NPLG...iii საქართველოს ტექნიკური...
Transcript of NPLG...iii საქართველოს ტექნიკური...
i
Tamar jiqia
,,hidrosadgurTa kaskadis muSaobis
grZelvadiani reJimebis optimizacia’’
წარმოდგენილია დოქტორის აკადემიური ხარისხის
მოსაპოვებლად
საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი
თბილისი, 0175, საქართველო
2011 წელი
საავტორო უფლება © წელი, “jiqia Tamar”2011 weli
ii
საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი
,,ენერგეტიკისა და ტელეკომუნიკაციის ფაკულტეტი’’
ჩვენ, ქვემორე ხელისმომწერნი ვადასტურებთ, რომ გავეცანით
ჯიქია თამარის მიერ შესრულებულ სადისერტაციო ნაშრომს
დასახელებით: ,,ჰიდროსადგურთა კასკადის მუშაობის გრძელვადიანი
რეჟიმების ოპტიმიზაცია” და ვაძლევთ რეკომენდაციას საქართველოს
ტექნიკური უნივერსიტეტის ,,ენერგეტიკისა და ტელეკომუნიკაციის
ფაკულტეტის” სადისერტაციო საბჭოში მის განხილვას დოქტორის
აკადემიური ხარისხის მოსაპოვებლად.
ხელმძღვანელი: g. maxaraZe
რეცენზენტი:
რეცენზენტი:
რეცენზენტი:
iii
საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი
2011 წელი
ავტორი: ჯიქია თამარი
დასახელება: ,,ჰიდროსადგურთა კასკადის მუშაობის გრძელვადიანი
რეჟიმების ოპტიმიზაცია”
ფაკულტეტი: ენერგეტიკის და ტელეკომუნიკაციის ფაკულტეტი
ხარისხი: დოქტორი
სხდომა ჩატარდა:
ინდივიდუალური პიროვნებების ან ინსტიტუტების მიერ
ზემომოყვანილი დასახელების დისერტაციის გაცნობის მიზნით
მოთხოვნის შემთხვევაში მისი არაკომერციული მიზნებით კოპირებისა
და გავრცელების უფლება მინიჭებული აქვს საქართველოს ტექნიკურ
უნივერსიტეტს.
ავტორის ხელმოწერა
ავტორი ინარჩუნებს დანარჩენ საგამომცემლო უფლებებს და არც
მთლიანი ნაშრომის და არც მისი ცალკეული კომპონენტების გადაბეჭდვა ან
სხვა რაიმე მეთოდით რეპროდუქცია დაუშვებელია ავტორის წერილობითი
ნებართვის გარეშე.
ავტორი ირწმუნება, რომ ნაშრომში გამოყენებული საავტორო
უფლებებით დაცული მასალებზე მიღებულია შესაბამისი ნებართვა (გარდა
იმ მცირე ზომის ციტატებისა, რომლებიც მოითხოვენ მხოლოდ სპეციფიურ
მიმართებას ლიტერატურის ციტირებაში, როგორც ეს მიღებულია
სამეცნიერო ნაშრომების შესრულებისას) და ყველა მათგანზე იღებს
პასუხისმგებლობას.
iv
naSroms vuZRvni baton guram maxaraZes. batoni gurami aris
pirovneba, romelic Tavisi SromiTa da pasuxixmgeblobis
grZnobiT aris gamorCeuli adamiani. batoni guramis miTiTebebiT
da rCevebiT profesiul saqmianobaSi Zalian bevri ram viswavle.
minda avRniSno, rom batoni gurami Tavisi TvisebebiT misabaZi
pirovnebaa momavali Taobis karg specialistebad Camoyali-
bebisTvis.
v
reziume
TbohidroenergosistemaSi umniSvnelovanesia maregulirebel
hesebze wyalsacavSi arsebuli wylis maragis optimaluri
gamoyeneba.
mdinareSi wylis bunebrivi Camonadenis da dagrovebuli
wylis xarjvis limitis erToblivi gaTvaliswinebiT wyalsa-
caviani hesebis muSaobis grafiki ZiriTadSi uzrunvelyofs
eleqtruli sistemis pikuri datvirTvebis dafarvas.
wyalsacaviani hesebis muSaobis dReRamuri datvirTvis
grafikis dagegmvisas, romelTa kaskadSi (dinebis mimarTulebiT)
agebulia sezonuri (Camodinebaze momuSave) hesi, wylis arsebuli
maragis (bunebrivi Camonadeni da wyalsacavidan wylis xarjis
limiti) racionalurad gamoyenebis sakiTxis damuSavebisas
gaTvaliswinebuli unda iqnes, rogorc maregulirebeli hesis,
aseve sezonuri hesis muSaobis efeqturobis moTxovnebi.
mdinareSi bunebrivad Camonadenisa da wyalsacavebSi
dagrovili wylis efeqturi gamoyeneba Tbosadgurebze mogvcems
ZviradRirebuli saTbobis ekonomiisa da mTeli sistemis
maStabiT eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawilebis saSualebas.
energosistemis muSaobis reJimebis optimizaciis amocanaTa
Soris yvelaze aqtualurs warmoadgens eleqtorsadgurebs Soris
aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawileba da, imavdroulad,
calkeuli sadguris agregatTa Sigasasadguro optimizacia.
dasmuli amocanis srulyofili amoxsnisaTvis naSromSi
dadgenili iqna, rogorc energoblokebis saxarjo maxasiaTebeli,
aseve, calkeuli eleqtrosadguris ekvivalenturi saxarjo
maxasiaTebeli, romelic saSualebas iZleva SevafasoT
eleqtrosadguris muSaobis energetikuli maCveneblebi sadguris
datvirTvis reJimisagan damokidebulebaSi.
vi
sadguris ekvivalenturi energetikuli maxasiaTebeli
dadginda calkeuli agregatis energetikuli maxasiaTeblis
safuZvelze.
sadguris ekvivalenturi energetikuli maxasiaTeblis agebis
amocana moiTxovs sadguris agregatTa mdgomareobis analizs. Aam
agregatebidan nawili agregati SeiZleba iyos gaCerebuli, xolo
nawili muSa mdgomareobaSi.
agregatTa yoveli SemadgenlobisaTvis agebuli ekvi-
valenturi saxarjo maxasiaTeblebis safuZvelze SesaZloa
dadgindes muSaobaSi CarTuli agregatTa optimaluri ricxvi da
ganxorcieldes sadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawileba.
kaskadSi momuSave sezonuri hesis muSaobis specifiurobidan
gamomdinare, misi datvirTvis reJimis marTva masTan kaskadSi
(dinebis mixedviT zemoT) momuSave wyalsacaviani hesis
wyalsacavis Sevseba_damuSavebis grafikis SedgenasTan erTad,
unda uzrunvelyofdes Tbosadguris muSaobis ekonomikuri
maCveneblis gaumjobesebas, rac eleqtrosistemis sadgurebs
Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawilebis amocanis
Semadgenel nawils warmoadgens. swored am problebis
gadawyvetas eZRvneba aRniSnuli naSromi.
naSromi Sedgeba Sesavlisagan da ZiriTadi teqstis oTxi
Tavisagan, romelic moicavs eqsperimentul nawils, mis analizs,
dasmuli amocanis algoriTmizacias, gaangariSebis programas da
daskvnebs. gaangariSebis programa warmodgenilia danarTis saxiT.
pirvel TavSi saubaria maregulirebeli hesis kaskadSi
momuSave sezonuri hesis muSaobis specifiurobaze. mare-
gulirebeli hesis wyalsacavis Sevseba-damuSavebis grafikis
Sesabamisi SerCeviT miiRweva sezonuri hesis datvirTvis
reJimis marTva, riTac SesaZlebelia kidev ufro gaumjobesdes
Tbosadgurebis muSaobis ekonomokuri maCveneblebi da kidev
ufro efeqturi gaxdes eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri
datvirTvis optimaluri ganawileba.
vii
meore TavSi energoblokebis qarxnuli da naturaluri
gazomvebis statistikuri informaciis safuZvelze, umciresi
kvadratebis meTodis gamoyenebiT, dadginda rogorc
energoblokebis saxarjo maxasiaTeblebi, aseve calkeuli
eleqtrosadguris ekvivalenturi saxarjo maxasiaTebeli meore
rigis polinomis saxiT.
aseve dadgenili iqna sadguris datvirTvis ekonomikuri
intervalebi muSaobaSi CarTuli agregatebis optimaluri
raodenobis gaTvaliswinebiT.
mesame TavSi Catarebulia eleqtrosistemaSi
eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis ganawilebis
optimizaciis amocanis gantolebaTa sistemis analizi.
ganxilulia aseTi saxis amocanaTa amoxsnis meTodebi da
Sefasebulia am meTodebis gamoyenebis sferoebi.
eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawilebis maTematikuri modeli Cawerilia konkretulad
saqarTvelos energosistemis magaliTze.
amave TavSi naCvenebia, rom dasmuli amocanis amoxsna,
Dromelic damyarebulia yvela eleqtrosadgurisaTvis
pirveladi energoresursis fardobiTi nazrdis tolobis
pirobaze ufro moxerxebulia gamoyenebuli iqnes amocanis
amoxsnis grafikuli meTodi, rac gulisxmobs pirveladi
enrgoresursis fardobiTi nazrdis grafikuli gamosaxulebis
gamoyenebas.
meoTxe TavSi TavSi ganxilulia dasmuli amocanis amoxsnis
algoriTmizacia_programireba. programireba Gganxilulia
saqarTvelos energosistemis magaliTze da ricxviT magaliTad
aRebulia eleqtrosistemis 17.12.2008w reJimi.
rogorc analizma gviCvena, programiT ganxorcielebuli
optimizaciis amocanis amoxsniT miRebuli Sedegebis mixedviT
engurhesis mier, im dRes wylis arsebuli limitis dacviT
gamomuSavebuli iqna ufro meti energia _ 8168 mgvtsT, vidre
faqtiurai reJimiT _ 7052 mgvtsT. sistemaSi aqtiuri datvirTvis
viii
optimaluri ganawilebisas, me-9 enrgoblokze saTbobis xvedriT
xarjma Seadgina 356 gr/kvtsT. nacvlad faqtiuri 359 gr/kvtsT-isa.
gaizarda am energoblokis dReRamuri gamomuSaveba (6333 mgvtsT,
nacvlad faqtiuri 4988 mgvtsT-isa).
Sedegad dReRamis intervalSi mniSvnelovnad Semcirda
eletroenergiis importi (577 mgvtsT, nacvlad faqtiuri 2125
mgvtsT-isa).
ix
Aabstract
In heat-hydroelectric scheme the most important is optimal use of existing
water reserve in water storage of hydroelectric power stations.
Considering natural water sink into the river and limits of stored water
consumption, working schedule of water storage hydroelectric power stations mainly
provides covering maximum load of electric system.
At planning 24 hour load working schedule of water storage hydroelectric power
stations, in cascade of which (in direction of flow) seasonal hydroelectric power
station is built (working on sink) , during working out the issue of rational use of
existing water storage (natural sink and the limit of water consumption from water
storage) demands of working effectiveness of either regulating hydroelectric power
station or the seasonal one must be considered.
Effective use of natural sink into the river and the stored water in the water
storages on heat stations will let us save expensive fuel and optimally distribute active
load between power plants throughout the whole system.
Among optimization problems of energy system working regimens the most actual
is optimal distribution of active load between power plants and in the same time
internal optimization of separate station machines.
For perfect solving of the existing problem either service pattern equivalent for
energy plant or service pattern equivalent for separate energy plant, which let us
estimate energetic indices of energy plant performance in relation with regimen of
station load, were ascertained in the work. Energetic pattern equivalent to the station
was ascertained on the base of energetic patterns of separate machines.
The problem of making energetic pattern equivalent to the station requires
analysis of condition of station machines. The part of these machines can be stopped
and another part can be left in operating state.
On the base of equivalent service indices made for each makeup of machines it is
possible to ascertain optimal number of operating machines and to execute optimal
distribution of active load between stations.
Coming out of operation specificity of seasonal hydroelectric power station
working in cascade, control of its loading regimen together with making filling-
processing chart of water storage of hydroelectric power station working in cascade
x
(according the flow) should provide improving economical indices of heat station,
which represents the part of the problem of optimal distribution of workload between
energy systems. This work is devoted to the solving of this problem.
The work consists of introduction and four chapters of the main text, which
contains experimental part, its analysis, algorithmisation of given problem,
calculation program and conclusions. Calculation program is represented as an
appendix.
In the first chapter it is spoken about working specificity of seasonal hydroelectric
power station operating in the cascade of regulating hydroelectric power station. By
choosing correspondent filling-processing chart of water storage of regulating
hydroelectric power station control of loading regimen of seasonal hydroelectric
power station is reached, which can improve economical indices of heat station
operation and make more effective optimal distribution of active load between energy
plants.
In the second chapter on the base of statistical data of shop and natural
measurements of power units, by using method of least squares, either service
patterns of power plants, or equivalent service patterns of separate power plants as a
secondary polynomials, were ascertained.
Also economic intervals of station load were determined considering optimal
number of operating machines.
In the third chapter analysis of coupled equation of optimization problem of
active load distribution between power plants in electric system is done. The methods
of challenging such problems are discussed and using these methods is estimated.
Mathematical model of active load optimal distribution between power plants is
recorded after the example of concrete Georgian energy system.
In the same chapter it is shown that during solving the problem in purpose of
computerization, more comfortable is to use graphical method of challenge, which
means use of graphic pattern of relative accretion of primary power resources and is
based on equality condition of relative accretion of primary power resources for all
power plants..
In the fourth chapter algorithmization-programming of challenge of given problem
is discussed. Programming is discussed after the example of Georgian power system
and as a numerical example is given regimen of power system (17.12.2008).
xi
As analysis has shown by challenging the problem of optimization, according
the received results, that day by keeping existing water limit more energy was
produced _ 8168 MWh, than in fact _ 7052 MWh. During optimal distribution of
active load in the system, on the 9th block fuel specific consumption was 356 gr/
kWh, instead of actual 359 gr/kWh. It increased power unit 24 hour production (6333
MWh, instead of actual 4988 MWh).
In the result the import of electricity significantly decreased (577 MWh, instead
of actual 2125 MWh).
xii
sarCevi
Sesavali ---------------------------------------------------------------------------- 16
literaturis mimoxilva --------------------------------------------------------
20
Tavi 1 amocanis dasma ------------------------------------------------------------------------ 23 $ 1.1 amocanis arsi 23 $ 1.2 Camodinebaze momuSave kaskaduri hesis muSaobis
reJimis gansakuTrebuloba ----------------------------------------------------- 30
I Tavis daskvna ------------------------------------------------------------------------- 35 Tavi 2 eleqtrosadgurebis energetikuli
maxasiaTebeli ------------------------------------------------------------------------- 36
$ 2.1. samanevro maxasiaTeblebi--------------------------------------------------------- 36 $ 2.2 agregatTa energetikuli maxasiaTeblebi-------------------------------- 38 $ 2.3. eleqtrosadgurebis energetikuli maxasiaTeblebis
dagenis gzebi ---------------------------------------------------------------------------- 40
$ 2.4. eleqtrosadgurebis ekvivalenturi energetikuli maxasiaTeblebi ----------------------------------------------------------------------
53
II Tavis daskvna ---------------------------------------------------------------------- 62 Sedegebi da maTi gansja Tavi 3 optimizaciis amocanis gantolebaTa sistema-------------------------
63
$ 3.1. gantolebaTa sistemis struqtura------------------------------------------ 63 $ 3.2 optimizaciis gantolebaTa sist. amoxsnis meTodika----------- 66 $ 3.2.1. optimizaciis amocanis amoxsnis pirdapiri meTodi------------ 66 $ 3.2.2. optimizaciis amoxsnis lagranJis ganusazRvrel
mamravlTa meTodi--------------------------------------------------------------------- 68
$ 3.3. amocanis maTematikuri modeli------------------------------------------------ 69 $ 3.4. maTematikuri modeli saqarTvelos eleqtrosistemis
magaliTze----------------------------------------------------------------------------------- 76
$ 3.5. optimizaciis amocanis amoxsnis meTodis SerCeva---------------- 82 III Tavis daskvna------------------------------------------------------------------------ 84 Tavi 4 amocanis amoxsnis algoriTmizacia-programireba----------------- 86
$ 4.1. sawyisi informaciis momzadeba----------------------------------------------- 86 $ 4.2. amocanis algoriTmi---------------------------------------------------------------- 89 $ 4.3. aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawileba saqarTvelos
eleqtrosistemaSi kompiuteruli programis meSveobiT
98 IV Tavis daskvna----------------------------------------------------------------------- 107 eqsperimentaluri nawili--------------------------------------------------------- 109 daskvna ------------------------------------------------------------------------------------- 110 danarTi ----------------------------------------------------------------------------------- 114 gamoyenebuli literatura ------------------------------------------------------ 125
xiii
cxrilebis nusxa cxrili 1 hidrsadgurebis saxarjo maxasiaTebeli saangariSo
gamosaxuleba -----------------------------------------------------------------
44 cxrili 2 Tbosadgurebis saxarjo maxasiaTebeli saangariSo
gamosaxuleba -----------------------------------------------------------------
45 cxrili 3 ekonomikuri mizanSewonilobis _ koeficienti
saqarTvelos hidrosadgurebisTvis ----------------------
60
cxrili 4 ekvivalenturi saxarjo maxasiaTebali da ekonomikuri datvirTvis zRvrebi -------------------------------
61
cxrili 5 sitemis yovelsaaTuri DdatvirTva ------------------------------- 98 cxrili 6 maregulirebelihidrosadgurebis wylis dReRamuri
limiti ----------------------------------------------------------------------------- 98 cxrili 7 sadgurebis , , sidideebi --------------------------------------- 99 cxrili 8 λ _ mamravlis mniSvneloba, saqarTvelos
maregulirebeli hidrosadgurebisTvis -----------------------
100
cxrili 9 saqarTvelos eleqtrosistemis 2008 wlis 17 dekembris realuri datvirTvebi ------------------------------
102
cxrili 10 saqarTvelos eleqtrosistemis 2008 wlis 17 dekembris programis saSualebiT ganxorcielebuli gamoTvliT miRebuli Sedegebi -------------------------------------
104
xiv
naxazebis nusxa
naxazi 1 engurhesis da masTan kaskadSi momuSave vardnilhesis sqema --------------------------------------------- 26
naxazi 2 Saorhesis da masTan kaskadSi momuSave aseve wyalsacavian tyibulhesis sqema -------------------------- 27
naxazi 3 Jinvalhesis da masTan kaskadSi momuSave zahesis da orTaWalhesis sqema -------------------------------- 28
naxazi 4 xramhesi I da masTan kaskadSi momuSave xramhesi II-is sqema ---------------------------------------------- 29
naxazi 5 kaskadSi momuSave hesebis sqema ------------------------------ 30
naxazi 6 kaskadSi momuSave hesebis datvirTvis grafiki------- 34
naxazi 7(a) saxarjo maxasiaTebeli ---------------------------------------- 40
naxazi 7(b) xvedriTi maxasiaTebeli -------------------------------------- 40
naxazi 7(g) diferencialuri maxasiaTebeli ------------------------ 40
naxazi 821 saqarTvelos eleqtro sadgurebis saxarjo maxasiaTeblebi ------------------------------------------------
4652 naxazi 22 k -1Semadgenlobidan k Semadgenlobaze gadasvlis
ekonomikuri datvirTvis gansazRvra ---------------------
56
naxazi 23 agregatTa Semadgenlobis ekonomikuri datvirTvis intervalebi m.q.k.-is SefasebiT ------------
58
naxazi 24 agregatTa Semadgenlobis ekonomikuri datvirTvis intervalebi saxarjo maxasiaTebliT --
60
naxazi 25 fardobiTi nazrdis grafiki -------------------------- 83
naxazi 26 saqarTvelos eleqtrosistemis 2008 wlis 17 dekembris datvirTvis grafiki faqtiuri ---------
103
naxazi 27 saqarTvelos eleqtrosistemis 2008 wlis 17 dekembris datvirTvis grafiki faqtiuri-----------
105
xv
მადლიერება
madloba minda gadavuxado baton miSa ruxvaZes , romelmac
didi pasuxismgebloba gamoiCina da daxmareba gamiwia dasmuli
amocanis algoriTmis programirebaSi.
16
შესავალი
saqarTveloSi mkvidrdeba politikuri da sameurneo
urTierTobaTa axali sistema, romelmic ganapirobebs qveynis
damoukidebeli arsebobisa da mdgradi ganviTarebis axal
pirobebs. Aam procesSi didi mniSvneloba eniWeba energetikuli
seqtoris gardaqmnisa da ganviTarebis pirobebis Seqmnas.
Eenergetikulma seqtorma unda Seqmnas qveynis ekonomikis
stabiluri funqcionirebisa da myari ganviTarebis safuZveli.
msoflioSi mimdinare politikuri da ekonomikuri procesebis
fonze saqarTvelos energetikul seqtors SeuZlia CaerTos
kavkasiis regionSi eleqtroenergiis warmoebis, transportirebisa
da moxmarebis procesSi, monawileoba miiRos ekonomikuri
integraciis da politikuri stabilurobis pirobebis
CamoyalibebaSi. A
axal pirobebSi saWiro gaxda qveynis mTeli energetikuli
seqtoris sistemuri gardaqmna, misi funqcionirebis sruliad
axali wesisa da menejmentis axali formebis damkvidreba,
ekonomikur sivrceSi energetikis rolisa da funqciis formaTa
Camoyalibeba.
amJamad saqarTveloSi mimdinareobs dargis struqturuli
gardaqmna da teqnikuri reabilitacia.
E energetikis udidesi mniSvneloba da masTan dakavSirebuli
xarjebis masStabebi gnapirobebs am dargis dagegmvis mimarT
gansakuTrebul yuradRebas da misi amocanebis gadawyvetaSi
mniSvneloavani resursebis CarTvas. Ddagegmvisas optimizaciis
meTodebis gamoyenebis Sedegad minimumamde mcirdeba eqspertTa da
specialistTa subieqturi SexedulebebiT gamowveuli
cdomilebebi. miRebuli gadawyvetilebebi eyrdnoba maTematikuri
gamoTvlebis obieqtur Sedegebs. sizustesTan erTad aseTi
meTodi moqnilia da farTod gamoiyeneba.
saqarTvelos gaaCnia gansakuTrebulad xelsayreli bunebrivi
pirobebi hidroenergetikis Semdgomi ganviTarebisTvis.
17
saqarTvelos energosistemis TaviseburebaTa gamoyenebiT kargi
SesaZleblobebi iqmneba pikuri eleqtroenergiis eqsportis
ganviTarebisTvis.
Tanamedrove socialur-ekonomikur viTarebaSi arsebiTad
Seicvleba energoresursebis moxmarebis struqtura. saWiroa
Camoyalibdes energomoxmarebis perspeqtiuli xedva, rogorc
komunaluri, aseve samrewvelo sferoebSi. yuradRebas imsaxurebs
saqarTvelos msxvil energomomxmarebel sawarmoTa ganviTarebis
perspeqtiva.
didi energetikuli sistemis Seqmna aris mniSvnelovani
mimarTuleba ara marto energetikisTvis, aramed mecnierul-
teqnikuri progresisTvis. amitom aucilebelia SemuSavebuli
iqnas am sistemis optimaluri marTvis srulyofili meTodebi da
saSualebebi, romelic uzrunvelyofs meurneobis mzardi
moTxovnilebis efeqtur dakmayofilebas. xazsgasmiT unda
aRiniSnos, rom didi sistemis ganviTarebis Sesaxeb optimaluri
gadawyvetilebebi miiReba arasruli informaciis pirobebSi.
amitom praqtikulad SeuZlebelia zustad ganisazRvros sistemis
mdgradi ganviTarebis strategia. rac ufro Soreuli perspeqtiva
ganixileba, miT naklebia sistemis ganviTarebis Sesaxeb miRebuli
gadawyvetilebis sizuste 6,7.
