22

zorghuisvesting

Medio september 2015: Uitslag

De uitslag wordt bekend gemaakt op een door AcvZ te organiseren bijeen­

komst over toekomstige zorghuisvesting. De invulling van deze bijeenkomst

wordt mede bepaald door jullie suggesties op het aanmeldformulier. Uiter­

aard is er ook aandacht voor publicatie via de website van AcvZ en via een

aantal vakbladen.

Hoe in te dienen

Vul het inschrijfformulier in op de website van www.stichtingAcvZ.nl en

stuur dit toe aan info@stichtingAcvZ.nl.

DE PRiJzEnEerste prijs

De eerste prijs bestaat uit een kennismaking met de gezondheidszorg en –

gebouwen op Curaçao (maximaal 2 personen). Het AcvZ verzorgt reis en

verblijf (7 dagen) en organiseert de invulling van deze reis.

Tweede en derde prijs

De winnaars van de tweede en derde prijs komen in aanmerking voor stage­

plaatsen bij de organisaties die ook de leden van de jury afvaardigen:

• Deerns;

• EGM architecten;

• ZRi, Van Zanten Raadgevende ingenieurs.

DE JuRyDe jury bestaat deels uit bestuurders van AcvZ en ervaren professionals die

in een reeks van jaren betrokken zijn (geweest) bij het bouwen ten behoeve

van de zorgbouw:

• Jan W. Pleunis (AcvZ);

• Sjoerd Hora Siccama (Deerns);

• Martin van den Berg (EGM);

• Hans van Zanten (ZRi).

Daarnaast mogen ook jullie voorstellen doen wie er toegevoegd kan worden

aan de jury. Dit kunnen bestuurders zijn van (zorg)organisaties, vertegen­

woordigers uit de onderwijswereld, financiers enz. Jullie kunnen dit aange­

ven op het aanmeldingsformulier. AcvZ zorgt, met jullie input, voor een so­

lide jury waarbij ook aan jullie persoonlijke carrièrekansen wordt gedacht. <

ingrijpende wijzigingen doen zich voor in de cure (de marktwerking) en in de care (decentralisatie, leegstand).

FMT Gezondheidszorg 23

health technology hazards

Alarmsignalen voeren opnieuw de boventoon

Werken met medische technologie en

hulpmiddelen brengt altijd risico’s

met zich mee voor zowel gebruiker

als patiënt. Denk aan IT­gerelateerde issues zo­

als onjuist geconfigureerde systemen, incomple­

te EPD­gegevens of gebrekkige cybersecurity; of

aan de interactie tussen mens en apparatuur: een

gebrekkig uitgevoerde herverwerking van her­

bruikbare instrumenten zoals endoscopen, bij­

voorbeeld. Ten slotte kan de techniek zelf ons in

de steek laten door ontwerpfouten, niet gebrui­

kersvriendelijk te zijn of defecten. Voor de pati­

entveiligheid is het van vitaal belang dat risico’s

tot een minimum beperkt worden, maar dan

moeten die potentiele gevaren wel erkend, her­

kend en aangepakt worden.

De vraag is: waar begin je? Dat is waar de Top 10

Health Technology Hazards om te hoek komt kij­

ken.

De lijst voor 2015 wordt voor het vierde jaar op

rij aangevoerd door akoestische alarmsignalen,

ofwel het schier onophoudelijk gepiep, gebliep

en gerinkel van bewakingsapparatuur en patiënt­

monitors, op de voet gevolgd door onjuiste of

ontbrekende EPD­gegevens (vorig jaar nog op

Door: Floor Scholten

elk jaar in noveMber brengt

het aMerikaanse ecri

institute*) een onafhankelijk

raPPort uit over de - in hun

ogen - tien Meest Prangende

Medisch-technologische

risico’s voor het koMende

jaar oM daarMee zorgin-

stellingen een handvat te

bieden qua Prioritering van

de focus.

top 10 ‘Health technology Hazards’ voor 2015

De top 10 voor 20151. Alarmgevaren: ontoereikend alarmconfiguratie-

beleid.2. Data-integriteit: onjuiste of ontbrekende gege-

vens in EDP’s en andere HIT-systemen.3. Mix-up van IV-lijnen (wat leidt tot verkeerde toe-

diening van medicijnen en oplossingen).4. Onzorgvuldige herverwerking van endoscopen en

chirurgische instrumenten.5. Onopgemerkte ontkoppelde ventilatoren als ge-

volg van onjuiste alarminstellingen (gemiste sig-nalen).

6. Risico’s voor personeel en patiënt bij het gebruik van (defecte) tilliften en soortgelijke hulpmidde-len.

7. “Dosis creep”: onopgemerkte variaties in dia-gnostische blootstelling aan straling.

8. Robotchirurgie: complicaties als gevolg van on-voldoende training.

9. Cybersecurity: ontoereikende (malware-) be-scherming van medische apparaten en syste-men.

10.Toename aantal recalls en werkwijze omtrent veiligheidsmeldingen.

FMT Gezondheidszorg24

Het rapport beveelt zorginstellingen aan om een

beleid uit te werken voor een standaardconfigu­

ratie per specifiek zorggebied met heldere para­

meters en volume­instellingen die passen bij de

demografie van de patiënt, de klinische indicaties

en de behoeften per specifiek zorggebied evenals

procedures voor het aanpassen van de instellin­

gen, bijvoorbeeld wanneer een patiënt verplaatst

wordt.

VAn ViER nAAR tWEE: HEt EPDVorig jaar op nummer vier en nu terug op num­

mer twee: fouten met data­integriteit in elek­

tronische medische dossiers en andere HIT­

systemen. Zulke systemen bieden, mits goed

geïmplementeerd en voorzien van de juiste data,

snel toegang tot complete, accurate en actuele in­

formatie over de patiënt. Is de informatie echter

onjuist of niet up­to­date, dan kan dat fikse na­

delige gevolgen hebben. Onjuiste of onvolledige

informatie in het EPD kan mogelijk leiden tot

onjuiste behandelingsbeslissingen. Daarbij valt te

denken aan incorrecte invoer van gegevens, ont­

brekende gegevens en het toewijzen van gegevens

aan de verkeerde patiënt.

De belangrijkste stappen voor het waarborgen

van data­integriteit zijn het evalueren en testen

van de klinische workflow, het testen van het sys­

teem en de bijbehorende interfaces in een gesi­

muleerde omgeving, goede gebruikerstraining en

kloksynchronisatie van systemen en apparaten.

Wat het probleem met data­integriteit zo veront­

rustend maakt is dat fouten vaak moeilijk te tra­

ceren en te corrigeren zijn.

Eén PAtiënt, MEERDERE inFuusliJnEnOok risico’s met infusen zijn niet nieuw op

de lijst van ECRI. Waar voorheen echter de fo­

cus lag op infuuspompen, richt het rapport zich

dit jaar op de wirwar van lijnen en slangen die

ontstaat wanneer één patiënt meerdere infusies

krijgt toegediend. Dit komt zeer regelmatig voor

vier ­ dus urgenter geworden) en fouten met me­

dicatietoediening via infusen.

niEuWE inVAlsHOEK: AlARMcOnFiguRAtiEBElEiDIn voorgaande jaren is er al veel aandacht besteed

aan klinische alarmsignalen. Dat is ook niet ver­

wonderlijk. Zorgpersoneel moet immers kunnen

vertrouwen op de alarmfuncties van medische

apparatuur om de juiste zorg te kunnen bieden

aan patiënten. Wanneer zo’n waarschuwingssys­

teem tekortschiet of ineffectief is, kan dat zeer

schadelijk gevolgen hebben.

Dit jaar heeft het ECRI instituut gekozen voor

een nieuwe invalshoek: niet de alarmmoeheid

bij het zorgpersoneel, maar het beleid en de pro­

cedures ten aanzien van alarminstellingen staat

centraal. Zo’n zogeheten alarmconfiguratiebeleid

omvat alles van het beslissen welk alarm wanneer

en voor wie moet zijn ingesteld, tot het vastleg­

gen van een standaardwaarde en alarmpriorite­

ring. Is het beleid gebrekkig, dan bestaat de kans

dat personeel alsnog blootgesteld wordt aan een

overmaat van signalen (alarmmoeheid) of ­ wel­

licht nog gevaarlijker ­ dat alarmen juist niet af­

gaan terwijl de situatie er wel om vraagt.

en het risico op fouten neemt per infuuslijn toe.

Zo kan de verkeerde lijn aan de verkeerde vloei­

stofcontainer worden bevestigd met als gevolg

dat de patiënt de verkeerde medicijnen (vloei­

stof) krijgt toegediend op de verkeerde plek.

Het rapport adviseert zorgverleners om altijd al­

les goed te checken en om iedere intraveneuze lijn

duidelijk te labelen met naam en toenaam van het

medicijn. Het klinkt allemaal erg voor de hand

liggend, maar de gevolgen van fouten met IV­lij­

nen kunnen maar al te desastreus zijn.

EBOlA En HEt BElAng VAn zORgVul-Dig HERgEBRuiK HulPMiDDElEnHet voorpaginanieuws over het zeer besmettelijk

Ebolavirus was voor het ECRI instituut aanlei­

ding om opnieuw te onderstrepen hoe cruciaal

correcte herverwerking, reiniging en ontsmetting

of sterilisatie van herbruikbare medische hulp­

middelen, zoals flexibele endoscopen, is. Wan­

neer de sterilisatierichtlijnen niet correct worden

opgevolgd of wanneer er beschadigde apparatuur

wordt gebruikt, dan heeft dat schadelijke gevol­

gen voor de patiënt. In het ergste geval kunnen

zulke fouten leiden tot verspreiding van ziekten

en ziekenhuisinfecties. Goede en gedetailleer­

de protocollen, training van personeel, de juiste

omgevingsomstandigheden en dubbelchecks zijn

daarom allemaal zeer belangrijk.

health technology hazards

‘Alarmmoeheid moet niet als enige factor worden beschouwd. (ECRI)’

FMT Gezondheidszorg 25

niEuWE BinnEnKOMER OP nuMMER 10: REcAllsZiekenhuizen krijgen steeds vaker te maken met terugroepacties van me­

dische hulpmiddelen. Deze zogeheten recalls en veiligheidsmeldingen

van fabrikanten of waakhonden zijn bedoeld om zorgverleners tijdig te

informeren over problemen met of defecten aan hulpmiddelen vóórdat

zich incidenten voordoen.

De ongelukkige realiteit is dat de veiligheidswaarschuwing of recalls

weliswaar ontvangen worden, maar niet altijd correct verwerkt. Snel en

effectief reageren op terugroepacties en veiligheidsmededelingen is es­

sentieel omdat defecte medische hulpmiddelen ernstig letsel kunnen ver­

oorzaken bij zowel patiënten als zorgpersoneel. Het kunnen traceren van

patiënten is daar ook onderdeel van.

