" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

เอกสารประกอบการเรยน

การศกษาปฐมวย ผเรยบเรยง : ผชวยศาสตราจารยศศพนธ เปยนเปยมสน อาจารยนงเยาว นชนารถ อาจารยกรณศ ทองสอาด อาจารยชนมธดา ยาแกว อาจารยนศารตน อสระมโนรส อาจารยชนศรา ใจชยภม พมพครงท 4 : จ านวน 65 เลม กรกฎาคม 2561 พมพครงท 5 : จ านวน 43 เลม กนยายน 2561 ออกแบบปก : ผชวยศาสตราจารยศศพนธ เปยนเปยมสน และคณะ

พมพท : ศนยบรการสอและสงพมพกราฟฟคไซท โทร : 0-2244-5081

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

ค าน า

เอกสารประกอบการเรยน รายวชาการศกษาปฐมวย (Early Childhood Education)1 รหสวชา 1071105 เลมนจดท าขนเพอเปนเอกสารประกอบการจดกจกรรมการเรยนการสอน ส าหรบนกศกษาระดบปรญญาตร หลกสตรศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย โดยแบงเนอหาเปนหวเรองไวอยางละเอยด ซงมเนอหาประกอบดวย ความรพนฐานเกยวกบการศกษาปฐมวย แนวคดและทฤษฎของนกการศกษาทเกยวของกบการศกษาปฐมวย ววฒนาการทางการศกษาปฐมวยของตางประเทศ (การศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนตก การศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนออก) ววฒนาการทางการศกษาปฐมวยในประเทศไทย (การศกษาปฐมวยในประเทศไทย รปแบบการจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทย) และนวตกรรมทางการศกษาปฐมวย และแนวโนมการจดการศกษาปฐมวยในอนาคต

เอกสารประกอบการเรยนเลมนเปนการเขยนในลกษณะทมขอมลประกอบเชงบรรยาย ทมงเนนใหนกศกษาใชเปนแหลงศกษาอานประกอบการเรยน เพอใหเกดความร ความเขาใจ และสามารถน าความรทไดไปปรบประยกตใชในการปฏบตการจดกจกรรมส าหรบเดกปฐมวยได

ผศ.ศศพนธ เปยนเปยมสน อ.นงเยาว นชนารถ อ.กรณศ ทองสอาด อ.ชนมธดา ยาแกว อ.นศารตน อสระมโนรส อ.ชนสรา ใจชยภม คณะผจดท า

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(2)

สารบญ

หนา

ค าน า (1) สารบญ (2) สารบญภาพ (5) สารบญตาราง (7) บทท 1 ความรพนฐานเกยวกบการศกษาปฐมวย 1

ความหมายของเดกปฐมวย 1 ความส าคญของเดกปฐมวย 2 ความหมายของการจดการศกษาปฐมวย 3 การจดการศกษาปฐมวย 5 องคประกอบของการจดการศกษาปฐมวย 7 หลกการจดการศกษาปฐมวย 9 จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย 10 นโยบายการจดการศกษาปฐมวย 15 สรป 17 แบบฝกหดทายบท 18 เอกสารอางอง 19

บทท 2 แนวคดและทฤษฎของนกการศกษาทเกยวของกบการศกษาปฐมวย 21 แนวคดและทฤษฎของจอหน อาโมส คอมมวนอส 21 แนวคดและทฤษฎของฌอง จาค รสโซ 22 แนวคดและทฤษฎของโจฮานน ไฮนรค เปสตาลอสซ 23 แนวคดและทฤษฎของเฟรดเดอรค วลเฮลม โฟรเบล 24 แนวคดและทฤษฎของมาเรย มอนเตสซอร 25 แนวคดและทฤษฎของจอหน ดวอ 27 แนวคดและทฤษฎของจอง เพยเจต 29 การประยกตแนวคดและทฤษฎของนกการศกษาในการจดการศกษาปฐมวย 30 สรป 34 แบบฝกหดทายบท 34 เอกสารอางอง 36

บทท 3 การศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนตก 37 ประวตความเปนมาของการศกษาปฐมวยในยโรป 37 โรงเรยนปฐมวยแหงแรกของโลก 39 การศกษาปฐมวยในประเทศองกฤษ 40

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(3)

หนา

การศกษาปฐมวยในประเทศสวเดน 45 การศกษาปฐมวยในประเทศสหรฐอเมรกา 48 สรป 56 แบบฝกหดทายบท 56 เอกสารอางอง 58

บทท 4 การศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนออก 59 การศกษาปฐมวยในประเทศนวซแลนด 59 การศกษาปฐมวยในประเทศญปน 65 การศกษาปฐมวยในประเทศอสราเอล 68 สรป 73 แบบฝกหดทายบท 73 เอกสารอางอง 74

บทท 5 การจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทย 75 การจดการศกษาปฐมวยในสมยกอนมระบบโรงเรยน 75 การจดการศกษาปฐมวยสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว 76 การจดการศกษาปฐมวยสมยมระบบโรงเรยน 79 การจดการศกษาปฐมวยสมยกอนเปลยนแปลงการปกครอง 80 การจดการศกษาปฐมวยหลงการเปลยนแปลงการปกครอง 83 โครงการศกษาชาต พ.ศ.2494 กบการศกษาปฐมวย 87 การศกษาปฐมวย พ.ศ. 2501- พ.ศ. 2534 87 การฝกหดครกบการศกษาปฐมวยในประเทศไทย 89 สรป 92 แบบฝกหดทายบท 92 เอกสารอางอง 93

บทท 6 รปแบบและแนวทางการจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทย 94 สภาพและปญหาของการจดการศกษาปฐมวย 94 ยทธศาสตรในการพฒนาเดกปฐมวย 97 ทศทางการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย 101 บทบาทหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน 104 รปแบบการจดการศกษาปฐมวย 106 การจดการศกษาปฐมวยในรปแบบโรงเรยน 106 การจดการศกษาปฐมวยในรปแบบศนยพฒนาเดกเลก 108 แนวการจดประสบการณส าหรบเดกปฐมวย 111 หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 112

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(4)

หนา

หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ส าหรบเดกอาย 3-5 ป 116 สรป 127 แบบฝกหดทายบท 127 เอกสารอางอง 129

บทท 7 นวตกรรมทางการศกษาปฐมวย 131 นวตกรรมทางการศกษา 131 ประเภทของนวตกรรมการศกษาในประเทศไทย 132 นวตกรรมทางการศกษาปฐมวย 136 การจดการเรยนการสอนแนวบรณาการ 136 การสอนแบบมอนเตสซอร 137 การสอนแบบวอลดอรฟ 140 การสอนแบบโครงการ 142 การสอนแบบไฮสโคป 148 สรป 150 แบบฝกหดทายบท 151 เอกสารอางอง 152

บทท 8 แนวโนมการจดการศกษาปฐมวยในอนาคต 153 การจดการศกษาในศตวรรษท 21 154 ทกษะแหงศตวรรษท 21 154 ปจจยส าคญตอการเรยนร 156 ผเรยนในศตวรรษท 21 158 ครในศตวรรษท 21 162 STEM Education สบรบทไทย 163 ความหมายและความส าคญของสะเตมศกษา 164 แนวทางการจดกจกรรมการเรยนร 167 สรป 170 แบบฝกหดทายบท 170 เอกสารอางอง 171 " มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(5)

สารบญภาพ

ภาพท หนา

2.1 ฌอง จาค รสโซ (1712-1778) 22 2.2 โจฮน ไฮนรค เปสตาลอสซ (1746 – 1827) 23 2.3 เฟรดเดอรค วลเฮลม ออกส โฟรเบล (1782 – 1852) 24 2.4 มาเรย มอนเตสซอร (1870 – 1952) 25 2.5 จอหน ดวอ (1859 – 1952) 27 2.6 ฌอง เพยเจต (1896 – 1980) 29 7.1 นวตกรรมการศกษาทางดานหลกสตร 133 7.2 นวตกรรมการเรยนการสอน 134 7.3 นวตกรรมสอการสอน 134 7.4 การจดการเรยนการสอนแนวบรณาการ 136 7.5 การสอนแบบมอนเตสซอร 137 7.6 การสอนแบบวอลดอรฟ 140 7.7 การสอนแบบโครงการ (Project Approach) 142 7.8 แนวคดการสอนแบบ ไฮสโคป 148 8.1 กรอบแนวคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 154 8.2 ทกษะการด าเนนชวตในศตวรรษท 21 155 8.3 จตหาลกษณะส าหรบอนาคต 157

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(6)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 สรปแนวคดของนกการศกษาทมบทบาทตอการจดการศกษาปฐมวย 33 4.1 ตวอยางระยะเวลาในการเรยนของโรงเรยนอนบาลละอออทศ 85 8.1 บทบาทของการศกษาเปรยบเทยบยคเกษตร ยคอตสาหกรรม และยคปจจบน 160

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(7)

ค าอธบายรายวชาและแผนการสอน

รายวชา การศกษาปฐมวย รหสวชา 1071105 (Early Childhood Education)

จ านวนหนวยกต / ชวโมง 3(3-0-6) ค าอธบายรายวชา

ความหมาย ความส าคญของการศกษาปฐมวย ประวตความเปนมาของการศกษาปฐมวยทงในและตางประเทศ ปรชญาการศกษา หลกการและรปแบบการจดการเรยนรทางการศกษาปฐมวย การวเคราะหลกษณะการจดการศกษาปฐมวยในประเทศและตางประเทศ หนวยงานรฐบาลและเอกชนทเกยวของกบการจดการศกษาปฐมวย นโยบายการจดการศกษาปฐมวย และแนวโนมทางการศกษาปฐมวยในอนาคต

Definition, importance of early childhood education, the history of early childhood education in Thailand and other countries, educational philosophies, principles and models of learning management in early childhood education, principles and concepts of educators influenced in early childhood educaiton, the analysis of early childhood learning management in Thailand and other countries, government and private sectors in charge of early childhood education, policies of early childhood education and trends of early childhood education in the future.

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(8)

แผนการสอน

แผนการสอน (รายสปดาห)

สปดาหท

หวขอ/รายละเอยด จ านวน ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน สอทใช ผสอน

1-2 - ปฐมนเทศการเรยนรายวชา ศกษาและท าความเขาใจค าอธบายรายวชาพรอมทงหลกเกณฑการประเมนผล - ทดสอบความรพนฐานของนกศกษาเกยวกบการศกษาปฐมวย - ความหมายของเดกปฐมวย - ความส าคญของเดกปฐมวย - ความหมายของการจดการศกษาปฐมวย - การจดการศกษาปฐมวย - หลกการจดการศกษาปฐมวย - จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย

6 1. อาจารยผสอนแนะน าตวและอธบายเนอหารายวชา จดประสงคและเปาหมายของรายวชา เกณฑการวดผลและประเมนผล แนะน าหนงสอและเวบไซต 2. นกศกษารวมแสดงความคดเหนและพจารณาเกณฑการวดและประเมนผลรวมกบอาจารยผสอน 3. นกศกษาท าแบบทดสอบวดความรพนฐานเกยวกบการศกษาปฐมวย 4. นกศกษารวมกนแสดงความคดเหนและแลกเปลยนประสบการณเกยวกบเดกปฐมวย ความหมายของเดกปฐมวย ความส าคญของเดกปฐมวย ความหมายของการจดการศกษาปฐมวย การจดการศกษาปฐมวย หลกการจดการศกษาปฐมวย จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย 5. นกศกษาและอาจารยรวมกนสรป

5.1 ความหมายของเดกปฐมวย5.2 ความส าคญของเดกปฐมวย5.3 ความหมายของการจดการศกษาปฐมวย5.4 การจดการศกษาปฐมวย5.5 หลกการจดการศกษาปฐมวย

ลงใน Application เพอการน าเสนอทเหมาะสม 5.6 จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย

5.7 มอบหมายงานใหนกศกษาไปศกษาคนควาเกยวกบแนวคดของนกการศกษาทเกยวของกบการศกษาปฐมวยจากแหลงเรยนรตางๆ

อ.นงเยาว อ.กรณศ อ.ชชร อ.ชนสรา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(9)

แผนการสอน (รายสปดาห) ตอ

สปดาหท

หวขอ/รายละเอยด จ านวน ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน ผสอน

6. สอทใช6.1 แนวการสอน6.2 แบบทดสอบ6.3 power point6.4 เอกสารประกอบการเรยน6.5 iTunes U6.7 เอกสาร สงพมพ และเวปไซดท

เกยวของ 3 - 4 แนวคดของนก

การศกษาทเกยวของกบการศกษาปฐมวย

6 1. นกศกษาน าเสนอรายงานเกยวกบแนวคดของนกการศกษาทเกยวของกบการศกษาปฐมวย 2. รวมกนวเคราะหจดออน จดแขงแนวคดของนกการศกษาปฐมวย และการน าแนวคดของนกการศกษาไปใชในการจดการศกษา 3. แลกเปลยนเรยนรและสรป(มอบหมายงานใหนกศกษาศกษา คนควา เกยวกบประวตการศกษาปฐมวยในประเทศไทยจากแหลงการเรยนรตาง ๆ) 4. สอทใช

4.1 ใบงาน4.2 เอกสารประกอบการเรยน4.3 เอกสารสงพมพและเวปไซดท

เกยวของ 4.4 power point 4.5 iTunes U

อ.นงเยาว อ.กรณศ อ.ชชร อ.ชนสรา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(10)

แผนการสอน (รายสปดาห) ตอ

สปดาหท

หวขอ/รายละเอยด จ านวน ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน ผสอน

5-6 การศกษาปฐมวยในประเทศไทย

6 1. นกศกษาแบงกลมสรปความรเกยวกบประวตการศกษาปฐมวยในประเทศไทยในรปแบบ Mind Map และน าเสนอผลงาน 2.รวมกนวเคราะหประวตการศกษาปฐมวยในประเทศไทยทผานมามลกษณะเปนอยางไร 3. แลกเปลยนเรยนรและสรป(มอบหมายงานใหนกศกษาศกษา คนควา เกยวกบประวตการศกษาปฐมวยตางประเทศจากแหลงการเรยนรตาง ๆ) 4. สอทใช

4.1 เอกสารประกอบการสอน4.2 เอกสาร สงพมพ และเวปไซดท

เกยวของ 4.3 power point 4.4 วดทศนการศกษาปฐมวยในประเทศไทย 4.5 iTunes U

อ.นงเยาว อ.กรณศ อ.ชชร อ.ชนสรา

7-8 ประวตการศกษาปฐมวยตางประเทศ

6 1. นกศกษาแบงกลมสรปความรเกยวกบประวตการศกษาปฐมวยตางประเทศพรอมน าเสนอในรปแบบทหลากหลายเชน รายการวทย/โทรทศน บทบาทสมมต ฯลฯ 2.รวมกนวเคราะหเปรยบเทยบการจดการศกษาปฐมวยของตางประเทศมจดเดน จดดอยอยางไร 3. แลกเปลยนเรยนรและสรป4. สอทใช

4.1 เอกสารประกอบการสอน4.2 เอกสาร สงพมพ และเวปไซดท

อ.นงเยาว อ.กรณศ อ.ชชร อ.ชนสรา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(11)

แผนการสอน (รายสปดาห) ตอ

สปดาหท

หวขอ/รายละเอยด จ านวน ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน ผสอน

เกยวของ 4.3 power point

4.4 วดทศนการศกษาปฐมวยในตางประเทศ 4.5 iTunes U

9 - 10 การศกษาปฐมวยในประเทศอาเซยน

6 1. นกศกษาแบงกลมสรปความรเกยวกบการศกษาปฐมวยในประเทศอาเซยน 2.รวมกนวเคราะหเปรยบเทยบการจดการศกษาปฐมวยของประเทศอาเซยนมจดเดน จดดอยอยางไร 3. แลกเปลยนเรยนรและสรป4. สอทใช

4.1 เอกสารประกอบการสอน4.2 เอกสาร สงพมพ และเวปไซดท

เกยวของ 4.3 power point

4.4 วดทศนการศกษาปฐมวยในประเทศอาเซยน 4.5 iTunes U

อ.นงเยาว อ.กรณศ อ.ชชร อ.ชนสรา

11-12 - หนวยงานรฐบาลและเอกชนทเกยวของกบการจดการศกษาปฐมวย - รปแบบและแนวทางการจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทย

6 1. นกศกษารวมกนระดมความคดเหนเกยวกบหนวยงานทรบผดชอบในการจดการศกษาในระดบปฐมวย 2. ศกษาวเคราะหรปแบบการจดการศกษาปฐมวยของหนวยงานตางๆ 3. ศกษาดงานและสรปสาระการเรยนรทไดรบจากสถานศกษาระดบปฐมวย ตามแบบบนทกการศกษาดงาน 4. แลกเปลยนเรยนรและสรป(มอบหมายงานใหนกศกษา ศกษา คนควาเกยวกบนโยบายและแนวโนมทางการศกษาปฐมวยจากแหลงการ

อ.นงเยาว อ.กรณศ อ.ชชร อ.ชนสรา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

(12)

แผนการสอน (รายสปดาห) ตอ

สปดาหท

หวขอ/รายละเอยด จ านวน ชวโมง

กจกรรมการเรยนการสอน ผสอน

เรยนรตาง ๆ) 5. สอทใช

5.1 แบบบนทกการศกษาดงาน5.2 สถานศกษาระดบปฐมวย5.3 เอกสารประกอบการเรยน5.4 power point5.5 เอกสารสงพมพและ เวปไซตท

เกยวของ 5.6 iTunes U

13-14 -นโยบายในการจดการศกษาปฐมวย - แนวโนมของการจดการศกษาปฐมวยในอนาคต

6 1. ศกษานโยบายการจดการศกษาปฐมวยจากเอกสารตางๆทเกยวของ 2. นกศกษาแบงกลมรวมกนวเคราะหถงถงแนวโนมของการจดการศกษาปฐมวยในอนาคต 3. แลกเปลยนเรยนรและสรป4. สอทใช

4.1 วดทศนเกยวกบแนวโนมการจดการศกษาปฐมวยในอนาคต 4.2 เอกสารประกอบการเรยน 4.3 เอกสารสงพมพ บทความ และเวปไซตทเกยวของ

4.4 iTunes U

อ.นงเยาว อ.กรณศ อ.ชชร อ.ชนสรา

15 สรป ทบทวนบทเรยน 3 1. สรป ทบทวนเนอหารายวชา อภปรายแสดงความคดเหน 2. สอทใช

2.1 เอกสารประกอบการเรยน2.2 power point2.3 เอกสารสงพมพ บทความ

และเวปไซตทเกยวของ 5.5 iTunes U

อ.นงเยาว อ.กรณศ อ.ชชร อ.ชนสรา

16 สอบปลายภาค

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

บทท 1 ความรพนฐานเกยวกบการศกษาปฐมวย

สภาพทางสงคมและสภาวะทางเศรษฐกจของประเทศไทยในปจจบน พอแมจะตองออกไปประกอบอาชพนอกบาน ท าใหพอแมตองสงลกเขาโรงเรยนหรอสถานรบเลยงเดกเรวขนกวาเดม ความตองการในการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยจงเพมมากขนเปนเงาตามตว ดงนนการจดโรงเรยนอนบาลหรอสถานรบเลยงเดกทมประสทธภาพจะชวยแบงเบาภาระในการดแลเดกใหกบพอแม ชวยในการแกปญหาของสงคม อกทงยงมสวนชวยในการพฒนาเดกอยางถกตองเหมาะสมตามพฒนาการอกดวย ดงนนชวง 5 ปแรกของชวตวาเปนระยะทส าคญมากตอการวางรากฐานบคลกภาพของชวตมนษย การจดการศกษาในระดบปฐมวยจงเปนภาระกจส าคญทจะตองจดการศกษาส าหรบเดกในวยนอยางเหมาะสม รฐบาลไดเลงเหนถงความส าคญในเรองน จงไดวางนโยบายสนบสนนการจดการศกษาปฐมวย โดยรฐเปนผด าเนนการจดเองสวนหนง และสงเสรมใหเอกชนและสถาบนตาง ๆ ในสงคมจดการอบรมเรองการเลยงดเดกอกสวนหนง

การจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยสงท เกยวของและควรค านงถง ไดแก ปรชญาและแนวคดเกยวกบการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย พฒนาการในแตละชวงวย ตลอดจนความเปนมาและแนวโนมของการจดการศกษาในระดบน เพอเปนพนฐานส าหรบการจดการศกษาปฐมวยทเหมาะสม

ความหมายของเดกปฐมวย ค าวา “เดกปฐมวย” เราจะพบวามการก าหนดชอทแตกตางกนไป เชน เดกกอนวยเรยน เดกเลก

เดกระดบกอนประถมศกษา เดกอนบาลศกษา ซงค าเหลานมความหมายในตวเองในมตตางกน ส าหรบในเอกสารประกอบการสอนนจะใชค าวา “เดกปฐมวย” ซงจะครอบคลมค าทกลาวถงขางตนนทงหมด

เดกปฐมวย หมายถง เดกทมอายตงแตแรกเกด – 6 ป ซงมการเจรญเตบโตและพฒนาการทเปลยนแปลงรวดเรวอยางเหนไดชด เรยนรสงตาง ๆ ไดรวดเรว จะสะทอนพฤตกรรมทผใหญแสดงออกมาใหเหนในทก ๆ ดาน จงมค ากลาวไววาเดก คอ กระจกเงาทสะทอนใหเหนถงพฤตกรรมของผใหญ (สธภา อาวพทกษ, 2542 : 2)

เดกปฐมวย หมายถง เดกทมชวงอายตงแต 0 – 6 ป เปนวยเรมตนของการพฒนาการในทกดาน ไดแก ดานสตปญญา ดานรางกาย ดานอารมณ จตใจ และดานสงคม จงเปนวยทมความส าคญและเปนพนฐานของการพฒนาบคคลใหเจรญเตบโตอยางมคณภาพ (ทศนา แกวพลอย, 2544 : 1)

เดกปฐมวย หมายถง วยเดกตอนตน โดยนบตงแตแรกเกดถง 6 ป เปนวยทเตรยมตวเพอเขาสสงคมไดรจกบคคลอน ๆ มากขน นอกเหนอจากคนในครอบครวตนเอง เดกวยนเพงจะออกจากบานไปสโรงเรยน ยงไมพรอมทจะชวยเหลอตนเองหรอรบรกฎขอบงคบตาง ๆ ของโรงเรยน ตอเม ออายถง 6 ป เดกเรมชวยเหลอตวเองไดมากขน มความพรอมมากขน รจกเลนกบเพอน จงเปนวยทก าลงมความคด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

2

รเรมสรางสรรค คนทวไปมกเรยกเดกวยนวา เดกเลก เดกปฐมวย หรอเดกอนบาล (พชร เจตนเจรญรกษ, 2545 : 8 – 9)

เดกปฐมวยวา หมายถง เดกทมอายตงแตปฏสนธจนถง 5 ป 11 เดอน 29 วน ทงในระบบการศกษาและนอกระบบการศกษาซงพฒนาการดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญาก าลงพฒนาอยางเตมท (กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ, 2546: 1)

เดกปฐมวย หมายถง เดกตงแตปฏสนธจนถงอาย 5 ป 11 เดอน 29 วน หรออายต ากวา 6 ป (นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย 0 – 5 ป ระยะยาว พ.ศ. 2550 – 2559) (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2556 : 1) สรปไดวา เดกปฐมวย หมายถง เดกทมอายตงแตเรมปฏสนธจนถง 6 ป ซงเปนวยทพฒนาการดานตาง ๆ เปลยนแปลงไปอยางรวดเรว เปนวยทก าลงสนใจสงแวดลอมรอบตว มความอยากรอยากเหน ชางสงสย ชางซกถาม ชอบคนควา ส ารวจ อยไมนง ชอบอสระเปนตวของตวเอง มลกษณะของการยดตนเองเปนศนยกลางจงมกแสดงอารมณตาง ๆ อยางเปดเผย ชอบท าตามและเลยนแบบผ อน ในขณะเดยวกนกมความคดรเรมสรางสรรค จงเปนวยทมความส าคญและเปนพนฐานของการพฒนาบคคลในดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาใหเจรญเตบโตอยางมคณภาพ ความส าคญของเดกปฐมวย เดกวยเรมแรกของชวต หรอทเรยกวา “เดกปฐมวย” เปนชวงวยในการเจรญเตบโตทส าคญทสดของชวต เพราะพฒนาการทก ๆ ดานของมนษยทงดานรางกาย อารมณ สงคม บคลกภาพ โดยเฉพาะดานสตปญญาจะเจรญมากทสดและพฒนาการใด ๆ และเปนพนฐานทมความส าคญตอพฒนาการในชวงอน ๆ ของชวตเปนอยางมาก ดงท เยาวพา เดชะคปต (2542, หนา 13) ไดกลาวถงความส าคญของเดกปฐมวยตามแนวคดของนกจตวทยาและนกการศกษาไวดงน ซกมนต ฟรอยด (Sigmund Freud) ชใหความเหนวาประสบการณตาง ๆ ทไดรบในตอนตนของชวตจะมอทธพลตอชวตของคนเราจนถงวาระสดทาย เขาเชอวาการอบรมเลยงดในระยะปฐมวยจะมผลตอการพฒนาบคลกภาพของเดกในอนาคต ดงนนการปลกฝงทศนคต คานยมและบคลกภาพ รวมทงการสงเสรมการเรยนรใหกบเดกจะท าไดดทสดในชวงน อลซาเบธ เฮอรลอค (Elizabeth Hurlock) กลาววา วยเดกนบเปนวยแหงวกฤตการณในการพฒนาบคลกภาพ เปนระยะสรางพนฐานของจตใจวยผใหญตอไป บคลกภาพในวยผใหญแมวาจะมความแตกตางไปจากวยเดกมากเทาใดกตามแตจะเปนความแตกตางทถอก าเนดจากรากฐานในวยเดก เบนจามน เอส บลม (Benjamin S.Bloom) มความเชอและเขาใจวาสตปญญาของมนษยมากกวา 3 ใน 4 จะไดรบการพฒนาเมอเดก ซงถาหากวาไมไดรบการพฒนาอยางถกตองความสามารถในการเรยนรอาจจะถกยบยง นอกจากนนบลมยงพบวาสงแวดลอมมสวนส าคญทจะท าใหพฒนาการของบคคลชะงกงนหรอเพมขนได ซงแสดงวาสงแวดลอมมผลตอพฒนาการทางสตปญญาของเดกในระยะ 6 ปแรกของชวตมากกวาในระยะอน ๆ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

3

อรค อรคสน (Erik Erikson) กลาววา วยทารกตอนปลายเปนชวงวยทเรยนรเจตคตของความมนใจหรอไมมนใจ ซงขนอยกบการทพอแมใหสงทเดกตองการดานอาหาร การดแลเอาใจใสและความรกอยางชนชม เจตคตเหลานเดกจะมอยมากหรอนอยตลอดชวต สามารถสรางความร ความเขาใจตอคนทวไปและสถานการณของบคคลได โจ แอล ฟรอสท (Joe L.Frost) กลาววาเดกในชวง 4 – 5 ปแรกของชวตเปนชวงเวลาทความเจรญทางดานรางกายและจตใจเกดขนอยางรวดเรวทสด นอกจากนยงมความรสกทไวตออทธพลจากสงแวดลอมภายนอก นอกจากน กมล รอดคลาย (2537, อางถงในวรพล สารบรรณ, 2547, หนา 7) ไดกลาวถงความส าคญของเดกปฐมวยไววา เดกเปนทรพยากรทมคายง เปนความหวงของครอบครวและสงคม เปนผสบทอดมรดกทางวฒนธรรมและความเปนมนษยชาต เปนพลงส าคญในการพฒนาประเทศ อนาคตของประเทศจงขนอยกบคณภาพของเดก เดกทมความสมบรณและมพฒนาการในทก ๆ ดานทเหมาะสมกบวย ไมวาจะเปนพฒนาการทางดานรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม จะเปนผทสามารถด ารงชวตและอยในสงคมไดอยางมความสข สรปไดวาชวงปฐมวยเปนชวงทส าคญทสดของชวต เพราะเปนชวงทพฒนาการทกดานเจรญขนอยางรวดเรว ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญา การพฒนาเดกในชวงวยนจะเปนการวางพนฐานทางดานจตใจ อปนสยและความสามารถ ซงหากผทเกยวของสามารถสรางแบบแผนทางพฤตกรรมและเจตคตทดใหแกเดกปฐมวยไดแลว เดกปฐมวยจะสามารถเตบโตและมชวตอยในสงคมไดอยางมความสข ความหมายของการจดการศกษาปฐมวย

การจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยมชอเรยกทแตกตางกนไปอาท เชน การศกษาระดบกอนประถมศกษา การศกษากอนวยเรยน การศกษาปฐมวย ซงแตละชอทเรยกมวธการและลกษณะในการจดกจกรรม ซงมจดมงหมายทจะชวยในการพฒนาเดกเหมอนกน ในเอกสารประกอบการสอนนจะเรยกวา “การจดการศกษาปฐมวย”

การจดการศกษาปฐมวย คอการจดการศกษาในรปของการอบรมเลยงดทเปนพนฐานของชวต เพราะในปจจบนขอมลความรตลอดจนงานวจยตาง ๆ เปนทประจกษแลววา เดกตงแตแรกเกดจนกระทงถงอาย 6 ป เปนวยทส าคญทสดในการปพนฐานในการพฒนาไปเปนผใหญทสมบรณในอนาคต ทงในดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ส าหรบความหมายของการจดการศกษาปฐมวยมนกการศกษาและหนวยงานทเกยวของกบการพฒนาเดกปฐมวยไดใหความหมายดงตอไปน คารเตอร ว กด (Carter V. Good, 1945, p.200 อางถงในเยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 14) ไดใหความหมายของค าวา การจดการศกษาปฐมวย หมายถง โครงการหรอหลกสตรทจดส าหรบเดกในโรงเรยนเดกเลก โรงเรยนอนบาล หรอระดบชนประถมศกษาปท 1 – ชนประถมศกษาปท 3

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

4

ฮมส (Hymes, 1969, p.65 อางถงในเยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 14) ไดใหความหมายของการจดการศกษาปฐมวย หมายถง การจดการศกษาส าหรบเดกทมอายตงแตแรกเกดจนถง 6 ป ซงการจดการศกษาดงกลาวจะมลกษณะพเศษทแตกตางไปจากระดบอน ๆ ทงนเพราะเดกในวยนเปนวยทส าคญตอการวางรากฐานบคลกภาพและการพฒนาทางสมอง การจดการศกษาปฐมวย หมายถง การจดการศกษาส าหรบเดกทมอายตงแตแรกเกดจนถง 6 ป ซงการจดการศกษาดงกลาวจะมลกษณะพเศษทแตกตางไปจากระดบอน ๆ ทงนเพราะเดกในวยนเปนวยทส าคญตอการวางรากฐานบคลกภาพและการพฒนาทางสมอง การจดการศกษาส าหรบเดกในวยนมชอเรยกตางกนไปหลายชอ ซงแตละโปรแกรมกมวธการและลกษณะในการจดกจกรรม ซงมจดมงหมายทจะชวยพฒนาเดกในรปแบบตาง ๆ กน (เยาวพา เดชะคปต, 2542: 14) มาสโซเกลย (Massoglia, 1977, pp. 3 – 4 อางถงในเยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 34) กลาววา การจดการศกษาปฐมวยควรมสวนชวยใหเดกเกดพฒนาการและการเรยนรอยางเตมท ซงแนวคดในการจดการศกษาส าหรบเดกในวยนทกรปแบบควรมสวนส าคญดงน

1. เปนการสงเสรมพฒนาการของเดกทกดาน นบตงแตแรกเกดจนเรมเขาเรยนในระบบโรงเรยน 2. วางพนฐานทางสขภาพอนามยใหกบเดกตงแตตน รวมทงเดกทมขอบกพรองตาง ๆ 3. สงแวดลอมทางบานควรมสวนชวยใหเดกเจรญเตบโตและพฒนาในทก ๆ ดาน 4. พอแมควรเปนครคนแรกทมความส าคญตอลก 5. อทธพลจากทางบานควรมผลตอกระบวนในการพฒนาเดก และสามารถน าไปเปน

หลกในการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย กรมวชาการ (2546, หนา 1) กลาวถงการจดการศกษาปฐมวยไววา การศกษาปฐมวยเปนการพฒนาเดก ตงแตแรกเกดถง 5 ป 11 เดอน 29 วน บนพนฐาน การอบรมเลยงดและการสงเสรมกระบวนการเรยนร ทสนองตอธรรมชาต และพฒนาการของเดกแตละคน ตาม ศกยภาพ ภายใตบรบทสงคม-วฒนธรรม ทเดกอาศยอย ดวยความรก ความเอออาทร และความเขาใจของทกคน เพอสรางรากฐานคณภาพชวตใหเดกพฒนาไปสความเปนมนษยทสมบรณ เกดคณคาตอตนเองและสงคม วชรย รวมคด (2547, หนา 1) ไดใหความหมายของ การจดการศกษาปฐมวย หมายถง การจดการศกษาส าหรบเดกวย 0 – 6 ป เพอเตรยมความพรอม (readiness) และสงเสรมพฒนาการ (development) ดานรางกาย ดานอารมณ จตใจ ดานสงคม และดานสตปญญาใหกบเดกวยน หรออาจกลาวอกนยหนงไดวา เปนการจดประสบการณหรอกจกรรมทมจดมงหมายส าคญ คอ การสงเสรมพฒนาการทกดานใหแกเดกปฐมวย รวมทงการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม และคานยมทเหมาะสม เพอใหเดกเตบโตขนอยางมคณภาพ และพรอมทจะรบการศกษาในระดบสงขนอยางมประสทธภาพตอไป ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2548, หนา 1) ไดกลาวถงการจดการศกษาปฐมวย ตามความหมายทเปนสากล หมายถง การจดการศกษาในลกษณะการอบรมเลยงดและใหการศกษา เพอเตรยมความพรอมใหเดกแรกเกด – 5 ป กอนเขาเรยนในระดบประถมศกษา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

5

กลยา ตนตผลาชวะ (2551, หนา 10) ไดใหความหมายของ ค าวา การศกษาปฐมวย (early childhood education) หมายถง การบรหาร การดแล และการใหค าปรกษาแกเดกจากแรกเกดจนถงอาย 8 ขวบ โดยจดเปนระบบบรณาการระหวางการดแลและการใหการศกษาแกเดกเขาดวยกน เรยกว า Educare โดยการศกษาปฐมวยจะครอบคลมถงการดแลเดกทารก การดแลเดกเลก และโรงเรยนอนบาล สรปไดวา การจดการศกษาปฐมวย เปนการจดการศกษาใหกบเดกทมอายตงแตแรกเกดจนถง 6 ป ในลกษณะของการอบรมเลยงดทมความส าคญอยางยงในอนทจะชวยสงเสรมใหเดกปฐมวยไดรบการพฒนาในทกดาน ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญา ตลอดจนการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ไปในทศทางทถกตองเหมาะสม สอดคลองกบพฒนาการตามวย ความสามารถ และความแตกตางระหวางบคคล เปนการเตรยมความพรอมทจะเรยนรและวางรากฐานบคลกภาพ และการพฒนาสมอง เพอใหเดกเตบโตขนอยางมคณภาพ และพรอมทจะรบการศกษาในระดบทสงขนอยางมประสทธภาพตอไป ซงการจดการศกษาดงกลาวจะมลกษณะพเศษทแตกตางไปจากระดบอน ๆ การจดการศกษาปฐมวย

การจดการศกษาปฐมวยนบวนจะมความส าคญตอชมชนมากยงขน เนองจากสงคมไทยในอดตเดกอยในครอบครวทมผใหญดแล เพราะครอบครวไทยแตโบราณเปนครอบครวแบบขยายม ป ยา ตา ยาย อยรวมกน แตปจจบนสงคมไทยกลายเปนครอบครวเดยวทมแตพอ แม ลก และแมยงตองออกไปประกอบอาชพนอกบานเพอเพมรายไดใหกบครอบครว พอแมจงน าลกไปฝากไวตามสถานรบเลยงเดก สถานบรบาลทารก หรอโรงเรยนอนบาลเรวขน การศกษาปฐมวยจงกลายเปนความจ าเปนของชวตมากขนกวาเดม นกจตวทยา นกการศกษา รวมทงผเชยวชาญในวงการการศกษาตางกเลงเหนถงความส าคญของการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย เพราะจากการคนควาและวจยพบวา พฒนาการทก ๆ ดานของบคคลมรากฐานมาจากการพฒนาในวยเดกโดยเฉพาะในชวงอาย 0 – 6 ป ดงนนการปลกฝงทศนคต คานยมและบคลกภาพ รวมทงการสงเสรมการเรยนรใหกบเดกจะท าไดดทสดในชวงนซงเปนวยเรมตนของชวต การจดการศกษาปฐมวยทเหมาะสม ควรค านงถงการเสรมสรางพฒนาการดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญาอยางไดสดสวน กลาวคอเปดโอกาสใหเดกไดสรางเสรมพฒนาการดานรางกายทงกลามเนอใหญและกลามเนอเลก ไดรบอาหารทมคณคาทางโภชนาการและถกสวน ไดรบการปลกฝงและเสรมสรางพฒนาการดานอารมณ จตใจ สงคมและสตปญญาอยางเตมท เพอใหเดกเจรญเตบโตเปนบคคลทมประสทธภาพและมคณคาแกสงคม การพฒนาบคคลใหมคณภาพมผลมาจากการสงเสรมพฒนาการตงแตปฐมวย ซงเปนระยะวกฤตทเดกสามารถเรยนรสงตาง ๆ ไดอยางรวดเรว การกระตนทางตา ห จมก ลนและกาย ใหไดเหน ไดยน ไดสมผส และไดเรยนรโดยการเลนตงแตปฐมวย โดยเฉพาะการไดรบความรก ความอบอน การดแลจากพอแม จะชวยใหใยประสาทในเซลลสมองขยายงอกงาม ท าใหเดกสามารถเรยนรไดงาย รเหตผล อนเปนพนฐานการพฒนาเดกใหสมบรณมากทสด เดกเลก ๆ จะ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

6

เรยนรทกอยางในวยทเขายงเลกอย แตถาหากเดกวยนไมไดรบการเอาใจใส เมอพนวยนไปเดกจะเรยนรสงตาง ๆ ไดดวยความยากล าบากและในบางอยางกจะไมสามารถเรยนรไดอกเลย

บปผา เรองรอง (2525, หนา 20) กลาวถงการจดการศกษาปฐมวยวามความส าคญ และจะสงผลดในดานตาง ๆ ดงน 1. ดานพฒนาการเดก เปนทยอมรบกนโดยทวไปแลววาเดกตงแตแรกเกดจนกระทงถงวย 6 ขวบ จดวาเปนชวงวยทส าคญของชวตมนษย ทงนเปนเพราะพนฐานส าคญทสดของการพฒนาการทงทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม สตปญญาและบคลกภาพ ประสบการณตาง ๆ ทเดกไดรบในชวงวยนจะเปนผลสรางเสรมใหเดกไดพฒนาการตอไปในภายหนา 2. ดานการจดการศกษา การจดการศกษาปฐมวยทจดขนในสงคมปจจบนเปนการชวยใหเดกไดรบการเลยงดทถกตองและปลอดภย ในขณะเดยวกนเปนการใหความรแกพอแมและ ผเลยงดเดกใหมการอบรมเลยงดทถกตองดวย

3. ดานโอกาสในการเขารบการศกษา จากการทรฐไดขยายการจดการศกษาปฐมวยไปสชนบทหรอทใหเอกชนรบผดชอบ ท าใหเปนผลดตอโอกาสในการเขารบการศกษาของเดกอยางเทาเทยมกนทงในเมองและชนบท ฮาวกเฮรท และ แนนการแทน (Havighurst & Nengarten) กลาววาองคประกอบทสงผลตอการเรยนของเดกในโรงเรยนม 4 ประการ คอ

1. พนธกรรม 2. สภาพแวดลอมทางบาน 3. คณภาพของการศกษา 4. สงกปหรอแรงจงใจของเดก

สมร ทองด (2537, อางถงใน รศม ตนเจรญ, 2544, หนา 5) ไดกลาวถงความส าคญของการศกษาปฐมวยวา มความส าคญตอการพฒนาทรพยากรมนษย เนองจากเดกปฐมวยเปนวยแหงการวางรากฐานและเตรยมตวเพอชวต เปนระยะของการพฒนารากฐานของบคลกภาพและคณลกษณะทพงประสงคของสงคมและประเทศชาต นอกจากน ในทางการศกษายงถอไดวาชวตในชวงปฐมวยเปนวยทกระบวนการของการศกษาจะไดเรมตนเสรมสรางและพฒนาการเรยนร ซงจะตองพฒนาใหส งขนไปตามล าดบประกอบกบโดยธรรมชาตแลว กระบวนการศกษาของมนษยนน เปนกระบวนการทมการพฒนาตอเนองไปตลอดชวต วชรย รวมคด (2547, หนา 3 – 4) ไดกลาวถงความส าคญของการจดการศกษาปฐมวยไวดงตอไปน 1. ความส าคญตอการพฒนาทรพยากรมนษย นกจตวทยาและนกการศกษาหลายทานมความเหนทสอดคลองกนวาเดกปฐมวย เปนวยเรมตนของชวตมนษยและนบเปนชวงวยทส าคญทสดชวงหนงเพราะเปนชวงวยของการวางรากฐานและเตรยมตวเพอชวต ทงยงเปนชวงระยะทเกดการเรยนรมากทสดในชวตดวย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

7

2. ความส าคญตอการเสรมสรางคณลกษณะทพงประสงค นกจตวทยาหลายทานมความเหนสอดคลองกนวา ชวงวกฤตของชวตในระยะ 5 ปแรก เปนระยะส าคญในการวางรากฐานบคลกภาพของมนษย ดงนนการพฒนาคณภาพของประชาชนจงจ าเปนตองเรมพฒนา ตงแตระยะปฐมวยเพอใหเตบโตขนเปนคนทมคณภาพและมคณลกษณะทพงประสงคของสงคมและประเทศชาต

3. ความส าคญตอกระบวนการจดการศกษา เพยเจท (Jean Piaget) ผสรางทฤษฎทางปญหาทแพรหลายทสด กลาววา เดกในชวงอาย 2 – 6 ป เปนชวงวยทเดกเรมเรยนรภาษาพดและสามารถเรยนรสงตาง ๆ ไดดขน แตความสามารถในการเรยนรยงอยในลกษณะจ ากด ดงนนเดกในวยนจงจ าเปนตองไดรบการฝกทกษะการใชประสาทสมผส ซงการจดสภาพแวดลอมและประสบการณทเหมาะสมจะชวยเสรมสรางพฒนาการในดานการคดและพฒนาการเรยนรเพอพฒนาโครงสรางทางสตปญญาในขนตอไปใหสมบรณยงขน

4. การวางรากฐานเดกและเยาวชนในการพฒนาประเทศ การพฒนาประเทศชาตบานเมองนน จะตองเรมตนจากการพฒนาประชากรใหมคณภาพกอนเปนอนดบแรก เพอใหเปนทงคนเกง คนด คนทมสตปญญา มความสามารถและมคณธรรมจรยธรรม ซงคณสมบตตาง ๆ เหลานจะตองไดรบการปลกฝง อบรมสงสอนตงแตยงเดก ทงตองอาศยความรวมมอจากสถาบนทางสงคมทกสถาบนรวมมอกนพฒนาเดกตงแตเยาววย สรปไดวา การจดการศกษาปฐมวยมความส าคญตอการวางรากฐานการพฒนาทรพยากรมนษย เพอพฒนาใหเปนคนทมคณภาพตามคณลกษณะทพงประสงคของสงคมและประเทศชาต กระบวนการจดการศกษา การจดสภาพแวดลอมและประสบการณทเหมาะสมส าหรบเดกปฐมวยจะชวยเสรมสรางพฒนาการในดานการคดและพฒนาการเรยนรทางสตปญญาในขนตอไปใหสมบรณยงขน ทงนตองอาศยความรวมมอจากสถาบนทางสงคมทกสถาบนรวมมอกน หากผเกยวของกบเดกปฐมวยทกฝายไดตระหนกถงความส าคญดงกลาว และรวมมอกนพฒนาการศกษาระดบปฐมวยเปนอยางดแลว กจะสงผลใหไดประชากรทมคณภาพซงจะเตบโตมาเปนก าลงแหงการพฒนาประเทศไดในทสด องคประกอบของการจดการศกษาปฐมวย

ในปจจบนการจดการศกษาปฐมวยมรปแบบทแตกตางกน ทงนขนกบจดมงหมายของหลกสตร ปรชญา ความเชอ รปแบบวธการเรยนการสอน รวมตลอดถงการจดสงแวดลอม อยางไรกตาม โกรดอนและวลเลยมส บราวน (Gordon & Williams – Browne อางถงใน นภเนตร ธรรมบวร, 2551, หนา 15) กลาวถงการจดการศกษาปฐมวยวามองคประกอบทส าคญรวมกน 3 ประการ คอ

1. อตราสวนของครผสอนตอเดก 2. ขนาดของชนเรยน 3. การศกษา และประสบการณของคร และผดแลเดก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

8

นอกจากน สมาคมการอนบาลศกษาแหงประเทศสหรฐอเมรกา (National Association for the Education of Young Children หรอ NAEYC อางถงใน นภเนตร ธรรมบวร, 2551 หนา 15 - 16) ไดก าหนดมาตรฐานการจดการศกษาปฐมวยทมคณภาพไวดงตอไปน

1. ปฏสมพนธระหวางเดกและผใหญในชนเรยน การจดการศกษาปฐมวยทมคณภาพ ควรสงเสรมปฏสมพนธระหวางเดกและผใหญ ทงนเพอเปดโอกาสใหเดกไดพฒนาความเขาใจในตนเอง และบคคลรอบขาง

2. หลกสตรการเรยนการสอนควรสงเสรมใหเดกเปนผลงมอปฏบตจรงในชนเรยน โดยผานการจดกจกรรมทเหมาะสม ทงนตองค านงถงความสนใจ และประสบการณเดมของเดก

3. การตดตอสอสารกบพอแม ผปกครอง ถอเปนองคประกอบทส าคญมากในชวตของเดก โรงเรยนจงควรสงเสรม และกระตนใหพอแม ผปกครองมสวนรวมในการจดการเรยนการสอน

4. บคลากรในสถานศกษาปฐมวย ควรผานการอบรมเกยวกบพฒนาการเดก และการศกษาปฐมวย รวมตลอดถงเปนผทตระหนกในความตองการของเดก ทงนเนองจากคณภาพและความสามารถของบคลากรถอเปนองคประกอบทส าคญในการตดสนคณภาพของสถานศกษาปฐมวย

5. การใหความส าคญกบโครงสรางของระบบการบรหารบคลากรในสถานศกษาปฐมวย ทงนเพอเปนหลกประกนวา ความตองการและความสนใจของเดก รวมตลอดถงปฏสมพนธระหวางเดกและผใหญจะไดรบการตอบสนอง