D didi energetikuli sistemebis optimaluri marTvis Teoriis
Seqmna warmoadgens rTul process. sistemis ganviTarebaze
optimaluri gadawyvetileba ZiriTadad moicavs:
sistemis struqturis arCeva;
sainformacio bazis Seqmna;
meTodebis, saSualebebis da sistemis marTvis organizebuli
formis arCeva;
sistemis ganviTarebis dagegmva drois sxvadasxva
intervalisaTvis da drois am TiToeul intervalSi
sistemis SesaZlo ganviTarebis analizi;
18
analizis safuZvelze sistemis Semdgomi ganviTarebis gegmis
koreqtireba;
optimizaciis amocanaTa gadasawyvetad sawyisi informaciis
Sesabamisi meTodebis moyvana.
optimizaciis Teoria da meTodebi da gadawyvetis realizacia
xSirad arsebiTad gansxvavebulia.
qveynis saerToenergetikuli sistemis amocanis formirebisTvis
saWiroa ganisazRvros:
qveynis sawvavis ZiriTadi bazis maragi da misi aTvisebis,
ganviTarebisa da gamoyenebis SesaZlebloba;
sawvavgadamamuSavebeli sawarmoebis profilizacia, maTi
ganlageba da mwarmoebloba;
ZiriTad energetikul raionebs Soris sxvadasxva saxis
sawvavis transportirebis saSualebaTa ganviTareba;
eleqtroenergiis nakadis sidide da mimarTuleba.
eqspluataciaSi myofi sistemis mimdinare dagegmva warmoadgens
reJimebis amocanis amoxsnis pirvel stadias. Mmimdinare dagegmvis
mTavar amocanas warmoadgens erTi Tvidan erT wlamde periodSi
miviRoT ZiriTadi rekomendacia sistemis simZlavris da
energoresursis gamoyenebaze. Aamocanas aqvs grZelvadiani
optimizaciis xasiaTi, romlisTvisac mTavaria:
hidroresursis maragis gansazRvra da maTi gamoyenebis
reJimis optimizacia;
Tboresursebis gamoyenebis optimizacia;
energiisa da simZlavris balansis Sedgena;
energetikuli mowyobilobebis kapitaluri remontebis
dagegmva;
sistemisa da misi calkeuli eleqtrosadgurebis teqniko-
ekonomikuri maCveneblis gansazRvra.
CamoTvlilTagan TiToeuli warmoadgens optimizaciis
amocanasa da misi gadawyveta mniSvnelovan wilad gansazRvravs
sistemis ekonomikur maCvenebels. realuri sistemisTvis
19
Catarebuli mravalricxovani gamoTvlebi gviCvenebs, rom
grZelvadiani optimazacia xSir SemTxvevaSi gvaZlevs SesamCnevad
did efeqts.
kerZod, hidrosadgurebis wyalsacavis Sevseba-damuSavebis
optimaluri reJimi saSualebas gvaZlevs 5-10 -iT avamaRloT
hesis mier eleqtroenergiis gamomuSaveba. aseve, kapitaluri
remontebis optimazacia ramdenime procentiT amcirebs xarjebs
remontze da saSualebas iZleva gazardos eleqtrosadguris
dadgmuli simZlavre an misi mwarmoebloba.
amJamad arsebobs algoriTmebi, romlebic gamoiyeneba
grZelvadiani optimizaciis amocanis amosaxsnelad, romlis
Taviseburebas warmoadgens is, rom maTSi gamoyenebulia
statikuri informacia – sistemis gasuli periodis datvirTvis
monacemebi, monacemebi hidrologiis Sesaxeb da sxva.
20
literaturis mimoxilva
eleqtrosadgurebisa da, mTlianad energosistemis, reJimebis
dagegmvis amocanebi moicavs maTi optimaluri marTvis amocanaTa did
jgufs, romelTa ZiriTadi mizania eleqtroenergiis warmoeba,
gadacema da ganawilebis teqnologiuri procesebis marTvisas
miRweuli iqnes maqsimaluri teqnikuri da ekonomikuri efeqti.
energosistemis reJimebis optimizaciis Teoriisa da praqtikis
ganviTarebaSi didi wvlili Seitanes mTelma rigma mecnierebma:
Веников В.А. 2,3; Горштеина В.М 4; Иделчик В.И 10; Крумм Л.А. 16;
Маркович И.М. 17; Мельников Н.А 10; Мелентьев Л.А 8; Филипова Т.А. 18;
Цветков Е.В. 19; Холмский В.Г 9; da sxva.
mecnieruli kvlevebis sawyis etapze dasmuli amocanebis
gadawyveta xorcieldeboda im droisTvis cnobili maTematikuri
meTodebis gamoyenebiT. kerZod, lagranJis meTodis gamoyenebiT,
romelic saSualebas gvaZlevs moiZebnos uwyveti funqciis eqstremumi
tolobis an utolobis saxis damatebiTi pirobebis gaTvaliswinebiT.
Tumca didi energetikuli sistemebisTvis damaxasiaTebeli
mravalganzomilebiani amocanis amoxsna im periodisTvis praqti-
kulad SeuZlebeli iyo.
energosistemis reJimebis marTvis amocanebis saxiT ganixileba:
eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri da reaqtiuli datvirTvebis
optimaluri ganawileba; reaqtiuli datvirTvis optimaluri
kompensacia; pirveladi energoresursebisa da eleqtroenergiis
trnsportirebis saukeTeso marSrutebis SerCeva; hidro-
energoresursis optimaluri gamoyeneba da a.S 1,2,3,4,8,9,10,16,17,18,19,20.
energosistemebis damyarebuli reJimebis optimizaciis amocanebi
ganixileba droiTi da sivrciTi ierarqiis pirobebSi 1,2,10.
TbohidroenergosistemebisTvis damaxasiaTebelia is, rom hidro-
sadgurebs gaaCniaT SezRudvebi hidroenergoresursis maragis
gamoyenebis TvalsazrisiT drois mocemul intervalSi (dReRame,
kvira, Tve, weli). amocanas arTulebs is garemoebac, rom
eleqtrosadguris optimaluri datvirTvis gansazRvris procesSi
21
dadgenili unda iqnas am sadguris agregatTa optimaluri
Semadgenlobac 1,2, da sxv..
hidrosadguris wyalsacavis Sevseba damuSavebis reJimis
optimizacia energosistemaSi energoresursis optimaluri gamoyenebis
erTerTi ZiriTadi amocanaa. wyalsacavis racionaluri marTvis
pirobebSi hesze SeiZleba miviRoT (15)% damatebiTi eleqtroenergia,
rac saTbobis mniSvnelovan ekonomias mogvcems 2.
praqtikaSi xSirad gvxvdeba mdinaris hidroenergoresursis
gamoyenebis SemTxvevebi kaskaduri hesebis agebis gziT da amitom
saTbobis zemoT aRniSnuli ekonomia kidev ufro gaizrdeba, Tu ki
optimizaciis amocanis amoxsnisas gaTvaliswinebuli iqneba
wyalsacavian hesTan kaskadSi momuSave sezonuri hesebis muSaobis
reJimebis optimaluri marTvis sakiTxebic.
kaskaduri hesebis reJimebis optimizacia tipiuri xasiaTis
amocanaa, romelic yoveli energosistemisTvis individualur
midgomas moiTxovs. roca kaskadSi muSaobs wyalsacaviani hesebi, maSin
maTi hidroenergetikuli kavSirebi mniSvnelovnad sustia, radganac
TiToeul hess SeuZlia misi wylis maragis regulireba erTmaneTisgan
damoukideblad. rac ufro mcirea wyalsacavebis moculobebi, miT
ufro maRali xarisxisaa maT Soris hidroenergetikuli kavSirebi 2.
aRniSnulidan gamomdinare kaskadSi momuSave sezonuri hesis muSaobis
reJimi mWidro hidroenergetikul kavSirSia wyalsacaviani hesis
muSaobis reJimTan.
saqarTvelos sinamdvileSi sakmarisad didi raodenobis
mdinarezea agebuli kaskaduri hesebi: engurhesi_vardnilhesi;
Saorhesi_tyibulhesi_varcixehesebi; xramhesebis kaskadi; Jinvalhesi_
avWalahesi_orTaWalahesi; momavalSi namaxvanhesis agebis Semdeg
Seiqmneba namaxvanhesi_JoneTihesi_gumaTihesi_rionihesi_varcixehesebis
kaskadi da a.S.
aRniSnuli garemoebidan gamomdinare saqarTvelos energosi-
stemisTvis metad aqtualuria kaskaduri hesebis muSaobis reJimebis
optimizaciis amocana wyalsacavian hesebTan hidroenergetikuli
kavSirebis gaTvaliswinebiT.
22
gamoTvliTi teqnikis farTo ganviTarebam SesaZlebloba mogvca
minimaluri daSvebebis pirobebSi, drois mcire danaxarjebiT, maRali
sizustiT amovxsniT enrgosistemis reJimebis marTvis ama Tu im saxis
sakmarisad rTuli da Sromatevadi xasiaTis amocana.
warmodgenil disertaciaSi eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri
datvirTvis optimaluri ganawilebis amocanis amoxsna xorcieldeba
grafikuli meTodiT da emyareba eleqtrosadgurebis pirveladi
energoresursis fardobiTi nazrdebis tolobis pirobas.
eleqtrosadgurebze agregatTa optimaluri Semadgenlobis
dadgena mimdinareobs procesis tempSi sadguris ekvivalenturi
energetikuli maxasiaTeblebis mixedviT, romelic gaTvaliswinebulia
da gamoyenebulia amocanis amoxsnis algoriTmSi.
23
Tavi 1. amocanis dasma
$ 1.1. amocanis arsi
TbohidroenergosistemaSi uaRresad mniSvnelovania
maregulirebel hesebze wyalsacavSi arsebuli wylis maragis
racionaluri (optimaluri) gamoyeneba. maregulirebeli hesebis
wyalsacavis damuSavebis wliuri grafiki, rogorc wesi proeqtiT
gaTvlilia da am grafikiT muSaobisas dagrovebuli wylis
gamoyeneba metnaklebad optimalurad xorcieldeba.
eleqtrosistemis eleqtruli datvirTvis dReRamuri
grafikebidan gamomdinare, wyalmcirobis periodis ama Tu im
dReRamisTvis calsaxad prognozirebulia (gansazRvrulia)
dagrovebuli wylis wliuri maragidan wylis dReRamuri
xarjvis limiti.
mdinareSi wylis bunebrivi Camonadenis da dagrovebuli
wylis xarjvis (wyalsacaviani hesis muSaobis dReRamuri grafiki)
limitis erToblivi gaTvaliswinebiT wyalsacaviani hesebis
muSaobis grafiki (sadguris datvirTvis dReRamuri grafiki)
Sedgeba ise, rom maT mier metwilad dafaruli iqnes eleqtruli
sistemis pikuri datvirTvebi.
im wyalsacaviani hesebis muSaobis dReRamuri datvirTvis
grafikis dagegmvisas, romelTa kaskadSi (qvemoT dinebis
mimarTulebiT) agebulia sezonuri (wylis Camodinebaze momuSave)
hesi, wylis arsebuli maragis (bunebrivi Camonadeni da
wyalsacavidan wylis xarjis limiti) racionalurad gamoyenebis
sakiTxis damuSavebisas gaTvaliswinebuli unda iqnes, rogorc
maregulirebeli hesis, aseve kaskadSi momuSave sezonuri hesis
muSaobis efeqturobis moTxovnebi.
eWvs gareSea, rom mdinareSi bunebrivad Camonadeni da
wyalsacavebSi dagrovebuli wylis maRalefeqturad gamoyeneba,
Tbosadgurebze gamoiwvevs ZviradRirebuli saTbobis ekonomias.
maSasadame aSkaraa, rom energosistemis maregulirebeli
hesebis wyalsacavebidan wylis xarjis SecvliT Seicvleba,
rogorc am hesis, aseve masTan kaskadSi momuSave sezonuri hesis
24
eleqtruli datvirTva. Sedegad simZlavreTa balansidan
gamomdinare Seicvleba Tbosadgurebis datvirTvebic. Seicvleba
aseve aqtiuri simZlavris danakargebi gadacemis qselSi.
eleqtrosadgurebs da eleqtrosistemebs gaaCniaT garkveuli
saxis ekonomikuri maCveneblebi kerZod: margi qmedebis
koeficienti; pirveladi energoresursis xvedriTi xarji;
pirveladi energoresursis fardobiTi nazrdi. qselSi
simZlavris danakargebis fardobiTi nazrdi da a.S., romelTa
ricxviTi mniSvnelobebi bevradaa damokidebuli sistemis
sadgurebis eleqtrul datvirTvaze drois mocemul intervalSi.
aRniSnulidan gamomdinare, wyalsacavian hesebze dagrovebuli
wylis maragis racionaluri xarjvis amocana ganxiluli unda
iqnes am hesebTan kaskadSi momuSave sezonuri hesebis
energetikul maxasiaTebelTa gaTvaliswinebiT. amrigad,
wyalsacavSi dagrovebuli wylis maragis xarjvis amocana
kompleqsuri xasiaTis amocanaa 1,2.
saqarTvelos energosistema Tavisi specifiurobiT gamoirCeva.
kerZod, wyalmcirobis periodSi (zamTris sezoni), roca
Tbosadgurebi muSaobaSia hidroeleqtrosadgurebis mier
gamomuSavebuli eleqtroenergiis xvedriTi wili 70% da metia.
amasTan qveynis wyalsacavian hesebTan kaskadSi sakmarisad didi
raodenobis sezonuri hesebi muSaoben. aseTi saxis wyalsacavian
hesebs warmoadgens 7.
engurhesi, romelTanac kaskadSi muSaobs vardnilhesi 14.
amJamad vardnilhesi 24 ar muSaobs. vardnilhesi 1
Tavismxriv wyalsacaviani hesia.
Saorhesi, romelTanac kaskadSi muSaobis aseve
wyalsacaviani hesi tyibulhesi da Camodinebaze momuSave
varcixehesi 14.
Jinvalhesi, romelTanac kaskadSi muSaobs zahesi da
orTaWalhesi.
xramhesi 1, romelTanac kaskadSi muSaobs xramhesi 2.
25
engurhesidan vardnilhes 1-mde wylis dinebis xangrZlivoba
Seadgens daaxloebiT erT saaTs (nax.1). amitom datvirTvis
grafikzec droSi daZvra iqneba erTi saaTi. rac imas niSnavs, rom
mocemul saaTze engurhesis wyalsacavze ganxorcielebuli
cvlileba vardnilhesisTvis grafikze aisaxeba erTi saaTis
Semdeg.
Saorhesidan tyibulhesamde wylis dinebis xangrZlivoba
Seadgens 30 wuTs, tyibulhesidan varcixehesamde dinebis
xangrZlivoba aris 5 sT da 30 wT (nax.2). Sesabamisad am
xangrZlivobiT iqneba daZruli cvlilebebi datvirTvis grafikze.
Jinvalhesidan zahesamde wylis Cadinebis dro aris 5 sT,
xolo orTaWalhesamde – 11 sT. (nax.3). e.i. Jinvalhesis
wyalsacavze drois mocemul momentSi ganxorcielebuli
cvlileba (wyalsacavis Sevseba – damuSaveba) kaskadSi momuSave
zahessa da orTaWalhesze es cvlileba moxdeba drois aRniSnuli
xangrZlivobebis dagvianebiT.
xramhesi 1-dan – xramhesi 2-mde wylis dinebis xangrZlivoba
aris 2 sT (nax.4). amitom xramhesi 1-is wyalsacavis cvlileba
(Sevseba – damuSaveba) xramhes 2-ze moxdeba 2 sT-is dagvianebiT.
nax. 1. enmomu
ngurhesis uSave vard
da masTandnilhesis
n kaskadSisqema
i
26
naxx.2 Saorheaseve wyal
esis da malsacavian
sTan kaskan tyibul
adSi momuhesis sqem
uSave ma
27
nax.3 J
Jinvalhesizahesis
is da masTda orTaW
Tan kaskadWalhesis s
dSi momuSsqema.
ave
28
nax.4 xramhesi IxrI da masTaramhesi II-i
an kaskadSis sqema
Si momuSavve
29
30
$ 1.2. Camodinebaze momuSave kaskaduri hesis
muSaobis reJimis gansakuTrebuloba.
sezonuri hesi, romelic drois mocemul momentSi muSaobs
mdinareSi wylis bunebrivi Camonadenis xarjze, zogierTi
gamonaklisis garda (xanmokle uxvi naleqi dRis drois mcire
monakveTSi), dReRamis intervalSi faqtiurad anviTarebs erTi
da igive sididis simZlavres, anu misi SesaZlo simZlavre
ganpirobebulia mdinareSi wylis bunebrivi xarjiT.
rogorc avRniSneT, roca sezonuri (anu Camodinebaze
momuSave) hesi Sedis wyalsacaviani hesis kaskadSi, maSin misi
datvirTvis grafiki Seicvleba maregulirebel hesze wyalsacavis
Sevseba-damuSavebis grafikis Sesabamisad.
maSasadame, kaskadSi momuSave sezonuri hesi garkveulwilad
(muSaobis reJimis xasiaTiT) maregulirebeli hesis rols
asrulebs. am rolis efeqturi Sesruleba miiRweva
maregulirebeli hesis muSaobis grafikTan SeTanxmebiTa da
eleqtrosistemis jamuri datvirTvis grafikis dafarvaSi
kaskadSi momuSave sezonuri hesis monawileobis grafikis
Sesabamisi dadgeniT. swored amaSi gamoixateba Camodinebaze
momuSave kaskaduri hesis muSaobis reJimis gansakuTrebuloba
(Tavisebureba), romlis racionaluri gamoyenebis SemTxvevaSi
SeiZleba miRweuli iqnes energosistemis ekonomikuri
maCveneblebis garkveuli xarisxiT gaumjobeseba.
sailustraciod ganvixiloT Semdegi saxis martivi magaliTi.
gansaxilvel eleqtrosistemaSi kaskadSi muSaobs xuTi hesi.
(nax.5)
nax.5 kaskadSi momuSave hesebis sqema
hesi-- I
hesi-- II
3sT 1sT
hesi-- III hesi-- IV hesi-- V
1sT 1sT
31
amasTan hesi-I da hesi-II warmoadgens wyalsacavian hess, xolo
hesi-III, hesi-IV da hesi-V ki sezonurs.
am hesebis dadgmuli simZlavreebia PIdadg 240 mgvt, PIIdadg
160 mgvt, PIIIdadg 160 mgvt, PIVdadg 80 mgvt, PVdadg 120
mgvt.
miviRoT, rom sadguris muSa dawnevebis Sesabamisad wylis
erTidaigive xarjvisas, am hesebis ganviTarebuli simZlavre
erTmaneTTan Semdeg TanafardobaSia; I 1,5 II, II III, III 2 IV,
IVdadg V.
wyali I-hesidan II-hesamde bunebrivi dinebiT aRwevs 3 saaTSi;
II-dan III-mde 1 sT-Si; III-dan IV-Si 1 sT-Si; IV-hesidan V-hesamde 1
sT-Si.
CavTvaloT, rom mocemuli dReRamis intervalSi mdinareSi
wylis bunebrivi Camonadenis xarjze TiToeuli sadguris mier
ganviTarebuli simZlavre Seadgens misi dadgmuli simZlavris
50%-s (50%-iani uzrunvelyofa)
sistemis dReRamuri datvirTvis grafikis dafarvaSi, garda
zemoT aRniSnuli eleqtrosadgurebisa, kidev monawileobs
Tbosadguri, romlis simZlavre VI 60 mgvt da arakaskaduri
sezonuri hidrosadgurebi, romelTa jamuri simZlavre VII 40
mgvt.
aRniSnul sadgurebs Soris sistemis datvirTvis ganawilebis
grafiki naCvenebia naxazi 6-ze, rogorc am naxazidan Cans 21_22
saaTis intervalSi hesi-I muSaobs 140 mgvt datvirTviT. sawyisi
monacemebis Sesabamisad mdinareSi wylis bunebrivi Camonadenis
xarjze am sadgurs SeuZlia ganaviTaros 120 mgvt. e.i. es sadguri
Tavisi wyalsacavidan damatebiT iRebs 20 mgvt simZlavris
ekvivalenturi wylis raodenobas. wylis es moculoba 3 saaTis
Semdeg iqneba hesi-II_ze, anu 0_1 saaTis intervalSi. wylis am
moculobiT hesi-II ganaviTarebs.
II , ,93,33 mgvt.
32
magram es sadguri am saaTze muSaobs 80 mgvt datvirTviT. e.i.
13,33 mgvt simZlavris Sesabamisi wylis raodenobiT is avsebs
Tavis wyalsacavs.
ganvixiloT 22_23 saaTis intervali. am intervalSi hesi-I
muSaobs 100 mgvt datvirTviT. e.i. am saaTze hesi Tavis
wyalsacavSi tovebs (wyalsacavs Seavsebs) 20 mgvt simZlavris
ekvivalenturi raodenobis wyals. am hesze namuSevari wyali (100
mgvt) hesi II-ze iqneba 1_2 saaTis intervalisTvis da hesi II wylis
am moculobis mixedviT ganaviTarebs
II ,66,67mgvt. simZlavres.
faqtiurad es sadguri drois am monakveTSi muSaobs 80 mgvt
datvirTviT, e.i. Tavis wyalsacavidan damatebiT iRebs 80-66,67=
13,33 mgvt simZlavris ekvivalentur wyals.
ganvixiloT 23_24 saaTis intervali. am intervalSi hesi-I
muSaobs 60 mgvt. datvirTviT. e.i. es sadguri drois am
intervalSi wyalsacavSi itovebs 120 60 60 mgvt simZlavris
ekvivalenturi raodenobis wyals drois am intervalSi hesi I-ze
namuSevari wyali 3 saaTis Semdeg e.i. 2_3 saaTis intervalSi
iqneba hesi II-ze, romelic drois am intervalSi muSaobs isev 80
mgvt datvirTviT. anu is wyalsacavidan damatebiT aiRebs 20 mgvt
simZlavris ekvivalentur wyals.
amave principiT gagrZeldeba hesi I da hesi II sadgurebis
muSaoba dReRamis sxva intervalSic.
ganvixiloT hesi-III, hesi-IV, da hesi-V sadgurebis muSaobis
reJimebi. rogorc avRniSneT hesi-II-dan moyolebuli yovel
momdevno sadguramde wylis Cadinebis xangrZlivobaa 1 saaTi.
23_24 saaTis intervalSi hesi-II muSaobs 80 mgvt datvirTviT da
amave datvirTviT III 80 mgvt imuSavebs hesi-III 1 saaTis Semdeg,
anu 0_1 saaTis intervalSi. e.i. aseve 1 saaTis Semdeg, anu 1_2
saaTis intervalSi hesi-IV imuSavebs IV 40 mgvt-iT da
kidev 1 saaTis Semdeg anu 2_3 saaTis intervalSi hesi-IV
imuSavebs IV IV · 40 60 mgvt datvirTviT.
33
amrigad, wyalsacavian hesebze muSaobis reJimebis cvlilebiT
icvleba kaskadSi momuSave hesebis muSaobis reJimebi da
Sesabamisad, miviRebT Tbosadguris reJimis Secvlis
SesaZleblobas. ganxiluli magaliTidan Cans, rom sezonuri
hesebis mier ganviTarebuli simZlavre Seesabameba mdinareSi
wylis dReRamur realuri Camodinebas. maregulirebel hesebze ki
saWiro gaxda wyalsacavidan maragis gamoyeneba an piriqiT.
(warmodgenil naxazze Tbosadguris datvirTva aRebulia
mudmivad). Tbosadguris datvirTvis grafikis Secvla SeiZleba
mibmuli iqnes dReRamis intervalSi saTbobis xarjis minimumis
pirobasTan, rac amocanis optimaluri gadawyvetis SemTxvevaSi
garkveuli sididis ekonomikur efeqts mogvcems.
es miuTiTebs mas, rom wyalsacavian hesebTan erTad sezonuri
hesebis muSaobis reJimis SecvliT SeiZleba mivaRwioT
Tbosadguris muSaobis optimalur reJims, anu is vamuSaoT
misTvis yvelaze ufro xelsayrel pirobebSi _ saTbobis
xvrdriTi xarji Seadgendes minimalurs.
34
Nnax. 6
35
I Tavis daskvna
am TavSi xazgasmiTa gamaxvilebuli yuradReba
maregulirebeli hesis kaskadSi dinebis mixedviT qvemoT momuSave
sezonuri hesis muSaobis specifiurobaze. am sezonuri hesis mier
dReRamis ganmavlobaSi gamomuSavebuli eleqtroenergiis
moculoba, (anu misi dReRamuri datvirTvis grafiki).
damokidebulia ara marto mdinareSi wylis bunebrivi Camonadenis
moculobaze, aramed masTan kaskadSi (dinebis mixedviT zemoT)
momuSave wyalsacaviani hesis wyalsacavis Sevseba _ damuSavebis
reJimze.
aRniSnulia, rom wyalsacavSi dagrovebuli wylis
racionaluri gamoyenebis mizniT dReRamuri grafikis
SemuSavebisas gaTvaliswinebuli unda iyos, rogorc TviT
wyalsacaviani hesis, aseve masTan kaskadSi momuSave sezonuri
hesis energetikuli maxasiaTeblebi. aqedan gamomdinare, naCvenebia,
rom wyalsacavSi dagrovebuli wylis racionaluri xarjvis
amocanis amoxsna kompleqsur midgomas moiTxovs, romlis drosac
gaTvaliswinebuli unda iqnes wylis bunebrivi dinebis
xangrZlivoba wyalsacaviani hesidan sezonur hesamde.
naCvenebia, rom wyalsacavis Sevseba _ damuSavebis grafikis
kompleqsuri midgomiT SemuSavebis gziT, miiRweva ra sezonuri
hesis datvirTvis marTva, SesaZlebelia kidev ufro gaumjobesdes
Tbosadgurebis muSaobis ekonomikuri maCveneblebiT anu mTeli
sistemis maStabiT, kidev ufro daixvewos eleqtrosadgurebs
Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawilebis amocana.