Hoewel procedures rondom veiligheidswaarschuwingen en recallbeleid

in principe gemeengoed zijn in de gezondheidszorg, uit het ECRI insti­

tuut de zorg dat niet alle zorgverleners het tempo van de groei van het

aantal recalls per jaar kunnen bijbenen. In de afgelopen tien jaar is het

aantal jaarlijkse terugroepacties (in de VS) verdubbeld: van 604 per jaar

in 2003 naar 1.190 in 2012. Het rapport moedigt faciliteiten daarom aan

de procedures voor productveiligheid en recalls te herzien en vooral te

letten op tijdige en effectieve informatievoorziening richting personeel

zodat corrigerende maatregelen op tijd worden genomen.

tOt slOtHet voert te ver om uitgebreid in te gaan op alle risico’s uit de Top 10 voor

2015. Sommigen spreken voor zich, anderen zijn in voorgaande jaren uit­

gebreider besproken. Wilt u desalniettemin graag meer lezen, download

dan het volledige rapport (gratis) op de website van ECRI Institute. Tot

volgend jaar! <

Dit artikel is gebaseerd op het rapport Top 10 Health Technology Hazards

for 2015 van het ECRI Institute.

Het volledige rapport is gratis te downloaden via www.ecri.org

*)Het ECRI Institute is een onafhankelijke non-profitorganisatie dat onder-

zoek uitvoert naar de beste aanpak voor het verbeteren van veiligheid, kwa-

liteit en kosteneffectiviteit in de patiëntenzorg.

De nieuwe SPEED bedrijfsafwasautomaten

Alleenbij Miele

Bedrijfsafwasautomaten met verswatersysteem!• Kortste programmaduur 5 minuten•

beladingsniveau‘s• Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm• Reiniging conform HACCP DIN 10512

Info: (0347) 37 88 84www.miele-professional.nl

www.mijnvaatwasserkiezen.nl

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Ebola virus.

ict en samenwerking

FMT Gezondheidszorg26

Wim Hodes

FMT Gezondheidszorg 27

Dé stap naar inter­regionale uitwisseling medische gegevens

veranciers wordt gehanteerd. En het werkt. Het

cardiologienetwerk is onder leiding van het Hart­

centrum MCL in 2008 ‘live’ gegaan. In de peri­

ode daarna zijn er nog andere XDS­netwerken

opgezet in het noorden. De ziekenhuizen wilden

echter naar één infrastructuur. Stichting GER­

RIT kreeg toen het verzoek te kijken naar wat

daarvoor nodig was. Begin 2014 is de infrastruc­

tuur gerealiseerd.” Het resultaat is één regionaal

generiek XDS­netwerk, dat op termijn wellicht

gekoppeld wordt met infrastructuren van ande­

re regio’s, zoals Twente (IZIT), Noord­Holland

(Zorgring NHN), Amsterdam (EZDA) en lan­

delijke categorale netwerken zoals Mammo­XL,

digitalisering van de Nederlandse borstkanker­

screening.

AFstEMMingDe volgende stap is die van uitwisseling van ge­

gevens tussen de regio’s. Hierbij is het van belang

dat regio’s met elkaar aan tafel zitten én praten.

Regio’s en Nictiz hebben hiertoe samen het Re­

gionaal Architectuur Platform (RAP) opgericht,

waarin wordt gewerkt aan standaarden voor re­

gionale ICT­architecturen en een gezamenlijke

visie op het bereiken van een samenhangende

landelijke infrastructuur. De bevindingen van de

werkgroep worden vastgelegd in publicaties en

In januari komt Nictiz (Nationaal ICT Insti­

tuut in de Zorg) met een handreiking Inter­

operabiliteit voor de regio’s. We praten met

Wim Hodes, directeur Stichting GERRIT en be­

trokken bij de IHE XDS (Integrating the Health­

care Enterprise Cross Document Sharing) Infra­

structuur Noord­Nederland.

sticHting gERRitStichting GERRIT is hét samenwerkingsverband

van zorgaanbieders in Noord Nederland op het

gebied van ICT en informatie­uitwisseling. In

2004 kwam de organisatie voor het eerst in con­

tact met de standaarden van IHE. Wim Hodes

vertelt: “Het Hartcentrum Friesland was bezig

om een cardiologienetwerk met XDS op te zetten

voor het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL)

en de streekziekenhuizen. Het vroeg ons om de

daadwerkelijke uitwisseling over het GERRIT

IT­netwerk te laten plaatsvinden. XDS wordt in­

gezet voor de uitwisseling van beelden, rappor­

ten en overige correspondentie. Wat het belang

is van IHE­XDS? Het is een standaard. Dat zegt

al genoeg. Elk ziekenhuis is vrij zijn eigen keuze

te maken in systemen, zolang die systemen maar

aan de standaard voldoen. Met de IHE XDS­stan­

daard weet je zeker dat het gaat werken. Het is

een wereldwijde standaard die door vele grote le­Door: Betty Rombout

regio’s werken aan zorg-ict

infrastructuren. Maar daar

stoPt het niet. ook een

efficiënte structuur tússen

regio’s is van uiterMate

belang. hoe doe je dat?

FMT Gezondheidszorg28

maken, is een landelijk stelsel – op basis van er­

varingen die de verschillende regio’s hebben –

wenselijk. Daarom werkt Nictiz, samen met de

regio’s, aan de handreiking Interoperabiliteit tus­

sen zogenaamde ‘affinity domains’; een groep

gezondheidszorginstellingen die zijn overeenge­

komen om samen te werken aan de hand van ge­

zamenlijke richtlijnen en infrastructuur. Hierbij

wordt dus, zoals al eerder gezegd, niet alleen ge­

keken naar afspraken op technisch niveau, maar

ook op proces­, beleids­ en verantwoordelijk­

heidsniveau.”

Het is de bedoeling dat de handreiking eind janu­

ari klaar is. De vraag is, hoe de regio’s dan verder

gaan. Wim Hodes:“Dat is nog niet geheel afge­

sproken. Je kunt een handreiking hanteren als een

set van tips. Maar of dat voldoende is? We weten

van elkaar dat we een aantal van deze ‘tips’ echt

als strakke regel moeten gaan hanteren, willen we

niet tegen koppelproblemen aan gaan lopen. Dat

kan betekenen dat we ons netwerk weer net iets

anders in moeten richten. De toekomst zal leren

hoeveel extra investering dit kost. Maar doen we

het niet, dan kan een relatief simpele vraag van

bijvoorbeeld het MCL om gegevens uit te wisse­

len met een Academisch Ziekenhuis in Amster­

dam, juist ineens heel veel moeite kosten. GER­

RIT zal dus de handreiking onderschrijven en

waar mogelijk direct toepassen.”

Meer informatie:

www.nictiz.nl

www.gerrit­net.nl

www.ihe­nl.org/ihe­in­de­gezondheidszorg/suc­

cesverhalen/xds­noord­nederland/

onderlinge werkafspraken. Wim Hodes zit na­

mens de regio Noord­Nederland in het RAP. Hij

vertelt: “Wil je koppelen met andere regio’s, dan

kijk je zowel naar het technische deel, maar ook

naar afspraken en procedures en het beleid hier­

in. Hoe richt je je netwerk in, zodanig dat kop­

peling mogelijk is? Daar moeten afspraken voor

komen. Kijken we naar het technische deel, dan

noem ik het voorbeeld van het gebruikersbeheer.

De ene regio kent bijvoorbeeld algemene ac­

counts met één gebruikersnaam en wachtwoord.

In de andere regio heeft elke gebruiker zijn eigen

gebruikersnaam. Een ander voorbeeld: in zieken­

huizen van de ene regio wordt een CT een CT

genoemd. De andere regio noemt het echter CT­

Thorax, of misschien zelfs CT­Thorax­Buik. Wil

je in zo’n geval gegevens uitwisselen, dan krijg je

afstemproblemen. Het hanteren van één taal is

dus noodzakelijk. Of ik een voorbeeld kan noe­

men op het gebied van beleid? Zeker. Bij uitwis­

seling is ook sprake van verantwoordelijkheid.

Maar wie is wanneer de verantwoordelijke par­

tij? Bij het Landelijk Schakelpunt (LSP) neemt de

Vereniging van Zorgaanbieders Voor Zorgcom­

municatie (VZVZ) die verantwoordelijkheid. In

het XDS­netwerk in Noord­Nederland ligt die

verantwoordelijkheid bij de tien deelnemende

ziekenhuizen. Maar stel dat je ons netwerk gaat

koppelen met dat van Twente, Amsterdam of

Rotterdam? Wie neemt dan over die gehele uit­

wisseling de verantwoordelijkheid? Kortom, op

welk vlak dan ook, afstemming is noodzakelijk.”

HAnDREiKingWim Hodes vervolgt: “Om te voorkomen dat re­

gio’s onderling telkens verschillende afspraken

In een volgende editie van FMT Gezondheidszorg

gaan we dieper in op interregionale samenwerking

op het gebied van zorg en ICT. Wat zijn de vereis-

ten? We praten dan met Vincent van Pelt, senior

adviseur bij Nictiz en nauw betrokken bij de hand-

reiking Interoperabiliteit. <

ict en samenwerking

IHE XDS, een korte uitleg…XDS, Cross Enterprise Document Sharing, vindt plaats tussen verschillende ‘enterprises’, bijvoor-beeld ziekenhuizen. Zij willen documenten met el-kaar delen, zodanig dat het ene ziekenhuis documen-ten kan aanmelden – denk aan die van bijvoorbeeld radiologie of cardiologie – waarmee een ander zie-kenhuis middels verwijsindex genoemde beelden kan bekijken. Stel meneer Jansen krijgt een hartaanval. Hij wordt naar ziekenhuis Sneek gebracht. Na een cardiologisch filmpje besluiten de medici dat ze hulp vanuit een ander ziekenhuis in de regio nodig heb-ben. Vroeger zouden zij de beelden dan met een cd naar bijvoorbeeld het ziekenhuis in Leeuwarden stu-ren. De cd werd ingelezen in het systeem en bekeken door de cardioloog. Tenslotte zou het multidiscipli-nair team besluiten wat te doen met de situatie. Van-daag de dag is de informatieoverdracht middels IHE XDS veel efficiënter en veiliger. IHE XDS maakt het mogelijk een geïntegreerde regionale IT-infrastruc-tuur te creëren.Kijken we verder dan alleen de regio, dan kan ook op interregionaal gebied via IHE XDS informatie uitge-wisseld worden.

“Om te voorkomen dat regio’s onderling telkens verschillende afspraken maken, is een landelijk stelsel – op basis van ervaringen die de verschillende regio’s hebben – wenselijk”

FMT Gezondheidszorg 29

medische technologie

Hoe zit dat eigenlijk, juridisch?

Door: René Drost, directeur van NAMCO Zorg en Technologie

en Erik Vollebregt, advocaat en partner AXON advocaten

convenant Medische technologie

de kwaliteitswet zorginstellingen (‘kwz’)

verPlicht zorginstellingen hun eigen

kwaliteit te bewaken, te beheersen en te

verbeteren. een zorginstelling Moet

verantwoorde zorg leveren. onderdeel

hiervan is een verantwoorde oMgang Met

Medische hulPMiddelen.