6. การบรหารงานทมประสทธภาพ การจดการศกษาปฐมวยทมประสทธภาพสวนหนงขนอยกบคณภาพของการบรหารงาน การบรหารงานทมประสทธภาพรวมถงการตดตอสอสารทด การมความสมพนธทดกบชมชน ความมนคงทางเศรษฐกจการเงน รวมตลอดถงการใหความเอาใจใสตอความตองการ และการท างานของบคลากรในการปกครอง

7. การจดสงแวดลอมทางกายภาพทงภายในและภายนอกชนเรยน ควรค านงถงการมสวนรวมของเดกในกจวตรประจ าวนและปฏสมพนธระหวางเดกกบผใหญ

8. การดแลสขภาพ ความปลอดภยของเดกและผใหญ การจดการศกษาปฐมวยทมคณภาพจ าเปนตองค านงถงการปองกนโรคภยไขเจบและอบตเหตอนอาจเกดขน รวมตลอดถงใหความร แกเดกเกยวกบความปลอดภย และการดแลรกษาสขภาพของตนเอง

9. โภชนาการทด การจดการศกษาปฐมวยทมคณภาพควรค านงถงหลกโภชนาการทด กลาวคอ เดกจ าเปนตองไดรบสารอาหารทพอเพยงและมคณคา รวมตลอดถงมสขนสยในการรบประทานอาหารทด

10. การประเมนผลทเปนระบบและมความตอเนอง การประเมนผลเปนองคประกอบทส าคญในการปรบปรงและพฒนาคณภาพของการจดการศกษาปฐมวย การประเมนผลควรมงเนนทประสทธภาพของการจดการศกษาปฐมวยในการตอบสนองความตองการของเดกและผปกครอง

อาจสรปไดวาองคประกอบทส าคญในการจดการศกษาปฐมวย ไดแก เดก พอแม และคร ดงนนพอแม คร และผทเกยวของควรมความรความเขาใจเกยวกบจตวทยาพฒนาการ ธรรมชาตของเดก ตลอดจนเขาใจความคดและความตองการของเดก โดยการจดการศกษาปฐมวยจะตองจดใหสอดคลองกบ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

9

พฒนาการดานตาง ๆ ตามวยของเดก ค านงถงความสนใจ ความสามารถ ความถนด และความแตกตางระหวางบคคล นอกจากนนการใหการศกษาแกพอแมในการอบรมเลยงดเดกปฐมวย เพอใหพอแมเปนแบบอยางทดแกลกอยางแทจรง จงมความส าคญและจ าเปนอยางยงตอการพฒนาเดกปฐมวย

หลกการจดการศกษาปฐมวย เนองจากการเจรญเตบโตของเดกตงแตแรกเกดจนถง 6 ป เปนระยะทส าคญทสดของ พฒนาการทงทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม สตปญญาและบคลกภาพ ประสบการณตาง ๆ ทเดกไดรบมอทธพลตอการเสรมสรางความพรอมของเดกทจะพฒนาตนเองในขนตอไปใหบรรลถงศกยภาพแหงพฒนาการ ดงนนนกการศกษาปฐมวยหลายทานจงไดเสนอแนะหลกการในการจดการศกษาปฐมวยซงควรมความแตกตางจากการศกษาระดบอน ดงทสรมา ภญโญอนนตพงษ (2538, หนา 8 – 10) กลาวโดยสรปไวดงน โจน เฮนดรค (Joanne Hendrick) ยดหลกในการจดการศกษาวา “เดกคอใครและเดกตองการอะไร” ซงการจดการศกษาปฐมวย พนฐานส าคญควรยดหลกดงตอไปน คอ

1. เดกมพฒนาการทกขนตอน ดงนน ควรจดเตรยมการศกษาใหเหมาะสมกบระดบชน 2. เพมความสามารถในการพฒนาเดก โดยเนนใหเดกมความมนใจในตนเองและเหนคณคาของตนเอง 3. พฒนาการทางดานรางกายและอารมณใหดอยเสมอ 4. เดกเรยนรดวยกระบวนการ เชน ปฏบตจรง มสวนรวมประสบการณกบบคคลและท า

กจกรรมตาง ๆ เปดโอกาสใหเดกเรยนรอยางอสระโดยผานการเลน มโอกาสตดสนใจดวยตนเอง เคทส (Katz) สนบสนนวา หลกในการจดการศกษา ควรยดขอบขายตอค าถามทวา “เดก

ตองการอะไร” โดยเสนอวาพนฐานความตองการของเดกนนเปนสงส าคญทผใหญตองรวามอะไรบางและจะตอบสนองอยางไรจงจะพฒนาเดกอยางไดผล ความตองการพนฐานของเดกคอ

1. เดกตองการความรสกปลอดภยอยางแทจรง ในสวนความตองการทพฒนาตวเดกในระยะนนนความรสกทผกพนอยางมนคงไมใชเพยงแตผใหญใหความอบอนเทานน แตตองใหความปลอดภยหรอความมนคงแกเดก

2. เดกทกคนตองการความเพยงพอหรอความสามารถทจะท า ควรเสรมสรางเดกใหมความคดเกยวกบตนเองวาเปนคนด โดยคดค านงใหอยในขอบเขตทเพยงพอไมใชวาตนเองดเกนความเปนจรง

3. เดกทกคนควรมความรสกหรอประสบการณเกยวกบชวตของเขาในทางทดวา ชวตมคณคา ความพอใจอยางมเหตผล ความสนใจ ความแทจรง ดงนนควรท าในสงทเดกรสกวาชวตของเขาเปนความจรง

4. เดกมความตองการทจะใหผใหญกบเพอนเดกอน ๆ รวมใหเขาตองตดสนใจดวยประสบการณตนเอง ไมควบคมเดกทกดาน ปลอยใหเรยนรและตดสนใจทจะกระท ากจกรรมอะไรดวยตนเอง

5. เดกตองการใหผใหญยอมรบวามอ านาจในตวเขาเอง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

10

6. เดกตองการผลทดทสดจากการสนองตอบกลบมาจากผใหญและเพอน ๆ ซงคณสมบตทควรใหแกเดกนนไดแก ความสามารถ ความซอสตย ความใจด ความเมตตา การยอมรบในความแตกตางของผอน ความตองการทง 6 ประการนควรเปนหลกของความรบผดชอบทผใหญควรจดใหเดก ดงนนจงถอเปนหวใจหลกในการจดการศกษาปฐมวย สมาคมการอนบาลศกษาแหงประเทศสหรฐอเมรกา (National Association for the Education of Young Children หรอ NAEYC) ซงเปนหนวยงานทรบผดชอบทางดานการจดการศกษาปฐมวยของสหรฐอเมรกา ชแนวทางวาการจดการศกษาปฐมวยวา ควรเนนความคดเรองความเหมาะสมของพฒนาการ ซงไดแก ความเหมาะสมของอายและความเหมาะของแตละบคคล เยาวพา เดชะคปต (2542, หนา 22) ไดสรปหลกการจดการศกษาปฐมวยไววาควรค านงถงสงส าคญ 3 ประการ ดงน 1. ความเสมอภาคทางโอกาส เดกทกคนไมวาจะมาจากทใด สงคมใดมความเสมอภาคเทาเทยมกนในการทจะไดรบการพฒนาในระดบปฐมวย เพอใหเจรญเตบโตไปสความเปนพลเมองด มคณภาพ โดยเฉพาะเดกในชนบท ชมชนแออด หรอเดกทอยในครอบครวทยากไร ควรไดรบการพจารณาชวยเหลอเปนพเศษ เพอใหไดรบการพฒนาตามแนวทางเชนเดยวกบเดก ในเมองไดรบ 2. การพฒนาศกยภาพของเดก มนษยทกคนมศกยภาพหรอความสามารถอยภายในตวซงตดตวมาตงแตก าเนด ศกยภาพตาง ๆ เหลานสามารถพฒนาไดและสามารถจะน าออกมาใชเมอไดรบการกระตนทงจากสงเราภายนอกและแรงจงใจภายในตนเอง การจดการศกษาส าหรบเดกวยนจะตองพยายามดงเอาศกยภาพของเดกแตละคนออกมา และพฒนาศกยภาพนนใหเจรญงอกงามสมบรณ 3. ความแตกตางระหวางบคคล ความแตกตางระหวางบคคลเปนธรรมชาตของมนษย เดกแตละคนมความแตกตางกนตามคณสมบตประจ าตวและสงแวดลอมทไดรบ การจดการศกษาปฐมวยจะตองตระหนกถงหลกความจรงน การตระหนกถงความแตกตางระหวางบคคลจะเปนพนฐานในการวางแนวทางการพฒนาเดกตามลกษณะเฉพาะของเขา และเปนการพยายามเขาถงตวเดกแตละคนดวย สรปไดวา หลกในการจดการศกษาเพอการพฒนาเดกปฐมวย ควรจดการศกษาใหกบเดกดวยความเสมอภาคเทาเทยมกน โดยตองพยายามดงเอาศกยภาพของเดกแตละคนออกมา และพฒนาศกยภาพนนใหเจรญงอกงามสมบรณอยางเตมความสามารถ ทงนตองตระหนกถงความแตกตางระหวางบคคลของเดกแตละคน โดยการวางแนวทางการพฒนาเดกตามลกษณะเฉพาะเปนรายบคคล จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย

การจดการศกษาปฐมวยเปนการจดการศกษาทแตกตางจากการศกษาระดบอน โดยมรปแบบและจดมงหมายทจดแตกตางกนไปตามสภาพความตองการนโยบาย หรอหลกปรชญาการศกษาของแตละหนวยงานทจด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

11

จดมงหมายในการจดการศกษาปฐมวยทเหมาะสมควรมเปาหมายเดยวกนคอ การเนนการพฒนาเดกทก ๆ ดาน (Whole Child) เพราะเดกในวยนถาไดรบการสงเสรมและพฒนาอยางถกตองเหมาะสมจะสงผลดและเปนรากฐานตอพฒนาการและการศกษาในระดบอนดวย ดงนนการจดการศกษาระดบนจงควรจะเปนการจดการศกษาทเสรมสรางพฒนาการและประสบการณของเดกใหมความพรอมใหมากทสดเทาทจะท าได ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2526, หนา 336) ไดก าหนดจดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวยไวดงตอไปน 1. เพอสงเสรมพฒนาการทางกายของเดกอยางเตมท จะไดเปนพลเมองทสมบรณแขงแรง 2. เพอสงเสรมพฒนาการดานบคลกภาพ อารมณและสงคมของเดก เพอใหเปนผใหญทมสขภาพสมบรณ มความเขมแขงทางจตใจทจะเผชญอปสรรคและอนตรายได 3. เพอใหเดกมคณลกษณะนสยทพงประสงค มความขยน ซอสตย มระเบยบวนย ประหยด และรกความสะอาด 4. เพอสงเสรมความคดสรางสรรคดานตาง ๆ

5. เพอเชอมโยงความสมพนธระหวางบานกบโรงเรยน หรอศนยเดกกอนวยเรยนในการสงเสรมพฒนาการดานตาง ๆ ของเดก 6. เพอตระหนกในปญหาความเบยงเบนของพฒนาการตงแตแรกและด าเนนการตอไปโดยเหมาะสม

หนวยศกษานเทศก ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2528, หนา 3) กลาววาเปาประสงคของการจดการศกษาระดบปฐมวยไวดงน

1. พฒนาเดกในดานคานยม มพฤตกรรมทดเหมาะสมกบชวต 2. เตรยมเดกใหพรอมทางดานรางกาย อารมณ สงคมและจตใจ 3. พฒนาเดกใหรจกตนเองและใชชวตกบผอนอยางมความสข 4. จดประสบการณใหแกเดกอยางกวางขวางตอเนองกน 5. สงเสรมความสามารถและความช านาญในการสอสารตดตอสมพนธทางสงคม 6. สงเสรมความสามารถทางการท างานงาย ๆ และความคลองตวในการเคลอนไหว 7. สงเสรมความสามารถในการควบคมอารมณ 8. เพมความสามารถในการควบคมตนเอง 9. เพมความช านาญในการคดวจารณและแกปญหา 10. ใหโอกาสเดกไดแสดงออกและมความซาบซงในสงสวยงาม

สมาคมการอนบาลศกษาแหงประเทศสหรฐอเมรกา (National Association for the Education of Young Children หรอ NAEYC, 1987 อางถงใน สรมา ภญโญอนนตพงษ, 2550, หนา 4) ไดชแนะแนวทางวา การจดการศกษาปฐมวยทมอายตงแตแรกเกดถง 8 ป ควรเนนแนวความคดเรองความเหมาะสมตามธรรมชาต ความเจรญของเดกดงน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

12

1. จดใหเหมาะสมกบวยของเดก เดกในชวงอายตงแตแรกเกดถง 8 ป มการเปลยนแปลงและเจรญเตบโตอยางตอเนอง ทงทางดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ดงนนความรและประสบการณตาง ๆ ทเดกไดรบในวยน จงมความส าคญมากตอพฒนาการของเดก ครตองเตรยมสงแวดลอมและประสบการณทเหมาะสมใหกบเดกวยน

2. จดใหตอบสนองเดกเปนรายบคคล เดกแตละคนม เอกลกษณเฉพาะตน มรปแบบอตราการเจรญเตบโต บคลกภาพ แบบของการเรยนร และพนฐานทางดานครอบครวในแตละสวนแตกตางกน ดงนน การจดประสบการณและความสมพนธทผใหญจะใหกบเดกแตละคน จงควรมความแตกตางกน เอสสา (Essa 1996, pp 19 – 20) กลาวถงการจดการศกษาปฐมวยวาไดรบการพฒนาขนมาจากแรงผลกดนของสงคม และความตองการของสงคม ท าใหเกดการจดโครงการการบรการตาง ๆ กน ทงเพอการดแลและการศกษา ซงในการพฒนาการศกษาปฐมวยนมจดประสงคเพอ

1. บรการใหการดแลและเลยงดเดกใหเปนไปอยางเหมาะสมกบพฒนาการ 2. ใหการศกษาเพอสงเสรมการปรบตวเขากบสงคม ทกษะทางปญญา และพฒนาการในทกดาน 3. จดเปนบรการเพอการชวยเหลอผดอยโอกาส เดกยากจน ใหไดรบการศกษา การดแล

สขภาพ การดแลฟน โภชนาการและการศกษาส าหรบผปกครอง นตยา ประพฤตกจ (2539, หนา 11 – 12) กลาววา เปาหมายการสอนเดกปฐมวยควรประกอบดวย

1. สรางเสรมใหเดกเกดความคดรวบยอดทดตอตนเอง มเจตคตทดตอตนเองและมการเรมตนในโรงเรยนทด เพอสงเสรมใหเดกพฒนาถงขดสดยอด

2. ใหโอกาสเดกไดพฒนาบคลกภาพทก ๆ ดานโดยการ 2.1 จดประสบการณตรงเกยวกบความสมพนธทางสงคม 2.2 ฝกใชกลามเนอใหญและเลกเพอพฒนารางกาย 2.3 ยอมรบการแสดงออกทางดานอารมณของเดก 2.4 สรางประสบการณทสรางเสรมใหเดกใชความคดวเคราะหปญหาและแกไขปญหาได

ในหลาย ๆ รปแบบ 3. กระตนใหเดกมพฒนาการทางภาษาโดยจดใหเดกไดฝกฟงและพด 4. พฒนาการรบร (awareness) โดยผานประสาทสมผสทง 5 5. สงเสรมใหเดกสามารถพงพาตนเอง 6. ชวยเหลอเดกในการคนควาส ารวจสงแวดลอม และชวยใหเดกรสกพอใจหรอสนใจในความ

อยากรอยากเหนของตน 7. ชวยสรางเดกใหมนสยทดในการท างาน 8. มประสบการณทดกบเพอน ๆ 9. จดประสบการณทสนองความตองการของเดกแตละคนและเดกเปนกลม 10. พฒนาใหเดกมเจตคตทดตอคร โรงเรยน และเขาใจสายใยสมพนธระหวางบานกบโรงเรยน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

13

11. สรางเสรมประสบการณทเดกยงไมมทบาน นอกจากน กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ ไดมการก าหนดหลกสตรการศกษาปฐมวย

พทธศกราช 2546 ขน เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาเดกปฐมวยไดอยางถกตองเหมาะสม มประสทธภาพและมาตรฐานเดยวกน สอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 และหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยก าหนดจดมงหมายของการพฒนาเดกแตละวย ดงน

เดกอายต ากวา 3 ป การพฒนาเดกอายต ากวา 3 ป มงสงเสรมใหเดกมพฒนาการดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม

และสตปญญาทเหมาะสมกบวย ความสามารถ ความสนใจและความแตกตางระหวางบคคล เพอใหเดกมคณลกษณะทพงประสงค ดงน (กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 7)

1. รางกายเจรญเตบโตตามวยและมสขภาพด 2. ใชอวยวะของรางกายไดคลองแคลวประสานสมพนธกน 3. มความสขและแสดงออกทางอารมณไดเหมาะสมกบวย 4. รบรและสรางปฏสมพนธกบบคคลและสงแวดลอมรอบตว 5. ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมกบวย 6. สอความหมายและใชภาษาไดเหมาะสมกบวย 7. สนใจเรยนรสงตาง ๆ รอบตว เดกอาย 3 – 5 ป หลกสตรการศกษาปฐมวยส าหรบเดกอาย 3 – 5 ป มงใหเดกมพฒนาการดานรางกาย อารมณ

จตใจ สงคมและสตปญญา ทเหมาะสมกบวย ความสามารถและความแตกตางระหวางบคคล จงก าหนดจดมงหมายซงถอเปนมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค ดงน (กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 26) 1. รางกายเจรญเตบโตตามวยและมสขนสยทด 2. กลามเนอใหญและกลามเนอเลกแขงแรงใชไดอยางคลองแคลวและประสานสมพนธกน 3. มสขภาพจตด และมความสข 4. มคณธรรม จรยธรรมและจตใจทดงาม 5. ชนชมและแสดงออกทางศลปะ ดนตร การเคลอนไหว และรกการออกก าลงกาย 6. ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมกบวย 7. รกธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรมและความเปนไทย 8. อยรวมกบผ อนไดอยางมความสข และปฏบตตนเปนสมาชกทดของสงคมในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 9. ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย

10. มความสามารถในการคดและการแกปญหาไดเหมาะสมกบวย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

14

11. มจนตนาการและความคดสรางสรรค 12. มเจตคตทดตอการเรยนรและมทกษะในการแสวงหาความร ความพรอมในการเรยนของเดกปฐมวย องคประกอบของความพรอมในการเรยนของเดกปฐมวย ไดแก ความพรอมดานรางกาย ความ

พรอมดานอารมณ จตใจและสงคม ความพรอมดานสตปญญา ความพรอมดานรางกาย ประกอบดวย การบงคบกลามเนอใหญและกลามเนอเลก การใชประสาทสมผส การเจรญเตบโตทางรางกาย สขภาพอนามยและบคลกภาพ ความพรอมดานอารมณ จตใจและสงคม ประกอบดวย ความสามารถในการชวยเหลอตนเอง การปฏบตตนในการอยรวมกน ความอดทน อดกลน ความเชอมนในตนเอง ความราเรงแจมใส ความมน าใจเออเฟอเผอแผ ความเมตตากรณา มารยาทเรยบรอย การใชวาจาทไพเราะ การมวนยในตนเอง การตรงตอเวลา การเคารพในสทธของผอน การยอมรบและเขาใจเมอกระท าความผด รจกการแกปญหาเฉพาะหนาและการรกษาความสะอาด ความพรอมดานสตปญญา ประกอบดวย ความรพนฐานทางภาษา ไดแก ความพรอมในการฟง พด อานและเขยน ความรพนฐานทางคณตศาสตร ไดแก การเปรยบเทยบสงทอยรอบตว การจ าแนกความแตกตางและความคลายคลงของภาพและเสยง การจดประเภทของสงของ การล าดบเหตการณ การนบและรคาของจ านวนหนงถงสบ การมความคดรเรมสรางสรรค ความจ า และความคดรวบยอด

จากจดมงหมายดงกลาวเปนทมาของหลกการจดการศกษาปฐมวย การสงเสรมพฒนาการของเดกใหพรอมทจะด าเนนชวตในภายหนา ขนอยกบการวางรากฐานขนตนใหแกเดกในระยะทเดกก าลงพฒนา เยาวพา เดชะคปต (2542, หนา 18 – 19) ไดกลาวถงการจดการศกษาปฐมวยวาเปนการจดการศกษาทมงเนนการอบรมเลยงดเปนสวนใหญ เพอใหเดกพฒนาทกดานดงตอไปน

1. ดานรางกาย สงเสรมความเจรญเตบโต ความแขงแรงของรางกาย ปลกฝงสขนสยทางสขภาพอนามย ฝกกจนสยและสขนสย รจกรกษาความสะอาด เลอกรบประทานอาหารทมประโยชน รจกการใชหองน า หองสวมไดถกตอง ฝกใหเลนและออกก าลงกายเพอเปนการบรหาร กลามเนอและประสาทสมผส รจกการพกผอนอยางถกวธ

2. ดานอารมณและจตใจ สงเสรมดานสขภาพจต เชน ปลกฝงใหรจกควบคมอารมณ มจตใจราเรงแจมใส ชนชมตอความไพเราะและสงสวยงาม ฝกใหมจตใจเมตตากรณา เออเฟอเผอแผ ซอสตย มสมมาคารวะ กตญญกตเวท เคารพเชอฟง ประหยด ขยนหมนเพยรอดทน มระเบยบวนยและเชอถอในค าสงสอนของศาสนา

3. ดานสงคม สงเสรมการพฒนาลกษณะนสย เชน ปลกฝงใหเดกรจกเคารพตนเอง กลาพด กลาแสดงออกดวยตนเองในทางทถกตองตามขนบธรรมเนยมประเพณ รจกเลนและท างานรวมกบผอน เคารพสทธและหนาท ตลอดจนความรบผดชอบ ฝกใหรจกการรบ การให พรอมทจะปรบตวเขากบสงคมและสงแวดลอมทด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

15

4. ดานสตปญญา สงเสรมพฒนาการดานสตปญญา เชน ใหรจกหาเหตผลจนเกดความเขาใจและรจกตดสนใจดวยตนเอง สนใจตอสงตาง ๆ รอบตว มความคดรเรมสรางสรรค ฝกใหเปนคนวองไว รกการเรยนร รจกการใชเวลาวางใหเปนประโยชนและมประสบการณพอทจะเรยนในระดบตอไป

ดงนนจดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวยควรเปนการจดเพอพฒนาเดกในทกดานพรอม ๆ กน และควรสงเสรมใหบานและโรงเรยนไดมการรวมมอในการสงเสรมพฒนาการใหแกเดกปฐมวยไปพรอมกนดวย

นโยบายการจดการศกษาปฐมวย

ประเทศไทยมแผนการพฒนาเดกมาตงแตป 2522 โดยไดจดใหมการท าแผนพฒนาเดกระยะยาวและแผนพฒนาเยาวชนระยะยาว นอกจากนยงไดจดท าแนวนโยบายการด าเนนการพฒนาเดกโดยใชสภาวะความตองการพนฐานและบรการส าหรบเดก (สพด.) ดวย ในแผนพฒนาเดกทกแผนจะกลาวถงการพฒนาเดกโดยรวมตงแต 0 – 18 ป หรอ 0 – 25 ป แตไมมแผนทเนนเฉพาะเดกปฐมวย 0 – 5 ป หนวยงานทรบผดชอบโดยตรงในการพฒนาเดกและเยาวชน คอ ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต จากมตคณะรฐมนตร เมอวนท 16 มนาคม 2542 เรองนโยบายการศกษาขนพนฐาน 12 ป ขอ 2.1 ระบวารฐบาลใหความส าคญกบการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) เพราะการพฒนาเดกในวยนเปนชวงเวลาส าคญส าหรบการพฒนาการทางสมองของบคคล การศกษาระดบนควรเปนการศกษาเพอเตรยมความพรอมโดยการสงเสรมใหชมชน หรอสถาบน หรอองคกรในทองถน โดยเฉพาะอยางยงสถาบนครอบครวควรมสวนรวมในการจดการศกษาระดบนควบคกนไปดวย ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 ซงมหลายมาตราทเกยวของกบการพฒนาเดกปฐมวย ไดแก

มาตรา 13 (1) ก าหนดใหบดา มารดา หรอผปกครองมสทธไดรบสทธประโยชนการสนบสนนจากรฐ ใหมความร ความสามารถในการอบรมเลยงด และการใหการศกษาแกบตรหรอบคคลซงอยในความดแล

มาตรา 14 (1) บคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน ซงสนบสนนหรอจดการศกษาขนพนฐาน มสทธไดรบสทธประโยชนการสนบสนนจากรฐใหมความร ความสามารถในการอบรมเลยงดบคคลซงอยในความดแลรบผดชอบ

มาตรา 18 และ 18 (1) การจดการศกษาปฐมวย และการจดการศกษาขนพนฐาน ใหจดในสถานศกษาดงตอไปน ไดแก ศนยเดกเลก ศนยพฒนาเดกเลก ศนยพฒนาเดกกอนเกณฑของสถาบนศาสนา ศนยบรการชวยเหลอระยะแรกเรมของเดกพการและเดกซงมความตองการพเศษ หรอสถานพฒนาเดกปฐมวยทเรยกชออยางอน

มาตรา 47 ใหมระบบการประกนคณภาพการศกษา เพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ ประกอบดวยระบบการประกนคณภาพภายในและระบบการประกนคณภาพภายนอก (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2550, หนา 1 – 2)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

16

ดงนนรฐจงมบทบาทโดยตรง หรอมสวนรวมและสงเสรมสนบสนนใหบคคล ครอบครว องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอน มสวนรวมในการพฒนาเดกปฐมวยใหทวถงมคณภาพและไดมาตรฐานเทาเทยมกน

ตอมาเมอวนท 22 พฤษภาคม 2550 คณะรฐมนตรมมตใหความเหนชอบ นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) ระยะยาว พ.ศ. 2550 – 2559 และไดมอบหมายใหกระทรวงศกษาธการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย กระทรวงและหนวยงานอนทเกยวของ รวมรบผดชอบในการน านโยบายสการปฏบตใหปรากฏผลเปนรปธรรม เพอสรางเดกไทยใหเปนบคลากรทมคณภาพของประเทศ ดวยความส าคญรวมทงหลกการและเหตผลดงทไดกลาวแลว ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา จงไดด าเนนการเสนอนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) ระยะยาว พ.ศ. 2550 – 2559 ประเดนตาง ๆ ดงน วสยทศน ในป 2559 เดกปฐมวยทกคนไดรบและมการพฒนาทดและเหมาะสมอยางรอบดาน สมดล เตมศกยภาพ พรอมทงเรยนรอยางมความสข เตบโตตามวยอยางมคณภาพ เพอเปนรากฐานอนส าคญยงในการพฒนาเดกในระยะตอ ๆ ไป วตถประสงคของนโยบายและยทธศาสตร 1. เพอใหมแนวคดและแนวทางรวมกนทงระดบชาตและทกระดบในการสงเสรมสนบสนนเดกปฐมวยทกคนใหมพฒนาการสงสดตามศกยภาพของตน 2. เพอใหกระทรวง และหนวยงานทเกยวของน านโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย ฯ ไปด าเนนการจดท าเปนยทธศาสตร/แผนปฏบตการอยางเปนรปธรรม เพอการพฒนาเดกปฐมวยอยางมประสทธภาพ 3. เพอเปนแนวทางในการเกบขอมล ขอสนเทศ การวจย การตดตาม และประเมนผล 4. เพอใหการพฒนาเดกปฐมวยเปนสวนส าคญของการปฏรปการศกษา

นโยบาย พฒนาเดกปฐมวยชวงอาย 0 – 5 ป ทกคน อยางมคณภาพ เตมศกยภาพ มครอบครวเปนแกนหลก และผมหนาทดแลเดกและทกภาคสวนของสงคมไดมสวนรวมในการจดบรการและสงแวดลอมทด เหมาะสม สอดคลองกบสภาพของทองถนและการพฒนาเดกตามวย กลมเปาหมาย ไดแก

1. เดกอาย 0 – 5 ปทกคน 2. พอแม สมาชกในครอบครว ผเตรยมตวเปนพอแม 3. ผทเกยวของกบเดกโดยตรง ไดแก ผบรหารสถานพฒนาเดกปฐมวย คร ผดแลเดก พเลยง

เดก ผสงอายทดแลเดก แพทย พยาบาล นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห เจาหนาทสาธารณสข ฯลฯ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

17

4. ชมชน ไดแก องคกรปกครองสวนทองถน องคกรชมชนตาง ๆ ผน าทางศาสนา อาสาสมครในรปแบบตาง ๆ กลมอาชพ นกเรยน/เยาวชน

5. สงคม ไดแก สถาบนทางสงคม สอมวลชน สถาบนวจย สถาบนการศกษา นกวชาชพและองคกรวชาชพตาง ๆ องคกรของรฐ องคกรเอกชน องคกรธรกจ องคกรระหวางประเทศ ฯลฯ

ยทธศาสตรหลก ยทธศาสตรหลก เปนแนวคดและทศทางทจะน าไปเปนกรอบในการจดท าแผนปฏบตการทชดเจนตอไป ยทธศาสตรหลก ประกอบดวย 3 ยทธศาสตร

1. ยทธศาสตรการสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวย 2. ยทธศาสตรการสงเสรมพอแม และผทเกยวของเพอพฒนาเดกปฐมวย 3. ยทธศาสตรการสงเสรมสภาพแวดลอมทเออตอการพฒนาเดกปฐมวย (ส านกงานเลขาธการ

สภาการศกษา, 2550, หนา 17 – 20) จากนโยบายดงกลาวแสดงใหเหนถงการใหความส าคญของการใหการศกษาแกเดกปฐมวย ทกกลมทงเดกปกตและเดกพเศษ ซ งปรากฏออกมาในรปแบบของการจดการศกษาทง 3 รปแบบ คอ การศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย โดยสามารถจดในสถานศกษาไดเชนเดยวกบการศกษาขนพนฐาน ซงตองมระบบการประกนคณภาพภายใน เพอน าไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา ขณะเดยวกนกใหความส าคญแกพอแม ผปกครอง และผทเกยวของ ใหมความรเรองการอบรมเลยงดเดกอยางถกตองเพอใหบรการแกเดกอยางทวถง สรป

เดกปฐมวยเปนวยทส าคญทสดของชวตเพราะเปนชวงทพฒนาการทกดานของเดกเจรญขนอยางรวดเรว ทงดานรางกาย อารมณ จตใจสงคม สตปญญาและบคลกภาพ การพฒนาเดกในชวงวยนจะเปนการวางพนฐานทางดานจตใจ อปนสยและความสามารถซงจะมผลตอไปในอนาคตของเดก ดงนนการจดการศกษาปฐมวยจงมสวนชวยใหเดกเกดการพฒนาการและการเรยนรอยางเตมท องคประกอบทส าคญของการจดการศกษาปฐมวยม 3 ประการ คอ เดก พอแม และคร การจดการศกษาปฐมวยมงพฒนาเดก โดยยดหลกความเสมอภาคทางโอกาส การพฒนาศกยภาพของเดกและความแตกตางระหวางบคคล

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 ก าหนดนโยบายในการพฒนาเดกปฐมวยโดยใหทกสวนของสงคมมสวนรวมในการจดบรการใหสอดคลองกบสภาพของทองถนและผรบบรการ เพอใหเดกทกคนไดพฒนาอยางเตมศกยภาพและคณภาพ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

18

แบบฝกหดทายบทท 1 1. จงอธบายความหมายของเดกปฐมวยและการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย ตามความ

เขาใจของทาน 2. ทานคดวาเดกปฐมวยมความส าคญอยางไร 3. การจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยมแนวคดในการจดอยางไร 4. จงอธบายความส าคญของการจดการศกษาปฐมวย ตามความคดเหนของทาน 5. ทานคดวาอะไรเปนองคประกอบส าคญทสงผลตอการเรยนของเดกในโรงเรยน 6. จงอธบายหลกในการจดการศกษาปฐมวย ตามความคดของทาน 7. การจดการศกษาปฐมวยมงพฒนาเดกในดานใดบาง 8. ทานคดวาจดมงหมายในการจดการศกษาปฐมวยทเหมาะสมควรมลกษณะอยางไร

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

19

เอกสารอางอง

กลยา ตนตผลาชวะ. (2551). การจดกจกรรมการเรยนรส าหรบเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : โรงพมพมตรสมพนธกราฟฟค

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, ส านกงาน. (2526). การจดบรการศนยการศกษาเดกกอนวยเรยน. กรงเทพ ฯ : ส านกนายกรฐมนตร.

........... (2528). การจดสถานการอบรมในศนยเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : ศรเดชา.

........... (2542). การพฒนาเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : ส านกนายกรฐมนตร.

........... (2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม(ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๕. กรงเทพ ฯ : ส านกนายกรฐมนตร.

ทศนา แกวพลอย. (2544). กระบวนการจดประสบการณพฒนาการเรยนรเดกปฐมวย. ลพบร: สถาบนราชภฏเทพสตร.

ทพยสดา สเมธเสนย. (2543). การพฒนาเดกปฐมวยตามแนวพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542. กรงเทพ ฯ

: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต นภเนตร ธรรมบวร. (2551). หลกสตรการศกษาปฐมวย (พมพครงท3 ฉบบปรบปรง). กรงเทพ ฯ :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. นตยา ประพฤตกจ. (2539). การพฒนาเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : โอเดยนสโตร บปผา เรองรอง. (2525). การปฐมวยศกษา. นครศรธรรมราช : วทยาลยครนครศรธรรมราช. พชร เจตนเจรญรกษ. (2545). เอกสารประกอบการสอนรายวชา 1072307 การเตรยมความพรอม

เพอการเรยนรของเดกปฐมวย. ลพบร : สถาบนราชภฏเทพสตร. เยาวพา เดชะคปต. (2542). การศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : แมค ........... (2542). การจดการศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : แมค รศม ตนเจรญ. (2544). เอกสารประกอบการสอนรายวชาการศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : สถาบนราช

ภฏบานสมเดจเจาพระยา. เลขาธการสภาการศกษา, ส านกงาน. (2550). นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5

ป) ระยะยาว พ.ศ.2550 – 2559. กรงเทพ ฯ : ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน. ..............(2556). การดแลและการศกษาเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. วชาการ, กรม กระทรวงศกษาธการ. (2546). หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546. กรงเทพ

ฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว. วชาการและมาตรฐานการศกษา, ส านก. (2548). แนวด าเนนงานศนยปฐมวยตนแบบ. กรงเทพ ฯ : ม.ป.ท. วชรย รวมคด. (2547). การพฒนาหลกสตรการศกษาปฐมวยในประเทศไทย. เลย : คณะครศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏเลย.

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

20

สรมา ภญโญอนนตพงษ. (2538). แนวคดสแนวปฏบต : แนวการจดประสบการณปฐมวยศกษา (หลกสตรการศกษาปฐมวย).

กรงเทพ ฯ : ดวงกมล. ........... (2550). การศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต. สธภา อาวพทกษ. (2542). การดแลเดกปฐมวย. อตรดตถ : สถาบนราชภฏอตรดตถ. คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, ส านกงาน. (2551). แนวทางการจดการเรยนรตามหลกสตร

แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน.

หรรษา นลวเชยร. (2535) ปฐมวยศกษา : หลกสตรและแนวปฏบต. กรงเทพ ฯ : โอเดยนสโตร. Carter V. Good. (1945). Dictionary of education. New York and London: McGraw – Hill

Book. Essa, Eva. (1996). Introduction to Early Childhood Education. 2nd ed. Albany : Delmar

Publishers. Hymes, J.L. (1969). Early childhood education: An introduction to the program.

Washington D.C.: The National Association for Education of Young Children.

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

21

บทท 2 แนวคดและทฤษฎของนกการศกษาทเกยวของกบการศกษาปฐมวย

แนวคดของนกปรชญาและนกการศกษาทเปนพนฐานในการจดการศกษาปฐมวยเรมมาตงแตสมย

กรกและโรมน การจดการศกษาในสมยนนจะสะทอนใหเหนสภาพทางการเมองและสภาพทางสงคมในยคนน เชน กรกจะมการจดการศกษาทเนนเรองการเตรยมบคคลและพฒนาคนเพอเปนทหาร ฝกวนยดานความกลาหาญ ความรกชาต ความแขงแรง การมไหวพรบ ความอดทนและความส าคญของอสรภาพ สวนทางโรมนจะมแนวการจดการศกษาเพอประโยชนในการด ารงชวต แนวคดของนกปรชญาและนกการศกษาทส าคญในอดตยงคงมอทธพลตอแนวคดในการจดการศกษาปฐมวยในปจจบน การศกษาแนวคดของนกปรชญาและนกการศกษาเหลานนจะชวยใหนกการศกษาปฐมวยในปจจบนเขาใจและไดแนวทางในการจดประสบการณทเหมาะสมสอดคลองกบความตองการตามสภาพการณ ดงท หรรษา นลวเชยร (2535, หนา 2) กลาวถงแนวคดทส าคญของนกปรชญาและนกการศกษาทชใหเหนความส าคญของเดกปฐมวยไวดงน พลาโต (Plato 428 – 345 B.C) และอรสโตเตล (Aristotle 384 – 322 B.C) ไดเลงเหนความส าคญของเดกในชวงอาย 6 ปแรกของชวต พลาโต (Plato) เชอวารฐควรเตรยมเดกตงแตทารกเพอใหพรอมทจะสนองความตองการของประเทศ สวนอรสโตเตล (Aristotl) เชอวาบานและโรงเรยนควรมสวนในการเลยงดบตร เขาเชอวาเดกอายกอน 7 ป ควรไดรบการดแลทบานโดยแม และพยาบาล จากแนวความคดของนกปรชญาตาง ๆ จงเปนพนฐานทส าคญตอการจดการศกษาปฐมวยในสมยตอมา หลงจากยคกรกและโรมนเสอมลง การจดการศกษาในระบบโรงเรยนตกอยภายใตก ารด าเนนการของโบสถ เดก ๆ ถกมองวาเปนผใหญขนาดเลก ดงจะเหนไดในยคลาอาณานคมของอเมรกา เดก ๆ จะเปนเครองมอทางเศรษฐกจ ปลกผกและท างานในโรงงาน เดกอยในครอบครวขนาดใหญจะตองถกเขมงวดในเรองระเบยบวนย การเชอฟงค าสงอยางเขมงวดและไมมสทธแสดงความคดเหน การลงโทษเปนเครองมอส าคญทจะท าใหเดกอยในระเบยบวนย โดยเฉพาะอยางยงมการลงโทษทรนแรงและท าใหเดกไดรบความอบอาย

มารตน ลเธอร (Martin Luther 1483 – 1546) เชอวาสถาบนครอบครวเปนสถาบนขนมลฐานทส าคญในการใหการศกษาแกบตรโดยการใหการศกษาแกพอแม ศนยแมและเดก บานรบเลยงเดกและการศกษาครอบครว

แนวคดและทฤษฎของจอหน อาโมส คอมมวนอส (Johann Amos Comennius)

จอหน อาโมส คอมมวนอส มชวตอยในชวงระยะเวลาระหวางป ค.ศ.1592 – ค.ศ.1670คอมมวนอสเหนพองกบความคดของลเธอรวา เดกทกคนควรมสทธไดรบการศกษาในโรงเรยน ดวยเหตผลทวาเดกทกคนมความเปนมนษยเทาเทยมกน ดงนนเดกทกคนจงควรไดรบการศกษาเหมอน ๆ กน เขาเสนอ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

22

แนวคดทางการศกษาวา การศกษาควรเรมตนทบานเพราะแมเปนบคคลทมความส าคญอยางยงในชวง 6 ปแรก และในชวงอาย 6 – 12 ป จงเรมเขาโรงเรยน นอกจากนเขายงเชอวา “การเลน” เปนเครองมอในการพฒนาสขภาพ อารมณ และเปนหนทางในการสรางความเปนจรงใหแกชวตของเดก ครทมความสามารถจะท าใหเดกอยากเรยนโดยไมมการบงคบในดานเนอหา การศกษาควรเปนไปตามล าดบขนของธรรมชาต ครจ าเปนตองสงเกตล าดบขนตอนตามธรรมชาตดงกลาวและจดการเรยนรส าหรบเดก เดกควรไดลงมอปฏบตจรง การศกษาจงเปนกระบวนการทเรมตงแตแรกเกดและด าเนนตอไปจนตลอดชวต แนวความคดของจอหน อาโมส คอมมวนอส กลายเปนพนฐานทส าคญของแนวความคดทางการศกษาของจอหน ดวอ

แนวคดและทฤษฎของฌอง จาค รสโซ (Jean Jacques Rousseau)

ภาพท 2.1 ฌอง จาค รสโซ (1712-1778) นกปราชญชาวฝรงเศส เชอในอสรภาพ ประสบการณ และพฒนาการของเดก ทมา (http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Rousseau)

ฌอง จาค รสโซ มชวตอยในชวงระยะเวลาระหวางป ค.ศ.1712 – ค.ศ.1778 รสโซไดใหความส าคญกบการจดการศกษาส าหรบเดกในชวงวยแรกของชวต โดยชใหเหนถงวธการเลยงดเดกใหใกลชดกบธรรมชาต เขามความคดวาหนาททยงใหญของการศกษาคอการคนใหพบธรรมชาตของมนษยโดยเฉพาะอยางยงธรรมชาตทปรากฏอยในตวเดกและมการประคบประคองใหมการด าเนนไปอยางถกว ธ รสโซเนนความส าคญของเดกในแงของความเปนมนษย เขามความเขาใจในตวเดก มองเดกวามการเจรญเตบโตอยางเปนขนตอน แตละขนตอนของพฒนาการจะมการเรยงล าดบตอเนองกน อาจเรยกไดวารสโซเปนตนก าเนดของจตวทยาเดก เขาชใหเหนวาพฒนาการของเดกม 4 ขนตอน ใน 2 ขนตอนแรกจะกลาวถงการศกษาในเดกเลก (early childhood education) ในขนแรกของพฒนาการจะเปนชวง 5 ปแรกของชวต รสโซมความคดเดยวกบเพยเจตและนกการศกษาสมยนน ซงตางกตระหนกถงความส าคญของพฒนาการทางดานรางกาย ในขนทสองของพฒนาการเรมจากอาย 5 – 12 ป เดกในวยนจะเรยนรทกสงทกอยางจากประสบการณโดยตรงของเขาเองและจากการส ารวจจากสงตาง ๆ ทอยรอบตวเขา ซงความคดนไดเคยมผกลาวไวกอนแลวคอคอมมวนอส และยงถกน ามากลาวซ าโดยเปสตารอสซและโฟรเบล

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

23

การศกษาของรสโซนนจะเรมศกษาจากธรรมชาตของเดก โดยกลาวเนนวา เดกไมใชสวนยอของผใหญ (เดกไมใชผใหญตวเลก ๆ) ธรรมชาตใหเดกเปนเดก กอนทเขาจะเปนผใหญ เดกควรเตบโตไปตามธรรมชาต รสโซแยกรปแบบและเนอหาของการสอนเดกเลกจากวธการทใชกบเดกโตและผใหญ อกทงยงตระหนกถงความแตกตางระหวางบคคลของเดก การจดการศกษาจะตองเจรญงอกงามจากความสนใจตามธรรมชาตและความอยากรอยากเหน เดกควรจะเรยนรจากการมปฏสมพนธกบสงแวดลอม จากธรรมชาต กจกรรมตาง ๆ จะชวยสนบสนนความสามารถในการใชเหตผล วธการของรสโซนไดชอวาธรรมชาตนยม รสโซเชอวาการศกษาโดยธรรมชาตจะเกดขนจากสามแหลงดวยกนคอธรรมชาต ผคนและสงของ รสโซตระหนกถงคณคาของการเลน ความแตกตางกนของความสนใจและคณคาในการเลนระหวางเดกกบผใหญ การเรยนรของเดกจะเกดขนจากประสบการณเทานน เดกจะตองไมไดรบค าสงทเปนค าพดทกชนด เดกตองไมไดรบการลงโทษและตองไมถกขอรองใหกลาวค าขอโทษ เขามความรสกวาการปราบปราม ความทรมานและการบบบงคบเปนการท าลายธรรมชาตของเดก ในความคดของรสโซเขามความเชอวา หวใจของการศกษาคอชวตในครอบครว พอและแมมบทบาทส าคญในการเลยงดและดแลบตรของตน รสโซเสนอแนะวาการศกษาควรสะทอนความดงามตามธรรมชาตของเดกและบรรยากาศการเรยนการสอนควรยดหยนได โดยค านงถงความตองการและความสนใจของเดกเปนหลก นอกจากนนวสดอปกรณทใชในการเรยนการสอนเดกเลกควรเปนรปธรรม (นภเนตร ธรรมบวร, 2551, หนา 7)แนวความคดของรสโซเปนพนฐานแนวคดทางการศกษาของเปสตาลอสซ โฟรเบล มอนเตสซอรและดวอ ซงท าการศกษาเกยวกบเดกปฐมวยในระยะตอมา

แนวคดและทฤษฎของโจฮน ไฮนรค เปสตาลอสซ (Johann Heirnrich Pestalozzi)

ภาพท 2.2 โจฮน ไฮนรค เปสตาลอสซ (1746 – 1827) นกปฎรปการศกษาชาวสวส เปนผรเรม ความเชอในเรองความพรอมของเดก ทมา (http://www.centrorefeducacional.com.)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

24

โจฮน ไฮนรค เปสตาลอสซ มชวตอยในชวงระยะเวลาระหวางป ค.ศ.1746 – ค.ศ.1827 ไดรบพนฐานทางความคดจากรสโซมาใชในการจดการศกษา เขาไดน าเอาความคดใหม ๆ จากทฤษฎทางการศกษามาปรบปรงใชในหองเรยน เปสตารอสซศกษาถงความไมเทาเทยมกนของเดกทมฐานะยากจน เดกทมพนฐานวฒนธรรมตาง ๆ กนและพยายามหาแนวทางในการชวยเหลอเดกเหลานน งานของเปสตารอสซแสดงใหเหนถงจดเรมตนของรปแบบความคดใหม ๆ เกยวกบการจดโรงเรยนส าหรบเดกเลก เขาเชอวา เดกแตละคนมความสามารถ และมความแตกตางระหวางบคคลในเรองความสนใจ ความตองการ และความสามารถในการเรยนร เปสตารอสซเปนผรเรมในเรองของความพรอม นนคอไมควรบงคบเดกใหเรยนโดยการทองจ า เดกจะเกดการเรยนรดวยตนเองตามความสามารถแตจะตองใหเวลา และประสบการณตาง ๆ เปสตาลอสซมงเนนความคดของการจดหลกสตรแบบบรณาการ ซงสอดคลองกบการพฒนาเดกอยางเปนองครวม ซงเปนแนวคดตางจากรสโซตรงทมงเนนการสอนเดกเปนกลมมากกวาการสอนเดกเปนรายบคคล(นภเนตร ธรรมบวร, 2551, หนา 8 – 9)

แนวคดและทฤษฎของเฟรดเดอรค วลเฮลม ออกส โฟรเบล (Friederich Wilhelm August Froebel)

ภาพท 2.3 เฟรดเดอรค วลเฮลม ออกส โฟรเบล (1782 – 1852) นกการศกษาชาวเยอรมน ไดรบการยกยองวาเปน ”บดาแหงการศกษาปฐมวย” ทมา (สโขทยธรรมาธราช , 2547, หนา 63)

