Српска теологија у двадесетом веку knj.6.pdf

172
Српска теологија у двадесетом веку: истраживачки проблеми и резултати, Зборник радова, књ. 6, приредио Богољуб Шијаковић, Београд: Православни богословски факултет 2010.

Transcript of Српска теологија у двадесетом веку knj.6.pdf

  • : , , . 6, ,

    : 2010.

  • 149037 6 : ( , 29. 2009.) 2010. , 500

    CIP , 2(497.11)19 : : / . - 2007, . 1- . - : , 2007-. ( : ). - 24 cm ISSN 1452-7804 = COBISS.SR-ID 137632780

  • 149037

    6

    ( , 29. 2009.)

    2010

  • ISSN 1452-7804 :

    6 (2010) 1-172

    () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

    : -: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

    . : . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 : -

    20. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 : .

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 : : . -

    . a ( II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

    : . . . . . . . . . . . . . . . 94 : 1974.

    1990. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 : - -

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 : : -

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 : -

    . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 : 167

  • - : , 29. 2009. , - ( 149037). ( 26. 2006. , 24. 25. 2007. , 28. 2007. , 30. 2008. , 26. 2008. ; 2007, 2008, 2009, 2010. 1, 2, 3, 4 5.)

    - , , -, , - - , .

    - , - . -, , - - .

    (- 25. 2009. 29. 2010) .

  • : . 6 (2010) 7-16

    :

    , , - , , . : ? : - , - - , - - .

    . , - - , - . , Schwerpunkt -, : / ? , , .

    , , , a -_______________

    . 149037 ( 20. ), - . : . , - , 3 7-15; idem, , 5 104-110; , . , - : 1 13-28, 2 117-128, 3 100-111, 4 57-64, 5 17-29.

  • 8

    / . -, 1.

    , XIX , , - , - - , - : Providentissimus Deus (1893.), Spiritus Paraclitus (1920.) Divino afflante Spiritu (1943.)2. , , , , - , . , - , . Instructio de historica evange-liorum veritate Sancta Mater Ecclesia (1964.), 19. Dei Verbum3, - - - (form criticism). 1993. II 4, - : - , 5.

    , , , , -

    _______________ 1 , , -

    (1937-) , - , : . -, , (1985), 73-87:75-6. A , : E. Oikonomos [(1933-)], Bibel und Bibelwissenschaft in der orthodoxen Kirche, Stuttgarter Bibelstudien 81, Stuttgart 1976; S. Agourides [(1921-2009)], The Bible in the Greek Orthodox Church, Epistimoniki Epetris of the Faculty of Theology, University of Athens, 21 (1976), 5-29; . , -, 56 (1985), 504-518.

    2 : www.vatican.va 20.3.2010. - .

    3 . 4 . , : Tumaenje Biblije u Crkvi. Govor pape Ivana Pavla II i doku-

    ment Papinske biblijske komisije, . A. Popovi, Zagreb: Kranska sadanjost 2005. 5 -

    : A. Popovi, Naela i metode za tumaenje Biblije. Komentar Papina govora i doku-menta biblijske komisije Tumaenje Biblije u Crkvi, Zagreb: Kranska sadanjost 2005. - - (IV ), .

  • 9

    6. , , , 7. , , xix (691.) - ?8 , - ?

    , - 9. , , xix . , - - , : , , . (=-), , , - 10. _______________

    6 [ ] (1945-), - , ( ), ... [] . - : [] , - ? (P. Vasiliadis, Reading the Bible from the Ortho-dox Church Perspective, Ecumenical Review 51 (1999), 25-30:25; . - : www.verujem.org/teologija/vasilijadis_sitanje.htm). ( ), . , , , -, ( ).

    7 : C. Scouteris, Holy Scripture and Councils, (1975), 111-6:112-3. : . , , . . . , : idem, - . , , . . , 2005, 442-451.

    8 : H. R. Percival (ed.), The Seven Ecumenical Councils, in: The Nicene and Post-Nicene Fathers, vol. XIV, Grand Rapids: Eerdmans 1991, 374-5.

    9 (XVIII-XIX .), - , (!), . : S. Agourides, The Orthodox Church and Contemporary Biblical Research, : J. D. G. Dunn, H. Klein, U. Luz, V. Mihoc (hg.), Auslegung der Bibel in orthodoxer und westlicher Perspektive. Ak-ten des west-stlichen Neutestamentler/innen-Symposiums von Neam, vom 4.-11. September 1998, Wissen-schaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament 130, Tbingen: Mohr Siebeck 2000, 139-154:140.

    10 . : Th. Stylianopoulos, The New Testament: An Orthodox Perspective. Scripture, Tradition, Hermeneutics, Holy Cross Orthodox Press 1997, 113-4; idem, Holy Scripture, Interpretation and Spiritual Cognition in St. Symeon the New Theologian, Greek Ortho-dox Theological Review 46 (2001), 4-34.

  • 10

    , , , , -, (2004.), - . - .

    . , - , , , (- )11, . - - 12, , - 13.

    . , , , () 14. , . , , , - :

    _______________ 11 , , -

    . . : J. Chryssavgis, The Church Fathers: Yesterday and Today, Greek Orthodox Theological Review 33 (1988), 275-284:275.

    12 , . -, (1961, 1962, 1963 1968) (1976, 1982, 1986 2009), , - . -, . 1923., , - . : P. Viscuso, A Quest For Reform of the Orthodox Church: The 1923 Pan-Orthodox Congress. An Analysis and Translation of its Acts and Decisions, Berkeley: InterOrthodox Press 2006.

    13 S. Crisp, Orthodox Biblical Scholarship between Patristics and Postmodernity: A View from the West, Auslegung der Bibel, 123-137:125. - (United Bible Societies), (?) - (Institute for Ortho-dox Christian Studies = IOCS) .

    14 - , - . -, : . , , . . . , 1-2 (2001), 183-193.

  • 11

    15. , , , . , - , , , , 16. : - ?17

    - - , . , - , - , - .

    / ?

    , , , , 18: , , .19 , , - 20, - , , .

    , (1920-21) - (1921-43) - : , - -- . . . _______________

    15 , - , . , () . - . - (Bible-works, LOGOS Bible Software ) on-line (Thesaurus Linguae Graecae=TLG) (ATLA Religion database) .

    16 , 39. (367.) , . , -, , , - . : B. Metzger, The Canon of the New Testament. Its Origin, Development and Significance, Oxford: Clarendon 1997, 209-17.

    17 . , 125. 18 , . , 449. 19 , . , 448. 20 Stylianopoulos, New Testament, 101.

  • 12

    -, - :

    () . , , , . - . - , , - . - , , . , ( . ). . .21

    , -, , - :

    , - , . , . - . .22

    . - (-) , , 23. 1951. - , ( - ), . - 24. _______________

    21 . , , . . . , -, 571-6:572-3.

    22 . , , . . . , , 576-8:578. , (The Church Fathers and Holy Scripture, New Testament, 101-122), - , - (Jaeger, von Campenhausen, Prestige, Chadwick, Quasten... . ); , (101-3).

    23 Stylianopoulos, New Testament, 105. 24 G. Florovsky, The Oxford Conference on Patristic Studies. September, 1955., St Vladimirs Semi-

    nary Quarterly, 1-2 (1955-56), 57-62. , (: www.patristics.org.uk). , , - ,

  • 13

    , - [The Fathers and Biblical Exegesis]. , - , - (. , , ), : , , , , , , , , 25. - , , , 26. , -, , :

    -. , - - .27

    , 1954., , , ?28. , 29. , - , 30. , , , -_______________

    . : Studia Patristica - (500 . ), , , - .

    25 : Florovsky, The Oxford Conference, 59-60. 26 (1920-?), ,

    / . 27 . , 60. -

    1917. ( : . Negrov, Biblical Interpretation in the Russian Orthodox Church. A Historical and Hermeneutical Perspective, Beitrge zur historischen Theologie 130, Tbungen: Mohr Siebeck 2008), , , - 1998., [ ] : Archim. I. Ivliev, Die Macht der Kirche und die Auslegung der Bibel. Eine orthodoxe Perspektive, Ausle-gung der Bibel, 73-9. , , (Auslegung der Bibel), : 44 (2000), 89-90.

    28 . , ;, 1954. 29 (

    ), : , 1 13-28.

    30 [John Breck] (1939-), , : - , (Scripture in Tradi-tion, New York: St Vladimirs Seminary Press 2001, 1). - ,

  • 14

    . 31. - , . - , - 32. , , . , - - 33.

    , - [ ] 34. , , - [] , 35. , , - .36

    , - 37, , _______________

    ( ), - , () (. . . . , 2005) - (III ). , - , () , , : (2003.) (2004.).

    31 : , 5 17-29. 32 . ( , -

    , ) . , - (: . , , /- 1973; . , , 1975; . , , / 1983; . B, , 1984).