De Wet medische hulpmiddelen definieert een medisch hulpmid­

del als volgt:

‘Elk instrument, toestel of apparaat, elke software of stof of elk ander artikel

dat of die alleen of in combinatie wordt gebruikt, met inbegrip van elk hulp-

stuk en de software die voor de goede werking ervan benodigd is, dat of die door

de fabrikant speciaal is bestemd om te worden gebruikt voor diagnostische of

therapeutische doeleinden, en door de fabrikant is bestemd om bij de mens te

worden aangewend.1)

HEt cOnVEnAnt: DE BAsisHet doel van het Convenant Veilige toepassing van Medische Technologie

(‘convenant’) is om voor de bij de Nederlandse Vereniging van Ziekenhui­

zen (‘NVZ’) en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra

(‘NFU’) aangesloten ziekenhuizen en de bij Revalidatie Nederland (‘RN’)

aangesloten revalidatie instellingen het kader van verantwoordelijkheden

van de Raad van Bestuur ten aanzien van kwaliteitsborging van medische

technologie vast te stellen.

Het convenant beslaat drie fasen van de levenscyclus van medische techno­

logie: aanschaf, gebruik en onderhoud en tenslotte de afvoer. Voor elke fase

is besturing en toezicht nodig, ofwel “governance”. Het convenant sluit aan

bij de Wet medische hulpmiddelen. De wet op de medische hulpmiddelen

is uitgewerkt in drie op Europese richtlijnen gebaseerde besluiten die nauw

met elkaar samenhangen, namelijk de Besluiten

­ betreffende actieve implantaten,

­ medische hulpmiddelen en

­ in vitro diagnostica.

Dit betekent dat het convenant alle medische hulpmiddelen bestrijkt, dus

ook de actieve en passieve implantaten, gesteriliseerde medische hulpmid­

delen en medische software.

1) Artikel 1, lid 1, sub a Wet op de medische hulpmiddelen.

FMT Gezondheidszorg30

medische technologie

Het convenant is opgesteld door diverse partijen uit de zorgsector, en vormt

een veldnorm. De norm is aldus niet afkomstig van de Inspectie voor de Ge­

zondheidszorg (‘IGZ’. Op basis van het de eisen in het convenant heeft de

IGZ een toetsingskader opgesteld en dit als toetsingsinstrument gehanteerd

bij het thematische onderzoek in 2014. Handhaving vindt plaats op grond

van de Kwaliteitswet Zorginstellingen (“Kwz”).

WAt is DE stAtus BEgin 2015?Na publicatie van het convenant eind 2011 werd het jaar 2012 voorzien als

jaar van de implementatie. De realiteit bleek weerbarstiger; het tempo van

implementatie bleek lager dan verwacht. Naar aanleiding hiervan is extra

aandacht besteed aan de communicatie over het convenant. Onder andere

zijn in 2014 onder auspiciën van de NVZ meerdere masterclasses voor zie­

kenhuizen georganiseerd om de motivatie en toepassing van het convenant

uiteen te zetten.

In mei 2013 heeft de IGZ op basis van het convenant een toetsingskader per

brief aan de ziekenhuizen ter beschikking gesteld. De IGZ is vervolgens me­

dio 2013 gestart met het toetsen van de implementatie van het convenant

in ziekenhuizen. Op 5 juni 2014 zijn de inspectieresultaten van de eerste

twintig bezochte ziekenhuizen door de IGZ gepresenteerd en gepubliceerd.2)

Er is nog veel werk aan de winkel, was de conclusie. Er kunnen verschillende

conclusies uit de inspectieresultaten worden getrokken. Enerzijds gaat er al

veel goed. Anderzijds kan onvolledige toepassing als onacceptabel worden

gezien daar er intussen ruim voldoende informatie over het hoe en waarom

van het convenant beschikbaar is en bovendien omdat het de veiligheid van

patiënten betreft die mogen verwachten dat een ziekenhuis zich aan de re­

gels houdt. In dat licht maakt de constatering in het rapport dat in vrijwel

geen enkel ziekenhuis alle elementen van het convenant zijn geïmplemen­

teerd en geborgd en dat er bij de helft belangrijke of zelf structurele tekort­

komingen zijn vastgesteld duidelijk dat de implementatie nog veel aandacht

en daadkracht behoeft van de ziekenhuizen. Ook de IGZ constateert dat in

de helft van de bezochte ziekenhuizen de urgentie onvoldoende wordt ge­

voeld.

Inmiddels speelt in de sector een zekere ‘convenant­moeheid’. De vraag is

wat de oorzaak is van deze houding. Wellicht wordt deze veroorzaakt door

het ontbreken van de sense of urgency of de razendsnelle ontwikkeling van

de technologie, die niet aansluit bij de trage ontwikkelsnelheid van de zie­

kenhuisorganisaties. Of wellicht voelen de personen verantwoordelijk voor

inkoop, ICT en Technische Dienst (‘TD’), die medeverantwoordelijk zijn

voor een goed functionerende levenscyclus van de medisch technologie, zich

niet voldoende aangesproken. Ook kan gekeken worden naar op welke ma­

nier sturing wordt gegeven aan al deze mechanismen, en de mogelijkheid

van het ontbreken van voldoende leiderschap en prioriteitstelling op dit ge­

bied.

Naast onderzoek naar de oorzaak van de gebrekkige implementatie van het

convenant is het tevens van belang te kijken naar de juridische gevolgen van

het niet voldoen aan de eisen van het convenant. In dit artikel worden enkele

aspecten van het convenant met een juridische bril op bezien. We nemen u

mee door de verschillende fasen van de levenscyclus van medische hulpmid­

delen en beschrijven enkele zaken die in de praktijk spelen.

DE EssEntiE: PAtiëntVEiligHEiDElk artikel van het convenant draagt bij aan een zo optimaal mogelijk niveau

van patiëntveiligheid. Niet voldoen aan deze voorschriften leidt tot een zeker

risico voor de patiënt. Het aandeel van medische technologie in de onder­

mijning van patiëntveiligheid wordt in kaart gebracht door het Nederlands

Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (‘NIVEL’). In het laatst

uitgegeven monitorrapport van 2011/2012 wordt door NIVEL gesteld dat

bij 0,7% van alle opnames in Nederland sprake was van potentieel vermijd­

bare schade waarbij medische technologie mogelijk een rol heeft gespeeld.

Dit komt overeen met ruim 11.000 patiënten per jaar. De vraag waarom we

zoveel aandacht besteden aan medische technologie zou dus niet meer aan

de orde moeten zijn.

inVOERingsFAsEDe planmatige invoering van medische technologie in een ziekenhuis is

geregeld in hoofdstuk 3 van het convenant. Een essentiële stap tijdens de

ingebruikname van het hulpmiddel is de zekerstelling dat de bestemming

2) Inspectie voor de Gezondheidszorg, “Veilig gebruik van medische technolo-

gie krijgt onvoldoende bestuurlijke aandacht in de ziekenhuizen. Geaggregeerd

rapport van toezichtbezoeken naar de implementatie van het convenant Vei-

lige toepassing van medische technologie in het ziekenhuis”, Utrecht, juni 2014,

www.igz.nl/actueel/nieuws/meer_aandacht_van_ziekenhuizen_nodig_voor_

veilig_gebruik_van_medische_technologie.aspx

intake-formulier medische apparatuur.

Potentieel vermijdbare schade bij ruim 11.000 patiënten per jaar.

FMT Gezondheidszorg 31

overeenkomt met het ‘bedoelde gebruik’ (intended purpose) van het hulp­

middel. Het is verboden een medisch hulpmiddel af te leveren of in gebruik

te nemen indien het medisch hulpmiddel geen CE­markering of klasse in­

deling heeft. Voor alle duidelijkheid: dit betreft de CE als Conformité Euro­

péenne. We hebben het niet over Chinese Export. Een leverancier die niet

voldoet aan de gestelde eisen van de Kwz en zoals nader bepaald in het Be­

sluit medische hulpmiddelen begaat een economisch delict. Een ziekenhuis

dat een niet of incorrect gemarkeerd artikel inneemt en gebruikt, of een CE­

gemarkeerd artikel anders dan door de fabrikant bedoeld gebruikt, begaat

eveneens een economisch delict. Een ziekenhuis hoort dus bij de inname

van nieuwe medische hulpmiddelen een waterdichte procedure te hebben

waarin wordt zeker gesteld dat CE­markering en klasseindeling in orde zijn

en gebruikt zullen worden in overeenstemming met het bedoelde gebruik.

En dat geldt voor alle ingenomen categorieën medische hulpmiddelen, dus

niet alleen voor medische apparatuur maar ook voor de disposables, instru­

mentarium, implantaten en medische software.

gEBRuiKsFAsE: tOEPAssing in DE PAtiëntEnzORg En OnDERHOuDIn het rapport van de IGZ wordt geconcludeerd dat slechts de helft van de

ziekenhuizen voldoende of geborgd scoorde op de getoetste onderdelen van

de gebruiksfase van het convenant. In de praktijk zien we relatief weinig

aandacht voor het onderhoud van medische technologie, hoewel het con­

venant in duidelijke en specifieke verplichtingen op dat gebied voorziet.3)

Op het gebied van het onderhoud speelt vaak het kostendilemma voor het

ziekenhuis: onderhoud door de leverancier wordt over het algemeen als te

duur ervaren. In de praktijk wordt onderhoud daarom soms uitgevoerd

door onvoldoende getraind intern personeel of door externe derden. Deze

derde partijen proberen soms uit kostenoverwegingen hulpmiddelen of de­

len daarvan te repareren die volgens de fabrikant niet gerepareerd kunnen

worden, bijvoorbeeld omdat ze niet gebouwd zijn om gerepareerd te wor­

den en gelijkblijvende performance na reparatie niet gegarandeerd kan wor­

den. Bij niet minder dan 80% van de ziekenhuizen blijkt volgens het IGZ

rapport de bekwaamheid van externe technici onvoldoende gewaarborgd.

Niet alleen kan dit ten koste gaan van de veiligheid; het is tevens in strijd

met de wet om gerepareerde hulpmiddelen in gebruik te nemen als na de

reparatie de CE gemarkeerde performance van de hulpmiddelen niet ge­

borgd is. Hiermee stelt het ziekenhuis zichzelf en de artsen die de hulpmid­

delen gebruiken bloot aan aansprakelijkheidsrisico’s. Daaronder vallen ook

hulpmiddelen waarvan de performance door reparatie of onderhoud bui­

ten de reikwijdte van de CE­markering van de fabrikant is gevallen. Hoewel

ziekenhuizen op basis van het convenant4) een interne procedure dienen te

ontwikkelen waarmee de vaardigheden van interne en externe technici kun­

nen worden getoetst en tevens om de reparaties te valideren lijkt dit in de

praktijk weinig te gebeuren. Voornamelijk het valideren van gelijkblijvende

performance van het hulpmiddel blijft in de praktijk achterwege.