เฟรดเดอรค วลเฮลม ออกส โฟรเบล มชวตอยในชวงระยะเวลาระหวางป ค.ศ.1782 – ค.ศ.1852 โฟรเบลเปนนกการศกษาชาวเยอรมน ไดศกษางานของเปสตาลอสซ และวางแนวการจดการศกษาปฐมวยโดยอาศยพนฐานทางความคดของเปสตาลอสซ โฟรเบลไดรบการยกยองวาเปน ”บดาแหงการศกษาปฐมวย” เพราะจดตงโรงเรยนอนบาลแหงแรกในป ค.ศ.1842 เขาเรยกโรงเรยนอนบาลทตงขนวา “Kindergarten” ซงแปลวา “สวนเดก” โฟรเบลเชอวาเดกทกคนมความสามารถอยภายในและจะแสดงออกถาไดรบการสนบสนน ครควรจะสงเสรมพฒนาการตามธรรมชาตของเดกใหเจรญขนดวยการ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

25

กระตนใหเกดความคดอยางเสร โดยใชการเลนและกจกรรมเปนเครองมอ การจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนพยายามจดใหเปนธรรมชาตมากทสด ใหเหมอนกบเดกเลนอยในสวนไมไดเปนการมาโรงเรยน เขาจะเนนเรองกจกรรมของเดก โฟรเบลพบวาเดกจะสามารถเรยนไดดในสงคมท เขามความสขนอกหองเรยน โรงเรยนอนบาลทดจงควรจะมจดมงหมายเฉพาะเพอพฒนาเดก โดยอาศยวธการในการใหเดกไดเคลอนไหวและแสดงออกจากการเขาสงคมกบเดกอน ๆ เปนแนวทาง จากแนวคดดงกลาว โฟรเบลตอบสนองความตองการของเดกโดยคดเครองมอใหเดกเลนหลายชด และเรยกเครองมอนวา ชดของขวญ (Gifts) และชดอาชพ (Occupations) ซงออกแบบมาส าหรบพฒนาการเรยนรโดยการสมผส ชดของขวญประกอบดวยไหมพรม ไมบลอก วสดจากธรรมชาต รปทรงเรขาคณต สวนชดอาชพจะประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ อนไดแก การปน การตด การพบ การรอยลกปด การเยบปก กจกรรมเหลานไดแสดงใหเหนความเชอของโฟรเบลทวาการศกษาจะเรมตนทรปธรรมและพฒนาไปสนามธรรม โฟรเบลก าหนดวาเดก ๆ ทกคนจะตองมของเลนชดเดยวกนกอน ครแนะน าใหเดกเลนโดยทดลองท าพรอม ๆ กน เมอเดกเขาใจและท าไดบางแลวจงใหโอกาสเดกแตละคนคด ทดลองท าดวยตนเองอกครงหนง การเลนเครองเลนดงกลาว โฟรเบลจะเนนระเบยบการเตรยมตวและขนตอนในการปฏบต ตลอดจนการเกบของเลนแตละอยางอยางถกวธ พรอมทงก าหนดเวลาของกจกรรมตาง ๆ ประจ าวนไวอยางแนนอน กจกรรมอนทส าคญอกอยางหนงคอ นทาน โฟรเบลไดแตงนทานส าหรบเดกเปนเรองของสตวเลยงมชวตและความเปนอยเหมอนคน ขณะเดยวกนกใหเดก ๆ รจกรกธรรมชาตของสตว โดยการรองเพลงและท าทาเลยนแบบ ซงเดก ๆ ชอบมากและมความเพลดเพลนตลอดเวลาทมาอยในโรงเรยน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2526, หนา 99 – 110) แนวคดและทฤษฎของ มาเรย มอนเตสซอร (Maria Montessori)

ภาพท 2.4 มาเรย มอนเตสซอร (1870 – 1952) นกจตแพทยชาวอตาล จดสถานทเรยนให เหมอนกบบาน พฒนาอปกรณทใชประสาทสมผส ทมา (สโขทยธรรมาธราช , 2547, หนา 66)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

26

มาเรย มอนเตสซอร มชวตอยในชวงระยะเวลาระหวางป ค.ศ.1870 – ค.ศ.1952 มาเรย

มอนเตสซอรเปนแพทยและนกจตวทยาชาวอตาล เปนอกผหนงทวางแนวความคดในการจดการศกษาใหแกเดกอนบาลและเปนทยอมรบกนจนถงปจจบนเชนเดยวกบโฟรเบล แนวความคดของมอนเตสซอรสวนใหญจะเหนดวยกบหลกการของโฟรเบลแตมความขดแยงกนเปนบางเรอง มอนเตสซอรไดคดหาวธการสอนแบบเอกตบคคล (Individualized Instruction) โดยใหเสรภาพแกเดกในการแสวงหาความร และยงเนนวธการจดสงแวดลอมทางกายภาพและจตวทยาทจะชวยในการเจรญเตบโตของเดกจนเดกสามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอมได โดยค านงถงพฒนาการของเดกเปนส าคญ มงสงเสรมใหเดกพฒนาความสามารถและความสนใจของตนเองอยางเตมท ปลอยใหเดกมประสบการณจากสงแวดลอมดวยตนเองและดวยความสมครใจ โดยยดหลกความแตกตางระหวางบคคลเปนแนวทางในการปฏบตกจกรรมทเดกชอบ เพอยวยใหเดกหาความรตามความสนใจ โดยครเปนผสงเกตแนะน าชวยเหลอ จดโปรแกรมการศกษาใหกบเดก แมแตเกาอของเดก มอนเตสซอรกออกแบบใหเลกเหมาะสมกบความสงของเดกและเคลอนยายไปมาไดสะดวกตามโอกาสและความเหมาะสมของกจกรรมทเดกสนใจ นอกจากนเธอยงเชอวาความสามารถทางดานสตปญญาของเดกขนอยกบการฝกประสาทสมผส อปกรณตาง ๆ ทเธอสรางขนนนจงเปนการฝกประสาทสมผสทงสน แนวความคดของมอนเตสซอรสอดคลองกบแนวความคดของเพยเจต ซงเนนวาการใหเดกท ากจกรรมเกยวกบการเคลอนไหวจะเปนพนฐานเพอวดผลของพฒนาการทางสตปญญา หองเรยนของมอนเตสซอรประกอบดวย อปกรณทเนนใหเดกพฒนาประสาทสมผสและการเรยนรมโนทศน สอการสอนจะวางไวในททเดกจะหยบมาใชไดอยางระมดระวง และใชไดอยางอสระ สอเหลานจะถกแบงตามระดบความสามารถ จากสงทเรยนรแลวไปยงสงทยงไมร จากรปธรรมไปหานามธรรม การสอนมโนทศนกจะแยกเปนอสระจากกน เพอปองกนการสบสน เชน เมอเรยนเรองรปราง (Shape) สอจะตองอยในลกษณะทเนนใหสนใจเฉพาะรปรางอยางเดยวโดยจะออกแบบใหเดกวดผลและแกไขขอผดพลาดของตนเองได หลกการพนฐานของหองเรยนของมอนเตสซอร คอ เดกเรยนรจากประสบการณตรง เดกเรยนโดยการสงเกตและปฏบต การฝกประสบการณชวต เชน การตดกระดม รดซป การตด การขดถ และการท าสวน ชวยใหเดกรจกชวยเหลอตวเอง รจกการอนรกษสงแวดลอม ซงจะมประโยชนในชวตในอนาคต มอนเตสซอรใหความส าคญกบสอการเรยนมาก เพราะเขาเชอวาสอการเรยนชวยใหเดกฝกประสาทสมผส ฝกการแยกขนาด รปราง ส พนผว เสยง อณหภม ตลอดจนการเรยน เขยน อาน และเลข กจกรรมจะจดใหเดกฝกเปนรายบคคลมากกวาเปนรายกลม เดก ๆจะไดรบอนญาตใหเคลอนไหวอยางอสระ และเลอกกจกรรมของตนเอง ถงแมวาจะไมมการเนนเรองพฒนาการทางดานส งคมและอารมณ แตครผสอนกมความเชอวาเดกจะพฒนาความรสกทดเกยวกบตนเอง ในขณะทเดกพฒนาความสามารถในการเรยน การจดสงแวดลอมโรงเรยนอนบาลของมอนเตสซอร ค านงการจดดวยหลกการเดยวกบ โฟรเบล โดยการจดสงแวดลอมในบรเวณโรงเรยนดวยธรรมชาต มสนามใหเดกไดวงเลน เพอออกก าลงกาย ม

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

27

เครองเลนสนามใหเดกไดปนปาย หอยโหน ฯลฯ ใหเดก ๆ ไดเลอกเลนตามความพอใจ ฝกฝนใหเดกท าสวนครว เลยงสตว ปลกดอกไม รดน าตนไม พรวนดน ตามความพอใจ ความสนใจและความรก เนองจากมอนเตสซอรเปนแพทยจงเนนถงสขภาพอนามยของเดกเปนเรองส าคญ จดใหมการตรวจสขภาพ วดสวนสง รอบอก รอบแขน รอบศรษะ ชงน าหนกอยางนอยเดอนละครง เพอศกษาความเจรญเตบโต นอกจากนนยงสงเสรมใหเดกมกจกรรมอนเปนนสยทดทงการรบประทาน การขบถาย การพกผอน ซงนบวาเปนความสมบรณของการจดการศกษาปฐมวย สงทไดกลาวมานเปนแนวทางน าไปสการปฏบตเพอการจดการเรยนการสอนตามแนวคดการสอนแบบมอนเตสซอรทวโลก แตอยางไรกตามหลกจากทด าเนนไปไดระยะหนงกไดรบค าวพากษวจารณวา แนวคดของมอนเตสซอรขาดจดเนนในเรองพฒนาการดานภาษาและสงคม เนนความคดสรางสรรค ดนตร และศลปะนอยมาก ซงน บวาเปนจดออนของแนวคดน (สกญญา กาญจนกจ, 2537, หนา 8) แนวคดและทฤษฎของ จอหน ดวอ (John Dewey)

ภาพท 2.5 จอหน ดวอ (1859 – 1952) นกปฏรปการศกษาชาวอเมรกน เขาเชอวาเดกควรเรยนร ดวยการกระท า (Learning by Doing) ทมา (http://www.infed.org/thinkers/et-dewey.htm)

จอหน ดวอ มชวตอยในชวงระยะเวลาระหวางป ค.ศ.1859 – ค.ศ.1952 ดวอเปนนกปฏรปการศกษาชาวอเมรกนไดปฏรปการศกษาจากระบบเกาหรอการศกษาแบบดงเดม (Traditional) เปนระบบกาวหนาหรอการศกษาแบบพพฒนาการ (Progressivism) การศกษาแบบดงเดมในทศนะของดวอ มลกษณะเปนการเสนอจากเบองบนและเบองนอก เปนการศกษาทพยายามจะแทรกใสความร ความคดของผใหญ ตลอดจนวธการตาง ๆ เขาไปในตวเดกซงก าลงเตบโตขนทละนอยไปสระดบวฒภาวะ การเรยนรในความหมายดงเดม หมายถง การแสวงหาสงทมอยแลวในต ารา หรอในผทมอาวโสกวา ยงกวานนสงทสอนจะตองถกตองเสมอไมสามารถเปลยนแปลงได ดวอไมเหนดวยกบบทบาทของนกเรยนทจะตองเปนฝายรบ ตองพงพาผใหญใหคอยสอนอยตลอดเวลา การเรยนรของเดกเปนแบบทองจ าและอยภายใตการควบคมอยางเขมงวดของคร เขาไดสรปความคดของเขาเกยวกบโรงเรยนแบบกาวหนา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

28

(Progressive School) ไววา โรงเรยนเปนสถาบนทางสงคมขนาดเลกซงจะแสดงถงชวตทเหมาะสมและสมบรณใหกบเดกเหมอนกบบาน ดงนนการศกษาจงหมายถงกระบวนการของชวตทด าเนนตลอดเวลา มไดหมายถงการเตรยมการเพออนาคต โรงเรยนจงควรท าหนาทเหมอนกบสงคมขนาดเลกทจะชวยฝกพนฐานประชาธปไตยในแงการอยรวมกน ความรวมมอซงกนและกน ความเปนมนษย การตดสนใจ การแกปญหาตาง ๆ รวมกนและการจดอาชพทเหมาะสม โดยเนนความสนใจของเดกเองเปนสวนใหญ นอกจากนในการเสรมสรางทกษะบางอยาง การสอนใหเดกมทกษะในการด ารงชวตควรเปนจดประสงคทส าคญในหลกสตร ทกษะเหลาน ไดแก การตดสนใจ การคดอยางสรางสรรค การแกปญหา การประเมนผลและการตระหนกในสงตาง ๆ ดวอ ไดอธบายความหมายของค าวา ประชาธปไตยในช นเรยนวา ประชาธปไตยไมไดหมายความวาจะตองมการปฏบตตอทกคนเหมอนกนหรอใหเสรภาพอยางไมมขอบเขต เสรภาพและโอกาสนนไดมอยแลวกบบคคลทกคน แตจะตองวางรากฐานอยบนความตองการของบคคลนนดวย เขาคดวาประสบการณจะเปนตวปรบความสมดลระหวางเดกกบสงแวดลอและขยายความคดของเดกใหกวางออกไปอกดวย สงแวดลอมเปนโลกของประสบการณของเดกทพงไดรบ การเตรยมสภาพแวดลอมใหเดกสามารถทจะเรยนรหรอมประสบการณตรงดวยตนเองเปนรากฐานทจะสรางความเขาใจทแทจรงมากกวาทจะใหเดกเรยนรจากต ารา ความรทเกดขนจากการคนพบนนจะเปนความรทจดจ าไดนาน ดวอ มองครในฐานะทเปนผจดเตรยมประสบการณใหเกดขนกบเดกโดยการชวยเหลอและสงเสรมวางแนวทางทเหมาะสมตอเนองกนไป จากปรชญาการศกษาของดวอ จะน ามาสการเตรยมประสบการณในโรงเรยนอนบาลหรอสถานรบเลยงเดก ในแงใหเดกเรยนรเรองราวและมประสบการณเกยวกบสงคม โดยเนนวาใหเดกกระท าในสงทตนสนใจ เขาเชอวาประสบการณเรยนรทจดใหกบเดกมความตอเนองและการเรยนรจะเกดขนเมอเดกมสวนรวมในกจกรรมอยางกระฉบกระเฉง (Actively Involved) และเดกควรมอสรภาพในการเรยน ค าพดทวา “การเรยนโดยการกระท า (Learning by Doing)” เปนปรชญาทส าคญของเขา ดวอ เปนนกการศกษาทมวธการคดแบบวทยาศาสตร คออาศยเหตผลและขอมลในการวเคราะหสงตาง ๆ และตองมการตงสมมตฐานกอนการตดสนใจ เขาเชอวาการพฒนาทางสตปญญาของเดกจะตองฝกใหเดกคดแบบวทยาศาสตรและคดอยางมระบบ (เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 21 – 22)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

29

แนวคดและทฤษฎของ ฌอง เพยเจต (Jean Piaget, 1896-1980)

ภาพท 2.6 ฌอง เพยเจต (1896 – 1980) ทฤษฎขนตอนพฒนาการทางสตปญญา ทมา (http://www.piaget.org/)

ฌอง เพยเจต มชวตอยในชวงระยะเวลาระหวางป ค.ศ.1896 – ค.ศ.1980 เปนผสนใจทางดาน

ชววทยามาตงแตวยเดก การฝกฝนทางดานชววทยาของเพยเจตส งผลตอการพฒนาความคดของเขาเกยวกบความรและพนฐานทฤษฎเบองตนของการเจรญเตบโตทางสตปญญา นอกจากจะสนใจวชาชววทยาแลว เพยเจตยงสนใจวชาปรชญาดานญาณวทยาหรอการศกษาเกยวกบความร ดงนนค าถามทวาเรารอยางไร คดอยางไร จงเปนสวนส าคญของงานวจยของเพยเจตในระยะตอมา เพยเจตมความประสงคทจะศกษาคนควาหลกการทางชววทยาและปรชญาเพอรวมเขาดวยกน เขาจงไดศกษาจตวทยาพฒนาการ ทฤษฎจตวเคราะหของฟรอยด (Freud) เพยเจตเกดความสงสยวาเดกมกระบวนการการคดหาเหตผลอยางไร เขาจงเรมท าการวจยเกยวกบความคดของเดกอยางเปนหลกฐาน วธการวจยของเพยเจตจะใชวธการสนทนาโดยอสระเปนหลก วธการนเปนวธการทเขาคดขนเองโดยมความเชอวาความคดทเกดขนมาเองของเดกเปนสงทมคณคาตอการสนนษฐานวาเดกคดหรอเขาใจอยาง ไร เพยเจตใชเทคนควธการแบบคลนก (Clinical Method) เพอแสดงกระบวนการคดของเดก โดยสนทนากบเดกอาย 5 ป 6 เดอน ในป 1940 เพยเจตท างานวจยดานความเขาใจมโนทศนคณตศาสตรของเดก เชน เรองระยะทาง เวลาและจ านวน เขาปรบปรงวธการวจยซงเนนทางดานภาษามาเปนการท ากจกรรมโดยยดความจรงทวา เดกเลกไมสามารถคดในสงทเปนนามธรรมและบรรยายความคดเปนค าพดได เพยเจตใชวธผสมผสานเทคนคสนทนากบการใชของจรงประกอบ เชน ดอกไม กอนหน แกวน า น าสม กระดม เปนตน บตรสามคนของเพยเจตมบทบาทส าคญในการเปนตวอยางการวจยของเขา ตลอดจนเดกอน ๆ นบพนคน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

30

เพยเจต ไดกลาวถงประเภทของความรทเดกสรางขนมอย 3 ประเภท สรปไดคอ 1. ความรทเกดจากการปฏสมพนธทางสงคม โดยการเรยนรจากบคคลตาง ๆ ตวอยางของความรประเภทนคอ ภาษา คานยม คณธรรม พฤตกรรมตาง ๆ ทเหมาะสมในวฒนธรรมของเดกเอง 2. ความรทางกายภาพ ความรชนดนเกดจากผลของการกระท าตอวตถอยในรปของการคนพบคณสมบตของวตถจะเปนผใหขอมลแกเดก ท าใหเดกเกดการเรยนร 3. ความรทางตรรกศาสตร – คณตศาสตร เปนความรทไมสามารถสงเกตไดโดยตรง แตเกดขนในจตใจของเดกขณะทเดกคดเกยวกบวตถนน ๆ พฒนาการทางความคดของตรรกศาสตรและคณตศาสตร คอความสามารถในการคดอยางเปนเหตเปนผล ท าใหเดกพฒนาความคดเกยวกบความสมพนธของวตถตาง ๆ ความรทางตรรกศาสตร – คณตศาสตรและความรทางกายภาพจงมความสมพนธรวมกนและตองอาศยซงกนและกน (Herdrick, 1992 อางถงใน สกญญา กาญจนกจ, 2537, หนา 38) ผลการวจยของเพยเจตแพรหลายในยโรปตงแตป 1930 เปนทรจกและไดรบการยอมรบในสหรฐอเมรกาตงแตป 1960 ทฤษฎขนตอนพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจตไดถกน าไปใชอยางขวางขวางในการศกษาเดก และการจดหลกสตรการศกษา นบไดวาเพยเจตเปนผน าส าคญคนหนงในการศกษาพฒนาการของเดกและการจดการศกษาปฐมวย (หรรษา นลวเชยร, 2535, บทน า 6 – 7) จากแนวความคดเกยวกบการจดการศกษาปฐมวยทกลาวมาของนกปรชญาการศกษาตาง ๆ พบวามความคลายคลงกนในหลายประการ เชน มงใหเดกเกดอสรภาพในการเรยนรและเปนประสบการณตรงทเดกไดลงมอปฏบต คนควาทดลองดวยตนเอง ซงแนวความคดของนกการศกษาตาง ๆ ไดมผประยกตมาใชในการจดการศกษาปฐมวยปจจบนอยางกวางขวางหลายรปแบบ การประยกตแนวคดและทฤษฎของนกการศกษาในการจดการศกษาปฐมวย

การศกษาปฐมวยเปนเรองทมผใหความสนใจมาตงแตกลางครสศตวรรษท 16 ส าหรบความคดเรองการจดการศกษาปฐมวยไดเรมตนขนโดยนกการศกษาทมความคดรเรมจากประเทศตาง ๆ ไดวางรากฐานของการจดการศกษาระดบนไว โดยนกการศกษาเหลานนไดเลงเหนความส าคญของเดก เขาใจในพฒนาการและการเรยนรของเดก เนนพฒนาการของเดกทางดานรางกาย อารมณ สงคม จตใจและสตปญญา พวกเขาอาศยความเขาใจในธรรมชาตและสงแวดลอมของเดกเปนปจจยส าคญ นกการศกษาทศกษาเรองเดกปฐมวยในระยะแรก ๆ ไดแก รสโซ โฟรเบล เปสตาลอสซ มอนเตสซอร จอหน ดวอ นกการศกษาเหลานไดวางแนวความคดดานการเรยนรของเดกตงแตแรกเกด การใหความรแกมารดาในระยะตงครรภ การจดกจกรรมและบทเรยนงาย ๆ เชน การใหเดกรจกสงแวดลอม ไดแก พช สตว รางกาย เปนตน การเรยนรของเดกในระยะนจะตองไมใหเปนในลกษณะของการบบบงคบ ซงจะเปนการท าลายธรรมชาตของเดก การจดกจกรรมเพอเปนการสงเสรมพฒนาการทางรางกาย การใหเดกไดมโอกาสเลนและส ารวจสงแวดลอมเพอใหเดกไดเกดประสบการณตรง รวมทงการใหความรกและการเอาใจใสตอเดก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

31

แนวความคดของรสโซ รสโซเชอวาแมจะเปนผทดแลเดกไดดทสด และหวใจทางการศกษาคอชวตในครอบครว เดกควรเตบโตไปตามธรรมชาต มอสระทจะเรยนแตไมใชการเรยนจากหนงสอ ควรเปนการเรยนจากประสบการณตรงทเดกไดสมผสกบธรรมชาต โดยเนนใหตระหนกถงความส าคญของกจกรรมทางรางกาย ในชวง 5 ป แรกของชวตและวย 5 – 12 ป เปนชวงทเดกจะเรยนรทกสงจากประสบการณและการส ารวจคนควาสงตาง ๆ ทอยรอบตว แนวคดของรสโซทมอทธพลตอการศกษาปฐมวยในปจจบน ไดแก การสงเสรมใหเดกเลนเสร ซงมาจาก แนวความคดทวา เดกโดยธรรมชาตแลวเปนคนด และมความสามารถทจะเลอกสงทตนตองการทจะเรยนร การจดสงแวดลอมทมงใหเสรภาพแกผเรยน และสงเสรมใหผเรยนควบคมตนเอง รวมตลอดถงวสดอปกรณทใชในการเรยนการสอนควรเปนรปธรรม (นภเนตร ธรรมบวร, 2551, หนา 8)ตอมาเปสตารอสซ โฟรเบล ดวอ และเพยเจต ไดน าความคดของรสโซมาปรบปรงใชในการจดการศกษา แนวความคดของเปสตาลอสซ เปสตาลอสซเนนการสอนคนใหนบถอตนเอง เขาเชอวาเดกแตละคนมความแตกตางกนในดานความสนใจ ความตองการและอตราการเรยนร นอกจากนเปสตาลอสซยงเปนคนรเรมความเชอเรองความพรอมของเดก นนคอไมควรบงคบเดกใหเรยนโดยการทองจ า แตควรใหเวลาและประสบการณแกเดกในการท าความเขาใจสงตาง ๆ รอบตนเอง ใหเดกไดเรยนตามความสามารถและเรยนจากประสบการณตรง แนวความคดของโฟรเบล โฟรเบลเชอวาการเลนเปนกจกรรมพนฐานทส าคญทชวยใหเดกเกดการเรยนร การศกษาจะเรมตนททรปธรรมและพฒนาไปสนามธรรม การจดสงแวดลอมในโรงเรยนอนบาลเนนการจดการใหเปนธรรมชาตทสด โดยใหถอวาเดกทกคนมความสามารถอยภายในซงจะแสดงออกเมอไดรบการสนบสนน เชน การเลน การรองเพลง การแสดงทาทางตาง ๆ เปนตน โฟรเบลตอบสนองความตองการของเดกโดยคดเครองมอประกอบดวยชดของขวญและชดอาชพ ซงเปนเครองมอส าหรบพฒนาการเรยนรโดยการสมผส ชดของขวญประกอบดวย ไหมพรม ไมบลอก วสดธรรมชาต รปทรงเรขาคณต สวนชดอาชพประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ไดแก การปน การตด การพบ การรอยลกปดและการเยบปก หลกสตรของโฟรเบลเนนความส าคญของการเลนและการพฒนาศกยภาพของตนเอง โฟรเบลมความเชอวาเดกเลก ๆ เกดมาพรอมกบความรและทกษะทสะสมอยภายใน หนาททส าคญของคร คอการพยายามดงความสามารถทมอยภายในของเดกออกมาและชวยใหเดกตระหนกถงความสามารถของตนเอง (นภเนตร ธรรมบวร, 2551, หนา 9)

แนวคดทางการศกษาปฐมวยของโฟรเบลม 3 ประการคอ 1. เดก ในฐานะทเปนมนษยควรไดรบการพฒนาอยางเตมทและไดรบความส าเรจจากการมสวนสมพนธ

ทางสงคม 2. การเลน เปนหวใจส าคญของการพฒนาเดก 3. โรงเรยนอนบาล ซงเปนสงคมของเดก ไมควรบงคบใหเดกอยในระเบยบวนย ซงการจ ากด

เดกใหอยในระเบยบตาง ๆ เปนการสกดกนความคด และสตปญญาของเดก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

32

แนวความคดของมอนเตสซอร มอนเตสซอรมแนวความคดคลายคลงกบโฟรเบลมาก โดยเนนการจดสงแวดลอมในโรงเรยนใหเปนธรรมชาตทสด เธอเชอวาเดกเรยนรไดดจากการสมผส ซงการสมผสจะพฒนาไปสความรและทกษะเฉพาะอยาง เดกมแรงจงใจทจะเรยนรโดยการส ารวจหาประสบการณและความรทเหมาะสมกบวยของตน เธอใหความสนใจเรองคณคาของการเปนมนษย ความเปนอสระ ความเปนตวของตวเอง และความเปนคนทมคณภาพของเดกเปนอยางมาก หองเรยนของมอนเตสซอรมหลกการพนฐานคอเดกเรยนรจากประสบการณตรง เดกเรยนรโดยการสงเกตและปฏบต การฝกประสบการณชวต เชน การตดกระดม รดซป การตด การขดถและการท าสวน ชวยใหเดกรจกชวยเหลอตนเอง ซงจะมประโยชนตอชวตในอนาคต กจกรรมจะจดใหเดกไดฝกเปนรายบคคลมากกวาเปนรายกลม กจกรรมจะไมมการเนนเรองพฒนาการทางดานสงคมและอารมณ แตครจะมความเชอวาเดกจะพฒนาความรสกทดเกยวกบตนเอง ในขณะทเดกพฒนาความสามารถในการเรยนหลกสตรของมอนเตสซอรจะใหความส าคญกบการศกษาทางดานสมผส (Education of the senses) เพราะถอวาเปนรากฐานของพฒนาการทางสตปญญา นอกจากนนมอนเตสซอรยงใหความส าคญกบสายสมพนธระหวางบานและโรงเรยน

แนวคดของมอนเตสซอรทมอทธพลตอการศกษาระดบปฐมวยในปจจบน คอ 1. ความเปนอสระในการเลอกกจกรรม มอนเตสซอรเสนอวา ครควรเปลยนบทบาทจากผทมหนาทในการสอนแตอยางเดยวมาเปนผสงเกตการณ ผจดหาอปกรณและอ านวยความสะดวกตาง ๆ ใหเดกและคอยสงเกตดวาเดกจะท าอะไรบาง 2. ความเชอมนในเรองอสรภาพทางการศกษา โดยเนนใหเดกมอสระในการเลอกกจกรรมทตนเองสนใจ เธอไดเสนออปกรณการศกษาใหเดกไดเลน ซงเปนจดเรมตนของอปกรณทางการศกษาในปจจบน 3. การฝกการรบรควรเปนทกษะเบองตนของการอาน การเขยนและการสอนค า 4. การใหการศกษาแกพอแมเปนสงส าคญในการจดการศกษาแกเดก โดยควรใหพอแมมความรดานสขภาพอนามย วธการอบรมเลยงดเดก ฯลฯ แนวความคดของจอหน ดวอ ดวอเนนความส าคญของความรบผดชอบตอสงคมในระบอบประชาธปไตย เดกควรจะไดมเสรภาพในการคด การแสดงออก การจดการศกษาจะตองยดเดกเปนศนยกลาง เนนการยอมรบนบถอตวบคคล ค านงถงความสนใจและความสามารถของเดก หลกสตรควรมลกษณะยดหยนไดและสมพนธกบเหตการณในชวตประจ าวนของเดก ใหเดกมโอกาสเลอกท ากจกรรมดวยตนเอง เรยนโดยประสบการณตรงและการทดลอง เนอหาวชาจะถกน ามาบรณาการ บทบาทของครคอเปนผจดเตรยมประสบการณและสภาพแวดลอมใหกบเดก โดยครจะเปนผคอยใหความชวยเหลอ แนะน า สงเสรมและวางแนวทางทเหมาะสมแกเดกอยางตอเนองกนไป

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

33

แนวคดของดวอทมตอการศกษาปฐมวย ไดแก 1. การศกษาไมใชการเตรยมการเพอชวต แตเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต 2. การเรยนรจะเปนผลผลตจากการท ากจกรรมซงจะแสดงถงความสนใจของเดก โดยเนน “การใหเดกเปนศนยกลางของการเรยนร” 3. การใหอสรภาพในการเรยนจะเปนพนฐานของพฒนาการของการด ารงชวตแบบประชาธปไตย (เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 21 – 22) ตารางท 2.1 สรปแนวคดของนกการศกษาทมบทบาทตอการจดการศกษาปฐมวย

นกการศกษา

ระยะเวลา

แนวคดทส าคญ

คอมมวนอส ค.ศ.1592 – 1670 - การศกษาทมงเนนประสาทสมผส - การปฏรปทางสงคมดานการศกษา - พฒนาระบบการจดชนเรยนใหควบคกบสตปญญา

รสโซ ค.ศ.1712 – 1778 - สงเสรมใหเดกเลนเสร - การจดสงแวดลอมทมงใหเสรภาพแกผเรยน - สงเสรมใหผเรยนควบคมตนเอง - วสดอปกรณทใชในการเรยนการสอนควรเปนรปธรรม - เชอในอสรภาพ ประสบการณ และพฒนาการตามธรรมชาตของเดก

เปสตาลอสซ ค.ศ.1746 – 1827 - การจดหลกสตรแบบบรณาการ - การจดการศกษาแกเดกควรรวมถงพฒนาการทางรางกาย สตปญญา และจรยธรรม - เดกเรยนรไดดทสดจากการคนพบดวยตนเอง - รเรมการจดการศกษานอกหองเรยนเปนครงแรก

โฟรเบล ค.ศ.1782 – 1852

- เนนความส าคญของการเลน และการพฒนาศกยภาพของตนเอง - กระตนใหแมเลนกบลก - ประดษฐของเลนทางการศกษาโดยใชชอวา “ชดของขวญ” - บดาแหงการศกษาปฐมวย (ค.ศ.1842) - ใหความสมพนธระหวางบานกบโรงเรยน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

34

ตารางท 2.1 สรปแนวคดของนกการศกษาทมบทบาทตอการจดการศกษาปฐมวย (ตอ)

นกการศกษา

ระยะเวลา

แนวคดทส าคญ

ดวอ ค.ศ.1859 – 1952

- โรงเรยนควรมงเนนทธรรมชาตของเดก - การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง

มอนเตสซอร ค.ศ.1870 – 1952 - พฒนาอปกรณทใชฝกประสาทสมผส และการจดการเรยนการสอนแบบมอนเตสซอร - เนนวธการเฉพาะในการด าเนนการกบเดกเรยนชา

ทมา (ดดแปลงจากนภเนตร ธรรมบวร, 2551, หนา 10) สรป

แนวคดเกยวกบการจดการศกษาปฐมวย ไดเรมมขนตงแตปลายศตวรรษท 15 โดยนกปราชญชาวยโรป ไดแก คอมมวนอส รสโซ และเปสตาลอสซ ไดมองเหนความส าคญในการใหการศกษาแกเดกปฐมวย ชใหสงคมตระหนกถงความส าคญของเดก แนวการจดกจกรรมส าหรบเดกปฐมวยควรมงทตวเดก โดยจดใหสอดคลองกบธรรมชาตและพฒนาการ ตอมา โฟรเบล นกการศกษาชาวเยอรมน ซงเรายกยองใหเปน “บดาแหงการอนบาล” ไดรบอทธพลจากแนวคดรนกอน จงพฒนาแนวการจดกจกรรมส าหรบเดก โดยเนนเดกเปนศนยกลาง ซงแนวคดนท าใหประเทศตาง ๆ หนมาสนใจและถอเปนแบบแผน นบไดวาการจดการศกษาปฐมวยเรมเกดขนในประเทศเยอรมนเปนแหงแรก และตอมาแพรหลายไปยงประเทศตาง ๆ ในยโรป กอนทจะไปถงสหรฐอเมรกา และหลงจากนนจงไดเผยแพรไปทวโลก แบบฝกหดทายบทท 2 1. จงอธบายแนวคดและทฤษฎทางการศกษาของคอมมวนอส ตามความเขาใจของทาน 2. รสโซมความเชอวา “เดกไมใชสวนยอของผใหญ” ทานมความคดเหนอยางไร 3. จงอธบายแนวคดและทฤษฎทางการศกษาของรสโซ ตามความเขาใจของทาน 4. ทานมความคดเหนอยางไรตอการใหเดกเรยนโดยการทองจ า 5. จงอธบายแนวคดทางการศกษาปฐมวยของโฟรเบล ตามความเขาใจของทาน 6. กจกรรมทส าคญตามแนวคดของโฟรเบลมอะไรบาง จงอธบายความส าคญของกจกรรมนนๆ ตามความเขาใจของทาน 7. เพราะเหตใดมอนเตสซอรจงใหความส าคญตอสอทใชในการเรยนมากทสด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

35

8. จากแนวคดของมอนเตสซอร ทานคดวาครปฐมวยควรมบทบาทในการจดกจกรรมใหกบเดกอยางไร 9. การจดกจกรรมตามแนวคดของดวอทวา “การเรยนโดยการกระท า” (Learning by doing) ควรมการจดกจกรรมอยางไร 10. สมมตวาทานจะตงโรงเรยนอนบาล ทานคดวาโรงเรยนของทานจะใชแนวคดและทฤษฎทางการศกษาปฐมวยของนกการศกษาทานใด จงอธบายเหตผล

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

36

เอกสารอางอง คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, ส านกงาน. (2526). การจดบรการศนยการศกษาเดกกอนวยเรยน.

กรงเทพ ฯ : ส านกนายกรฐมนตร. นภเนตร ธรรมบวร. (2551). หลกสตรการศกษาปฐมวย (พมพครงท 3 ฉบบปรบปรง). กรงเทพฯ :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. นตยา ประพฤตกจ. (2539) การพฒนาเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : โอเดยนสโตร เยาวพา เดชะคปต. (2542) การศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : แมค ........... (2542) การจดการศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : แมค สรมา ภญโญอนนตพงษ. (2538). แนวคดสแนวปฏบต : แนวการจดประสบการณปฐมวยศกษา

(หลกสตรการศกษาปฐมวย).กรงเทพ ฯ : ดวงกมล. สกญญา กาญจนกจ. (2537). “การปฐมวยศกษาของตางประเทศในปจจบน” ประมวลสาระชดวชา

หลกการและแนวคดทางการปฐมวยศกษา.หนวยท 1 – 4. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. (2547). พฤตกรรมการสอนปฐมวยศกษา หนวยท 1 – 8 (พมพครงท

14). นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. หรรษา นลวเชยร. (2535) ปฐมวยศกษา : หลกสตรและแนวปฏบต. กรงเทพ ฯ : โอเดยนสโตร. ดวอ [Online] Available : http://www.infed.org/thinkers/et-dewey.htm. [2006, สงหาคม 28]. เปสตาลอสซ [Online] Available : http://www.centrorefeducacional.com. [2006, สงหาคม 28]. เพยเจต [Online] Available : http://www.piaget.org/ [2006, สงหาคม 28]. รสโซ [Online] Available : http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Rousseau. [2006,

สงหาคม 28].

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

37

บทท 3 การศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนตก

การศกษาปฐมวยเปนสาขาวชาทเกดขนมานานแลวและมการพฒนาอยเสมอ การพฒนาทางการศกษาปฐมวยเปนการพฒนาเพอหาวธการชวยเหลอเดกใหมการเจรญเตบโตอยางเตมทและเมอเราศกษาแนวคดของนกการศกษาทส าคญ ๆ ในอดตจะเหนไดวาแนวคดของนกการศกษาเหลานนไมแตกตางไปจากแนวคดทเรายดในปจจบนนมากนก ทงนเนองจากธรรมชาตของมนษยมการเปลยนแปลงไปเพยงเลกนอยเทานน อยางไรกตามการศกษาเรองราวในอดตตงแตแรกเรมจนถงปจจบนจะชวยใหเขาใจถงความเปลยนแปลงเพอการพฒนาทางการศกษาปฐมวยมาโดยตลอด แนวคดเกยวกบการศกษาปฐมวยเรมตนตงแตศตวรรษท 17 เปนตนมาโดยนกการศกษาแถบทวปยโรป ไดมการศกษาเรองเดกเลก ๆ ซงผลจากการศกษาท าใหเขาใจธรรมชาตของเดกมากขน รวาจะจดโรงเรยนและจดการเรยนการสอนอยางไรจงจะพฒนาเดกใหมศกยภาพสงสดแนวความคดในยคแรกย าใหเหนความส าคญของเดกและไดววฒนาการมาเปนหลกการศกษาและวธการสอนเดกปฐมวยจนเปนรปแบบการศกษาปฐมวยทใชในปจจบน อทธพลแนวคดทางการศกษาปฐมวยจากทวปยโรปแพรหลายไปยงทวปอน ๆ โดยเฉพาะทวปอเมรกาเหนอ ประเทศสหรฐอเมรกาไดรบอทธพลแนวคดมาจากทวปยโรปและพฒนาแนวคดของตนขน ประวตความเปนมาของการศกษาปฐมวยในยโรป ความสนใจทจะจดตงโรงเรยนส าหรบเดกปฐมวยไดมมานานแลว เชน ในยโรประหวาง ค.ศ.1592 – ค.ศ.1670 คอมมวนอส ไดมองเหนความส าคญของระบบโรงเรยนส าหรบเดก ๆ เพราะเหนคณคาของความเปนมนษย เขาเชอวาบานเปนโรงเรยนแหงแรกส าหรบเดก เขาจงไดตงโรงเรยนส าหรบเดกทมลกษณะเหมอนบานขน และในป ค.ศ.1657 เขาไดเขยนเรองโรงเรยนส าหรบเดกวยกอนหกปไวในหนงสอ The Great Didactic และค าวาโรงเรยนในทนหมายถง บานทเดกอยนนเอง แตเปนโรงเรยนทมแมเปนผสอน จงเรยกวา Mother’s School ซงมเดกจากครอบครวอนเขามาเรยนดวย นอกจากนคอมมวนอส ยงไดจดการศกษาส าหรบมารดากอนคลอด เพอใหมความพรอมและเขาใจเดกวยทารก เนอหาวชาทสอนเขาไดกลาวไวในหนงสอชอ School of Infancy ซงตพมพครงแรกในประเทศเยอรมน ป ค.ศ.1633 เนอหาของหนงสอเลมนประกอบดวยบทเรยนงาย ๆ เกยวกบสงตาง ๆ เชน กอนหน พชและสตว ชอและหนาทของสวนตาง ๆ ของรางกาย การจ าแนกส ความสวางและความมด สภาพหองเรยน ทงนา ถนนและทงเลยงสตว การฝกฝนใหรจกประมาณตน ความเครงครด การเชอฟงค าสงและการสวดมนตออนวอนพระผเปนเจา คอมมวนอสยงไดแตงหนงสอภาพส าหรบเดก ชอวา Orbis Pictus ขนในป ค.ศ.1658 หนงสอเลมนใชกนอยางแพรหลายและแปลเปนภาษาส าคญ ๆ หลายภาษาทวโลก คอมมวนอสถอหลกส าคญทใชในโรงเรยนของเขาวา เดกจะตองฝกฝนตนทางดานจตใจ (Heart) ไปพรอม

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

38

ๆ กบทางดานสตปญญา (Head) ไมวาเดกจะอยชนใดหรอวยใดกตาม คอตนเองมความรสกอยางไรกตองไวตอความรสกของผอนดวย ในศตวรรษท 17 ชาวฝรงเศสไดเลงเหนถงความส าคญของความอบอนใกลชดทมผลตอความรสกของเดก Fineion (Leeper, et. al. 1984, p.7) ไดกลาวถงความสมพนธระหวางความไววางใจและความซอสตยของผใหญกบเดก เขาเชอวาเดกจะไมไววางใจผใดเลยถาหากไมไดรบความไววางใจจากผใดมากอนใน ค.ศ.1681 เขาไดกลาวถงทฤษฎการศกษาโดยวธการเลนในหนงส อชอ The Education of Daughters ไววา ... ขาพเจาไดเหนเดกจ านวนมากทเรยนรการอานจากการเลน เราควรใหหนงสอแกเดก อาจเปนหนงสอทตกแตงอยางสวยงาม มหลาย ๆ อยางทสงเสรมจนตนาการของเดก สงเหลานจะชวยใหเดกเรยนร ดงนนเราจงความเลอกสรรหนงสอทมเรองราวสน ๆ และสนกสนาน เพยงแคนกชวยใหเดกเรยนรการอานไดอยางถกตอง ... ตอมาในระหวางป ค.ศ.1712 – ค.ศ.1778 ไดมนกปฏวตความคดทางการศกษา ชอ ฌอง จาค รสโซ เขาเปนคนแรกทรณรงคเรองสทธของเดกทวา “เดกกคอเดก ไมควรปฏบตตอเดกเหมอนกบวาเดกเปนผใหญยอสวน” เขามความเชอวาเดกทกคนดมาแตก าเนดเหมอนผาขาวบรสทธ แตสงคมท าใหเดกแปดเปอน ในป ค.ศ.1762 รสโซไดพมพหนงสอออกเผยแพรชอ Emile ท าใหวงการการศกษาตนตวหนมาใหความสนใจการศกษาเบองตนกนมากขน เขากลาวไวในหนงสอเลมนวา การศกษาควรเรมตนตงแตแรกเกดจนกระทงอาย 25 ป เขาเนนถงความจ าเปนทตองใหเดกพฒนาไปตามธรรมชาตมากกวาการเตรยมความพรอมเพออนาคต เขายงไดกลาวถงกระบวนการการศกษาซงจดขนตามความสนใจตามธรรมชาตของเดกและกจกรรมตาง ๆ ทเปนธรรมชาตของเดก รสโซย าวา “สงทธรรมชาตมอบใหแกมนษยนนมใชอ านาจ หากแตเปนเสรภาพ ขาพเจาถอวามนเปนกฎทส าคญอยางยง มนษยเรามเสรภาพกนทกคนเพยงแตตองประยกตไปใชใหเหมาะสมกบเดก จากนนความรหรอกฎตาง ๆ ดานวชาการกจะไหลตามมาเอง” (Leeper, et.al.1984, p.7) รสโซยนยนวา “การรบรจากการใชประสาทสมผสเปนพนฐานทแทจรงในการแสวงหาความรของมนษย” บคคลตอมาทสนใจการปฐมวยศกษาคอ โจฮานน ไฮนรค เปสตาลอสซ เปนชาวฝรงเศส มอายอยระหวาง ปค.ศ.1746 – ค.ศ.1827 เขาชนชมในผลงานของรสโซมาก เขาเหนพองในเรองทวาการศกษาตองเปนไปตามธรรมชาตและเปนการพฒนาตนเอง เขาถอวาการสอนใหคนมใจเมตตากรณาตอกนมคณคามากกวาการสอนใหมความร

เปสตาลอสซ ไดเขยนหนงสอเกยวกบการจดการศกษาไวหลายเลม แตทส าคญมากและรจกกนอยางแพรหลายมอย 2 เลม คอ Leonard and Gertrude และ How Gertrude Teaches Her Children หนงสอทงสองเลมนมอทธพลอยางมากตอการศกษาในยโรปและในอเมรกา หลกการทเขา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

39

ยดถอในการสอนกคอ ครจะตองค านงถงธรรมชาตของเดกและความพรอมของเดกเปนส าคญ การสอนจะตองใหเดกไดรบประสบการณตรง ไดลงมอคนควาหาความรดวยการใชประสาทสมผส โรงเรยนส าหรบเดกปฐมวยตามหลกของเปสตาลอสซ จะมสภาพเหมอนบานและเหมอนโรงฝกงาน เดก ๆ จะสามารถคดคนและทดลองตามความตองการของตนเอง แตเดกจะถกฝกใหมวนยในตนเองดวยความรกและความอบอน (นตยา ประพฤตกจ, 2539, หนา 1 – 3) โรงเรยนปฐมวยแหงแรกของโลก บคคลทง 3 คนทกลาวมาขางตนนนนบวาเปนผวางรากฐานเกยวกบการปฐมวยศกษาไวแตผทรเรมงานการปฐมวยศกษาอยางแทจรงกคอ เฟรดเดอรค วลเฮลม โฟรเบล ชาวเยอรมน มอายระหวางป ค.ศ.1782 – ค.ศ.1852 โฟรเบลไดรบแนวคดจากการศกษาของเปสตาลอสซ เขาถอวาสงทส าคญทสดในการปฏรปการศกษาจะตองเนนทการศกษาระดบปฐมวย กอนทโฟรเบลจะหนมาสนใจเกยวกบการศกษา เขาเปนครในสถานเลยงดเดกก าพราตอมาเปนครสอนในโรงเรยนชาย และทนท าใหเขารสกตววาเขาไมมความรเกยวกบการสอนเพยงพอ เมอทราบขาวเกยวกบโรงเรยนของเปสตาลอสซในประเทศสวสเซอรแลนด ซงจดระบบการเรยนแบบอาศยกจกรรมทไมเครงเครยด เดก ๆ ไดรบทงความรกและความเขาอกเขาใจจากครท าใหเขาสนใจแนวการจดการศกษาแบบดงกลาวมากขน เพราะในประเทศเยอรมนระบบโรงเรยนมแตความเขมงวดและใชอ านาจบงคบเดก เขาจงไดไปสอนในโรงเรยนของเปสตาลอสซ และรสกประทบใจในการปฏบตตอเดกเชนนน ในป ค.ศ.1837 หลงจากทโฟรเบลไดเฝาสงเกตมารดาของเดก ๆ ในหมบานของตนจงตดสนใจจดตงโรงเรยนปฐมวยขนเพอฝกฝนเดกและมารดาของเดกเหลานนดวย เขาไดรวบรวมเดกวย 1 - 7 ป ในเมองแบลงเกนเบอรกไดกลมหนง แลวสอนทโรงงานแปงเกา ๆ แหงหนง เขาจดกจกรรมและใหเดกเลนเกมตามทตนเคยเหนเดกเลนในหมบานนน และพฒนาการสอนมาเรอย ๆ โดยอาศยการสงเกตพฤตกรรมของเดกขณะทท ากจกรรมเหลานน เขาตงชอโรงเรยนของเขาวา Kindergarten ซงแปลวา “สวนเดก” (Children’s Garden) เหตทตงชอโรงเรยนนเพราะเขาเชอวา เดกจะพฒนาไดตองอาศยการดแลเอาใจใส เชนเดยวกบทตนพชเตบโตไดเพราะมการดแลอยางด เขาถอวากจกรรมส าหรบเดกจะตองเหมาะสมกบขนพฒนาการของเดกขณะนน การสอนของเขาจะตองอาศยวสดอปกรณและการใหเดกเลนอยางธรรมชาต หลงจากทโรงเรยนของเขาพฒนาขน เขาไดจดกจกรรมส าหรบเดกอยางมระบบมากขน อปกรณหลกของเขาเรยกวา “ของขวญ” (Gifts) คอกลองไมขนาดเลก และขนาดไลเลยกน แตละกลองจะมรปทรงเรขาคณตขนาดตาง ๆ กน อาทเชน ของขวญชนท 3 ประกอบดวย ลกบาศกขนาด 1 นว 8 ลก ของขวญชนท 4 ประกอบดวยบลอกรปทรงแบบกอนอฐขนาด 2 นว 8 แทง เวลาท ากจกรรมเดกจะไดรบของขวญชนดเดยวกนและปฏบตตามค าสงของครเกยวกบการถอและการเรยนรของแตละชนในกลองนน ๆ นอกจากนยงมกจกรรมการเรยนรเกยวกบอาชพทงในและนอกหองเรยน เชน การจกสานตอกเปนรปรางตาง ๆ การสานกระดาษ การพบกระดาษ การวาดบนทราย หรอบนกระดาษตาหมากรก กจกรรมเหลานสงเสรมใหเดกระบายความประทบใจจากการไดรบของขวญ นอกจากนเดก ๆ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