36
Tavi 2 eleqtrosadgurebis energetikuli
maxasiaTeblebi
$2.1 samanevro maxasiaTeblebi
energosistemaSi muSaobs sxvadasxva tipis eleqtrosadgurebi,
maT Soris yvelaze meti xvedriTi wili uWiravs Tbo da
hidrosadgurebs. eleqtrosadgurebis muSaobis reJimis SerCeva
mimdinareobs eleqtroenergiis gamomuSavebaze minimaluri
xarjebis uzrunvelyofis moTxovniT. am moTxovnis miRweva
SesaZlebelia im SemTxvevaSi Tu arsebobs detaluri informacia
eleqtrosadguris energetikuli maxasiaTeblebis Sesaxeb.
eleqtrosadgurebis muSaobis reJimebi dgindeba datvirTvis
grafikis dafarvisas. datvirTvis grafikis dafarvaSi
monawileobs sadguris muSa simZlavre, anu muSaobisTvis
mzadyofnis simZlavre.
eleqtrosadgurebis jamur muSa simZlavresa da maT jamur
datvirTvas Soris sxvaoba warmoadgens simZlavris rezervs,
romelic Sedgeba civi da cxeli rezervisagan. simZlavris cxeli
rezervi es igive mbrunavi rezervia.
datvirTvis grafikSi hidrosadguris monawileobis reJimi
muSa simZlavris farglebSi unda uzrunvelyofdes energiis
dReRamuri limitis srulad aTvisebas. am grafikSi
Tboeleqtrosadgurebis muSaobis reJimi, maTi muSaobis
efeqturobis amaRlebis mizniT, unda iyos met_naklebadD
stabiluri, anu naklebad cvalebadi.
Tec-is muSaobis reJimis gansazRvrisas iTvaliswineben, rom am
tipis eleqtrosadgurebis ZiriTadi daniSnulebaa Tburi
datvirTvis dafarva, xolo kondensaciuri eleqtrosadgurebis
datvirTva dReRamis intervalSi unda xdebodes saTbobis
optimaluri gamoyenebis pirobiT.
yvela eleqtrosadguri normalur reJimSi unda
monawileobdes sixSiris da nakadganawilebis regulirebaSi,
xolo avariul reJimSi simZlavreTa marTvaSi. Yyovelive es
37
damokidebulia sadguris agregatTa manevrirebis unarsa da
marTvis avtomaturi sistemis efeqtur muSaobaze. sadguris
manevrirebis unari ganisazRvreba datvirTvis da regulirebis
diapazoniT.3,4
datvirTvis diapazoni. Tu -uri agregatisTvis xangrZlivad
dasaSveb minimalur da maqsimalur datvirTvas Seadgens
Sesabamisad ,min da ,maq maSin agregatisTvis datvirTvis
diapazoni
დატვ., %P ,მაქს P ,მინ
P ,მაქს· 100
am diapazonis farglebSi SesaZloa icvlebodes damxmare
mowyobilobaTa Semadgenloba, an amorTuli iqnes calkeuli
avtomaturi regulatori. im konkretuli energoblokisTvis,
romlisTvisac მაქს ,ნომ datvirTvis diapazoni SeiZleba
ganisazRvros minimaluri dasaSvebi datvirTvis mixedviT
დატვ., % 1 ,,მინ · 100
sadac ,მინ,,მინ
,ნომ
agregatis minimaluri dasaSvebi datvirTvis fardobiTi
mniSvneloba.
TboeleqtrosadgurebisTvis minimaluri dasaSvebi datvirTva
ganpirobebulia orTqlis turbinis da qvabdanadgaris muSaobis
reJimebiT, qvabdanadgaris tipiT da damokidebulia sawvavis
saxeobaze. blokebisaTvis romlebic muSaoben mazuTze an airze
minimaluri dasaSvebi datvirTvis diapazoni 50%_ze metia,
naxSirze momuSave energoblokebisaTvis ki 40%-mdea.
hidroeleqtrosadgurebisaTvis minimaluri dasaSvebi datvirTva
praqtikulad ar izRudeba.
regulirebis diapazoni. es datvirTvis is intervalia, romlis
farglebSi agregatis datvirTva SeiZleba icvlebodes
avtomaturad ZiriTadi da damxmare mowyobilobebis
Semadgenlobis Secvlis gareSe. am farglebis nebismieri
datvirTvisas teqnologiuri avtomatikis regulatorebi unda
38
muSaobdes Seuferxeblad. saWiroebis SemTxvevaSi SeiZleba
avtomaturad icvlebodes maTi parametrebi, raTa regulirebis
diapazonis mTel intervalSi uzrunvelyoT avtomaturi
regulireba.
$2.2 agregatTa energetikuli maxasisaTeblebiA
normaluri eqspuataciis pirobebSi energosistemis
optimaluri marTvis erTerT ZiriTad amocanas warmoadgens
sistemis eleqtrosadgurebs Soris datvirTvis optimaluri
ganawileba, rac gulisxmobs energetikuli, SromiTi da fuladi
resursebis efeqtur gamoyenebas da amavdroulad momxmarebelTa
saimedo da uwyvet energomomaragebas. aRniSnuli amocanis
gadawyveta sakmaod rTulia.
eleqtroenergiis warmoebis, gadacemisa da ganawilebis
procesSi energosistemis TiToeuli elementis, danadgar-
mowyobilobebis muSaobis efeqturoba damokidebulia mTel rig
teqnikur-ekonomikur maxasiaTeblebze, romelTa Soris
mniSvnelovani roli uWiravs eleqtrosadgurebis (agregatebis)
energetikul maxasiaTeblebs. eleqtrosadgurebis energetikuli
maxasiaTebeli miiReba sadguris calkeuli hidro Tu
TbomowyobilobaTa analogiuri maxasiaTeblebis safuZvelze. maT
ricxvs miekuTvneba: saxarjo, xvedriTi da diferencialuri
maxasiaTeblebi 1,2.
saxarjo maxasiaTebeli aris damokidebuleba generatoris
(sadguris) mier ganviTarebul simZlavresa da pirvaladi
energoresursis xarjs Soris.
da (1)
sadac, – wylis xarji hidrosadgurze (hidroagregatze), m3/wm;
– saTbobis xarji turboagregatze, kg/sT.
_ generatoris (sadguris) mier ganviTarebuli
simZlavre, mgvt.
39
zogadad saxarjo maxasiaTebels aqvs Cazneqili mrudis saxe
(nax.7(a))
sadguris mimarTebaSi ganixileba xvedriTi maxasiaTebeli.
xvedriTi maxasiaTebeli aris energoresursis xarji agregatis
mier ganviTarebul erTeulovan simZlavreze.
P მ /წმ
მგვტ da b
B
P
კგ/სთ
მგვტ (2)
xvedriTi maxasiaTebeli xasiaTdeba erTi eqstremumiT
(nax.7(b)) am maxasiaTebelze gansakuTrebul interess warmoadgens
wertili, romelic xasiaTdeba pirveladi energoresursis
xvedriTi xarjis minimumiT. Aam wertilიs Sesabamis datvirTvas
ekonomikur datvirTvas uwodeben, romlis drosac agregatis
(sadguris) margi qmedebis koeficienti 1
122,45 , 101,94 maqsimaluria
diferencialuri maxasiaTebeli ganixileba pirveladi
energoresursis nazrdis datvirTvis nazrdTan fardobis saxiT:
da
roca datvirTvis nazrdi usasrulod mcirea, maSin
diferencialur maxasiaTebels aqvs saxe:
da (3)
Ooptimizaciis amocanebSi am maxasiaTebels pirveladi
energoresursis fardobiT nazrds uwodeben. es maxasiaTebeli
ZiriTadad wrfewirs warmoadgens. (nax.7(g))
40
Nnax.7 saxrjo (a), xvedriTi (b), diferencialuri (g), maxasiaTeblebi
$2.3 eleqtrosadgurebis energetikuli
maxasiaTeblebis dadgenis gzebi
energosistemis reJimebis optimizaciis amocanebis
gantolebaTa sistemaSi eleqtrosadguris saxarjo maxasiaTebeli
erTerTi ZiriTadi gantolebaa, romelic am amocanebSi kavSiris
gantolebas warmoadgens. amasTan miRebulia igi Cawerili iqnes
meore rigis polinomis saxiT 2
wm
m3,2bpap 0QQ da sT
kg,2bpapB 0B (4)
sadac: Q0, B0 - uqmi svlis xarjia;
a ,b polinomis pirveli da meore rigis SesakrebTa
koeficientebi, Sesabamisad. A
am parametrTa (koeficientebis) saTanadod SerCevis
pirobebSi (4) saxeSi Cawerili saxarjo maxasiaTebeli sakmarisi
sizustiT asaxavs realobas.
saxarjo maxasiaTeblis agebis safuZvels SeiZleba
warmoadgendes rogorc qarxnuli monacemebi, aseve naturaluri
gazomvebis Sedegebi. Qqarxnuli monacemebi eqspluataciis
pirobebSi icvleba da, amitom, saWiroa periodulad Catardes
naturaluri gazomvebi. naturaluri gazomvebi saSualebas
gvaZlebs davadginoT saqarxno monacemebis droSi cvlilebis
a)
max
PP P
min
q,b
q,b, B,Q
g) b)
41
dinamika da, aqedan gamomdinare, aseTi gazomvebis Sedegebi ufro
miaxloebulia realobasTan.
eqsperimentiT (naturaluri gazomvebis) monacemebis
safuZvelze analizuri gamosaxulebis misaRebad visargeble
umciresi kvadratebis meTodiT5
��� �� min2
dxb
a
(x)-f(x)M
ATu integralis nacvlad gamoviyenebT jamis formulas, gveqneba
min)()(2
1
n
iii xxf M (5)
sadac: )( ixf _ saZiebeli analizuri funqcia;
)( ix _ eqsperimentiT (gazomviT) miRebuli ordinatTa ix abcisis
dros Cvens SemTxvevaSi
hidroagregatze saangariSo gamosaxuleba (romelic saZiebelia),
xolo i
Q)( ix _ amave agregatebze eqsperimentiT miRebuli
wylis xarji datvirTvis dros.
aseve, - Tboagregatze saZiebeli
saangariSo gamosaxuleba da - eqsperimentiT miRebuli
saTbobis xarji datvirTvis dros.
(4) gamosaxulebis gaTvaliswinebiT (.5) miiRebs saxes:
Μ
da
Μ
miRebuli gamosaxulebis minimizaciis pirobidan gamomdinare
vRebulobT gantolebaTa Semdeg sistemas
42
0
0
0
hidroagregatebisTvis
da
0
0
0
TboagregatebisTvis
romelTa amoxsnis safuZvelze davadgenT saxarjo maxasiaTeblis
gamomsaxveli polinomis , , , koeficientebs. mopovebuli
statistikuri informaciis safuZvelze dagenil iqna
saqarTvelos Tbo da hidrosadgurebis agregatebze pirveladi
energoresursis xarjis saangariSo gamosaxulebebi
.
winamdebare naSromSi warmodgenilia Catarebuli
eqsperimentebis safuZvelze engurhesis, Jinvalhesis, xramhesi 1-is,
varcixehes 1,2 hidrosadgurebis hidroagregatebze wylis xarjis
mniSvnelobebi sxvadasxva datvirTvebis dros, xolo danarCeni
hidrosadgurebs wylis xarjis mniSvnelobebi sxvadasxva
datvirTvebis dros, dadgenili iqna am hesebis muSaobis
statistikuri monacemebis mixedviT (sapasporto monacemebi da
sxva saxis informacia). 1,12
cxril 1-Si warmodgenilia sxvadasxva datvirTvebis dros
eleqtrosadgurebis eqsperimentiTa da saangariSo gamosaxulebiT
miRebuli xarjis ricxviTi mniSvnelobebi.
mocemul cxrilidan Cans, rom cdomileba, gansazRvravs
0.06%-s, maSasadame hidroagregatebze wylis xarjis saangariSo
gamosaxuleba maRali sizustiT asaxavs realobas. es imis
maCvenebelia, rom gamoTvlebiT miRebuli saxarjo maxasiaTeblis,
saangariSo gamosaxuleba SeiZleba gamoviyenoT saqarTvelos
energosistemis reJimebis optimizaciis amocanebSi.
43
Tboeleqtrosadgurebis saxarjo maxasiaTeblis saangariSo
gamosaxulebis misaRebad visargebleT xvedriTi xarjis Sesaxeb
mopovebuli informaciiT. kerZod, gardabnis Tbosadguris me-9
blokisTvis, roca is muSaobs P=270 mgvt simZlavriT, xv=356
gr/kvtsT. aseve me-3, me-4 blokebisTvis, roca isini datvirTulni
arian P=130 mgvt, qxv=384,4 gr/kvtsT. #1,2 airturbinebisTvis,
roca P=55 mgvt, qxv= 414.4 gr/kvtsT.
zemoT aRwerili meTodiT davadgineT saxarjo
maxasiaTeblebis gamomsaxveli polonomebis B0, da
koeficientebi aRniSnuli maxasiaTeblis saangariSo
gamosaxulebebs aqvs cxril 2-Si naCvenebi saxe.
qvemoT 821 naxazebze warmodgenilia saxarjo maxasiaTeblebis
grafikebi. Savi feris mrudi miRebulia eqsperimentis
(naturaluri gazomvebis) monacemebiT, xolo wiTeli feris mrudi
ki saangariSo gamosaxulebiT (meore rigis polinomi). am
naxazebidan aSkarad Cans, rom maT Soris gansxvaveba,
praqtikulad ar aris.
44
cxr.1 hidrsadgurebis saxarjo maxasiaTebeli saangariSo gamosaxuleba
sadguri
dawneva,
m
datvir- Tva, mgvt
wylis xarji m3/wm
cdomileba saxarjo maxasiaTebeli
eqsperi-menti
saanga-
rი So gamos.
∆ m3/wm
∆ %
engurhesi
360
260 220 170 100
81,05 68 53
34,06
81 68 53 34
0,05 0 0
0,06
0,06 0 0
0,01
11,24+0,20 +14· 10
xramhesi 1
370
37,8 31,66 23
14,73
12 9,8 7,3 4,7
12 10 7,5 5
0 0,2 0,2 0,3
0 0.02 0.03 0.06
0,907+0,27 +6· 10
varcixehesi
15,5
23 19,97 14,06 9,03
174,9 150 109 73
174,35 150 109 73
0,6 0 0 0
0.03 0 0 0
5,55+6,58 +1,8· 10
Jinvalhesi
128
32,5 27,49 19,92 13,05
28,78 24,11 18 12
28,7 24 17,8 12
0,08 0,1 0,2 0
0.003 0.004 0.01 0
1,.39+0.80 +1,2· 10
orTaWalhesi 11
6 5,02 3,48 2,52
76 63 45 34
75,8 63.1 45,9 34
0,08 0,1 0,9 0
0.002 0.001 0.02 0
9,33+8,9 +3,6· 10
Saorhesi 478
9,6 7,76
5,65 3.61 3,61
2,5 2 1,5 1
2,5 2 1,5 1
0 0 0 0
0 0 0 0
0.209+0,21 +3· 10
tyibulhesi
293
20 16 11,5 8,85
8,5 7 5 4
8,5 7
4,97 4
0 0
0,03 0
0 0
0.006 0
1,29+0,27 +4,7· 10
xramhesi 2
330
55 46,65 21,95 22,99
20 17 12 9
19,96 17,02 12 9
0,04 0,02 0 0
0.002 0.001 0 0
1.776+0.30 +5· 10
vardnilhesi
59
73,33 55 36,7 18,3
143 106,2 72,2 37
142.8 106 72,1 37
0,2 0,2 0,1 0
0.001 0.002 0.001 0
3,79+2,8 +2,3· 10
zahesi 1
20
12 9,96 7,05 5
77 63 46 32,5
76,8 63 46 32,5
0,2 0 0 0
0.003 0 0 0
3,024+5,81 +2,7· 10
zahesi 2 20
3,2 2,4 1,6 0,8
20,5 15,3 10 5,12
20,5 15 10 5,14
0 0,3 0
0,02
0 0.02 0
0.004
0,27+5,93 +1,2· 10
45
cxr.2 Tbosadgurebis saxarjo maxasiaTebelebis saangariSo gamosaxulebebi
gardabnis Tbosadguri
datvir-Tva,mgvt
saTbobis xarji cdomileba saxarjo maxasiaTebeli saangariSo gamosaxuleba eqspe-
rimentiT saangari-
So gamosax.
∆ kg/sT
∆ %
me-9 bloki
100 200 260 300
40000 71500 92690 107100
39970 71610 92476 107170
30 -110 214 -70
0.0075 -1.54 0.23 -0.065
12250 257,6P 0.196
me-3,4 bloki 80 100 120 140 160
31200 38000 44640 51240 57880
33000 39000 45000 51900 58101
18000 1000 360 660 221
0.06 0.03 0.008 0.01 0.004
7614.9+272.71 +0.293
airturbina #1, 2
10 30 42 55
7500 12900 17190 22770
7591 12962 17271 22817
91 62 81 47
0.01 0.005 0.005 0.002
5517.1+170.38 +2.617
46
nax.8
nax.9
47
nax.10
nax.11
48
nax.12
nax.13
49
nax.14
nax.15
50
nax.16
nax.17
51
nax.18
nax.19
52
nax.20
nax.21
53
$2.4 eleqtrosadgurebis ekvivalenturi
energetikuli maxasiaTeblebi
energosistemis muSaobis reJimebis optimizaciis amocanaTa
Soris erTerT ZiriTad amocanas warmoadgens eleqtrosadgurebs
Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawileba. umravles
SemTxvevaSi yovel eleqtrosadgurze dadgmulia ori da meti
agregati. muSaobaSi CarTul agregatTa Semadgenloba
ganapirobebs am sadguris da, aseve, mTeli sistemis muSaobis
ekonomikurobasa da saimedoobas.
Tbo da hidroeleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis
ganawilebis amocana iTvaliswinebs yoveli saangariSo periodis
calkeuli droiTi intervalisTvis ganisazRvros
eleqtrosadgurebis optimaluri datvirTva da, amavdroulad,
ganxorcieldes agregatTa Semadgenlobis Sigasasadguro
optimizacia.
Sigasasadguro optimizaciisTvis aucilebelia gagvaCndes
sadguris ekvivalenturi energetikuli maxasiaTeblebi, romelic
sadguris datvirTvisa da muSaobaSi CarTul agregatTa ricxvis
funqciaa.
ekvivalentur energetikul maxasiaTebels, romelic
calkeul droiT intervalSi sadgurebs Soris aqtiuri
datvirTvis optimaluri ganawilebis amocanis amoxsnisas
gamoiyeneba, sistemis mocemuli datvirTvis dros uzrunvelyofs
rogorc sadgurebis, aseve, mTeli sistemis muSaobis optimalur
maCveneblebs. sadguris ekvivalenturi energetikuli
maxasiaTeblis saangariSo gamosaxuleba dadgindeba sadguris
calkeul agregatTa energetikuli maxasiaTeblebis mixedviT.
sadguris ekvivalenturi maxasiaTeblis dadgena sakmarisad
rTulia, gansakuTrebiT, ganivi kavSirebis mqone energoblokebis
SemTxvevaSi. roca sadguris energoblokebi warmoadgenen
erTnairi energetikuli maxasiaTeblis mqone monoblokebs, maSin
54
sadguris ekvivalenturi saxarjo maxasiaTeblis ageba SedarebiT
martivia 1,19.
sadguris agregatis energetikuli maxasiaTebeli, rogorc
ukve aRiniSna sasurvelia warmoadgendes meore rigis polinoms.
sadguris ekvivalenturi saxarjo maxasiaTeblis asagebad
vsargeblobT informaciiT sadguris agregatTa mdgomareobis
Sesaxeb, rac gulisxmobs imas, rom sadguris yoveli agregati
SeiZleba iyos gaCerebuli an muSa mdgomareobaSi. am
TvalsazrisiT, Tu sadgurze dgas n raodenobis agregati, maSin
maTi mdgomareobis kombinaciaTa raodenoba, zogadad Seadgens
2n-s, rac mTeli sistemis masStabiT warmoadgens
mravalganzomilebian amocanas.
amocanis gamartivebis mizniT ganvixiloT SemTxveva, roca
sadgurze dgas erTnairi saxarjo maxasiaTeblis mqone
agregatebi, muSaobaSi CarTuli raodenobis ekvivalenturi
maxasiaTebeli, zogadad, iqneba
2P pbaTT kkk k0,
sadac: k0,T - pirveladi energoresursis uqmi svlis xarji, roca
muSaobaSi CarTulia raodenobis monobloki;
kk ba , - Sesabamisi koeficientebi muSaobaSi CarTuli imave
raodenobis agregatebis SemTxvevaSi
Tu sadguris jamuri datvirTvaa P da muSaobaSi CarTulia
k raodenobis agregati, maSin erTi agregatis datvirTva iqneba:
.k
pP 1
aqedan gamomdinare erT Tboblokze (igulisxmeba
monobloki) pirveladi energoresursis xarji iqneba
2
1
k
pb
k
paTT 0 ,
xolo muSaobaSi CarTuli raodenobis monoblokebze
SemTxvevaSi, pirveladi energoresursis jamuri xarji
55
2
k
pb
k
paTkTk 0
anu
21bp
kapkTTk 0 (7)
maSasadame, (6) da (7) gamosaxulebaTa Sedarebis
safuZvelze monoblokebiani TbosadgurebisTvis SegviZlia
davweroT
0kTT k .0 ; aak da bk
bk
1
analogiurad SeiZleba ganisazRvros hidrosadgurebis
ekvivalenturi saxarjo maxasiaTebelic, magram unda
gaviTvaliswinoT, rom hidrosadgurebis hidroteqnikur nawilSi
aris saerTo sadawneo nageboba, saerTo saderivacio arxi an
sadawneo gvirabi Tu sadawneo milsadeni. amitom ekvivalenturi
energetikuli maxasiaTeblis dadgena zemoT naCvenebi martivi
algoriTmiT ar moxerxdeba. sakiTxis gadawyvetis mizniT
gamoyenebuli iqna mravalwliani dakvirvebis safuZvelze
mopovebuli statistikuri informacia. am informaciis analizis
Sedegad SesaZlebeli gaxda dagvedgina agregatTa k -1
Semadgenlobidan k Semadgenlobaze gadasvlis e.w. optimalobis
koeficienti , romelic sxvadasxva hesisaTvis, zogadad
sxvadasxvaa. am koeficientis gamoyenebiT SesaZlebeli gaxda
dagvedgina hidrosadguris ekvivalenturi saxarjo saangariSo
gamosaxuleba 19.
hidrosadguris ekvivalenturi saxarjo saangariSo
gamosaxulebas, zogadad, aqvs Semdegi saxe
,2,0 np
k
bapkk QQ (8)
56
sadac uqmi svlis xarji k,0Q
warmoadgens pirveladi
energoresursis uqmi svlis xarjs k raodenobis agregatis
erTdrouli muSaobisas.
agregatTa nebismieri SemadgenlobisaTvis agebuli
ekvivalenturi saxarjo maxasiaTeblebis safuZvelze sadguris
jamuri datvirTvisagan damokidebulebaSi SesaZlebelia
dadgindes muSaobaSi CarTul agregatTa optimaluri ricxvi.K -1
raodenobis agregatTa Semadgenlobidan k raodenobis agregatTa
Semadgenlobaze gadasvlis ekonomikuri mizanSewoniloba
ganisazRvreba sadguris im 1kP , k ekonomikuri datvirTviT (nax.22),
romlis drosac pirvaladi energoresursis xarji k -1 da k
raodenobis agregatebis SemTxvevaSi erTnairia.
kk QQ 1 (9)
nax. 22 k -1 Semadgenlobidan k Semadgenlobaze gadasvlis ekonomikuri
datvirTvis gansazRvra amasTan, rogorc naxazidan Cans
1kQ ( ),1 kkPP kQ ( ),1 kkPP
da
1kQ ( >)> ,1 kkPP kQ ( )> ,1 kkPP
-1
P
1kP, k
57
(8)-is Tanaxmad (9) Caiwereba Semdeg saxeSi
,1 ,1
2
,1,0,1
2
,11,0kkkkk
kkkkk pk
bapp
k
bap
am tolobidan;
,)1(
1,1
2
1,0,0kk
kk pbkk
(10)
sadguris (agregatis) muSaobis erTerT ekonomikur
maCvenebels warmoadgens margi qmedebis koeficienti (mqk) romlis
saangariSo gamosaxulebas hidrosadgurebisTvis, zogadad aqvs
Semdegi saxe
,
94.10194.101
2,0 p
k
bap
pp
k
QHQH (11)
am gamosaxulebis mixedviT SeiZleba dadgenili iqnas
sadguris is )1kP (ek, ekonomikuri AdatvirTva, romlis drosac
sadguris mqk iqneba maqsimaluri, kerZod pirobidan
0
vRebulobT
b
kP k
k,0
)1
Q(ek, (12)
nPk )1( ,,, )1kP (ek, ,, kkP ,1 datvirTvebisas ),( P koordinatTa
sistemis P RerZze (nax. 23) SeiZleba gaaCndeT sxvadasxva
urTierTmdebareoba:
nek PkPP kkk )1( ,1)1(
1)1( ,
kkk PPkP ,1)2(
1)2( )1( nek
kkk PPPk ,1)3(
1)3()1( ekn
58
P
1
2
3k
)1)1(
kP (ek,
kkP ,1)1(
1)2(
kP eknPk )1( kkP ,1
)2(
1)3(
kP ek
kkP ,1)3(
nkP
nax.23 agregatTa Semadgenlobis ekonomikuri datvirTvis
intervalebi m.q.k.-is SefasebiT
am utolobaTa analizi gviCvenebs, rom 1k
Semadgenlobidan k Semadgenlobaze gadasvlis ekonomikuri
mizanSewonilobis koeficienti SeiZleba icvlebodes
sxvadasxva farglebSi:
pirvel SemTxvevaSi
1)1(
)1
n
(ek,
Pk
P k (13)
meore SemTxvevaSi gamomdinare iqedan, rom agregatTa
datvirTva nominalurze metad ararekomindirebulia,
koeficienti mkacrad miaxloebulia 1-Tan.
mesame SemTxvevaSi ki, imave mizeziT, rac meore SemTxvevaSi,
=1.
zogadad, SeiZleba ZalaSi davtovoT (12) gamosaxuleba.