De procedure van ziekenhuizen voor ontvangst en afhandeling van spoedei­

sende meldingen over de betrouwbaarheid van de medische hulpmiddelen,

zoals ’safety notifications’ of ‘recalls’ 5) blijkt niet altijd goed aan te sluiten bij

de wettelijke verplichtingen van de leverancier. Omdat er aan beide kanten

geen sprake is van uniforme werkwijzen, lijkt het melden en afhandelen van

een potentieel gevaarlijke situatie meer op een schot hagel dan op een strak

geregisseerde logistieke actie.

Hierdoor komt belangrijke informatie over het functioneren van hulpmid­

delen in de praktijk vaak niet terecht bij de fabrikant. De fabrikant is in het

kader van ‘post marketing surveillance’ verplicht melding te doen van in­

cidenten, maar krijgt in de praktijk onvoldoende terugkoppeling omtrent

incidenten in het ziekenhuis. Dat is een gemiste kans voor het structureel

verbeteren van patiëntveiligheid in de gehele zorgsector.

DE AFstOtingsFAsEVaak wordt een medisch hulpmiddel bij de afvoer uit het ziekenhuis niet

“verschroot” maar alsnog ter beschikking gesteld aan een derde partij. Dat

kan een bevriende arts in een ver land zijn of een buurman die dierenarts is.

Als dat hulpmiddel nog beschikt over functionaliteiten zou dit in beginsel

niet op bezwaren moeten stuiten. Er wordt bij een dergelijke overdracht in

de regel een zogenaamd vrijwaringsbewijs door beide partijen ondertekend

om ook de verantwoordelijkheid volledig over te dragen. In de praktijk blijkt

vaak dat in een dergelijk document de aard van de overdracht niet wordt

Voorbeeld typeplaatje met cE-markering.

3) Zie onder andere artikelen 4.11, 4.13 en 4.14 van het Convenant Medische

Technologie.

4) Zie artikelen 4.11, 4.13 en 4.14 van het Convenant Medische Technologie.5) Zoals voorgeschreven in artikel 4.21 van het Convenant Medische Techno-

logie.

Overdragen van (gebruikte) apparatuur via de leverancier, is het meest verstandig.

FMT Gezondheidszorg32

medische technologie

beschreven. Is het een schenking, of een lening? Het ziekenhuis realiseert

zich hierbij onvoldoende dat het bij een dergelijke overeenkomst optreedt

als leverancier ten opzichte van de derde partij. En dat brengt verplichtingen

met zich mee. Hoe wordt bijvoorbeeld gegarandeerd dat de nieuwe gebrui­

ker op de hoogte wordt gesteld bij noodzakelijke modificaties of nog sterker,

een terugroepactie? Het is de vraag of bij een calamiteit het ondertekende

vrijwaringsbewijs afdoende is. Om risico’s voor het ziekenhuis of voor toe­

komstige gebruikers uit te sluiten is daarom overdracht via de leverancier

het meest verstandig.

BEstuuRliJKE BORgingDit alles vergt gedegen aansturing. De Raad van Bestuur van een ziekenhuis

is volgens de Kwz eindverantwoordelijk voor het leveren van verantwoorde

zorg. Zij is verantwoordelijk voor de organisatie en uitvoering van de in het

convenant genoemde procedures. Het convenant hoort in de processen be­

treffende medische technologie geborgd te zijn, maar over het geheel hoort

er ook sprake te zijn van ‘bestuurlijke borging’. Dat wil zeggen inbedding

van alle aspecten van de medische technologie in het kwaliteitssysteem van

het ziekenhuis, maar ook het bijhouden van een register van afwijkingen.

Om eilandgedrag bij afzonderlijke afdelingen te voorkomen vraagt dit om

een integrale benadering en actieve sturing en bewaking door de Raad van

Bestuur. Op dit vlak komen het convenant en diverse nieuwe ISO normen

elkaar tegemoet. In de nieuwe opzet van de ISO normen is er sprake van een

‘high level structure’ met leiderschap als nieuw te toetsen element. De oude

ISO normen bieden hiervoor onvoldoende borging.

Een tweede aspect hierbij van belang is de proactieve benadering van zieken­

huizen. Veiligheidsmanagement betekent risicobeheersing. Essentieel bij de

toepassing van medische technologie is het voortdurende streven om pro­

blemen voor te zijn en niet pas te acteren na een incident. Risico’s moeten in

kaart worden gebracht door bijvoorbeeld het uitvoeren van prospectieve ri­

sico analyses. Maar een proactieve gedragscultuur gaat verder dan alleen het

uitvoeren van prospectieve risico inventarisaties (‘PRI’). Er bestaan diverse

richtlijnen waarmee ziekenhuizen hun voordeel kunnen doen, maar die nog

geen verplichtend karakter hebben. Een voorbeeld is de ISO80001 serie over

IT netwerken. Het is een gemiste kans voor de sector om niet uit eigen bewe­

ging over te gaan tot het implementeren van deze normen, in plaats van het

kennelijke afwachten totdat dit een verplichting van overheidswege wordt.

HAnDHAVingDe IGZ heeft aangegeven dat zij voornemens is het convenant te gebruiken

als toetsingsinstrument bij de handhaving op grond van de Kwaliteitswet

Zorginstellingen (“Kwz”). In die zin is het IGZ aldus belast met de handha­

ving van het convenant. De overheid hanteert een zogenaamd boetebeleid

ter handhaving van de Kwz, welke nader is gespecificeerd in Beleidsregels

bestuurlijke boete Minister VWS 6). Op basis van deze beleidsregels kan de

Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een waarschuwing of be­

stuurlijke boete opleggen wanneer zich op basis van de Kwz een bestuurlijk

beboetbaar feit voordoet. Geconstateerde overtredingen worden in beginsel

bestuursrechtelijk afgedaan.

Per 1 januari 2013 had de implementatie van het convenant in de ziekenhui­

zen grotendeels gereed moeten zijn. Uit de 20 inspectiebezoeken van de IGZ

in 2013 bleek dat een aantal ziekenhuizen te laat de urgentie van de invoe­

ring heeft ingezien. De IGZ heeft de Raden van Bestuur van de betreffende

ziekenhuizen aangesproken om op korte termijn de geconstateerde tekort­

komingen te herstellen. De resultaten hiervan dienen aan de IGZ te worden

verantwoord. Naar aanleiding van deze steekproef heeft het IGZ laten weten

haar toezicht op de implementatie van het convenant te intensiveren.7)

Er zullen meer onderzoeken volgen in 2014 en 2015. Deze onderzoeken zul­

len zich naast ziekenhuizen ook op revalidatie­instellingen richten.

AFsluitingIn het jaar 2015 zullen brancheorganisaties, beroepsverenigingen én de IGZ

nog meer aandacht geven aan de implementatie van het convenant medi­

sche technologie om bovenstaande knelpunten onder handen te nemen. <

Verkoeverkamer.

6) Bron: http://wetten.overheid.nl/BWBR00340617)www.igz.nl/actueel/nieuws/meer_aandacht_van_ziekenhuizen_nodig_

voor_veilig_gebruik_van_medische_technologie.aspx

Overzicht apparatuur-status.

FMT Gezondheidszorg 33

modulaire bouw

Door: Gerrit Tenkink

Duimen omhoog bij Behandelcentrum Isala

het valt direct oP: de serene rust die er

heerst bij de entree van het gloednieuwe be-

handelcentruM van isala. ook de

huiselijkheid bij de entree van het

Poliklinisch deel straalt rust en warMte uit.

nergens in het behandelcentruM is te zien

dat het hier gaat oM 228 gekoPPelde units,

die een jaar geleden nog in een kale

winderige loods oP het industrieterrein de

Marslanden in zwolle stonden.

Op 27 oktober stapten de eerste patiënten het Behandelcentrum

binnen. Daar waren een aantal spannende maanden aan vooraf

gegaan. In het hele bouwproces waren namelijk twee maanden

ingeruimd voor het inrichten, testen en valideren van alle apparatuur en

systemen. Theo Spoelstra, namens Isala projectmanager van het Behandel­

centrum kijkt terug op een intensieve en spannende tijd. “Toen ik de eerste

echte werkdag langs de OK’s liep en door de ruitjes keek en de duimen om­

hoog gingen, wist ik dat het goed was. Dat was een prachtig moment.”

EigEnAAR gAAn VOElEnSamen met Spoelstra en Jan Dirk de Rijke, vanuit Bussman verantwoor­

delijk voor de coördinatie kijken we terug op de laatste twee maanden van

het bouwproces, de maanden dat alle installaties en apparaten beproefd en

geen noemenswaardige problemen in de testfase

FMT Gezondheidszorg34

modulaire bouw

gevalideerd moesten worden. Spoelstra: “In augustus vond de oplevering

plaats en zijn we begonnen met het inrichten, testen en proefdraaien. Grof­

weg kun je de testen in twee groepen opdelen. Het testen en valideren van de

techniek met de installateurs en het testen en proefdraaien met de gebrui­

kers. Uiteraard vallen veel onderdelen daarbij samen. De kunst is namelijk

om niet alles vanuit de techniekkant te benaderen. De noodstroom kan bij­

voorbeeld prima op basis van de normen getoetst en getest worden. Maar

wat betekent dit voor de dagelijkse praktijk? We hebben dan ook noodsitua­

ties nagebootst. Wat nu als de stroom wegvalt en de OK staat in het donker?

Of de medische gassen vallen weg. Wat doe je dan? We hebben de gebruikers

laten zien dat ook over die aspecten is nagedacht. Uiteraard moet technisch

gezien alles kloppen, maar daarnaast is het ontzettend belangrijk dat de ge­

Ontvangstruimte Behandelcentrum isala (foto: isala).

Patiëntenkamer Behandelcentrum isala (foto: isala)

FMT Gezondheidszorg 35

bruiker het vertrouwen in het gebouw en de techniek krijgt. Laten zien dat

er ook over de noodscenario’s goed is nagedacht. De gebruiker moet zich

namelijk zo snel mogelijk eigenaar van het gebouw gaan voelen. We hebben

tot in de fase van ingebruikname gestuurd op risico’s en er lagen alternatieve

scenario’s bij eventuele verstoringen. Dat bleek een goede beslissing en heeft

gemaakt dat de ingebruikname rustig is verlopen.”

DRAAgVlAKTerugkijkend op het totale proces van 12 maanden is Spoelstra van mening

dat de participatie van de gebruikers essentieel is geweest. “Direct vanaf de

start hebben we gebruikers meegenomen om een kijkje te nemen in de fa­

briekshal waar de units zijn gefabriceerd. Door de gekozen bouwvorm was

het mogelijk om daar, slechts enkele weken na aanvang van het project, met

de gebruikers door de rudimentaire steriele gang en een OK te lopen. Hoe

eerder in het proces hoe makkelijker het is om ontwerpen bij te sturen. Er is

op aanraden van de gebruiker in deze fase een aantal relatief eenvoudig uit

te voeren aanpassingen gedaan. Dat zorgde er voor dat we later in het proces

slechts hoefden in te grijpen op details. Met die vroegtijdige betrokkenheid

hebben we draagvlak gecreëerd. Er zijn steeds duidelijk kaders aangegeven,

waarbij ook gezegd is wat niet kan. Isala heeft gekozen voor het Bussman­

concept, wat in dit geval modulaire bouw inhoudt. Daarbij ben je gebonden

aan bepaalde afmetingen en indelingen. Deze hebben dan ook gedurende

de uitvoeringsfase niet meer ter discussie gestaan. Te maken keuzes zijn ge­

durende het proces voorgelegd en na hier een keuze in gemaakt te hebben,

werd hier niet meer op teruggekomen. Dat soort vaststaande afspraken ver­

snelt het bouwproces aanzienlijk”, zegt Spoelstra.