    33 , , , , - , - ? : Crisp, . , 130-1.

    34 , 1991. , - , - . ( 2003) - [ ] (1968-).

    35 Stylianopoulos, New Testament, 107. 36 . 37 . -

    [ ] (1842-1892), - (), , : (1851-1932), (1882-1962), (1887-1961), (1896-1963), (1902-1969), (1886-1977), (1889-1982) .

  • 15

    38. , - , : 39, . -:

    , . . - . - .40

    , , , 41. , - 42.

    , , - - . , - . , , 43. -_______________

    38 1995. . , . : 1900th Anniversary of John's Apocalypse: Proceedings of the International and Interdisciplinary Symposium (Athens Patmos, 17-26th September 1995), Athens: Monastery of St John 1999. : K. Nikolakopoulos, An Orthodox Critique of Some Radical Approaches in New Testament Studies, Greek Orthodox Theological Review 47 (2002), 339-355.

    39 : Stylianopoulos, New Testament, 139-144. 40 : John Breck, The Power of

    the Word: In the Worshipping Church, New York: St Vladimirs Seminary Press 1986; idem, Scripture in Tradition ( . 32). : S. Agourids, Biblical studies in Orthodox theology, Greek Orthodox Theological Review 1 (1972), 51-62; V. Kesich, Biblical studies in Orthodox theology: a response, Greek Orthodox Theological Review 1 (1972), 63-68; T. Stylia-nopoulos, Biblical studies in Orthodox theology: a response to S.C. Agourides, Greek Orthodox Theolo-gical Review 1 (1972), 69-85.

    41 - [ ] (1968-), 2007. , . - .

    42 (2008.) , .

    43 - , - , , , -

  • 16

    - , -, , . -- , , 44.

    , , - (III-VI ), , 45. -, , , , - 46, .

    _______________

    , , . , , - , , . : . , ( ), : 2006.

    44 . , , . . . , : 2007. - -, : . , , 6 (2004), 119-141; idem, ? - , 3 (2009), 1-17; . , - , 3 (2009), 5-26.

    45 , - , , , .

    46 , , -. Lex Orandi (. . . , - 2006) - (VI ).

  • : . 6 (2010) 17-26

    . .

    (Missa Romana)*, - , . 1, - , -- .

    , X XIX 2, . , - . , , - . (Canon Actionis) a - .3

    . - (), , . Canon Missalis (Canon Actionis, - ), , . , , . 4 _______________

    * . 149037 ( 20. ), - .

    1 : A. Hanggi I. Pahl, Prex Eucharistica, Freiburg 1998, 410-415. , . , , . . Placid de Meester, Introduction, : H. W. Codrington, The Liturgy of Saint Peter. Mnster 1936, 1.

    2 : Dom Placid de Meester, . , 11-15. 15 , , . : -, , 2007, 244.

    3 . . , -, , 1921. : 4, - 2001, 116-117.

    4 F. E. Brightman, Eastern Liturgies, New Jersey: Gorgia press, 2002, xci.

  • 18 .

    - 5 - , .

    1989. . 332 17. , .6 , , . , , - , . , - , -.7 - , .8 -, - 9, 10.

    11, : , , , .12 - , , . , . - , , , -, , , , - :

    1. 13 . - - , . , -_______________

    5 . , . , 6 . , . 332 XVII , 1-2

    (1989), 125-136. 7 . , i i , -

    1908, 200-206. 8 . , . , 114-139. 9 . ,

    , : , (1992), 173-180.

    10 . , . , 243- 260. 11 W. Lindanus, Missa Apostolica /sive/ / / Divinum

    Sacrificium Sancti Apostoli Petri, Antwerpiae M.D.LXXXIX (1589); Joannis a S. Andrea, Missaostolica seu Divinum Sacrificium S. Apostoli Petri, Paris 1595; Vat. Gr. 1970 C. A. Swain-son-, (Cambridge 1884).

    12 F. E. Brightman, Liturgies Eastern and Western, Oxford 1896; H. W. Codrington, The Liturgy of Sa-int Peter. Mnster 1936; J. M. Hassens, La Liturgie romano-byzantine de saint Pierre, : Orientelia Chri-stiana Periodica 4 (1938), 235-258, 5 (1939), 103-150; , (: . , . , 247).

    13 . Vajs, P. Syrku, J. Vaica, F. Grivec, D. ievski, Dvornik, M. Biskup A. Tkadlik. : , . , 247.

  • 19

    ( 1880), .14

    2. 15, - . , je - XIV-XV 16.

    3. . - , - , X . - : . . Hanssens17 - . , 18 , -, - - . , , , - , . (Canon actionis ), 19.

    , -20 5/N 21. , -22, - , -. , , -_______________

    14 . . , . , 247-248. 15 , J. Laurenik F. Mare (. , 248). 16 . . , . , 248. 17 . . Hanssens, Institutiones liturgicae de Ritibus Orientalibus, 3, Roma 1932, 583. 18 Brightman -

    () (F. E. Brightman, Eastern Liturgies, New Jersey: Gorgia press, 2002, xci). . . , . , 128.

    19 , . , 177. 20 1975. -

    (XI-XV.), 36 , 5 . : F. V. Mare, Ioannis C. Tarnanidis, The Slavonic Manuscripts Discovered in 1975 at St Catherines Monastery on Mount Sinai, Thessaloniki 1988, 363 str., : Slovo, asopis Staroslovenskog instituta, 39-40 (1989-90), 204.

    21 F.V. Mare . : Ioannis C. Tarnanidis, The Slavonic Manuscripts Discovered in 1975 at St Catherines Monastery on Mount Sinai, Thessaloniki 1988, 363 str., : Slovo, asopis Staroslavenskog instituta, 39-40 (1989-90), 204.

    22 - , , 732 733, - (. , 251).

  • 20 .

    . , , - , , , 23. - , :

    , , , [ ], - , .24

    - - 332, Condrington , .25 ( Suppl. gr. 476 XV ), 26. -, , , - XIII . . -, , - : , - .

    , . , Swainson27, , - , - , - , - . , Grottaferrata Cod. . . VII, . , - . , .

    , , , : 1) - , , ; 2) , -_______________

    23 . , . , 247. 24 , . , 247. 25 H. W. Codrington, . , 25. 26 ( -

    , , , . 2, 1981) - -: . 476, XV XIV , XIX , , (, . , 128).

    27 . C. A. Swainson, . , xxxi.

  • 21

    . 3) , - 28.

    , , Grottaferrata M. .. VII 10. , H.W. Codrington29 Gaeta-no Passarelli30. , - , , - . - . , , : Rossano 197031, - 33232.

    : . : . : , ... : , . : . : . : , . : . , : . : , . : . . , , . . .. : , . : , . : , .

    _______________ 28 , ,

    , , .

    29 H. W. Codrington, . , 130-137. 30 Gaetano Passarelli, : L Eucologio Cryptense .. VII, 36, 1982, 167-174. 31 Codrington, . , 137-145. 32 , . , 130-136.

  • 22 .

    : , , ; -. : . : . : . : , , ; . - , , , - , . : . : . , , . , , , - , , , , , , , , - , , - , . : . . : , . , . , . , , : . . , : . . . . . . , - , . . , . . : , , . . ( ). : , , e . ; -: , []

  • 23

    : . : . ; : , . . : . : . : . . : . . . : . : , , . : . : , , . : , . () . +++ , , . , , , , . . . : . : . : . : . : . : . : . : , , , , , , - , , , , , a a - . : , . : , , , -, + +, - + , -, , , . .

  • 24 .

    : , , , , , , , , , -. : , . : - , , - , , , , , , -, , , , , , , -, , , , -. , , ; , . . , , +, , +, +; + , , , , , , + + , : : , : , . , - + , : , : . : : , -: . , , , , , , , -, , + , + , , + + -, , , , , - , , . : . . : . , . , , .

  • 25

    , (sic) . . : , , : , , + + -. , . . , , . , . , , . . . . , . . : , , , - : -, , , , , , , , , , , , , , . , , , , , , , , , +, + + , , + + , + , . : . : . . : : . : , , , , -, , , , , - , . , , , . : . , , : . : . : . : .

  • 26 .

    : , , , . , . , : ! . : . , , . : , . : . : , , , . . . : , , , , , , , , , , , . , , , . : . : . : . : . , , . , , - , , , . : . : . : . : . : . : . : , , , . , . : . . [ ...]. , . , .

  • : . 6 (2010) 27-35

    .

    - 20.

    , - - 20. , - - (1878-1955).1 , . , - - (magistra vitae), (magistra vitae aeternae).2 , - 3 , , . , : - , E- , ; , , . , - .

    _______________ . 149037 ( 20. ), -

    . 1 :

    [ . ], 1-8, () ; ( ), - - , , : , -, XXXIV, 6, , (1955), 104-107, ; , . , : , 5, 1969, I-VIII; , . , : , 1-2, (1980), 47; , , , , , - , , , - 1992; , , : , , , 1993, 336-344.