59
sxvadasxva hidrosadgurebis statistikur informaciaTa
kompleqsurma analizma, saSualeba mogvca koeficientis
dasadgenad visargeblobT Semdegi TanafardobiT
1)1(
,1)1(
nPk
P kkk anu n
PkP kkk )1( )1(
,1 (14)
Aam Tanafardobis gaTvaliswinebiT SegviZlia davadginoT
uqmi svlis jamuri xarji agregatTa sxvadasxva Semadgenlobisas.
amisaTvis visargebloT (9) gamosaxulebiT, romelic (14)
gamosaxulebis gaTvaliswinebiT miiRebs saxes
22)1(21,0,0 )1(
)1(
1nPkb
kkk
kk
anu , )1( 2)1(2
1,0,0 nPbk
k kkk
imis gaTvaliswinebiT, rom damatebiT erTi agregatis
CarTvam ar unda gamoiwvios pirveladi resursis uqmi svlis
xarjis gazrda 1,0Q -ze metad, gvaqvs
02)1(2
1 Q
nPbk
k k
anu
1)1(
)1(2
20
k
Pkb
k
n
Q
am gamosaxulebis (14) –Si CasmiT vRebulobT
b
kkP kk
0,1
)1( Q
agregatTa mocemuli Semadgenlobis Sesabamisi
ekvivalenturi energetikuli maxasiaTebeli gaTvaliswinebuli
iqneba eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawilebis amocanis amoxsnisas.
60
P
nax.24 agregatTa Semadgenlobis ekonomikuri datvirTvis
intervalebi saxarji maxasiaTebliT
roca kk
P,1<P < 1, kkP , pirveladi energoresursis ekonomia
miiRweva Tu muSaobaSi CarTuli iqneba k raodenobis agregati
(nax.24).
statistikuri informaciis damuSavebis safuZvelze,
saqarTvelos hidrosadgurebisaTvis davadgineT
koeficientebis mniSvnelobebi cxrli 3
cxr.3 ekonomikuri mizanSewonilobis _ koeficienti saqarTvelos hidrosadgurebisTvis
miRebuli koeficientis gamoyenebiT dadginda saqarTvelos
hidrosadgurebis ekvivalenturi maxasiaTeblebi. agreTve
dadginda ekonomikuri datvirTvis zRvrebi, romlebic mocemulia
4 cxrilSi. sadguris ekvivalenturi maxasiaTeblis saSualebiT,
moxdeba sadguris optimaluri datvirTvis gansazRvra, xolo
ekonomikuri datvirTvis zRvrebi saSualebas mogvcems
ganvaxorcieloT Sigasasadguro optimizacia.
hesi hesi hesi engurhesi 0.96 varcixehesi 0,87 orTaWalhesi 0,88 vardnilhesi 0,87 tyibulhesi 0,97 xrami 1 0,.94 lajanurhesi 0,94 Saorhesi 0,96 xrami 2 0,87 rionhesi 0,94 Jinvalhesi 0,96 zahesi 0.87
1
-1
T,Q
1kP k kP, 1k
61
cxr.4 ekvivalenturi saxarjo maxasiaTebali da ekonomikuri datvirTvis zRvrebi
eleqtrosadguris
dasaxeleba CarTul
agregatTa
raodenoba
#
CarTul agregatTa
ekvivalenturi
saxarjo maxasiaTebali
ekonomikuri
datvirTvis
farglebi,mgvt
engurhesi 1
2
3
4
5
11,24 0,202 0,1 · 10 14,35 0,202 0,5 · 10 18,18 0,202 0,33 · 10 22,13 0,202 0,25 · 10 26,02 0,202 0,2 · 10
0 220 220 440 440 660 660 880
880 1300
xramhesi 1
1
2
3
0,91 0,27 0,6 · 10 1,28 0,27 0,3 · 10 1,73 0,27 0,2 · 10
0 37,8 38 75
75 112
Jinvalhesi
1
2
3
4
1,397 0,802 0,12 · 10 1,96 0,802 0,6 · 10 2,62 0,802 0,4 · 10 3,28 0,802 0,3 · 10
30 32,5 32,5 55 55 70
Saorhesi 1
2
3
4
0,21 0,21 3 · 10 0,39 0,21 0,15 · 10 0,47 0,21 0,1 · 10 0,61 0,21 0,75 · 10
0 9 9 18
18 27 27 36
tyibulhesi 1
2
3
4
1,29 0,27 4,7 · 10 2,12 0,27 2,35 · 10 3,1 0,27 1,57 · 10 4,1 0,27 1,17 · 10
0 20 20 40 40 60 60 80
vardnilhesi
1
2
3
3,79 1,8 1,3 · 10 6,5 1,8 0,65 · 10 9,0 1,8 0,43 · 10
0 60 60 115
115 220
xramhesi 2
1
2 1,78 0,3 0,5 · 10 2,36 0,3 0,25 · 10
0 55 55 110
zahesi 1
1
2 3,02 5,81 0,3 · 10 4,67 5,81 1,5 · 10
0 12 12 24
zahesi 2
1
2
3
4
0,27 5,93 0,13 0,7 5,93 0,65 1,1 5,93 0,43 · 10 1,4 5,93 0,33 · 10
0 3,2 3,2 6,4 6,4 9,6
9,6 12,8
orTaWalhesi
1
2
3
9,3 8,9 0,37 14,4 8,9 0,19 19,7 8,9 0,12
0 6 6 12
12 18
varcixehesi 1
2 14,87 6,17 3,3 · 10 21,5 6,17P 1,7 · 10
0 23 23 46
62
II Tavis daskvna
eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawilebis ekonomikuri efeqti damokidebulia, rogorc
energoblokebis, aseve calkeuli eleqtrosadgurebis
energetikuli maxasiaTeblebis da maT Soris saxarjo
maxasiaTeblebis, aRmweri maTematikuri modelis utyuarobis
xarisxze. am TavSi, gavaanalizeT ra, rogorc qarxnuli, aseve
naturaluri gazomvebis statistikuri informacia
energoblokebis Sesaxeb, umciresi kvadratebis meTodiT,
davadgineT rogorc energoblokebis saxarjo maxasiaTeblebi,
aseve calkeuli eleqtrosadgurebis ekvivalenturi saxarjo
maxasiaTebeli meore rigis polinomis saxiT.
naCvenebia, rom miRebuli analizuri gamosaxulebis mixedviT
gansazRvruli pirveladi energoresursis xarjis ricxviTi
mniSvneloba maRali sizustiT emTxveva naturaluri gazomvebis
Sedegebs.
amave TavSi, agregatebis saxarjo maxasiaTeblebis
maTematikuri modelis safuZvelze, gadaWrili iqna muSaobaSi
CarTuli agregatebis optimaluri ricxvis amocana anu
dadgenili iqna sadguris datvirTvis ekonomikuri intervalebi
muSaobaSi CarTuli agregatebis raodenobis gaTvaliswinebiT.
calke cxrilis saxiTaa warmodgenili saqarTvelos yvela
wyalsacaviani hesisa da am hesebTan kaskadSi momuSave sezonuri
hesebis saxarjo maxasiaTeblebi da datvirTvis ekonomikuri
maCveneblebi muSaobaSi CarTuli agregatebis ricxvis mixedviT.
63
Tavi 3. optimizaciis amocanis gantolebaTa sistema
$3.1 gantolebaTa sistemis struqtura
optimizaciis amocanis gantolebaTa sistema sawarmoo
teqnologiuri procesis teqnikur-ekonomikur maCveneblebs
akavSirebs gamosakvlevi obieqtis muSaobis ZiriTad saxasiaTo
parametrebTan, romlebic amocanis saZiebel parametrebs
warmoadgens.
nebismieri teqnologiuri procesis optimizaciis maTematikuri
modeli zogadad Seicavs gantolebaTa xuT jgufs; efeqturobis
gantoleba (miznis gantoleba), kavSiris gantoleba, SezRudvis
gantoleba da utoloba, optimaluri marTvis gantoleba,
adaptaciis gantoleba 1,2,3.
efeqturobis gantoleba warmoadgens sawarmoo
teqnologiuri procesis mimdinareobis maxasiaTebeli teqnikur-
ekonomikuri maCveneblis maTematikur gamosaxulebas im saZiebeli
parametrebis mimarT, romlebic gavlenas axdenen procesis
mimdinareobaze. kerZod, eleqtroenergetikul sferoSi
optimizaciis erTerTi amocanis mizans warmoadgens
eleqtroenergiis gamomuSavebis procesis warmarTva pirveladi
energoresursis minimaluri xarjis pirobebSi. am SemTxvevaSi
saTbobis xarjis minimumis moTxovna warmoadgens amocanis
kriteriums.
amocanaTa Soris SeiZleba aRmoCndes iseTi, romlis
Sefaseba unda ganxorcieldes sxvadasxva kriteriumebis
erTdrouli gaTvaliswinebiT, aseT SemTxvevaSi miznis funqciis
Sedgena garTulebulia da moiTxovs specifiur midgomas.
miznis funqcia anu efeqturobis gantoleba kriteriumis
miTiTebiT Caiwereba Semdegnairad
, ,
sadac: – Semaval cvladTa simravle;
– saZiebelia anu gamomaval cvladTa simravle.
64
kavSiris gantoleba aRwers kavSirs teqnologiuri
procesis Semaval da gamomaval parametrebs Soris
.
am damokidebulebas warmoebis teqnologiuri procesis
maxasiaTebels uwodeben. igi SeiZleba warmodgenili iqnes
cxrilebis an mrudebis saxiT. optimizaciis amocanebis
amoxsnisTvis ufro moxerxebulia kavSiris gantoleba
warmodgenili iqnas analizuri saxiT. (agregtis saxarjo
maxasiaTebeli). eleqtroenergetikaSi kavSiris gantolebis saxiT
ganixileba agregatTa saxarjo maxasiaTeblebi.
SezRudvis gantolebebi da SezRudvis utolobebi
warmoadgens SezRudvebs, romlebic daedeba teqnologiuri
procesis Semaval an gamomaval parametrebs tolobis an
utolobis saxiT. es SezRudvebi gamosaxaven im pirobebs, rac
aucileblad unda Sesruldes teqnologiuri procesis
ganxorcielebisas.
SezRudvis gantoleba, romelic warmoadgens kavSirs
teqnologiuri procesis gamosaval parametrebs Soris, zogadad,
SeiZleba Caiweros Semdeg saxeSi.
, … … 0
, … … 0
, … … 0
sadac: – SezRudvis gantolebaTa raodenoba;
– saZiebel parametrTa raodenoba.
imisaTvis, rom optimizaciis amocanas gaaCndes alternatiuli
amoxsnebi, romelTa Soris unda moiZebnos saukeTeso
(optimaluri), aucilebelia sruldebodes piroba . im
SemTxvevaSi Tu , maSin amocanas ar gaaCnia amonaxsni, xolo
im SemTxvevaSi roca , maSin gantolebaTa sistemas aqvs
erTaderTi amonaxsni, romelic, zogadad, ar warmoadgens
saukeTesos.
65
SezRudvis utoloba SeiZleba iyos calmxrivi an ormxrivi. es
utoloba gviCvenebs Semaval da gamomaval cvladebis dasaSveb
zRvrebs. saZiebeli cvladisaTvis SezRudva SeiZleba Caiweros
Semdegnairad (ormxrivi utoloba):
x ,მინ x x ,მაქს.
SezRudva SeiZleba iyos mkacri da aramkacri. mkacri
SezRudvis darRveva dauSvebelia, radganac man SeiZleba
gamoiwvios elementis dazianeba. aramkacri SezRudvis
darRvevisas SeiZleba adgili hqondes uaryofiT movlenas
(maCveneblebis gauareseba), magram ar gamoiwvios avariuli
situacia.
optimaluri marTvis anu optimizaciis gantoleba
saSualebas gvaZlevs ganvaxorcieloT procesis optimaluri
marTva. igi miiReba miznis, kavSirisa da SezRudvis gantolebaTa
erToblivi gaTvaliswinebiT da warmoadgens kavSirs saZiebel
cvladebsa da optimizaciis amocanis mizans Soris.
adaptaciis gantoleba iTvaliswinebs teqnologiur
procesSi miwodebuli realur informaciasa da sawyis
informacias Soris gansxvavebas. es imas niSnavs, rom
optimizaciis amocanis amonaxsni, romelic miiReba
prognozirebuli informaciis safuZvelze, moiTxovs
koreqtirebas, radganac arsebuli realuri informacia
garkveulwild gansxvavdeba prognozirebul informaciisagan.
adaptaciis gantolebis daniSnulebaa prognozirebuli da
realuri sawyisi informaciebis safuZvelze dadgenili
amoxsnebis realizaciisas miRebul efeqtebs Soris gansxvaveba
dayvanili iqnes minimumamde.
66
$3.2 optimizaciis gantolebaTa sistemis
amoxsnis meTodika
3.2.1 optimizaciis amocanis amoxsnis pirdapiri
meTodi
mocemulia miznis funqcia
,
sadac Semavali parametrebi ganisazRvreba kavSiris
gantolebebiT
, … …
, … …
, … …
(15)
saZiebeli parametrebi erTmaneTTan dakavSirebulia kavSiris
gantolebiT
, … … 0
, … … 0
, … … 0
(16)
da SezRudvis utolobebi
x ,მინ x x ,მაქს
x ,მინ x x ,მაქს
x ,მინ x x ,მაქს
(17)
optimizaciis amocanis mizania moiZebnos cvladTa iseTi
mniSvnelobebi, romlebic daakmayofilebs (16) da (17) saxis
SezRudvebs da uzrunvelyofs miznis funqciis eqstremums.
Tu miznis funqciaSi Semaval cvladebs SevcvliT (15)
gamosaxulebaTa mixedviT, maSin miznis funqcia gamoisaxeba
mxolod saZiebeli cvladebiT 1,2.
, . … … (18)
optimizaciis amocanis amoxsnisas pirdapiri meTodis
mixedviT (16) gantolebaTa sistemidan amovxsniT , …
67
saZiebel cvladebs danarCeni , … sidideebis
saSualebiT.
, … ,
, …
, …
(19)
, … cvladebi warmoadgenen damoukidebel saZiebel
cvladebs, xolo , … cvladebi ki damokidebul saZiebel
cvladebs. (18) miznis funqciaSi (19) cvladTa SetaniT gveqneba;
Φ Φ , … (20)
amrigad, miznis funqcia Seicavs saZiebel cvlads. am
funqciis eqstremumi ganisazRvreba calkeuli cvladis mixedviT
funqciis kerZo warmoebulebis nulTan tolobis pirobidan
Φ 0
Φ 0
Φ 0
(21)
am gantolebaTa sistemidan amovxsniT , … saZiebel
cvladebs, romelTa (19)-Si Casmis Semdeg dadgindeba danarCeni
, … – cvladebi.
saZiebeli cvladebis mniSvnelobebis dadgenis Semdeg
Semowmdeba (17) SezRudvis utolobebi. Tu es utolobebi yvela
cvladis mimarT sruldeba, maSin optimizaciis amocanis amoxsna
damTavrebulia. Tu erTi an ramdenime cvladisTvis romelime
utoloba dairRva, maSin am cvlads vaniWebT mis zRvrul
ricxviT mniSvnelobas imisda mixedviT, Tu romel mxares dairRva
SezRudva. am ricxviTi mniSvnelobebis gaTvaliswineba
optimizaciis amocanis yvela gantolebaSi, gamoiwvevs saZiebel
cvladTa Semcirebas da amocanis amoxsna Catardeba xelmeored
saZiebel cvladTa Semcirebuli raodenobis pirobebSi. (17)
utolobaTa Semowmeba unda moxdes amocanis yoveli amoxsnis
Semdeg, sanam aRniSnuli utolobaTa sistema ar dakmayofildeba
yvela cvladis mimarT.
68
3.2.2 optimizaciis amocanis amoxsnis lagranJis
ganusazRvrel mamravlTa meTodi
optimizaciis amocanaTa amoxsnisas gamoiyeneba lagranJis
ganusazRvrel mamravlTa meTodi, romlis dros (18) saxeSi
Cawerili miznis funqciis eqstremumis nacvlad ganixileba
lagranJis funqciis eqstremumi, romelic Caiwereba Semdegi
saxiT1,2,9
∑ (22)
sadac: –(16) saxis SezRudvis gantolebebi;
– mudmivi mamravlebi, romelTac lagranJis
ganusazRvrel mamravlebs uwodeben.
yvela saZiebeli cvladis mixedviT funqciis kerZo
warmoebulis nulTan gatolebiT miiReba gantolebaTa sistema
∑ 0
∑ 0
∑ 0
(23)
am gantolebaTa sistemaSi Sedis raodenobis saZiebeli
sidide. kerZod, raodenobis saZiebeli cvladebi , … da
raodenobis lagranJis mamravlebi , … ... .
(16) da (23) gantolebaTa raodenoba aseve Seadgens -s
rac sakmarisia saZiebeli cvladebis dasadgenad.
amoxsnis Semdeg moxdeba (16) utolobebis Semowmeba da
saZiebel cvladTa mimarT Catardeba igive procedurebi, rac
zemoT iyo aRwerili ($3.2.1).
lagranJis meTodis gamoyenebisas yvela saZiebeli cvladi
miiReba, rogorc damoukidebeli cvladi. am meTodis upiratesoba
mdgomareobs imaSi, rom miznis funqciis da SezRudvis
gantolebaTa arawrfivoba amocanis amoxsnisas ar qmnis
damatebiT siZneleebs, rac pirdapiri amoxsnis meTodis
69
gamoyenebisas gantolebaTa arawrfivoba SeiZleba gadaulaxav
problemad iqces.
$3.3 amocanis maTematikuri modeli
optimizaciis amocanis xasiaTis, Sinaarsisa da miznis
Sesabamisad, SeiZleba visargebloT sruli an gamartivebuli
maTematikuri modeliT. sruli maTematikuri modeli Seicavs
xuTive saxis gantolebebs. gamartivebul maTematikur models
miekuTvneba SefasebiTi da optimizaciuri modeli. SefasebiTi
maTematikuri modeli ar Seicavs marTvisa da adaptaciis
gantolebebs, xolo optimizaciuri modeli ki ar Seicavs
mxolod adaptaciis gantolebas 1,2,9.
SefasebiTi modeliT sargeblobisas kavSirisa da SezRudvis
gantolebebis (utolobebis) safuZvelze xdeba miznis funqciis
gamoTvala, rac saSualebas iZleva Sefasdes teqnologiuri
procesis mimdinareobis esa Tu is varianti. optimizaciuri
modeli, romelic damatebiT Seicavs marTvis gantolebas,
amocanis amoxsnis Sedegad gvaZlevs cvladTa simravles,
romelTa realizaciisas miRweuli iqneba mizani – teqnologiuri
procesis mimdinareobis saukeTeso varianti.
maTematikuri modelis saxe mniSvnelovnad damokidebulia
arsebuli informaciis sizusteze da optimizaciis meTodze.
eleqtroenergetikaSi SeiZleba gamoyenebuli iqnes
maTematikuri programirebis esa Tu is meTodi imisda mixedviT
miznis da SezRudvebis gantolebebi (utolobebi) warmoadgens
wrfiv Tu arawrfiv funqciebs. im SemTxvevaSi, roca miznis
funqcia da SezRudvis gantolebebi da utolobebi saZiebeli
cvladebis mimarT wrfivi funqciebia, farTod gamoiyeneba
diferencialuri gamoTvlebi, romelTa ricxvs miekuTvneba
pirdapiri amoxsnis meTodi, lagranJis ganusazRvrel mamravlTa
meTodi da variaciuli gamoTvlebi.
optimizaciis amocanis amoxsna niSnavs teqnologiuri
procesis maxasiaTebeli parametrebis moZiebas, romlebic
70
uzrunvelyofen miznis funqciis eqstremums SezRudvis yvela
saxis gantolebaTa da utolobaTa dacvis pirobebSi.
SezRudvis utolobaTa sistema optimizaciis amocanaSi
SeiZleba gaTvaliswinebuli iqnes ori sxvadasxva xerxiT.
pirveli maTgani gulisxmobs SezRudvis gaTvaliswinebas rogorc
damatebiT pirobas saZiebeli sididis amonaxsnis koreqtirebis
TvalsazrisiT, xolo meore xerxi gulisxmobs SezRudvis
utolobis gaTvaliswinebas e.w. sajarimo funqciis saxiT.
ganvixiloT Tbohidrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawilebis amocana. eleqtrosistemis optimizaciis
mTeli ciklisaTvis maregulirebeli hesebis datvirTvebi
Tbosadgurebis datvirTvebTan erTad warmoadgens saZiebel
sidideebs. am SemTxvevaSi kriteriums warmoadgens Tbosadgurze
saTbobi xarjis minimumi.
maSasadame, eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawilebis amocanis miznis funqcia Caiwereba
Semdeg saxeSi1,2,3
∑ ∑ , (24)
sadac: _ drois is intervali, romlis ganamavlobaSi
eleqtruli sistemis jamuri datvirTva SeiZleba
CavTvaloT mudmiv sidided (simartivisTvis aiReben
1sT);
intervalTa saerTo raodenoba gansaxilvel
periodSi;
, -ur Tbosadgurebze saTbobis saaTuri xarji
intervalSi;
,,0”_ indeqsi miniWebuli aqvs mabalansirebel
Tbosadgurs;
Tbosadgurebis saerTo ricxvi.
kavSiris gantolebebs warmoadgens Tbohidrosadgurebis
saxarjo maxasiaTeblebi meore rigis polinomis saxiT2
, , , kg/sT 0,1,2, … (25)
71
da
, , , , m3/wm , . . (26)
, _ -ur Tbosadgurze saTbobis saaTuri xarji, kg/sT;
_ -ur hidrosadgurze wylis wamuri xarji, m3/wm.
_ hidrosadgurebis saerTo ricxvi
SezRudvis gantolebaTa saxiT gvaqvs:
a) aqtiuri simZlavris balansis gantoleba yoveli
intervalisaTvis
W , ∑ P , ∑ P, ∑ Pდან.სადგ Pდატვ, 0 (27)
m _ maregulirebeli hidrosadgurebis saerTo ricxvi
b) yoveli maregulirebeli hidrosadgurisTvis wylis limiti
dReRamis intervalSi
, 3600 · ∑ , ,ლიმ 0 , . . (28)
sadac: ლიმ – -uri hesisTvis dReRamuri limiti (m3/dReRame).