RuiMtE VOOR VERBEtERingEnTerugkijkend kan geconcludeerd worden dat Bussman en Isala terug kun­

nen kijken op een succesvol traject. Toch heeft Spoelstra wel wat verbeter­

punten: “Omdat een heel aantal systemen aansluit op de bestaande infra­

structuur van het hoofdgebouw zijn er vanuit Isala meerdere installateurs

gecontracteerd voor de realisatie van het totale Behandelcentrum en de kop­

peling aan het hoofdgebouw. Als ik, alles overziend, dit proces nog een keer

zou doorlopen, dan zou ik dit contractueel bij één partij neerleggen. Maar

zoals bij ieder project blijft er ruimte voor verbeteringen en verdere inno­

vatie. Voor nu mogen we vooral trots zijn. Het is een teamprestatie van for­

maat geworden.” Ook De Rijke kijkt tevreden terug op het project. “Met

name de prettige en directe communicatie tussen de beslissers binnen Isala

en het projectteam heeft ervoor gezorgd dat problemen in een vroegtijdig

stadium konden worden opgelost.” <

Isala BehandelcentrumHet Behandelcentrum van Isala in Zwolle omvat 228 modulaire units, die gro-tendeels prefab plug-and-play zijn aangeleverd. De grote hoeveelheid hoog-waardige techniek werd in vijf maanden tijd ingebouwd, waarna een uitge-breide test- en inrichtingsfase van ruim twee maanden volgde. Op 27 oktober gingen de deuren open voor de eerste patiënten. In het Behandelcentrum is plek voor de polikliniek Plastische Chirurgie met twee poliklinische OK’s, zes Klasse 1 operatiekamers en een afdeling Dagverpleging/ Short stay met 54 bedden en acht stoelen. Vanaf november 2014 vinden hier de planbare, niet-spoedeisende ingrepen en kortdurende opnamen van maximaal drie nachten plaats. Patiën-ten kunnen er terecht voor bijvoorbeeld het knippen van amandelen en/of het plaatsen van buisjes, kleine ingrepen aan knieën, staaroperaties, kaakopera-ties, handoperaties, borstoperaties of een ooglidcorrectie.

ProefdraaienDe week voordat het Behandelcentrum de deuren openzette voor de eerste echte patiënten, zijn alle voorkomende werkprocessen proefgedraaid. Spoelstra: “We hebben de planning van de eerste productieweek gekopieerd naar de week er-voor en zijn met de complete teams en zelfs proefpersonen gaan oefenen. Tot in detail konden de teams aan de nieuwe omgeving wennen. Waar liggen de handschoenen? Waar was ik mijn handen? Op de achtergrond waren de technici aanwezig voor het beantwoorden van vragen of het oplossen van problemen. In de eerste twee weken van de ingebruikname is ruimte in de planning gelaten voor onvoorziene omstandigheden. Zowel het proefdraaien als de ruimte in de planning vraagt een investering. Na dag 2 werd er echter al gevraagd naar het opschroeven van de capaciteit. Een duidelijk signaal van vertrouwen in het gebouw, de systemen en de onderlinge op elkaar afgestemde werkprocessen. Daarmee is de ze investering een juiste keuze gewezen.”

GebruikerJan van Raan is leidinggevende op de verpleegafdeling van het Behandel-centrum. Hij heeft de verantwoording over 54 bedden en 8 stoelen. “Het grote voordeel is de rust. De hoge plafonds en rechte gangen maken het een prettige omgeving om te werken. Personeel is tevreden en patiënten vinden het een mooi gebouw”, aldus Van Raan die even na moet denken over minpuntjes. “Als het hard regent, hoor je het tikken op het dak. En de kleedruimte van de OK’s bevindt zich boven de kamers. Als je goed luistert kun je het personeel op hun klompen horen lopen.”

Operatiekamer Behandelcentrum isala (foto: isala).

FMT Gezondheidszorg36

Door:Air Liquide

medische gassen

Air Liquide introduceert cilinder met digitale interface

“Dankzij dit unie-

ke, innovatieve pro-

duct biedt Air Liquide

Healthcare oplossin-

gen die aansluiten

op de behoeften van

hulpverleners, terwijl

ook de patiëntveilig-

heid wordt gewaar-

borgd. Als belangrijke

speler in de medische-

gassenindustrie com-

bineert Air Liquide Healthcare de productie van

medische gassen met de ontwikkeling van innova-

tieve apparatuur en distributiesystemen. Het ver-

groten van de patiëntveiligheid staat centraal bij de

ontwikkelingsstrategie van al onze nieuwe produc-

ten.”

Air Liquide Healthcare Nederland

De Witbogt 1, 5652 AG Eindhoven

tel.31(00)40 250 3503

www.Airliquide.com,

Healthcare­NL­ALBV@Airliquide.com <

TAKEO™, ontworpen door Air Liquide Health­

care, is een nieuwe technologische oplossing op

het gebied van therapie met medische zuurstof.

Dankzij zijn ‘slimme’ digitale display is TAKEO™

de eerste medische­zuurstofcilinder die het per­

soneel inzicht geeft in de resterende tijd dat de

zuurstof nog kan worden gebruikt en die een

waarschuwingssignaal afgeeft wanneer het zuur­

stofniveau laag is. Deze

nieuwe functies leiden

tot een grotere pati­

entveiligheid en zor­

gen voor een optimaal

zuurstofverbruik. Deze

aluminium cilinder is

bovendien licht en ge­

makkelijk te hanteren, dankzij zijn nieuwe ergo­

nomisch design. De Takeo is uitermate geschikt

voor gebruik bij MRI.

Air Liquide biedt dit nieuwe product nu al in een

groot aantal landen ter wereld aan. De marktin­

troductie van TAKEO™ zal verder worden uit­

gebreid, waarbij er de komende jaren meer dan

100.000 cilinders ter beschikking komen. TA­

KEO™ wordt al gebruikt in 15 landen, waaron­

der Duitsland, Australië, België, Canada, Chili,

Spanje en Frankrijk.

Pascal Vinet, vice­president Healthcare Global

Operations en lid van het Executive Committee

van Air Liquide, legde de volgende verklaring af:

oM het werk van

ziekenhuisPersoneel, Met

naMe bij de sPoedeisende

hulP en van aMbulanceMede-

werkers te vergeMakkelijken,

heeft air liquide de eerste

cilinder Medische zuurstof

Met een digitale interface

geïntroduceerd.

innovatie in zuurstoftherapie

FMT Gezondheidszorg 37

FMT Gezondheidszorg38

Door: Cor van Litsenburg

technische innovatie

Innovatieve technologie in de zorg

lector linda wauben: technologie inzetten

oM zorg te verbeteren, te oPtiMaliseren en

leuker te Maken. een gesPrek Met een

gedreven technoloog Met hart

voor de zorg.

Sinds augustus 2014 is dr. ir. Linda Wauben lector Technische Inno­

vatie in de Zorg bij Kenniscentrum Zorginnovatie aan Hogeschool

Rotterdam. Daarnaast doet ze onderzoek aan de Technische Univer­

siteit Delft. Ze werkt daar aan het zogenoemde DORA­project, de digitale

OK­assistent. Een onderdeel van DORA is het project waarbij ze is betrok­

ken betreft de verbetering van de patiëntenstroom in het Oogziekenhuis in

Rotterdam.

Eigenlijk had Linda Wauben geneeskunde willen studeren. Maar na twee

keer te zijn uitgeloot, koos ze voor de multidisciplinaire studie Industrieel

Ontwerpen aan de TU Delft met als specialisatie Medisign. In 2010 rondde

ze haar promotieonderzoek in samenwerking met het Erasmus MC af naar

de vraag hoe tijdens operaties de veiligheid zo goed mogelijk kan worden

gewaarborgd. In haar onderzoek bekeek ze in de “Surgeon’s Cockpit” van de

TU Delft hoe nieuwe procedures, zoals een ‘Time out Procedure en Debrie­

fing’ (TOPplus), de veiligheid tijdens een operatie beter kunnen waarbor­

gen. Daarmee bleken spectaculaire verbeteringen mogelijk.

cHEcKlist‘Het gaat om een checklist die voorafgaand aan een operatie dient te wor­

den doorgenomen met het operatieteam. Het bespreken vergt een beperkte

tijdsinvestering voorafgaand aan de operatie, maar zorgt voor aanzienlijk

minder verstoringen tijdens en na de operatie. Ik vergelijk de zorg graag met

de luchtvaart. Dat is ook een high risk sector waar het veiligheidsbewustzijn

belangrijk is. In veel opzichten lijkt een OK op een cockpit in een vliegtuig.

In beide werkomgevingen is sprake van veel high tech en verdient het aspect

veiligheid de grootst mogelijke aandacht. Ondanks die overeenkomsten is er

sprake van een groot verschil in organisatie en werkcultuur tussen de lucht­

vaart en de zorg. Dat geldt bijvoorbeeld voor het melden en rapporteren van

fouten. Maar ook de standaardisatie met checklists en de training van vaar­

digheden is in de zorg heel anders georganiseerd. In eerste instantie dacht ik

dat de zorg gebaat zou zijn met een soort black box in de OK. Dat riep ech­

ter nogal wat weerstand op. Veel medici zijn nog bang voor het registreren

FMT Gezondheidszorg 39

en vastleggen van hun operaties door middel van beeld en geluid. Ze zijn

bang voor de juridische gevolgen als er iets fout gaat. Het erkennen van de

menselijke feilbaarheid is in de luchtvaart veel groter. In het algemeen kan ik

stellen dat in dat opzicht de zorg nog veel kan leren van de luchtvaart. Overi­

gens werken inmiddels al wel een flink aantal ziekenhuizen met de TOPplus

procedure. Dat is een positieve ontwikkeling.’

Na haar promotie is Linda Wauben als postdoc aan de slag gegaan bij de TU

Delft waar zij onder andere als onderzoeker werkt aan het DORA­project

(Digital Operating Room Assistant). De TU Delft ontwikkelt het systeem

samen met ziekenhuizen en bedrijven. Het systeem volgt patiënten vanaf het

moment dat ze binnen zijn, registreert de gebruikte instrumenten en inven­

tariseert de apparatuur. Toch een soort black box.