    2 : Guy Bedouelle, Povijest Crkve, preveo: Stjepan Kuar, Kranska sadanjost, Zagreb 2004, 14. 3 :

    , . , 313-334.

  • 28

    - . , , , , , -, ,4 , - ,5 - . , , - , -- , . - , , , : - , E , .

    1.1.

    - . , : 1) , : , - , - IX, 34, , 22. (1899), 541-545; 2) - 1733. [ -- ], : , XIII, 5 6, (1908), 345-346.

    1.1.1.

    (Con-gregatio rituum) - , 5. 1899.6 - - .

    , , - - .7 - - , , - .8

    - .9 - : _______________

    4 : [ . ], XIV, 3; -. 5 : , 3. 6 : . , , . , 543. 7 : , 541-543. 8 : , 543. 9 : . , , . , 544-545.

  • 20. 29

    1. - , , . , , , , - . , - 30 , - . 2. , , -, , .10

    , - .11

    1.1.2. 1733.

    [ - ] - (1689-1737), - , - - , 13. 1733, .

    - . , , -.12 , , , - , , , , - , . - , , .13

    1.2.

    (1874-1937) --, I-IV, - . , 1929; .14 _______________

    10 , 544. 11 , 545. 12 : 1733. [-

    - ], : . , 345. 13 : , 345-346. 14 , -

    : , . , 329-332.

  • 30

    : ,15 -,16 ,17 ,18 ,19 ,20 ,21 ,22 -,23 (, ),24 ,25 ,26 ,27 -28 .29

    1.3.

    , - , , : -, VII-VIII, . . 3-4, (1929-1930), 35-75.

    - , , .30 , - , , -, , - , , , , - , .31 , - , , .32 . , - - -.33 , , - .34 , 35 - -_______________

    15 : , 14-15. 16 : , 74. 17 : , 89. 18 : , 107. 19 : , 128. 20 : , 129. 21 : , 142. 22 : , 221-222. 23 : , 227. 24 : , 235-236. 25 : , 236. 26 : , 237. 27 : , 274. 28 : , 274-275. 29 : , 275. 30 : . , , . , 35. 31 , 35. 32 : , 35-36. 33 : , 36. 73. 34 : , 73. 35 : , 39.

  • 20. 31

    36 , , , . , , -, , .37 , - , , - , .38 , , - .39

    , - . 40 -,41 .42 , , -, - .43 , - , , , - .44 , , - .45 - , , , , .46

    1.4.

    , (1169-1237) - , : 1) 13. , - . , : , XV-XVI, (1935-1936), 355; 2) . XVIII XIX , : , X, 2-3, (1935), 133-170; 3) -_______________

    36 : , 39. 37 : , 39. 38 : , 73. 39 : , 73-74. 40 : , 42-47. 41 : , 48-50. 42 ; , 50-52. 43 : , 52. 44 : , 74. 45 : , 73. 46 : , 73.

  • 32

    . - [1230-1234.], : I , , CXIV, 1936, 277-312.

    1.4.1. 13. , .

    - 13. , , , - , 13. -.47 , - .48 , - , , . . , - 14. -, , - 14. , .49 - , 13-15. , 14. , 12. .50

    1.4.2. . XVIII XIX

    - - . 19. .51 , , - . ,52 , 1813-1815 .53 , , , .54 - 1839. , - 19. , , , .55 _______________

    47 : 13. , . , . , 355. 48 : , 355. 49 : , 355. 50 : , 355. 51 : . XVIII XIX , . , 134. 52 : , 161-162. 53 , 159-160. 54 : , 160. 55 : , 160.

  • 20. 33

    1.4.3. . [1230-1234]

    - . - , () -.56 , , - , - - -- .57 , , - , - .58

    , , - . , 15. , . , - , - .59 - (1318/1319) , - .60 , , - , , - .61 - , , 1610. .62

    2. -

    _______________

    56 . , . - [1230-1234.], . , 286.

    57 , 289. 58 : , 291. 59 : , 296. 60 : , 296-297. 61 : , 304-305. 62 : , 306-312.

  • 34

    , . - , , , . , - - , , - . , - - .

    2.1.

    - . - , -, .

    - 1733. - . , .

    2.2.

    , -, -. , , , - . - .

    2.3.

    , - . - - , . - , , - , , , - -

  • 20. 35

    . - - par excellence , - , - . - , , . , .

    2.4.

    - . , . 13. , - (). , 19. , - , 1839, - - , . , - - - .

    , -, ,63 - . , - , . - , , - , .64 - , -- - 20. . _______________

    63 : 4, 29. 64 : 2, 21.

  • : . 6 (2010) 36-48

    .

    .

    * 7. , , , .1 (- ) , ( ) . , 676. (), - ( ) - , - (), ( ) . , (91 - - ), - , , - , . 25 15. . 1770. , .2 .3

    I

    1927. . - , - 1987. .4 _______________

    * . 149037 ( 20. ), - .

    1 : , , 1972. . 826-827. 2 . The Oxford Dictionary of the Christian Church, ed. F. L. Cross and E. A. Livingstone, Oxford

    University Press, 31997 (11957), pp. 848-849. (. ) Paul Bedjan, Mar Isaacus Ninivita De Perfectione Religiosa, Paris, 1909.

    3 1983. S. P. Brock Bodleian Library (Oxford) - 4-41 : Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium 554-5, Scriptores Syri, 224-5, Lo-uvain, 1995.

    4 : , , 1987, . 105-139. , 38 (1967), - Contacts 69 70 (1970) Sourozh 15-17 (1984). .

  • . 37

    : I , II - , III, 1) 2) , .

    . , , () , - (- ), . ( ). - , .5 . , , , -, ( -) ( - ). , - , , - . , . - , . . 6, - , .7 ( ) . .8 , ( ), . - . , , , - .9 , - , , , ( ) , ( ). .10 .

    , . , , , ,

    _______________

    , , . , 1770, . , 1895. , - (. . , . 223-227).

    5 , . 107. .

    6 , . 107. 7 Ibidem. 8 Ibidem. 9 Ibidem. 10 Ibidem.

  • 38

    , .11 , : ( ) , . - ; . - , . , - . , , . - , . () , , . -, , , [] , -.12 , , - , , -.13 , . : - .14 , , . . .

    , . : . , . , : - , .15 , , , , , , , , - .16 - , . -17, : , . . - .

    II

    18 , , , , _______________

    11 , . 108. 12 Ibidem. 13 Ibidem. 14 Ibidem. 15 . 8, 32: , . 16 Ibidem. 17 , . 109. 18 Ibidem.

  • . 39

    19 ( . ), .20 , , ( , , ) , . . ( , , 21, ), - . , ( ), , , : , , , , , , , , .22 ( , ), - ... ... -.23 , : -, , () , - . - .

    . , , , . . , , -, , , , , . , , 1) , ( ) . . - , () . . 2) (= = .) ( ) (, , ). .

    III

    , ()(). , -, , , _______________

    19 Ibidem. 20 Ibidem. 21 82, . 314. ( . 4.) 22 30, . 132. 23 , . 110.

  • 40

    , . - () - . , () . , , () : , , . .24 , - , -, . -, .

    , - . , , - , -, .25 - .26 .27 28 .29 - , . , , .30

    , - 31, . . , 32 (-) . - 33 ( 34); - .35 , , - ( -), ( , ).36

    , . , -.37 , ? . -, . , , (1 4, 8) .

    _______________ 24 38, . 164 26, . 112. 25 25, . 106. 26 , . 111. 27 34, . 150. 28 26, . 115. 29 3, .14. 30 , . 113-114. 31 Ibidem, . 113. 32 Ibidem. 33 14, . 53. 34 35, . 155. 35 49, . 205. 36 32, . 140. 37 , . 114.

  • . 41

    () , ( ) .38 , , , , ( ), ( - ), -- . , , , , - . , .39

    , . - - -, . (- ) ( ) . . - : .40 , , , .41 -. ? , - .42

    , , . - () ( ), () , , () .43 , - . , ( -) , ? , . , .44

    45 , ,46 , , - . (), - . () , ()47 .48 - ( ) , , .49 , _______________

    38 4, . 387. 39

    - . 40 56, . 229. 41 , . 116. 42 43, . 176. 43 19, . 72. 44 , - . , , 117. 45 8, . 36. 46 , . 118. 47 35, . 154. 48 9, . 41. 49 Ibidem.

  • 42

    , ( - ) . - 1) , 2) 3) , - () ( ).50 , ( )51 - . .52 , , 53, , - .

    , . , , . , , - ( ) , . , , ( ), .54 , : , ( - ) ? : , .55 , : , , , , .