40

ยงมสวนรวมในการท ากจกรรมในวงกลม และการเคลอนไหว การดแลสวน และการเดนชมธรรมชาตทกสปดาห โฟรเบลไดรวบรวมและจดท าหนงสอเพลง รอยกรอง รปภาพและการเลนโดยใชมอ ส าหรบใชเปนคมอครและมารดาในการสอนเดก ใหเรยนรเกยวกบชมชนของตนเองและมองเหนคณคาของงาน แนวคดของเขาแพรหลายไปทวประเทศเยอรมน และลกศษยชนเยยมของเขากไดน าแนวคดไปเผยแพรในตางประเทศดวย (นตยา ประพฤตกจ, 2539, หนา 4 – 6) การศกษาปฐมวยในประเทศองกฤษ การศกษาปฐมวยของประเทศองกฤษไดเรมตนมาตงแตศตวรรษท 18 โดยการจดตงโรงเรยนเดกเลกของโรเบอรต โอเวน (Robert Owen) ทเมองแลนารด (Lanark) ในป ค.ศ.1816 แตในระยะนนการศกษาปฐมวยยงไมไดรบความนยมในหมชาวองกฤษนก อาจเปนเพราะแนวปฏบตทางการศกษาของโรงเรยนเดกเลกเหลานนเปลยนแปลงไปเรอย ๆ ท าใหผปกครองไมเหนดวยกบแนวปฏบตทางการศกษาจงงดสงบตรหลานไปโรงเรยน ป ค.ศ.1870 ประเทศองกฤษไดออกพระราชบญญตการศกษาก าหนดใหเดกตงแตอาย 5 ปขนไปตองเรยนหนงสอ ส าหรบเดกทอายต ากวา 5 ปลงมา รฐบาลมไดเขาไปด าเนนการอยางจรงจง เพยงแตรฐบาลสนบสนนใหมโรงเรยนบรบาลส าหรบเดกอาย 3 – 4 ป ในป ค.ศ.1944 มพระราชบญญตการศกษาก าหนดใหคณะกรรมการการศกษาสวนทองถน ตระหนกถงความตองการในอนทจะจดชนเดกเลกใหแกเดกอายต ากวา 5 ป จนกระทงถงป ค.ศ.1964 ไดมการเปลยนแปลงพระราชบญญตการศกษาบางประการ ท าใหโรงเรยนเดกเลกเพมขนอยางเพยงพอกบความตองการของผปกครอง และจะพจารณาเดกทดอยโอกาสกอน

หลกการและรปแบบการจดการศกษาปฐมวย การศกษาปฐมวยในประเทศองกฤษไดรบอทธพลจากปรชญาและแนวคดของโฟรเบล รสโซ และโอเบอรลน ซงเนนวธการเรยนรดวยตนเองโดยใหเดกส ารวจสงแวดลอมรอบตวในชวตประจ าวน ท าใหเดกเกดความอยากรอยากเหนและมความสขในการเรยน การจดการศกษาในระดบนยงไมมการก าหนดจดมงหมายหลกของการจดการศกษาอยางชดเจน แตถาพจารณาจากการจดบรการแกเดกจะมงการเลยงดเดกโดยพฒนาทางอารมณ สตปญญา และความคดสรางสรรค

รปแบบของการจดการศกษาปฐมวย การจดการศกษาปฐมวยในประเทศองกฤษ มลกษณะการจด 2 รปแบบ ดงน

1. โรงเรยนบรบาล (Nursery school) 2. โรงเรยนส าหรบเดกวยแรก (Infant school)

1. โรงเรยนบรบาล (Nursery school) เปนโรงเรยนทจดส าหรบเดกอายแรกเกด – 5 ป ทงชายและหญง มจ านวนประมาณหองละ 20 คน อตราสวนระหวางครตอเดกคอ 1 : 3 จดมงหมายของโรงเรยนบรบาล คอ

1. พฒนาการทางสงคม อารมณ บคลกภาพและสตปญญา 2. พฒนาการใชภาษาซงเปนพนฐานของความคด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

41

3. พฒนาความคดสรางสรรค 4. พฒนาทกษะทจ าเปนในการด ารงชวต เชน ทกษะการชวยเหลอตนเอง

การเรยนการสอนของโรงเรยนบรบาล เนนความตองการของเดกเปนส าคญ และไมมการสอนทเนนเนอหาวชาการ ถงแมวาเดกจะมอสระในการเลอกท ากจกรรมตามความตองการ แตจะมการสอดแทรกกจกรรมหรอการเลนทครไดวางแผนอยางดไวแลวเขาไปดวย

2. โรงเรยนส าหรบเดกวยแรก (Infant school) เปนโรงเรยนทจดส าหรบเดกอาย 5 – 7 ป ทงหญงและชาย การจดกลมเดกในโรงเรยนส าหรบเดกวยแรกม 2 แบบ แบบทหนง เรยกวาการจดกลมตามลกษณะครอบครว และแบบทสอง เรยกวาการจดกลมแยกตามวยของครอบครว การจดกลมตามลกษณะครอบครว (Family grouping หรอ Mixed – age grouping) เปนการจดกลมเดกทอายตางกนไวดวยกน ซงประกอบดวยเดกอายตงแต 5 – 7 ป ในชนเรยนเดยวกน การจดกลมแบบนมาจากพนฐานแนวคดทวา การเรยนรทส าคญทสดของเดกคอการไดพฒนาภาษาทใชในชวตประจ าวน และการทเดกตางอายกนอยรวมกนจะท าใหเกดการเรยนรซงกนและกน และสามารถพฒนาการใชภาษาอยางรวดเรวตามธรรมชาตไดดทสด การจดกลมแยกตามวยของครอบครว (Transitional family grouping หรอ Age – grouping) เปนการจดกลมแยกตามอายของเดก โดยแยกเปนกลมเดกเลกและเดกโต การจดกลมแบบนท าใหเดกเลกขาดการเรยนรและเลยนแบบจากเดกโต และเดกโตขาดโอกาสทจะชวยเหลอและดแลเดกเลก ท าใหขาดโอกาสฝกการเปนผน า

จดมงหมายของโรงเรยนเดกวยแรก จดมงหมายของโรงเรยนเดกวยแรก คอ เนนพฒนาการทวไปของเดก ความตองการของเดก และพยายามชวยใหเดกแตละคนไดพฒนาทกดานตามศกยภาพของตวเดกเอง การเรยนการสอนของโรงเรยนเดกวยแรก การเรยนการสอนของโรงเรยนเดกวยแรกมจดมงหมายหลก 3 ประการ คอ

1. ใหเดกรจกหนงสอประเภทตาง ๆ เชน หนงสออานเพอความเพลดเพลน หนงสออานเพอใหความร ฯลฯ

2. ใหเดกเกดความคดรวบยอดทางคณตศาสตรขนพนฐาน เชน ความคดรวบยอดเรองตวเลข สญลกษณ การวด การชง การเปรยบเทยบขนาด ฯลฯ

3. ใหเดกสามารถใชภาษาทงการพดและการเขยนไดคลองแคลว ดงนนการเรยนการสอนของโรงเรยนเดกวยแรกพอสรปไดดงน 1. เนนกจกรรมการเลน ซงเดกสามารถเลอกไดตามใจชอบ เชน เลนเครองเลนปนปาย

บอทราย เลยงสตว เพาะปลก เดกอาจเลนคนเดยวหรอเลนเปนกลมกได ตารางเวลาเลนนไมไดบงคบ เดกมอสระเลอกไดตามความพอใจ

2. จดกจกรรมบรณาการ เชน จดกจกรรมตาง ๆ ทมทงสรางสรรควชาการ ศลปะ และพลศกษาเขาดวยกน เดกจะไดเรยนรสงตาง ๆ รอบตว ท าใหเดกมประสบการณกวางขวาง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

42

3. จดมมประสบการณใหเดกเรยนรในหองเรยน เชน มมศลปะ มมอาน มมหองสมด มมบทบาทสมมต มมคณตศาสตร เปนตน

จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย การศกษาปฐมวยในประเทศองกฤษไมมจดมงหมายหลกทแนนอน นอกจากจะมหนวยงานหรอ

สมาคมตาง ๆ ไดเขยนเกยวกบจดมงหมายของการศกษาปฐมวยไว แตทวากไมไดเปนทยอมรบอยางแพรหลาย สมาคมการศกษาของคนงาน (Workers Educational Association) ไดกลาวถงจดมงหมายของการศกษาปฐมวยไวดงน คอ

1. เพอเตรยมใหเดกสามารถทจะสอสารกบผใหญไดอยางเหมาะสม อกทงใหเดกไดม โอกาสเลนเครองเลนตาง ๆ โดยการดแลจากคนทมความรและทกษะเปนอยางด

2. เพอเปนการฝกโอกาสใหเดกไดตดตอกบบคคลภายนอก นอกจากบคคลในครอบครว ของตนเองรวมทงสรางสมพนธทดกบบคคลภายนอก

3. เพอใหเดกไดรบการเลยงดจากบคคลทมความสามารถและไดรบการฝกฝนมาอยางด 4. เปนการชวยเหลอเดกทมความตองการพเศษ เชน เดกทตองอยคนเดยวในตกสง ๆ

เดกทพอแมตองออกไปท างาน เดกทมพนองมาก เดกทมาจากสงแวดลอมทเลวราย เดกพการ เดกทมาจากครอบครวทอพยพมาจากทอน เปนตน

อยางไรกตามถาพจารณาทจดมงหมายหลกใหญ ๆ อาจเหนเปนววฒนาการอยางทแพรและอาเธอร (Parry and Archer : 1972) ไดกลาวไววา

จดมงหมายในป ค.ศ.1918 มงทการเลยงดเดก จดมงหมายในป ค.ศ.1939 มงทการพฒนาทางอารมณและความคดสรางสรรค จดมงหมายในป ค.ศ.1967 มงทการพฒนาทางสตปญญา

เนองจากการศกษาปฐมวยไมมจดมงหมายทเปนหลกแนนอน ดงนนจดมงหมายในแตละโรงเรยนยอมจะตองแตกตางกนไปบาง ซงความแตกตางนนยอมเปนผลมาจากอทธพลของครใหญและผปกครองของเดกในทองถนนนเอง สวนรฐบาลมงทการดแลสขภาพและโภชนาการทโรงเรยนจดใหแกเดกเปนหลกเทานน

หลกสตรและการจดการศกษาปฐมวย โรงเรยนบรบาล โรงเรยนหรอชนบรบาลในประเทศองกฤษนน เนนหนกไปในทางกจกรรมการเลนส าหรบเดก

ส าหรบตวครแลวมกปลอยใหสอนไปตามสญชาตญาณของตนเอง ครจะตองเปนผน าในการเลนของเดกทงในรม และกลางแจง โดยใชอปกรณทแตกตางหลากหลาย การศกษาปฐมวยในปจจบนเนนใหครและพยาบาลผดแลไดตระหนกและเขาใจวธการใชภาษาของเดก เพอจะชวยใหเดกพฒนาทกษะการคดของเขาไดกวางขวาง กจกรรมทจดขนจะตองค านงถงความตองการทางสงคม ทางอารมณ และจะตองน าไปสการพฒนาสตปญญาดวยการเลนของเดกจะตองมจดประสงคทจะชวยใหเกดการเรยนร ครจะตองจดเวลาในการสอนทกษะทจ าเปนใหแกเดก ถงแมวาเดก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

43

จะมอสระทจะเลอกท ากจกรรมใด ๆ ตามทเดกตองการ แตกจะตองมการสอดแทรกกจกรรมหรอการเลนทครไดวางแผนไวอยางดแลวเขาไปดวย ทก ๆ วนครจะตองจดสภาพสงแวดลอมทจะเออใหเดกมโอกาสไดส ารวจ คนควากบสงของวตถตาง ๆ ไดรจกรปรางรปทรง ไดสมผสผวของสงตาง ๆ แปลก ๆ รจกส ไดยนเสยงตาง ๆ โรงเรยนถอเปนจดประสงคหลกทจะชวยใหเดก ๆ ไดพฒนาบคลกภาพไปในทางทพงประสงค ใหรจกพงตนเองโดยไมตองรอความชวยเหลอจากผอนและในเวลาเดยวกนกใหความรวมมอกบผอนดวย สงตาง ๆ เหลานจะชวยปพนฐานส าหรบการเรยนคณตศาสตร วทยาศาสตรและภาษา โดยเนนทการมความคดสรางสรรคดวย ทงนมไดหมายความวาโรงเรยนบรบาลเหลาน จะเตรยมความพรอมส าหรบใหเดกไดไปเรยนตอการศกษาภาคบงคบอยางเดยว ในขณะทโรงเรยนเหลานอยอยางโดดเดยวเปนเอกเทศ ชนบรบาลในโรงเรยนประถมกประสบปญหาทอาจจะตองปดตวเองลงในเวลาตอไป ในโรงเรยนหรอชนบรบาลจะไมมการเรยนการสอนเปนเรองเปนราว เดก ๆ จะไดสนกสนานกบการฟงนทาน ดนตร โคลงกลอนและเลนตามธรรมชาต เดก ๆ จะเลนตามใจชอบ จะเลนคนเดยว หรอจะเลนกบคนอน ๆ กได เลนในรมหรอออกไปกลางแจงกแลวแตจะเลอก มกจกรรมส าหรบฝกออกก าลงกายโดยใชเครองเลนตาง ๆ ส าหรบปนปาย มสระน า มสนามทรายไวใหเดกไดเลนฝกทดลองตาง ๆ อปกรณหลายอยางจดไวส าหรบเดก ๆ จะไดคนพบความรใหม ๆ เปนการปพนฐานส าหรบการเรยนวทยาศาสตรตอไป แทงไมและอฐบลอกใชส าหรบใหสรางหรอตอรปตาง ๆ ดนเหนยว สและดนสอเทยนกมจดไวใหส าหรบพฒนาความสามารถในทางศลปะของเดก หนงสอทเลอกมาอยางดแลวจะชวยสงเสรมจนตนาการและความสามารถทางภาษาของเดกไดเปนอยางด วรรณคดตาง ๆ กเปนอปกรณทส าคญมากส าหรบการเรยนรของเดก ตกตาเครองเรอนจ าลอง และของเลนตาง ๆ ชวยเสรมสรางทกษะทางสงคมและครอบครว ของเลนทเปนภาพตดตอตาง ๆ ปรศนาค าทาย ลวนน ามาใชประโยชนในการเพมประสบการณและการคนพบใหม ๆ ของเดกทจะชวยในการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมได

โรงเรยนส าหรบเดกวยแรก โรงเรยนส าหรบเดกวยแรกจะเนนโดยตรงเกยวกบพฒนาการทว ๆ ไปของเดก โดยพจารณาความ

ตองการของเดก และพยายามชวยใหเดกแตละคนไดเจรญพฒนาไปในทกดานตามศกยภาพของเดกอยางเตมทในการเปดโอกาสใหเดกมประสบการณอยางกวางขวาง โรงเรยนไดจดใหเขาไดทดลองกบวตถตาง ๆ เชน ทราย น า ดนน ามน สและแทงไม เดก ๆ จะใชแทงไมบลอกกอสรางสงตาง ๆ แสดงละครตามจนตนาการของตน ฟงนทาน ฟงดนตรทเขาชอบ กจกรรมเหลานในบางครงจะบรณาการเขาดวยกนกบการอาน การเขยนหรอกบคณตศาสตรงาย ๆ โรงเรยนส าหรบเดกวยแรกบางแหงจะมวนหนงทเรยกวา “วนบรณาการ” (The integrated day) เปนวนทการสอนประจ าวนจะรวมกจกรรมตาง ๆ ทมทงสรางสรรค วชาการ ศลปะ และพละเขาไวดวยกน นกเรยนทกคนไดรบบรการของโรงเรยน หองเรยนกเปลยนไปเปนหองท างานและเดก ๆ สามารถจะท างานของตนไดตามล าพงหรอจะไปรวมกลมกบคนอนกได แผนการสอนแบบบรณาการนจะ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

44

จดกจกรรมตาง ๆ ใหเดก ๆ ไดเรยนรจากสงทลอมรอบตวเดกอย เดกจะพอใจและกระตอรอรนมากทจะคนควาหาค าตอบดวยตนเอง เตมใจทจะท าในสงทยากและทาทายไดอยางประสบความส าเรจ แผนการสอนแบบบรณาการยงชวยสงเสรมใหเดกไดใชความคดเกยวกบสงตาง ๆ ไดพฒนาการใชภาษา และมประสบการณการเรยนรอยางมากมาย ท าใหการศกษาเลาเรยนเปนกระบวนการทตอเนอง นอกจากนนยงอ านวยความสะดวกในเรองวสดอปกรณหรอเครองมอทดลองตาง ๆ ใหเดก ๆ ไดใชอยางพอเพยง เดก ๆ จะใชเวลาในการส ารวจการเรยนรในสงทเรยนแตละเรอง อยางสนอกสนใจโดยใชเวลาไมมากนก การใหโอกาสเดก ๆ ไดมประสบการณนจะไมก าหนดเวลาตายตว เดกจะไดเรยนรหลาย ๆ ดาน บางครงอาจจะท ากจกรรมทตองใชสมาธและความสนใจอยางมาก บางครงกจะไดเลนหรอท าอะไรทสบาย ๆ สนกสนาน ซงจะโยงตอเนองไปยงกจกรรมอน ๆ ตอไป ครจะเปนผจดหากจกรรมตาง ๆ ใหเดกท า โดยบรณาการเขากบกจกรรมของตวเดกเอง แตกยงยดปรชญาทวา ลกษณะของกจกรรมทงหลายจะตองเปน “การเลน” เสมอ ความจรงแลวส าหรบเดกในวยน จะเลนหรอเรยนกไมมอะไรแตกตางกนนก และเดกเองกยงแยกไมออกดวยซ าระหวางวชาตาง ๆ ทเรยนไป เมอเดกมาถงโรงเรยนในตอนเชา กจะเหนรายการกจกรรมตาง ๆ ส าหรบวนนนเขยนไวบนกระดาน เดก 6 คนอาจจะไปนงรวมกลมกนอานหนงสอทมมอาน เดกอก 6 คนอาจจะไปทมมหองสมด และอก 6 คน อาจจะไปทมมเลนแตงตว เดก ๆ มสทธจะเลอกกจกรรมของตวเองและท าไปจนกวาจะไดผลงานทพอใจ ส าหรบความตอเนองของความคดรวบยอดในการแบงกลมแบบครอบครวนน คอในการจดหองเรยนจะไมมโตะเดยว ๆ และเดกกจะไมตองนงตามทประจ า หองเรยนจะจดในลกษณะเอาโตะมาตอกนและใชตหนงสอลอมเปนสวน ๆ ไมมโตะคร ครจะเดนดไปทว ๆ ตามโตะตาง ๆ และชวยเหลอเดกทตองการค าแนะน าเปนรายบคคล

หนวยงานรบผดชอบ ประเทศองกฤษมหนวยงานทดแลรบผดชอบเดกตงแตแรกเกด – 5 ป อย 3 หนวยงาน คอ 1. กระทรวงศกษาธการและแรงงาน (Department For Education And

Employment) ดแลรบผดชอบโรงเรยน ซงจะมรฐมนตรผควบคมทางดานการศกษาและวทยาศาสตรเปนผรบผดชอบควบคมดแลการบรหาร กระทรวงนจดตงขนในเดอนกรกฎาคม ป ค.ศ.1995 โดยการรวมกระทรวงศกษาธการเดมและเกอบทงหมดของกระทรวงแรงงานเดมเขาดวยกน สวนในการด าเนนงานจะมคณะกรรมการการศกษาสวนทองถน สภาทองถนทไดรบมอบหมายใหรบผดชอบดานการศกษา ปฏบตงานโดยไดรบค าแนะน าจากเจาหนาททเชยวชาญทางการศกษา อ านาจการควบคมและการบรหารโรงเรยนจะอยทครใหญทงหมด ในประเทศองกฤษครใหญจะมอสระและอ านาจในการบรหารโรงเรยนของตนมากกวาครใหญในประเทศอน ๆ สวนหนวยงานกรมการศกษาและวทยาศาสตรนนไมไดเขามามสวนเกยวของกบหลกสตรหรอวธการสอน หรอแมแตเขามาควบคมดแลเกยวกบเนอหาหรอ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

45

ลกษณะของหนงสอทอนญาตใหโรงเรยนใชเลย แตจะเขามามบทบาทในการควบคมประสทธภาพในการสอน และการสงเสรมมาตรฐานของโรงเรยนโดยการจดหาครทช านาญมานเทศการสอน

2. กรมอนามยและสวสดการสงคม (Depaartment Of Health And Social Security) จะมหนาทดแลสถานรบเลยงเดกส าหรบเดกแรกเกดถง 5 ป ซงเปนสถานทในลกษณะใหการเลยงดเปนสวนใหญจงเปนหนาทสนองความตองการและความจ าเปนของมารดาทจะตองท างานนอกบาน มารดาทไมสามารถเลยงดบตรดวยตนเอง และเดก ๆ ทมาจากสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมตอสขภาพ

3. องคการบรหารการศกษาทองถน (Local Education Authorities) มหนาทรบผดชอบในการก าหนดและจดสรรงบประมาณใหโรงเรยน ภายในแผนการบรหารโรงเรยนทองถน ซงไดแก โรงเรยนของเขต และโรงเรยนอาสาสมคร โดยองคการบรหารการศกษาทองถนจะตองมอบอ านาจอยางนอยรอยละ 85 ของงบประมาณทเปนไปไดของโรงเรยนตามทก าหนดไวใหแกโรงเรยน งบประมาณของแตละโรงเรยนไดรบการจดสรรตามสตรทองคการบรหารการศกษาทองถนก าหนดโดยไดรบการอนมตจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ซงสวนใหญงบประมาณทใหจะก าหนดจากจ านวนนกเรยน และโรงเรยนมอสระทจะตดสนใจใชจายงบประมาณไดอยางเตมท

บคลากรด าเนนการ ครระดบการศกษาปฐมวยในประเทศองกฤษนนจะเปนครทไดรบการฝกฝนเปนเวลา 3 ป ในมหาวทยาลยหรอวทยาลยกอนทจะไดรบประกาศนยบตรการศกษาระดบธรรมดา หลงจากนนครเหลานกจะตองทดลองปฏบตงานเปนเวลาอก 1 ป จงถอไดวาเปนครทมคณสมบตครบถวนตามทก าหนดไว (ประภาพรรณ สวรรณศข, 2547, หนา 84) โดยครมเงนเดอนประจ าตามสญญาทท าไวกบรฐ แตไมใชขาราชการ ครทสอนอยในระดบเดกเลกหรอโรงเรยนเดกวยแรกนนจะมฐานะและไดรบเงนเดอนเชนเดยวกบครในโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษา ทมคณวฒการศกษาเทากน โดยรฐใหอ านาจแกคณะกรรมการการศกษาสวนทองถนทไดรบเลอกตงในการแตงตงครใหญและเลอกจางครผสอน นอกจากครแลวยงมพยาบาลส าหรบเดกเลกซงเปนผชวยครในโรงเรยนเดกเลก หรอในชนเดกเลกหรอชนเดกวยแรก ซงผชวยครเหลานจะตองมอายเกนกวา 18 ป และไดรบการฝกอบรมเปนเวลาอก 2 ป สวนใหญเปนการฝกโดยการกระท า ในขณะเดยวกนผหญงทสงอายและเคยมประสบการณในการเลยงเดกอาจท าหนาทเปนผชวยครได โดยจะตองไดรบการฝกเปนเวลาอก 1 ป การศกษาปฐมวยในประเทศสวเดน ประเทศสวเดนเปนประเทศหนงในยโรปซงใหความส าคญกบการศกษาปฐมวย โดยมกฎหมายรองรบอยางมประสทธภาพ มการตงวทยาลยครอนบาลและไดรบความรวมมอจากทกฝายเปนอยางด การศกษาปฐมวยในประเทศสวเดนเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพสงคมภายหลงการเกดสงครามโลกครงท 2 สตรซงแตเดมเคยท างานในบานเลยงดลก มความจ าเปนจะตองออกไปท างานนอกบานเพอชวยเหลอเศรษฐกจในครอบครว การเลยงดเดกจงตองมหนวยงานอนเขามาชวยดแล ท าใหเกดบรการการอบรมเลยงดในรปแบบตาง ๆ ขน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

46

อลวา ไมลดาล (Alva Myrdal) เปนผบกเบกทางการศกษาปฐมวยของสวเดน ไดกอตงวทยาลยครอนบาลแหงแรกขนในกรงสตอกโฮลม เพอใหการฝกอบรมแกบคลากรทท างานในโรงเรยนอนบาล ซงตอมาในป ค.ศ.1960 ไดมการจดวางโปรแกรมการปฏบตงานในโรงเรยนอนบาลเพอปฏรปและสงเสรมการศกษาส าหรบเดกวยกอน 7 ป โดยรฐบาลไดจดตงคณะกรรมการเพอด าเนนการในเรองน

หลกการและรปแบบการจดการศกษาปฐมวย การจดการศกษาปฐมวยของสวเดนนนจดขนเพอบรการแกครอบครวทสมาชกตองออกไปท างานนอกบาน โดยใหการดแลเอาใจใสเดกเปนอยางด มการจดสภาพแวดลอมทใกลเคยงกบบานมากกวาทจะเปนโรงเรยน การจดการศกษาปฐมวยในประเทศสวเดนมรปแบบดงน

1. โรงเรยนอนบาล (The Kindergarten) ตงขนเพอเปนสถานดแลและใหการศกษาแก เดกวยอนบาลเพอชวยเหลอใหเดกปรบตวเขากบสงแวดลอมได โรงเรยนจะรบเดก 2 รอบ รอบแรกคอเวลา 09.00 – 12.00 น. และรอบหลงคอเวลา 14.00 – 17.00 น. รบเดกอายตงแต 4 – 6 ป แตอาจจะยดหยนไปในแตละทองถน คอ ถาทองถนใดมเดกมากจะรบเดกอายมาก คอ 6 ปกอน เพอจะไดเขาเรยนในชนประถมศกษาปท 1 เมอยางขวบเขาอาย 8 ป สวนในทองถนใดมเดกไมมากนก กอาจจะพจารณารบเดกอาย 3 ปกอน

2. สถานเลยงเดก (Nursery) ตงขนเพอชวยเหลอมารดาทออกไปท างานนอกบาน มรปแบบการใหบรการคอ

2.1 สถานเลยงเดกกลางวน (Day nursery) รบเดกอาย 6 เดอน – 7 ป ศนยเหลานจะท างานเวลา 06.30 -19.00 น. ในวนธรรมดาและเวลา 06.30 – 14.30 น. ในวนเสาร สวนในวนอาทตยปด 2.2 สถานเลยงเดกแบบครอบครวในเขตเทศบาล (Municipal family day nursery) เปนสถานเลยงเดกทจดขนในบานโดยไดรบการอนมตจากผบรหารทองถน งานสวนใหญคอการเลยงเดก นอกจากนยงรบดแลเดกทมปญหาทางดานสขภาพดวย

2.3 สถานเลยงเดกในเขตเกษตรกรรม (Farming day nursery) รบดแลเดกอาย 1 – 7 ป ทผปกครองตองออกไปท างานในนาระหวางฤดเกบเกยว เปนการใหบรการดแลเดกเตมวน ด าเนนการโดยการบรหารสวนจงหวด

2.4 สถานเลยงเดกเวลาบายหรอศนยนนทนาการ (Afternoon nursery recreation center) จะเปดใหบรการเดกตงแตเวลา 16.00 น. ทก ๆ วน เวนวนสดสปดาหหรอวนปดเทศกาลตาง ๆ โดยรบดแลเดกททางบานไมมใครดแลหลงจากทโรงเรยนอนบาลเลกแลว

จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย 1. เพอสนบสนนสงเสรมพฒนาการของเดกตอจากทางบาน จดสภาพแวดลอมใหสมบรณทสดท

เดกจะไดพฒนาทงทางดานสงคม อารมณ รางกายและสตปญญา รวมทงการพฒนาทางบคลกภาพ มทศนคตทดตอตนเองและมอสระทจะเรยนรในสงตาง ๆ เดกทกคนจะตองไดรบการปลกฝงใหเกดความมนคงภายใน และท าใหเขาไดเรยนรในการทจะมความสมพนธกบผอนดวย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

47

2. เพอใหไดรบการฝกใหรจกมารยาททด ใหมทกษะในการชวยเหลอตนเอง การพฒนากลามเนอใหญและกลามเนอเลก การเคารพกฎระเบยบตาง ๆ ของสวนรวม และความสามารถในการตดตอสอสารกบผอนไดอยางมประสทธภาพ

หลกสตรและการจดการศกษาปฐมวย หลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศสวเดนมพนฐานมาจากทฤษฎพฒนาการของ อารโนล กเซล (Arnold Gesell) เพยเจต (Jean Piaget) และอรค อรคสน (Erik Erikson) คอครจะตองเรยนรเกยวกบอตราและขนตอนของพฒนาการของเดกทว ๆ ไป และจะใชวธการสอนทมสวนคลายคลงกบโรงเรยนเดกเลกขององกฤษ ทเรยกวา วธสอนแบบคนพบดวยตนเอง (Discovery method) จดประสงคในการสอนกเพอกระตนใหเดกเกดความสนใจในสงแวดลอมทงทางสงคมและทางกายภาพใหมากขน และในสภาพแวดลอมทปราศจากความกดดนเชนนจะชวยใหเดกไดคนพบและเรยนรเกยวกบโลกของตนเอง ไมไดเนนการเตรยมเดกอยางทเปนเรองเปนราว และมการเตรยมส าหรบการสอนอยางจรงจงนอยมาก เดก ๆ จะมอสระทจะทดลองสงตาง ๆ ทสนใจไดโดยมผใหญคอยดแลและใหค าแนะน าเมอตองการเขาจะไดรบการเตรยมตวใหพรอมในทกษะตาง ๆ ทจ าเปนส าหรบการเขารวมในสงคมกบเพอน ๆ รนราวคราวเดยวกนหรอกบคนอน ๆ รอบ ๆ ตว จดมงหมายทส าคญของหลกสตรกค อ ใหเดกไดมพฒนาการทางดานบคลกภาพมทศนคตทดตอตนเองและมอสรเสรทจะเรยนรในสงตาง ๆ ซงจะเปนการชวยพฒนาเดกทงทางสงคม อารมณ รางกายและสตปญญา วชาทจะใชสอนใหแกเดก ไดแก ทกษะการชวยเหลอตนเอง การพฒนากลามเนอใหญและกลามเนอเลก การเคารพกฎระเบยบ ขอหามตาง ๆ และความสามารถในการตดตอสอสารกบผอนไดอยางมประสทธภาพ การเรยนจะเรยนในอาคารชน เดยว ซงออกแบบสรางขนเปนพเศษส าหรบเดกแตละกลมอาย มเครองเลนและอปกรณการเรยนรไวอ านวยความสะดวกกบเดกดวย

หนวยงานทรบผดชอบ การจดการศกษาปฐมวยในสวเดนรฐบาลสนบสนนใหบรรดาผน าในทองถนอาสาสมครเขามาด าเนนการ หนวยงานทมอ านาจสงสดทางการศกษาปฐมวย ไดแก กระทรวงสาธารณสขและสงคม (Ministry of health and social affairs) ไดแตงตงคณะกรรมการสาธารณสขและ สวสดการแหงชาต ใหเปนผดแลและคอยใหค าแนะน าในการด าเนนงานของโรงเรยนอนบาล การบรหารจะแบงออกเปนมณฑลและทองถน โดยมผรบผดชอบคอ คณะกรรมการบรการสงคม ซงเปนสาขาของเทศบาลทองถนเปนผดแลรบผดชอบสถานรบเลยงเดกและศนยทงหมด (ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2534, หนา 186)

บคลากรด าเนนการ ในประเทศสวเดนมการตงวทยาลยครอนบาลเปนวทยาลยเอกเทศเฉพาะ หลกสตรการศกษาจะเนนหนกไปทางวชาการ ซงจะเปนสวสดการแกเดกปฐมวยโดยเฉพาะ โดยไมเลอกวาเดกนนอยในสภาพใด วทยาลยครอนบาลจงผลตนกศกษาเพอรบผดชอบทางสวสดการของชมชนเกยวกบเดกตงแตแรกเกดจนถง 7 ปทวประเทศทงในและนอกโรงเรยน รวมทงในสถานเลยงดเดกออนของรฐหรอสมาคมองคกรตาง ๆ ดงนนครอนบาลของสวเดนจงไดรบการอบรมและฝกฝนมาเปนอยางด ครจะผานการศกษา 2 – 4 ป จาก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

48

วทยาลย รฐบาลจะจายเงนเดอนครตามวฒ โรงเรยนทเปดสอนเตมวนจะตองมครใหญและครอนบาลหองละ 2 คน อตราสวนของครตอเดกอายเกน 2 ปจะเปน 1 : 5 ถาเปนเดกทารกอตราสวนจะเปน 1 : 4 และยงถาเปนเดกทจะตองดแลเปนพเศษอตราสวนกจะยงต าลงอก ในกรณทขาดแคลนครอนบาลโรงเรยนจะตองพยายามจดหาพยาบาลแผนกเดกมาประจ าการแทน ส าหรบโรงเรยนทเปดสอนไมเตมวน อตราสวนของครตอเดกจะเปน 1 : 40 ส าหรบเดกอาย 5 – 6 ป และ 1 : 30 ส าหรบเดกทอายนอยลงมา อตราสวนส าหรบบางโรงเรยนทมการจดแบบสบาย ๆ คอ 1 : 5 ส าหรบในสถานเลยงเดกแบบครอบครวจะมมารดาท างานในการชวยดแลเดก มารดาเหลานจะตองผานการฝกอบรมเกยวกบการอบรมเลยงดเดก เพอจะไดมความรและประสบการณเพมมากขนดวย สถานเลยงเดกหรอศนยเลยงเดก จะมคณะท างานทประกอบไปดวย ผอ านวยการหรอครใหญ ครอนบาล พยาบาล คนครวและภารโรง (Muecller, 1971 อางถงในส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2534, หนา 186) การศกษาปฐมวยในประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศหนงในทวปอเมรกาเหนอ ซงมความ เจรญทงทางดานเศรษฐกจ วทยาศาสตร เทคโนโลยและการศกษาเปนอยางมาก การจดการศกษาปฐมวยในประเทศสหรฐอเมรกานนประกอบดวยแนวคดหลายรปแบบและหลายบคคล จงมรปแบบการจดการศกษาทแตกตางกนออกไป

ประวตความเปนมา ในป ค.ศ.1885 Mrs. Carl Schurz ลกศษยเอกของโฟรเบล ไดกอตงโรงเรยนปฐมวยแหงแรกขน ณ เมองวอเตอรทาวนในรฐวสคอนซน โรงเรยนนใชภาษาเยอรมนในการสอนและใชบานของเธอเปนทเรยน ตอมาเธอไดพบกบ มสอลซาเบต พบอด ทเมองบอสตน และไดเลาเกยวกบการปฐมวยตามหลกของโฟรเบล ดงนน ในป ค.ศ.1860 พบอด ไดจดตงโรงเรยนปฐมวยขนในเมองบอสตน นบวาเปนโรงเรยนปฐมวยเอกชนแหงแรกทสอนโดยใชภาษาองกฤษและใชหลกการของโฟรเบลในการสอน ในป ค.ศ.1873 ถอวาเปนปส าคญในประวตการศกษาของประเทศสหรฐอเมรกาเมอ Susan E. Blow กบ William T. Harris ไดกอตงโรงเรยนปฐมวยของรฐขนเปนแหงแรกในเมองเซนตหลยส มลรฐมสซร และไดรบความส าเรจอยางมาก จนท าใหโรงเรยนประถมศกษาของรฐหลายโรงไดจดใหมชนปฐมวย (Kindergarten) ขนและมถง 53 โรง ในป ค.ศ.1879 ไดมชนปฐมวยเพมขนในมลรฐตาง ๆ ประมาณ 30 รฐ ในชวงทมการใชแนวคดของโฟรเบล ในการสอนเดกปฐมวยในสหรฐอเมรกานนไดเกดมผสงสยและปฏวตหลกการและอปกรณตามแบบของโฟรเบล เธอผนคอ แพทต สมทธ ฮลล (1868 – 1946) ซงเปนครสอนเดกยากจนในเมองหลยสวลล มลรฐเคนตกก

ฮลล ไดรบอทธพลจากหลกการและวธการของ จ สเตนเลย ฮอลล ในเรองการใชแบบสอบถาม การใชระเบยนพฤตการณ (Anecdotal Records) การเนนการพฒนากลามเนอใหญกอนกลามเนอเลก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

49

การจดหาเครองเลนทมขนาดใหญขน การใหเดกมกจกรรมและเสรภาพมากขน และท ส าคญถอวาดานอารมณเปนพนฐานทส าคญกวาดานสตปญญาของเดก โรงเรยนของฮลล มชอเสยงแพรหลาย มผเยยมชมจ านวนมาก รวมทง จอหน ดวอ ดวย ฮลล ไดน าหลกการของ ดวอ มาใชในโรงเรยนของเธอดวย เชน การสรางหองเรยนใหมบรรยากาศเหมอนบาน นกเรยนเปนผวางแผนกจกรรมเอง ปฏบตตามแผนและประเมนผลเอง การปฏสมพนธทางสงคม และการใหเวลาเดกอยางเพยงพอ เพอสงเสรมการสรางสรรคและจนตนาการของเดก นอกจากน ฮลล ยงใชการสงเกตพฤตกรรม การจดบนทก การจดหาบลอกขนาดใหญ เครองปนชนดใหญ การเลนกลางแจง และสงของตาง ๆ ทสงเสรมการเลนสมมตและการใหเวลาเดกเลนอยางเสรดวย ฮลล ถอวากระบวนการ (Process) ทเดกท ากจกรรมมความส าคญกวาผลงาน (Product) ของเดก (Lundsteen & Tarrow, 1981) จากการท ฮลล หนมาเนนเรองสขภาพของเดก กจกรรมทใชกลามเนอใหญและการพฒนาดานอารมณ ท าใหเกดขอโตแยงกบผนยมหลกการของโฟรเบล ซงมผน าคอ ซซาน อ โบลว แตอยางไรกตาม ทงดวอและนกวชาการอน ๆ ในสหรฐอเมรกาไดโจมตเรอง “การนงเรยนนง ๆ และการท ากจกรรมทใชกลามเนอเลก” ซงสนบสนนแนวคดของฮลล ท าใหเกดการเปลยนแปลงขนอกหลายอยาง เชน จดหาอปกรณทมขนาดใหญและมหลากหลายชนดขน เปดโอกาสใหเดกไดสรางสรรคมากขน และมอสรเสรในการท ากจกรรมและกอสรางสงตาง ๆ และลกษณะการเขาสงคม เนนแบบไมเปนทางการ มความยดหยน มความเหมาะสมทงดานรางกายและจตใจของเดก จากอทธพลของการจดโปรแกรมปฐมวยของฮลล ซงอาศยหลกการและวชาการของดวอ ฮอลลและนกการศกษาส าคญอน ๆ ยงผลใหการปฐมวยศกษาในประเทศสหรฐอเมรกามลกษณะเปนเอกลกษณของตนเองมากขน (นตยา ประพฤตกจ, 2539, หนา 6 – 7)

โรงเรยนมอนเตสซอร (Montessori School) ในระหวางทประเทศสหรฐอเมรกาก าลงมการเปลยนแปลงดานโปรแกรมการปฐมวยศกษาอยนน ไดเกดแนวคดใหมเกยวกบการปฐมวยศกษาขนในประเทศอตาล ผน าความคดใหมมาใชนกคอ ดร.มาเรย มอนเตสซอร (1870 – 1952) เปนนกจตแพทยชาวอตาล เปนคนเฉลยวฉลาด มความเพยรพยายามและขยนขนแขง มอนเตสซอร เปนแพทยหญงคนแรกของประเทศอตาล กอนส าเรจการศกษาไดฝกงานทคลนกจตเวชในกรงโรม และเกดความสนใจเดกปญญาออนทถกกกกนใหอยรวมกนโดยไมท าอะไรเลยในสถานพยาบาลแหงนน เธอจงเรมตนสอนเดกปญญาออน จนกระทงเดกเหลานสามารถเรยนรหลาย ๆ อยาง และสามารถสอบผานเหมอนเดกปกตทวไป มอนเตสซอรเรมมองเหนวาการศกษาของเดกปกตกตองมการพฒนาเชนกน ดงนน ในป ค.ศ.1907 เธอไดเรมอาชพดวยการเปนผดแลเดกยามพอแมไปท างาน บานทเธอดแลเดกนตงอยในแหลงสลมของกรงโรม เธอใชวธการสงเกตและทดลอง ใชวธการตาง ๆ เชนเดกจะตอง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

50

เรยนรเกยวกบการดแลตนเอง การรกษาความสะอาดทงทบานและการแตงกาย เดกทนเรมเรยนรขนมากจนเปนทปรากฏ และมผคนมาเยยมชมสถานทนซงเธอเรยกวา “บานเดก” (Children’s House) ลกษณะเดนของระบบนกคอ การจดสถานทเรยนใหเหมอนกบบาน เพอสรางบรรยากาศทเปนกนเอง ไมมเกาอเรยงแถว เพราะเปนการบงคบและจ ากดเสรภาพของเดก จดใหมโตะ เกาอ และชนวางของขนาดเลกเหมาะส าหรบเดก มเครองเลนแบบมอนเตสซอร ทเปดโอกาสใหเดกไดเลนเองและตรวจสอบแกไขดวยตนเอง เดก ๆ มเสรภาพทจะเลอกท ากจกรรมตาง ๆ ตามความสนใจของตนเอง ไปหยบอปกรณหรอของเลนเอง แลวน าไปเกบเขาทเอง เดกสวนมากไมตองอาศยครชวยแนะน า แตครมหนาทเฝาดหาง ๆ และพรอมทจะแนะน าเครองเลนชนตอไปใหเดก ถาหากเดกสามารถท างานชนเกาประสบผลส าเรจแลว นอกจากนเดกจะตองท างานบานตาง ๆ เชน เชดถโตะ กวาดถพน ท าความสะอาดกระจก ท าอาหารและแบงปนใหเพอน ๆ การดแลรกษาสขภาพของตวเองและการดแลสวน

มอนเตสซอร ไดประดษฐอปกรณหลายชนดเพอสงเสรมการพฒนาดานสตปญญาของเดก เชน การเรยนรเกยวกบรปทรงกระบอกทมความยาว กวาง ลก ตน ตาง ๆ การใชลกปดเพอเรยนรความคดรวบยอดทางคณตศาสตรเรองหลกหนวย (Units) และหลกสบ (Tens) การใชกระดงเพอเรยนรเกยวกบดนตร ของเลนดงกลาวถกลอกเลยนน าไปใชทวโลก มผคนจ านวนมากไปเยยมชมระบบการจดโรงเรยนและการสอนตามแบบมอนเตสซอรและสรปไดวา ระบบนไมไดปลอยใหเดกเรยนไปตามธรรมชาต แตเรยนอยในวงแคบเปนระบบกลไก มแบบแผน (ตามเครองเลนหรออปกรณทจดไวให) จ ากดการแสดงออกของเดก ไมเปดโอกาสใหเดกเลนโดยใชจนตนาการและไมสงเสรมพฒนาการทางภาษา ซงไมสอดคลองกบหลกการทก าลงนยมอยในปจจบนนนก โรงเรยนปฐมวยตามระบบมอนเตสซอร เรมจดตงขนโดยเอกชนในประเทศสหรฐอเมรกาในกลางป ค.ศ.1920 แตอยไดไมนานกเลกไปบางหรอเปลยนเปนระบบอนบาง จนกระทง ป ค.ศ.1958 ไดมผฟนระบบนขนมาอกและจดตงสมาคม “American Montessori Society or AMS” ขน โรงเรยนนไดพยายามแกไขจดบกพรองทนกการศกษาในสหรฐวจารณไว คอ เปดโอกาสใหเดกแสดงออกมากขนทงในดาน ศลปะ ดนตร และการปฏสมพนธทางสงคม (Social Interaction) แตโรงเรยนระบบนสวนใหญเปนของเอกชน และเมอไมนานมานมโรงเรยนของรฐบาลบางโรงไดเลอกใชระบบการจดชนเรยนแบบมอนเตสซอร (นตยา ประพฤตกจ, 2539, หนา 7 – 8)

หลกการและรปแบบการจดการศกษาปฐมวย ประเทศสหรฐอเมรกาถอวาเดกเปนทรพยากรทมความส าคญสงสด เพราะเดก ๆ คออนาคตของชาต การหลอหลอมในชวงปแรก ๆ ของชวตเดกเปนความรบผดชอบของสงคมและนโยบายสงคม ปจจบนสหรฐอเมรกาไดก าหนดวสยทศนทางการศกษาไวในกฎหมายชอวา “Goals 2000 : Educate America Act” ในป ค.ศ.1994 และมผลบงคบใชในป ค.ศ.1996 เพอสนบสนนการปรบปรงการเรยนการสอน โดยการจดสรางกรอบแนวคดและเปาหมายการศกษาของชาตเพอการปฏรปการศกษา ซงมการก าหนดเปาหมายการศกษาไว 8 ประการ โดยมสวนทเกยวของกบการศกษาปฐมวย คอ เปาหมายขอท 1 ในเรองความพรอมทจะเรยน (School Readiness) ซงระบไววา “ในป ค.ศ.2000 เดกทกคนใน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

51

สหรฐอเมรกามาโรงเรยนดวยความพรอมทจะเรยน” (ทพยสดา สเมธเสนย, 2542, หนา 41 – 42) จดประสงคของเปาหมายขอน คอ

1. เดกปฐมวยทกคนจะไดรบการศกษาทพฒนาอยางเหมาะสมและมคณภาพสง เพอเตรยมความพรอมทางการเรยนของเดกเมอเขาสระบบโรงเรยน

2. พอแมของเดกทกคนในสหรฐอเมรกาถอเปนครคนแรกของลก ผซงอทศเวลาแตละวนเพอเตรยมความพรอมในการเรยนใหลก ทงนพอแมสามารถเขารบการฝกอบรมและรบบรการทจ าเปนในการปฏบตหนาทดงกลาว

3. เดกทกคนจะไดรบประสบการณทเกยวกบกจกรรมหลายหลากและการดแลสขภาพเพอเขาสระบบโรงเรยนดวยสขภาพทแขงแรงทงกายและใจ กระฉบกระเฉงพรอมทจะเรยนร มการจดระบบอนามยแมและเดกทดเพอลดจ านวนเดกแรกเกดทมน าหนกต ากวามาตรฐาน ส าหรบรปแบบการจดการศกษานน ประเทศสหรฐอเมรกามรปแบบการจดการศกษาปฐมวย 3 รปแบบใหญ ๆ คอ

1. โรงเรยนอนบาล ในชวงแรก ๆ จะรบเดกในชวงอาย 3 – 7 ป ตอมาในปศตวรรษท 20 ไดจ ากดอายใหแคบลง ก าหนดใหรบเดก 4 – 5 ป สวนใหญจะรบเลยงเดกเพยงครงวน โดยมตารางเวลาเรยนประมาณ 2 ชวโมง หรอ 2 ชวโมงครง แตมบางแหงทตางออกไปมการเรยนเตมวนตงแตเวลา 8.20 – 15.30 น.