VERBEtERing lOgistiEKMeten is weten, is de achtergrond van een van de DORA projecten in het

Oogziekenhuis in Rotterdam waar Wauben sinds december 2011 bij is be­

trokken. Het Oogziekenhuis is begonnen met een patiëntvolgsysteem dat

inzicht moet geven in de manier waarop de patiënten flow kan worden ver­

beterd. De reden hiervoor is dat er nogal wat verschillen zitten in de wacht­

tijden waardoor de ene patiënt veel langer in het ziekenhuis verblijft dan de

andere. Voor dit onderzoeksproject krijgt iedere operatiepatiënt bij binnen­

komst een polsbandje met een RFID­chip. Aan de hand van de gegevens die

deze chip doorstuurt naar het computersysteem kunnen begeleiders en fa­

milie zien waar hun familielid verblijft. De informatie stelt verplegend per­

soneel in staat patiënten op tijd voor te bereiden op hun volgende stap in het

proces. Voor familie, begeleiders en verplegend personeel is deze informa­

tie waardevol en hij voorkomt veel storende telefoontjes. De komende tijd

zal de data worden geanalyseerd, hetgeen inzichtelijk moet maken hoe de

wachttijd korter en uniformer kan worden. De overtuiging is dat door het

proces efficiënter te maken niet alleen kosten worden gereduceerd, maar dat

ook de patiënttevredenheid zal toenemen.’

niEt AllEEn HigH tEcH‘Natuurlijk is het ontwikkelen van high tech producten voor innovatieve

zorgtoepassingen interessant, maar er valt ook veel winst te behalen met

eenvoudige technologische toepassingen in de eerste lijn. Ik denk bijvoor­

beeld aan de manier waarop bij de meeste huisartsen het verstrekken van

herhaalrecepten is geregeld. Dat is in veel gevallen niet van deze tijd. Zo zijn

er veel van zulke kleine dingen te benoemen die met behulp van technologie

efficiënter en prettiger kunnen worden geregeld. Technologie moet eraan

bijdragen dat we zorgprofessionals hun beroep zo goed mogelijk kunnen la­

ten uitoefenen. Zorgtechnologie moet ook bijdragen aan de waardering van

het werk. Er moet sprake zijn van een meerwaarde. Mensen vinden het al­

lemaal even leuk om met hun smartphone te spelen, die beleving zouden ze

ook moeten ervaren bij zorgtechnologie. Zorgtechnologie kan inspirerend

en uitdagend zijn voor de professionals die ermee werken. Maar kan ook

een inspireren tot een gezondere levensstijl. Bij de ontwikkeling van techno­

logische toepassingen denk ik vaak aan mijn eigen omgeving. Hoe zou mijn

oma over een bepaald product denken?’

Technologie wordt steeds belangrijker bij het efficiënter maken van de zorg.

Voor mij is het wel een vraag of je mensen kunt vervangen door technolo­

gie? Als ik naar de huisarts ga, zit ik er niet op te wachten om door een robot

te woord te worden gestaan. Toch is er geen eenduidig antwoord op deze

vraag omdat mensen nu eenmaal verschillen. De ene oudere wil wel een ro­

bot als gezelschap, terwijl de andere contact via een beeldtelefoon op prijs

stelt, en een derde echt persoonlijk bezoek wil. Overigens kan ik bij deze der­

de de techniek een rol spelen. Door het ontwikkelen van een slimme agenda

die kan ondersteunen bij het organiseren en plannen van de contacten.’

AnDERE inVulling‘Technologie zal tot een andere invulling van zorgprocessen leiden. Een pa­

tiënt die nu bij de huisarts komt, heeft vaak al zelf via Google achterhaald

wat hem mankeert. In elk geval heeft hij dikwijls al inzicht in zijn klachten.

Je kunt je dus voorstellen dat dit invloed heeft op het proces. Dat zou zowel

voor de patiënt als voor de arts een verbetering kunnen betekenen.’

‘In veel producten waarmee je bent omringd, is technologie verwerkt. Dat

maakt dit vakgebied zo interessant. Technische Innovatie in de Zorg is

een bijzonder lectoraat binnen Kenniscentrum Zorginnovatie. Het is een

dwarslectoraat en loopt dus door de andere onderzoekslijnen en lectoraten

heen. Ik heb al diverse gesprekken met andere lectoren gevoerd om te ach­

terhalen waar de behoeftes liggen en met hen samenwerken om technologie

in te zetten om de zorg te verbeteren, te optimaliseren en leuker te maken,’

besluit Linda Wauben. <

Dr. ir. linda Wauben.

FMT Gezondheidszorg40

INNOVATIES

De wKo-tool heeft de tweede prijs gewon-nen bij de ict Milieu Award 2014. Het is een van de prijzen die brancheorganisatie neder-land ict jaarlijks uitreikt voor een innovatief, milieuvriendelijk, duurzaam en aansprekend ict-product. Met de vernieuwde wKo-tool krijgen woningeigenaren en bouwprojectont-wikkelaars makkelijker inzicht in de mogelijk-heden van warmte- koudeopslag (wKo) voor een bouwlocatie. De wKo-tool is een web-applicatie die een snel beeld geeft of bode-menergiesystemen op een bepaalde locatie economisch haalbaar en juridisch mogelijk

zijn. De tweede prijs voor de wKo-tool was opvallend, omdat doorgaans alleen ict-initia-tieven die een directe milieuwinst opleveren, worden genomineerd. De wKo-tool stimu-leert op een indirecte manier bodemenergie-systemen. De eerste prijs ging naar het open smart grid Platform. Dit platform maakt het mogelijk om smart devices, zoals lantaarnpa-len, binnen intelligente infrastructuren te ver-binden met internetapplicaties. <

TWEEDE PRIJS ICT MILIEU AWARD VOOR WKO-TOOL

Zorgspecialisten met elkaar verbinden en de bruikbaarheid van de schat aan medische beeldvormende gegevens verbeteren – dat is het doel van “teamplay”, de nieuwe oplossing van siemens Healthcare. Dit cloud-gebaseer-de netwerk helpt ziekenhuizen en zorgspecia-listen met elkaar in verbinding te komen, zodat zij gegevens kunnen uitwisselen en hun ken-nis kunnen delen. binnen ziekenhuizen maakt

“teamplay” het mogelijk om de enorme hoe-veelheid informatie die door beeldvormende apparatuur wordt gegenereerd, zoals de be-nutting van scannercapaciteit, de duur van medische onderzoeken of stralingsdoses, te evalueren en de cijfers te vergelijken met ei-gen en externe referentiewaarden. Dit bete-kent dat beeldvormende apparaten vrijwel re-al time kunnen worden geanalyseerd en dat aan de hand van de resultaten het gebruik van die apparaten kan worden geoptimaliseerd. omdat “teamplay” geschikt is voor tablets, laptops en Pc’s , hebben leden van het net-werk flexibel toegang tot de informatie, mits ze de juiste autorisatie hebben. Het netwerk kan ook worden gebruikt om de door de medi-sche apparaten toegepaste doses te monito-ren. (www.healthcaresiemens.nl) <

CLOUD-GEBASEERD NETWERK VOOR GEZONDHEIDSZORG

tijdens het congres green buildings op 30 ok-tober jl. in de st@art in Apeldoorn heeft de beroepsvereniging facility Management ne-derland (fMn) de green Deal circulaire ge-bouwen ondertekend. samen met ruim 30 partijen en de rijksoverheid committeert fMn zich hiermee aan de vertaalslag van de circu-laire economie naar de gebouwde omgeving. De green Deal circulaire gebouwen is samen met het ministerie van binnenlandse Zaken en de rijksdienst voor ondernemend nederland ontwikkeld door het facilitaire adviesbureau corporate facility Partners (cfP). Het initia-tief is gericht op een minimaal gebruik en her-gebruik van grondstoffen, producten en goe-deren. De deelnemende partijen committeren zich aan het doel om uiterlijk in 2017 een aan-toonbare toepassing te realiseren in het cir-culair maken van hun gebouw(en), gebaseerd

op de ijkpunten toegevoegde waarde, moge-lijkheden en relevantie. opzet is om een ver-betering van de gebouwsituatie te creëren met een positieve business case afgestemd op de specifieke mogelijkheden van een ge-bouw. Met de resultaten van deze green Deal kunnen alle gebouw categorieën in neder-land op het gebied van circulariteit genor-meerd en verbeterd worden. De green Deal circulaire gebouwen bestaat uit drie fases: het ontwikkelen van een gebouwpaspoort, de toepassing ervan op 3-5 type gebouwen en doelwaardes vaststellen voor deze gebouw-types. <

FMN TEKENT GREEN DEAL CIRCULAIRE GEBOUWEN

FMT Gezondheidszorg 41

Medewerkers van het operatiekamercomplex in Ziekenhuis gelderse vallei kunnen (bijvoor-beeld) met één druk op de knop bekijken wel-ke knieprothese of schroefjes voor in het been beschikbaar zijn. sinds kort is er een nieuw informatiesysteem ingevoerd op de oK zodat alle implantaten via de barcode te volgen en terug te vinden zijn. Zowel in de voorraad ma-terialen op de oK als, na de operatie, in het li-chaam van de patiënt. Deze innovatie op het gebied van logistiek heeft grote voordelen: het is veiliger en bespaart kosten. vrijwel al-le artikelen die worden gebruikt op de oK zijn voorzien van een barcode door de leveran-cier. Met behulp van deze barcode worden de artikelen op voorraad gelegd. bij gebruik van

een implantaat op de oK wordt de barcode van het artikel gescand, het afgeboekt van de voorraad en de gegevens toegevoegd aan het elektronisch patiëntendossier. Door de toe-passing van de barcodes wordt de voorraad goed beheerd en worden de kosten beheerst. een implantaat met een barcode kan niet kwijt raken of in een vergeten hoekje liggen. Arti-kelgegevens van het implantaat worden met de barcode automatisch en snel toegevoegd aan het patiëntendossier. <

GEBRUIK BARCODES OP DE OK

Koninklijke Philips n.v. en Antoni van leeu-wenhoek hebben een nieuwe overeenkomst om hun bestaande samenwerking uit te brei-den. De nieuwe overeenkomst zal de missie van het Antoni van leeuwenhoek versterken om de best mogelijke zorg aan patiënten met kanker te leveren. Hij geeft het enige compre-hensive cancer centre van nederland toe-gang tot de nieuwste zorginnovaties om zo bij te dragen aan de speerpunten van het in-stituut: therapie op maat (personalized medi-cine) en beeld gestuurde precisiebehande-ling. Het streven is om nieuwe methoden te ontwikkelen waarmee chirurgie bij de pati-ent met kanker veel nauwkeuriger kan wor-den uitgevoerd. Hiermee kan de tumor beter worden verwijderd terwijl er meer gezond

weefsel kan worden gespaard. Met de hui-dige operatietechnieken is dit niet altijd mo-gelijk. Het ziekenhuis krijgt daartoe een hybri-de operatiekamer: een steriele conventionele operatiekamer met een speciale inrichting voor beeld gestuurde behandelingen. De ka-mer biedt zo een uitgebreide oplossing waar-in tal van technologieën zijn geïntegreerd en waarin veel verschillende procedures kunnen worden verricht, van conventionele chirurgie tot nieuwe live 3D beeld gestuurde precisie-behandeling. een onderdeel van de overeen-komst is ook dat het Antoni van leeuwenhoek een van de eerste ziekenhuizen is die de nieu-we Philips vereos in de klinische praktijk gaat inzetten. Het eerste en enige digitale Pet/ct-systeem ter wereld, dat dankzij de digitale de-tectortechnologie beelden van een zeer hoge kwaliteit levert bij een lage stralingsdosis. Dit zal Antoni van leeuwenhoek helpen bij het di-agnosticeren van kanker, het bepalen in welk stadium kanker is, en bij het ontwikkelen van op maat gemaakte behandelingen. <