    IV

    , . ( . ), , , - () . , (. ) , () - . , - .56 - , -. , 1) - , 2) .57 ( ), , ,

    _______________ 50 19, . 63. 51 83, . 319. 52 19, . 63. 53 32, . 137; 8, . 37 31, . 134. 54 83, . 319-320. 55 85, . 341. 56 , . 120. 57 : (Ibidem), -

    , , (. ) .

  • . 43

    prima facie . , , . - , 58 ( ), , [ ] 59 ( . , . , , , ). .

    , . . 1) () 2) () . () ( ), () ( ). () - 60, () ( ), . ( ), ( ).61 , () () . , (), , (). - . . , ( ) () ( ). (. ) , 62, , , , . , ().

    - , -. , . ( . ), . , , , [] .63 , -, , . - , - .64 , - ( ) - : , , ( ) , . ( ) -- , ( ) - . . .

    _______________ 58 , . 121. 59 Ibidem. 60 Ibidem. 61 Ibidem. 62 Ibidem. 63 62, . 250. 64 , . 121.

  • 44

    65, ( - sic!) ( ) ( ). - ( ) ( ) , . , , - .

    , , -, . . , -, , , - ( ) - ( ). , , . , , , - , (-: ), . , - . -. -- . . , . .

    (), , , , 1) , 2) 3) ( 66, ). , , , -, , ( ), ( ) - ( , , ). ( ), . -. , 67, , , , , , . 68 , , . . , - - , , , - . . -_______________

    65 Ibidem. 66 , . 123. 67 . (1 8,

    1) - (, . 124).

    68 , .

  • . 45

    , , -- ? ( - ) ... 69, . -, . ( ), , ( , - ).

    () ( ) (, , ). - . , ()70. , -, .

    ( ). - 71 . . 72

    ( ) , . - , , ( ). , , - , . () (). .

    1) () - , 2) () - , 3) ( ) , ,73 . - (), ( ). - , - . , . () 74 ( - - ). - , . . () .75 _______________

    69 63, . 256-258. 70 64, . 258. 71 , . 124-125. 72 65, . 260. , , ,

    . 125. 73 : . 74 , . 126. 75 Ibidem.

  • 46

    ( ), . , . . , () , ( ).76 ( ) , . - . . , .

    , , . , ( ), - ( )77 .78 , , [] 79 80 - - . , - - ( ). ()81 1) - 2) . - , - : - ....82 , - , 83 - , , contradictio in adiecto. .

    . . . , - : , - .84 , . (. ) ( ) ( , ). , , () , , -_______________

    76 66, . 262-263. 77 56, . 223. 78 , . 127. 79 4, . 383. 80 56, . 227. 81

    ( ). .

    82 , . 134. - , , .

    83 Ibidem, . 130 ( , 17, . 61). 84 Ibidem, . 131.

  • . 47

    ( 17, 21). 85, - . , , , -. - , . -, , - ? ( ).86 , () . (. , - , , ), ( ) 87. ( ) ( ).88

    V

    . . : ... - . - - , -. : [. -] .89 , . , . - , (, -, , ). - . ( - ) -, - , .90

    , , . - , . - . . -_______________

    85 Ibidem, . 133. 86 18, . 65. 87 : . 88 , ( -

    ) , (= = -) . , , , - , , -. , , .

    89 , . 136. 90 Ibidem, . 138.

  • 48

    , . , .91 , . - case study. , , - ( ) - . - , - , . - ( ) - , , - , -. , . , - . . 1926 .92, , , - . . , , . 93, , , , (-) () ( ) . , , - , ( ) (. ) - , , - . , , - - -, - .

    _______________ 91 Ibidem. 92 . -

    : - , . 5 (2008), . 7-16.

    93 , 1) , 2) .

  • : . 6 (2010) 49-93

    : . .

    a * ( II) 3.2. : , . I: . , - , : , - , . I1: (1938)2. ( 512 ... 530 ) ... . () . ( , -) . , , , ( - ). , - .

    (= ) , , _______________

    * . 149037 ( 20. ), - . : 1 2, 3 ( I = 1. - : ; 2. : ; 3. ; 3.1. , ); 3 4 ( II = 3.2. : , I: ; 3.3. ; 3.4. - ; 4. : - ). [*]. - = . , - .

    1 . , 10.02.2010, (= ) , ( . , - ).

    2 . , , . I: , - . , 1938.

  • 50

    3 . : ... , - [] , . 4 - ... ( 189). , , . ( -) . , , 5, - .

    . : ... - , - , . - . . , - ... ( 93).

    . (1889-1960), - (1883-1975) . (1883-1950), , - . ( . 1885-1962), 6. , _______________

    3 . , , , .

    4 , : , - , 1901, 221 = , , 1931. : , , [ ] , 1991, 254 . -, : , : , 1917, 171 (= , , , 1931). : (= 189) -, : ( 189); (2 206).

    5 : [!] ( ) . : , -, () , . : . . * [] ... .. (2 204-205). 1932. -, 1939. . . 58- ( 47- ) ( ). - (1938), , - . , - 1939. .

    6 , , ( . -

  • : 51

    7. . (1867-1937) , ... [] - , -, , -...8. , , , -, . , : . . , - , 9.

    , , . (, , ... ... 1 152). - 10. : - 11. : , (. . -), ([=] . . 1826-1910), (. . ). : , rapere in jus12. ... , []. [] -_______________

    (1932-1960). , , : . . , , 1946 .

    7 , , . - . , - ( -), I . - , 1939, 610. . . . , . . - , 2 (1940) 139-153.

    8 = : , , , . 1 2 ( 1939) 56-63.

    9 , - . , , . 56 (- 1939) 72 ( 01.01.1939).

    10 (, ) ut supra ( , ). , , [] 140 !... (1 151) ... 100 ... (2 231), . . . , - , V:2 (- 1939) 151-160 = . 1; , - , - V:3 (- 1939) 230-239 = . 2.

    11 : [=] . , -- , . 1906. . , -. , 1897 . , , - ( ).

    12 ... (2 239).

  • 52

    [] , . [] , ... (1 152). , -, . , - ( - [, , ] [ ] 13 ). , , . - -14. , : hodie mihi, cras tibi. , . , , , , - . magnum opus- .

    ( , - ) . I. = , II. = , III. = 15 IV. = . : I. = , : . II. = : ; - ; ; ; . III. = 41.50 % -_______________

    13 , , - , ( - ), - - . , - , , . , (. , . ) - , 02.10.1932. : ... . . [] [] -: [] * ( 53), (= ). , , - - , ( ) , 30.05.1939. ( 08.07.1939 [ . 2577] -). ( . 1317), : - . . . [] * . . . . ; . . . . . [] - * . [] *... ( 117). ( ).

    14 , . , , - . , 1939, 8 .

    15 ( ) - , = hilosophie. , () philosophia = . , , .

  • : 53

    : (- ) . -: = ( I. - [, , ] II. - ) = ( I. = , ... II. - = . , [-, , , ] . [ , , 16], . [ , , - ]). IV. = - : , - , , ( - , , , -), - .

    3.3. . 17 -- , 18 19, , , - . - ( ) , . , . -. . , . , - ( - -- ). . - . _______________

    16 , .

    17 (18581941) , - , : -. - ... , , ( , ), , , -. .

    18 , , [ ], , 2002, 166 .

    19 : 18581983, , 1983. - ..., . , , - 1920. 1923. .

  • 54

    . . ( 1) (174) ? (176) - - (180) () , ? ... (181) (183) ... ... [ . 20 ] . . *: - . , , : - (. ) - (184) () -21 , , 22 ... - ...? - , , , . - . ? (185) - (186) - , . ...[] , , (187) - (188) -, (189) ... - 23 - , , - (189) : , ... - ... (3 78) ... . . . . .

    _______________ 20 . 21 , , . 22 . 23 ( -

    [2 202], , , ).

  • : 55

    ... () () [] , [ ] () ( 1) ( 2) ( -: nomina sunt odiosa [3 79]) : : Wie Jemand ist so denkter! (). J - , : De mortuis nihil nisi bene sed tamen veri-tas* (3 86).

    . . () ( ) ( 2) - (2 190) - . -* 24 . - ... [] 25 [] ... (191) .. amicus26... ( ) ... , Hfding (193) (195) - (196) -, (197) - , , ... , : , (2 198-199; . 2 204) , , , ... . [] - (200) (201) ... ... -_______________

    24 - ( ) ... 1936. - ( ). , - .

    25 : ... ( 218).

    26 ...: DE AMICIS [] , , [] . - . , - ; , . ; ; . . , II ; [] . , I ; , - ; * . . , . * - * ... ( 5).

  • 56

    , , ( , , , ). , :

    * * . * , * . * (2 201)27.

    - (201) , - [] [] [] . ... , - 28 (202) - ... 29... , ... - , ... [ . - = . 30] (204) ... , - ... (205) , ... - [] ... (206) - (. ) - - , * (2 206).

    3.4. . - , alias , -

    _______________ 27 . 28 , , ,

    ... 29 , , ...