2. โรงเรยนเดกเลก รบเดกวย 3 – 4 ป จดตงขนโดยมพนฐานทจะเลยงดเดกทงหลายใหมพฒนาการทางดานรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม

3. ศนยเลยงเดกหรอสถานรบเลยงเดก จดขนเพอใหการดแลเดกทแมตองออกไปท างานมากกวาทจะมงใหการศกษาแกเดก ศนยเลยงเดกหรอสถานรบเลยงเดกจะแบงออกเปน 3 แบบใหญ ๆ คอ สถานรบเลยงเดกตามบาน สถานรบเลยงเดกแบบครอบครวและศนยดแลเดก นอกจากนยงมสถานรบเลยงเดกยอย ๆ อกหลายแบบ แตหลกการและวธปฏบตกจะคลายคลงกบแบบใดแบบหนงใน 3 แบบ ทกลาวมานมลกษณะการด าเนนงานสรปไดดงน (ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2534, หนา 141 – 143) 3.1 สถานรบเลยงเดกในบาน จะจดใหเดกไดอยในบรรยากาศทคนเคยเหมอนบานตนเอง ไดท ากจกรรมตาง ๆ ทก าหนดไวเชนเดยวกบทเคยท าทบาน ผดแลเดกจะท าหนาทในการท าความสะอาด ท าอาหาร และงานบานอน ๆ รวมทงรบผดชอบดแลเดก ๆ ดวย เดก ๆ จะไดเรยนรในสงทเปนประโยชนและไดรบการเลยงดแบบทบาน เดกจงไมคอยไดรบประสบการณในดานตาง ๆ เทาทควร และไมคอยไดมโอกาสปฏสมพนธกบเพอน 3.2 สถานรบเลยงเดกแบบครอบครว จะรบเดกอายตาง ๆ กน เดก ๆ มโอกาสเลนกบเพอน ๆ และผปกครองสามารถเลอกผดแลทมความคดเหนเกยวกบการเลยงด อบรมเดกทเหมอนหรอใกลเคยงกบตนเองได เพราะสถานรบเลยงเดกในลกษณะนมใหเลอกมาก แตสถานรบเลยงเดกเหลานไม

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

52

คอยจะไดรบความชวยเหลอจากผช านาญทจะชวยใหโปรแกรมการเลยงดม ประสทธภาพ และบางแหงกไมคอยมนคงนกเพราะบางครงผดแลกปดกจการโดยไมแจงลวงหนา 3.3 ศนยดแลเดก จะมตารางเวลาการดแลทแนนอน สถานทท าการศนยมความมนคง โปรแกรมสนบสนนความส าคญของกลมและประสบการณการเรยนรของเดกเปนโปรแกรมทไดรบอนญาตถกตองมใบรบรองและคณะทท างานเปนมออาชพ แตบรรยากาศของศนยไมมบรรยากาศอบอนของบาน บางครงอาจมการดแลเดกอยางเขมงวด ผปกครองไมสามารถเลอกผดแลเดกทมความเหนตรงกนในเรองแนวทางการอบรมดแลเดกได

จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย การจดการศกษาของประเทศสหรฐอเมรกาเปนระบบการกระจายอ านาจ จงท าใหแตละรฐนนมสทธเตมทในการจดการศกษาในรฐของตน จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวยในประเทศสหรฐอเมรกาแบงออกเปน 5 ดานใหญ ๆ คอ

1. เพอใหเดกไดมโอกาสพฒนาสตปญญา และการเรยนรโดยไดเรยนรเกยวกบสงแวดลอม พฒนาความสามารถในการแกปญหา ใหมทศนคตทดตอการเรยนร การแสดงออกเกยวกบตนเองในการพดและสอสารกบผอน โดยจดใหมกจกรรมตาง ๆ ทเหมาะสม

2. เพอใหเดกไดพฒนาอารมณทมนคง โดยการสรางมโนคตทางบวกใหแกตนเอง อกทงรจกคณคาของตนเอง รวมไปถงการพฒนาความมนใจในตนเองและผอน การยอมรบและปรบตนเองเมอมอปสรรค

3. เพอใหเดกสามารถปรบตวเขากบสงคมไดเปนอยางด โดยสรางสมพนธทดตอครอบครวและผอน เรยนรทจะยอมรบสทธของตนเองและสทธของผอน มความรบผดชอบตองานทกระท า

4. เพอพฒนาการแสดงออกในดานตาง ๆ ใหเดกประสบความส าเรจดวยตนเอง ยอมรบความแตกตางและความไมเทาเทยมกนในความสามารถของตนเองและผอน

5. พฒนาความสมพนธใหเกดความตอเนองระหวางบานและโรงเรยน เพอสงเสรมและสนบสนนการศกษาปฐมวยใหมประสทธภาพยงขน

หลกสตรและการจดการศกษาปฐมวย หลกสตรการศกษาปฐมวยในประเทศสหรฐอเมรกานนมมากมายหลายแบบดวยกน นบตงแตการจดโปรแกรมเพอดแลเดกไปจนถงโปรแกรมการเลยงดเพอการสงเสรมพฒนาการของเดกมทงหลกสตรทมโครงสรางทแนนอนและหลกสตรทไมมโครงสรางเลย ซงปจจบนไดมการทดลองการใชรปแบบการศกษาปฐมวยอยมากมายกยงหาขอสรปไมได เนองจากมแนวคดในการจดหลกสตรมากมาย อกทงในแตละรฐนนกมหลกสตรทแตกตางกนออกไป จงมการยากทจะกลาวถงหลกสตรหนงโดยเฉพาะ แตอยางไรกตามทกหลกสตรตองมสวนส าคญทชวยในการเรยนรตามจดมงหมายเปนไปอยางมประสทธภาพโดยการจดเตรยมสถานทตาง ๆ ไวส าหรบกจกรรมทจ าเปนในหลกสตร กจกรรมทเดกท าในพนทตาง ๆ เหลานจะชวยพฒนาเดกทงทางรางกาย อารมณและสตปญญา เดก ๆ ไมเบอทจะเลนหรอท ากจกรรมเหลานทก ๆ วน พนทตาง ๆ เหลานอาจจะปรบเปลยนไดตามวตถประสงคและขนาดของกลม และใชไดทงในการเลน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

53

อสระของเดกหรอการท ากจกรรมตามทก าหนดไว หลกสตรจะตองไมจ ากดขอบเขตส าหรบพนทเหลานและสงส าคญกคอจะตองยดหยนและปรบใหเหมาะสมได (ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2534, หนา 149 – 151)

โปรแกรมปฐมวยไฮ / สโคป ( The high / scope perry preschool project) เปนการศกษาระยะยาว (Long – term study) เพอประเมนวาโปรแกรมปฐมวยทมคณภาพสง มงเนนรปแบบการเรยนรทยดผเรยนเปนศนยกลางและเปดโอกาสใหผเรยนรไดลงมอกระท ากจกรรมตาง ๆ ดวยตนเอง สามารถสงผลทางบวกทงระยะสนและระยะยาวตอเดกยากจนหรอเดกทอยในสภาวะเสยงตอการลมเหลวดานการเรยนโดยมการรายงานและตดตามผลการวจยเปนระยะ ๆ ดงท นภเนตร ธรรมบวร (2542, หนา 1) สรปไวดงน

- อาย 5 ป มงเนนพฒนาการทางดานสตปญญา - อาย 8 ป มงเนนความส าเรจดานการเรยน - อาย 15 ป มงเนนความส าเรจดานการเรยนและพฤตกรรมทางสงคม - อาย 19 ป มงเนนการเขาสสภาวะความเปนผใหญ - อาย 27 ป มงเนนสถานภาพของความเปนผใหญและความส าเรจ

องคประกอบส าคญของโปรแกรมไฮ / สโคป องคประกอบส าคญทสงผลใหโปรแกรมไฮ / สโคปประสบความส าเรจมดงตอไปน

1. หลกสตรทมงเนนผเรยนเปนศนยกลาง ผเรยนมสวนรวมในการเรยนและเปน ผลงมอกระท ากจกรรมตาง ๆ ดวยตนเอง 2. การนเทศการใชหลกสตรอยางสม าเสมอและการอบรมครประจ าการ ( Inservice training) อยางเปนระบบซงสงผลระยะยาวตอการจดโปรแกรม 3. มการประเมนผลโปรแกรมและการสงเกตความกาวหนาของเดกอยางตอเนองและสม าเสมอ 4. เนนการมสวนรวมของผปกครองในกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน เชน เยยมผปกครอง (Home visits) อาทตยละครง ครงละ1½ ชวโมง เปนตน ซงถอเปนองคประกอบทส าคญตอความส าเรจของโปรแกรม

สาระส าคญของหลกสตรไฮ / สโคป หลกสตรของโปรแกรมไฮ / สโคปจะเนนทการมสวนรวมของผเรยนในการเรยนและการเปด

โอกาสใหผเรยนไดลงมอกระท าสงตาง ๆ ดวยตนเองเปนองคประกอบหลก ขณะเดยวกนกมงเน นถงความส าคญของสภาพแวดลอมวาตองมวสดอปกรณในการสอนทพอเพยง นอกจากนนกจกรรมตาง ๆ ทเดกท าในชนเรยนกมงเนนวาตองเปนกจกรรมทเดกเปนผรเรม (Child – initated activities) ซงประกอบดวยกระบวนการหลก ๆ 3 ประการ (PDR – Plan – Do – Review)

1. เดกเปนผวางแผนกจกรรมวาตองการจะท าอะไร 2. เดกเปนผด าเนนกจกรรมดวยตนเอง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

54

3. เดกสะทอนความคดตอกจกรรมทตนท าวา ตนเรยนรอะไรจากกจกรรมดงกลาว ทงน โดยตองค านงถงความสนใจของเดกเปนส าคญ

บทบาทของผใหญหรอครในการมสวนรวมในกจกรรมของเดก บทบาทของผใหญหรอครในหลกสตรแบบไฮ / สโคป คอ การสงเกต สนบสนนและสงเสรมกจกรรมตาง ๆ ของเดก โดยการจดสงแวดลอมทค านงถงความสนใจของเดกเปนส าคญ นอกจากนนกจกรรมตาง ๆ ทเกดขนและด าเนนไปในชนเรยนควรอยในรปแบบของกจวตรประจ าวน เพอให เดกสามารถพฒนาความรสกของการเปนเจาของหลกสตร เขาใจกจกรรมตาง ๆ ทด าเนนไปในชนเรยนไดเพอเดกจะไดสามารถวางแผน ด าเนนกจกรรมและสะทอนความคดตอกจกรรมตาง ๆ ได นอกจากนนครหรอผใหญควรมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของเดก โดยการถามค าถามทเหมาะสม เพอชวยใหเดกวางแผนและคดเกยวกบกจกรรมทตนจดได ลกษณะของค าถามทมงเนน คอ ค าถามปลายเปด (Open-Ended Questions) ทมงใหเดกคดมากกวาตองการค าตอบทถกตอง (นภเนตร ธรรมบวร, 2542, หนา 18 – 20)

โครงการ Head start ประเทศสหรฐอเมรกา โครงการ Head start เปนโครงการระดบซาตทใหบรการดานพฒนาการแกเดกอาย 3–5 ป ทพอแม มรายไดนอยและบรการดานสงคมแกครอบครวของเดกเหลานน การบรการเฉพาะส าหรบเดกเนนเรองการศกษาพฒนาการดานอารมณ สงคม สขภาพทางกาย จตใจและโภชนาการ พนฐานส าคญของโครงการคอ การมสวนรวมของพอแมและชมชน ซงเปนหนงในโครงการปฐมวยทประสบความส าเรจทสดของประเทศ (กมล สดประเสรฐ, 2542, หนา 25) โครงการ Head start มจดประสงค 5 ประการ ดงน

1. สงเสรมความเจรญเตบโตและพฒนาการของเดก 2. สรางครอบครวใหเขมแขงในการเปนผเลยงดเดกขนตน 3. ใหเดกไดรบการบรการทางการศกษา สขภาพและโภชนาการ 4. เชอมโยงเดกและครอบครวตอการบรการชมชนทมความตองการจ าเปน 5. ประกนโครงการทจดการทดวาพอแมมสวนรวมในการตกลงใจ

มาตรการการวดการปฏบตงานของโครงการชวยใหเหนคณภาพของการปฏบตงานของโครงการ Head start ทงระดบชาต ระดบภาคและระดบทองถน

หนวยงานทรบผดชอบ หนวยงานทรบผดชอบในการจดการศกษาปฐมวยของประเทศสหรฐอเมรกามหลายหนวยงาน

เนองจากกระบวนการปกครองและระบบการศกษาของประเทศเปนระบบการกระจายอ านาจ แบงภาระรบผดชอบตามหนวยงานทสามารถสรปได ดงน

1. ก าหนดเขตโรงเรยน การสรางโรงเรยนจะตองมการเลอกสถานทและก าหนดเขตโรงเรยน โดยท โรงเรยนนนจะตองไมอย ในเขตทม เสยงรบกวน หนวยงานทก าหนดเขตโรงเรยนไดแก คณะกรรมการก าหนดเขตของเมอง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

55

2. อาคารโรงเรยน ในการกอสรางอาคารโรงเรยนนนจะตองไดรบอนญาตจากแผนกอาคารของทองถนหรอของรฐเสยกอนจงจะสรางได

3. กระทรวงสาธารณสขแหงรฐ เปนผรบผดชอบในการตรวจสอบสภาพของโรงเรยนในเรองของความปลอดภยและสขภาพของเดก

4. การออกใบอนญาตใหเปดโรงเรยน ในการเปดโรงเรยนนนจะตองขอใบอนญาตจากหนวยงานของรฐกอน ซงขนอยกบแตละรฐ หนวยงานของรฐนจะเปนผก าหนดวาโรงเรยนแตละโรงเรยนนนควรจะรบนกเรยนกคน โดยถอมาตรฐานวาพนทในอาคารนนควรจะตองมประมาณ 35 ตารางฟต และพนทนอกอาคารจะตองมอยางนอย 75 ตารางฟตตอนกเรยน 1 คน ในบางรฐใบอนญาตนอาจจะรวมทงอตราสวนระหวางครและนกเรยน รวมทงคณสมบตของครอกดวย

5. การจดรถรบสงนกเรยน โรงเรยนจะตองไดรบอนญาตจากแผนกการขนสงของรฐกอน 6. คณสมบตของบคลากรในโรงเรยนก าหนดโดยกระทรวงศกษาธการแหงรฐ ซงในแตละรฐจะ

ก าหนดคณสมบตทแตกตางกนออกไป 7. การจดโปรแกรมและหลกสตรการศกษาปฐมวย ผรบผดชอบไดแก หนวยการศกษาของ

รฐบาลกลาง กระทรวงศกษาธการแหงรฐหรอคณะกรรมการการศกษาทองถนทงน ขนอยกบวาโรงเรยนนน ๆ ไดรบเงนอดหนนจากใคร ถาโรงเรยนนนรบเงนอดหนนจากรฐบาลกลางโปรแกรมและหลกสตรจะตองเปนไปตามความตองการของรฐบาลสวนกลาง สวนโรงเรยนเอกชนมอสระในการจดโปรแกรมและหลกสตรไดตามตองการ แตกตองอยภายใตการแนะน าของกระทรวงศกษาธการแหงรฐ

บคลากรด าเนนการ คณสมบตของบคลากรในโรงเรยนอนบาลในประเทศสหรฐอเมรกานนจดไดวามมาตรฐานมาก

เพราะบคลากรเหลานนจะตองผานการฝกฝนมาจากสถาบนทไดรบการยอมรบในแตละรฐแลว ซงคณสมบตของบคลากรแตละประเภทมลกษณะดงน

1. ผอ านวยการ จะตองไดรบการศกษาอยางนอยขนอนปรญญา จนถงปรญญาเอกจากวทยาลยหรอมหาวทยาลยทไดรบการยอมรบในสาขาการศกษาเดกปฐมวย จะตองมอายไมต ากวา 21 ป มประสบการณในการสอนในโรงเรยนเดกปฐมวยเปนเวลา 1 – 4 ป และเรยนเกยวกบการบรหารการศกษาไมนอยกวา 3 หนวยกต

2. คร ตองไดรบการศกษาตงแตระดบอนปรญญาจากวทยาลยชมชนหรอวทยาลย หลกสตร 2 ป จนถงระดบปรญญาตร โท เอก ในมหาวทยาลยหรอวทยาลยซงเปนสถาบนทไดรบการยอมรบ หรออาจจะไดรบประกาศนยบตรการสอนจากคณะกรรมการการศกษาแหงรฐ ตองมอายไมต ากวา 18 ป มประสบการณในการสอนอยางนอย 3 ชวโมงตอวน เปนเวลา 100 ชวโมง ภายใตการแนะน าของผเชยวชาญ และหลกสตรทเรยนจะตองเรยนในวชาการศกษาทเกยวของกบเดกปฐมวยอยางนอย 12 หนวยกต

ครทสอนในโรงเรยนอนบาลนนมกจะมคณสมบตสงกวาครทสอนในโรงเรยนเดกเลกในศนยเลยงเดก ทเปนเชนนเพราะโรงเรยนอนบาลนนสวนใหญเปนของรฐ ดงนนการรบครจงมขอก าหนดมากมาย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

56

ไมนอยกวาการเปนครในโรงเรยนประถมศกษา สวนโรงเรยนเดกเลกนนมกจะเปนของเอกชนหรอองคกรตาง ๆ เสยมากกวา จงท าใหการรบครเขามาท างานไมเขมงวดเหมอนโรงเรยนของรฐ โดยทครเหลานไมจ าเปนตองมประกาศนยบตรการสอน แตทวาจะตองมการศกษาและประสบการณตามมาตรฐานทหนวยงานตาง ๆ ของรฐหรอเอกชนตงไว คอ อยางนอยทสดจะตองไดรบการยอมรบจากหนวยงานทเกยวของ

3. ผชวยคร ตองไดรบประกาศนยบตรการส าเรจการศกษาทเรยนจากวทยาลย มหาวทยาลย สมาคมวชาชพ สมาคมของรฐของโรงเรยน ของเขตการศกษา หรอของทองถน เปนตน จนถงไดรบอนปรญญาจากวทยาลยชมชนหรอวทยาลยหลกสตร 2 ปโดยมคณสมบตอน ๆ เหมอนกบคร

ในปจจบนสหรฐอเมรกาไดใหความส าคญกบการพฒนาบคลากรทางการศกษาปฐมวยเปนอยางมาก เพราะตามกฎหมาย “Goal 2000 : Educate American Act” ไดมการก าหนดเปาหมายเกยวกบการศกษาของครและการพฒนาอาชพครไวเปนเปาหมายขอท 4 ทระบวา “ในป ค.ศ.2000 คณะครผสอนของชาตจะเขาโครงการปรบปรงทกษะวชาชพอยางตอเนอง มโอกาสไดรบความรและทกษะทจ าเปนตอการสอนและเตรยมนกเรยนอเมรกนทงหมดเขาสศตวรรษหนา” โดยมการจดกจกรรมพฒนาวชาชพส าหรบครและผบรหารโรงเรยนอยางกวางขวาง (กมล สดประเสรฐ และสนทร สนนทชย, 2540, หนา 39 – 40)

สรป

แนวคดเกยวกบการศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนตก เรมตงแตศตวรรษท 17 เปนตนมา ในทวปยโรป ไดแก ประเทศองกฤษ สวเดน ซงไดเหนความส าคญของการจดการศกษาปฐมวย จงพฒนาการจดการศกษาระดบนจนไดรบการยอมรบวาจดการศกษาปฐมวยไดอยางมประสทธภาพ สวนประเทศสหรฐอเมรกาซงเปนประเทศในทวปอเมรกาเหนอไดมการพฒนาแนวคดและวธการจดการศกษาปฐมวย จนไดรบการยอมรบวามประสทธภาพเชนเดยวกบการจดการศกษาปฐมวยในประเทศยโรป

การจดการศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนตกมรปแบบการจดทคลายคลงกน 2 รปแบบคอ สถานเลยงเดก โรงเรยนเดกเลกและโรงเรยนอนบาล แบบฝกหดทายบทท 3

1. ใหนกศกษาเขยนสรปแนวคด รปแบบและจดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวยของประเทศองกฤษ

2. จงอธบายคณสมบตของครปฐมวยในประเทศองกฤษ 3. หลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศองกฤษมลกษณะอยางไร จงอธบาย 4. จงเปรยบเทยบจดมงหมายและการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนบรบาลและโรงเรยน

เดกวยแรกของประเทศองกฤษ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

57

5. ใหนกศกษาเขยนสรปแนวคด รปแบบและจดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวยของประเทศสวเดน

6. จงอธบายคณสมบตของครปฐมวยในประเทศสวเดน 7. หลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศสวเดนมลกษณะอยางไร จงอธบาย 8. ใหนกศกษาเขยนสรปแนวคด รปแบบและจดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวยของ

ประเทศสหรฐอเมรกา 9. หลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศสหรฐอเมรกามลกษณะอยางไร

10. ใหนกศกษาเปรยบเทยบการจดการศกษาปฐมวยของประเทศองกฤษ สวเดนและสหรฐอเมรกา ในหวขอตอไปน

ก. แนวคดในการจดการศกษาปฐมวย ข. รปแบบการจดการศกษาปฐมวย ค. จดมงหมายของการจดการศกษาปฐมวย ง. คณสมบตของครปฐมวย จ. หลกสตรการจดการศกษาปฐมวย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

58

เอกสารอางอง

กมล สดประเสรฐ และ สนทร สนนทชย. (2540). รายงานการปฏรปการศกษาของประเทศสหรฐอเมรกา. กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

กมล สดประเสรฐ. (2542). ประสบการณการศกษาปฐมวยตางประเทศ. กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

คณะกรรมการการวจยแหงชาต, ส านกงาน. (2534). การศกษาปฐมวยเปรยบเทยบ. กรงเทพ ฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว.

ทพยสดา สเมธเสนย. (2542). ประสบการณการศกษาปฐมวยตางประเทศ. กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

นภเนตร ธรรมบวร. (2542). ประสบการณการศกษาปฐมวยตางประเทศ. กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

นตยา ประพฤตกจ. (2539). การพฒนาเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : โอเดยนสโตร. ประภาพรรณ สวรรณสข. (2547). “พฒนาการการปฐมวยศกษาในตางประเทศ” เอกสารการสอนชด

วชาพฤตกรรมการสอนปฐมวยศกษา หนวยท 1 – 8 ( พมพคร งท 14) . นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สกญญา กาญจนกจ. (2537). “การปฐมวยศกษาของตางประเทศในปจจบน” ประมวลสาระชดวชาห ล ก ก า ร แ ล ะ แ น ว ค ด ท า ง ก า ร ป ฐ ม ว ย ศ ก ษ า . ห น ว ย ท 1 – 4 . น น ท บ ร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

59

บทท 4 การศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนออก

การศกษาในระดบปฐมวย เปนการศกษาทมงเตรยมความพรอมในดานตาง ๆ มวตถประสงคเพอ

จดและสงเสรมใหเดกไดรบการพฒนาทางรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญาตามศกยภาพและใหมความสมดลกนในทกดานทงในระดบความคด คานยม พฤตกรรมและกระบวนการเรยนร ดงนนในปจจบนนประเทศตาง ๆ จงไดตระหนกถงความส าคญของการจดการศกษาปฐมวยมากขน แตการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยของแตละประเทศอาจมรปแบบและแนวทางการจดทแตกตางกน ทงนขนอยกบสภาพทางสงคม เศรษฐกจ ปรชญาและนโยบายในการจดการศกษาของแตละประเทศ การศกษาปฐมวยของประเทศตาง ๆ ในซกโลกตะวนออกทนาสนใจ ไดแก

การศกษาปฐมวยของประเทศนวซแลนด การศกษาปฐมวยของประเทศญปน การศกษาปฐมวยของประเทศอสราเอล

การศกษาปฐมวยในประเทศนวซแลนด ในป ค.ศ.1889 เมอสาธคณ ดร.รทเธอรฟอรด วดเดลล (Reverend Dr.Rutherford Waddell) ไดสงเกตเหนเดกเลก ๆ ซงเปนลกของชนชนแรงงานเลนกนอยในดนโคลนตามถนนของเมองดเนอดน (Dunedin) จงไดจดใหมการประชมสาธารณชน ผลจากการประชมดงกลาว ชาวเมองดเนอดนทมงคงกลมหนงไดรวมตวกนจดตงคณะกรรมการและอกหลายสปดาหตอมา ไดมการกอตงโรงเรยนอนบาลแหงแรกขนในนวซแลนดจดตงขนในบรเวณโบสถ ของ ดร.วดเดลล โดยทกรรมการแกนน าจ านวนสามคนซงมสวนรวมในการกอตงโรงเรยนอนบาลแหงเมองดเนอดนเปนผทยดถอปรชญาของโฟรเบลอยางมนคง ดงนนจงมการจางครอนบาลทไดรบการฝกอบรมตามปรชญาของโฟรเบล และน าอปกรณการศกษาทโฟรเบลไดพฒนาไวมาใชในการเรยนการสอนของโรงเรยน ดวยเหตนความเมตตาสงสารทมตอลกหลานของผทยากจนจงเปนแรงจงใจทอยเบองหลงการกอตงโรงเรยนอนบาลในประเทศนวซแลนด เนองจากบรบทดานเศรษฐกจและสงคมของประเทศนวซแลนดในชวงหวเลยวหวตอระหวางศตวรรษเกาทก าลงจะสนสดลงและศตวรรษใหมทก าลงจะเรมตนนน มลกษณะของครอบครวททงพอและแมออกไปท างานนอกบานเปนจ านวนมาก บรรดาอาสาสมครผกอตงโรงเรยนอนบาลมความเชอวาเดกเลก ๆ ของครอบครวทยากจนเหลานไดรบการปฏบตอยางต าตอยและสญเสยสทธทพงไดรบ เนองมาจากสภาพแวดลอมของครอบครวรวมทงยงเชออกดวยวา เดกเหลานจะไมสามารถพฒนาตนเองและเรยนรไดอยางเหมาะสม นอกจากน จะมปจจยแทรกแซงภายนอกบางอยางเกดขน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

60

การกอสรางโรงเรยนอนบาลในสภาพแวดลอมซงมการออกแบบเปนพเศษ และมวตถประสงคเพอการใชประโยชนเฉพาะอยาง (purpose – built surroundings) นนถอเปนจดเนนตงแตระยะเรมแรกของการกอตงโรงเรยนอนบาล ทงน เพอใหเปนไปตามขอก าหนดของโฟรเบลในเรองสภาพแวดลอมทางกายภาพทสวยงาม และสมาคมโรงเรยนอนบาลแหงเมองโอคแลนด (The Auckland kindergarten association) กไดกอสรางอาคารโรงเรยนอนบาลถาวรแหงแรกขนในป ค .ศ.1910 โรงเรยนอนบาลทกอตงขนในระยะแรกไดบรรจครซงเปนหญงสาวทมบคลกดจากครอบครวชนชนกลางและไดรบการฝกอบรมเพอการเปนครอนบาลมาแลว โรงเรยนอนบาลทกอตงขนในระยะแรกมคณะกรรมการระดบทองถนซงเปนอาสาสมครท าหนาทบรหารงาน คณะกรรมการดงกลาวปฏบตงานอยางอสระทงในการกอสรางโรงเรยนในเขตรบผดชอบและการฝกอบรมครอนบาล โดยระยะเรมแรกเปน “การฝกอบรมระหวางประจ าการ” ตอมาจงเปนการฝกอบรมในศนยของตนเอง ในป ค.ศ.1904 เมอรฐบาลเรมมนโยบายใหการสนบสนนงบประมาณแกโรงเรยนอนบาล กไดใหเงนอดหนนแกคณะกรรมการดงกลาว จนถงป ค.ศ.1947 สมาคมโรงเรยนอนบาลแตละสมาคมจงไดจดท าหลกสตรฝกอบรมของตนเองขน รวมทงจดฝกอบรมและใหประกาศนยบตรดวย การจดฝกอบรมครใหแกโรงเรยนอนบาลทอยในเขตรบผดชอบ และการไดรบความสนบสนนดานการเงนจากรฐบาลส าหรบด าเนนการดงกลาว ท าใหสมาคมโรงเรยนอนบาลมสถานภาพเปนองคกรบรหารโรงเรยนอนบาลทไดรบการรบรองแลว การยอมรบโครงสรางองคกรทมรปแบบคลายกนโดยการสรางศนยเดกเลนรปแบบใหมในชวงทศวรรษระหวาง ค.ศ.1940 – ค.ศ.1949 ไดเพมการสนบสนนการรบรองสถานภาพของสมาคมโรงเรยนอนบาล เนองจากผบรหารและผจดการของโรงเรยนอนบาลแตละโรงอยภายใตการควบคมดแลของสมาคมดงกลาว สถานภาพของสมาคมโรงเรยนอนบาลไดรบการรบรองอยางเปนทางการเมอมการประกาศใช ระเบยบขอบงคบโรงเรยนอนบาล ค.ศ.1959 (The Kindergarten Regulations)

หลกการและรปแบบการจดการศกษาปฐมวย การศกษาปฐมวยในประเทศนวซแลนดมการจดบรการหลายประเภทเพอตอบสนองความตองการ

ทหลากหลายของผปกครองและบตรหลานทมอายกอนเขาเรยนประถมศกษา ซงรวมถงการบรการการศกษาทเปดกวางอยางการใหบรการดแลและจดการศกษาทบาน (home – based services) และศนยเดกปฐมวย (early children centres) ส าหรบบรการการศกษาประเภทศนยเดกปฐมวยนนไดมการก าหนดไวในพระราชบญญตการศกษา ค.ศ.1989 (Education Act 1989) การจดบรการการศกษาดงกลาวมหลายประเภท ไดแก โรงเรยนอนบาล (Kindergartens) ศนยเดกเลน (Play centers) ศนยดแลและสอนภาษาส าหรบเดกชนเผาเมาร (Kohanga reo) ศนยดแลเดกเลก (Childcare centers)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

61

ศนยเดกปฐมวยแหงหมเกาะในมหาสมทรแปซฟก (Pacific island early childhood education centres)

ศนยเดกเลกในชมชน (Community playgroups) โรงเรยนอนบาล เปนประเภทของบรการการศกษาปฐมวยแบบเปนชวง ๆ (Sessional early

childhood education) ใหแกเดกซงสวนใหญมอาย 3 – 5 ป ชวงเชาสปดาหละ 5 วน เปนชนเรยนส าหรบเดกอาย 5 ป สวนชวงบายสปดาหละ 3 วน เปนชนเรยนส าหรบเดกอายต ากวา 5 ป (เนองจากไมเหนดวยกบการศกษาแบบเตมวน) โรงเรยนอนบาลสามารถรบเดกอายระหวาง 2 – 6 ป เขารบการศกษาได แตมสมาคมโรงเรยนอนบาลบางสมาคมทจ ากดรอยละของเดกซงมอายต ากวา 3 ป ซงสามารถเขาเรยนได โรงเรยนอนบาลเปนสมาชกอยภายใตการบรหารของสมาคมโรงเรยนอนบาลระดบทองถน ซงสมาคมดงกลาวเปนสมาชกขององคกรบรหารระดบชาตประเภทใดประเภทหนง คอ สมาคมโรงเรยนอนบาลอสระแหงนวซแลนด (New Zealand Free Kindergarten Association) หรอ สหพนธโรงเรยนอนบาล (Kindergarten Frderation)

หลกสตรและการจดการศกษาปฐมวย หลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศนวซแลนด ยดปรชญาของจอหน ดวอ คอ การ

เนนผเรยนเปนส าคญ (Child Centered) ผเรยนเรยนรจากการปฏบต (Learning by doing) โดยมงเนนใหผเรยนสามารถน าความรไปใชในการแกปญหาและประยกตใชในชวตประจ าวนได เปนการศกษาเพอชวต (Learn for life) การเรยนการสอนจงเนนใหผเรยนสามารถคดได ปฏบตไดและสามารถแกปญหาได โดยครจะเรยนรควบคไปกบนกเรยนและสรปบทเรยนรวมกน เพราะถอวาการเรยนการสอน ครจะมความรควบคไปกบเดกจงใหความส าคญกบเดกเปนสวนใหญ บทบาทของครเปนผปลกเราใหเดกคดหรอท า เปนผกระตนใหเกดแรงจงใจในการเรยน เปนนกวเคราะหและผทาทายใหเดกคด เปนผสอสารทางความคด ตลอดจนเปนผอ านวยความสะดวก (Facilitator) เปนผประสานการเรยนการสอนแกนกเรยน (พณสดา สรธรงศร, 2540, หนา 24) การจดชนเรยนเปนไปตามระดบอายของชนเรยน ในการเลอนระดบชนใชวธเลอนตามกลมอาย ไมมการสอบอยางเปนทางการเพอเลอนชน โรงเรยนอนบาลสวนใหญจะอยรวมกบโรงเรยนระดบประถมศกษาและการศกษาภาคบงคบ ซงมอายระหวาง 5 – 16 ป

การลงทนของรฐบาลเพอการจดการศกษาระดบอนบาลไดเพมขนอยางตอเนองตลอดศตวรรษท 20 ความสนบสนนของรฐบาลในระยะแรกเรมขนเนองจากพจารณาเหนวา การศกษาระดบนจะชวยเตรยมบตรหลานของชนชนแรงงานใหมความรความสามารถในการประกอบอาชพมากขน การตระหนกถงความส าคญของการศกษาปฐมวยซงสงเสรมการเลยงดของครอบครวใหสมบรณไดเพมมากขนในชวงทศวรรษระหวาง ค.ศ.1930 – ค.ศ.1940 ดงนนรฐบาลจงไดตอบสนองดวยการสนบสนนอยางเปนทางการใหมการดแลเดกแบบไมเตมวน โรงเรยนอนบาลในฐานะทเปนหนวยงานหลกในการจดการศกษาปฐมวยแบบเปนชวง ๆ จงไดยดครองตลาดการศกษาปฐมวยรปแบบใหมน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

62

ความตองการการศกษาปฐมวยทเพมขนอยางรวดเรวอนเปนผลจาก “ภาวะการเจรญพนธสงมากหลงสงครามโลกครงท 2” (baby boom) ในชวงทศวรรษระหวาง ค.ศ.1940 – ค.ศ.1959 ท าใหมการจดตงโรงเรยนอนบาลขนเพอเปนสถานศกษาแหงแรกทใหการศกษาปฐมวยและในชวงระยะเวลาดงกลาว ความสนบสนนดานการเงนของรฐบาลทใหแกโรงเรยนอนบาลไดเพมขนสงสดอยางเหนไดชด ในป ค.ศ.1948 รฐบาลนวซแลนดไดก าหนดอตราเงนเดอนของครอนบาลเพอใหสมาคมโรงเรยนอนบาลสามารถตอบสนองความตองการทเพมขนของประชากรในการเขารบการศกษาระดบอนบาล และขณะเดยวกนกเปนการสานตอนโยบายของรฐบาล ในการใหเงนอดหนนตามจ านวนรายหวนกเรยนแกสมาคมโรงเรยนอนบาล ตอมาในป ค.ศ.1955 รฐบาลจงไดปรบอตราเงนเดอนของครอนบาลเพอสงเสรมใหสตรมาเปนครมากขน เพอแสดงใหเหนถงความไมเพยงพอกบความตองการของการจดการศกษาระดบน ในพระราชบญญตการศกษา ค.ศ.1964 (Education Act 1964) ไดนบรวมครอนบาลวาเปนบคลากรทางการศกษาดวย ซงนยามของค าดงกลาวไดระบไวในพระราชบญญตแหงรฐ ค .ศ.1988 (State Sector Act 1988) ฉะนนครอนบาลจงมสถานภาพเชนเดยวกบบคลากรทางการศกษาระดบชนอน ๆ ของรฐ สงทกลาวแลวขางตนมความหมายดงน 1. คณะกรรมการการบรการแหงรฐ มหนาทรบผดชอบการเจรจาตอรองในการท าสญญาจางเปนหมคณะของครอนบาล 2. สมาคมโรงเรยนอนบาลจะตองเปนผปฏบตตามนโยบายการเปนผ วาจางทด และพฒนานโยบายและแผนงานเพอสรางโอกาสการจางงานทเสมอภาคกน 3. การแตงตงครอนบาลทกคนซงมฐานะเปนลกจางของรฐจะใชระบบคณธรรมเปนเกณฑในการพจารณา

หนวยงานทรบผดชอบ การจดการศกษาปฐมวยในนวซแลนด รฐบาลลงทนจดการศกษาปฐมวยเพอวาประชาชนจะได

ตระหนกถงประโยชนของบรการการศกษาดงกลาวทมตอสงคม โดยสรปประโยชนสาธารณะ 4 ประการ ทเกดจากบรการการศกษาปฐมวยไว ดงน 1. ประโยชนดานการศกษา การศกษาปฐมวยชวยเสรมสรางคณภาพผลผลตของการศกษาและสงคมโดยเฉพาะอยางยงเดกทดอยโอกาสดานตาง ๆ 2. ประโยชนดานตลาดแรงงาน บรการการศกษาปฐมวยจะชวยสรางตลาดแรงงานทมประสทธภาพและประสทธผลดวยการท าใหผดแลเดกเขาสตลาดแรงงานงายขน 3. ประโยชนดานสวสดการ บรการการศกษาปฐมวยมบทบาทใหสงคมและปจเจกชนในส งคมไดรบสวสดการ ดวยมาตรการการจดสภาพแวดลอมทปลอดภยส าหรบเดก การสนบสนนผปกครองและการสงเสรมใหผปกครองมทกษะการเลยงดและอบรมบตรหลาน (Parenting skills)

4. ประโยชนดานภาษาและวฒนธรรม

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

63

หนวยงานทมอ านาจทางการจดการศกษาปฐมวยในนวซแลนด ม 2 หนวยงานหลก ไดแก 1. สมาคมโรงเรยนอนบาลอสระแหงนวซแลนด ซงรบผดชอบการจดการโรงเรยนอนบาล 362 โรง โดยสมาคมโรงเรยนอนบาลอสระแหงนวซแลนดวาจางเจาหนาทสองคนเปนผปฏบตงานและมคณะกรรมการบรหารระดบชาต ซงมาจากการเลอกตงจ านวนเจดคนเปนผบรหารงาน การด าเนนงานของสมาคมโรงเรยนอนบาลอสระแหงนวซแลนดครอบคลมถงการประสานความสมพนธระหวางนายจางกบลกจางในระดบชาต การจดสมมนาเพอการพฒนานโยบายระดบชาตและการใหความสนบสนนแกสมาคมโรงเรยนอนบาลเฉพาะราย 2. สหพนธโรงเรยนอนบาล เกดจากการรวมตวของสมาคมโรงเรยนอนบาล 4 สมาคม แตละสมาคมสามารถก าหนดนโยบายของตนเอง นอกเหนอจากจดมงหมายรวมทก าหนดไวและสมาคมอาสาทจะด าเนนการรวมกน การด าเนนงานของสหพนธโรงเรยนอนบาล เนนการใหความรวมมอของสวนรวม การใหความส าคญกบการจดการทมประสทธภาพ รวมทงการพฒนาบคลากรของสหพนธ คณะกรรมการผปกครองระดบทองถนและกลมเปาหมายใหมความรความสามารถ เพอทจะตอบสนองความตองการการเรยนรของผเรยนใหมากทสด (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต , 2542 , หนา 17 - 20)

โครงสรางองคกรบรหารโรงเรยนอนบาลในนวซแลนด โครงสรางการบรหารและการจดการของโรงเรยนอนบาลในประเทศนวซแลนด มการกระจาย อ านาจทยดหยน และระดบความรบผดชอบรวมกนหลายระดบ ในป ค .ศ.1926 ไดมการจดตงองคกรบรหารโรงเรยนอนบาลระดบชาตแหงแรกคอ สหภาพโรงเรยนอนบาลอสระแหงนวซแลนด (New Zealand free kindergartenunion) เพอสนองตอบความตองการในเรองความสอดคลองและการสรางเครอขาย ดวยการขยายการกอสรางโรงเรยนอนบาลอยางรวดเรว หนาทหลกของสหภาพคอจะตองอ านวยความสะดวกในการแลกเปลยนขาวสารขอมลระหวางสมาคมโรงเรยนอนบาล ตอมา สหภาพดงกลาวไดเปลยนชอเปนสมาคมโรงเรยนอนบาลอสระแหงนวซแลนด ในป ค .ศ.1991 สมาคมโรงเรยนอนบาล 4 สมาคมประกอบดวย สมาคมโรงเรยนอนบาลแหงเมองโอคแลนด (Auckland) เมองไวกาโต (Waikato) กรงเวลลงตน (Wellington) และเกาะเหนอตอนกลาง (Central north island) ไดตดสนใจทจะถอนตวจากการเปนสมาชกของสมาคมโรงเรยนอนบาลอสระแหงนวซแลนด และรวมกนจดตงสหพนธโรงเรยนอนบาลขน บทบาทขององคกรทงสองในปจจบนคอ การรกษาสทธของสมาชกในองคกร โดยรวมมอกนด าเนนการในเรองทเปนผลประโยชนรวมกน เชน การเจรจาตอรองการท าสญญาจางงาน

บคลากรด าเนนการ อาจารยใหญในฐานะผบรหารดานวชาการ โดยทวไปอาจารยใหญมภาระหนาท 2 ประการ คอ ประการแรก อาจารยใหญจะใหค าแนะน าและแนะแนวการสอนแกคร ประเมนการด าเนนงาน ตดตามการพฒนาวชาชพ จดการประชมบคลากร จดใหครและบคลากรกาวทนกบการพฒนาและความรในการจดการศกษาปฐมวย รวมทงการตดตอสอสารตดสนใจระดบนโยบายของสมาคมใหครทราบ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

64

ประการทสอง ใหความสนบสนนทางวชาการและใหการแนะแนวแกนายจาง คอสมาคม โดยการจดท ารายงานเกยวกบคณภาพของหลกสตร และมสวนรวมในการบรรจบคลากรในฐานะทปรกษาทางวชาการ ซงชวยใหมความมนใจวา ไดมการน านโยบายไปปฏบตและด าเนนงานตามขอก าหนดทระบไวในกฎหมายและสญญา ครและผสอน ครอนบาลในนวซแลนด มหนาทรบผดชอบในเรองการจดการเรยนการสอนเดกปฐมวย การตดตามการเขาเรยนของเดก จดท าเอกสารจ านวนนกเรยน เกบสถตอบตเหตและการรกษาทางการแพทยของเดก ครในนวซแลนด ตองไดรบการจดทะเบยนคร โดยคณะกรรมการทะเบยนคร (Teachers Registration Board) จงถอวาเปนครทมคณภาพและไดการยอมรบจากโรงเรยนและสงคมทงนคณะกรรมการทะเบยนครจะมหนาท 1. ตดสนวาครคนใดจะไดขนทะเบยน 2. ปรบปรงทะเบยนและจดท าประกาศนยบตร 3. รกษาทะเบยนครและใหขอมลครทขนทะเบยนแกคณะกรรมการบรหารโรงเรยน 4. ตดสนวาครคนใดจะถกคดออกจากทะเบยนคร 5. ใหขอมลรายชอครทถกคดออกจากทะเบยนแกคณะกรรมการบรหารโรงเรยน ผบรหารหรออาจารยใหญจะเปนผสรรหาและจางครทผานการขนทะเบยนคร เพอใหไดครหรอบคลากรทมคณภาพ จากนนจะมการปฐมนเทศ เพอเปนการสรางความเขาใจในการปฏบตงานรวมกนระหวางผบรหารและคร ในเรองเปาหมาย นโยบาย และความตองการของโรงเรยน บทบาทและภาระหนาทของครและความกาวหนาตาง ๆ ทครพงจะไดรบจากโรงเรยน มการสรางขวญและก าลงใจ โดยการจดบนทกความดความชอบของครเพอเปนหลกฐานในการเลอนขนเงนเดอน สวนในเรองของการพฒนาคร โรงเรยนจะสงครเขารบการอบรมพฒนาตามหลกสตรทก าหนด และมการตดตามผลการอบรมเพอใหทราบวามการน าไปและพฒนาการเรยนการสอน ขณะเดยวกนครใหญอาจพฒนาครดวยการนเทศ การประชมชแจงและใหความรการจดเอกสารใหอาน ฯลฯ การใหออกจากงาน โรงเรยนจะพจารณาใหครออกจากงานดวยสาเหต 2 ประการ คอ กรณทครไมปฏบตหนาทตาม Job description ทก าหนดตามสญญา และกรณเกษยณอายซงก าหนดทอาย 65 ป เมอครออกจากงานจะไดรบคาตอบแทนใน 2 ประเภทคอ เงนสะสมทรฐหกไวเปนรายเดอนและทรฐสะสมให และกรณทรฐไมไดหกเงนสะสมไว รฐจะจายเงนประกนสงคมเปนคาอาหารรายสปดาห สปดาหละประมาณ 2,100 บาท