ANTONI VAN LEEUWENHOEK KRIJGT HyBRIDE OPERATIEKAMER

nederlanders willen op dit moment al ge-bruik maken van e-health toepassingen. Zij merken bewuster te zijn van hun gezondheid door apps voor zelfmanagement. Dat blijkt uit een representatief onderzoek van Motivacti-on in opdracht van Het beste Zorgidee. van de 1.038 ondervraagden hebben twee op de drie hoge verwachtingen van ict-ontwikke-lingen in de zorg. Meer dan de helft zou er graag meer gebruik van maken. bijvoorbeeld

door digitaal met zorgverleners te communi-ceren of door informatie over ziektes en aan-doeningen op te zoeken. ook willen drie op de vier nederlanders graag online inzicht krij-gen in hun medische gegevens. Hoewel bijna 80% van de nederlanders het begrip eHealth nog niet kent, wordt er al wel veel gebruik van gemaakt. bijna drie op de vijf ondervraagden denken met behulp van zelfmeting ook be-wuster te zijn van de eigen gezondheid. <

NEDERLANDERS WILLEN MEER TECH IN ZORG

een onbemand mini-vliegtuigje dat een defi-brillator razendsnel aflevert op de plek waar het nodig is. Dat heeft afstudeerder Alec Mo-mont van de tu Delft bedacht. Met een net-werk van deze drones is de overlevingskans na een hartstilstand aanzienlijk te vergroten, van 8% naar 80%. nadat er een 112-oproep over een hartstilstand binnenkomt, kan dit on-bemande, autonoom navigerende vliegtuig-je een defibrillator snel afleveren op de plek waar het nodig is. De drone geeft bovendien via een livestream video- en geluidverbinding directe feedback en instructies aan de men-sen ter plekke. De drone kent de locatie van

de patiënt via het mobiele telefoonsignaal van de beller en vindt zijn weg daar naartoe via gPs. Het vliegtuigje haalt snelheden van rond de 100 km per uur, weegt 4 kilo en kan nog eens 4 kilo last dragen. belangrijk is dat er een communicatiekanaal (en webcam) is in-gebouwd in de drone. De 112-operators kun-nen dus meekijken en direct instructies geven aan de persoon die de apparatuur bedient. <

DRONE MET DEFIBRILLATOR

INNOVATIES

onderzoek van beroepsvereniging facili-ty Management nederland (fMn) in samen-werking met organisatieadviesbureau twijn-stra gudde toont aan dat de omvang van de nederlandse facility management markt 77,2 miljard euro bedraagt ten opzichte van de 80,1 miljard euro in 2011. een krimp van 2,9 miljard euro (3,8%), waarmee de omvang van de fa-cility management markt tot onder het niveau van voor de recessie daalt. naast marktcij-fers toont het onderzoek ook aan dat de faci-lity management markt op dit moment wordt gekenmerkt door grote verschuivingen. ook zijn er grote verschuivingen waar te nemen in de top vijf van belangrijkste facilitaire trends

en ontwikkelingen. Hierin eindigt kostenma-nagement net als in het marktonderzoek van 2012 op de eerste plaats, gevolgd door het inrichten en doorontwikkelen van de facili-taire regieorganisatie. Het nieuwe werken, Maatschappelijk verantwoord ondernemen en facilitaire concepten als hospitality maken plaats voor nieuwe trends: klantmanagement, het verbeteren van de kwaliteit van dienstver-lening en de inzet van (nieuwe) technologie en data. trends die opnieuw de potentie heb-ben om te zorgen voor een facilitaire revolu-tie. De publicatie is te bestellen via www.fmn.nl/bestelformulier. <

PUBLICATIE MARKTONDERZOEK 2014 TG EN FMN

tijdens een expositie op de jaarlijkse confe-rentie van de rsnA (radiological society of north America) heeft Koninklijke Philips n.v. een compleet aanbod aan radiologie-oplos-singen gepresenteerd. bezoekers aan de stand konden het brede Philips aanbod van oplossingen voor diagnostische beeldvor-ming, klinische informatica en beeldgestuur-de therapie aanschouwen. Die zijn ontwor-pen om de klinische prestaties te verbeteren, een superieure patiëntervaring te creëren en kosteneffectieve en hoogwaardige zorg voor

zorgstelsels te bevorderen. rsnA 2014 is een van de voornaamste internationale con-ferenties op het gebied van radiologiezorg. Hier worden de meest veelbelovende onder-zoeksresultaten en de belangrijkste innova-ties gepresenteerd. De rol van radiologie bij het vormgeven van de toekomst van de zorg-technologie werd onderstreept en de lance-ring van twee nieuwe oplossingen op het ge-bied van dosisbeheer en klinische informatica werden door Philips gepresenteerd. <

NIEUWE RADIOLOGIE-OPLOSSINGEN VAN PHILIPS

tijdens de beurs Domotica & slim wonen in eindhoven is de smart Homes Award 2014 uitgereikt aan verkerk service systemen uit Zwijndrecht. Deze prijs is voor het meest inno-vatieve en gerealiseerde domoticaproject van nederland. in opdracht van cicero Zorggroep ontwikkelde het bedrijf een e-APP waardoor het personeel van zorgcentrum op den to-ren in nuth (limburg) zo efficiënt mogelijk kan werken en altijd up-to-date is voor wat betreft de meldingen die er in het zorgcentrum zijn. Door invoering van de smartphone e-APP is het zorgpersoneel niet langer plaatsgebonden aan een centraal meldpunt. oproepen worden via de smartphone van een verpleegkundige gemonitord, aangenomen en afgehandeld. Het toegepaste vss verpleegroepsysteem in

combinatie met de vss e-APP bevat diverse slimme integraties zoals draadloze alarme-ring, dwaaldetectie met leefcirkels en came-raobservatie per afdeling en/of kamer. voor meer informatie: www.verkerkgroep.nl <

VERKERK SERVICE SySTEMEN WINT SMART HOMES AWARD 2014

FMT Gezondheidszorg42

ADVIESBUREAU

A. P. (Alex) de Blockde Block ConsultantDuizendblad 16 - 8607 EA SneekT: +31 (0)6 417 480 88F: +31 (0)8 471 990 78E: alex@deblockconsultant.nlI: www.deblockconsultant.nl_______________________________

Europalaan 12g5323 BC ‘s-Hertogenbosch

T: (073) 641 13 00 / F: (073) 642 43 16I: www.swebru.nl______________________________________________________________

Valstar SimonisVeraartlaan 42288 GM RijswijkT: 070 307 22 22F: 070 307 22 07E: rijswijk@valstar-simonis.nlI: www.valstar-simonis.nl_______________________________

VAN LOOy GROUP NVNoordersingel 19, B – 2140 AntwerpenT: +32 3 235 35 08E: info@vanlooy.comI: www.vanlooy.com_______________________________

EGM adviseursWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: info@egm.nl

I: www.egm.nlT: twitter@EGMarchitecten.nl_______________________________

OK Consultancy Nederland (OKCN)Postbus 2102, 5202 CC ’s-HertogenboschT: (0)73 62 34 381E: info@okcn.nlI: www.okcn.nl_______________________________

2 double you bvNieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44Mail: info@2doubleyou.nlWeb: www.2doubleyou.nl_______________________________

Smits van BurgstRaadgevend IngenieursbureauBaron de Coubertinlaan 82719 EL ZoetermeerT: 079-3427147E: info@smitsvanburgst.nlW: smitsvanburgst.nl

AIRCONDITIONING

Trane Airconditioning B.V.Postbus 583760 AB SOESTT: +31 35 6039 300E : infoNL@trane.comI: www.trane.com/commercial/europe/nl/en.html_______________________________

Carrier Airconditioning Benelux BV Rijndijk 141

2394 AG Hazerswoude-Rijndijk T: +31 (0) 71 – 341 71 11 E: info@carrier.nl I: www.carrier.nl/klimaatoplossingen

ARCHITECTEN

EGM architectenWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: info@egm.nlI: www.egm.nlT: twitter@EGMarchitecten.nl_______________________________

de Jong Gortemaker AlgraLas Palmas, Wilhelminakade 3103072 AR RotterdamPostbus 51113, 3007 GC RotterdamT: 0102973030E: info@djga.nlI: www.djga.nl_______________________________

2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44Mail: info@2doubleyou.nlWeb: www.2doubleyou.nl

BESCHERMINGS-TRANSFORMATOREN

Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: info@geveke-besturingstechniek.nl

BOUWMANAGEMENTBUREAU

InterBouwconsult bv.Duwboot 9 - 3991 CD Houten

T: 030 6361009E: info@interbc.nlI: www.interbouwconsult.nl

BRANDWEREND GLAS

VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELUXHulsenweg 21, 6031 SP NederweertPostbus 15, 6000 AA WeertT: +31 (0)495-57 44 35F: +31 (0)495-57 44 36I: www.vetrotech.nl

CLEANROOMS

Ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 473637info@ropasystems.nlwww.ropasystems.nl_______________________________

Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936M: +31 61066 4074E: P.vanThiel@cadolto.comI: www.cadolto.nl

DEUREN

Vestiging DoorwerthRecord Automatische Deuren B.V.Cardanuslaan 30Postbus 67, 6865 ZH DoorwerthT 026-3399777 F 026-3399770info@record-automatischedeuren.nlwww.record-automatischedeuren.nl

Vestiging OosterhoutRecord/Van Nelfen DeurtechniekHoutduifstraat 6Postbus 565, 4900 AN OosterhoutT 0162-447720 F 0162-447730

BEDRIJVENINDEX

FMT Gezondheidszorg 43

Metaflex Doors EuropePostbus 300 - 7120 AH Aalten Nederlandtel: +31 (0)543-477333fax: +31 (0)543-477222I: www.metaflex.nl_______________________________

Ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 473637info@ropasystems.nlwww.ropasystems.nl

DOMOTICA

Van Dorp zorg en welzijn Koraalrood 161 - 2718 SB Zoetermeer0900-9070707I: www.vandorpzorgenwelzijn.nl

GEBOUWBEHEERSySTEMEN

Sauter Building Control Nederland BVPostbus 20613, 1001 NP AmsterdamT: 020 - 587 67 00I: www.sauter-controls.com______________________________

Honeywell Building SolutionsLange Amerikaweg 55, 7332 BP ApeldoornPostbus 243, 7300 AE ApeldoornT: + 31 (0) 55 549 499F: + 31 (0) 55 542 728E: Info.hbs.nl@honeywell.comI: www.honeywell-buildingsolutions.nl

GROOTHANDEL

Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: communicatie@technischeunie.com I: www.technischeunie.com

