Γνωρίζοντας τον αυτισμόΔευτέρα, 11 Απρίλιος 2016 08:31

Υπέροχα παιδιάΜέσα σε μια εύθραυστη φυσαλλίδαΠάνω από το ουράνιο τόξο

Haiku

Ο αυτισμός είναι μια διάχυτη νευροαναπτυξιακή διαταραχή, η οποία επηρεάζει το άτομο σε

1 / 5

Γνωρίζοντας τον αυτισμόΔευτέρα, 11 Απρίλιος 2016 08:31

γνωστικό, επικοινωνιακό και κοινωνικό επίπεδο, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Ηκλινική εικόνα του αυτισμού δεν είναι ομοιογενής σε όλα τα άτομα, παρουσιάζει ποικιλία.Υπάρχουν ήπιες μορφές με κανονική νοημοσύνη και ήπια αυτιστικά χαρακτηριστικά μέχριβαριές  μορφές που συνοδεύονται με νοητική στέρηση και αυτιστικά χαρακτηριστικάμεγάλου βαθμού.

Της Ελισάβετ Διακάτου*

Η Wing το 1988 εισήγαγε την έννοια ενός φάσματος διαταραχών στον αυτισμό για να δείξειτις διακυμάνσεις των εκδηλώσεων στο ίδιο μειονέκτημα. Η εικόνα ενός ατόμου με αυτισμόμπορεί να παρουσιάζει αλλαγές σύμφωνα με την ηλικία του και το νοητικό του επίπεδο.Αυτό ονομάστηκε «φάσμα αυτισμού». (F. Happe, 1998)

Το άτομο με αυτισμό παρουσιάζει ποιοτικές ελλείψεις στην επικοινωνία και στην κοινωνικήσυνδιαλλαγή. Πιο συγκεκριμένα, στην  κοινωνική χρήση των γλωσσικών του δεξιοτήτων.Ανάλογα με το γνωστικό επίπεδο του ατόμου μπορεί να παρατηρείται παντελής απουσίαλόγου ή όταν αυτός υπάρχει, συχνά δεν είναι παραγωγικός. Έτσι εκδηλώνουν δυσκολία στηνσυναλλαγή και στη διατήρηση ενός διαλόγου, δυσκολία στο παιχνίδι (κοινωνική μίμηση),παρουσιάζουν έλλειψη φαντασίας και δημιουργικότητας και δείχνουν περιορισμένο ήκαθόλου ενδιαφέρον τόσο στα λεκτικά όσο και στα εξωλεκτικά εκφραστικά μέσα τωνάλλων ανθρώπων (ICD-10). Τέλος, δε δημιουργούν  ή δυσκολεύονται να δημιουργήσουνσχέσεις αλληλεπίδρασης, με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο.

Οι άνθρωποι με αυτισμό αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στην αναγνώριση καιεξωτερίκευση συναισθημάτων, του εαυτού τους και των άλλων. Παρουσιάζουνσυμπεριφορές που μπορεί να μην ταιριάζουν με το περιβάλλον ή μια κατάσταση (π.χ. ότανκάποιος χτυπάει και πονάει, ένα άτομo στο φάσμα του αυτισμού μπορεί να γελάσει),μειωμένη κατανόηση κοινωνικών κανόνων και έλλειψη κοινωνικό-συναισθηματικήςαμοιβαιότητας.

Τα άτομα με αυτισμό δεν έχουν την ικανότητα να μπουν στην θέση του άλλου, ναμοιραστούν και να κατανοήσουν το πως μπορεί να νιώθει κάποιος άλλος, σε μιασυγκεκριμένη περίσταση (ενσυναίσθηση). Για παράδειγμα, όταν κάποιος φίλος μας λυπάται για την απώλεια ενός αγαπημένου του προσώπου ξέρουμε τι σημαίνει αυτό για τονφίλο μας. Το άτομο με αυτισμό δεν μπορεί να συναισθανθεί  αυτή την λύπη. Δεν μπορεί νανοιώσει τον πόνο του άλλου. Χρειάζεται βοήθεια για να ανασύρει τη σωστή γνώση από το

2 / 5

Γνωρίζοντας τον αυτισμόΔευτέρα, 11 Απρίλιος 2016 08:31

σωστό ντουλαπάκι. Χρειάζεται βοήθεια για να ενώσει τα κομμάτια αυτών που μαθαίνει.