การสรางเจตคตของคร เนองจากครในนวซแลนดเปนครทผานการจดทะเบยนคร ซงหมายถงการประกนคณภาพคร การไดรบเงนเดอนทเพยงพอ (ประมาณ 45,000 บาท) การไดรบการยอมรบจากสงคม การรความกาวหนาของตนเองรวมทงมระบบการตดตามตรวจสอบและพฒนาครทชดเจน ครของนวซแลนดจงเปนครทตงใจสอน มความรกในอาชพ ครสวนใหญมวถชวตทเรยบงายและเอาใจใสตอนกเรยนคอนขางสง จงสงผลตอคณภาพการเรยนของเดก (พณสดา สรธรงศร, 2540, หนา 25)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

65

การศกษาปฐมวยในประเทศญปน การจดการศกษาระดบปฐมวยในประเทศญปนไดเรมตนขนในป ค .ศ.1876 โดยจดตงโรงเรยนอนบาลแหงแรกขนในทเดยวกนกบวทยาลยครสตรแหงโตเกยว วตถประสงคของโรงเรยนอนบาลในระยะนเพอพฒนาความถนดตามธรรมชาต ปลกฝงคณธรรม สงเสรมสขภาพอนามย พฒนาความสามารถในการใชวาทศลป และมแบบอยางการแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม ตอมาในป ค.ศ.1889 และ ค.ศ.1890 ไดมระเบยบเกยวกบการศกษาระดบปฐมวยออกมาท าใหวตถประสงคของการจดการศกษาระดบนชดเจนขนและจ านวนโรงเรยนอนบาลกคอย ๆ เพมขนเรอย ๆ ในขณะทการศกษาระดบปฐมวยก าลงแพรขยายไปทวประเทศญปน สงทปรากฏอยางชดเจน คอ ความไมเหมาะสมของระเบยบทไดออกมากบสถานการณในขณะนน กระทรวงศกษาธการจงไดประกาศกฎหมายเกยวกบระเบยบการจดการศกษาระดบปฐมวยและกฎหมายเกยวกบการจดอ านวยความสะดวกและอปกรณตาง ๆ ขนในป ค.ศ.1899 กฎหมายนไดก าหนดอายของเดกทจะรบเขาเรยน เวลาทใชในการเรยน จ านวนนกเรยน สงอ านวยความสะดวกในอาคารเรยน หลกสตร อปกรณการเรยนการสอน และสงจ าเปนพนฐานของการจดการศกษา

หลกการและรปแบบการจดการศกษาปฐมวย โรงเรยนอนบาลทจดขนในชวงแรกนนไดรบอทธพลมาจากแนวความคดของโฟรเบลและ

แนวความคดเกยวกบการจดการศกษาปฐมวยของอเมรกา แมจะไดรบอทธพลมาจากโฟรเบลและ อเมรกากตาม ญปนไดท าการปรบแนวความคดเหลานนใหสอดคลองกบความตองการและวฒนธรรมของตน ดงจะเหนไดจากจดมงหมายของการศกษาปฐมวยทกลาวไววา “การศกษาปฐมวยนน มงเพอฝกใหเดกเกดการรบรตามธรรมชาต พฒนาใหจตใจตนอยเสมอ อกทงกอใหรางกายแขงแรง ปลกฝงความหนกแนนของอารมณ พรอมทงฝกใหใชภาษาและทาทางทสภาพ” (ประภาพรรณ สวรรณศข, 2547, หนา 72) หลงสงครามโลกครงท 1 ลทธชาตนยมเรมมอทธพลตอการศกษาในทก ๆ ระดบ วตถประสงคของการจดการศกษาปฐมวยจงกลายเปนชาตนยมไปในทสด ตอมาในระหวางสงครามโลกครงท 2 โรงเรยนอนบาลหลายแหงถกท าลายเสยหายจนตองเลกสอน โรงเรยนอนบาลทเหลออยกตองเปลยนเปนสถานเลยงเดกกลางวนระหวางสงครามเพราะทมอยเดมไมเพยงพอกบความจ าเปน จนกระทงหลงสงครามโลกครงท 2 จงไดมประกาศรฐธรรมนญฉบบใหมทเปลยนวตถประสงคของการศกษาเนนไปในทางการศกษาเพอชวตทมความสขและสนตแทน

การจดการศกษาปฐมวยในประเทศญปน มรปแบบการจด 2 ประเภท คอ 1. โรงเรยนอนบาล รบเดกอายระหวาง 3 – 5 ป แบงกลมตามอาย คอ กลมอาย 3 ป กลมอาย 4 ป และกลมอาย 5 ป จ านวนกลมละ 40 คน เดกเหลานจะเรยนอยทโรงเรยนวนละ 4 ชวโมง โดยก าหนดเวลาเรยนตองมากกวา 220 วนตอ 1 ป และมวตถประสงคเพอเสรมสรางสขภาพทางรางกายและจตใจของเดก ๆ ใหเจรญควบคกนไป พรอมทงชวยสรางแบบแผนขนตนแหงความประพฤตในชวตประจ าวนของเดกดวยการจดสงแวดลอมทเหมาะสม

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

66

2. สถานรบเลยงเดก จดขนเพอรบเลยงเดกทพอแมตองออกไปท างาน โดยเฉพาะเดกทมาจากครอบครวทฐานะยากจน ซงโดยปกตจะใชเวลาใหการเลยงดวนละ 8 ชวโมง โดยทเดกจะมาทสถานรบเลยงเดกประมาณ 08.30 น. และกลบบานเวลา 16.30 น. ส าหรบเดกทมารบบรการจะรบเดกตงแตแรกเกด – 5 ป การแบงกลมเดกจะแบงตามขนพฒนาการเปนส าคญ โดยมการจดกลมและจดชนแบบรวม

หลกสตรและการจดการศกษาปฐมวย หลกสตรและการจดการศกษาปฐมวยในประเทศญปน จดประสงคของการจดการศกษาในโรงเรยนอนบาลจะเนนการพฒนาเดกตามธรรมชาต ปลกฝงคณธรรมและการสง เสรมคณภาพอนามย โดยไดน าหลกสตรแกนกลางหรอหลกสตรระดบชาตมาพฒนาเปนหลกสตรสถานศกษาสะทอนปรชญาการศกษาของชาตทเนนการสงเสรมพฒนาการเดกแบบองครวม โดยจดกจกรรมทค านงถงความแตกตางระหวางวยของเดก ระยะเวลาในการสอนและสภาพของทองถน สาระหลกของหลกสตรแกนกลาง 6 สาระ คอ 1. พลานามย เนนใหเดกเรยนรสขนสยและการออกก าลงกายเพอความมสขภาพด 2. สงคมศกษา มงใหเดกเรยนรสงคมและพฒนาลกษณะนสยทพงประสงค ทงโดย สวนตวและสวนทสมพนธกบสงคม 3. ธรรมชาตศกษา เปนการเรยนรเกยวกบสตว พช และปรากฏการณธรรมชาต เดกจะ ไดรบการฝกการสงเกต การวเคราะห การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว 4. ภาษา เปนการพฒนาทกษะภาษา การใชภาษาไดถกตอง 5. ดนตรและจงหวะ เพอใหเดกไดสนกสนานกบการฟงดนตร สงเสรมการรองเพลง การเลนกบเครองดนตรตาง ๆ ใหอสระในการทเดกจะแสดงออกทงทางความคดเหน ความรสกทางเสยงเพลงและการแสดงทาทางอยางเสร 6. การวาดภาพและงานฝมอ เพอพฒนาทางดานสนทรยภาพ ชวยใหเดกไดมประสบการณทสนกสนานในการวาดภาพและงานฝมอตาง ๆ อยางมอสระ

หลกสตรส าหรบสถานรบเลยงเดก ถาเปนเดกกลมอายเทากนกบเดกโรงเรยนอนบาลนน หลกสตรจะตงอยบนพนฐานของ “มาตรฐานหลกสตรอนบาล” ในสถานรบเลยงเดกมกจกรรมตาง ๆ ดงน การตรวจสขภาพประจ าวน การนอนพกผอนกลางวน การตรวจผวหนงและอณหภมรางกาย การตรวจความสะอาดเมอนกเรยนมาโรงเรยน การเลนอยางอสระ ซงอาจเลอกเลนดนตร กจกรรมเขาจงหวะ การวาดภาพ ศลปะปฏบต ศกษาธรรมชาต สงคมศกษาหรอเลนเกมกนเปนกลม ตามปกตแลวสถานรบเลยงเดกจะดแลเดกวนละ 8 ชวโมง

หนวยงานทรบผดชอบ การจดการศกษาปฐมวยในประเทศญปน ไมใชการศกษาภาคบงคบ การจดการศกษาในระดบนเปนหนาทของจงหวด (Prefecture) ซงเปนหนวยงานราชการสวนภมภาค โดยมคณะกรรมการการศกษาของจงหวด (Prefectural Board of Education) มหนาทในการบรหารการศกษาขนพนฐาน คอบรการใหค าปรกษาและขอมลเกยวกบโปรแกรม ส ารวจความตองการในการเรยนรของประชาชน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

67

และพฒนาโปรแกรมการศกษาเพอสงเสรมการเรยนรตลอดชวต พรอมทงรบผดชอบจดการฝกอบรมส าหรบผจดโปรแกรม ตลอดจนเตรยมระบบและวธการส าหรบฝกอบรมดงกลาว นอกจากจงหวดจะเปนผรบผดชอบจดการศกษาแลวยงมหนวยงานอน ๆ ทสนบสนนและก ากบดแลการจดการศกษาในแตละรปแบบ ดงน

1. กระทรวงศกษาธการ วทยาศาสตร การกฬาและวฒนธรรม รบผดชอบดแลโรงเรยนอนบาล ทงโรงเรยนอนบาลของรฐททองถนหรอจงหวดดแลรบผดชอบ และโรงเรยนอนบาลเอกชน โดย กระทรวงศกษาธการจะออกกฎทใชเปนหลกในการพจารณาคาเลาเรยนซงจะค านงถงจ านวนปทจะตองเรยน ชวโมงทสอน มาตรฐานของตกเรยน เครองมอภายในโรงเรยน การฝกฝนจ านวนครและครใหญ และหลกสตรอยางกวาง ๆ

2. กระทรวงสาธารณสขและการสงเคราะห จะดแลรบผดชอบสถานรบเลยงเดกโดยมการก าหนดมาตรฐานอยางต าของสถานรบเลยงเดกไว ซงมาตรฐานนนรวมถงสถานท เครองมอส าหรบเลยงดทารก หองเลยงเดก อตราสวนระหวางครกบนกเรยน สวนหลกสตร เครองมอและของเลนตาง ๆ ส าหรบเดกอาย 3 – 5 ปนน เหมอนกบของโรงเรยนอนบาลทกประการ สาเหตทจดเหมอนกนกเนองมาจากขอตกลงระหวางกระทรวงสาธารณสขและการสงเคราะหกบกระทรวงศกษาธการในป ค.ศ.1963 เงนสนบสนนในการด าเนนงานของสถานรบเลยงเดกนน ไดรบจากการรวมมอกนระหวางสวนบรหารงานสวนทองถนกบรฐบาล โดยทรฐบาลใหความชวยเหลอผานทางองคการสงคมสงเคราะหตาง ๆ สวนคาเลาเรยนนนขนอยกบฐานะครอบครวเดกเปนหลก ถาเดกทมาจากครอบครวทมฐานะต ากแทบจะไมตองจายเงนเลย

บคลากรด าเนนการ 1. บคลากรในโรงเรยนอนบาล จะประกอบไปดวย ผอ านวยการ คณะครและอาจจะมบคลากรอน ๆ อก แตในสถานการณพเศษกอาจมการยกเวนได

ผอ านวยการ เปนผบงคบบญชาและดแลรบผดชอบ รวมทงใหค าปรกษาแกผรวมงานอน ๆ มกจะเปนผทไดรบประกาศนยบตรครระดบชนเยยมและมประสบการณในการปฏบตงานทางดานการศกษาไมนอยกวา 5 ป ครประจ าการทปฏบตงานเตมเวลา ซงมหนาทดแลรบผดชอบเดก มกจะมวฒปรญญาตรหรออนปรญญาตรจากวทยาลย ในบางกรณอาจมผชวยครทท างานเตมเวลาหร อครประจ าการทท างานไดไมเตมเวลา มาสอนแทนบาง แตครผชวยหรอครแบบท างานไมเตมเวลาเหลานกจะตองมวฒอยางนอยมธยมปลาย โรงเรยนอนบาลทกแหงจะมหวหนาซงท าหนาทชวยเหลอผอ านวยการ มครพยาบาล หรอผชวยและเสมยน นอกจากนถาสามารถจดหาในโรงเรยนอนบาลกจะไดจดหาแพทย ทนตแพทยและเภสชกรรมไวดวย หองเรยนแตละหองควรมครเตมเวลาประจ าอยางนอย 1 คน ตอนกเรยนทอายเทากนไมเกน 40 คน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

68

2. บคลากรของสถานรบเลยงเดก ประกอบดวย พยาบาลกลางวนและแพทยทมาประจ าเฉพาะบางเวลา ส าหรบพยาบาลกลางวนนนจะมอตราสวน 1 คน ตอเดกอายต ากวา 3 ป จ านวน 6 คน และอยางนอย 1 คน ตอเดกอายระหวาง 3 – 4 ป จ านวน 20 คน สถานรบเลยงเดกทกแหงควรมพยาบาลประจ าอยางนอยทสดแหงละ 2 คน พยาบาลเหลานควรจะมวฒทางพยาบาลจากสถาบนทกระทรวงสาธารณสขและการสงเคราะหหรอองคกรอนทเกยวของรบรองแลว (ประมข กอรปสรพฒน, 2534) การศกษาปฐมวยในประเทศอสราเอล อสราเอลถอไดวาเปนประเทศทใหความส าคญกบการพฒนาทรพยากรมนษยเปนอยางสงประเทศหนง โดยเฉพาะทางดานการศกษา ระบบการศกษาของประเทศอสราเอลตงขนบนพนฐานความเชอวา เดกควรไดรบการศกษาใหเรวทสดเทาทจะเปนได เพอวาเดกทกคนจะไดรบโอกาสทจะ พฒนาศกยภาพของตนใหสงทสด การศกษาของประเทศอสราเอลมงเนนทการเตรยมเดกใหเปนสมาชกทมความรบผดชอบในสงคมประชาธปไตย ซงประกอบดวยกลมคนหลาย เชอชาต หลายวฒนธรรม หลายศาสนาและมพนฐานทแตกตางกน

อทธพลทางประวตศาสตรและการเมองทมผลตอกระบวนการจดการศกษาในอสราเอล ป ค.ศ.1980 Eliezer Ben ตงคณะกรรมการสรางภาษาพดฮบร และตงอนบาลเพอสอนเดกให

พดภาษาฮบร เรยกวา “โรงเรยนอนบาลฮบร” สอนโดยครยว จากยโรป ใชหลกการ/ปรชญาการสอนของโฟรเบล

ป ค.ศ.1940 – 1950 ครอนบาลถกสงไปเรยนทวทยาลย Bank St. ในมลรฐนวยอรค สหรฐอเมรกา ใชหลกการสอนของ จอหน ดวอ ดงนนหลกสตรจงควรเนน “เดกเปนศนยกลาง” ใหเดกไดฝกคด วเคราะห การจดสงแวดลอมของโรงเรยน ใหถอวาโรงเรยนเปนสวนสงเสรมครอบครว บาน ชมชน และสงคม โรงเรยนเปนทฝกกฎเกณฑทางสงคม ครจงควรจดบรรยากาศของหองเรยนและโรงเรยนใหมการปฏสมพนธในกลมมากขน

ป ค.ศ.1953 รฐสภาออกกฎหมายการศกษาภาคบงคบทเปนการศกษาใหเปลา เดกวย 5 ปทกคนตองเขาเรยนอนบาล เพอจะไดเรยนภาษาฮบร และเรยนรวฒนธรรมประจ าชาต ครตองมคณภาพ ตองเรยนวชาชพครเปนเวลา 4 ป มการออกกฎหมายวาดวยการก ากบดแล เพอสรางความมนใจวาโรงเรยนอนบาลทกโรงตองไดรบการก ากบ ดแลและนเทศก

ป ค.ศ.1960 – ค.ศ.1970 เดกอาย 3 – 4 ป ไดรบการศกษาชนปฐมวย ป ค.ศ.1989 กระทรวงศกษาธการ พยายามใหมการสอน การอาน/เขยนในโรงเรยนอนบาล

ซงขดกบปรชญาดงเดมของการใหการศกษา จงไดมการน าวธการสอนภาษาแบบธรรมชาตมาใช โดยเนนการจดสงแวดลอมทเตมไปดวยภาษาเขยน และเปดโอกาสใหเดกไดพด และเขยน นอกจากนยงพาเดกไปทศนศกษานอกสถานท ไดเรยนรศลปะ ดนตร ละคร และคอมพวเตอร

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

69

ป ค.ศ.1990 – ปจจบน กระทรวงศกษาธการ เพมการเรยนวทยาศาสตรและเทคโนโลยในทกระดบการศกษา รวมทงระดบปฐมวย จดเปนโปรแกรมทใหเดกไดหดสงเกตสงรอบตว โดยผนวกเขาในกจกรรมการเลนบทบาทสมมต กจกรรมสรางสรรคตาง ๆ การเลานทานหรอการท าโครงงาน

หลกการและรปแบบการจดการศกษาปฐมวย การศกษาปฐมวยในประเทศอสราเอลนน มงทจะพฒนาเดกในทกดานตงแตพฒนาการทางดาน

รางกาย อารมณ สงคม สตปญญาและจรยธรรม ทงนโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคลของเดกเปนหลก จดประสงคประการส าคญของการจดการศกษาระดบปฐมวยในประเทศอสราเอลนนเพอทจะสงเสรมเดกในการพฒนาทกษะชวต (Life Skills) โดยค านงถงสขภาพและความปลอดภยเปนส าคญ นอกจากนนยงมงเนนถงการพฒนาทศนคตทางบวกตอตนเองและผอน จดมงหมายประการสดทายคอ เพอทจะพฒนาเดกใหมทกษะการเรยนรและพฤตกรรมทสงคมยอมรบ มพนฐานของความเปนมนษยชนโดยค านงถงวฒนธรรมและประเทศชาตเปนหลก การศกษาปฐมวยในประเทศอสราเอลนนพฒนาจากรากฐานความเชอวา การเรยนรคอกระบวนการของการสราง (Construction) ทเกดขนภายใน(With in) การจดรวบรวมขอมลความรทมอยแลวใหเปนระบบระเบยบพรอมทจะน ามาใชไดตลอดเวลา และคอการสะสมความรใหม ๆ (Assimilating New Knowledge) การเรยนรของเดกปฐมวยนนเกดขนทกหนทกแหงและเกดขนตลอดเวลา เดกปฐมวยเรยนรทงทางตรงโดยผานประสบการณการเรยนรทผใหญจดใหและทางออมโดยผานประสบการณในชวตประจ าวนของตน ประสบการณการเรยนรทเกดขนไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออมลวนสงผลตอพฒนาการการเรยนรของเดกทงสน เนองจากเดกปฐมวยนนไมสามารถทจะมงสมาธ (Concentratr) ในสงหนงสางใดไดเปนระยะเวลานาน ๆ ยงกวานนการเขารวมกจกรรม (Participate) ของเดกปฐมวยกขนอยกบความสนใจของเดกเปนส าคญดงนนในการจดการศกษาใหกบเดกปฐมวย (3 – 6 ป) ควรมความหลากหลายของกจกรรมโดยมพนฐานทการเลนเปนหลก รปแบบการจดการศกษาปฐมวยในประเทศอสราเอล แบงเปนรปแบบ 3 รปแบบ ดงน

1. ศนยเดกเลก (Day Care Centres) รบเดกตงแตอาย 3 เดอน – 4 ป อยภายใตการ ดแลขององคการอาสาสมครของสตรและกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม จดขนเพอบรการแมทตองท างาน กระทรวงแรงงาน ฯ จะเปนผสนบสนนคาใชจายโดยค านงถงรายไดของแตละครอบครวเปนหลก ศนยเลยงเดกของเอกชนหลายแหง ไมไดรบเงนอดหนนจากภาครฐ

2. สถานรบเลยงเดก (Nursery School) รบเดกอาย 3 – 5 ป อยภายใตการดแลของ สภาเทศบาล ซงสภาเทศบาลอดหนนเรองสถานท อปกรณ เงนเดอนผชวย และคาใชจายอกเลกนอย สวนกระทรวงศกษาธการ จะเปนผจายเงนเดอนครและใหการนเทศ เงนอดหนนแกครอบครวของเดก ทงนขนอยกบรายไดของแตละครอบครว อยางไรกตาม ยงมสถานรบเลยงเดกของเอกชนทมการจดทะเบยนและดแลโดยกระทรวงศกษาธการ แตไมไดรบเงนอดหนน ครในสถานเลยงเดกทกคนจะตองมคณสมบตตามทก าหนด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

70

3. โรงเรยนอนบาล (Kindergarten) รบเดกอาย 5 – 6 ป การศกษาระดบชนอนบาล เปนการศกษาภาคบงคบ และจดโดยไมคดคาใชจาย หนวยการศกษาของเทศบาล ใหเงนสนบสนนคาอาคารสถานท อปกรณ เงนเดอนครผชวยและเงนคาใชจายอนอกกอน กระทรวงศกษาธการจะใหเงนเดอนครและนเทศการสอนดวย ครอนบาลทกคนจะตองมคณสมบต ตามทก าหนด

สดสวนของเดกตอคร เดกอาย 4 – 6 ป จ านวนเดก 35 คน : คร 1 คน ครผชวย 1 คน เดกอาย 2 – 3 ป จ านวนเดก 12 คน : คร 1 คน เดกอาย 1 ½ – 2 ป จ านวนเดก 10 คน : คร 1 คน เดกอาย 3 เดอน – 1 ½ ป จ านวนเดก 6 คน : คร 1 คน

ทางกระทรวงศกษาธการ บงคบใหผทเลยงเดก 2 – 3 ป ตองไดรบการฝกหดเปนครสถานรบเลยงเดก (ตามกฎหมายวาดวยการดแลเดกอาย 2 ป)

หลกสตรและการจดการศกษาปฐมวย การจดกจกรรมการเรยนการสอนระดบปฐมวยของประเทศอสราเอลนน ค านงถงความ

หลากหลายของกจกรรม โครงสรางการเรยนร ชวงระยะเวลาในการเรยนและสถานทเปนหลกส าคญ ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหกบเดกปฐมวยในชนเรยนของตนนน ครอสราเอลไดค านงถงสงตาง ๆ ตอไปน อนไดแก การเลนเสร (Free Play) กจกรรมการแสดงออกตาง ๆ (Expressie Activties) การสมผสโดยตรงกบวสดตาง ๆ (Contact With Materials) กจกรรมการสอนโดยตรง (Diactic Activties) และการเรยนรโดยมการแนะน า (Guided Learning) เปนหลก ทงนโดยทกจกรรมตาง ๆ เหลานนนอาจจดไดหลายรปแบบ เชน กจกรรมเปนรายบคคล (Individual) กจกรรมกลมยอย (Small group) หรอกจกรรมกลมใหญ (Enyire Class) เปนตน รปแบบของกจกรรมตาง ๆ ทกลาวถงขางตนนนอาจเกดขนทนททนใด (Spontaneous) โดยไมมการวางแผนหรออาจมการวางแผน (Planned) ไวลวงหนากได นอกจากนนรปแบบของกจกรรมทกลาวถงจะเกดขนใน 2 ลกษณะคอ ในชนเรยนและนอกชนเรยน อาจเปนกจกรรมเสรหรอกจกรรมทมครเปนผแนะน ากได กจวตรประจ าวนของเดกปฐมวยนนมความหลากหลายมาก เวลาโดยสวนใหญของเดกจะมงเนนไปทกจกรรมกลมยอยหรอกจกรรมเปนรายบคคลมากกวากจกรรมกลมใหญ โดยมงเนนไปทการเลนและการใหเดกไดมโอกาสสมผสกบวสดตาง ๆ โดยทกจกรรมกลมใหญ เชน การรองเพลง การฟงนทาน การพดคย จะไดรบความส าคญนอยกวา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

71

หลกในการจดกจกรรมการเรยนการสอนระดบปฐมวย การจดกจกรรมการเรยนการสอนในระดบปฐมวยของประเทศอสราเอล ไดค านงถงสงตาง ๆ ตอไปนเปนหลก คอ 1. การจดการกบสถานท (Organization Of Space) ในการจดสงแวดลอมส าหรบเดกปฐมวยนน ครอสราเอลค านงถงการใชพนทใน 2 ลกษณะคอ พนทในชนเรยนหรอในอาคารเรยน และพนทในสนาม พนทดงกลาวขางตนจะไดรบการแบงเปนมมตาง ๆ โดยค านงถงความปลอดภย ความหลากหลายของกจกรรม ความสะดวกในการเขามาใชพนท โดยมการยดหยนไดเพอตอบสนองการเรยนร ความสนใจและความตองการของเดกเปนส าคญ กจกรรมตาง ๆ ทจดขนมงใหเดกไดมการส ารวจ คนควาโดยผานประสาทสมผสทง 5

2. การจดการกบเวลา (Organization Of Time) ตารางกจวตรประจ าวนในระดบ ปฐมวยของประเทศอสราเอลนนยดหยนได ตารางกจวตรประจ าวนประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ในหลายรปแบบดวยกน อนไดแก การเลนเสร ซงหมายรวมถง การแสดงบทบาทสมมต การเลนบลอกตาง ๆ เปนตน นอกจากนนกมกจกรรมทส งเสรมพฒนาการทางดานกลามเนอใหญและกลามเนอเลก กจกรรมทสงเสรมทกษะในการด ารงชวตตาง ๆ รวมตลอดถงกจกรรมการเรยนรทมการวางแผนลวงหนา เวลาสวนใหญในโรงเรยนอนบาลหรอในศนยเดกจะมงเนนไปทกจกรรมกลมยอย (Small Groups) หรอกจกรรมเปนรายบคคล (Individuals) หรอมฉะนนกเนนรปแบบกจกรรมทเดกสนใจและเลอกทจะมสวนรวม เชน การเลน การแสดงออกในรปแบบตาง ๆ เปนตน เวลาสวนนอยเทานนทจะใชกบกจกรรม ในโรงเรยนอนบาลของรฐทเนนทางดานการสอนศาสนานน ตารางกจวตรประจ าวนจะก าหนดเวลาสวดมนต การเรยนคมภรทางศาสนาและกฎหมายชาวยวรวมอยดวย ตารางกจวตรประจ าวนของโรงเรยนอนบาลในอสราเอลจะก าหนดเวลาทเพยงพอส าหรบกจกรรมตาง ๆ ทงกจกรรมทมงพฒนาดานรางกาย และกลามเนอ กจกรรมทมงเนนพฒนาดานอารมณ ประสบการณทางสงคม ประสบการณทสรางเสรมพฒนาการทางดานสตปญญาและทกษะในการด ารงชวตรวมตลอดถงกระบวนการในการคนหาความรดวย

ตารางกจวตรประจ าวน 07.45 น. – 08.30 น. เดกมาถงโรงเรยน 08.30 น. – 09.00 น. กจกรรมวงกลม สนทนาพดคยกบเดกเกยวกบเรองอากาศ

เรองทว ๆ ไปเกยวกบตวเดก เปดโอกาสใหเดกไดแสดงออกหนาชน

09.00 น. – 10.30 น. กจกรรมเสร เดกแยกยายท ากจกรรมตามมมตาง ๆ 10.30 น. – 11.00 น. รบประทานอาหารวาง

11.00 น. – 12.00 น. กจกรรมกลางแจง ในขณะเดยวกนครจะสอนเดกประมาณ 6 คน ในกลมยอย

12.00 น. – 13.00 น. เกมการศกษา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

72

13.00 น. – 13.30 น. กจกรรมสงบ นทาน สรปกจกรรมตลอดวน * ตารางกจวตรประจ าวนนสามารถยดหยนไดตามความเหมาะสม เดกนกเรยนในประเทศอสราเอลไปโรงเรยนสปดาหละ 6 วน * 3. การจดการกบเนอหาหลกสตร (Organization Of Content) หลกสตรในระดบปฐมวยของประเทศอสราเอลมความยดหยนสงและประกอบดวยเนอหา การเรยนรดานตาง ๆ หลายดานดวยกน โปรแกรมการเรยนการสอนในระดบปฐมวยมงเนนทการพฒนาทกษะความสามารถของเดกรวมตลอดถงความเหมาะสมของเนอหากบความสนใจ ความตองการและพฒนาการของเดก ในประเทศอสราเอลนนครมอสระในการก าหนดเนอหา การเรยนการสอนโดยค านงถงความตองการและความสนใจของเดกเปนส าคญ ในขณะเดยวกนเนอหาการเรยนการสอนจ าเปนตองสอดคลองกบชมชนทโรงเรยนตงอยดวย หลกสตรการเรยนการสอนของอสราเอลมงเนนการจดประสบการณตรง (Direct Learning - Experiences) ใหกบเดกโดยค านงถงวฒนธรรมและสงคมทเดกเตบโตดวย ส าหรบการประเมนผลเดกในระดบปฐมวยนนมจดมงหมายทจะดความสนใจและความตองการของเดกเปนส าคญ เพอน าขอมลทไดไปใชในการจดโปรแกรมการเรยนการสอนเพอพฒนาศกยภาพของเดกแตละคนตอไป เมอเปนเชนนการประสบความส าเรจอยางเปนทางการ (Formal Achievements) หรอคะแนนจงมใชจดมงหมายทส าคญทสดส าหรบการศกษาปฐมวย

หนวยงานทรบผดชอบ การศกษาปฐมวยในประเทศอสราเอลมงใหการศกษาเดกตงแตอาย 3 – 6 ป ถงแมวาโปรแกรม

การศกษาในศนยเดกจะไมไดถอเปนการศกษาภาคบงคบแตอยางใด และมการเสยคาใชจายเปนรายหว แตโดยสวนใหญแลวมกไดรบการสนบสนนจากองคกรทองถน องคกรสตรและองคเอกชน โดยอตราคาใชจายทผปกครองตองเสยจะถกก าหนดโดยกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม สวนการศกษาในโรงเรยนอนบาลส าหรบเดกวย 5 ปนนถอวาเปนการศกษาภาคบงคบและไมตองเสยคาใชจายแตอยางใด

หนวยงานทสนบสนนและก ากบดแลการจดการศกษาในแตละรปแบบ ไดแก 1. องคการอาสาสมครของสตรและกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม องคการอาสาสมคร

ของสตร มหนาทก ากบดแลศนยเดกเลก กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม จะเปนผตรวจสอบแมบานและมการอบรมใหความรแกแมบาน ในเรองการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมและวธการดแลเดก รวมทงสนบสนนคาใชจายโดยค านงถงรายไดของแตละครอบครว

2. สภาเทศบาล มหนาทดแลสถานรบเลยงเดกและโรงเรยนอนบาล โดยใหการสนบสนนคาใชจาย เรองอาคารสถานท อปกรณ เงนเดอนครผชวยและคาใชจายอน ๆ

3. กระทรวงศกษาธการ รบผดชอบคาใชจายเงนเดอนครอนบาลและใหการนเทศการสอนแกครอนบาล โดยจดสรรงบประมาณ 11 % ของทงหมดแกการศกษาเดกปฐมวย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

73

บคลากรด าเนนการ ครอนบาล ผทจะเปนครอนบาลในประเทศอสราเอลจะตองเขาฝกอบรมในศนยฝกหดคร ซงมอย

10 แหง ทวประเทศ ใชเวลาอบรม 3 ปและเพม 1 ป จะไดปรญญาตร หลกสตรเปนวชาทวไปและวชาการศกษาปฐมวย ในระยะเวลา 4 ปน ตองไปฝกงานในโรงเรยนอนบาลอยางนอย 2 วน / สปดาห และจะเลอกช านาญทางการศกษาภาคปกตหรอภาคพเศษกได ส าหรบการศกษาภาคปกตจะเลอกเรยนเกยวกบเดก 0 – 5 ป หรอ 3 – 8 ป กได ผทเรยนการศกษาภาคปกตจะตองเรยนวชาทเกยวกบเดกทตองการความชวยเหลอเปนพเศษดวย กระทรวงศกษาธการ จะจดหนวยศกษานเทศกมาใหการอบรมครอนบาล การอบรมจะเปนการสะสมแตมของคร และจะเปนการเพมเงนเดอนดวย นอกจากนกระทรวงศกษาธการบงคบใหผทเลยงเดก อาย 2 – 3 ป ตองไดรบการฝกหดเปนครสถานรบเลยงเดก (ตามกฎหมายวาดวยการดแลเดก 2 ป) สรป

แนวคดเกยวกบการศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนออก เรมตงแตศตวรรษท 18 เปนตนมา ประเทศตาง ๆ ในซกโลกตะวนออก ไดเหนความส าคญของการจดการศกษาปฐมวยมากขน จงพฒนาการจดการศกษาระดบน โดยไดรบอทธพลและยดแนวทางการปฏบตตามแนวคดของ โฟรเบลและมอนเตสซอร น ามาพฒนาจดการศกษาปฐมวยในประเทศของตนใหมเหมาะสมตามบรบทและมประสทธภาพ

การจดการศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนออกมรปแบบการจดทคลายกบการจดการศกษาปฐมวยในซกโลกตะวนตก โดยม 2 รปแบบคอ สถานเลยงเดก โรงเรยนเดกเลก และโรงเรยนอนบาล แบบฝกหดทายบทท 4 1. ใหนกศกษาสรปแนวคดและรปแบบการจดการศกษาปฐมวยของประเทศนวซแลนด

2. หลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศนวซแลนดมลกษณะอยางไร จงอธบาย 3. ใหนกศกษาสรปแนวคดและรปแบบการจดการศกษาปฐมวยของประเทศญปน 4. หลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศญปนมลกษณะอยางไร จงอธบาย 5. ใหนกศกษาสรปแนวคดและรปแบบการจดการศกษาปฐมวยของประเทศอสราเอล

6. หลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศอสราเอลมลกษณะอยางไร จงอธบาย 7. จงอธบายความส าคญของสาระหลกของหลกสตรแกนกลางของประเทศญปน 8. จงอธบายหลกในการจดกจกรรมการเรยนการสอนระดบปฐมวยของประเทศอสราเอล 9. จงเปรยบเทยบแนวคดและรปแบบการจดการศกษาปฐมวยของประเทศนวซแลนดญปน และอสราเอล 10. จงเปรยบเทยบลกษณะของหลกสตรการจดการศกษาปฐมวยของประเทศนวซแลนดญปน และอสราเอล

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

74

เอกสารอางอง คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, ส านกงาน. (2542). ประสบการณการศกษาปฐมวยของนวซแลนด.

กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. นภเนตร ธรรมบวร. (2539). “หลกสตรการศกษาปฐมวยในประเทศอสราเอล” วารสารครศาสตร. ก.ค.

– ก.ย., หนา 38 ประภาพรรณ สวรรณศข. (2547). “พฒนาการการปฐมวยศกษาในตางประเทศ” เอกสารการสอนชดวชา

พฤตกรรมการสอนปฐมวยศกษาหนวยท 1 – 8 (พมพครงท 14). นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ประมข กอรปสรพฒน. (2534). “การอนบาลศกษาในประเทศญปน” เอกสารประกอบการสมมนาความคดสรางสรรคกบเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : โรงพมพสหพฒนะการพมพ.

พณสดา สรธรงศร. (2540). รายงานการปฏรปการศกษาของประเทศนวซแลนด กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกปฐมวย. (2542). การศกษาปฐมวย สรางชาต สรางชาต. กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

75

บทท 5 การศกษาปฐมวยในประเทศไทย

การศกษาปฐมวยในประเทศไทยเปนการจดการศกษาเพอสงเสรมพฒนาการและทกษะ ทกดานของเดกวย 3 – 6 ป หรอทเรยกกนวา “เดกปฐมวย” ซงประเทศไทยเหนถงความส าคญและใหความสนใจการจดการศกษาใหกบเดกระดบนมาเปนระยะเวลายาวนาน ตงแตสมยโบราณจนกระทงปจจบน โดยทรปแบบการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยนนอาจมการเปลยนแปลงแตกตางกนไปบาง ทงรปแบบ วธการและการเรยกชอทท าใหเหนเปนความแตกตางกน ในเอกสารประกอบการสอนนขอเรยกวา การจดการศกษาปฐมวย ส าหรบในประเทศไทยสามารถแบงพฒนาการของการจดการศกษาปฐมวยไดเปน 5 ยค ดงน

การจดการศกษาปฐมวยในสมยกอนมระบบโรงเรยน การจดการศกษาปฐมวยสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว การจดการศกษาปฐมวยสมยมระบบโรงเรยน การจดการศกษาปฐมวยสมยกอนเปลยนแปลงการปกครอง การจดการศกษาปฐมวยหลงการเปลยนแปลงการปกครอง การจดการศกษาปฐมวยในสมยกอนมระบบโรงเรยน การจดการศกษาในสมยโบราณกอนทจะมการจดเปนระบบโรงเรยนนน ยงไมมการจดทเปนรปแบบทแนนอน ผคนยงไมใหความส าคญกบการศกษามากนก เดกผชายพอแมนยมไปฝากไวทวด สวนเดกผหญงใหอยทบานหรอไปฝากไวในวงเจานาย ซงลกษณะของการศกษาในชวงนแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1. วดกบการศกษากอนมระบบโรงเรยน การศกษาของไทยตงแตสมยสโขทยจนถงสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว นบเปนการศกษากอนมระบบโรงเรยนเนองจากยงไมมโรงเรยนส าหรบเรยนหนงสอโดยเฉพาะ ไมมหลกสตร ไมมการก าหนดเวลาเรยนและไมมการวดผลการศกษา โดยเฉพาะอยางยงรฐไมไดเปนผจดการศกษาโดยตรงแตมอบใหวดเปนผจดตามความสามารถและความเหมาะสม โดยมพระสงฆเปนครผสอน ในสมยนเดกผชายพอแมจะสงไปอยวดเพอเรยนหนงสอและวชาตาง ๆ เมอโกนจกหรออายประมาณ 11 – 13 ป สวนเดกผหญงมกจะไมไดรบโอกาสใหออกไปเรยนหนงสอ ใหอยบานหรอสงไปเปนเดกรบใชในวงเจานายหรอบานขาราชการ เพอฝกอบรมมารยาทและเรยนวชา การบานการเรอน การจดการศกษาส าหรบเดกผชายทวดเปนผจดนน นกเรยนทเขามาเรยนในวดม 3 ประเภท แบงไดคอ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

76

ประเภทท 1 นกเรยนทเปนพระภกษ เปนนกเรยนทมอายตงแตครบอปสมบทเปนพระภกษ ประเภทท 2 นกเรยนทเปนสามเณร เปนนกเรยนทมอายตงแต 11 ปขนไป หลงจากทเดกไดโกนจกและไดบวชเปนสามเณร ศกษาเลาเรยนอยในวด ประเภทท 3 นกเรยนทเปนศษยวด เปนนกเรยนทมอายตงแต 7 – 8 ปขนไป ซงมทงทพอและแมน ามาฝากใหเปนศษยวดเพอศกษาเลาเรยนและกนอยประจ าวด อกพวกหนงเปนเดกไปเชากลบเยน ส าหรบเวลาเรยนศษยวดจะเรมศกษาเลาเรยนหลงจากพระสงฆฉนอาหารเชาเรยบรอยแลว หรอหลงจากเวลาประมาณ 8.00 น. ไปจนถง 10.30 น. แลวจงหยดพกเพอเตรยมใหพระสงฆฉนเพล และเรมเรยนตอในเวลา 14.00 – 16.00 น. จงเลกเรยน วธการสอนกใชวธการทองจ าเปนสวนใหญ โดยครเปนผตอหนงสอใหแลวศษยเอาไปทองจ าหรอหดเขยนเอง ต าราเรยนมทงต าราเรยนธรรมดาส าหรบอานเขยน ไดแก หนงสอปฐม ก.กา ปฐมจนดาเลม 1 ปฐมจนดาเลม 2 และต าราเรยนวชาชพ หรอทเรยกวาต าราพเศษ ต าราหมอด ต าราหมอยา และเลขวชาตาง ๆ เปนตน 2. การศกษาปฐมวยกบการศกษากอนมระบบโรงเรยน การใหการศกษาปฐมวยสมยกอนมระบบโรงเรยนนน จดแบงออกได 3 ประเภทตามประเภทของเดก ประเภทแรก ไดแก การใหการศกษาส าหรบเจานาย เชอพระวงศ ซงสวนใหญจะจดการศกษาในพระบรมมหาราชวง โดยจางอาลกษณมาท าการสอนหนงสอแกเดกอายประมาณ 3 ปขนไป จนถง 7 ป การเรยนในระดบปฐมวยยงเรยนรวมกนทงเดกหญงและเดกชาย ประเภทสอง ไดแก การใหการศกษาปฐมวยส าหรบบคคลทมฐานะด พอแมกจะจางครมาสอนหนงสอใหแกเดกทบาน ประเภททสาม ไดแก การใหการศกษาปฐมวยแกบคคลธรรมดาทพอแมมฐานะยากจน มความจ าเปนตองไปประกอบอาชพไมมผดแลเดก กจะน าเดกไปฝากไวทวดเปนลกศษยวด เพอใหเรยนหนงสอและศกษาพระธรรมวนย สวนเดกชวงปฐมวย พระสงฆจะท าหนาทดแลเลยงดเรองการกน การนอน ตลอดจนการอบรมสงสอนและการใหการศกษาดวยตามล าดบ (เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 38 – 44) การจดการศกษาปฐมวยสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว การจดศกษาส าหรบเดกปฐมวยสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เรมเปนรปรางมากขน โดยในสมยนแบงลกษณะการจดการศกษาออกเปน 2 ลกษณะ คอ

1. โรงเรยนราชกมารและโรงเรยนราชกมาร ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว วดยงคงท าหนาทใหการศกษาอบรมสงสอนแกเดก แตงานดานการจดการศกษาส าหรบเดกกอนวยเรยนกไดพฒนาขนโดยการทพระบาทสมเดจ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

77

พระจลจอมเกลา ฯ ไดจดตงโรงเรยนราชกมารในป ร.ศ.111 (พ.ศ. 2435) และโรงเรยนราชกมารในป ร.ศ. 112 (พ.ศ. 2436) ส าหรบเปนสถานศกษาของสมเดจพระเจาลกยาเธอทยงทรงพระเยาว มแนวความคดในการจดทมงสงเสรมใหมการสรางแรงจงใจแกเดก ใชวธการสอนทท าใหเดกเรยนรดวยความสนกสนาน ส าหรบวชาทเรยนและวธการสอน นอกจากจะสงเสรมใหเดกอยากรแลวยงใชวธสอนแบบเรยนปนเลน และสนบสนนเดกใหลงมอกระท ากจกรรมดวยตนเอง การจดชนเรยน ก าหนดไว 3 ชน คอ ชนท 1 นบเปนชนตนเทยบไดกบชนมล ต าราเรยนทใชในชนแรกหรอชนท 1 ใชแบบเรยนเรว เลมท 1 ชนท 2 ต าราเรยนใชแบบเรยนเรว เลมท 2 ชนท 3 ต าราเรยนใชแบบเรยนเรว เลมท 3 วชาทเรยนมทงอาน เขยนและเลข สวนเวลาเรยนก าหนดไว 3 ตอน ดงน ตอนท 1 เรยนตงแตเวลา 10.00 – 12.00 น. ตอนท 2 เรยนตงแตเวลา 13.00 – 14.30 น. ตอนท 3 เรยนตงแตเวลา 15.00 – 16.00 น.