SezRudvis utolobaTa saxiT gvaqvs
,მინ ,მაქ da ,მინ ,მაქ . (29)
SevadginoT lagranJis funqcia
, ∑ ,
anu
= ∑ ∑ , , , ,
∑ ∑ , ∑ , dan.sadg.t
Pმომხ _ )+∑ m 3600 ∑ , , , ,ლიმ (30)
am gamosaxulebaSi τ =1, xolo , warmoadgens lagranJis
ganusazRvrel mamravlTa simravles.
lagranJis funqcia (30) gavawarmooT cvladis mixedviT
da gavutoloT nuls
72
,, 1 ∆
∆ ,0
,, 1 ∆
∆ ,0
,
, 1 ∆
∆ ,0
,, 1 ∆
∆ ,0
(31)
am gantolebaTa sistemaSi:
, 2b , -uri Tbosadgurze saTbobis fardobiTi
nazrdi drois drois intervalSi;
∆
∆ ,. qselSi aqtiuri simZlavris danakargebis
fardobiTi nazrdi -uri kondesaciuri sadguris
kvanZisaTvis.
lagranJis funqciis (30) gavawarmoT cvladis mixedviT
da gavutoloT nuls
, 1 ∆
∆3600 , , 0
, 1 ∆
∆3600 , , 0
, 1 ∆
∆3600 , , 0
, 1 ∆
∆3600 , , 0
(32)
am gantolebaTa sistemaSi:
, 2b , -uri hidrosadgurisaTvis wylis fardobiTi
nazrdi drois intervalSi;
∆
∆ ,. -uri hesis kvanZisaTvis qselSi aqtiuri simZlavris
danakargebis fardobiTi nazrdi.
Tu CavTvliT, rom qselSi aqtiuri simZlavris danakargebi
ar aris damokidebuli eleqtrosadgurebis datvirTvebze (es
daSveba pirvel miaxloebaSi misaRebia), maSin saZiebel , da
73
, cvladebis mixedviT funqciis minimizaciis moTxovna gvaZlevs
Semdegi saxis gantolebaTa sistemas
, 0 1,2 …
3600 , 0 1. .
A
miRebul gantolebaTa sistemaSi mamravlis gamoricxvis
Semdeg vRebulobT
, 3600λ , ,
anu
, , … , 3600 , 3600 ,
3600 , = (33)
(33) gantolebaTa sistema (27) gamosaxulebasTan (aqtiuri
simZlavris balansi) erTad warmoadgens Tbosadgurebsa da
maregulirebel hidroeleqtrosadgurebs Soris aqtiuri
datvirTvis optimaluri ganawilebis ZiriTad da, amasTan,
aucilebel pirobas 1,2.
miRebuli gantolebebidan SeiZleba dadgindes mamravlis
fizikuri arsi am gantolebebidan
kg/m3
Aanu
,
sadac warmoadgens mabalansirebeli Tbosadguris simZlavres.
Tu warmoebulebs SevcvliT mcire nazrdebiT miviRebT
(34)
74
Tu romelime -uri maregulirebel hidrosadgurze datvirTva
Seicvleba sididiT, maSin igi unda dabalansdes
mabalansirebeli sadguris mier, e.i. maSasadame gvaqvs
kg/m3 (35)
e.i. mamravli gviCvenebs hidrosadgurze wylis xarjis
erTi erTeuliT (m3) Secvlisas ra raodenobiT Seicvleba
saTbobis xarji (kg) mabalansirebel Tbosadgurze. mas mocemuli
hidrosadgurisTvis hidroresursis gamoyenebis efeqturobis
koeficients uwodeben.
niSani `minusi~ miuTiTebs, rom -ur maregulirebel
hidrosadgurze wylis xarjis zrda Tbosadgurze gamoiwvevs
saTbobis xarjis Semcirebas da piriqiT.
(31)-is da (32)-is gaTvaliswinebiT
(36)
radgan sistemis maqsimaluri datvirTvis reJimSi, rogorc
mabalansirebeli Tbosadguri, aseve calkeuli maregulirebeli
hesi daaxloebiT (8085)% datvirTviT muSaobs, SegviZlia
mamravli miaxloebiT ase CavweroT:
. . დადგ
, , .დადგ (37)
aq zeda indeqsi (0) miuTiTebs mas, rom mamravlis
mniSvneloba aRebulia miaxloebiT (nulovani miaxloebiT) da
amocanis amoxsnis procesSi iteraciuli gziT dazustdeba.
–sidideebis gamoTvlis Semdeg SegviZlia ganvsazRvroT P
Semdegi gamosaxulebidan
P , ∑ a 2b P , a ∑µ P ,
,a ∑ Pდან.სადგ Pდატვ,
∆P 0 (38)
75
xolo , da , saZiebeli cvladebi viangariSoT Semdegi
gamosaxulebebiT
, 2 , (39)
, 2 , (40)
cvladTa mniSvnelobebi unda Semowmdes SezRudvis
utolobiT. Tu romelime maTgani dairRva, maSin (38)-Si Caismeba am
cvladis qveda an zeda zRvruli mniSvneloba imisda mixedviT Tu
romel mxares dairRva SezRudvis utoloba mocemuli
cvladisTvis, romlis Semdeg ganisazRvreba , axali
mniSvneloba da Semdeg (39) da (40) gamosaxulebebiT , da ,
Sesabamisad. es procedura gagrZeldeba manam, sanam SezRudvis
utolobebi ar dakmayofildeba yvela saZiebeli cvladisaTvis.
amis Semdeg saWiroa Semowmdes yoveli maregulirebeli
hidrosadgurisTvis wylis limiti dReRamis intervalSi. yoveli
saaTisaTvis. TiToeuli hesisaTvis gamoiTvleba wylis
dReRamuri xarji
3600 · ∑ , , , (41) romlis Semdeg ganisazRvreba wylis dReRamuri xarji
hidrosadgurze.
Tu TiToeuli hesisTvis dasaSvebze metad ar
gansxvavdeba mocemuli ,ლიმიტ sididisagan, maSin angariSi
damTavrebulad CaiTvleba. Tu romelime hesze wylis xarji
metad gansxvavdeba limitisagan, maSin saWiroa dazustdes -is
mniSvneloba Semdegi gamosaxulebiT
λ λ 1Q
Q ,ლიმიტ, (42)
romlis Semdeg gameorebiT CatardebaE(39-40) gantolebaTa
sistemis amoxsnis procedura.
76
$3.4 maTematikuri modeli saqarTvelos
eleqtrosistemis magaliTze
saqarTvelos energosistemaSi aris Tbosadgurebi: me-9, me-3,
me-4 energoblokebi da airturbinuli sadguri ori blikiT,
maregulirebeli hidrosadgurebi: engurhesi, xramesi 1, Jinvalhesi,
Saorhesi, tyibulhesi da maTTan kaskadSi momuSave sezonur
hidrosadgurebi: vardnilhesi, xramhesi 2, zahesi, orTaWalhesi,
varcixehesi.
energosistemis datvirTvis optimaluri ganawilebis amocanis
kriteriums warmoadgens, saangariSo periodSi Tbosadgurze
energoresursis (saTbobis) jamuri xarjis minimumebi.
Sesabamisad miznis funqcias aqvs saxe
აირტ, აირტ, (43)
kavSiris gantolebebis saxiT ganixileba Tbo da
hidroeleqtrosadguris saxarjo maxasiaTeblebi muSaobaSi
CarTuli agregatebis Semadgenlobis gaTvaliswinebiT romelic
dadgenilia $2.3 –Si da romlebic kavSirs amyarebs sadguris
(mgvt) datvirTvasa da pirveladi energoresursis kg/sT an
m3/wm xarjs Soris.
me-9 bloki
T 12250 257.61P 0.196
me-3,4 bloki
T 7614.9 272.71P 0.293
#1,2 airturbina
5517.1+170.38P+2.617P
engurhesi
11,24 0,202 0,1 · 10
14,35 0,202 0,5 · 10
18,18 0,202 0,33 · 10
22,13 0,202 0,25 · 10
26,02 0.202 0.2 · 10
77
xramhesi 1
0,91 0,27 0,6 · 10
1,28 0,27 0,3 · 10
1,73 0,27 0,2 · 10
Jinvalhesi
1,397 0,802 0,12 · 10
1,96 0,802 0,6 · 10
2,62 0,802 0,4 · 10
3,28 0,802 0,3 · 10
Saorhesi
0,21 0,21 0.33 · 10
0,39 0,21 0,15 · 10
0,47 0,21 0,1 · 10
0,61 0,21 0,75 · 10
tyibulhesi
1,29 0,27 4,7 · 10
2,12 0,27 2,35 · 10
3,1 0,27 1,57 · 10
4,1 0,27 1,17 · 10
vardnilhesis
3,79 1,8 1,3 · 10
6,5 1,8 0,65 · 10
9,0 1,8 0,43 · 10
xramhesi 2
1,78 0,3 0,5 · 10
2,36 0,3 0,25 · 10
78
zahesi 1 ( ori agregati TiToeuli 12 mgvt)
3,02 5,81 3 · 10
4,67 5,81 1,5 · 10
zahesi 2- ( oTxi agregati TiToeuli 12 mgvt)
0,27 5,93 13 · 10
0,7 5,93 6,5 · 10
1,1 5,93 4,3 · 10
1,4 5,93 3,3 · 10
orTaWalhesi
9,3 8,9 0,37
14,4 8,9 0,19
19,7 8,9 0,12
varcixehes 1,2,3,4
14,87 6,17 3,3 · 10
21,5 6,17P 1,7 · 10
am gamosaxulebebSi indeqsi 1,2,3,4 miuTiTebs muSaobaSi
erTdroulad CarTuli hidroagregatebis raodenobas.
SezRudvis gantolebaTa saxiT gvaqvs:
a) aqtiuri simZlavris balansis gantoleba dReRamis
intervalSi yoveli saaTisaTvis
∑ wyalsac. ∑ kaskad. ∑ danarC. ∑ Tbo. ∑ momxm ∆ (44)
sadac:
∑ wyalsac. eng. xr1. Jinv. Saori. tyib.
∑ kaskad. vard.. xr2. zah1,2. orTaW. varc. 1,2,3,4.
∑ dan. gum 1. gum2.+ rioni. laj. CiT. xad.
sacx. TeTrix. marty. awh. bJuJa. mcire.
∑ Tbo. me_9. me_3,4. airt.1,2.
b) yoveli maregulirebeli (wyalsacaviani)
hidrosadgurisTvis wylis limiti dReRamis intervalSi
79
Weng. =3600∑ Qენგ. Qლიმ. 0
Wხრ.1. =3600∑ Qხრ. . Qხრ. .ლიმ. 0
Wჟინვ. =3600∑ Qჟინვ. Qჟინვ.ლიმ. 0
Wშაორი. =3600∑ Qშაორი. Qშაორი.ლიმ. 0
Wტყიბ,. =3600∑ Qტყიბ. Qტყიბ.ლიმ. 0
sadac: , _ -uri sadgurze wylis xarji saaTze, m3/wm;
, _ -uri sadguris wylis xarjvis dReRamuri limiti
m3/dReRame
SezRudvis utolobaTa saxiT gvaqvs ekonomikuri datvirTvis
(mgvt) intervalebi, romlebic dadgenilia $2.3-Si da naCvenebia
(4) cxrilSi.
engurhesi
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 220
ori agregati 220 440
sami agregati 440 660
oTxi agregati 660 880
xuTi agregati 880 1300
xramhesi 1
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 37,8
ori agregati 37,8 75
sami agregati 75 112
Jinvalhesi
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 30 32,5
ori agregati 32,5 55
sami agregati 55 70
aq erTi agregatis SemTxvevaSi qveda zRvari 30 mgvt
ganpiribebulia q. Tbilisis wyalmomaragebis moTxovnebis
gaTvaliswinebiT.
Saorhesi
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 9
80
ori agregati 9 . 18
sami agregati 18 27
tyibulhesi
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 20
ori agregati 20 40
sami agregati 40 60
oTxi agregati 60 80
vardnilhesi
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 60
ori agregati 60 . 115
sami agregati 115 220
xramhesi 2
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 55
ori agregati 55 . 110
zahesi 1
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 12
ori agregati 12 . 24
zahesi 2
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 3,2
ori agregati 3,2 6,4
sami agregati 6,4 9,6
oTxi agregati 9,6 12,8
orTaWalhesi
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 6
ori agregati 6 . 12
sami agregati 12 18
varcixehesi
muSaobaSi CarTulia: erTi agregati 0 23
ori agregati 23 . 46
SegviZlia SevadginoT lagranJis funqcia:
81
=∑ 12250 257.6Pმე 0.196Pმე 7614.9 272.71Pმე
0.293Pმე 7614.9 272.71Pმე 0.293 Pმე 5517.1
170,38Pაირტ, 2,617 Pაირტ, 5517.1 170,38Pაირტ, 2,617 Pაირტ, )
+ ∑ ( eng. xr1. Jin. Saori. tyib. me_9. me_3,4. Pმე
Pairt.1+ Pაირტ. Pvard.. xrami 2. zah1 Pზაჰ. PorTaW. varc1 ვარც.
ვარც, + ვარც. გუმ. gum2 rioni. laj. CiT. xad.gum
gum2 rioni. laj. CiT. xad. sacx. TeTrix. marty
awh. bJuJa. mcire._ momxm ∆ )+eng.3600∑ 26,02 0.202P
0.2 · 10 P Qენგ.ლიმიტ λხრ. 3600 ∑ 1,73 0,27P 0,2 · 10
Qხრ. .ლიმიტ λჟინ[3600∑ 3,28 0,802P 0,3 · 10 P Qჟინვ.ლიმიტ ®
λშაორ. 3600∑ 0,61 0,21 0,75 · 10 Qშაორ.ლიმიტ λტყიბ.[3600
∑ 4,1 0,27 1,17 · 10 Qტყიბ.ლიმიტ
xazgasmiT unda avRniSnoT, rom saxarjo maxasiaTeblebi
aRebulia im SemTxvevisTvis, roca sadgurze muSaobaSi CarTulia
yvelაAAagregati. maTiM optimaluri Semadgelobis dadgena
moxdeba kompiuterul programaSi Sesabamisi algoriTmis
mixedviT.
rogorc $3.3-Si iyo aRniSnuli , warmoadgens lagranJis
ganusazRvrel mamravlTa simravles. igi gviCvenebs
hidrosadgurze wylis xarjis erTi erTeuliT (m3) Secvlisas ra
raodenobiT Seicvleba saTbobis xarji (kg) mabalansirebel
Tbosadgurze (Cven SemTxvevaSi mabalasirebeli Tbosadguria me-9
bloki).
gaangariSebis sawyis (pirvel) etapze SeiZleba ganvsazRvroT
TiToeuli maregulirebeli hesis sidide (37) gamosaxulebis
Sesabamisad:
λენგმე მე . ·Pმე ,დადგ
ენგ ენგ , , ენგ.დადგ=
. · . · . ·
. · . · . ·0.401kg/m3
ხრ. = . · . · . ·
. · . · · . · .0.320 kg/m3
82
ჟინ.. · . · . ·
. · . · . · .0.117 kg/m3
λშაორ.. · . · . ·
. · . · . · .0.391 kg/m3
λტყიბ.. · . · . ·
. · . · . ·0.238 kg/m3
im SemTxvevaSi, roca romelime maregulirebeli sadgurisaTvis
wylis dReRamuri xarji dasaSvebze metad gansxvavdeba
limitisagan, maSin saWiroa am sadgurisaTvis dazustdes
mamravlis miRebuli mniSvneloba (42) formuliT.
$3.5 optimizaciis amocanis
amoxsnis meTodis SerCeva
$2.3-Si aRiniSna, rom Camoyalibebuli optimizaciis amocanis
amoxsna SesaZlebelia pirdapiri meTodiT da lagranJis
ganusazRvrel mamravlTa meTodiT.
rogorc detalurma analizma gviCvena, eleqtroenergetikuli
xasiaTis amocanebis, erZod eleqtrosadgurebs Soris
datvirTvis optimaluri ganawilebis amocanis amoxsnisTvis ufro
moxerxebuli aRmoCnda grafikuli meTodi.
eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawilebis ZiriTad pirobas warmoadgens sadgurze pirveladi
energoresursis fardobiTi nazrdis toloba (gamosaxuleba 33,
$2.3)
… 3600 3600
sadac: _mabalasirebeli Tbosadguris pirveladi
energoresursis fardobiTi nazrdi;
, … _fadobiTi nazrdi TbosadgurebisaTvis;
, … _fardobiTi nazrdi
hidrosadgurebisTvis.
83
eleqtrosadgurebs Soris datvirTvis optimaluri
ganawilebis grafikuli meTodi gulisxmobs sadgurebis
datvirTvaTa gansazRvras pirveladi energoresursis fardobiTi
nazrdis grafikebis gamoyenebiT. amisaTvis saWiroa aigos
fardobiTi nazrdis 2b grafikebi yvela
eleqtrosadgurisTvis (nax.25)
nax.25 fardobiTi nazrdis grafikebi
gaangariSebis sawyis etapze viRebT pirveladi
energoresursis fardobiTi nazrdis raime mniSvnelobas,
risTvisac sakmarisia SevirCioT mabalansirebeli sadguris
datvirTvas dReRamis mocemul saaTze sistemis jamuri
datvirTvis Seabamisad. am sididis mixedviT ganvsazRvravT
2b da, Sesabamisad, pirveladi energoresursis
fardobiTi nazrdis grafikebis daxmarebiT (nax.25) davadgenT
sadgurebis … … . … . mniSvnelobebs, romelTa
mixedviT gamovTvliT aqtiuri simZlavris ubalansobas
∆Pუბ ∑ P Pდანარჩ.სადგ Pმომხ._∆P
Tu aqtiuri simZlavris ubalansoba dasaSveb farglebSia,
maSin sadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawilebis amocana amoxsnilia mocemuli saaTisaTvis.
winaaRmdeg SemTxvevaSi ubalansobis proporciulad Seicvleba
84
mabalansirebeli sadguris datvirTvis mniSvneloba da
amoxsnis procedura daiwyeba Tavidan. es iteraciuli procesi
gagrZeldeba manam, sanam aqtiuri simZlavris ubalansoba
winaswar SerCeul sidideze naklebi ar gaxdeba.
III Tavis daskvna
am TavSi Catarebulia eleqtrosistemaSi eleqtrosadgurebs
Soris aqtiuri datvirTvis ganawilebis optimizaciis amocanis
gantolebaTa sistemis analizi. ganxilulia aseTi saxis
amocanaTa amoxsnis meTodebi da Sefasebulia am meTodebis
gamoyenebis sferoebi.
sadgurTa saxarjo maxasiaTebelTa maTematikuri
gamosaxulebebis safuZvelze Sedgenilia miznis fuqcia,
SezRudvis gantolebaTa da SezRudvis utolobaTa sistema.
dasmuli amocanis Sesabamisad miznis funqcias warmodgens
Tbosadgurebze pirveladi energoresursis anu saTbobis jamuri
xarji, SezRudvis gantolebis saxiT ganixileba energosistemaSi
aqtiuri simZlavris balansis gantoleba, xolo SezRudvis
utolobaTa saxiT ganixileba energoblokebis minimaluri da
maqsimaluri dasaSvebi datvirTvebi.
eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawilebis Tematikuri modeli Cawerilia konkretulad
saqarTvelos energosistemis magaliTze.
amave TavSi naCvenebia, rom dasmuli amocanis amoxsnisas
kompiuterizaciis TvalsazrisiT, ufro moxerxebulia
gamoyenebuli iqnes amocanis amoxsnis grafikuli meTodi, rac
gulisxmobs pirveladi enrgoresursis fardobiTi nazrdis
tolobas yvela eleqtrosadgurisaTvis.
85
gamoTvlilia da TiToeuli maregulirebeli hesisTvis
mocemulia lagranJis mamravlis ricxviTi mniSvnelobebi,
romelic am hesis hidroresursis gamoyenebis efeqturobis
koeficients warmoadgens.
86
Tavi 4. amocanis amoxsnis algoriTmizacia-programireba
$4.1. sawyisi informaciis momzadeba
optimizaciis amocanis amoxsna grafikul meTodiT
ganxorcielda saTanado algoriTmis safuZvelze. romelSic,
,,Visual Basic”-is programul enaze Seiqmna programa, romlis
saSualebiTac sadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawileba Sesrulda am sadgurebze muSaobaSi CarTuli
agregatebis optimaluri ricxvis dadgenasTan erTad. rac Seexeba
Sigasasadguro optimizacia ganxorcieldeba sadguris
ekvivalenturi maxasiaTeblis bazaze, romelic dadgenilia $2.3.-Si
da Setanilia cxril 4-Si.
optimizaciis gantolebaTa sistema, rogorc ukve avRniSneT
moicavs miznis funqcias (43), aseve SezRudvis gantolebebs
da utolobebs. SezRudvis gantoleba Cvens SemTxvevaSi
warmoadgens balansis gantolebas (44).
programuli gaangariSebis sawyis etapze, sawyis informaciad
aRebulia ekvivalenturi saxarjo maxasiaTebeli sadgurze
dadgmuli yvela agregatis gaTvaliswinebiT.
engurhesi _ (xuTi agregati)
26,02 0.202 0.2 · 10
xramhesi _ (sami agregati)
1,73 0,27 0,2 · 10
Jinvalhesi _ (oTxi agregati)
3,28 0,802 0,3 · 10
Saorhesi _ (oTxi agregati)
0,61 0,21 0,75 · 10
tyibulhesi _ (oTxi agregati)
4,1 0,27 1,17 · 10
vardnilhesis _ (sami agregati)
9,0 1,8 0,43 · 10
xramhesi 2 _ (ori agregati)
2,36 0,3 0,25 · 10
87
zahesi 1 ( ori agregati TiToeuli 12 mgvt)
4,67 5,81 1,5 · 10
zahesi 2- ( oTxi agregati TiToeuli 12 mgvt)
1,4 5,93 0,33 · 10
orTaWalhesi _ (sami agregati)
19,7 8,9 0,12
varcixehes 1,2,3,4_ (ori agregati)
21,5 6,17P 1,7 · 10
pirvel miaxloebaSi SeirCeva engurhesis pirobiTi
fardobiTi nazrdi da gavrceldeba igi mTeli sistemisaTvis
სისტ. ენგ. ენგ. 2 ენგ. ენგ. ენგ. (45)
Semdeg tolobidan ganisazRvreba maregulirebel
sadgurebze aqtiuri datvirTva i0. i·λ2b·λ
. kerZod,
ხრ,სისტ. ხრ. .· ხრ
ხრ. · ხრ.
ჟინვ.სისტ. ხჟინვ.. ჟინვ
2bჟინვ· ჟინვ
შაორსისტ. შაორ.· შაორ
2bშაორ·შაორ
ტყიბ.სისტ. ტყიბ.. ტყიბ
2bტყიბ.· ტყიბ.
მესისტ. მე . მე
2bმე .· მე .
am tolobbebSi calkeuli sadgurebisaTvis mudmivi sididea
da ar aris damokidebuli muSaobaSi CarTuli agregatTa
raodenobaze, xolo icvleba sadgurze muSaobaSi CarTul
agregatTa ricxvis Sesabamisad (ix. cxr. 4)
88
sadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawilebis
amoxsnis pirvel etapze, mosalodnelia, rom ama Tu im sadgurze
muSaobaSi CarTuli agregatTa maqsimaluri Semadgenloba iyos
araoptimaluri, amitom saWiroa Semadgenlobis koreqtireba, rac
gaangariSebis Semdeg etapze Sesruldeba.
aRsaniSnavia, rom mocemuli sadguris agregatTa
Semadgenlobis Secvla ganxorcieldeba sadguris ekvivalenturi
saxarjo maxasiaTeblis SecvliT (cxr.2.4), rac gamoiwvevs
sadgurebs Soris datvirTvis optimaluri ganawilebis
koreqtirebas.
ris Semdeg, dReRamis mocemul saaTze dadgindeba
maregulirebeli sadgurebis optimaluri datvirTva da
agregatTa optimaluri Semadgenloba. agregatTa am
Semadgenlobis Sesabamisi saxarjo maxasiaTeblis mixedviT
ganisazRvreba wylis xarji mocemul hidrosadgurze m3/wm.
Qენგ. Q ენგ. b Pენგ,
Qხრ1. Q ხრ. b Pხრ.
Qჟინვ, Q ჟინვ. b Pჟინვ
Qშაორ, Q შაორ. b Pშაორ,
Qტყიბ.Q ტყიბ. b Pტყიბ,
sadac _ agregatTa optimaluri Semadgenloba dReRamis
mocemul saaTze.
rogoc $1.1-Si iyo aRniSnuli maregulirebel
hidrosadgurebTan kaskadSi muSaobs sezonuri hidrosadgurebi
Semdegi sqemiT:
engurhesi vardnilhesi;
Saorhesi tyibulhesi varcixehesi 1,2,3,4;
Jinvalhesi zahesi orTaWalhesi;
xramhesi 1 xramhesi 2.
aqedan gamomdinare mocemul saaTze maregulirebeli
hidrosadgurebis wylis dadgenili xarji ∆ drois Semdeg
Caedineba sezonur kaskadur hesSi, rac am hesis saxarjo
89
maxasiaTeblis Sesabamisad saSualebas mogvcems ganvsazRvroT
misi aqtiuri datvirTva.