    ... (1 202). 30 . ( , , -

    ...); , * . , , - , . = ...: (1) . . , , : . , (02. IV 1936) 7; (2) [] , . , III:3 (1936) 57-60. . , , , ( ) - .

  • : 57

    ? , , , ! (1910-1945), alias ( - 1935). , - , - (. 3). - , - : ... - (3 92) ... -, , , 31 (). 32 - , 33 () - ( 20.01.1936, ). : , - ( - [ 1880-1956] 1920. ) : (1) (2) . (3) . . (4) . . - . , , -, , , , ...

    , , - (. II, 3, 1936) (= ), _______________

    31 -. ( -), , 1945. .

    32 (-).

    33 : . . . ( ) , . , nom de plume. , - (1317-1324) , 1324. , (, , - [ - ]). , , 14. ... ( . . [.], 1324. , , LXXV + 208 + Tafelteil, 1989). , : 1932. , : , I, 1931, : , II, - 1932. (, , ). ( , - : , : , , , , 2003, 41-59). : - ( []), , (1324. ) - ( 1772. ), .

  • 58

    ( 1938). , -, - ( 231), , (2 202). : ... , [] , -, (3 103). (1892-1975) , , . , 1920. , 34, -, : ... .. (3 104).

    , . . - , .

    (i): = . (ii): [1910] - , ( [1890] [1879]). (iii): - , .

    ( ). : , - 35. .

    (i) . ? , . ( -, ).

    : - : ( 224). . : ()- () - (, , ). ( 224): - ( - ): - () -...: (1) - , (2) -_______________

    34 Ivo Andri, Nemiri, St. Kugli, Zagreb 1920. 35

    () , ...

  • : 59

    - - , (3) 36 ( -), - , . - (4) , ... - , , : , ... ... , , []. ( 224).

    (ii) . : , ( [ 225]). - (5) ( [ ] , a ) ( 224-225). ... , ( , , [. 2 85]). , ( 225) ( -) , , (). , , - , ...

    ( , [ - , - ). , : ...

    : - (6) ( - ). . , *, : - ( 226). : , . . . * , * . , , -* ( 225).

    : , , , , () ( ). ...: _______________

    36 , - . .

  • 60

    . , . . --, , . . -, 37 . - -, . [] -, , . - . - . - , . *. , * ( 225).

    (iii) . - ( - , , !). (, : ) (- , : - ). . : - ( ) (3 ). ( , , ). , , , ( ).

    , . - = - ( ). . , () () ( , , - ). , , , , -, - - ! ... ( ... ). - (7) , - .

    . , - ( -). ( ) - , - , (-_______________

    37 , ? .

  • : 61

    ) () - (). - , , -- : - , , . , , - . . , , , - , , - . , ( ) . : , - 38 ( , , ...). , () 39. - - 40. [1894-1979] _______________

    38 ( - en block). : 13 , 27, . . (: . , ) - (: ). - , , : (), , . , , , , , -, ( - ), , - , . , , , -, , , , -, ... 1935. - , . . , In medias res ( Xc ), I:1 (1935) 1-16. - - ( ) : , 16-25. ( 1937. . 1940. ) - , , , , -, - , , 2002, 7-10.

    39 , . . , : , , 1994; . , - , 1, , (2000) 2003.

    40 , (19201934), , 1919. , (. , -, , 1928) , . , - , . ( -) , ( , - = ). ( !) 1939.

  • 62

    ( 41) . -. : - - (= - ), . - ( 42) ( 1922-1927). , : , , , , ( : , . , III:4 [1937] 272-275; . . [ ], . , . , VI:2 [1940] 159-160; , . : - , [. ], - VII:1 [1941] 73-74). , .(?) .(?), , - . 70 ()! (?):

    [] -. - . * . - *. . 43. . . , , *44.

    = ! (ad fontes = ad patrum!). , , ( ) . _______________

    41 () , - , : . . , , - 1 (1936) 254-262; , , 1 (1936) 401-416.

    42 : . . - . - () - , . , , , , , , , .

    43 , () ( , - , ), . , , - , , - , , 2009, 19-43.

    44 . . [ ], . , . - , VI:2 (1940) 160.

  • : 63

    ( ) - ? - , .

    : , , . : : , - : , ( , [45] -46) ( , , - : , - , 47. [ 225-226]). - : , : ( - ) , - ( , , - : , , - [ 225-226]). - , , (circulus vitiosus). :

    , , , , -, [] , , , -, , . [] -. , . . . , , : * - , * . - (. - 1 8948) , (. 1 86, 109-110; 2 191, 200; 182) .

    _______________ 45 , , :

    ... (3 109). 46 - - (=

    ) [Hare] ( [Foot] = - [ wants]) : Svetozar Stojanovi, Savremena meta-etika, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd 1991, 299.

    47 -. 1953. - : , , - ... , - (3 109).

    48 = .

  • 64

    ... ( 226).

    : - , - ! , -; , ( ) . , , ( ) , ( : , , ). : - , , - ... ( , - ). , - , :

    ( ) , 49, , , , , -, . , - . , --50 , [] . , , , , , -51, , -, , [] , , , , .. - , , , - . : ? [] , -? , - ? , ... ( 227-228).

    : 52 ( ) ( : _______________

    49 : ... 50 ,

    , , ... 51 , ,

    : , , -.

    52 ( ): , , , . , - : , , 3 (1936) 232.

  • : 65

    ) ( -: --) . , ( -), - , , , - ( - - [1876-1932] ! 53). - ... . ( - ) , ..., - , ( ), . : , * ( 228).

    ( 228). ---54 = ( = ), , - ( - ). -. : - - ( ) : , , ( - ). . , - -

    _______________ 53 : . .,

    . . , . . II ., 5 (1932) 242-245. , , . , , , : - . . . , , , - : , . - , . - , , , . . - ? - ... : -! . , - ( ): ... je , (. 16), ( ), , : - , , , . *, , *. , , , , , , , , , , , , , , -, , . , 243.

    54 , , J. P. Migne, PG 150, 1001-1117.

  • 66

    () !, - conditio humana.

    , : ( , ):

    ... [] . . * . , , . , , , , , - 55, . , []. [] ( ) . [] , -, 56, *. - [] , , - . [] , . - 57, ( 229).

    . . , = ( ) , ( -) , , (: , - [ - - , ]). :

    . , - , * , , * ( : - ) . , , , , , ( : - ). - . , . , -, . , ( ) , ( 230).

    , , , -. , -_______________

    55 ( ) .

    56 ( ) .

    57 ( - ) .

  • : 67

    . , . ? - ( propos , ! propos : ):

    58 , -*, . , 59 , *. []. [] , , .. -, . , . [] - - , -, . . , , . . , , . , , *. , , - (228-229).

    - ( ), , - . - . (i) ( -) . (ii) .

    _______________ 58 (- ) -

    . (An-selm of Canterbury 1033-1109) (atonement) Cur Deus Homo - (satisfactio) - . . ( , . - , De Incarnatio Christi, 54 - , , ( ) , - (substitu-tio). , ( , , ). : .

    59 (- ) - . (Karl Barthes 1886-1968) ( , , ) , . - , , . - , ( ). : Karl Barthes, Die christliche Dogmatik im Entwurf, I, Die Lehre vom Worte Gottes (1927) [ 1932. ].

  • 68

    (i) ( ). ( ) - = . . - 1935. - . - (1881-1962)60, : - ( 1934). - ( ). -, ( , ) :

    . - * . , . [] - 61, - . 62.

    : . = = ( ). - * ( 157). ( ) - (E 1, 22). : . : -_______________

    60 . , ; (., , - , , 10-11 [1924] 420-429; 466-473). - (1923); (1922).

    61 : ( ) - A (1879-1960) (1869-1966). : Adolphe Ferrire, Le progrs spirituel, Editions Forum, Genve 1927 [ -: A. Ferrire, Le progrs spirituel, Geneve 1927]. Friedrich W. Foerster, Religion und Charakterbil-dung. Psychologische Untersuchungen und pdagogische Vorschlge, Rotapfel, Zrich Leipzig 1923 [ : Fr. W. Foerster, Religion und Charakterbildung, Zrich und Leipzig 1925]. -, , (Arthur Liebert 1878-1948) = . , , ( 1935). , - , (Kantgesellschaft), , 1939. . , , - : .

    62 . , . . . i: i i -i YMCA Press, Paris 1934, I:2 (1935) 154-157 = . .

  • : 69

    63. ( 01.110.1935) , , - , - - , . : , , . , - , . : . [] [] . , [] []. , , , , , , []. , , , ( 104, 111).

    (ii) ( 228-229, 230). , , ( ) ( ). , ( , ) - nolens-volens . , -. , , ( ). , , , , , - - - ( - , , - -, ).

    , = 228-229 ( ), . - , ( ) . : = ( - ), , = ( , , ), . : , - *, ( 229). ( ). , . : - , -_______________

    63 . : , I:2 (1935) 102-116 = . .