2. การจดการศกษาปฐมวยในรปของสถานเลยงเดกหรอโรงเลยงเดก การจดการศกษาปฐมวยของไทยในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา ฯ ไดพฒนา

ตอมาในรปของสถานเลยงเดกหรอโรงเลยงเดก โดยพระอครชายาเธอพระองค เจาสายสวลภรมยกรมขนสทธาสนนาฎ ในรชกาลท 5 เปนผด ารกอตงขนเมอ พ.ศ.2433 เนองจากสาเหตทพระองคตองสญเสยพระราชธดา เจาฟานภาพรจ ารสศร อนเปนพระราชธดาองคท 45 ของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา ฯ ซงสนพระชนมเมอวนท 31 สงหาคม ปฉล พ.ศ. 2324 ในขณะทมพระชนมายไดเพยง 6 ชนษาเทานน ดวยเหตนท าใหพระอครชายาเธอทรงคดถงเดกในวยเดยวกนนทตองประสบเคราะหกรรมตาง ๆ โดยเฉพาะเดกพอแมยากจนทมอยเปนจ านวนมากทพอแมไมสามารถใหการเลยงดอบรม ใหการศกษา ใหเปนคนดได เดกมกจะถกปลอยปละละเลยไดรบอนตราย ถามชวตรอดมาไดเดกกเจรญเตบโตมาอยางขาดการอบรมเลยงดทด ไมไดรบการศกษา เดกจงมวสมและประพฤตตวไปในทางทเสยหาย เชน ปลนสดมภ เปนตน ดงนนพระอครชายาเธอจงมด ารทจะรวบรวมเดกก าพรายากจน เดกจรจดเหลาน เขามาเลยงไวทโรงเลยงเดกเพอใหการดแลเรองอาหาร การนอน สขภาพ และการศกษา เพอชวยใหเดกไดรอดพนอนตราย มความปลอดภย และเจรญเตบโตเปนพลเมองดตอไป พระองคจงไดน าความกราบบงคมทลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา ฯ ปรากฏวาทรงอนญาต และสนบสนนใหเปนไปดวยพระราชประสงคของอครชายาเธอทกประการ ดวยเหตผลดงกลาว โรงเลยงเดกจงไดกอตงขนทต าบลสวนมะล ถนนบ ารงเมอง และเปดเมอวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2433 และไดขยายใหกวางขวางเพอรบเดกใหมากขนในเวลาตอมา โรงเลยงเดกแหงแรกนไดด าเนนการมาเปนอยางดมอาคารหลายหลง ส าหรบเลยงเดกผหญงและเดกผชาย มโรงเลยงอาหาร โรงครว โรงพยาบาล มบรเวณกวางขวางรมรนไปดวยตนไม ดอกไมและผลไม มสนามหญาใหเดกไดวงเลน มทใหเดกท าสวนครวและพกผอนหยอนใจ และเปนสถานทฝกเดกไดเปนอยางด เกณฑการรบเดกและวธการในการรบเดกเพอเขารบการอบรมในโรงเลยงเดก มหลกเกณฑดงตอไปน 1. โรงเลยงเดกจะรบเลยงเดกชายหญงทพอแมมฐานะยากจน หรอก าพราพอแม หรอเปนคนพการไมสามารถเลยงดเดกไดเอง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

78

2. อายของเดก เดกทเขาสถานเลยงเดก ก าหนดอายตงแตแรกเกดจนถงอายไมเกน 11 ป ส าหรบเดกหญง และไมเกน 13 ป ส าหรบเดกชาย 3. การอบรมเลยงด เดกชายและเดกหญงในโรงเลยงเดกจะไดรบการดแลในเรองการกน การนอน สขภาพ ใหไดรบการรกษาพยาบาลเมอเจบปวย และเมอมอายพอสมควรกใหเรยนหนงสอ ฝกอาชพและหางานใหท าตามล าดบ 4. การอบรมเลยงดเดกดงกลาว จะจดใหฟร พอแมไมตองเสยคาใชจายแตอยางใด ทงในขณะทยงเลกหรอเมอเตบโตขนออกไปประกอบอาชพไดดวยตนเอง 5. พอแมทน าบตรมาฝากทโรงเลยงเดกตองท าสญญายกใหเปนสทธแกโรงเลยงเดกไปจนโตจนกวาจะท ามาหากนเองได และจะมาขอเดกคนไปไมได เวนแตผเลยงดเดกจะเหนสมควรและอนญาตจงจะรบคนไปได แตในขณะทเดกอยในโรงเลยงเดกอนญาตใหพอแมไปเย ยมเยยนเดกไดและจะมาอยรกษาพยาบาลเดกเมอปวยไขกได 6. บรรดาเดกทอยในโรงเลยงเดก จะไดรบการดแลใหความปลอดภยและพทกษใหพนจากความเดอดรอน การทจรตทงภายในและภายนอก อนงในการใหการเลยงดเดกกจะปฏบตเสมอนเดกเปนบตรของผเลยงด ทงนเพอเดกจะไดรบความอบอน ปลอดภยและเจรญพฒนาไดอยางราบรน 7. โรงเลยงเดกนพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา ฯ ทรงพระกรณาโปรดเกลาใหเรยกชอวาโรงเลยงเดกของพระอครชายาเธอ และทรงสนบสนนอยางเตมทในทก ๆ ดาน โรงเลยงเดกของพระอครชายาเธอเปดด าเนนการตงแตวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2433 เดกทเลยงไวมทงสน 108 คน เปนเดกชาย 74 คน เดกหญง 34 คน เดกเหลานไดรบการอปการะเลยงดทงในดานการกน การนอน และการศกษาเปนอยางดยง เวลาเจบปวยกไดรบการรกษาพยาบาล และเมอโตขนกมการโกนจกตามพธทางศาสนา ผอ านวยการโรงเลยงเดกคนแรกคอ กรมหมนด ารงราชานภาพ ไดทรงวางระเบยบในการเลยงดเดกไวดงนคอ ส าหรบเดกทารกทเพงคลอด ใหพเลยงนางนมคอยดแลใหคว า คลาน เดนและพดจา เมอเขาใจภาษาดแลวจงเรมใหอาน เขยน ตามล าดบ ดงนนจะเหนวาการอบรมเลยงดเดกของโรงเลยงเดกของพระอครชายาเธอในระยะแรกกมงสนองตอบความตองการพนฐานของเดกเปนส าคญ ในเรองอาหารการกน การพกผอนและสขภาพ แลวจงฝกอบรมมารยาทและเรยนหนงสอเมอเดกเจรญเตบโตขน ในดานการสอนกมครอาจารยมาอบรมสงสอนครบถวน การใหการศกษามการจงใจเดกใหเกดอยากเรยนรดวยการสอนเกยวกบการเลน การรองร าท าเพลง มของเลน มตกตาใหเดกไดเลนและสงเสรมการเรยนรของเดกเปนอยางด อนงโรงเลยงเดกแหงนไดรบการสนบสนนและสมทบทนทรพยจากเจานายผใหญ และขนนางในราชส านกเปนอยางด การอบรมสงสอนเดกกไดรบการเอาใจใสจากครอยางเตมทจนกลาวไดวาเดกทเกดและเตบโตในสมยพระพทธเจาหลวงนน แมจะเกดในบรรดาบตรขาราชการหรอผดมสกลบางคนกยงไมไดรบการอบรมบมนสยดเทาเดกจากโรงเลยงเดก จงเปนประกนไดวาเดกเหลานจะเตบโตและมฐานะด มต าแหนงหนาทในราชการในเวลาตอมา นบไดวาโรงเลยงเดกของพระอครชายาเธอ เปนการรเรมงานปฐมวยศกษาขนครงแรกในรปของสถานเลยงเดก หรออาจกลาวไดวาพระองคไดเรมงานประชาสงเคราะหเปนคนแรกของ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

79

เมองไทยในการจดการศกษาและการบรการแกเดกกลมเสยเปรยบ เพอยกระดบความเปนอยและคณภาพของประชากรของชาตใหดขน (เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 38 – 44) การจดการศกษาปฐมวยสมยมระบบโรงเรยน ภายหลงจากทไดมการด าเนนการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยในลกษณะโรงเลยงเดกของพระอครชายาเธอในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา ฯ แลว ตอมาไดมการเรมจดการศกษาทเปนระบบมากขน ซงมลกษณะและรายละเอยดดงน 1. โครงการศกษาชาต พ.ศ. 2411 กบการศกษาปฐมวย การจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยสมยมระบบโรงเรยน เรมนบตงแตมโครงการศกษาชาต พ.ศ. 2411 เปนตนมา ซงโครงการศกษาฉบบนไดกลาวถง “โรงเรยนมลศกษา อนเปนการศกษาเบองแรก” หรอเบองตน ซงเทยบไดกบการศกษากอนวยเรยน โรงเรยนมลศกษาแบงออกเปน 1.1 โรงเรยนบรพบท โรงเรยนบรพบทมลศกษาอาจจดเปนโรงเรยนตางหากหรอเปนสาขาของโรงเรยนประถมกได รบเดกอายภายใน 7 ป โดยมจดมงหมายเพอฝกเดกใหมความรในชนสงเพอเขาเรยนในโรงเรยนประถมศกษาตอไป 1.2 โรงเรยน ก ข นโม 1.3 โรงเรยนกนเดอกาเตน ส าหรบโรงเรยน ก ข นโม และโรงเรยนกนเดอกาเตนนน รบผเขาเรยนไมจ ากดอาย และใหเรยนเขยน อาน คดค านวณตามวธเรยนอยางเกา สวนสถานทเรยนกจดใหเรยนตามวดบาง ตามบานบาง อนงการจดชนมลศกษาในเวลานน นยมฝากไวในโรงเรยนประถมศกษาและเปนการจดเพอเตรยมเขาเรยนชนประถมศกษา จงจดกนเองไมมหลกสตร ไมมระบบการสอน 2. โครงการศกษาชาต พ.ศ. 2445 พ.ศ. 2451 พ.ศ. 2452 พ.ศ. 2456 และพ.ศ.2465 กบการศกษาปฐมวย ในปพ.ศ. 2445 ไดมการเปลยนแปลงโครงการศกษาชาต พ.ศ.2441 ขน ทงนเพราะไดรบอทธพลจากการศกษาของประเทศญปนโดยเจาพระยาธรรมศกดมนตร (สนน เทพหสดน ณ อยธยา) พระยาอนกจวธร (สนทด เทพหสดน ณ อยธยา) และพระยา ชวบรรณาคม ไดกลบจากการดงานการศกษาในประเทศญปน และไดน าเอาแผนการศกษาของญปนมาดดแปลงใชใหเหมาะสมกบประเทศไทย โครงการศกษาชาต พ.ศ. 2445 มสวนทเกยวของกบการปฐมวยศกษา ไดแก การก าหนดใหมขนการศกษาเบองตนขน เรยกวา ประโยคมลศกษา เพอสอนเดกใหมความรพนฐานเพอเรยนตอในชนประถมศกษา การก าหนดใหมการสอบไลประโยคมลศกษา และก าหนดวชาเรยนใหอานเขยนและเรยนเลข เปนตน โครงการศกษาชาต พ.ศ. 2451 ไดก าหนดใหโรงเรยนประถมศกษาทไมมแผนกมลศกษาใหจดชนเตรยมขนอก 1 ชนกได

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

80

โครงการศกษาชาต พ.ศ. 2452 ไดประกาศใชหลกสตรมลศกษา กลาวถงเวลาเรยนซงก าหนดไว 2 – 3 ป และเดกทเขาเรยนอายตงแต 7 – 9 ป วชาบงคบใหเรยน ไดแก ภาษาไทย จรรยามารยาท วชาเลอก ไดแก ศลปะ ซงรวมวาดเขยน ขบรองและกายบรหาร โดยเปลยนชอจากชนมลมาเปนชนเตรยมประถม โครงการศกษาชาต พ.ศ. 2456 และ พ.ศ. 2464 มไดระบเรองการจดชนมลไว แตไดมการจดชนเรยนทเรยกวา เตรยมประถม ส าหรบเตรยมเดกเพอเขาเรยนชนประถมศกษาปท 1 (เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 38 – 44) การจดการศกษาปฐมวยสมยกอนเปลยนแปลงการปกครอง การจดการศกษาตามโครงการศกษาชาต ไดมการพฒนาปรบปรงระบบการจดการศกษาชนมลเรอยมา เมอประเทศไทยไดมการตดตอกบตางประเทศมากขน รปแบบการจดการปฐมวยศกษากมการเปลยนแปลงพฒนาไป โดยเฉพาะอยางยงในสมยกอนการเปลยนแปลงการปกครอง การจดการศกษาไดมการเปลยนแปลงขนอกตามแนวความคดการจดการ ดงน

1. แนวความคดการจดการศกษาปฐมวย การใหการศกษาแกเดกปฐมวยไดพฒนา เรอยมา โดยจดในรปแบบชนมลหรอโรงเรยนมลศกษาหรอชนเตรยมประถมศกษา ตอมาการศกษาปฐมวยสมยกอนการเปลยนแปลงการปกครองกพฒนาขน ในรปแบบของการอนบาล (Kindergarten) ตามแนวความคดของโฟรเบลและมอนเตสซอร ซ งไดน ามาประเทศไทยต งแตปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ดงปรากฏหลกฐานเกยวกบการสอนเดกในหนงสอ “นรางกโรวาท” เมอ ร.ศ.129 (พ.ศ.2453) ดงน

........ทารกประจวบขวบครงจงพอสอน เปรยบเสมอนปอนขาวกลวย ชวยถนอม ท าของเลนเปนทอน ๆ อกษรพรอม ทาสสนหวานลอมซอมใหจ า จงหาเหตใหสงเกตประเภทของ เรยกไรตองมใหยากถลากถล า ลอใหชสแสง แดงด า เลนลกประค าคล าลกปดหดประเมน สองขวบแลวแคลวคลองตองหาเลศ ใหรเหตผลแทแตเผนเผน เชนรชอนปอนขาวเรากนเพลน ไฟรอนเกนจบอยาไดใกลกราย หดนบหนง สองสามตามสะดวก หดลบบวกเทยบเคยงเพยงงาย ๆ ชวนใหคดลกปดส อธบาย ทงลองทายอกษรสะกดกระถดไป ไดสามขวบรจกควบพยญชนะ กบสระเชยวชาญพออานได รอยลกปด หดเขยนเพยรตามใจ รจกใชสงของทตองการ ใหรจกกลวชวชาฆามดบ หรอ ทบตแมวหมานาสงสาร ของของเขาอยาเขาปองเปนพองภาร เลกคดอาน พดเจเชดอาญา ใหเออเฟอเผอแผแกใคร ๆ มอะไรใหปนหดหนหา หามสอเสยด เกยจกนฉนทา ยวปรารถนานยมอยางทางทด สขวบถวนควรอานหนงสอออก ใหหดลอกเขยนหนงสอหรอภาพส

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

81

ลอท างานอยาใหครานเบองานล เลนเครองเลนเหนวธในทางเรยน ถงหาขวบรวบลดหดใหคลอง พอจดหองใหคลายเสมยน แขวนรปหร นาดชความเพยร ตงโตะเขยนหนงสอไวใหนยม ทงกระดาษดนสอมสตาง ๆ จะไดรางจะไดเขยนเรยนขรม ตสมดชดนทานอานตะบม รปภาพสมฝมอ เดกเลกลอกลาย ใหปลมปลกสนกสนานการศกษา จงสมครรกวชาอยา เสยหาย ถงเลนชนผละเลนเปนอบาย รแยบคายแตขางหนนคณวชา หกเจดขวบจวบสมยไปโรงเรยน ตองฝกเพยรประหยดตวกลวโทษา เขาหลกสอนตอนค าตามต ารา ทารกอายควรเหมอนพรวนดน แลโรยปยคน รวนสงวนถก ถงจะปลกพชเพาะกเหมาะสน คงงอกงามตามเฉลยเชยอารนทร ชมธรณนทรโอชารสสดงดงาม ถงจะปลกพชเพาะกเหมาะสน กพพนภญโญ โตอราม เชน เดกหดกระหายวชาพยาบาล ตองมความรกลาปรชาชาญ......

จากหลกฐานแสดงใหเหนวา ความคดเรองการอนบาลศกษาเรมเขาสประเทศไทยตงแตสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เนองจากพระองคไดเคยเสดจประพาสทวปยโรปและโปรดเกลา ฯ ใหผมหนาทจดการศกษาและดงานตางประเทศ นอกจากนในรชสมยของพระองคไดมสมพนธไมตรกบตางประเทศ พวกมชชนนารไดเขามามบทบาทส าคญยงในการศกษาของไทย 2. การศกษาปฐมวยในรปของอนบาล การจดการศกษาปฐมวยในรปของอนบาลตามแนวความคดของโฟรเบลและมอนเตสซอร ไดเขาสประเทศไทยและเรมจดด าเนนงานโดยโรงเรยนราษฎรเปนสวนใหญ โรงเรยนราษฏรทไดเปดแผนกอนบาลขน ไดแก โรงเรยนวฒนาวทยาลย โรงเรยนราชน และโรงเรยนมารแตรเดอ โรงเรยนวฒนาวทยาลยหรอโรงเรยนวงหลง ไดจดตงขนโดยศาสนทตอเมรกนทเขามาเผยแพรครสตศาสนาในเมองไทย ครงแรกไดจดการศกษาส าหรบเดกชายและขยายตอมาถงการศกษาส าหรบเดกหญง หลายปตอมาโรงเรยนวฒนาวทยาลยไดจดตงแผนกอนบาลขนใน พ.ศ. 2454 นบเปนโรงเรยนอนบาลแหงแรกทเปดขนและด าเนนการโดยนางสาวโคลด (Miss Edna Cold) จดการเรยนการสอนตามแนวคดของโฟรเบล โรงเรยนอนบาลแหงนมครไทยทส าเรจการศกษาดานการอนบาลศกษาเปนคนแรกจากประเทศสหรฐอเมรกา ไดน าความรและแนวคดมาปรบปรงการจดการปฐมวยศกษาใหถกตอ งตามหลกเกณฑมากยงขน ทงในดานวสด ครภณฑ และการเรยนการสอน นบไดวาโรงเรยนวฒนาวทยาลยเปนโรงเรยนทเปดสอนชนอนบาลศกษาโดยครสตรไทยคนแรกทส าเรจการศกษามาโดยตรง เกณฑการรบและอบรมเดก แมวาโรงเรยนวฒนาวทยาลยจะเปนโรงเรยนสตรแต กรบเดกชายและเดกหญงทมอาย 3 – 6 ปมาฝกหด อบรมในเรองตาง ๆ เชน มารยาทในการรบประทานอาหาร การอบรมและสรางสขนสยแกเดก เปนตน สวนวธสอนกฝกเดกตามแบบของโฟรเบลทเรยกวา เรยนปนเลน มการน าเอาวชาศลปะ การรองร า เพลง ดนตร มาฝกความพรอมทางดานสายตาและกลามเนอใหท างานประสานสมพนธกน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

82

โรงเรยนราชนนบเปนโรงเรยนแหงท 2 ทเปดแผนกอนบาลขน เมอวนท 1 เมษายน พ.ศ.2466 และเปนโรงเรยนอนบาลแหงแรกทด าเนนการโดยคนไทยคอ ม.จ.หญงพจตร จราภา เทวกล ซงเปนศษยของมสโคลด รบเดกอาย 3 – 5 ป และท าการสอนตามแนวคดของมอนเตสซอรและโฟรเบลตามทไดศกษามาจากประเทศญปน มงสอนใหเดกชวยตนเอง เชน ลางหนา แปรงฟน ใสและถอดกระดมเสอ เอาใจใสดแลเรองอาหาร การพกผอน การออกก าลงกาย ฝกการฟอนร าและศลปะแบบไทย ๆ โรงเรยนราชนแผนกอนบาลมชอเสยงมากเกยวกบการฟอนร าและการละคร น าออกแสดงใหชาวตางประเทศชมและไดรบค าชมเสมอ โรงเรยนราชนกเชนเดยวกบโรงเรยนวงหลงหรอโรงเรยนวฒนาวทยาลย คอเปนโรงเรยนส าหรบสตร แตส าหรบแผนกอนบาลรบทงเดกชายและเดกหญงเพอรบการอบรมดงไดกลาวมาแลว โรงเรยนมารแตรเดอ ไดเปดรบนกเรยนอนบาลในป พ.ศ. 2470 นบเปนโรงเรยนแหงท 3 ทเปดแผนกอนบาล รบนกเรยนชายและหญง โดยใชแนวการสอนตามแบบอยางของประเทศองกฤษ ซงไดแกแบบโฟรเบล ทงนอาจเปนเพราะมาแมรเทเรชา ชาวเบลเยยมไดเคยเปนครสอน ณ ประเทศองกฤษ จงไดน าเอาวธสอน ตลอดจนระเบยบการจดชนเรยนมาเปนแนวการสอนของโรงเรยน และทโรงเรยนนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ไดทรงเคยศกษาเลาเรยนชนอนบาลในสมยทรงพระเยาว 3. พระราชบญญตโรงเรยนราษฎรฉบบแรกกบการศกษาปฐมวย ในปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว สมยทเจาพระยาธรรมศกดมนตรเปนเสนาบดกระทรวงธรรมการ ไดมโรงเรยนราษฎรเพมมากขน ทงโรงเรยนราษฎรทมคนไทยเปนเจาของและทมคนตางชาตเปนเจาของ การจดสอนวชาตาง ๆ กสอนกนตามความพอใจของแตละโรงเรยน ไมเปนระเบยบแบบแผนเดยวกน รฐจงไดตราพระราชบญญตโรงเรยนราษฎรฉบบแรกของไทยขน โดยมสาระส าคญในการใหโรงเรยนราษฎรทกโรงจะตองจดทะเบยนและอยในความดแลของเจาหนาทกระทรวงธรรมการ พรอมทงปฏบตตามระเบยบแบบแผนทวางไว พระราชบญญตโรงเรยนราษฎรฉบบนประกาศใชเมอวนท 5 มถนายน พ.ศ. 2461 และในพระราชบญญตนนบเปนหลกฐานทส าคญและเดนชดทแสดงใหเหนวา การปฐมวยศกษาในรปแบบของอนบาลไดเรมขนแลวในประเทศไทย ซงไดกลาวถงโรงเรยนอนบาลไวดงน ........ลกษณะท 4 โรงเรยนอนบาล มาตราท 27 โรงเรยนอนบาลเปนโรงเรยนทมงเอาการเลยงดเดกออน ๆ เปนส าคญ และสอนใหเดกรอาน รเขยน รนบ ไปพลางในระหวางเวลานนดวย โรงเรยนเชนน ครอนบาลในโรงเรยนไมตองมประกาศนยบตรกควรเปนได สวนลกษณะของครกระบไววาไมตองมประกาศนยบตร เพยงสอนใหเดกอานออก เขยนไดบาง....... (เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 38 – 44)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

83

การจดการศกษาปฐมวยหลงการเปลยนแปลงการปกครอง หลงจากการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 เปนตนมา การศกษาปฐมวยไดรบความสนใจเพมมากขนบรรดานกศกษา ผทเกยวของกบการจดการศกษาในสมยนน ไดเลงเหนและตระหนกถงความส าคญของวยเดก จงไดจดการศกษาแกเดกในวยนกวางขวางขน ดงนนค า วา มลศกษาหรอการศกษาเบองตน กยงคงปรากฏอยในโครงการศกษาชาต พ.ศ.2479 ซงไดก าหนด “มลศกษา” เปนการศกษาส าหรบเดกอายต ากวาเกณฑการศกษาภาคบงคบ และเปนการศกษาเบองแรก โรงเรยนอนบาลแหงแรกของรฐ การเตรยมการจดตงโรงเรยนอนบาล ดงทกระทรวงธรรมการและผทมบทบาทส าคญในการศกษาไดเลงเหนความส าคญของการจดการศกษาปฐมวย จงไดเรมเตรยมการจดตงโรงเรยนอนบาลศกษาขน โดยไดจดตงคณะกรรมการจดตงโรงเรยนอนบาลของกระทรวงขนในป พ.ศ. 2480 ประกอบดวย นายนาท เทพหสดน ณ อยธยา ม.ล.มานจ ชมสาย และนางจ านงเมองแมน (นางพณพาท พทยเพท) ในระหวางป พ.ศ. 2480 – พ.ศ. 2482 กระทรวงธรรมการไดจดสงครหลายทานไปศกษาและดงานการอนบาลศกษาในประเทศญปน อาท นางจตรา ทองแถม ณ อยธยา ไปศกษาและฝกงาน ณ ประเทศญปนเปนเวลา 6 เดอน และไดกลบมาจดเตรยมการด าเนนงานโรงเรยนอนบาล นางสาวสมถวล สวยส าอาง (นางสมถวล สงขะทรพย) ไปศกษาการอนบาลศกษา ณ ประเทศญปน และในป พ.ศ.2482 กระทรวงธรรมการจงไดคดเลอกคร 3 คน คอ นางสาวสวสด วรรณโกวท นางสาวเออนทพย วนจฉยกล (นางเออนทพย เปรมโยธน) และนางสาวเบญจา ตงคะสร (นางเบญจา แสงมะล) ไดรบการคดเลอกไปศกษาการอนบาล ณ ประเทศญปน ซงทานเหลานกไดกลบมาเปนผน าทางการอนบาลศกษาของไทยในเวลาตอมา การเปดโรงเรยนอนบาล เมอกระทรวงธรรมการไดเตรยมความพรอมทงในดานบคลากรและอน ๆ จงไดเปดโรงเรยนอนบาลแหงแรกของรฐขนในจงหวดพระนคร ชอวา โรงเรยนอนบาลละอออทศ ซงไดรบเงนบรจาคในกองมรดกของ น.ส.ลออ ลมเซงไถ ส าหรบสรางอาคารเรยน โรงเรยนอนบาลละอออทศ ไดเปดท าการสอนเมอวนท 2 กนยายน พ.ศ.2483 ในสงกดกรมการฝกหดคร ซงม ม.ล.มานจ ชมสาย เปนหวหนากองฝกหดครในขณะนน และมนางจตรา ทองแถม ณ อยธยา เปนครใหญ ในเรองการอนบาลศกษาน บคคลทมความส าคญในวงการและเปนผบกเบกการอนบาลศกษาของไทย ไดแก ม.ล.มานจ ชมสาย โดยไดส าเรจปรญญาตรและปรญญาโททางการศกษาจากประเทศองกฤษ และเปนผทมความร ความสนใจ และเชยวชาญในเรองเดกเลก และการประถมศกษา เปนผวางโครงการกอสรางอาคารเรยนโรงเรยนอนบาลละอออทศ ใหการสนบสนนและเผยแพรเครองมอการสอนของมอนเตสซอร ตลอดจนสนบสนนใหมการผลตสอการสอนอนบาล เพอชวยใหการอนบาลศกษาด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพ โรงเรยนอนบาลละอออทศทจดตงขนในระยะแรกนน มวตถประสงคเพอทดลองจดการอนบาลศกษา และเพอทดสอบความสนใจ ความเขาใจของประชาชนในเรองการอนบาลศกษาและรบนกเรยน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

84

ชาย หญงทมอายระหวาง 3 ½ ปขนไป จนถง 6 ป หรอจนเขาเรยนในชนประถมศกษา (เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 38 – 44) ความมงหมายและวธการอบรม 1. เพอเตรยมสภาพจตใจของเดกใหพรอมทจะรบการศกษาในชนตอไป หดใชเครองมอในการเรยน การเลน และการประดษฐ อบรมใหเปนคนชางคด ชางท า ขยนไมอยนงเฉยและเปนคนวองไวกระฉบกระเฉง 2. เพออบรมเดกใหเปนคนมความสงเกต มไหวพรบ เฉลยวฉลาด คดหาเหตผลใหเกดความเขาใจดวยตนเอง มความพากเพยรพยายามและอดทนไมจบจด 3. เพออบรมใหเปนคนทพงตนเอง สามารถท า หรอปฏบตอะไรไดดวยตนเอง เดกในโรงเรยนอนบาลนจะตองอบรมใหชวยตนเองใหมากทสด เชน หดแตงตว ใสเสอ นงกางเกง กระโปรง หวผม รบประทานอาหารเอง ฯลฯ ทงนจะตองท าใหเปนเวลาดวย โดยทไมมพเลยงคอยตกเตอนหรอคอยรบท าให ครเปนผคอยดควบคมอยแตหาง ๆ เทานน 4. เพอหดมารยาทและศลธรรมทงในสวนตวและการปฏบตตอสงคม และหดมารยาทในการนง นอน เดน และการรบประทานอาหาร ฯลฯ หดใหเปนคนสภาพเรยบรอย ฝกนสยใหเปนคนมศลธรรมอนด จตใจเขมแขง มระเบยบรกษาวนย มความสามคคซงกนและกน 5. เพอปลกฝงนสยทางสขภาพอนามย รจกระวงสขภาพของตน เลนและรบประทานอาหารเปนเวลา รจกรกษารางกายใหสะอาดและแขงแรงอยเสมอ 6. เพออบรมใหเปนคนราเรงตอชวต มการสอนรองเพลงและการเลนทสนกสนานทงนเพอจะไดเปนนกสซงเตมไปดวยความราเรงเบกบานและคดกาวหนาเสมอ นบไดวาการปฐมวยศกษาในระยะนมงเตรยมเดกใหพรอมทงสภาพรางกายและจตใจและสงเสรมพฒนาการของเดกทงรางกาย อารมณ สงคม สตปญญา เนนการฝกใหคดตดสนใจได รจกชวยตนเองตงแตเยาววย การเรยนการสอนกค านงถงตวเดกเปนส าคญ การจดกจกรรมตาง ๆสงเสรมเดกใหเปนผเรยนทคลองแคลววองไว เลอกและลงมอปฏบตกจกรรมอยางอสระ มครเปนเพยงผชแนะและคอยดแลชวยเหลอ จดสงแวดลอมบรรยากาศทเอออ านวยใหเดกพฒนาอยางราบรน เปนขนตอนและพฒนาอยางเตมทถงขดสด การจดการเรยนการสอน โรงเรยนอนบาลละอออทศ ไดจดการเรยนการสอนตามแนวความคดของโฟรเบล ซงถอวาเปนบดาแหงการอนบาลศกษาและใชวธการสอนแบบ Play Way Method หรอเรยนปนเลน กจกรรมประกอบดวย เกม การรองร า การละเลน ดนตร เขาเปนสวนส าคญในการเรยนของเดกและสงเสรมใหเดกลงมอปฏบตกจกรรมดวยตนเอง ส าหรบการสอนอนบาลก าหนดไว 2 ป คอ ชนอนบาลปท 1 และชนอนบาลปท 2 เดกทเพงเขาเรยนและยงเดก พยายามจดใหเลน การปฏบตกจวตรประจ าวนจนเดกคอยคนเคยจงเพมความรใหมากขน เพอเตรยมตวเดกเขาเรยนในระดบชนประถมตอไป การสอนทกวชาครหดใหเดกสงเกต คด สนทนา เลานทาน ใชวธสอนทยวยใหเดกอยากเรยนร และการเรยนรไดเปนไปอยางสนกสนาน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

85

ระยะเวลาในการเรยน ในการเรยนชนอนบาล ระยะเวลาเรยนสน แตสงเสรมใหเดกไดพกผอนใหมาก และประกอบกบความสนใจของเดกสน จงไมควรใหเดกเรยนหรอท ากจกรรมอยางหนงอยางใดนานเกนควร แตควรเปลยนวชาและกจกรรมหรอการเลนอยเสมอ ตารางท 4.1 ตวอยางระยะเวลาในการเรยนของโรงเรยนอนบาลละอออทศ

วชา ชวโมง/สปดาห หมายเหต หนาทพลเมอง การเลนฝกเชาวน ภาษาไทย เลขคณต ความรเรองเมองไทย วาดเขยนและการฝมอ ขบรอง สขศกษา การเลนและการท าสวน

1 2 3 1

1 ½ 2 2 1 3

การประชม สวดมนต สรรเสรญพระบารม ใหมสปดาหละครงในวนสดทายของวนเรยนในสปดาหและไมควรเกน ½ ชวโมง

รวมเวลา 16 ½

ทมา (สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย, 2547 , หนา 129)

ตารางสอนประจ าวน 09.00 – 09.15 น. เขาแถวเคารพธงชาต รองเพลงชาต ตรวจรางกาย 09.15 – 09.30 น. ศลธรรม สขศกษา ความรเรองเมองไทย และความร เกยวกบหนาท

พลเมอง ใชเลานทานและภาพประกอบการสนทนา 09.30 – 09.45 น. ดเลข นบ คดเลข 09.45 – 10.00 น. วาดเขยน และการฝมอ 10.15 – 10.45 น. พกผอน เลนกลางแจง ท าสวนครว 10.45 – 11.00 น. สนทนาเพอฝกภาษาไทย เลนตวอกษรและหดผสม หดเขยน หดปน

หดคดตวอกษร 11.00 – 11.15 น. รองเพลง และการเลนเบดเตลด การเลนเกยวกบการฝกเชาวน ฝก

การสงเกต ความจ าและประสาท 11.15 – 11.30 น. จดโตะรบประทานอาหารและทนอน 11.30 – 12.00 น. รบประทานอาหารเสรจแลว เกบโตะเขาแถวเดนออกจาก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

86

หองอาหารไปลางปากและมอ 12.00 – 14.00 น. เตรยมตวนอน ลางมอและเทา นอน 14.00 – 14.30 น. ตนนอน อาบน า เกบตเสอผา ขาวของ ตรวจความเรยบรอย 14.30 – 14.45 น. อาหารวาง 14.50 – 15.00 น. ชกธงลง ท าความเคารพและกลบบาน กจกรรมประจ าวนนอกตารางสอน 1. กอนเขาเรยน เมอเดกมาถงโรงเรยนตอนเชามการตรวจรางกายและเครองนงหม การตรวจรางกายไดแก ตรวจห ตา จมก ปาก ฟน เลบ และผวหนง 2. การท าสวน เมอเดกไดรบการตรวจรางกายและเครองนงหมเสรจเรยบรอยแลวกใหเดกชวยกนท าสวน เชน รดน าตนไม ดแลสตวเลยง 3. กอนเขาหองเรยน นกเรยนทกคนเขาแถวรองเพลงชาต ท าพธชกธงชาตขนสเสา ท าความเคารพ 4. กอนกลบบาน ครใหเดกตรวจและจดตเสอผา เกบขาวของของตนใหเรยบรอย 5. เวลาเชาและเวลาเลกเรยน ใหเดกกลาวค าวา สวสด แกคร อาจารย และเพอน 6. การจะใหเดกท าอะไรกตามฝกหดใหเขาแถวและเขาควเสมอ คร และบคลากร โรงเรยนอนบาลละอออทศ ตงแตเรมเตรยมการเปดโรงเรยนอนบาล กระทรวงกไดแตงตงบคคลทมความร ความเชยวชาญในเรองการอนบาล และการประถมศกษาอยางด เปนกรรมการจดโครงการโรงเรยนปฐมวยศกษา คอ ม.ล.มานจ ชมสาย ซงขณะนนทานส าเรจปรญญาตรและปรญญาโททางการศกษาจากประเทศองกฤษ เปนผทสนใจและสนบสนนใหมการเปดโรงเรยนอนบาล รวมทงไดเผยแพรสอการสอนปฐมวยศกษาโดยไดน าตวอยางมาจากตางประเทศและมาออกแบบผลตขนในประเทศไทยดวย นบไดวาบคลากรในการเตรยมการและด าเนนการเกยวกบการปฐมวยศกษาไดวางรากฐานทถกตอง และทานไดรบยกยองวาเปนปรมาจารยทางการอนบาลศกษาในประเทศไทย ครใหญ โรงเรยนอนบาลละอออทศมครใหญทไดรบการคดเลอกไปศกษาดงานและส าเรจการอนบาลศกษาโดยตรงจากประเทศญปน เชน นางจตรา ทองแถม ณ อยธยา นางสมถวล สงขะทรพย และนางสาวเบญจา ตงคะสร บคคลดงกลาวมความร ความเชยวชาญเปนอยางดในเรองการอนบาลศกษา สามารถจดการอนบาลศกษาไดอยางมประสทธภาพ คณะคร โรงเรยนอนบาลละอออทศในระยะเรมเปดโรงเรยน ครทท าการสอนในโรงเรยนอนบาลละอออทศเปนผทไดรบการฝกหดส าเรจการอนบาลศกษามาโดยตรง เชน นางสมถวล สงขะทรพย กไดเปนครผสอนกอนทจะเลอนต าแหนงเปนครใหญ ตอมาเมอเปดโรงเรยนฝกหดครอนบาลขน ครทส าเรจการศกษาจากโรงเรยนฝกหดครอนบาลรนแรกสวนหนงกไดมาเปนครสอนในโรงเรยนอนบาลแหงน ซงหลกสตรฝกหดครอนบาลกไดก าหนดคณสมบตส าหรบผทจะเรยนครอนบาลไววา มนสยรกเดก ใจเยน อดทน แคลวคลองวองไว ชอบการดนตร และการฝมอเบดเตลด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

87

ฉะนนนบไดวาโรงเรยนอนบาลละอออทศในระยะแรกมบคลากรทมความรอยางถกตองตามหลกการ และมคณสมบตทเหมาะสมส าหรบการสอนเดกและเปนแบบอยางทดแกเดก (สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย, 2547 , หนา 128 – 130) ตอมา พ.ศ.2485 กระทรวงศกษาธการ ไดประกาศตงโรงเรยนอนบาลในสวนภมภาคแหงแรกขน คอ โรงเรยนอนบาลนครราชสมา สงกดกรมสามญศกษา และรฐเหนความส าคญของการอนบาลศกษา จงไดเปดขยายโรงเรยนอนบาลประจ าจงหวดทกจงหวดและสามารถเปดโรงเรยนอนบาลไดทวทกจงหวดในป พ.ศ. 2511 ตงแต พ.ศ.2479 เปนตนมา รฐบาลเรมมนโยบายสนบสนนใหเอกชนเปดสอนระดบอนบาล เพอเปนการแบงเบาภาระของรฐ ในขณะเดยวกนหนวยงานตาง ๆ กเรมเขามามสวนรวมในการจดการศกษาในระดบนมากขน ดงนนบทบาทของเอกชนทมตอการจดการศกษาปฐมวยจงมความส าคญขน และรฐบาลกใหการชวยเหลออดหนนทางดานการเงนและยงชวยผลตครและอบรมครแกโรงเรยนอนบาลเอกชนดวย (เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 45) โครงการศกษาชาต พ.ศ.2494 กบการศกษาปฐมวย โครงการศกษาชาต พ.ศ.2494 ยงมลกษณะคลายกบโครงการศกษาชาต พ.ศ.2479 โดยรวมแนวความคดเรองอนบาลศกษาหรอทเรยกวามลศกษา ซงเดมเปนโรงเรยนบรพบท โรงเรยน ก ข นโม และกนเดอกาเตนรวมเขาไวดวยกน และเปลยนจากมลศกษาเปนอนบาลศกษาในแผนการศกษาชาต พ.ศ.2494 ก าหนดอายของเดกต ากวา 8 ปลงมาหรอในระหวางอาย 3–7 ป เขาเรยนในชนมลศกษา ดงนนจะเหนวาชนมลศกษาหรอการศกษาวยกอนเกณฑบงคบเรยนนน ยงไมไดก าหนดจดมงหมายเพอเตรยมความพรอมแกเดก หากแตมงเตรยมใหเดกอานออก เขยนไดเปนส าคญ สวนอายเดกนนก าหนดอายนกเรยนทจะเขาเรยนในชนประถมศกษาปท 1 ไววายางเขาปท 8 ดงนนเดกชนมลศกษา มอายต ากวา 8 ปลงมา หรอในอายระหวาง 3 – 7 ป (สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย, 2547, หนา 133) การศกษาปฐมวย พ.ศ. 2501 – พ.ศ. 2534

แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2503 การศกษากอนวยเรยนไดรบความสนใจและสนบสนน จากรฐบาล ไดมการเปลยนแปลงไปในทางทดขน จ านวนโรงเรยนอนบาลในรปแบบตาง ๆ กเกดขนมากดงทกลาวมาแลว ตอมาในป พ.ศ. 2516 กไดมการขยายการจดตงโรงเรยนอนบาลประจ าจงหวดครบทกจงหวด ซงเปนไปตามเปาหมายทวางไวตงแตเรมด าเนนการจดการศกษา แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2503 มสวนส าคญทเกยวของกบการศกษากอนวยเรยนดงทไดระบและกลาวถงการศกษากอนวยเรยน สรปสาระส าคญดงน 1. การอนบาลศกษา เปนระบบหนงของการศกษา และเปนการศกษากอนการศกษาภาคบงคบ อาจจดเปนอนบาลทมขน 2 ชนหรอ 3 ชน หรอชนเดกเลกในโรงเรยนประถมศกษา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

88

2. การอบรมเบองตน เพอใหกลบตร กลธดาพรอมทจะรบการศกษาในชนระดบประถมศกษา 3. อาย ก าหนดอายเดกกอนวยเรยนระหวาง 3 – 6 ป แผนการศกษาชาต พ.ศ. 2520 ในป พ.ศ. 2520 ไดมการเปลยนแปลงแผนการศกษาชาตฉบบใหม และมสาระส าคญทเกยวของกบการศกษากอนวยเรยนดงน 1. การศกษากอนประถมศกษา เปนการศกษาระดบหนง 2. รฐพงเรงรดและสนบสนนการอบรมเลยงดเดกในวยกอนประถมศกษา รฐจะสนบสนนใหทองถนและภาคเอกชนจดการศกษาระดบนใหมาก รฐจะจดเปนตวอยางและเพอการคนควาวจยเทานน 3. การศกษากอนประถมศกษา เปนการศกษาทมงอบรมเลยงดเดกกอนการศกษาภาคบงคบ เพอเตรยมเดกใหมความพรอมทกดานทจะรบการศกษาตอไป 4. การจดการศกษากอนประถมศกษา อาจจดเปนการศกษาในระบบโรงเรยน หรอการศกษานอกโรงเรยน โดยอาจจดเปนสถานรบเลยงเดกหรอศนยเดกปฐมวย หรออาจจดเปนชนเดกเลก หรอโรงเรยนอนบาล จะเหนไดวาการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยตงแต พ.ศ.2501 – 2520 รฐเนนความ ส าคญของการศกษาระดบนมาก และใหมความยดหยนในการจดรปแบบตาง ๆ ได ทงนเพอใหมการบรการเดกในลกษณะหรอรปแบบตาง ๆ ใหมากขน ซงปรากฏวาหนวยงานทงของรฐบาลและเอกชนตางกไดใหความสนใจชวยกนจดการศกษาปฐมวยเพอชวยเหลอเดกมากขน เชน กรมการพฒนาชมชน กรมประชาสงเคราะห กรมอนามย กรมการศาสนา ทบวงมหาวทยาลย กรมการ ฝกหดคร มลนธโสสะ เปนตน (สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย, 2547, หนา 133 – 134) ใน พ.ศ. 2523 กระทรวงศกษาธการ ไดประกาศตงส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต โดยโอนโรงเรยนระดบอนบาลและประถมจากกรมสามญศกษาและองคการบรหารสวนจงหวดมาสงกด มภารกจส าคญคอจดการศกษาระดบประถมศกษา ซงเปนการศกษาภาคบงคบตามพระราชบญญตประถมศกษา พ.ศ.2523 นอกจากนยงไดรบมอบหมายจากรฐใหจดการศกษาระดบกอนประถมศกษาใหแกเดกวยกอนเกณฑการศกษาภาคบงคบกลมอาย 4 – 6 ป และระดบมธยมศกษาตอนตนอกสวนหนงดวย การจดการศกษาระดบกอนประถมศกษาในระยะแรก ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต จดตามนโยบายของรฐทก าหนดไวในแผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2520 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และมตคณะรฐมนตร โดยจดท าเปนโครงการ ไดแก โครงการสงเสรมการศกษาในทองถนทใชภาษาอนมากกวาภาษาไทย โครงการเปดขยายชนเดกเลกในพนททมปญหาทางเศรษฐกจ โครงการจดชนเดกเลกในโรงเรยนประถมศกษา โครงการวจยพฒนาการศกษาระดบกอนประถมศกษา การด าเนนงานในระยะนเปนการจดการศกษาเพอเปนตวอยางและเพอการศกษาวจย ผลของการด าเนนงานพบวา เดกวย 4 – 6 ป มวฒภาวะสงขน มความสามารถในการเรยนรและมความมนใจในตนเองมากขน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

89

ในป พ.ศ.2529 คณะรฐมนตรไดอนมตใหกระทรวงศกษาธการ ด าเนนงานโครงการอนบาลชนบท ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต จงไดด าเนนการเปดชนอนบาลชนบทเรมตงแตปการศกษา 2529 เปนตนมา และไดมการประกาศใชพระราชบญญตคณะกรรมการการประถมศกษา (ฉบบท 2) พ.ศ.2535 แกไขเพมเตมอ านาจหนาทของคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต เพอใหมอ านาจหนาทครอบคลมการจดการศกษาในระดบอนบาลดวย นอกจากนยงไดด าเนนการจดอนบาล 3 ขวบ เพอเปนการทดลองใน 5 ภมภาค คอ โรงเรยนอนบาลสามเสน โรงเรยนอนบาลนครนายก โรงเรยนอนบาลแพร โรงเรยนอนบาลสรนทร และโรงเรยนอนบาลชมพร ซงไดด าเนนการตอเนองจนถงปจจบน การฝกหดครกบการศกษาปฐมวยในประเทศไทย การเตรยมครอนบาลในกรมการฝกหดคร การฝกหดครไดเรมจดตงเมอ พ.ศ.2484 ภายหลงจากกระทรวงธรรมการไดจดตงโรงเรยนอนบาลละอออทศขน ในสงกดกองฝกหดคร กรมสามญศกษา ระยะแรกของการจดตงโรงเรยนอนบาลละอออทศไดจดตงขนเพอศกษา ทดสอบความสนใจและความเขาใจของประชาชนในเรองการอนบาลศกษา ผด าเนนการอนบาล คอ ม.ล.มานจ ชมสาย หวหนากองฝกหดคร และนางจตรา ทองแถม ณ อยธยา หวหนาแผนกโรงเรยนอนบาลละอออทศ ผลปรากฎวาเปนทนาพอใจยงในระยะหนงทเปดโรงเรยนอนบาล ประชาชนไดใหความสนใจและพากนสงบตรหลานเขามาเรยนเปนจ านวนมากประกอบกบกระทรวงธรรมการกมนโยบายทจะเปดโรงเรยนอนบาลขนตามจงหวดตาง ๆ ดงนนการทจะขยายเปดโรงเรยนอนบาลขนใหกวางขวาง และการทจะขยายชนเรยนของโรงเรยนอนบาลละอออทศ จงเกดความจ าเปนทจะตองผลตครอนบาลขน เพอปฎบตงานในโรง เรยนอนบาลทเปดใหม ดงนนในป พ.ศ.2484 ม.ล.มานจ ชมสาย หวหนากองฝกหดคร จงใหโรงเรยนอนบาลละอออทศ เปดรบนกเรยนฝกหดครทส าเรจประโยคครประถม เขารบการอบรมวชาการอนบาลและปฏบตงานดานอนบาล ในปนมนกเรยนฝกหดครทส าเรจประกาศนยบตรประโยคครประถมมาสมครเรยนจ านวน 10 คน นางจตรา ทองแถม ณ อยธยา ไดท าหนาททงครใหญโรงเรยนอนบาลละอออทศ และหวหนาแผนกอบรมครอนบาล จงนบไดวาโรงเรยนอนบาลละอออทศเปนสถาบนฝกหดครอนบาลแหงแรกของประเทศไทย หลกสตรการอบรมครอนบาลป พ.ศ.2484 ประกอบดวย 1. วชาทเรยน ไดแก วชาครอนบาล จตวทยาเดกเลกและการปกครอง วธการสอนแบบมอนเตสซอร และวธใชเครองมอของมอนเตสซอร วธสอนวชาเฉพาะ ซงไดแก ภาษาไทย นทาน เลขคณต สขศกษา สงคมศกษา ฝกประสาท เพลงและดนตร การเตนและการร าตามจงหวะเพลง การท าสวนครว วาดเขยน ปน ตด ปะ พบ สานกระดาษ วชาการท าอปกรณการสอนและการประดษฐของจากวสดเหลอใช 2. วชาการสงเกต ใหสงเกตการจดและด าเนนงานชนอนบาลโรงเรยนบางแหง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

90

3. การฝกสอน จดใหนกเรยนฝกหดครอนบาลไดฝกการสอนทกวนในภาคเชาตลอดปจนจบหลกสตร 1 ป 4. เวลาเรยน การจดเวลาเรยนภาคเชาเปนการเรยนภาคปฏบต มการฝกสอนทกเชา สวนภาคบายเปนการเรยนทฤษฎและเรยนทกภาคบายตลอดปเชนกน นกศกษารนแรกส าเรจการศกษาครอนบาลมจ านวน 10 คน และไดคดเลอกไวเปนครในโรงเรยนอนบาลละอออทศสวนหนง อกสวนหนงไดออกไปเปนก าลงส าคญในการสอนโรงเรยนอนบาลในสวนภมภาค ตอมา พ.ศ.2485 ไดเปลยนหวหนาแผนกการอนบาลเปนนางสาวสมถวล สวยส าอางค ซงส าเรจการอนบาลศกษามาจากประเทศญปนและท าหนาทเปนครอนบาลในขณะนน ไดด าเนนงานปฐมวยศกษาทงดานโรงเรยนอนบาลและนกเรยนฝกหดคร เนองจากจ านวนครอนบาลทผลตยงไมเพยงพอทจะด าเนนการใหกวางขวาง ดงนนโรงเรยนฝกหดครจงรบนกเรยนทส าเรจประโยคครประถมและครการเรอนชนสงเขารบการฝกหดครอนบาลอก 9 คนในปดงน พ.ศ.2486 กระทรวงธรรมการยงคงขยายงานโรงเรยนอนบาล และมความจ าเปนทจะตองจดหาครอนบาลอยางเรงดวนเพอใหเพยงพอกบการสอนในโรงเรยนอนบาล จงท าใหจงหวดคดเลอกผทจะเขารบอบรมครจากผทส าเรจประโยคครมธยมและประโยคครการเรอนชนสงมาเรยน 1 ป โดยระบลกษณะของครอนบาลไวในระเบยบ ฯ วาควรเปนผทมนสยรกเดก ใจเยน อดทน แคลวคลองวองไว ชอบการดนตรและการฝมอ และกระทรวงใหเงนอดหนนจนจบหลกสตร 1 ป แตมเงอนไขวาเมอเรยนส าเรจแลวตองกลบไปท างานในตางจงหวด พ.ศ.2486 นางสาวเบญจา ตงคะสร ส าเรจการศกษาอนบาลจากประเทศญปนไดกลบมา และไดรบแตงตงเปนหวหนาแผนกฝกหดครอนบาล ในสมยนการฝกหดครจงยายมาจดทอาคารไมดานหลงโรงเรยนอนบาลละอออทศ และเปลยนจากการฝกหดครอนบาลเปน “โรงเรยนฝกหดครอนบาล” และในปนกรมสามญศกษาไดรบนกเรยนฝกหดครอนบาลทงในสวนกลางและสวนภมภาคเขารบการอบรมจ านวน 45 คน เปนนกเรยนทนทงหมด หลกสตร โรงเรยนฝกหดครอนบาลไดปรบปรงหลกสตรการอบรมครอนบาล พ.ศ.2484 โดยเพมวชาโรคของเดก หลกการสอน งานธรการ เพลงเกมและการแสดงทาทาง วธท าโปสเตอรการสอนในทประชม การเลานทาน และวรรณคดเดก เวลาในการเรยน นกเรยนโรงเรยนฝกหดครรนแรกกไดอาจารยผสอนทมความรดและเชยวชาญเฉพาะสาขามาท าการสอน เชน หวหนากองฝกหดคร (ม.ล.มานจ ชมสาย) นายแพทยอรณ เนตรศร สอนวชาโรคเดก เปนตน พ.ศ.2486 โรงเรยนฝกหดครไดยายไปอยทจงหวดฉะเชงเทรา แผนกฝกหดอนบาลไดไปด าเนนงานทโรงเรยนสตรดดดรณ ทงนเพราะอยในระหวางสงครามโลกครงทสอง ซงไดมการทงระเบดในกรงเทพมหานครหลายครงและใกลบรเวณโรงเรยน กระทรวงธรรมการจงไดปดโรงเรยนในกรงเทพยายทท าการไปอยตางจงหวดใกลเคยง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