P ∆
· Q Q Qშემ
sadac sezonuri kaskaduri hesi;
uri maregulirebeli hidrosadguri, romlis kaskadSi
muSaobs uri sezonuri hesi;
შემ sezonur hesisi Semonadeni.
am gamosaxulebaSi , da aRebulia im SemTxvevisTvis,
roca mocemul sezonur hesze muSaobaSi CarTulia yvela
agregati. miRebuli sididis mixedviT SeirCeva agregatTa
optimaluri Semadgenloba am sagurze (cxr.4) da ganmeorebiT
dadgindeba P ∆ datvirTva.
aseTi gaangariSebebi maregulirebel hesebze da sezonur
hesebze Sesruldeba dReRamis ganmavlobaSi yovel saaTisTvis.AA
Semdeg ganisazRvreba wylis xarji dReRamis intervalSi
yvela maregulirebel hesze: Qენგ ∑ Q ,ენგ,
Qხრ. ∑ Q ,ხრ, , Qჟინვ ∑ Q ,ჟინვ, Qშაორ. ∑ Q ,შაორ., Qტყიბ ∑ Q ,ტყიბ. da
TiToeuli maregulirebeli hesiiTvis Sefasdeba wylis
dReRamuri limitis gamoyenebis faqti.
gamoTvlaTa am ciklis gamoTvlebi damTavrebulad CaiTvleba
Tu TiToeuli maregulirebeli hesisTvis sruldeba piroba
Q Q ლიმ ∆ ,
sadac ∆ wylis dReRamuri xarjis dasaSvebi cdomilebaa.
Tu romelime maregulirebel hidrosadgurze ar Sesruldeba
aRniSnuli utoloba, maSin Sesabamisad am HhesisTvis moxdeba λ
mamravlis koreqtireba (42) formuliT.
$4.2 amocanis algoriTmi
1. 1
90
2. sist ,danarC sadac ,danarC vard.. xr. 2. zah1 zah.2
orT. varc. 1,2,3,4. danarC
3. eng. 0,6 · Cawers eng. ujraSi
4. Tu 0 eng. 220 ki, maSin aiRebs 1.1 da gadava me-9-ze, Tu
ara, maSin gadava me-5-ze.
5. Tu 220 eng. 440 ki, maSin aiRebs 1.2 da gadava me-9-ze,
Tu ara, maSin gadava me-6-ze.
6. Tu 440 eng. 660 ki, maSin aiRebs 1.3 da gadava me-9-ze,
Tu ara, maSin gadava me-7-ze.
7. Tu 660 eng. 880 ki, maSin aiRebs 1.4 da gadava me-9-ze,
Tu ara, maSin gadava me-8-ze.
8. Tu 880 eng. 1300 ki, maSin aiRebs 1.2 da gadava me-9-ze.
9. sist eng. 2 eng.· eng. eng.
10. xr.1 . . · .
, · , Cawers xr.1. ujraSi
11. Tu xr.1 0 ki, maSin xr.1 0 da gadava 17-ze da ara 12-ze.
12. Tu xr.1 112 ki, maSin xr.1 112 da gadava 17-ze, Tu ara,
maSin gadava13-ze.
13. Tu 0 xr.1 37,8 ki, maSin aiRebs 2,1 -s da gadava 16-ze, Tu
ara maSin gadava 14-ze
14. Tu 37,8 75 ki, maSin aiRebs 2,2 -s da gadava 16-ze, Tu
ara maSin gadava 15-ze.
15. Tu 75 112 ki maSin aiRebs 2,3 -s da gadava 16-ze.
16. xr.1. · ,
· ,
17. Cawers xr.1. ujraSi
18. Jin.. · ,
, · ,
19. Tu Jin 30 ki, maSin Jin 30 gadava 26-ze, Tu ara maSin
gadava 20-ze.
20. Tu Jin 30 ki, maSin Jin 90 gadava 26-ze, Tu ara maSin
gadava 21-ze.
21. Tu 30 32,5 ki, maSin aiRebs 3,1 -s da gadava 25-ze, Tu
ara maSin gadava 22-ze.
91
22. Tu 32,5 55 ki, maSin aiRebs 3,2 -s da gadava 25-ze, Tu
ara maSin gadava 23-ze.
23. Tu 55 70 ki, maSin aiRebs 3,3 -s da gadava 25-ze, Tu
ara maSin gadava 24-ze.
24. Tu 70 90 ki, maSin aiRebs 3,4 -s da gadava 25-ze.
25. Jin.. · ,
· ,
26. . Cawers Jin.. ujraSi.
27. Saori.. · ,
, · ,
28. Tu Saori 0 ki, maSin Saori 0 gadava 35-ze, Tu ara maSin
gadava 29-ze.
29. Tu Saori 38 ki, maSin Saori 38 gadava 35-ze, Tu ara maSin
gadava 30-ze.
30. Tu 0 9 ki, maSin aiRebs 4,1 -s da gadava 34-ze, Tu
ara maSin gadava 31-ze.
31. Tu 9 18 ki, maSin aiRebs 4,2 -s da gadava 34-ze, Tu
ara maSin gadava 32-ze.
32. Tu 18 27 ki, maSin aiRebs 4,3 -s da gadava 34-ze, Tu
ara maSin gadava 33-ze.
33. Tu 27 38 ki, maSin aiRebs 4,4 -s da gadava 34-ze.
34. Saori.სისიტ. ·LAM ,
B ·LAM , Cawers 35-Si
35. Saori -Si
36. ty.სისიტ. · ,
, · ,
37. Tu ty. 0 ki, maSin ty. 0 gadava 44-ze, Tu ara maSin gadava
38-ze.
38. Tu ty. 80 ki, maSin ty. 80 gadava 44-ze, Tu ara maSin
gadava 39-ze.
39. Tu 0 20 ki, maSin aiRebs 5,1 -s da gadava 43-ze, Tu
ara maSin gadava 40-ze.
40. Tu 20 40 ki, maSin aiRebs 5,2 -s da gadava 43-ze, Tu
ara maSin gadava 41-ze.
92
41. Tu 40 60 ki, maSin aiRebs 5,3 -s da gadava 43-ze, Tu
ara maSin gadava 42-ze.
42. Tu 60 80 ki, maSin aiRebs 5,4 -s da gadava 43-ze.
43. ty.სისიტ. · ,
, · ,
44. ty. -Si
45 ty.
· ,
· , ·38
46. Tu m/s. 100 ki, maSin m/s. 100 gadava 48-ze, Tu ara maSin
gadava 47-ze.
47. Tu m/s. 100 ki, maSin m/s. 100 gadava 48-ze, Tu ara maSin
gadava 48-ze.
48. m/s. Cawers m/s. -ujraSi
49. სისიტ · ,
, · ,
50. Tu 210 ki, maSin 210 gadava 52-ze, Tu ara maSin
gadava 51-ze.
51. Tu 270 ki, maSin 100 gadava 52-ze, Tu ara maSin
gadava 52-ze.
52. Cawers -ujraSi.
53. სისიტ. · ,
· , · , Cawers 55-Si.
54. Tu 80 ki, maSin 80 gadava 55-ze, Tu ara maSin gadava
54-ze.
55. Tu 140 ki, maSin 140 gadava 55-ze, Tu ara maSin
gadava 55-ze.
56. Cawers -ujraSi.
57. სისიტ. · ,
· , · , Cawers 4 -Si.
58. Tu 80 ki, maSin 80 gadava 59-ze, Tu ara maSin gadava
58-ze.
59. Tu 140 ki, maSin 140 gadava 59-ze, Tu ara maSin
gadava 59-ze.
60. Caiwerebas -ujraSi.
93
61. a/t სისიტ. · ,
· ,
62. Tu a/t. 0 ki, maSin a/t. 0 gadava 66-ze~, Tu ara maSin
gadava 62-ze.
63. Tu a/t. 110 ki, maSin a/t. 110 gadava 66-ze~, Tu ara maSin
gadava 63-ze.
64. Tu 0 55 ki, maSin aiRebs 9,1 -s da gadava 65-ze, Tu
ara maSin gadava 64-ze.
65. Tu 60 80 ki, maSin aiRebs 9,2 -s da gadava 65-ze.
66. a/t სისიტ. · ,
· ,
67. Cawers a/t.. ujraSi.
68. ub. ∑ 613 eng. xr.1 Jin. Saori ty. m/s ,
a/t(1-2)
69. Tu ub. 10 ki, gadava70-ze, Tu ara maSin gadava 69-ze.
70. eng. eng. 0,2 ub. Caiweros eng. ujraSi da gadava
4-ze.
71. ,eng
72. eng. 1, 1 1, ·
73. ,eng. Cawers eng. ujraSi.
74. vard.
, · ,
· , Caiwereba
79-Si.
75. Tu vard. 220 ki, maSin vard. 220 Caiwereba vard.
Tu ara maSin gadava 74-ze.
76. Tu 0 vard. 60 ki, maSin aiRebs 11,1 -s gadava 77-ze,
Tu ara maSin gadava 75-ze.
77. Tu 60 vard. 115 ki, maSin aiRebs 11,2 -s gadava 77-ze,
Tu ara maSin gadava 76-ze.
78. Tu 115 vard. 220 ki, maSin aiRebs 11,3 -s gadava 77-
ze.
79. vard.
, · ,
· ,
94
80. Caiwereba vard. ujraSi.
81. Tu 1 24 ki vard Caiwereba vard ujraSi.
82. ,xr.1. 2, 2 2, · Caiwereba xr.1. ujraSi.
83. xr.2
, · , . ,
· , Caiwereba
xr.2 – ujraSi.
84. Tu xr.2 110 ki, maSin xr.2 110 Caiwereba xr.2 –
ujraSi da gadava 84-ze, Tu ara gadava 81-ze.
85. Tu 0 xr.2 55 ki, maSin aiRebs 12,1 -s da gadava 83-ze,
Tu ara gadava 82-ze.
86. Tu 55 xr.2 110 ki, maSin aiRebs 12,2 -s da gadava 83-
ze.
87. xr.2
, · , . ,
· , Caiwereba
xr.2 – ujraSi.
88. Tu 1 24 ki, maSin xr.2 Caiwereba xr.2 ujraSi.
89. Jin. 30 0 30 32,5
90. ,Jin. 3, 3 3, · Caiwereba
Jin. ujraSi.
91. z.1
, · , .
· , Caiwereba z.1 –
ujraSi.
92. Tu z.1 24 ki maSin z.1 24 Caiwereba z.1 ujraSi
da gadava 91-ze, Tu ara gadava 88-ze.
93. Tu z.1 12 ki, maSin aiRebs 13,1 -s da gadava 90-ze, Tu
ara gadava 89-ze.
94. Tu z.1 24 ki, maSin aiRebs 13,2 -s da gadava 90-ze.
95. z.1
, · , .
· , Caiwereba z.1 –
ujraSi.
96. Tu z.1 24 ki, maSin z.1 Caiwereba z.1 ujraSi.
95
97. z.2
, · , .
· , Caiwereba z.2 –
ujraSi.
98. Tu z.2 12,8 ki maSin z.2 ujraSi Caiwereba da
gadava 99-ze, Tu ara gadava 94-ze.
99. Tu 0 z.1 3,2 ki, maSin aiRebs 14,1 -s da gadava 97ze,
Tu ara gadava 95-ze.
100. Tu 3,2 z.1 6,4 ki, maSin aiRebs 14,2 -s da gadava 98-
ze, Tu ara gadava 96-ze.
101. Tu 6,4 z.1 9,6 ki, maSin aiRebs 14,3 -s da gadava 98-
ze, Tu ara gadava 97-ze.
102. Tu 9,6 z.1 12,8 ki, maSin aiRebs 14,4 -s da gadava 98-
ze,
103. z.2
, · Q , Qჟინვ.
· ,
104. Tu 5 24 ki maSin z.2 Caiwereba z.1 ujraSi.
105. orT.
, · , ჟინვ.
· , Caiwereba
orT. – ujraSi.
106. Tu orT. 18 ki maSin orT. Caiwereba orT.
ujraSi da gadava 106-ze, Tu ara gadava 102-ze.
107. Tu 0 orT. 6 ki, maSin aiRebs 15,1 -s da gadava 108-
ze, Tu ara gadava 103-ze.
108. Tu 6 z.1 12 ki, maSin aiRebs 15,2 -s da gadava -ze,
Tu ara gadava 104-ze.
109. Tu 12 z.1 18 ki, maSin aiRebs 15,3 -s da gadava 105-
ze,
110. orT.
, · , ჟინვ.
· ,
111. Tu 11 24 ki maSin orT. Caiwereba orT.
ujraSi.
96
112. Saori ,Saori. 4, 4 4, · Caiwereba
Saori. ujraSi.
113. ty. ,ty. 5, 5 , · Caiwereba
ty. ujraSi.
114. varc.
, · , .
· ,
115. Caiwereba orT. – ujraSi, orT. – ujraSi, orT. –
ujraSi, orT. – ujraSi,
116. Tu varc.1 46 ki, maSin varc.1 46 da Caiwereba
varc.1 ujraSi, analogiuria varc.2, varc.3, varc.4
ujraSi.
117. Tu 0 varc.1 46 ki, maSin aiReba 17,1 gadeava 113-ze,
Tu ara gadava 112-ze.
118. Tu 23 varc.1 46 ki, maSin aiReba 17,2 gadeava 113-ze.
119. varc.1
, · , .
· ,
120. Caiwereba varc1 varc.2, varc.3, varc.4 ujraSi.
121. Tu 6 24 ki maSin varc.1 Caiwereba varc.1
ujraSi.
122. Tu 7 24 ki maSin varc.2 Caiwereba varc.2
ujraSi.
123. Tu 8 24 ki maSin varc.3 Caiwereba varc.3
ujraSi.
124. Tu 9 24 ki maSin varc.4 Caiwereba varc.4
ujraSi.
125. 1
126. Tu 24 ki, maSin gadava 2-ze, Tu ara gadava 120-ze.
127. 1
128. ub. eng. xr.1. Jin. Saori. tyib m/s vard.. xrami
2. zah. orTaW. varc. 1,2,3,4. Cam.hes.)
129. Tu უბ. 0 ki maSin gadava 115-ze, Tu ara gadava 123-ze.
ენგ. ენგ. 0,2 უბ. ჩაიწერება ენგ. ujraSi.
97
130. dabrundeba 4-ze.
131. ენგ. ∑ ენგ.
132. Tu ენგ. ენგ.ლიმ. 0,03 ენგ.ლიმ. Tu ki gadava 128-ze, Tu ara
gadava 127-ze.
133. ენგ. ენგ. · ენგ.ლიმ. ენგ.
ენგ.ლიმ. Caiwereba ენგ. ujraSi.
134. ხრ. ∑ ,ხრ.
135. Tu ხრ. ხრ1 .ლიმ. 0,03 ხრ. ლიმ. Tu ki gadava 131-ze, Tu
ara gadava 130-ze.
136. ხრ. ხრ. · ხრ. ლიმ. ხრ.
ხრ. ლიმ. Caiwereba ხრ. ujraSi.
137. .ჟინ. ∑ ,ჟინ.
138. Tu ჟინ. ჟინ.ლიმ. 0,03 ჟინ.ლიმ. Tu ki gadava 134-ze, Tu ara
gadava 133-ze.
139. ჟინ. ჟინ. · ჟინ.ლიმ. ჟინ.
ჟინ.ლიმ. Caiwereba ჟინ. ujraSi.
140. შაორი ∑ ,შაორი
141. Tu შაორი. შაორი.ლიმ. 0,03 შაორი.ლიმ. Tu ki gadava 137-ze,
Tu ara gadava 136-ze.
142. შაორი შაორი · შაორი.ლიმ. შაორი
შაორი.ლიმ. Caiwereba შაორი ujraSi.
143. ტყ. ∑ ,ტყ.
144. Tu ტყ. ტყ.ლიმ. 0,03 ტყ.ლიმ. Tu ki gadava 140-ze, Tu ara
gadava 139-ze.
145. ტყ. ტყ. · ტყ.ლიმ.. ტყ.
ტყ.ლიმ. Caiwereba შაორი ujraSi.
146. Tu .ლიმ. .
.ლიმ.1 0,03 ტყ.ლიმ. Tu ki gadava 141-ze, Tu ara
gadava 4-ze.
147. Tu რეალ.
ლიმ.1 0,03
damTavreba, dabeWdva
98
$4.3 aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawileba
saqarTvelos eleqtrosistemaSi kompiuteruli
programis meSveobiT (2008 wlis 17dekemberi)
zemoT aRniSnuli kompiuteruli programis meSveobiT
ganxorcielda optimizaciis amocanis amoxsna saqarTvelos
energosistemis magaliTze. kerZod ganxiluli iqna 2008 wlis 17
dekemberi.
sawyis informaciad programaSi Setanilia sistemis
yovelsaaTuri datvirTva, cxr.5, maregulirebeli
hidrosadgurebis dReRamuri limiti cxr.6.
cxr.5 sistemis datvirTva
cxr.6 wylis dReRamuri limiti
sadguri limiti, Q m3/dR
engurhesi 7665217.39
xramhesi 1 486486.48
Jinvalhesi 310000
Saorhesi 307457.544
tyibulhesi 1511262.8
dro,
sT
datvirTva,
mgvt
1 917
1 857
3 810
4 774
5 810
6 800
7 841
8 928
dro,
sT
datvirTva,
mgvt
17 1197
18 1346
19 1404
20 1399
21 1343
22 1292
23 1208
24 1064
dro,
sT
datvirTva,
mgvt
9 1133
10 1196
11 1216
12 1202
13 1185
14 1187
15 1229
16 1202
99
yoveli sadgurisaTvis mudmivi sididea agregatTa
nebismieri SemadgenlobisTvis, da icvleba muSaobaSi
CarTul agregatTa ricxvis Sesabamisad.
cxr.7 sadgurebis , , sidideebi
sadguri ,m3/wm
,kg/sT
engurhesi 11.24 0.202 0.1· 10
14.35 0.5· 10
18.18 0.33· 10
22.13 0.25· 10
26.02 0.2· 10
xramhesi 1 0.91 0.27 0.6· 10
1.28 0.3· 10
1.73 0.2· 10
Jinvalhesi 1.39 0.802 0.12· 10
1.96 0.6· 10
2.62 0.4· 10
3.28 0.3· 10
Saorhesi 0.21 0.21 0.33· 10
0.39 0.15· 10
0.47 0.1· 10
0.61 0.75· 10
tyibulhesi 1.29 0.27 4.7· 10
2.12 2.35· 10
3.1 1.57· 10
4.1 1.17· 10
vardnilhesi 3.79 1.8 1.3· 10
6.5 0.65· 10
9 0.43· 10
xramhesi 2 1.78 0.3 0.5· 10
2.36 0.25· 10
zahesi 1 3.02 5.8 3· 10
100
4.67 1.5· 10
zahesi 2 0.27 5.93 13· 10
0.7 6.5· 10
1.1 4.3· 10
1.4 3.3· 10
orTaWalhesi 9.3 8.9 0.37
14.4 0.19
19.7 0.12
varcixehesi
1,2,3,4
14.87 6.17 3.3· 10
21.5 1.7· 10
me-9 bloki 12250 257.6 0.305
me-3,4 bloki 7614.9 272.7 0.196
#1,2 airturbina 5517.1 170.38 2.617
maregulirebeli hidrosadgurebisTvis sawyis informaciaSi
Setanilia λ _ mamravlis mniSvneloba, cxr.8 romlis
koreqtireba moxdeba limitis dacvis mizniT
cxr.8 _ mamravlis mniSvneloba
hidrosadguri , kg/m3
engurhesi 0.401
xramhesi 1 0.320
Jinvalhesi 0.117
Saorhesi 0.391
tyibulhesi 0.238
dReRamis yoveli saaTisaTvis sruldeba balansis
gantoleba (29), SezRudvis utolobaTa saxiT gvaqvs ekonomikuri
datvirTvis zRvrebi (cxr.4)
eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawilebis pirobas warmoadgens fardobiTi nazrdebis toloba
(35). rogorc $4.1.-Si aRiniSna სისტ. . pirvel miaxloebaSi
gamoiTvleba engurhesis pirobiTi nazrdi da gavrceldeba igi
mTeli sistemisaTvi e.i სისტ. ენგ.
101
mocemuli saaTisTvis viRebT engurhesis aqtiur datvirTvas
sistemis jamuri datvirTvis Sesabamisad mocemuli saaTisaTvis
Pენგ 0,6 · P sist, sadac, _ P sist sistemis jamuri datvirTvaa
mocemuli saaTisTvis. koeficienti _ 0,6 aRebulia .pirobiTad
Sesabamisad ganvsazRvravT ენგ. is mniSvnelobas (45)
gamosaxulebiT da davadgenT sadgurebis aqtiur datvirTvebs
mocemuli saaTisTvis. Semdeg procesi warimarTeba algoriTmi 4.2-
is Sesabamisad. (ix danarTi)
qvemoT warmodgenilia (cxr.9, nax.26) 2008 wlis 17 dekembrs
realurad arsebuli (sse-is sadReRamiso uwyisi mixedviT)
sadgurebis datvirTuloba, moxmareba da kompiuteruli
programis sauZvelze gaangariSebiT miRebuli monacemebi (cxr.10
da nax.27) igive moxmarebisa da maregulirebeli sadgurebis im
dRes arsebuli wylis limitis dacviT.