  • 70

    ( ). ? - ! 64 -65 ( ). ( - , : , --)! , : . -, , , , : , , ?66 : - . , ( ), * , : . ...67 ( 104). : : . , 68 . * ? ( 227).

    ? - : , a - ( : ). ( -69) . , -

    _______________ 64

    , ( ) ( ) . - (= !).

    65 : () . , : , - - , - )

    66 : 3: 1, 3, 9. 67 : 4, 19, 1 4, 15. 68 , , -

    (1874-1948) , , , () ( 1927. - . 1932. (!) 1946). , , : , -, , , (-) , , , , . . , , , - 2000, 153. , ( 227) - . ( ) ( II:3 [1936] 223-236) (= . ., 222-223); , - . , . YMCA Press, Paris 1937 . III:4 (1937) 319.

    69 ( ) - , - : (, ) ( ).

  • : 71

    , . - . :

    () - -- , - : (: ). : ... , , : ... , , - (3 111). , , [] () 70, (3 111). , - , , ... - ( ). , , ...

    () -. - (: , , - ).

    () () () ) -. , . ( ) , - , ( , , ). - : - , () - . - , - - , . - - .

    . ( , 71). ,

    _______________ 70 (Augustin 354-430)) , [Pelagius c. 360 - c.

    420] ( [Caelestius]) - - .

    71 (1912-2000), : Walter Schulz, Bog novovjekovne metafizike, : D. Barbari, Matica hrvatska, Za-greb 1996 (= , Der Gott der neuzeitlichen Metaphysik, G. Neske, Pfullingen 1957).

  • 72

    ( ), , - . - , - 72. (Paul Tillich 1886-1965), ( ). , , ( -), -. - , , ... - (ultimate) , - ( 57).

    . ( = 1948) : , , ( ... ). - ( - ) , , - . -, , , . , , : - ( ) ... : [PE 56] ( ... -). , : ... - (ecclesiastical religion) -, ( 57).

    : ( ), - ( , )73. - , , -, : () / ( )?! - impasse . -_______________

    72 Paul Tillich, Religion and Secular Culture, , The Protestant Era, : J. L. Adams, Phoe-nix Books, University of Chicago Press, Chicago (1948) . : 1957, 56 = . PE. : . 17229.

    73 , , -: , ! , -- ...

  • : 73

    , - , (= ) .

    (: : ). - : , , , , , , : [] : * ( 192).

    : - . ? :

    (superior) (innermost) , (divine ground) : (transcends) , * ( 56-57).

    : -. ? : . ? , - : : : : . , , - , , - -. -, :

    (1) , - *, . , - , -*. [] [] , - * . , ( 229).

    (2) , , *. -, , (228-229)

    (3) ... * , , *. , , , , -, . . , . , , . - ... ( 230).

    , (= ) - - ? . ? -

  • 74

    ()? . ? - ( ) , , : , , - , , - , - : - . - ( - ) .

    , : - (, ): , - , , . , - - , , ( -). - , - ( . ), 74, ( !) - ( 75).

    : ... ( ). ... ( ). - , .

    , , , . : - ( ), - ( ). : - ( -76) . - , - , . , , , , - ( ). : _______________

    74 Georgios Mantzaridis, The Deification of Man, St. Vladimirs Seminary Press, New York 1984. 75

    , ( 29.11.1994).

    76 ( ) - , - : (, ) ( ).

  • : 75

    . () - : , -- ( ) -. ( !) -: *, (223).

    *

    , , ( = 2 58) - . , : .[] . , ( ... ) .[] [sic ] [] (3 116). ( -- ) - 77 ( [] [ 223]) : ( 223). :

    - [][. 1 85]. - , []. : - : () ( 232).

    4. : - . : - . - , - . (1 59-100 = 3.1):

    VERSUS IN SUMMA i-viii: (i) - - , - - -_______________

    77 ( 222) - , : (), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ), ( ). ... - : , , -, .

  • 76

    . (iiv): - : ( - ) , - - ; - , - ; - ; - - - . (vi-viii): : ( ); ( ) - ( ) - ( -) : - ; , - ( ) , ( ) - , ; - - (= ) ; summa summa-rum: , - ( ) , , : - (-, ).

    VERSUS IN SUMMA i- viii: (i) - - , - , -- 78 _______________

    78 - . - : : . ,

  • : 77

    ( ). (iiv): - , , , : , - ; , ; -- ; ( 79 ) ; -, . (vi-viii): : ; : : ( ) - ; - , - - ; summa summarum: - - , - . -... .

    * : - . 1. : , , . - , (19191939). , : ..., - ..., () -: , . - , : , - , _______________

    -- , - .

    79 , .

  • 78

    , -- , .

    () - , ; () , - ; () -, ( - , , - , ). , -, , , , : ( - 1917) , , ( --, - ). .

    2. . , - . . . ( ) . , . . , - ! , . . . - , : . - () -- ( ). :

    ( ) ( ) (, , [Zeitgeist]): ( 3 92); - ; , - ; , ; - . , - . ( : -!). : -! , , - -80 , - 81. , , _______________

    80 -: . - , 1874.

    81 : . . , - . (.), - , , 2009, 382-383.

  • : 79

    . - (H. Rickert). : ( -) ( ). , - . , , - 82. . : - ( , - , ...). - : - , , . , . : ... , - , . 15... (3 104). : ( - ) 83 -, , - 84.

    , ( ) -: - , ; - ; ; (2 193), nolens-vo-lens () -

    _______________ 82 : . . , , .

    (.), , , 2009, 785. 83 . . , . ., 785. 84 = . . ,

    , VI:2 (1940) 96-113. - = , - . , - , (. . 96, ). : () (1947-1956), 11. 1882. . , , - () 1907. . . , , , , , 1922. 1938. . -. 4. 1937. . . , - - , 30. 1938. . - - ( ). , 1941. , 1945. 1947. . , 20.05.1947. - -.

  • 80

    (1926). ( - ). , (1939) , , - , (Mlbe), e (Wunderle), (Wobbermin), (Troeltsch), (Otto), (Maritain) - (Zimermann) (Keilbach)... -85. : ( - ) , , - ( [ 75]86) -- .

    : , , , , - ( , , , ). ... ( ). ( ) a priori - : , - , - (. ).

    3. . , , ( ). . ( ), , -_______________

    85 : , , , 1939. - ( ): - . (. . ..?.. ) . , . - . , , . . - - . : . , . , . - , . , . , . , (399 . , ), 1 (1940) 66-67.

    86 , , . - , ( 75). , , , , . - : - . , - - ( ), I -. -, 1939, 610. . . . , . . , 2 (1940) 139-153.

  • : 81

    - , . : -, () - () () () (). , , -, ( [- ] - ...). , . - , ( - !). - ( ):

    , , ( ) . [] .. , , [] ( *) [] - * * []. ... ... (1 109-110).

    4. ... ? - ( 228) - . , - , - , - ... ... ( ), , , . : ? - , , , ( [ ] ) :

    , (1 111), ... * - - * (1 110-111).

    5. , -: . , -87 , , _______________

    87 ( ): ... , -. ,

  • 82

    . : , , - , - , . . ( [F. Brunetire 1849-1906]88: ... [] -89 [3 45]). - : ( 17.02.2010. 07.05.2010). .

    ( ) - , , - 90: () , - () : : () , () () ... (. 3 80 91). ( = ) - , ( , , : ). : -_______________

    []. , - , , ... (3 57). - -, , (- ) : [] - * (3 57). ( ) - - .

    88 , , , . , - , , , - , - , .

    89 : [] , , , , -, . . , - , [] ... ( 228).

    90 ( [3 92-116]) , 1 2 in statu nascendi: , -: .

    91 12 (3 74-91).

  • : 83

    : (3 106). - ( ) . - :

    .. ; - , - . , , ? - , .. ? - - (3 108).

    , , - - - () . . ! () - . , : , , - ( ) .

    : () , : - 92. (, , ... , ). , , -!, ( - : ). - ... - ( 177) (-) () . ... * , . . , - ..., - ... -* - ... - ( 189). . , () , -. : . , *, , - , (. XIV, 6) . * * (2 205). , ... ,

    _______________ 92 i . i, i, YMCA-Press, [1937] 1983, 56.

  • 84

    , , . - - () -- , , ( --) 140 530 , : 26, 41% ( = 1 151). (1 88) - : , - , : Dr. Wilhelm Stockums, Die Unvernderlichkeit des natralischen Sittengesetzes etc, Einleitung, Freiburg 1911. -, , : Wilhelm Stockums, Die Unvernderlichkeit des natrlichen Sittengesetzes in der scholastischen Ethik*. ine ethisch-geschichtliche Untersuchung, Freiburger theologische Studien: Hft. 4, Herder, Freibug im Bresigau 1911. - : ... - ( 179).

    6. : . , . , , , , ... ( : , - [] [] ). , .