Ένα ακόμα βασικό χαρακτηριστικό που παρουσιάζουν τα άτομα με αυτισμό είναι ταστερεότυπα, επαναλαμβανόμενα και περιορισμένα, πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφέροντακαι δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα μπορεί να κάνουν στερεότυπες και επαναληπτικέςκινήσεις μελών του σώματός τους (π.χ. χτύπημα δαχτύλων σε επιφάνειες), ναπαρουσιάζουν  στερεότυπες τελετουργίες στην καθημερινότητά τους που να μην έχουνλειτουργικό χαρακτήρα (πχ να ακολουθούν μια συγκεκριμένη διαδρομή για να πάνε σπίτι, ήνα πρέπει να αδειάσει όλη την τσάντα για να πάρει ένα αντικείμενο και μετά να ταξαναβάλει μέσα, να πίνει νερό μόνο από ένα συγκεκριμένο ποτήρι κ.α.). Η  ενασχόληση μεκάποια συγκεκριμένα μέρη ενός αντικειμένου- παιχνιδιού (π.χ να γυρίζει τις ρόδες από ένααυτοκινητάκι, ή να μυρίζουν τα αντικείμενα) είναι κάτι που συναντάμε συχνά στον αυτισμό.Επίσης, έχουν χαμηλή αντοχή στην αλλαγή, αυτό μπορεί να αφορά την αλλαγή στηνρουτίνα της καθημερινότητάς τους, στην αλλαγή της διακόσμησης του σπιτιού, στηναλλαγή θεραπευτικού πλαισίου κ.α. (ICD-10, DSM IV).

Αίτια

Ο Αυτισμός είναι μία εκ γενετής διαταραχή του εγκεφάλου, που επηρεάζει τον τρόπο που οεγκέφαλος χρησιμοποιεί τις πληροφορίες. Κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ένα νευρολογικόπρόβλημα που επηρεάζει εκείνα τα τμήματα του εγκεφάλου, τα οποία επεξεργάζονται τηνγλώσσα και τις πληροφορίες που δίνουν οι αισθήσεις. Τα πραγματικά αίτια του αυτισμού

3 / 5

Γνωρίζοντας τον αυτισμόΔευτέρα, 11 Απρίλιος 2016 08:31

δεν είναι συγκεκριμένα μέχρι και σήμερα, δεν μπορούμε δηλαδή να πούμε ότι ευθύνεταικάποια συγκεκριμένη βιολογική αιτία. Σύμφωνα με τις επιστημονικές έρευνες δεν ευθύνεταιένα συγκεκριμένο γονίδιο ή ένας συγκεκριμένος συνδυασμός γονιδίων για τον αυτισμό,αλλά ένας πολύπλοκος συνδυασμός γονιδίων που μπορεί να ποικίλει κατά περίπτωση. Ηκληρονομικότητα παίζει μεγάλο ρόλο και αυξάνει τις πιθανότητες στην οικογένεια αλλά δενείναι νομοτελειακό. Δεν προβλέπεται με προγεννητικό έλεγχο, δεν υπάρχει τύποςκληρονομικότητας.

Πόσο συχνός είναι ο αυτισμός

Ολα τα ευρήματα συγκλίνουν ότι 5 στα 10000 άτομα εμφανίζουν την κλινική εικόνα τουκλασσικού Αυτισμού ενώ αν συμπεριληφθεί όλο το φάσμα της κλινικής έκφρασηςυπολογίζεται σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες μετρήσεις ότι προσβάλλονται περίπου 1στα 100 άτομα. Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού εντοπίζονται ανεξάρτητακοινωνικής τάξης, κουλτούρας και εθνικότητας. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επιδημιολογικέςέρευνες αλλά υπολογίζονται τα ίδια ποσοστά. Εκδηλώνεται συχνότερα στους άνδρες,διεθνώς σε αναλογία άνδρες προς γυναίκες περίπου 4 προς 1. Σε  μεγάλο ποσοστόσυνυπάρχει με νοητική υστέρηση.