102
17 dekemberi 2008 weli (faqtiuri
cxr.9
saaTi
maregulireblebi hidrosadgurebi
mez.sis
t
Tbosa-dgurebi
kaskadSi momuSave hidrosadgurebi
sez
onu
ri
moxmareb
a
enguri
xrami
1
Jinval
i
Sao
ri
tyibuli
me-4 b
loki
me 9-l
oki
vardni
lhesi
xrami
2
zahes
i 1
zahes
i 2
orTaW
ala
varcix
ehes
i 1
varcix
ehes
i 1
varcix
ehes
i 1
varcix
ehes
i 1
1 160 35 32 20 52 62 141 201 0 22 12 80 95 917
2 110 7 32 1 32 97 141 201 0 14 12 80 95 827 3 110 7 32 1 52 69 140 201 0 6 12 80 95 810 4 55 7 32 1 52 83 141 205 0 6 12 80 95 774 5 76 7 32 1 52 97 142 205 0 6 12 80 95 810
6 100 7 32 1 32 83 142 205 0 6 12 80 95 800
7 140 7 32 1 32 83 143 205 0 6 12 80 95 841
8 225 7 32 1 34 83 143 205 0 6 12 80 95 928
9 310 7 32 20 34 111 143 208 50 6 12 100 95 1133
10 400 7 32 20 34 90 143 205 50 3 12 100 95 1196
11 400 19 32 20 51 83 141 208 50 0 12 100 95 1216
12 400 19 32 20 51 69 141 208 50 0 12 100 95 1202
13 380 11 32 20 51 83 139 207 50 0 12 100 95 1185
14 380 11 32 20 51 83 141 207 50 0 12 100 95 1187
15 380 55 32 20 51 90 139 207 50 0 12 100 88 1229
16 380 11 32 20 51 97 141 214 50 0 12 100 88 1202
17 380 11 45 20 51 83 141 210 50 0 12 100 88 1197
18 475 31 65 20 51 97 139 212 50 0 12 100 88 1346
19 500 7 65 20 51 97 141 212 50 55 12 100 88 1404
20 475 19 65 20 51 104 142 212 50 55 12 100 88 1399
21 426 20 65 20 51 97 141 212 50 55 12 100 88 1343
22 350 41 65 20 51 97 141 216 50 55 12 100 88 1292
23 270 41 65 20 51 97 141 212 50 55 12 100 88 1208
24 170 41 45 20 38 90 139 210 50 55 12 100 88 1064
103
nax.26 sistemis datvirTvis grafiki (faqtiuri)
104
17 dekemberi 2008 weli
(programiT)
cxr.10
saaTi
maregulireblebi hidrosadgurebi
mez.sis
t
Tbosa-dgurebi
kaskadSi momuSave hidrosadgurebi
sez
onu
ri
moxmareb
a
enguri
xrami
1
Jinval
i
Sao
ri
tyibuli
me-4 b
loki
me 9-l
oki
vardni
lhesi
xrami
2
zahes
i 1
zahes
i 2
orTaW
ala
varcix
ehes
i 1
varcix
ehes
i 1
varcix
ehes
i 1
varcix
ehes
i 1
1 206 10,8 32,7 10,8 33,6 -12 140 264 46.5 28 8 4 5 11,8 12 11,3 11,3 95 917
2 167 9,1 29,1 9,8 29,5 -22.4 139 248 34.3 25 8 4 5 11,8 12 11,7 11,3 95 827 3 163 8,8 28,4 9,3 28,7 -23.3 139 246 29.3 22 8 4 5 11,7 12 11,8 11,3 95 810 4 148 8,2 26,9 8,7 26,9 -27.7 135 240 28 21 7 4 5 11,5 12 11,8 11,7 95 774 5 166 8,8 28,4 9,2 28,7 -22.2 139 247 27 21 7 3 6 11,3 12 11,7 11,8 95 810 6 162 8,6 28 9,1 28,2 -23 138 245 29 21 6 3 6 11 11 11,5 11,8 95 800 7 183 9,4 29,6 9,7 30,1 -17.8 140 254 28 21 6 3 6 10,6 11 11,3 11,7 95 841 8 230 11 33,1 10,9 34,1 -5.3 140 270 31 21 6 3 6 10,3 11 11 11,6 95 928 9 368 14,8 41,2 13,8 43 31.6 140 270 38 22 6 3 6 10,3 10 10,6 11,6 95 1133 10 399 15,9 43,6 14,7 45,7 39.4 140 270 55 23 7 3 5 10,2 10 10,3 10,9 95 1196 11 408 16,4 44,4 14,9 46,5 42.1 140 270 58 26 5 3 5 10,3 10 10,3 10,6 95 1216 12 397 16,1 43,9 14,8 45,9 39 140 270 60 27 5 3 5 10,3 10 10,2 10,3 95 1202 13 386 15,8 43,2 14,6 45,2 35.8 140 270 57 28 6 3 5 10,4 10 10,3 10,3 95 1185 14 387 15,8 43,3 14,6 45,3 36.5 140 270 57 28 7 4 4 10,6 10 10,3 10,1 95 1187 15 421 16,6 44,9 15,1 47,1 45.6 140 270 57 27 7 4 4 11,1 11 10,4 10,3 88 1229 16 398 16,1 43,9 14,8 45,9 39 140 270 61 27 7 4 4 11,3 11 10,6 10,3 88 1202 17 396 16 43,7 14,7 45,8 38.8 140 270 58.6 28 7 4 4 11,4 11 11,1 10,3 88 1197 18 501 18,7 49,5 16,7 51,8 67 140 270 58 28 7 4 4 11,3 11 11,3 10,6 88 1346 19 531 19,8 51,8 17,5 54,1 74.7 140 270 70 27 7 4 5 11,3 11 11,4 11,1 88 1404 20 521 19,7 51,6 17,5 53,9 72.2 140 270 74 30 7 4 5 11,3 11 11,3 11,3 88 1399 21 482 18,7 49,4 16,7 51,7 62 140 270 73 31 7 4 5 11,4 11 11,3 11,3 88 1343 22 451 17,8 47,4 16 49,6 53 140 270 68.7 31 7 4 5 11,3 11 11,3 11,3 88 1292
23 395 16,2 44,1 14,8 43.8 38 140 270 64 30 8 4 5 11,3 11 11,4 11,3 88 1208
24 300 13,5 38,4 12,8 40 12.9 140 270 58 29 8 4 5 11,7 11 11,3 11,3 88 1064
105
nax.27 sistemis datvirTvis grafiki (programiT)
106
rogorc analizma gviCvena engurhesze am dRes realurad
gaxarjuli wylis moculoba iyo 7665217.39 m3 da jamuri
gamomuSaveba mgvtsT, xolo wylis imave moculobis
pirobebSi programiT gaangariSebisas engurhesis jamurma
gamomuSavebam SeadginaA mgvtsT, rac imis
damadasturebelia, rom roca sadgurze ganxorcieldeba
agregatTa optimizacia, erTdaigive wylis moculobiT
SesaZlebeli gaxda meti energiis miReba. swored amis
saSualebiT Tu im dRes ruseTis energosistemidan faqtiurad
ganxorcielda 2125 mgvtsT energiis importi, programiT miRebul
SedegSi es sidide Semcirda 577 mgvtsT-mde. aseve, ganvsazRvreT
me-9 Tboblokze saTbobis xarji da mis mier gamomuSavebuli
eleqtroenergia. analizma aCvena, rom am energoblokze saTbobis
xvedriTi xarji, sistemis datvirTvis optimaluri ganawilebisas
Seadgena xv=356 gr/kvtsT, maSin roca faqtiuri reJimiT
muSaobisas saTbobis xvedriTi xarji iyo, xv=359 gr/kvtsT e.i
me-9 bloki muSaobda optimalur reJimSi, anu misTvis xelsayrel
pirobebSi.
107
1. IV Tavis daskvna
am TavSi, Sedgenili algoriTmis mixedviT, gaanalizebulia
,,Visual Basic” programul eniT _ ganxorcielebuli optimizaciis
amocanis amoxsnis Sedegebi saqarTvelos energosistemis
magaliTze.
rogorc aRniSnuli iyo sezonuri hesis datvirTvis grafiki
damokidebulia ara marto mdinareSi wylis bunebriv Camonadenze,
aramed masTan kaskadSi (dinebis mixedviT zemoT) momuSave
wyalsacaviani hesis wyalsacavis Sevseba_damuSavebis reJimze.
swored sezonuri hesisi muSaobis am specifiurobis
gaTvaliswinebiT SesaZlebelia gaumjobesdes Tbosadguris
muSaobis ekonomikuri maCvenebeli da mTeli sistemis masStabiT
ganxorcieldes sadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawileba am sadgurebze muSaobaSi CarTuli
agregatebis optimaluri ricxvis dadgenasTan erTad.
Sigasasadguro optimizacia xorcieldeba sadguris
ekvivalenturi maxasiaTeblis bazaze, romelic winaswar iqna
dadgenili.
zemoT aRniSnuli kompiuteruli programis saSualebiT
ganxorcielda optimizaciis amocanis amoxsna saqarTvelos
energosistemis magaliTze. konkretulad ganxiluli iyo 2008
wlis 17 dekemberi.
rogorc analizma gviCvena, programiT ganxorcielebuli
optimizaciis amocanis amoxsniT miRebuli Sedegebis mixedviT
engurhesis mier, im dRes wylis arsebuli limitis dacviT,
gamomuSavebuli iqna ufro meti energia _ 8168 mgvtsT, vidre
faqtiurad _ 7052 mgvtsT. sistemaSi aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawilebisas, me-9 enrgoblokze saTbobis xvedriT
xarjma Seadgina 356 gr/kvtsT, nacvlad faqtiuri 359 gr/kvtsT-isa.
gazarda am energoblokis dReRamuri gamomuSaveba (6333 mgvtsT,
nacvlad faqtiuri 4988 mgvtsT-isa).
108
Sedegad dReRamis intervalSi mniSvnelovnad Semcirda
eletroenergiis importi (577 mgvtsT, nacvlad faqtiuri 2125
mgvtsT-isa). Sedgenili programis mixedviT yvela wyalsacaviani
hidrosadgurebis wylis dReRamuri limiti gamoyenebuli iqna
srulad, TiTqmis 100%-iT
109
2. ექსპერიმენტული ნაწილი
naSromis oTxive Tavis analizis daskvnebi gamyarebulia
eqsperimentuli modelirebis SedegebiT. III, IV TavebSi
SemuSavebuli maTematikuri meTodebisa da modelebis safuZvelze
Visual Basic-is programul enaze Seqmnilia programa.
programa mocemulia danarTis saxiT.
110
3. daskvna
xazgasmiTaa aRsaniSnavi hesis kaskadSi dinebis mixedviT
qvemoT momuSave sezonuri hesis muSaobis specifiuroba. am
sezonuri hesis mier dReRamis ganmavlobaSi gamomuSavebuli
eleqtroenergiis moculoba, (anu misi dReRamuri datvirTvis
grafiki). damokidebulia ara marto mdinareSi wylis bunebrivi
Camonadenis moculobaze, aramed masTan kaskadSi (dinebis
mixedviT zemoT) momuSave wyalsacaviani hesis wyalsacavis
Sevseba _ damuSavebis reJimze.
sayuradReboa, rom wyalsacavSi dagrovebuli wylis
racionaluri gamoyenebis mizniT dReRamuri SemuSavebisas
gaTvaliswinebuli unda iyos, rogorc TviT wyalsacaviani hesis,
aseve masTan kaskadSi momuSave sezonuri hesis energetikuli
maxasiaTeblebi. aqedan gamomdinare, wyalsacavSi dagrovebuli
wylis racionaluri xarjvis amocanis amoxsna kompleqsur
midgomas moiTxovs, romlis drosac gaTvaliswinebuli unda
iqnes wylis bunebrivi dinebis xangrZlivoba wyalsacaviani
hesidan sezonur hesamde.
wyalsacavis Sevseba _ damuSavebis grafikis kompleqsuri
midgomiT SemuSavebis gziT, miiRweva ra sezonuri hesis
datvirTvis marTva, SesaZlebelia kidev ufro gaumjobesdes
Tbosadgurebis muSaobis ekonomikuri maCveneblebi, anu mTeli
sistemis masStabiT kidev ufro daixvewos eleqtrosadgurebs
Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawilebis amocana.
eleqtrosadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis optimaluri
ganawilebis ekonomikuri efeqti damokidebulia, rogorc
energoblokebis, aseve calkeuli eleqtrosadgurebis
energetikuli maxasiaTeblebis da, maT Soris saxarjo
maxasiaTeblebis, aRmweri maTematikuri modelis utyuarobis
xarixze. rogorc qarxnuli, aseve naturaluri gazomvebis
statistikuri informaciis gaanalizebiT, energoblokebis
Sesaxeb, umciresi kvadratebis meTodiT, dadginda rogorc
111
energoblokebis saxarjo maxasiaTeblebi, aseve calkeuli
eleqtrosadgurebis ekvivalenturi saxarjo maxasiaTebeli meore
rigis polinomis saxiT. miRebuli analizuri gamosaxulebis
mixedviT gansazRvruli pirveladi energoresursis xarjis
ricxviTi mniSvneloba maRali sizustiT emTxveva naturaluri
gazomvebis Sedegebs.
agregatebis saxarjo maxasiaTeblebis maTematikuri modelis
safuZvelze, gadaWrili iqna muSaobaSi CarTuli agregatebis
optimaluri ricxvis amocana anu dadgenili iqna sadguris
datvirTvis ekonomikuri intervalebi muSaobaSi CarTuli
agregatebis raodenobis gaTvaliswinebiT.
Catarda eleqtrosistemaSi eleqtrosadgurebs Soris
aqtiuri datvirTvis ganawilebis optimizaciis amocanis
gantolebaTa sistemis analizi. ganxiluli da Sefasebuli iqna
aseTi saxis amocanaTa amoxsnis meTodebi da am meTodebis
gamoyenebis sferoebi.
sadgurTa saxarjo maxasiaTebelTa maTematikuri
gamosaxulebebis safuZvelze Sedgenilia miznis fuqcia,
SezRudvis gantolebaTa da SezRudvis utolobaTa sistema.
dasmuli amocanis Sesabamisad miznis funqcias warmodgens
Tbosadgurebze pirveladi energoresursis anu saTbobis jamuri
xarji, SezRudvis gantolebis saxiT ganixileba energosistemaSi
aqtiuri simZlavris balansis gantoleba, xolo SezRudvis
utolobaTa saxiT ganixileba energoblokebis minimaluri da
maqsimaluri dasaSvebi datvirTvebi. eleqtrosadgurebs Soris
aqtiuri datvirTvis optimaluri ganawilebis Tematikuri modeli
Cawerilia konkretulad saqarTvelos energosistemis magaliTze.
dasmuli amocanis amoxsnisas kompiuterizaciis TvalsazrisiT,
ufro moxerxebulia gamoyenebuli iqnes amocanis amoxsnis
grafikuli meTodi, rac gulisxmobs pirveladi enrgoresursis
fardobiTi nazrdis tolobas yvela eleqtrosadgurisaTvis.
gamoTvlilia da TiToeuli maregulirebeli hesisTvis
mocemulia lagranJis mamravlis ricxviTi mniSvnelobebi,
112
romelic am hesis hidroresursis gamoyenebis efeqturobis
koeficients warmoadgens.
Sedgenili algoriTmis mixedviT gaanalizda ,,Visual Basic”
programul eniT _ ganxorcielebuli optimizaciis amocanis
amoxsnis Sedegebi saqarTvelos energosistemis magaliTze.
rogorc iyo aRniSnuli sezonuri hesis datvirTvis grafiki
damokidebulia ara marto mdinareSi wylis bunebriv Camonadenze,
aramed masTan kaskadSi (dinebis mixedviT zemoT) momuSave
wyalsacaviani hesis wyalsacavis Sevseba_damuSavebis reJimze.
swored sezonuri hesis muSaobis am specifiurobis
gaTvaliswinebiT SesaZlebelia gaumjobesdes Tbosadguris
muSaobis ekonomikuri maCvenebeli da mTeli sistemis masStabiT
ganxorcieldes sadgurebs Soris aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawileba am sadgurebze muSaobaSi CarTuli
agregatebis optimaluri ricxvis dadgenasTan erTad.
Sigasasadguro optimizacia ganxorcieldeba sadguris
ekvivalenturi maxasiaTeblis bazaze, romelic winaswar iqna
dadgenili.
zemoT aRniSnuli kompiuteruli programis saSualebiT
ganxorcielda optimizaciis amocanis amoxsna saqarTvelos
energosistemis magaliTze. konkretulad ganxiluli iyo 2008
wlis 17 dekemberi.
rogorc analizma gviCvena, programiT ganxorcielebuli
optimizaciis amocanis amoxsniT miRebul Sedegbis mixedviT
engurhesis mier im dRes wylis arsebuli limitis dacviT
gamomuSavebuli iqna ufro meti energia _ 8168 mgvtsT, vidre
faqtiuri reJimiT _ 7052 mgvtsT. sistemaSi aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawilebisas me-9 enrgoblokze saTbobis xvedriT
xarjma Seadgens 356 gr/kvtsT, nacvlad faqtiuri 359 gr/kvtsT-isa.
amasTan, optimaluri ganawilebis amocanis amoxsnis Sesabamisad
gazarda am energoblokis dReRamuri gamomuSaveba (6333 mgvtsT,
nacvlad faqtiuri 4988 mgvtsT-isa).
113
dReRamis intervalSi Semcirda eleqtroenergiis
importi(577 mgvtsT, nacvlad faqtiuri 2125 mgvtsT-isa).
114
danarTi
programis teqsti
Pdat(1) = 917: Pdat(2) = 827: Pdat(3) = 810: Pdat(4) = 774: Pdat(5) = 810: Pdat(6) = 800: Pdat(7) = 841 Pdat(8) = 928: Pdat(9) = 1133: Pdat(10) = 1196: Pdat(11) = 1216: Pdat(12) = 1202: Pdat(13) = 1185: Pdat(14) = 1187 Pdat(15) = 1229: Pdat(16) = 1202: Pdat(17) = 1197: Pdat(18) = 1346: Pdat(19) = 1404: Pdat(20) = 1399: Pdat(21) = 1343 Pdat(22) = 1292: Pdat(23) = 1208: Pdat(24) = 1064: Pdat(25) = 917: Pdat(26) = 827: Pdat(27) = 810: Pdat(28) = 774 Pdat(29) = 809: Pdat(30) = 800: Pdat(31) = 850: Pdat(32) = 928: Pdat(33) = 1133: Pdat(34) = 1196: Pdat(35) = 1216 For i = 1 To 35 Pdato(i) = Pdat(i) Next i LAM(1, 1) = 0.401: LAM(1, 2) = 0.401: LAM(1, 3) = 0.401: LAM(1, 4) = 0.401: LAM(1, 5) = 0.401 LAM(2, 1) = 0.32: LAM(2, 2) = 0.32: LAM(2, 3) = 0.32: LAM(2, 4) = 0.32: LAM(2, 5) = 0.32 LAM(3, 1) = 0.117: LAM(3, 2) = 0.117: LAM(3, 3) = 0.117: LAM(3, 4) = 0.117: LAM(3, 5) = 0.117 LAM(4, 1) = 0.391: LAM(4, 2) = 0.391: LAM(4, 3) = 0.391: LAM(4, 4) = 0.391: LAM(4, 5) = 0.391 LAM(5, 1) = 0.238: LAM(5, 2) = 0.238: LAM(5, 3) = 0.238: LAM(5, 4) = 0.238: LAM(5, 5) = 0.238 QLim(1) = 7665218: QLim(2) = 486487: QLim(3) = 3100000: QLim(4) = 307458: QLim(5) = 1511263 NN = 0 For i = 1 To 14 RIONI(i) = 95: KN(i) = 0 Next i For i = 15 To 24 RIONI(i) = 88 Next i For i = 25 To 35 RIONI(i) = 95: Next i 'For i = 1 To 35 'Pdat(i) = Pdato(i) - RIONI(i) 'Next i N = 10 For i = 1 To N KN(i) = 0 NG(i) = 1 HHH(i) = 0 Next i st = 0 ' Pdat min=330 Pdat max=2340 KK = 1 nk = 1 Psum = 0 For i = 1 To NFor j = 1 To 5'LAM(i, j) = 0 Q(i, j) = 0 b(i, j) = 0pzv (i, j) = 0Next ja(i) = 0 Next iFor i = 1 To N For j = 1 To 5 For k = 1 To 2 max(i, j, k) = 0 Next k Next j
115
max(1, 1, 1) = 0: max(1, 1, 2) = 220 max(1, 2, 1) = 220: max(1, 2, 2) = 440 max(1, 3, 1) = 440: max(1, 3, 2) = 660 max(1, 4, 1) = 660: max(1, 4, 2) = 880 max(1, 5, 1) = 880: max(1, 5, 2) = 1300 'enguri Psadmax(1) = 1300 max(2, 1, 1) = 0: max(2, 1, 2) = 37.8 'xrami-1 max(2, 2, 1) = 37.8: max(2, 2, 2) = 75 max(2, 3, 1) = 75: max(2, 3, 2) = 112 max(2, 4, 1) = 75: max(2, 4, 2) = 112 max(2, 5, 1) = 75: max(2, 5, 2) = 112 Psadmax(2) = 112 max(3, 1, 1) = 0: max(3, 1, 2) = 32.5 'Jinvali max(3, 2, 1) = 32.5: max(3, 2, 2) = 55 max(3, 3, 1) = 55: max(3, 3, 2) = 70 max(3, 4, 1) = 70: max(3, 4, 2) = 90 max(3, 5, 1) = 70: max(3, 5, 2) = 90 Psadmax(3) = 90 max(4, 1, 1) = 0: max(4, 1, 2) = 9 'Saori max(4, 2, 1) = 9: max(4, 2, 2) = 18 max(4, 3, 1) = 18: max(4, 3, 2) = 27 max(4, 4, 1) = 27: max(4, 4, 2) = 38 max(4, 5, 1) = 27: max(4, 5, 2) = 38 Psadmax(4) = 38 max(5, 1, 1) = 0: max(5, 1, 2) = 20 'Tkibuli max(5, 2, 1) = 20: max(5, 2, 2) = 40 max(5, 3, 1) = 40: max(5, 3, 2) = 60 max(5, 4, 1) = 60: max(5, 4, 2) = 80 max(5, 5, 1) = 60: max(5, 5, 2) = 80 Psadmax(5) = 80 mezomin = Val(Text1.Text) mezomax = Val(Text2.Text) Psadmin(1) = 0 Psadmin(2) = 0 Psadmin(4) = 0 Psadmin(5) = 0 Psadmin(3) = 0 If mezomin = 0 And mezomax = 0 Then mezomin = -100 mezomax = 100 End If max(6, 1, 1) = mezomin: max(6, 1, 2) = mezomax 'mezobeli sistema max(6, 2, 1) = mezomin: max(6, 2, 2) = mezomax 'mezobeli sistema max(6, 3, 1) = mezomin: max(6, 3, 2) = mezomax 'mezobeli sistema max(6, 4, 1) = mezomin: max(6, 4, 2) = mezomax 'mezobeli sistema max(6, 5, 1) = mezomin: max(6, 5, 2) = mezomax 'mezobeli sistema Psadmin(6) = mezomin: Psadmax(6) = mezomax c3 = 1 - Check1.Value max(7, 1, 1) = 80 * c3: max(7, 1, 2) = 140 * c3 'BLOKI 3 max(7, 2, 1) = 80 * c3: max(7, 2, 2) = 140 * c3 'BLOKI 3 max(7, 3, 1) = 80 * c3: max(7, 3, 2) = 140 * c3 'BLOKI 3 max(7, 4, 1) = 80 * c3: max(7, 4, 2) = 140 * c3 'BLOKI 3 max(7, 5, 1) = 80 * c3: max(7, 5, 2) = 140 * c3 'BLOKI 3 Psadmin(7) = 80 * c3: Psadmax(7) = 140 * c3 max(8, 1, 1) = 80: max(8, 1, 2) = 140 'Bloki4 max(8, 2, 1) = 80: max(8, 2, 2) = 140 max(8, 3, 1) = 80: max(8, 3, 2) = 140
116