    93. , , . ( ) . , , .

    ..., - . , 94 . (1882-1956), . , , . . , , . , 95 (-_______________

    93 : (- ): ( 1931) (1914), (1882-1945), (1912), (1913), (1914) .

    94 . , : , , [. .], 134 . : . -, : , . . ., ( 8) 1939, 124 .

    95 . . , , . , . 3 (1939) 239.

  • : 85

    , - ), -, ... , , : - 96.

    , , -. , , , ( - - - ) 97 . , - ( ) . , , , - : (, , - [3 114]98), . , . -, ( , , , -). - . , :

    . - - , . - . -. , , - *, * 99.

    - ( ). - ( , , _______________

    96 : , , ; ; , ( : ; . ; . ; . , ).

    97 08.02.2010. ... - .

    98 , : , [] , - . . - . [] , (3 114).

    99 . . ., - , : . II, . 680. . . , , 1936 ., 2 (1936) 154-155.

  • 86

    ). , , - , , . , , : ( - 3 114), ( , - [] - -, , ... [3 106-107]). , , - (2 196, 205), - ( 231). , , , . , -, . -- - , . ( ) . , - , . (, , - [, , , , , - !]), : . - . (- . o ) ( 231). - , , , .

    7. ( -, ) - : , ... ( ). , - ( 100 ) () ( !): . . - -.

    : - ... - ( ...). - -_______________

    100 , 50- , 2 (1935) 136-139 = . 50.

  • : 87

    ( , ...) - -, - -- , - , . - , , .

    : , - .

    : ---- - : . , -, ( ), . , : - (1864-1936), - - , - ( ). ( [ - 101] - [ , , , - ]): , -, , ( -) ( ). , :

    , - . , , (1880- ) . , - , [] [] - , 102; [] -

    _______________ 101 : -

    , - , - (, , , , - ).

    102 -

  • 88

    ; - []. () [] - *. , , - . [] , -, , 103 . [ ] , ( ) , , , , -.... [] : - * -104 (50 137, 138).

    * , - ( , - ), , , ( - ), , - : ( ) :

    [] - [] [] , - , . [] , , , , , , ( 1, 12) (. . -, , 1936).

    Excursus 1: : () - () . . : . : ( ) - , , ( 184). . : . , - . _______________

    . (. 1864) ( ) I .

    103 - ( , . i . i, i, 30-56), ( ) , - , , , .

    104 ( - a a ), , - , , , , , (1935) - ( - 50 138); - (50 139), ().

  • : 89

    (2 201). ( -). . ([3 80] . (1) . (3 83). -? (2) . (3) ( [1930-1937]), , (3 80). (4). , -, : ! (). (). , , - . (5) , , , - , - (). : ... -, , , , [] (3 81). (6) : , , : ... ... . - ... ( ) - (). (8) , ..., , , : !?. (9) , , : [] , ; ... . , (). (10) - , , - : ... . . . (sic ) , (3 81). - , . : , - ... , , . : ( ) E, , ! (3 83). -, ( , , [3 82-83]). , , - , . , , - , , ... , , (3 83). , , ...

  • 90

    , , ... - , - (3 84). ... - , : - Index librorum prohibitorum, - . . , [] [] Index- (3 76). -, , . - , (3 82) . : , , : () - ... (3 82). , - ( , - : ), , , ... (). . - ( 1941) . , -: (3 82). - : , , -, , . , . - ().

    1:

    . .

    , . . , 1904 ( ) : , -

    , 1913 , , 1925 : , , 1936

    , ?, 1898 , 1900 e , 1902

  • : 91

    105 ,

    1912, 1-15 , 1912, 1-15 , , 1912 , 1 (1936) 181-193 , 2 (1937) 81-92 (= , , -

    1937) , IV (1938) I (103), II (167), III (256), IV (341), V

    (410) + V (1939) VI (9), VII (91), VIII (163), IX (252), X (333) , . . . , 1937 , ., , 1910 (

    : 1926)

    , . . , , 1932, 150 .; , . I: , , 1938, XIV, 530 .; , . ., 1925, 63 . , - ( .

    [ . . , ]), 1, (. .) 1940, 189 .;

    , , (1938) 78-82; -

    , 9-11 (1938) 277-289; , 3-4 (1938) 210-250; , ( 1938)

    164-190. , 2 (1937) 190-206. , 2 (1936) 72-82; , IIIIV

    (1936) 116-132; 10 , 2-3, 4, 5 (1937)

    93-100; 231-237; 304-310; _______________

    105 ( ) , , : (1898, 19091913); (1900); (19071914); (1922); Val (1926); (1932); (1933); (19331939); (1937); (1952); ...

  • 92

    , . ., 1927, 61 .; 1924 ), (. .), 1924, 31 .; 16 .

    , - . ( -

    ), I . , 1939, 610. . . . , . . , 2 (1940) 139-153.

    . , , 1939 (= , . , 1939, 8 .);

    . , . , - 1 (1937) 84-111;

    . , 2 (1937) 190-206. , ,

    , 1908.

    2: - :

    , ., . : :

    , , 1936, XXIV:9 (1936) 51-53.

    , . ., : . , (02. IV 1936) 7.

    , . ., , - (09. IV 1936) 8.

    , , - XVII:1 ( 1936) 66.

    , . ., -, 27.05.1936 (. . 482).

    , . ., , 11. VI 1936. , ., , (05. VIII 1936). ., . , I (1936). , . , III:3 (1936) 57-60. , ., . , II:7 (1936) 5. , ., : . , (1936)

    154-155. , ., . , -

    1-2 (1936). , : , ,

    3 (1936) 222-232 , ., . , 345,

    2 (1936) 217-222. , ., . , .

    , 1 (1937) 84-111; , . , 2 (1937) 190-206. , . ., . . . , XII:2 (1937) 186. , [ ], III (1937) 3 , , 1950/1953.

  • : 93

    Cikojevi, ., Venac ivota Vladana L. Maksimovia, Nova revija nauci i vjeri XVI: 1 (Ma-karska 1937) 43-44.

    , ., . , IX, X (1937). Keilbach, V., Vladan Maksimovi, Venac ivota, Znanje i sloboda, Beograd, 1936, Bogo-

    slovska smotra 25:2 (prosinac 1937) 215-219.

    = . , -

    3 = . , - -

    = , 1950 = . , , I:2

    (1935) 102-116 = . APC = Schanz, P., Apologie des Christentums, Freiburg 1910 = : , 1936 = . = , ,

    (09.04.1936) 8 1 = . , - ,

    V:2 (- 1939) 151-160 2 = - , V:3

    (- 1939) 230-239 = Vilim Keilbach, Vladan Maksimovi, Venac ivota, Znanje i sloboda, Beograd, 1936,

    Bogoslovska smotra 25:2 (prosinac 1937) 215-219 = , . , -

    19201980, ( XXIV 1-2 [1980]), 1980, 145-148

    = . . . , 1937 = , . I: , ( . -

    ), 1938 = 1 = . , . ,

    1 (1937) 84-111 2 = . , 2 (1937) 190-206 50 = , 50- ,

    2 (1935) 136-139 = . , . . . i: i i

    i YMCA Press, Paris 1934, I:2 (1935) 154-157 PE = Paul Tillich, The Protestant Era, University of Chicago Press, Chicago 1957 = 19201980

    ( XXIV 1-2 [1980]) 1980 2 = :

    ( 1), . , (.), , 5, , 2010, 46-103

    = , ., , 1921 = , 18041844, 1972 = = , : , -

    , 3 (1936) 322-332

  • : . 6 (2010) 94-103

    .

    - (1873-1928)1, (1797-1895?), ,2 (1845-1902)3 - (, 1855-1941) 4, (- 2010) .

    1. 18. 1873. , . (1881-1885), - (1885-1889) - (1889-1892), - (1892-1896). - . ( I., 1897.) - 1898. . , 1896/97. -- . - (1. VII 1903 19. IX 1904), _______________

    . 149037A ( ), .

    1 : , - XIX - XX : , : 1980, 64-66, 163-172, 228-230; . , - . (1872-1928), - VIII/2 (1979) 133-143; : . . , , 1983, 159-166: . (1872-1928); : . . , -, . IV, 1991, 299-300; . VII, 2000, 291; . IX, 2006, 379; : . . -, . : -, LXXI/3-4 (1998) 157-180 = 11-12 (1999) 201-226; : , , , - 3 (1970) 265-283. : - - .

    2 , , . . , : 2003.

    3 . , , 1983, 103-116: (1845-1902).

    4 : . - , : , : 2004; [], , 1991.

  • 95

    (1. IX 1905 1. IX 1907), 1907. , 1908. 1913. - . 8. 1913. , 1915. 12. 1919. 1926, . -- , IV (23. 1905) IV (27. 1923). (1890-1978), -, . 1. 1928. , 5.

    2.