HUISVESTING

Bussman Verhuur B.V. IJzerwerf 1 - 6641 TK BeuningenT: 024 - 6790100F: 024 - 6790101E: info@bussman-verhuur.nlI: www.bussman.nl_______________________________

Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936M: +31 61066 4074E: P.vanThiel@cadolto.comI: www.cadolto.nl

INGENIEURSBUREAUS

Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.Rijksstraatweg 59 -7231 AC WarnsveldT: 0575 - 58 15 00F: 0575 - 52 91 22 I: www.wolterendros.nl

IT & SOFTWARE

Ultimo Software Solutions bvWaterweg 3 - 8071 RR NunspeetT: +31(0)341 – 423737F: +31(0)341 – 421172E: info@ultimo.netI: www.ultimo.net/nl

LANDSCHAPSARCHITECTEN

MTD LandschapsarchitectenPostbus 5225, 5201 GE ’s-HertogenboschT: 073-6125033F: 073-6136665Contact: Han ThijssenE: thijssen@mtdls.nlI: www.mtdls.nl

LUCHTBEHANDELING

Blygold Nederland B.V.Postbus 10,3991 KA Houten,T: 030 634 43 10F: 030 634 43 11

MEDISCHE PERSLUCHT

Berko KompressorenHavenweg 14 - 6603 AS WijchenT: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72E: info@berko-perslucht.nlI: www.berko.eu______________________________

Partner van DrägerBOGE KOMPRESSOREN B.V.Spaceshuttle 8B, 3824 ML AmersfoortT: +31 33 456 15 86F: +31 33 453 01 36E: benelux@boge.comI: http://www.boge.com/nl_______________________________

C-AIR Technics BVElleboog 12 - 6713 KP EdeT: 0318-647115 - F: 0318-647713E: info@c-air.nlI: www.c-air.nL

MEDISCHE GASSEN

Linde Healthcare BeneluxDe keten 7Postbus 325, 5600 AH EindhovenT: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875I: www.linde-healthcare.nl

MEDISCHE GASSENDISTRIBUTIE SySTEMEN

Dräger Medical Netherlands B.V.Postbus 874 2700 AW ZoetermeerT: +31 793 464 800F: +31 793 422 747E: gms@draeger.comI: www.gasmanagementsystems.nl

MODULAIRE BOUW

Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936M: +31 61066 4074E: P.vanThiel@cadolto.comI: www.cadolto.nl

NOODSTROOM

Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: info@geveke-besturingstechniek.nl

FMT Gezondheidszorg44

BEDRIJVENINDEX

OPLEIDINGEN

Hogeschool RotterdamG.J. de Jonghweg 4-63015 GG RotterdamT: 010 794 48 90I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

OPERATIEKAMERS

Brecon InternationalPostbus 5554870 AN Etten-LeurT: 31 (0)88 287 46 46E: info@breconinternational.comI: www.breconinternational.com

_______________________________

InterflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 65info@interflow.nlwww.interflow.nl_______________________________

MANN+HUMMEL Vokes Air BVNijverheidsweg 15, 3401 MC IJsselsteinPostbus 309, 3400 AH IJsselsteinT: 088-8653724- F : 088-8653400E : infonl@vokesair.comwww.vokesair.com______________________________

Vanguard HealthcareRob van LieflandBenelux & NordicE: rvanliefland@vanguardhs.comM: +31 6 54 78 58 76W: www.vanguardhs.com

PARKEER VOOR ZIENINGEN

SparkNieuwstraat 4 - 2266 AD LeidschendamT: 070-3177005E: info@spark-parkeren.nlI: www.spark-parkeren.nl

PERSOONSBEVEILIGING SySTEMEN

OoperonMijkenbroek 254824 AA BredaT: + 31 76 57 230 30E: info@ooperon.nlI: www.ooperon.nl

SANITAIR

Sanitair Consultancy NederlandVan Abcoudehof 733911 BM RHENENT: 06 -204 241 51scn@veening.org

STRALINGSWERING

Tinnemans Medical Design BVBelleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399

F: +31 (0) 493 473299 I:www.4medicaldesign.comE:info@4medicaldesign.com

Tinnemans Medical Design BVBAGildenstraat 41,B-2470 RetieT: +32 (0) 14 717919 I: www.4medicaldesign.comE:info@4medicaldesign.com Volg ons zusterbedrijf op twitter: @RopaSystems

TELECARE SySTEMEN

Tunstall HealthcareOslo 28 - 2993 LD BarendrechtT :0180-696 696 / F: 0180- 696 699E: marketing@tunstall.nlI: www.tunstall.nl

TOTAALINRICHTING

Heijneman Medical BVPostbus 4083400 AK IJsselsteinT: 088 11 81 000 / F: 088 11 81 081E: info@heijnemanmedical.nlI: www.heijnemanmedical.nl

VLOEREN

Nora flooring systems B.V.Belgiëstraat 14 5171 PN KaatsheuvelT: 0416-286140I: www.nora.com/nl

WANDBEKLEDING

Vescom Nederland B.V.Sint Jozefstraat 20, 5753 AV DeurnePostbus 70, 5750 AB DeurneT: +31 493 350 767F: +31 493 350 779E: nederland@vescom.comI: www.vescom.nl

WASMACHINES

Miele ProfessionalPostbus 166, 4130 ED VianenT: 034-73 78 884F: 034-73 78 429www.miele-professional.nlE: professional@miele.nl

WATERBEHANDELING

BWT Nederland B.V.Energieweg 9, 2382 NA ZoeterwoudeT +31 (0)88 750 90 00F +31 (0)88 750 90 90www.bwtnederland.nl_______________________________

Pure Water GroupKorte Hei 34714 RD SprundelT: 0165 348 252F: 0165 348 254I: www.purewatergroup.com

FMT Gezondheidszorg 45

ADVERtEntiE-inDEX

AGENDAFEBRUARIDe Nationale Gezondheids­Beurs 20155 – 8 februari 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.gezondheidsbeurs.nl Week van de Bouw/Bouwbeurs 20159 – 13 februari 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.weekvandebouw.nl www.bouwbeurs.nl

MAARTNEN Wintercourses Conditie­meting van gebouwen2 – 5 maart 2015, woerdeninlichtingen: www.nen.nl/training-advies

Aqua Nederland Vakbeurs17 – 19 maart 2015, evenementenhal gorincheminlichtingen: www.evenementenhal.nl

Elektro Vakbeurs17 – 19 maart 2015, evenementenhal venrayinlichtingen: www.evenementenhal.nl

Zorg & ICT 201518 – 20 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.zorg-en-ict.nl

Zorgtotaal 201518 – 20 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.zorgtotaal.nl

Infosecurity.be 201525 – 26 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.infosecurity.be

APRIL NVTG congres, “Verstaan wij elkaar in de zorg nog wel?” 9 – 10 april 2015, nH eindhoven conference centre Koningshof, veldhoveninlichtingen: www.nvtg.nl

Materials 201522 – 23 april 2015, Koningshof, veldhoveninlichtingen: www.materialenbeurs.nl

MEISmart Lighting 201520 – 21 mei 2015, citycube berlijn inlichtingen: www.smartlighting.org

JUNIIFHE­EU congres 20152 – 5 juni 2015, turku, finlandinlichtingen: www.eche2015.fi

SEPTEMBERElektrotechniek 201529 – september – 2 oktober 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.elektrotechniek-online.nl

NOVEMBERInfosecurity.nl 20154 – 5 november 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.infosecurity.nl

ICT & Logistiek 201510 – 13 november 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.ict-en-logistiek.nl

FMT Gezondheidszorg46

Air Liquide Healthcare Nederland 36Ascom (Nederland) B.V. 22 double you bv 43Bender Benelux BV 44Berko Kompressoren 44Blygold Nederland BV 44Boge Kompressoren BV 44Brecon International 45Bussman Verhuur BV 44BWT Nederland BV 45C-AIR Technics BV 44Cadolto Benelux BV 43Carrier Airconditioning Benelux BV 43de Block Consultant 43de Jong Gortemaker Algra 43Dräger Medical Netherlands BV 45

EGM adviseurs 43EGM architecten 43ERBE Nederland B.V. 23Getinge b.v. Netherlands 47Geveke Besturingstechniek 43Heijneman Medical BV 45Hogeschool Rotterdam 45Honeywell Building Solutions 44Ingenieursbureau Wolter & Dros bv 44InterBouwconsult bv. 43Interflow 45Linde Healthcare Benelux 44Mann+Hummel Vokes Air BV 45Metaflex Doors Europe B.V. 44Metaflex Doors Europe B.V. 48Miele Professional 17,25

Miele Professional 45MTD Landschapsarchitecten 44nora flooring systems BV 45OK Consultancy Nederland (OKCN) 43Ooperon 45Pure Water Group 45Record Automatische Deuren BV 43Ropa Systems BV 43Ropa Systems BV 44Sanitair Consultancy Nederland 45Sauter Building Control Nederland bv 44Smits van Burgst 43Spark 45Sweegers en de Bruijn 43Technische Unie B.V. 44Tinnemans Medical Design BV 45

Trane Airconditioning B.V. 43Tunstall Healthcare 45Ultimo Software Solutions bv 44Valstar Simonis 43Van Dorp zorg en welzijn 44Van Looy Group NV 43Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 45Vescom Nederland B.V. 45Vetrotech Saint-Gobain Benelux 43

GET AHEADWERELDWIJD ADVIES EN ONDERSTEUNINGSommige bedrijven ontwikkelen machines, anderen ontwikkelen reini-

gings- en desinfectiemiddelen. De innovators van Getinge ontwikkelden

beide om ervoor te zorgen dat machines, processen en reinigings- en

desinfectiemiddelen consequent ISO verzekerde resultaten halen.

U kunt de deskundige dienstverlening van Getinge raadplegen om u

te helpen bij het optimaliseren van uw reinigingsprocessen, verbete-

ren van uw operationele efficiëntie en naleving van de regelgeving.

Advies en ondersteuning is wereldwijd beschikbaar, dus waar u

ook bent, ga naar www.getinge.com en vindt uw antwoord.

Getinge b.v.Per 1 april zijn wij gevestigd op:Biezenwei 214004 MB TielTel: +31(0)344 809 900

GetingeClean_Ad-NL 225x285.indd 1 2014-02-20 16:32:01

imagine...... a day at the zoo

100% ontwerpvrijheid met ImagineMetaflex Doors introduceert een nieuw schuifdeurconcept. De afwer-king met hoogwaardige 3M DI-NOC folie, biedt diverse kleuren, prints en foto’s. Ook kunnen wij een volledig eigen ontwerp voor u verzorgen.

Onbegrensde mogelijkheden met Metaflex DoorsOnze schuifdeurconcepten worden wereldwijd toegepast binnen de sectoren Healthcare, Food & Pharma. Daarbij bieden we de juiste balans tussen functionaliteit, esthetica en efficiëntie.

Wilt u meer weten over onze mogelijk-heden? Neem contact met ons op of bezoek onze website.

Ambachtsstraat 117122 MP AaltenThe NetherlandsT +31 (0)543 477 333www.metaflex.nl