Συμπτώματα

Προσοχή•    Μειωμένη βλεμματική επαφή•    Διάσπαση προσοχής•    Ελάχιστη ή υπερβολική ενασχόληση με συγκεκριμένα αντικείμενα

Κοινωνικές & Συναισθηματικές Εκδηλώσεις•    Μειωμένο ενδιαφέρον για συνομηλίκους & για τους ανθρώπους γύρω τους

4 / 5

Γνωρίζοντας τον αυτισμόΔευτέρα, 11 Απρίλιος 2016 08:31

•    Αποφυγή σωματικής επαφής•    Αποφυγή κοινωνικής συνδιαλλαγής •    Δεν παίρνουν πρωτοβουλίες •    Άγνοια κινδύνου•    Εκδήλωση φόβου σε μη επικίνδυνες καταστάσεις (φόβος για το άγνωστο)•    Έλλειψη ενσυναίσθησης Προφορικός Λόγος•    Ηχολαλία•    Επαναληπτικός λόγος•    Δυσκατάληπτη εκφορά λόγου•    Ακατάλληλη ένταση φωνής (πολύ χαμηλή, πολύ υψηλή) Γνωστικές Λειτουργίες•    Νοητική καθυστέρηση•    Μαθησιακή παλινδρόμηση•    Διακεκομμένη μνήμη•    Έλλειψη φαντασίας Παιχνίδι•    Δεν έχουν συμβολικό παιχνίδι δυσκολία στην αναπαράσταση μιας κατάστασης μέσα απότο παιχνίδι.•    Δυσκολία να συμμετέχουν σε ομαδικά παιχνίδια•    Προσκόλληση με συγκεκριμένα παιχνίδια, μικρό ρεπερτόριο •    Στερεοτυπικό παιχνίδι, πχ σε σειρά όλα τα αυτοκινητάκια Αισθητηριακές Λειτουργίες•    Υπερευαισθησία σε οσμές, γεύσεις, ήχους.•    Υψηλή ή χαμηλή ανοχή σε απτικά ερεθίσματα (πχ. Απαλό άγγιγμα/ δυνατή αγκαλιά)•    Επεξεργασία οπτικών ερεθισμάτων Διασπαστική Συμπεριφορά•    Αυτοτραυματική•    Ετεροτραυματική•    Κρίσεις θυμού (χαμηλή ανοχή στην ματαίωση) Διάγνωση Η πρώτη διάγνωση μπορεί να γίνει όταν το παιδί είναι στην ηλικία των 18 μηνών, ενώ έωςτα 3 έτη του παιδιού ο ειδικός αξιολογεί με μεγαλύτερη αξιοπιστία. Η διάγνωση τουαυτισμού γίνεται μετά από κλινική αξιολόγηση της συμπεριφοράς του ατόμου, λήψηιστορικού από τους γονείς και όχι από ιατρικές εξετάσεις. Η κλινική αξιολόγηση είναι καλόνα γίνεται από διεπιστημονική ομάδα εξειδικευμένη στις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος(πχ παιδοψυχίατρο, ψυχολόγο, εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή). Σύμφωνα με το DSM- IVτα διαγνωστικά κριτήρια του αυτισμού κατατάσσονται σε τρείς κατηγορίες: τηςδιαταραγμένης κοινωνικής συμπεριφοράς, της διαταραγμένης επικοινωνίας και τηςστερεότυπης συμπεριφοράς. Για να δοθεί διάγνωση αυτισμού πρέπει να υπάρχουντουλάχιστον δύο στοιχεία από την πρώτη κατηγορία και ένα από την δεύτερη και τρίτηκατηγορία. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ •    Αυτισμός, Francesca Happe, Μετάφραση Δ. Στασινός, 1998 Εκδόσεις: Gutenbergψυχολογία•    Αυτισμός-Θέσεις και προσεγγίσεις, Επιμέλεια: Ι. Βογινδρούκας, Γ. Καλομοίρης, Β.Παπαγεωργιού, 2007 Εκδόσεις: Ταξιδευτής•    Ταξινόμηση ICD-10 Ψυχικών Διαταραχών και Διαταραχών Συμπεριφοράς, ΚλινικέςΠεριγραφές και Οδηγίες για την Διάγνωση, Επιμέλεια: Στεφανής, Κ. Σολδάτος, Κ. Μαυρέας,Β, 1993 Εκδόσεις: Βήτα •    Βαρβόγλη , Λ. (2007). Η διάγνωση του αυτισμού . Αθήνα., Εκδόσεις: Καστανίωτη•    Γενά, Α. (2002). Αυτισμός και Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές. Αθήνα•    Peeters, T. (2000) Αυτισμός, από την θεωρητική κατανόηση στην εκπαιδευτικήπαρέμβαση. Αθήνα., Ελληνική Εταιρία Προστασίας Αυτιστικών Ατόμων. *Η Ελισάβετ Διακάτου είναι Αναπτυξιακή Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος,Ψυχοθεραπεύτρια, με ειδίκευση στις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος.

5 / 5