    , , . - :

    [1] , , , . II (1894), . VIII, . 411-414; . IX, . 460-464; . X, . 522-527; . XI, . 576-580.

    [2] (substantia) , , . VIII (1897), . VII, . [301]401-[304]404. ( : 301-304, VII 378 432 - 278 332.)

    [3] , , . (1899), . IV, . 145-153.

    [4] : , , - .-. . , -, . (1899), . IX X, . 1-32; . XI XII, . 33-48; . XI (1900), . II, . 49-64; . III, . 65-72; . IV, . 73-80; . V, . 81-88; . X, . 89-96; . XI XII, . 97-104; . II (1901), . VII, . 105-128; . IX, . 129-136; . X, . 137-144; . XI XII, . 145-152; - , I-X 153-178 ( 1901. ): : , . , , : . . 1902, X+178 .

    :

    [5] II- . , , . VII (1896), . IX, . 494-501.

    [6] , , . VIII (1897), . XI, . 669-677.

    _______________ 5 [] [], : . , : , . II,

    . III, . 1-2 (- 1928) 128.

  • 96

    [7] , , - , , . VII (1896), . XI, . 608-615; . XII, . 668-673; . VIII (1897), . II, . 76-79.

    [8] , -, . (1899), . II III, . 70-77.

    [9] , , . I (1898), . I, . 29-38. [10] , -

    - . . : . , , . I (1898), . II, . 112-123; . III, . 200-210; . IV, . 261-269; . V, . 329-335; . VI, . 384-390; . VII, . 434-440; . VIII, . 491-499; . IX X, . 547-562; . XI XII, . 601-621; . (1899), . I, . 13-29. 1899. : - . - - . . , : 1899, 127 .

    [11] - , , . VIII (1897), . III, . 151-156; . IV, . 215-221; . V, . 263-270; . VIII, . 455-462.

    : [12] , I- , -

    A, XXVIII (1897), . I, 1, . 35-53, 2, . 189-210; . II, 5, . 19-72, 6, . 206-241. : - I. , : . . . - 1897, 131+14 .

    . : [13] I- (), ,

    . I (1898), . V, . 359-366; . VI, . 406-410. : , . I (1898), . 6-7, 55-58, 73-75.

    [14] I., , 1926. - (), . 32-38.

    [15] - , : . . 1912, 55 .

    [16] ( ), (), , , : - 1927, . 17-32.

    , I, 30. - 1910. , - . : [17] , , . XL ( 1985), . 1349-1362(-1366). [18] Kratki pregled graanskog rada Petra I, Glasnik Narodnog muzeja Crne Gore, n.

    s. br. 1 (2004), str. 19-38(-43).

  • 97

    , : [19] 1892. ., , . XXIV (1895), . 30,

    . [2-3]; . 31, . [2-3]; . 33, . [1-3]; . 34, . [2-3]; . 35, . [2-3]. [20] : , -

    , . II (1900), . 9, . 2-3; . 10, . 2-3; . 13, . 2-3; . 14, . 2-3; . 16, . 2-3; . 19, . 2-3; . 21, . 2-3; . 23, . 2-3; . 24, . 2; . 25, . 2; . 27, . 2-3; . 42, . 2-3; . 43, . 2-3; . 44, . 2-3; . 45, . 2-3; . 46, . 2; . 47, . 2. : : . , 1900, 162 .

    (1825-1900) - (1820-1903):

    [21] [ ], 50- - , . , : . . 1899, . 72-82.

    [22] , , . XXXII (1903), . 51, . 3. , ,

    [23] . , , . I (1900), . V, . 261-264; . VI, . 305-309.

    [24] . , , . I (1900), . IX, . 489-494.

    [25] , -, . II (1903), . 47, . 2-3; . 48, . 2-3; . 49, . 2-3; . 50, . 2-3, . 52, . 2-3. -. , : . . 1903, 42 .

    .

    3.

    : (1899-1902) [4]. ( . , 1902 .), ,

    ( ) , (- ), , . (1902 [4] . IV)

    , 6. _______________

    6 (1902 [4] . 11) ( ) . , - , : ( ), - ( ) ( ).

  • 98

    - , , , - , , (1902 [4] . III). - - , , - (1902 [4] . III).

    ,

    , -, , - , , , . (1902 [4] . IV)

    , (1902 [4] . V-VII), -. : 1. . (Geschichte der Philosophie). . . . . . . .- . - . . . 1895. - ( : Warszawa 1903) (Friedrich Kirchner, 1848-1900), , Katechismus der Geschichte der Philosophie von Thales bis zur Gegenwart, Leipzig: J. J. Weber 1877, 21884, 31896; Neubearbeitung von Georg Runze, Leipzig 41911 ( 2010, Nabu Press). - (1902 [4] . III). 2. , eie , ( 2- ) .- - . . . . . 1894. (Richard Falckenberg, 1851-1920) : Geschichte der neueren Philosophie von Nikolaus von Kues bis zur Gegenwart: im Grundriss dargestellt, Leipzig: Vait 1886, 21892, 31898, 41902, 51905, 61908; Berlin: Walter de Gruyter 81921, 91927 ( 2010, BiblioBazaar). 1893. 3. . . . . . . -. - apix . .-.

  • 99

    . 1893. . 4. . . - , . - . . . -, . 1893. - , (Wilhelm Windelband, 1848-1915), Geschichte der alten Philosophie, Mnchen, Nrdlingen: Beck 1888; Mnchen: Beck 21894; bearb. v. A. Bonhffer, 31912; bearb. v. A. Goedeckemeyer, 41923, 1963. 5. . , - . 2- . . , . . . . . . -. . 1882. (Alfred Weber, 1835-1914), (1868-1958), Histoire de la philo-sophie europenne, Paris 1872, 51892, 61897; Paris: Fischbacher 1964-1965. 1896. 6. . . - . . , -, 1865. ( - ) , , ([Friedrich Karl] Albert Schwegler, 1819-1857), Geschichte der Philosophie im Umri: Ein Leitfaden zur bersicht, Stuttgart: Carl Conradi 1848, 21855, 31857, 41861, 71870, 81873; hg. v. R. Koeber 101879, 141887,161905; - , (1821-1884), . I-II, : 1865. (1902 [4] . III). 7. . I II ( 4-). - . . . .-. 1862. - (Kuno Fischer, 1824-1907) Geschichte der neuern Philo-sophie I-VIII (Heidelberg 1852-1900) (-) . 8. . , -. . . . . . -. 1839. (Heinrich Ritter, 1791-1869) (Geschichte der Philosophie, Hamburg, 1829-1853): Geschichte der Philosophie alter Zeit, Hamburg: bei Friedrich Perthes 1829.

  • 100

    9. . . ( -). . .-. . . . 1895. Geschichte der neueren Philosophie I-II (Leipzig 1878-1880) () . 10. , . . - . . , . . . . -. , 1894. : VIII, IX, X XI. . 11. XIX . . . . , . . . -. 2- , . . . . . . . 1893. - (Elme-Marie Caro, 1826-1887) Le pessimisme au XIX e sicle: Lopardi Schopenhauer Hartmann (Paris: Hachette 1878, 21880) - () . 12. . . (. . .). - - . ( je -). . 1887. (. . , 1856-1938) . 1894 [1]. 13. . . . . II. - . . . 1880. (1831-1901) 1887. , , . 14. . . ( . . . .) - . . . 1868. - (1821-1876) . (1795-1863), - .

    , . , . - 7, , -: , - .8 _______________

    7 . , , 128. 8 Xz, , IX 40 (1903) 1277.

  • 101

    - (. 1-11), . ( -) , (. 13-132) . , (. 133-173). : - (. 13-48) . (, , , -), (, , ), , ( [sic! : ], , , ) (-); (. 49-121) . , , , , , ; (. 121-132) . . : . (. 133-154), . (. 154-164) . (. 165-173).

    : - , , (. 2); :

    , , - , . (. 2-3)

    : , ; . (. 3)

    :

    [] ; , , . , , -, , , , - . , . (. 5)

    *

    -, , -, (1894) [1], - ( ) , - -.

    (. 411), -, , (.

  • 102

    412). , , -, , , -, [. ] - [. ] (. 463) - , , (. 522), - : - , - (. 460), , , (. 462). :

    , , , , . . (. 524)

    , , :

    , a priori , , - , . , , , . , . , , , - , . , (), - , , , -. (. 523-524)

    , - , : , , , -, (. 412, 576-579). - :

    [] , ; , , , , , , . (. 580)

    , - , - - . . (1831-1901)9 . . (1856-1938)10. _______________

    9 . . , , II: , -: 1880. . . 1902 [4] . VII.

  • 103

    * - (substantia) (1897) [2], () . , (. , ) - , ; , - - (. [301]401), - , . , :

    [] , , . , - . , , . - , . (. [304]404)

    *

    , (1899) [3] , : 1. () , 2. , 3. -.11 , - - , ,