max(8, 4, 1) = 80: max(8, 4, 2) = 140 max(8, 5, 1) = 80: max(8, 5, 2) = 140 Psadmin(8) = 80: Psadmax(8) = 140 'N4 bloki c9 = 1 - Check2.Value max(9, 1, 1) = 210 * c9: max(9, 1, 2) = 260 * c9 'Bloki 9 max(9, 2, 1) = 210 * c9: max(9, 2, 2) = 260 * c9 max(9, 3, 1) = 210 * c9: max(9, 3, 2) = 260 * c9 max(9, 4, 1) = 210 * c9: max(9, 4, 2) = 260 * c9 max(9, 5, 1) = 210 * c9: max(9, 5, 2) = 260 * c0 Psadmin(9) = 210 * c9: Psadmax(9) = 260 * c9 'N9 bloki cair = 1 - Check3.Value max(10, 1, 1) = 0 * cair: max(10, 1, 2) = 55 * cair 'Air1,2 max(10, 2, 1) = 55 * cair: max(10, 2, 2) = 110 * cair 'Air1,2 max(10, 3, 1) = 55 * cair: max(10, 3, 2) = 110 * cair 'Air1,2 max(10, 4, 1) = 55 * cair: max(10, 4, 2) = 110 * cair 'Air1,2 max(10, 5, 1) = 55 * cair: max(10, 5, 2) = 110 * cair 'Air1,2 Psadmin(10) = 0: Psadmax(10) = 110 * cair 'Air1,2 sax(1) = "enguri": pzv(1, 1) = 0: pzv(1, 2) = 1300: a(1) = 0.202: b(1, 1) = 0.0001: b(1, 2) = 0.00005: b(1, 3) = 0.00003: b(1, 4) = 0.000025: b(1, 5) = 0.00002: Q(1, 1) = 11.25: Q(1, 2) = 14.35: Q(1, 3) = 18.18: Q(1, 4) = 22.13: Q(1, 5) = 26.02: 'LAM(1, 1) = 0.411: LAM(1, 2) = 0.411: LAM(1, 3) = 0.411: LAM(1, 4) = 0.411: LAM(1, 5) = 0.411 sax(2) = "xrami 1": pzv(2, 1) = 0: pzv(2, 2) = 112.8: a(2) = 0.27: b(2, 1) = 0.0006: b(2, 2) = 0.0003: b(2, 3) = 0.002: b(2, 4) = 0.0002: b(2, 5) = 0.0002 Q(2, 1) = 0.9: Q(2, 2) = 1.28: Q(2, 3) = 1.73: Q(2, 4) = 1.73: Q(2, 5) = 1.73: LAM(2, 1) = 0.328: LAM(2, 2) = 0.328: LAM(2, 3) = 0.328: LAM(2, 4) = 0.328: LAM(2, 5) = 0.328 sax(3) = "Jinvali": pzv(3, 1) = 0: pzv(3, 2) = 80: a(3) = 0.802 b(3, 1) = 0.0012: b(3, 2) = 0.0006: b(3, 3) = 0.0004: b(3, 4) = 0.0003: b(3, 5) = 0.0003 Q(3, 1) = 1.4: Q(3, 2) = 1.96: Q(3, 3) = 2.62: Q(3, 4) = 3.28: Q(3, 5) = 3.28: 'LAM(3, 1) = 0.117: LAM(3, 2) = 0.117: LAM(3, 3) = 0.117: LAM(3, 4) = 0.117: LAM(3, 5) = 0.117 sax(4) = "Saori": pzv(4, 1) = 0: pzv(4, 2) = 38.4: a(4) = 0.21: b(4, 1) = 0.003: b(4, 2) = 0.0015: b(4, 3) = 0.001: b(4, 4) = 0.00075: b(4, 5) = 0.00075 Q(4, 1) = 0.21: Q(4, 2) = 0.33: Q(4, 3) = 0.47: Q(4, 4) = 0.61: Q(4, 5) = 0.61: 'LAM(4, 1) = 0.391: LAM(4, 2) = 0.391: LAM(4, 3) = 0.391: LAM(4, 4) = 0.391: LAM(4, 5) = 0.391 sax(5) = "tyibuli": pzv(5, 1) = 0: pzv(5, 2) = 80: a(5) = 0.27: b(5, 1) = 0.0047: b(5, 2) = 0.0024: b(5, 3) = 0.0016: b(5, 4) = 0.0012: b(5, 5) = 0.0012 Q(5, 1) = 1.29: Q(5, 2) = 2.12: Q(5, 3) = 3.1: Q(5, 4) = 4.1: Q(5, 5) = 4.1 'LAM(5, 1) = 0.238: LAM(5, 2) = 0.238: LAM(5, 3) = 0.238: LAM(5, 4) = 0.238: LAM(5, 5) = 0.238 sax(6) = "MEZOBELI": pzv(6, 1) = -100: pzv(6, 2) = 100: a(6) = 368: b(6, 1) = 0.305: b(6, 2) = 0.305: b(6, 3) = 0.305: b(6, 4) = 0.305: b(6, 5) = 0.305 Q(6, 1) = 1.29: Q(6, 2) = 2.12: Q(6, 3) = 3.1: Q(6, 4) = 4.1: Q(6, 5) = 4.1 LAM(6, 1) = 1: LAM(6, 2) = 1: LAM(6, 3) = 1: LAM(6, 4) = 1: LAM(6, 5) = 1 sax(7) = "me 3bloki": pzv(7, 1) = 80 * c3: pzv(7, 2) = 140 * c3: a(7) = 272.7: b(7, 1) = 0.293: b(7, 2) = 0.293: b(7, 3) = 0.293: b(7, 4) = 0.293: b(7, 5) = 0.293
117
Q(7, 1) = 7614.9: Q(7, 2) = 7614.9: Q(7, 3) = 7614.9: Q(7, 4) = 7614.9: Q(7, 5) = 7614.9 LAM(7, 1) = 1: LAM(7, 2) = 1: LAM(7, 3) = 1: LAM(7, 4) = 1: LAM(7, 5) = 1 sax(8) = "me 4 bloki": pzv(8, 1) = 80: pzv(8, 2) = 140: a(8) = 272.7: b(8, 1) = 0.293:: b(8, 2) = 0.293: b(8, 3) = 0.293: b(8, 4) = 0.293: b(8, 5) = 0.293 Q(8, 1) = 7614.9 LAM(8, 1) = 1: LAM(8, 2) = 1: LAM(8, 3) = 1: LAM(8, 4) = 1: LAM(8, 5) = 1 sax(9) = "me 9 bloki": pzv(9, 1) = 210: pzv(9, 2) = 270: a(9) = 259.5: b(9, 1) = 0.152: b(9, 2) = 0.152: b(9, 3) = 0.152: b(9, 4) = 0.152: b(9, 5) = 0.152 Q(9, 1) = 9500 LAM(9, 1) = 1: LAM(9, 2) = 1: LAM(9, 3) = 1: LAM(9, 4) = 1: LAM(9, 5) = 1 sax(10) = "airturbina1+2": pzv(10, 1) = 0: pzv(10, 2) = 110: a(10) = 170.38 b(10, 1) = 2.617: b(10, 2) = 2.617 / 2: b(10, 3) = 2.617 / 2: b(10, 4) = 2.617 / 2: b(10, 5) = 2.617 / 2 Q(10, 1) = 5517 Q(10, 2) = 11034 LAM(10, 1) = 1: LAM(10, 2) = 1: LAM(10, 3) = 1: LAM(10, 4) = 1: LAM(10, 5) = 1 max(11, 1, 1) = 0: max(11, 1, 2) = 73.3 'vardnili max(11, 2, 1) = 73.3: max(11, 2, 2) = 146 max(11, 3, 1) = 146: max(11, 3, 2) = 210 max(11, 4, 1) = 146: max(11, 4, 2) = 210 max(11, 5, 1) = 146: max(11, 5, 2) = 210 max(12, 1, 1) = 0: max(12, 1, 2) = 55 'xrami-2 max(12, 2, 1) = 55: max(12, 2, 2) = 110 max(12, 3, 1) = 55: max(12, 3, 2) = 110 max(12, 4, 1) = 55: max(12, 4, 2) = 110 max(12, 5, 1) = 55: max(12, 5, 2) = 110 max(13, 1, 1) = 0: max(13, 1, 2) = 12 'Zahesi-1 max(13, 2, 1) = 12: max(13, 2, 2) = 24 max(13, 3, 1) = 12: max(13, 3, 2) = 24 max(13, 4, 1) = 12: max(13, 4, 2) = 24 max(13, 5, 1) = 12: max(13, 5, 2) = 24 max(16, 5, 1) = 23: max(16, 5, 2) = 46 max(17, 1, 1) = 0: max(17, 1, 2) = 23 'Varcixe-2 max(17, 2, 1) = 23: max(17, 2, 2) = 46 max(17, 3, 1) = 23: max(17, 3, 2) = 46 max(17, 4, 1) = 23: max(17, 4, 2) = 46 max(17, 5, 1) = 23: max(17, 5, 2) = 46 max(18, 1, 1) = 0: max(18, 1, 2) = 23 'Varcixe-3 max(18, 2, 1) = 23: max(18, 2, 2) = 46 max(18, 3, 1) = 23: max(18, 3, 2) = 46 max(18, 4, 1) = 23: max(18, 4, 2) = 46 max(18, 5, 1) = 23: max(18, 5, 2) = 46 max(19, 1, 1) = 0: max(19, 1, 2) = 23 'Varcixe-4 max(19, 2, 1) = 23: max(19, 2, 2) = 46 max(19, 3, 1) = 23: max(19, 3, 2) = 46 max(19, 4, 1) = 23: max(19, 4, 2) = 46 max(19, 5, 1) = 23: max(19, 5, 2) = 46 Psadmin(11) = 0 Psadmax(11) = 210 'Vardnili Psadmin(12) = 0 Psadmax(12) = 110 'Xrami-2
118
Psadmin(13) = 0 Psadmax(13) = 24 'Zaesi-1 Psadmin(14) = 0 Psadmax(14) = 16 'Zaesi-2 Psadmin(15) = 0 Psadmax(15) = 18 'Ortacala Psadmin(16) = 0 Psadmax(16) = 46 'Varcixe-1 Psadmin(17) = 0 Psadmax(17) = 46 'Varcixe-2 Psadmin(18) = 0 Psadmax(18) = 46 'Varcixe-3 Psadmin(19) = 0 Psadmax(19) = 46 'Varcixe-4 sax(11) = "vardnili": pzv(11, 1) = 0: pzv(11, 2) = 210: a(11) = 1.8: b(11, 1) = 0.0013: b(11, 2) = 0.00065: b(11, 3) = 0.00043: b(11, 4) = 0.00043: b(11, 5) = 0.00043 ': b(9, 2) = 0.00065: b(9, 3) = 0.00065: 'b(9, 4) = 0.00065: b(9, 5) = 0.00065: Q(11, 1) = 3.79: Q(11, 2) = 6.5: Q(11, 3) = 9: Q(11, 4) = 9: Q(11, 5) = 9: LAM(11, 1) = 0.052 ': LAM(1, 2) = 0.411: LAM(1, 3) = 0.411: LAM(1, 4) = 0.411: LAM(1, 5) = 0.411 sax(12) = "xrami-2": pzv(12, 1) = 0: pzv(12, 2) = 110: a(12) = 0.3: b(12, 1) = 0.0005: b(12, 2) = 0.00025: b(12, 3) = 0.00025: b(12, 4) = 0.00025: b(12, 5) = 0.00025 Q(12, 1) = 1.78: Q(12, 2) = 2.36: Q(12, 3) = 2.36: Q(12, 4) = 2.36: Q(12, 5) = 2.36 LAM(12, 1) = 0.292 sax(13) = "zahesi-1": pzv(13, 1) = 0: pzv(13, 2) = 24: a(13) = 5.81: b(13, 1) = 0.03: b(13, 2) = 0.015: b(13, 3) = 0.015: b(13, 4) = 0.015: b(13, 5) = 0.015 Q(13, 1) = 3.02: Q(13, 2) = 4.67: Q(13, 3) = 4.67: Q(13, 4) = 4.67: Q(13, 5) = 4.67 LAM(13, 1) = 0.016 sax(14) = "zahesi-2": pzv(14, 1) = 0: pzv(14, 2) = 16: a(14) = 5.93: b(14, 1) = 0.13: b(14, 2) = 0.065: b(14, 3) = 0.043: b(14, 4) = 0.033: b(14, 5) = 0.033 Q(14, 1) = 0.27: Q(14, 2) = 0.7: Q(14, 3) = 1.1: Q(14, 4) = 1.4: Q(14, 5) = 1.4 LAM(14, 1) = 0.015 sax(15) = "orTaWala": pzv(15, 1) = 0: pzv(15, 2) = 18: a(15) = 8.9: b(15, 1) = 0.37: b(15, 2) = 0.19: b(15, 3) = 0.12: b(15, 4) = 0.12: b(15, 5) = 0.12 Q(15, 1) = 9.3: Q(15, 2) = 14.4: Q(15, 3) = 19.7: Q(15, 4) = 19.7: Q(15, 5) = 19.7 LAM(15, 1) = 0.008 sax(16) = "varcixe-1": pzv(16, 1) = 0: pzv(16, 2) = 46: a(16) = 6.17: b(16, 1) = 0.033: b(16, 2) = 0.017: b(16, 3) = 0.017: b(16, 4) = 0.017: b(16, 5) = 0.017 Q(16, 1) = 14.87: Q(16, 2) = 21.5: Q(16, 3) = 21.5: Q(16, 4) = 21.5: Q(16, 5) = 21.5 LAM(16, 1) = 0.013 sax(17) = "varcixe-2": pzv(17, 1) = 0: pzv(17, 2) = 46: a(17) = 6.17: b(17, 1) = 0.033: b(17, 2) = 0.017: b(17, 3) = 0.017: b(17, 4) = 0.017: b(17, 5) = 0.017 Q(17, 1) = 14.87: Q(17, 2) = 21.5: Q(17, 3) = 21.5: Q(17, 4) = 21.5: Q(17, 5) = 21.5 LAM(17, 1) = 0.013 sax(18) = "varcixe-3": pzv(18, 1) = 0: pzv(18, 2) = 46: a(18) = 6.17: b(18, 1) = 0.033: b(18, 2) = 0.017: b(18, 3) = 0.017: b(18, 4) = 0.017: b(18, 5) = 0.017 Q(18, 1) = 14.87: Q(18, 2) = 21.5: Q(18, 3) = 21.5: Q(18, 4) = 21.5: Q(18, 5) = 21.5 LAM(18, 1) = 0.013 sax(19) = "varcixe-4": pzv(19, 1) = 0: pzv(19, 2) = 46: a(19) = 6.17: b(19, 1) = 0.033: b(19, 2) = 0.017: b(19, 3) = 0.017: b(19, 4) = 0.017: b(19, 5) = 0.017
119
Q(19, 1) = 14.87: Q(19, 2) = 21.5: Q(19, 3) = 21.5: Q(19, 4) = 21.5: Q(19, 5) = 21.5 LAM(19, 1) = 0.013 For i = 1 To 35 Pkaskad(i) = 0 Next i LAM(1, 1) = LAM(1, 1) MMM: For i = 1 To 5 aa(i) = a(i) * LAM(i, 1) * 3600 For j = 1 To 5 BB(i, j) = b(i, j) * LAM(i, 1) * 3600 Next j Next i For i = 6 To 10 aa(i) = a(i) For j = 1 To 5 NG(i) = 0 BB(i, j) = b(i, j) Next j Next i aa(1) = aa(1): aa(2) = aa(2): aa(3) = aa(3): aa(4) = aa(4): aa(5) = aa(5): LAM(1, 1) = LAM(1, 1): LAM(2, 1) = LAM(2, 1): LAM(3, 1) = LAM(3, 1): LAM(4, 1) = LAM(4, 1): LAM(5, 1) = LAM(5, 1): BB(1, 1) = BB(1, 1): BB(1, 2) = BB(1, 2): BB(1, 3) = BB(1, 3): BB(1, 4) = BB(1, 4): BB(1, 5) = BB(1, 5): BB(2, 1) = BB(2, 1): BB(2, 2) = BB(2, 2): BB(2, 3) = BB(2, 3): BB(2, 4) = BB(2, 4): BB(2, 5) = BB(2, 5): BB(3, 1) = BB(3, 1): BB(3, 2) = BB(3, 2): BB(3, 3) = BB(3, 3): BB(3, 4) = BB(3, 4): BB(3, 5) = BB(3, 5): BB(4, 1) = BB(4, 1): BB(4, 2) = BB(4, 2): BB(4, 3) = BB(4, 3): BB(4, 4) = BB(4, 4): BB(4, 5) = BB(4, 5): BB(5, 1) = BB(5, 1): BB(5, 2) = BB(5, 2): BB(5, 3) = BB(5, 3): BB(5, 4) = BB(5, 4): BB(5, 5) = BB(5, 5): For i = 1 To 24 H(i) = 0 For j = 11 To 19 P(j, i) Next j Next i LAM(1, 1) = LAM(1, 1): LAM(2, 1) = LAM(2, 1): LAM(3, 1) = LAM(3, 1): LAM(4, 1) = LAM(4, 1): LAM(5, 1) = LAM(5, 1) LAMO(1, 1) = LAM(1, 1): LAMO(3, 1) = LAM(3, 1): LAMO(4, 1) = LAM(4, 1): LAMO(5, 1) = LAM(5, 1) LAM2(3, 1) = 0.10922: LAM2(4, 1) = 0.361: LAM2(5, 1) = 0.21 'For T = 1 To 20 jj = 0 sisjami = 0 For i = 1 To 24 sisjami = sisjami + Pdato(i) Next i For i = 1 To 24 AT(i) = Pdato(i) / sisjami
120
Next i For i = 1 To 24 Qxrami1(i) = QLim(2) * AT(i) / 3600 Qjinvali(i) = QLim(3) * AT(i) / 3600 Qshaori(i) = QLim(4) * AT(i) / 3600 Qtkibuli(i) = QLim(5) * AT(i) / 3600 P(2, i) = (-a(2) + Sqr(a(2) ^ 2 - 4 * b(2, 5) * (Q(2, 5) - Qxrami1(i)))) / (2 * b(2, 5)) P(3, i) = (-a(3) + Sqr(a(3) ^ 2 - 4 * b(3, 5) * (Q(3, 5) - Qjinvali(i)))) / (2 * b(3, 5)) P(4, i) = (-a(4) + Sqr(a(4) ^ 2 - 4 * b(4, 5) * (Q(4, 5) - Qshaori(i)))) / (2 * b(4, 5)) P(5, i) = (-a(5) + Sqr(a(5) ^ 2 - 4 * b(5, 5) * (Q(5, 5) - Qtkibuli(i)))) / (2 * b(5, 5)) Next i For saati = 1 To 24 For i = 2 To 5 For j = 5 To 1 Step -1 If (i >= 6 Or i = 3) And P(i, saati) <= Psadmin(i) Then P(i, saati) = Psadmin(i) End If If P(i, saati) >= max(i, j, 1) And P(i, saati) <= max(i, j, 2) Then Breal(i) = b(i, j) End If 'If P(3, saati) >= 30 And i = 3 Then GoTo MNB Next j Next i Call kaskaduri Next saati For i = 1 To 24 Pdat(i) = Pdato(i) - P(2, i) - P(3, i) - P(4, i) - P(5, i) - P(11, i) - P(12, i) - P(13, i) - P(14, i) - P(15, i) - P(16, i) - P(17, i) - P(18, i) - P(19, i) - RIONI(i) Next i oi = 0 AXALI: For saati = 1 To 24 If oi = 0 Then P(1, saati) = 0.6 * Pdat(saati) For i = 1 To 5 NG(1) = 0 If P(1, saati) > max(1, i, 1) And P(1, saati) < max(1, i, 2) Then Breal(1) = BB(1, i) NG(1) = i End If Next i e(1) = ((a(1) + 2 * b(1, 2) * P(1, saati))) * LAM(1, 1) * 3600 For i = 1 To 5 If P(1, saati) >= max(1, i, 1) And P(1, saati) <= max(1, i, 2) Then QT(1, saati) = Q(1, i) + a(1) * P(1, saati) + b(1, i) * P(1, saati) ^ 2 Exit For End If Next i P(11, saati + 1) = (-a(11) + Sqr(a(11) ^ 2 - 4 * b(11, 5) * (Q(11, 5) - QT(1, saati) - 10))) / (2 * b(11, 5)) If P(11, saati + 1) > Psadmax(11) Then P(11, saati + 1) = Psadmax(11)
121
For j = 5 To 1 Step -1 If P(11, saati + 1) >= max(11, j, 1) And P(11, saati + 1) <= max(11, j, 2) Then Breal(11) = b(11, j) Qreal(11) = Q(11, j) Exit For End If Next j P(11, saati + 1) = (-a(11) + Sqr(a(11) ^ 2 - 4 * Breal(11) * (Qreal(11) - QT(1, saati) - 10))) / (2 * Breal(11)) 'P(11, saati) = P(11, saati) If saati + 1 > 24 Then P(11, saati + 1 - 24) = P(11, saati + 1) For i = 6 To 9 P(i, saati) = (e(KK) - a(i)) / (2 * b(i, 1)) If i = 7 Then P(7, saati) = c3 * P(7, saati) If i = 9 Then P(9, saati) = c9 * P(9, saati) If i = 10 Then P(10, saati) = cair * P(10, saati) Next i If P(10, saati) < 55 Then b(10, 1) = 2.617 If P(10, saati) > 55 Then b(10, 1) = 1.309 P(10, saati) = (e(KK) - a(10)) / (2 * b(10, 1)) For i = 6 To 10 If P(i, saati) <= Psadmin(i) Then P(i, saati) = Psadmin(i) End If If P(i, saati) >= Psadmax(i) Then P(i, saati) = Psadmax(i) End If Next i Jami(saati) = 0 For j = 1 To 19 Jami(saati) = Jami(saati) + P(j, saati) Next j Pubal(saati) = Pdato(saati) - Jami(saati) - RIONI(saati) If Abs(Pubal(saati)) > 1 Then P(1, saati) = P(1, saati) + 0.2 * Pubal(saati) Next saati c = 0 For i = 1 To 24 c = c + QT(1, i) * 3600 Next i Qubal = QLim(1) - c If Abs(Qubal) > 0.003 * QLim(1) Then LAM(1, 1) = LAM(1, 1) * Sqr((QLim(1) + c) / (2 * QLim(1))) oi = 0 For i = 1 To 24 '35 Picture3.Print " ", i, Jami(i) = 0 For j = 1 To 19
122
Jami(i) = Jami(i) + P(j, i) Next j Jami(i) = Jami(i) + RIONI(i) For j = 11 To 19 'QLim(1) = 7665218 'c = 0 'For i = 1 To 24 'c = c + QT(1, i) * 3600 'Next i 'c = c
'Next
For i = 0 To 23 X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = P(9, i + 1) * MS U = 0Y1 = 9000 - c Y2 = 900 - U Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(555, 0, 0), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(8, i + 1) * MS U = U + (P(8, i + 1)) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(0, 440, 0), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(7, i + 1) * MS U = U + P(7, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(0, 0, 550), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(10, i + 1) * MS U = U + P(10, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(90, 0, 99), BF 'c = c + P(6, i + 1) * MS 'U = U + P(6, i + 1) * MS 'Y1 = 9000 - U 'Y2 = 9000 - c 'Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y1 + MS * (P(4, i + 1))), RGB(0, 110, 99), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(2, i + 1) * MS U = U + P(2, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c
123
Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(90, 110, 0), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(3, i + 1) * MS U = U + P(3, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(490, 0, 444), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(4, i + 1) * MS U = U + P(4, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(5, i + 1) * MS U = U + P(5, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c icture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(50, 150, 130), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(11, i + 1) * MS U = U + P(11, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(5, 50, 430), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(12, i + 1) * MS U = U + P(12, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(25, 50, 2), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(13, i + 1) * MS U = U + P(13, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(35, 530, 30), BF X1 = 600 + i * 500 X2 =600 + (i + 1) * 500 c = c + P(14, i + 1) * MS U = U + P(14, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 – c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(75, 50, 70), BF X1 = 600 + i * 500
124
X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(15, i + 1) * MS U = U + P(15, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(5, 550, 5), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(16, i + 1) * MS U = U + P(16, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(65, 50, 460), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(17, i + 1) * MS U = U + P(17, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(75, 70, 70), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(18, i + 1) * MS U = U + P(18, i + 1) * MS Y1 = 9000 – U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(75, 670, 70), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(19, i + 1) * MS U = U + P(19, i + 1) * MS Y1 = 9000 - U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(375, 70, 70), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + RIONI(i + 1) * MS U = U + RIONI(i + 1) * MS Y1 = 9000 – U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(555, 0, 0), BF X1 = 600 + i * 500 X2 = 600 + (i + 1) * 500 c = c + P(1, i + 1) * MS U = U + P(1, i + 1) * MS Y1 = 9000 – U Y2 = 9000 - c Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(0, 440, 0), BF 'X1 = 600 + i * 500 'X2 = 600 + (i + 1) * 500 'c = c + P(6, i + 1) * MS 'U = U + P(6, i + 1) * MS 'Y1 = 9000 – U 'Y2 = 9000 – c 'Picture3.Line (X1, Y1)-(X2, Y2), RGB(0, 0, 0), BF
125
გამოყენებული ლიტერატურა
1. g. maxaraZe, energosistemebis reJimebis marTva da optimizacia
gamomcemloba ,,teqnikuri universiteti”,�2005
2. Веников В.А. и др., Оптимизация режимов электростанций и
энергосистем. Учебник для вузов - М. Энергоиздат, 1981 г.
3. Веников В.А., Электрические расчеты програмирование и оптимизация
режимов. Издательство ,,Высшая школа” 1973 г.
4. Горштеин В. М., Методи оптимизации режимов энергосистем. Москва
Энергоиздат, 1981 г.
5. Корн Г., Корн Т., Справочник по математике. Для научных работников и
инженеров. Издателъство ,,Наука,” М. 1968 г.
6. Мельников Н.А. Электрические сети и системы. М., «Энергия», 1975 г.
7. g .CogovaZe, n. CixlaZe, g. yiasaSvili, saqarTvelos
eleqtroenergetikis istoria, 1998 w
8. Мелентьев Л.А, Оптимизация, развития и управления больших систем
энергетики. Издательство ,,Высшая школа” 1976 г.
9..Холмский В.Г, Расчет и оптимизация режимов электрических сетей.
М.Высшая школа, 1975 г.
10.Иделчик В.И , Расчеты и оптимизация режимов электрических сетей и
систем . М. Энергоатомиздат, 1988 г.
11..Иделчик В.И , Электрические системы и сети. М. Энергоатомиздат,
1985 г.
12. T. jiqia, g. maxaraZe. saqarTvelos hidrosadgurebis
(agregatebis) energetikuli maxasiaTeblebis Seasxeb. Jurnali
,,energia” #3(47), 2008
13. T. jiqia, g. maxaraZe. eleqtrosadgurebis ekvivalenturi
energetikuli maxasiaTeblebis Seasaxeb. Jurnali ,,energia” #2(54),
2010
14. Мельников Н.А. Расчеты режимов работы сетей электрических систем.
1950 г.
126
15. T. jiqia g. maxaraZe. eleqtrosistemaSi aqtiuri datvirTvis
optimaluri ganawileba kaskaduri hesebis gaTvaliswinebiT.
Jurnali ,,energia” #1 2011
16. Крумм Л.А. Методы оптимизации при управлении Электроэнергетическими
системами. Новосибирск, Наука, 1981 г
17. Маркович И.М. Режимы Энергетических систем. М. Энергия, 1969 г
18. Филипова Т.А. Оптимизация энергетических режимов гидроагрегатов
гидроэлектростанций. М. Энергия, 1969 г
19. Цветков Е.В. Расчет оптимального регулированыия стока водохранилищами
гидроэлектростанций на ЦВМ. М. Энергия, 1967 г
20. Железко Ю.С. Компенсация реактивной мошности в сложных
электрических в системах. М. Энергоатомиздат, 1985 г.
21.Веников В.А Иделчик В.И. Методи оптимизации управления больших
систем энергетики. Оптимизация развития и функционирования
/электрических станций, сети и системы, М ВИНИТИ. 1974 г.