91

พ.ศ.2487 ในระหวางทนางสาวเบญจา ตงคะสร หวหนาแผนกฝกหดครอนบาลไดเปดโรงเรยนอนบาลทเพชรบรณ อาคารของแผนกการฝกหดครอนบาลไดถกท าลายหมด ดงนนการอบรมครอนบาลจงไดเปดอบรมทโรงเรยนฝกหดครประถม หลงกระทรวงศกษาธการ และใหมการสอนนกเรยนอนบาลซงเพมเปน 2 ชน ในโรงเรยนฝกหดครประถมเชนกน ตอมา พ.ศ.2490 นางเออนทพย เปรมโยธน ไดรบการแตงตงใหเปนหวหนาแผนกฝกหดครอนบาลและไดยายโรงเรยนจากโรงเรยนฝกหดครประถมพระนครมาใชอาคารเรยนวทยาศาสตรของโรงเรยนการเรอนพระนคร (วทยาลยครสวนดสต) การรบนกเรยนฝกหดครกด าเนนมาเรอยมาจนป พ.ศ.2500 กระทรวงศกษาธการจงไดตงคณะกรรมการจดท าหลกสตรประกาศนยบตรวชาการศกษาชนสงอนบาลขน ก าหนดเวลาเรยน 2 ป โดยรบจากผส าเรจหลกสตรประกาศนยบตรวชาการศกษา (ป.กศ.) หลกสตรประกาศนยบตรวชาการศกษาชนสงอนบาล (ป.กศ.ชนสงอนบาล) ไดเรมใชเมอ พ.ศ.2501 วชาทเรยนมดงน 1. วทยาศาสตร คณตศาสตร ภาษาองกฤษ ภาษาไทย สงคมศกษา 2. วชาอนบาล ไดแก วชาสขภาพเดก วรรณคดเดก ดนตรและจงหวะเพลง การเลนและเครองเลนเดก ศลปะการชางเกยวกบเดก พฒนาการเดก การจดโรงเรยนเดก 3. วชาการศกษา ไดแก การศกษาแผนใหมเบองตน หลกการสอนและวธสอนเบองตน การบรหารโรงเรยน การเรยนรของเดก วสดการสอน 4. การฝกสอน ก าหนดเวลาไว 6 สปดาห หลกสตรประกาศนยบตรวชาการศกษาชนสงอนบาล (ป.กศ.ชนสงอนบาล) ไดใชรบนกเรยนจนถงป พ.ศ.2510 จงไดยกเลกการสอนนกเรยนประกาศนยบตรวชาการศกษาชนสงอนบาลประเภท 2 ป และกลบมาสอนนกเรยนฝกหดครประกาศนยบตรประโยคครอนบาลหลกสตร 1 ปแทน พ.ศ.2512 จงไดเปดสอนหลกสตรประกาศนยบตรวชาการศกษาชนสงอนบาล (ป.กศ.ชนสงอนบาล) หลกสตร 2 ป ควบคไปกบการสอนนกเรยนประกาศนยบตรประโยคครอนบาลหลกสตร 1 ป ดวย นบไดวากรมการฝกหดครเปนสถาบนผลตครปฐมวยแหงแรกของไทย ซงเปนตนแบบของการจดการอนบาลทรบเอาแนวคดและแบบอยางของโฟรเบลและมอนเตสซอรมาปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย (สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย, 2547, หนา 136 – 138) ปจจบนมหาวทยาลยสวนดสต สงกดส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ยงคงด าเนนการสอนผลตครปฐมวยแตเปดเปนหลกสตรศกษาศาสตรบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย ระดบปรญญาตร หลกสตร 5 ป นอกจากนนยงท าหนาท ใหบรการฝกอบรมบคลากรทท างานเกยวของกบเดกใหแกหนวยงานตาง ๆ เชน กรมการพฒนาชมชน กรมประชาสงเคราะห กระทรวงมหาดไทย ส านกอนามย กรงเทพมหานคร เปนตน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

92

สรป การจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทย สมยเรมแรกกอนมระบบโรงเรยนมงใหการศกษาแกเดกเลกโดยวด ตอมาจงพฒนามาเปนโรงเรยนส าหรบเจานายเชอพระวงศ ภายหลงจงจดในรปของสถานรบเลยงเดก ในสมยมระบบโรงเรยนจดในรปของชนมลศกษาซงอาจฝากไวในโรงเรยนประถมศกษา มงสอนใหเดกมความรเพอเรยนตอในชนประถมศกษา ในรชกาลท 6 แนวคดการจดการศกษาปฐมวยตามแบบโฟรเบลและมอนเตสซอรเขามาสประเทศไทย โดยมการจดชนอนบาลขนในโรงเรยนราษฎร ตอมาจงมการตงโรงเรยนอนบาลของรฐแหงแรกขน คอ โรงเรยนอนบาลละอออทศ ซงถอเปนแบบอยางในการจดโรงเรยนอนบาล ในสมยตอมารฐไดด าเนนการขยายโรงเรยนอนบาลในสวนภมภาค พ.ศ.2516 สามารถเปดโรงเรยนอนบาลในสวนภมภาคครบทกจงหวด แบบฝกหดทายบทท 5

1. จงอธบายถงการจดการศกษาปฐมวยในสมยกอนมระบบโรงเรยน 2. จงอธบายการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนราชกมารและโรงเรยนราชกมาร 3. โรงเลยงเดกจดตงขนโดยมจดมงหมายอยางไร 4. จงอธบายถงการจดการศกษาปฐมวยในสมยมระบบโรงเรยน 5. โรงเรยนอนบาลแหงแรกของรฐ ตงขนเพอวตถประสงคใด มแนวคดและลกษณะในการจด

การศกษาปฐมวยอยางไร

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

93

เอกสารอางอง คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. ส านกงาน (2545 ค). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒

และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๕. กรงเทพ ฯ : ส านกนายกรฐมนตร. ........... (2545 ง). แผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ.๒๕๔๕ – ๒๕๔๙) ฉบบสรป. กรงเทพ ฯ : พรกหวาน

กราฟฟค. ........... (2546). สภาการศกษา : จากอดตถงปจจบน สมตใหมในการพฒนานโยบายการศกษาของ

ชาตในอนาคต. กรงเทพ ฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. ........... (2545). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 พ.ศ.2545 – 2549. กรงเทพ ฯ :

โรงพมพครสภา. วฒนา ปญญฤทธ. (2542). การจดสภาพแวดลอมในสถานพฒนาเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : สถาบน

ราชภฏพระนคร. เยาวพา เดชะคปต. (2542). การศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : แมค. ........... (2542). การจดการศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : แมค. สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. (2547). พฤตกรรมการสอนปฐมวยศกษา หนวยท 1 – 8 (พมพครงท

14). นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

94

บทท 6 รปแบบและแนวทางการจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทย

การจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทยในอดต แมวาจะไมไดก าหนดใหเหนเปนระบบไวอย าง

ชดเจน แตกไดมการรเรมและด าเนนงานอยางตอเนอง จนถงป พ.ศ.2520 ไดมการประกาศใชแผนการศกษาชาต ซงในแผนการศกษาฉบบนไดระบนโยบายและวธการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยไวอยางชดเจน โดยระบวา “รฐพงเรงและสนบสนนการอบรมเลยงดเดกในวยกอนประถมศกษา โดยรฐจะสนบสนนใหทองถนและภาคเอกชนจดใหมากทสด ส าหรบการจดการศกษาในระดบนของรฐ จะจดท าเพยงเพอเปนตวอยางและเพอการคนควาวจยเทานน” และกลาววา “การศกษาระดบกอนประถมศกษา” เปนการศกษาทมงอบรมเลยงดเดกกอนการศกษาภาคบงคบ เพอเตรยมเดกใหมความพรอมทกดานดพอทจะเขารบการศกษาตอไป การจดการศกษาระดบกอนประถมศกษานน อาจจะจดเปนการศกษาในระบบโรงเรยน หรอการศกษานอกโรงเรยน โดยอาจจดเปนสถานรบเลยงดเดกหรอศนยเดกปฐมวยและในบางกรณอาจจดเปนชนเดกเลกหรอโรงเรยนอนบาลกได

จากนโยบายของแผนการศกษาชาตฉบบนจงเปนแนวนโยบายทมการสานตอเนองมาจนถงปจจบน และการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยไดมการจดโดยหนวยงานของรฐหลายหนวยงาน รวมทงการด าเนนงานโดยภาคเอกชน มลกษณะการใหบรการทหลากหลาย สภาพและปญหาของการจดการศกษาปฐมวย

ในระยะแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550 - 2554) ยงคงกลาวถงอนตรายจากกระแสการเปลยนแปลงของโลกทเกดขนอยางตอเนอง และทวความรนแรงขนเรอย ๆ การเปลยนแปลงดงกลาวนนมผลกระทบตอสภาวะทงดานเศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม คานยมของคนในประเทศ นอกจากนการเปลยนแปลงของสงแวดลอมโลกทเกดจากทรพยากรธรรมชาตถกท าลายไดสงผลใหเกดอบตภยรายแรงแกภมภาคทวโลก และระบวาประเทศไทยยงคงตองเผชญกบการเปลยนแปลงและผลกระทบทจะเกดขน โดยอญเชญ “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนแนวปฏบตในการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทม “คนเปนศนยกลางการพฒนา”

บรบทของการเปลยนแปลงทางสงคมและทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมผลกระทบตอเดกปฐมวยเชนเดยวกนกบคนทงหลายทงในชวตปจจบนและชวตในอนาคต กระแสการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมท าใหสญเสยวฒนธรรมเดมทดงาม คานยมทไมพงประสงคปรากฏใหเหนอยทวไปในสงคม เดกเลก ๆ ทฐานรากทางวฒนธรรมยงไมเขมแขงขาดความสามารถในการคดกรองสงทเหมาะสมมาสตนเอง อกทงยงมธรรมชาตของการเรยนร โดยการเลยนแบบจากตวแบบในสงคม ดงนสถานการณทเดกเผชญอยจงเปนสถานการณทนาวตกอยางยง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

95

สภาพการเปลยนแปลงทางสงคมและสงแวดลอมทกระทบตอเดกปฐมวย กระแสการเปลยนแปลงของโลกมไดมผลกระทบตอคนทวไปเทานน หากแตสงผลกระทบตอเดก

ปฐมวยดวยเชนกน ซงปรากฏสภาพดงน 1. สภาพการไหลบาทางวฒนธรรมทมาจากการสอสารไรพรมแดน ท าใหวฒนธรรม คานยมทด

งามลดนอยถอยลง ภมปญญาทองถนถกละเลย ลกษณะของสงคมไทยทเคยชวยเหลอเกอกล เอออาทร เอาใจใสดแลรกใครฉนญาตมตรพนองเรมเสอมถอย สงคมเมองขยายตวมากขน เกดกระแสวตถนยมเปนคานยมของคน วถชวตทเคยพงพาตนเองมการใชชวตแบบเรยบงายสญหายไป ความสมพนธของคนในชมชนลดนอยลง ตางคนตางอย จตส านกสาธารณะไมม เกดความรสกวาธระไมใช ไมสนใจความประพฤตของตนวาจะสงผลเสยหายตอผอนหรอสงคม เดกปฐมวยจงอยทามกลางสภาพสงคมทบกพรองดานคณธรรม ตวแบบทดไมมหรอหายาก เดกจงเตบโตขนมาอยางขาดคณภาพ

2. การท าลายทรพยากรและใชทรพยากรอยางไมคมคา ขาดการเอาใจใสดแลจดการอยางมคณภาพ ท าใหเกดปญหาดานสงแวดลอม ธรรมชาตขาดความสมดล เกดปญหาระบบนเวศ มอบตภยทางธรรมชาตเกดขนมากมาย รวมทงโรคภยไขเจบทรมเรามนษยและสงมชวต ปญหาสงแวดลอมเปนพษเกดมลพษในสงแวดลอม ปรมาณขยะและของเสยอนตรายมากขน แบบแผนการด าเนนวถชวตไมเหมาะสม ความสขในชวตจงลดนอยลง อบตภยและโรคภยตาง ๆ ท าภยมนษยมากขน เดกปฐมวยจงเตบโตขนมาทามกลางภาวะแหงความทกขยาก

จากบรบทการเปลยนแปลงของโลกและสงคมโลก ซงอาจจะเรยกไดวาการเปลยนแปลงทเกดจากการกระท าของมนษย เดกปฐมวยตองอยในสงคมแหงการแปรปรวนน วถชวตทดงามในอดตคอยลดลง เดกจะตองเผชญกบโลกทมสภาวะยากล าบากยงขนตอไป (วฒนา ปญญฤทธ, 2551)

ปญหาของการจดการศกษาปฐมวย ปจจบนเปนทนาวตกและถอเปนวกฤตของเดกปฐมวย เนองจากขอเทจจร งจากการ

ประเมนสถานการณและทดสอบพฒนาการอยางคดกรองในเดกปฐมวย (อาย 0 – 5 ป) พบวา โดยภาพรวมเดกปฐมวยมแนวโนมพฒนาการลาชาในดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม สตปญญา และจรยธรรม เมอพจารณาจากประเดนตาง ๆ แลว ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550, หนา 12 – 17) สรปปญหาของการจดการศกษาปฐมวยไดดงน

1. ขาดความเขาใจเรองปรชญาการพฒนาเดกปฐมวย ปจจบนการเรยนการสอนเดกปฐมวย ด าเนนการโดยปราศจากความเขาใจปรชญาพนฐานทมมนษย โดยเฉพาะในชวงปฐมวยของชวต รวมทงความรความเขาใจเรองสทธเดกและสทธมนษยชนมนอย จงท าใหขาดความเขาใจถงความส าคญของการคมครองปองกนใหเดกทกคนอยรอดปลอดภย มพฒนาการและเจรญเตบโตตามวยทกดาน

2. ขาดการวจย/ความรเชงสงเคราะหทจะเออตอการเรยนรและพฒนาการของเดก มการศกษาวจยองคความรใหม ๆ องคความรเรองพฒนาการของเดก องคความรเรองการอบรมเลยงดเดกอยางเหมาะสม และทฤษฎการเรยนรเพอการดแลเดกปฐมวยในตางประเทศมากมาย แตการน าองคความรเหลานมาศกษาและน ามาปรบใชใหเกดประโยชนตอการบรการและการศกษาปฐมวยในบร บทของ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

96

ประเทศไทยมนอย ขาดการกระตนใหเกดการวจยและพฒนา รวมทงการเผยแพรทจะน าสการสงเสรมใหมความเชยวชาญแกผทสอนและผวจยระดบอดมศกษา ในอนทจะน ามาใชฝกอบรมใหไดประโยชนแกเดกปฐมวยในระยะยาว

3. ขาดวธบรหารจดการทมคณภาพประสทธภาพ ผบรหารจดการดานการบรการและการศกษาเดกปฐมวย สวนใหญไมไดรบความรเฉพาะทางทจะชวยใหการบรการแกเดกปฐมวยเปนไปอยางมคณภาพ รวมทงการจดหาและการใชทรพยากรทเหมาะสมแกเดกตามวย การจดท าฐานขอมลทเปนภาพรวมของการพฒนาเดกปฐมวยทกดาน ตลอดจนการใชขอมลทมอยในการบรหารจดการ

4. ขาดการบรณาการทมประสทธภาพ การพฒนาเดกปฐมวยอยางเปนองครวม ตองมบรณาการของงานดานตาง ๆ ไดแก สขภาพ การศกษา การปกปองคมครอง ความมนคงทางสงคม สวสดการ โดยมการประสานกบครอบครว ชมชน สงคมอยางมประสทธภาพ และจ าเปนตองมการปรบเปลยนใหทนเหตการณ มบคลากรพอเพยงกบการประสานความรและทกษะในทกระดบทงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบนานาชาต

5. ขาดการประสานงานระหวางหนวยงานจดบรการ/พฒนา หนวยงานทด าเนนการจดบรการเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) และการใหความรพอแม ผปกครอง เกยวกบ การอบรมเลยงดลก ทงภาครฐและเอกชนมไมนอยกวา 8 กระทรวง 35 หนวยงาน แตกยงไมสามารถจดบรการเสรมก าลงครอบครว เพอพฒนาเดกปฐมวยไดครอบคลม ทวถง ทงในเชงปรมาณและคณภาพ ขาดการประสานงาน และไมมเอกภาพของนโยบาย ตลอดจนทศทางในการจดการศกษา

6. ขาดการมสวนรวมของชมชน ประชาชน ประชาชนและชมชนตองมสวนรวมและใสใจในการพฒนาเดกปฐมวยใหมากขน เพอใหพลงชมชนและทองถนเปนขมก าลงทชวยดแลเดกไดอยางตอเนองและมคณภาพ

7. ขาดการทอนแผนระยะสนและระยะยาวไปสการปฏบต ประเทศไทยมนโยบายและแผนการพฒนาเดกมาเปนเวลากวา 20 ป แตไมไดก าหนดผรบผดชอบโดยตรงของการน าแผนไปสการปฏบต ขาดกลไกการด าเนนงานทงในระดบชาต และระดบทองถน นอกจากน ยงไมมการตดตาม และประเมนผล ใหสามารถด าเนนการใหเปนไปตามนโยบายและแผนตาง ๆ

8. ขาดการระดมทรพยากร ทกภาคสวนของสงคมโดยเฉพาะภาครฐยงไมได “ลงทน” เพอการพฒนาเดกปฐมวยใหชดเจนเหมาะสมและตอเนอง

นอกจากน สรมา ภญโญอนนตพงษ (2550, หนา 31 – 32) ยงกลาวถงปญหาของการ จดการศกษาปฐมวยไวดงน

1. การขาดคณภาพ ผลการประเมนการจดบรการพฒนาเดก 3 – 5 ป พบวาดอยคณภาพทงในดานการบรหารและจดการ ขาดคณภาพในเรองวธการเรยนรของเดก เชน การเรยนรโดยการใหเดกทองจ าอยางเดยว ไมสงเสรมใหเดกใชความคดตงแตเลก ๆ การใหเดกนงอยกบททงวน การจดหลกสตรตายตว การเรงสอนอาน เขยน คดเลข เพอใหสอบเขาชนประถมศกษาปท 1 ได ไมใหอสระในการ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

97

แสดงออก หามเดกพด ใหนงเงยบ ๆ บงคบใหท าการบานทกวน ความเขาใจผดเกยวกบวธการเรยนรทยดผเรยนเปนส าคญ

2. ขาดการใหความรแก พอแม ผปกครองอยางทวถง พอแมไมมโอกาสเรยนรวธการเปนพอแมทด และวธรกลกในทางทถกทควร พอแมจ านวนหนงยงมความเขาใจผดในเรองการเลยงดลก เชนใหความรกดวยวธการใหสงของเปนรางวล ตเดกทกครงทท าผด ขเดกวา จะไมรก ถาไมเชอฟง เดกไมมสทธพดเวลารบประทานอาหาร ใหเดกกลวในตวบคคลทผด ๆ เชน หมอ ต ารวจ

3. ขาดการฝกอบรมบคลากรทเกยวของ กระบวนการผลตครและการเตรยมบคลากร เช น ผดแลเดกทจะท างานกบปฐมวยจะตองเนนการเสรมสรางใหบคลากรมคณสมบตทเหมาะสม มความรความเขาใจ โดยเฉพาะดานจตวทยาเดก ปจจบนยงขาดการฝกอบรม ทงกอนประจ าการ และระหวางประจ าการอยางเปนระบบ ควรจดฝกอบรมไดทงในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยนและตามอธยาศย ในสถานท ๆ บคคลนนจะเขาท างาน

4. ขาดการก าหนดมาตรฐาน การจดบรการส าหรบเดกปฐมวยทมอายต ากวา 3 ป และบรการส าหรบเดกอาย 3 – 5 ป ไมมการก ากบดแลคณภาพมาตรฐานอยางตอเนอง รวมทงไมมการก าหนดมาตรฐานคณภาพทเหมาะสม เชน ขาดการก าหนดตวบงชคณภาพ ขาดระบบใหการรบรองคณภาพ ดวยความตระหนกถงสถานการณปญหาของเดกปฐมวยทก าลงเกดขนในขณะน รวมทงเจตนารมณของรฐบาลทจะแกไขปญหาทเกดขน กระทรวงศกษาธการ กระทรวงสาธารณสข กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ตลอดจนผแทนวชาชพองคกรตาง ๆ ทเกยวของกบการพฒนาเดก จงรวมระดมสมองจดท านโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวยขน ยทธศาสตรในการพฒนาเดกปฐมวย นบตงแตมพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เปนตนมา นโยบายของรฐใหความส าคญกบการพฒนาเดกปฐมวยเปนอยางมาก โดยมงทจะเตรยมความพรอมใหแกเดกปฐมวยกอนวยเขาเรยนในระดบประถมศกษา โดยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 มสาระทเกยวของกบเดกปฐมวย ดงน

การจดการศกษาเปนการศกษาตลอดชวต จงมความหมายครอบคลมการศกษาตงแตแรกเกดจนตาย ดงนน “การศกษาปฐมวย” จงเรมตงแตแรกเกด เดกปฐมวยตามนยคณะรฐมนตร (16 มนาคม 2542) หมายถง เดกอายตงแตแรกเกดจนอาย 5 ป 11 เดอน 29 วน ในการจดการศกษาปฐมวย ทกสวนของสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา

การศกษาปฐมวยจดอยในการศกษาขนพนฐาน รฐบาลยงคงใหความส าคญกบการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) เพราะการพฒนาเดกในวยนเปนชวงเวลาส าคญส าหรบการพฒนาการทางสมองของบคคล การทก าหนดนโยบายการจดการศกษาขนพนฐาน 12 ป โดยไมครอบคลมการศกษาของเดกปฐมวย เนองจากการศกษาระดบกอนประถมศกษาควรเปนการศกษาเพอเตรยมความพรอม โดยการสงเสรมใหชมชนหรอสถาบน หรอองคกรในทองถน โดยเฉพาะอยางยงสถาบนครอบครว มสวนรวมใน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

98

การจดการศกษาระดบนควบคไปดวย ดงนน ในการจดท าแผนปฏบตการในนโยบายและมาตรการการจดการศกษาขนพนฐาน 12 ป จงไดก าหนดใหครอบคลมการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) พอแม ผปกครอง บคคลและสถาบนสงคมตาง ๆ มสทธทจะไดรบความรในการอบรมเลยงด ไดรบเง นอดหนนจากรฐ ไดรบยกเวนภาษตามทกฎหมายก าหนด

การจดการศกษาปฐมวย สามารถจดไดทง 3 รปแบบ คอ การศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย การจดการศกษาปฐมวยสามารถจดไดในสถานศกษา เชนเดยวกบการศกษาขนพนฐาน คอ จดในสถานพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยน หรอศนยการเรยน การจดการศกษาปฐมวยตองเนนผเรยนเปนส าคญ จดกระบวนการเรยนรตามความถนดและความสนใจของผเรยน การประเมนผเรยนโดยพจารณาจากพฒนาการ ความประพฤต การรวมกจกรรม และจากการทดสอบ ทองถนและสถานศกษาเอกชนสามารถจดการศกษาปฐมวยได สถานศกษาเอกชนไดรบการสนบสนนเงนอดหนนลดหยอนภาษตามความเหมาะสม และสถานศกษาเอกชนนนตองเปนนตบคคล สถานพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยน ศนยการเรยนทจดการศกษาปฐมวย ตองมระบบประกนคณภาพการศกษาภายใน เพอน าไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา ในการจดการศกษาปฐมวยสามารถใหความรแกพอแม หรอผปกครอง ตลอดจนผเรยนไดดวยเทคโนโลยเพอการศกษา (สถาบนแหงชาตเพอการศกษาส าหรบเดกปฐมวย, 2542, หนา 2 – 29)

มตคณะรฐมนตรในการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 16 มนาคม 2542 เรอง นโยบายการศกษาขนพนฐาน 12 ป ขอ 2.1 ระบวารฐบาลยงคงใหความส าคญกบการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) เพราะการพฒนาเดกในวยนเปนชวงเวลาส าคญส าหรบพฒนาการทางสมองของบคคล การศกษาระดบน ควรเปนการศกษาเพอเตรยมความพรอม โดยการสงเสรมใหชมชนหรอสถาบนหรอองคกรในทองถน โดยเฉพาะอยางยงสถาบนครอบครวมสวนรวมในการจดการศกษาระดบนควบคไปดวย ดงนน การจดท าแผนปฏบตการในนโยบายและมาตรการการจดการศกษาขนพนฐาน 12 ป ตองใหครอบคลมการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป ) ซงคณะกรรมการการศกษาและพฒนาเดกปฐมวยของกระทรวงศกษาธการ (ในโครงการปฏรปการศกษาของกระทรวงศกษาธการ) ไดก าหนดวสยทศนของการจดการศกษา และพฒนาเดกปฐมวย (กระทรวงศกษาธการ. 2544) ไววา “เดกปฐมวยทกคนไดรบบรการทเหมาะสม เพอใหเตบโตเรยนรอยางมความสขและพฒนาทกดานอยางสมดล เตมตามศกยภาพบนพนฐานของความเปนไทย” และก าหนดยทธศาสตรระยะแรก ตงแตป พ.ศ. 2543 – 2545 สวนหนงไววา

1. การพฒนาเดกอายต ากวา 3 ป ใชหลกการ บานและชมชนเปนฐานในการเลยงด ซงบคคลส าคญคอ พอแม ผปกครอง และครอบครว

2. เดกอาย 3 – 5 ป ใชสถานพฒนาเดกหรอรปแบบอนทเปนทงในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย โดยใหผดแลเดก ฯลฯ มลกษณะเปนมออาชพ และรวมมอกบพอแม ผปกครองและครอบครว

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

99

3. การพฒนาเดกอาย 0 - 5 ป ทดและมคณภาพ ตองมระบบการสงตอเพอเชอมโยงจากบานไปศนยพฒนาเดกปฐมวย และโรงเรยน ฯลฯ

ยทธศาสตรระยะหลง ตงแตป พ.ศ. 2546 เปนตนไป เมอชมชนมความเขมแขงพอ รฐจะกระจายความรบผดชอบไปยงชมชน ทองถน บคคล ครอบครว องคกร สถาบนตาง ๆ ด าเนนการเตมทในทก ๆ ดาน ซงรฐจะเปนเพยงผก าหนดนโยบาย รปแบบ การตรวจสอบมาตรฐาน การประเมนผล และการชวยเหลอผดอยโอกาสกลมตาง ๆ เทานน รฐสนบสนนใหองคการบรหารสวนทองถน (องคการบรหารสวนต าบล, องคการบรหารสวนจงหวด, เทศบาล, เอกชน และชมชน) จดการศกษาปฐมวยแทนรฐ (http : // www.moe.go.th) ในปจจบน ไดมการ เสนอนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) ระยะยาว พ.ศ. 2550 – 2559 โดยความรวมมอของ 3 กระทรวง คอ กระทรวงศกษาธการ กระทรวงสาธารณสข และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ซงคณะรฐมนตรมมตเหนควรใหมการบรณาการแผนในทกมต ไมเฉพาะภาครฐเทานน แตควรสนบสนนใหเอกชนเขามามสวนรวมจดการศกษาปฐมวยดวย

กระทรวงศกษาธการก าหนดแนวนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป) ระยะยาว พ.ศ.2550 – 2559 ไวดงน

วสยทศน เดกปฐมวยทกคนไดรบและมการพฒนาทเปนเลศและเหมาะสมอยางรอบดาน สมดล เตมศกยภาพ พรอมทงเรยนรอยางมความสข และเตบโตตามวยอยางมคณภาพ เพอเปนรากฐานอนส าคญยงในการพฒนาเดกในระยะตอ ๆ ไป

นโยบาย พฒนาเดกปฐมวยชวงอาย 0 – 5 ป ทกคนอยางเตมศกยภาพและมคณภาพเตมท โดยใหครอบครวเปนแกนหลก และใหผมหนาทดแลเดกและทกสวนของสงคมมสวนรวมในการจดบรการและสงแวดลอมทด เหมาะสมสอดคลองกบสภาพของทองถนและเหมาะสมกบเดกตามวย

กลมเปาหมาย เดกอาย 0 – 5 ป ทกคน พอแม สมาชกในครอบครว ผเตรยมตวเปนพอแม ผทเกยวของกบเดกโดยตรง ไดแก ผบรหารสถานพฒนาเดกปฐมวย คร ผดแลเดก พเลยงเดก ผสงอายทดแลเดก แพทย พยาบาล นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห เจาหนาทสาธารณสข ชมชน ไดแก องคกรปกครองสวนทองถน องคกรชมชนตาง ๆ ผน าทางศาสนา สงคม ไดแก สถาบนทางสงคม สอมวลชน สถาบนวจย สถาบนการศกษา นกวชาชพและองคกรวชาชพทงภาครฐและเอกชน รวมทงองคกรธรกจและองคกรระหวางประเทศ

ยทธศาสตรการสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวย ประกอบดวย 1. การพฒนาเดกอายต ากวา 3 ป ใหครอบครวเปนแกนหลกในการดแลและสงเสรมพฒนาการ

ทกดาน 2. การพฒนาเดกอาย 3 – 5 ป เดกอาย 3 – 5 ป ครอบครวยงคงเปนแกนหลกในการดและ

สงเสรมพฒนาการ และใหสถานพฒนาเดก สถานศกษา หรอรปแบบอน ทงในระบบและนอกระบบและตามอธยาศย เปนทใหบรการพฒนาเดก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

100

3. การพฒนาเดกอาย 0 – 5 ป ตองดและมคณภาพรวมทงมการใหบรการสขภาพเดกอยางสม าเสมอ และมระบบการสงตอทดและทนตอสถานการณเพอเชอมโยงจากบานไปยงศนยพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยน และหนวยปรกษาทางการแพทย

ยทธศาสตรการสงเสรมพอแมและผเกยวของเพอพฒนาเดกปฐมวย ประกอบดวย 1. การพฒนาเดกปฐมวย 0 – 5 ป ใหใชหลกการทมบานและครอบครว โดยมพอแม ผปกครอง และสมาชกในครอบครวเปนบคคลส าคญ เปนฐานในการอบรมเลยงดและพฒนาเดกปฐมวยอยางเปนองครวม

2. พฒนาความรและทกษะแกผทเกยวของกบเดกปฐมวย ในดานจตวทยาพฒนาการเดกตงแตยงอยในครรภจนถงอาย 5 ป รวมถงการใหความรพนฐานดานพฒนาการเดกอาย 5 ป รวมถงการใหความรพนฐานดานพฒนาการเดกอาย 6 - 8 ป เพอใหเกดความเขาใจอยางตอเนองของการพฒนาการเดกปฐมวย

ยทธศาสตรการสงเสรมหนวยงานทางสงคมเพอพฒนาเดกปฐมวย ประกอบดวย 1. รฐและสงคมรวมรบผดชอบในการจดสงแวดลอมและบรการใหครอบครวและผเลยงดได

พฒนาเดกปฐมวยอยางครบวงจร ตงแตการวางแผนปฏบตการเฝาระวง ตรวจสอบและประเมนผล 2. สรางความพรอมทางเศรษฐกจและสงคมใหชมชนและองคกรทองถนใหเออตอครอบครวทม

เดกปฐมวย สามารถด าเนนการและจดประสบการณการเรยนรเพอการพฒนาเดกปฐมวยไดอยางมประสทธภาพ

3. ใหรฐบาลกระจายความรบผดชอบไปยงชมชนทองถน (ครอบครว ชมชน องคการบรหารสวนต าบล เทศบาล เอกชน องคกรเอกชน องคกรธรกจ และอน ๆ) ด าเนนการเตมทในทกดานโดยรฐมหนาท ก าหนดนโยบายระดบชาต แนวทาง รปแบบ การตรวจสอบ มาตรฐาน การประเมนผลการสนบสนน และการชวยเหลอผดอยโอกาสกลมตาง ๆ พรอมทงสรางสงแวดลอมและสอทเออตอการรบรและการพฒนาเดก

4. สอมวลชนมบทบาทส าคญในการสรางเสรมพฒนาการของเดกปฐมวย ดวยการเผยแพรความรและทกษะใหพอแมและผเลยงดเดกในรปแบบตาง ๆ รวมถงกระตนใหสงคมเหน ความส าคญของการพฒนาเดกปฐมวย จะเหนไดวาในอนาคตการจดการศกษา และพฒนาเดกปฐมวย ไดรบความสนใจ เหนความส าคญและสงเสรมใหมการจดรปแบบทหลากหลาย วธการทจดในปจจบนสามารถน ามาใชไดเพยงแตตองพจารณาหนวยงาน หรอองคกรทจดใหมความเปนเอกภาพ และพฒนาคณภาพการจดใหไดมาตรฐาน ดงนน การจดการศกษาปฐมวยของเดกในชวงอาย 0 – 3 ป อาจจดในรปศนยพฒนา หรอสถานศกษา หรอทเรยกอยางอน แตโดยสวนใหญจะเรยกวา อนบาล สามารถจดใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม เศรษฐกจ สงคมของชมชน และผปกครอง ทงนเนองจากการจดการศกษาระดบนมความส าคญคอ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

101

1. ผลการศกษาของนกจตวทยา เชน เพยเจต สกนเนอร ฯลฯ ไดท าการศกษาเกยวกบพฒนาการของเดก พบวา องคประกอบสวนหนงทจะสงผลตอการพฒนาความเจรญงอกงามของเดก โดยเฉพาะเดกทอยในวยเรมตนของชวต คอ สงแวดลอม ดงนน เดกปฐมวยถาเขาสระบบการพฒนาทถกตอง ยงเรวเทาไรจะเกดประโยชนแกชวตเดกมากเทานน เพราะจะเปนผลดในดานการพฒนาสมอง ซงจะตองมการกระตนทถกวธ รวมทงการพฒนาทางบคลกภาพ ซงสอดคลองกบจตวทยาพฒนาการทวาประสบการณตาง ๆ ทเดกรบในตอนตนของชวต จะมอทธพลตอเดกในอนาคต

2. เดกทดอยโอกาส เชน รางกายพการ พอแมยากจน เดกประเภทนจะไมไดรบการเลยงดทถกตอง ขาดการกระตน สงเสรมศกยภาพ การจดศนยพฒนาเดกหรอสถานศกษาทมคณภาพจะท าใหเดกเหลานไดเขามาอยในสภาพแวดลอมทด

3. สภาพเศรษฐกจและสงคมในปจจบน พอ แม ผปกครองของเดกวยน สวนใหญมภารกจในการประกอบอาชพ ประกอบกบสตรมโอกาสไดรบการศกษาสงขน และนยมท างานนอกบานท าใหไมสามารถเลยงดลกดวยตนเองได จงทงเดกไวกบพเลยง หรอญาตผใหญ อาจดแลเดกไมมคณภาพเทาทควร ซงอาจกอใหเกดปญหาสขภาพ เชน การขาดสารอาหาร ฯลฯ และปญหาสงคม เชน การใชโทรทศนเลยงเดก ซงจะมผลตอพฒนาการของเดก ฯลฯ ตามมา

4. พอ แม ผปกครองเดก นยมสงลกเขาโรงเรยนอนบาล ซงรบเดกตงแตอาย 3 ป เขาเรยนในอนบาลปท 1 และเรยน 3 ป จนถงอนบาลปท 3 หรอนยมสงบตรหลานเขาเรยนในโรงเรยนอนบาลเอกชนในปท 1 และยายโรงเรยนในโรงเรยนอนบาล ซงจดอนบาล 2 ป ซงจะรบเดกอาย 3 ½ - 4 ป เขาเรยนในชนอนบาลปท 1

ในกรณทชมชนนนไมมโรงเรยนอนบาลเอกชน ผปกครองทมภารกจจะน าลกไปฝากไวในศนยพฒนาเดก หรอทเรยกชอเปนอยางอน เพอเขาชนเรยนอนบาลกอนพาไปเขาเรยนในโรงเรยนอนบาลในปตอไป

ดงนน การจดการศกษาระดบอนบาล โดยเฉพาะส าหรบเดกอาย 3 – 5 ป มความส าคญซงจะมผลตอชวตเดกทก ๆ ดาน รฐควรมนโยบายการใหบรการการศกษาดานนอยางเตมท สวน พอ แม ผปกครองเดกทมความพรอมอาจไมใชบรการนจะอบรมเลยงดใหการศกษาดวยตนเองกไ ด ถอเปนการศกษาตามอธยาศย (http://www.aihd.mahidol.ac.th/)

ทศทางการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย ในการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย ควรด าเนนการภายใตขอตกลงเบองตน หมายถง การท าความเขาใจในทศทางทตรงกนรวมกน ซงสรมา ภญโญอนนตพงษ (2550, หนา 33 – 36) ไดกลาวทศทางการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยดงตอไปน 1. ทศทางการจดการศกษาเดกปฐมวย ควรครอบคลมดงน เดกปฐมวยโดยธรรมชาตแลวมความอยากร อยากเหน มความสามารถในการเรยนร มความกระตอรอรนทจะเรยนร การจดประสบการณการจดกจกรรมการเรยนรในสภาพแวดลอมทสนบสนนและสงเสรมเดกกระตนใหเดกเกด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

102

การเรยนร เปนคนเกง คนด และมความรสข สามารถรเรมและสามารถก ากบการเรยนรของตนเองได สามารถสรางสรรคความรขนไดจากการมปฏสมพนธกบบคคลอนและไดรบสอวสดอปกรณทมความหมายในสถานการณทเปนจรง มพฒนาการดานสตปญญา รางกาย จตใจ อารมณ และสงคมในระดบและอตราทตางกน เดกควรไดรบการพฒนาพรอมกนโดยรวมกนทกดานในชวงแปดปแรกซงเปนวยพฒนาทส าคญ 2. ทศทางการเรยนร มดงน กระบวนการเรยนรเรมจากรปธรรมไปสนามธรรมโดยอาศย การเสาะแสวงหาและคนหาค าตอบ การจดสภาพแวดลอมหลากหลายทกระตนการเรยนร การจดสภาพสงคมทกระตนใหปฏสมพนธกบผเรยน ผมประสบการณจดกจกรรมขนตอนการเรยนรทเหมาะสม เมอเกดการเรยนรแลวยอมเขาฝงลกภายในจตใจ มความหลากหลายทางสตปญญาทแตกตางกนในการเรยนร เชน ดานภาษา คณตศาสตร มตสมพนธ กลามเนอ การเคลอนไหวทางรางกาย การเขาใจผอน การเขาใจตนเองและอน ๆ การเรยนรทงหมดเปนพนฐานสงคมมาจากพนฐานของเดกชวงปฐมวย 3. ทศทางความร มดงน ความรมรากฐานมาจากความสามารถทางภาษา ความเชอ และวฒนธรรม ประเพณทตางกน ความรมหลากหลายสาขาวชา ทงผลงานการผลตและทกษะวธการมความส าคญตอการไดมาซงความร ความรทผานกระบวนการแกปญหาจะชวยใหความรความยงยนกวาการจดจ า

4. ทศทางการเรยนการสอน มดงน 1) ครผสอน จะตองไดรบการฝกอบรมทกษะการสอนเปนพเศษ โดยเฉพาะอยางยงในการสอนเดกปฐมวย 2) การเรยนการสอน ตองเปนการสอนทเนนตอบสนองผเรยนเปนส าคญมากกวาเนนทกษะการทองจ าเนอหาสาระตามหลกสตร เนนการสงเสรมเปนรายบคคลและเปนกลมเลก ครอบคลมและตอบสนองตอการคนควาวจยทเกดขนใหมและความรใหม ๆ เกยวกบการเจรญงอกงาม พฒนาการและการเรยนรของผเรยน ครอบคลมและตอบสนองตอขอบขายการเรยนรทขยายมากขนอยางไมจบสนในทกสาขาวชา ตองยอมรบความแตกตางทางดานวฒนธรรมและลลาการเรยนรทแตกตางกนของผเรยน การเรยนการสอนจะตองด าเนนควบคไปกบการประเมนอยางตอเนองกนไปดวยกนและกลมกลนเปนสงเดยว

5. ทศทางการประเมนการเรยน มดงน การประเมนดวยการเปรยบเทยบผลงานระหวางกนในกลมทงหมดเปนสงทเกอบไมมคณคาใด ๆ การประเมนการเรยนร โดยเนนผเรยนเปนส าคญ มใชการสะทอนปรมาณความรทมอยแตเปนการสะทอนปฏสมพนธระหวางบคคลกบสงแวดลอมและความสามารถทเกดขน แตเปนการประเมนสภาพทมรากฐานของการสรางหลกฐานทางวทยาศาสตรในการใหขอมลทางดานพฒนาการ ความคดและจตวทยา เปนการประเมนสภาพจรงทใหขอมลสารสนเทศทเทยงตรงเกยวกบผเรยนรวมทงกระบวนการเรยนรตองพจารณาถงสตปญญาทแตกตางกน ลลาการเรยนรทแตกตางกน และสภาพการเรยนรท แตกตางกนและสะทอนความเขาใจไดถกตองทสดจากความแตกตางของมนษย การประเมนตามสภาพจรงมรากฐานจากความรดานการเจรญงอกงามและพฒนาการของผเรยนทสามารถท านายการปฏบตในอนาคตไดเทยงตรง รปแบบการประเมนเชงคณภาพสามารถให

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

103

ขอมลเกยวกบผเรยนไดอยางปรนยและเชอถอได การประเมนทเหมาะสมกบพฒนาการไดมาจากการพฒนาหลกสตรไดอยางเหมาะสมกบพฒนาการและในทางกลบกน หลกสตรมความเหมาะสมกบการพฒนาการของผเรยนไดมาจากการประเมนทเหมาะสมกบพฒนาการ

การประเมนการเรยนรเนนผเรยนเปนส าคญเปนการประเมนตามสภาพจรง ทตองเปดโอกาสใหผเรยนและครผสอนสะทอนความคดเหนตอเปาหมายและแนวทางสความส าเรจไดแนวคด หลกการ และทศทางในการจดการเรยนการสอนของระดบปฐมวย ซงเมอมองภาพการจดการศกษาในระดบนโดยรวมแลวมงเนนพฒนาเดกโดยสวนรวมทกดานคอ รางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา

แนวโนมการจดการศกษาในระดบปฐมวยจงมแนวโนมการจดการเรยนเนนผเรยนเปนส าคญ มลกษณะดงน มงเสรมสราง/สนบสนน เกยวกบวฒภาวะพฒนาการและการเรยน มงเนนพฒนาการทเกดขนอยางเดนชด มงใหความส าคญกบจดเดนของผเรยน มงเนนผลจากการจดหลกสตรการเรยนการสอนท เนนผ เรยนเปนส าคญ มงเนนสถานการณทสอดคลองกบชวตจรง มงอาศยการปฏบต มงสอดคลองกลมกลนกบการเรยนการสอน มงเนนการเรยนรอยางมจดหมาย มงด าเนนควบคไปกบทกสภาพแวดลอม มงสามารถใหภาพเรองราวการเรยนร และความสามารถของผเรยนทว ๆ ไป มงอาศยความรวมมอกนระหวางผปกครอง ครและนกเรยน รวมทงบคคลในวชาชพอน ๆ ตามความจ าเปน วฒนา ปญญฤทธ (2551) กลาวถงการจดการศกษาปฐมวยตามแผนพฒนาฉบบท 10 ไววา การพฒนาเดกปฐมวยใหมภมคมกน มคณภาพเพอเตบโตสสงคมแหงภมปญญาและสขอยางเพยงพอ จากสภาพทแสดงใหเหนถงบรบทการเปลยนแปลงทางดานสงคมและสงแวดลอม เดกในวนนจงตองไดรบการสรางภมคมกนใหกบตวเอง เพอใหเปนคนทรอบร เทาทนการเปลยนแปลงนน และในอนาคตของเดกทมภมคมกนนจะเปนผ เขาไปสฐานะของผจดระบบคมกนสงคม การพฒนาเดกปฐมวยของสถานศกษามแนวทาง ดงน

1. การปลกฝงคณธรรมพนฐานใหเกดขนซงไดแก คณธรรมเรองความขยน ประหยด ซอสตย มวนย สภาพ สะอาด สามคค และมน าใจ การปลกฝงคณธรรมนเกดจากการสอนสง การอบรม การฝกใหท า การชมเชยยกยองเมอเดกท าด ใหก าลงใจเมอเขาประสบความล าบากในการท าด การอบรมและเปนตวแบบทดของผใหญในบาน ในชมชน และในประเทศ

2. ในสถานศกษาปฐมวยจดใหมการจดประสบการณทเนนเปาหมายการปลกฝงคณธรรมควบคกบการจดประสบการณดานความร โดยยดผเรยนเปนศนยกลาง ฝกทกษะพนฐานทจ าเปน ฝกทกษะชวต การคดสรางสรรค การใฝหาความร เรยนรจากภมปญญาและแหลงเรยนรในทองถน เรยนรเทคโนโลยพนบานทพงพาตนเอง ปลกฝงจตใจทรกทองถน และรคณคาของสงแวดลอมทงหมดนอยบนพนฐานการเรยนรโดยการปฏบตและการแนะน าเปนแบบอยางทดของผใหญ

3. จดการพฒนาเดกอยางมสวนรวม ทงนการพฒนาเดกคงจะไมประสบความส าเรจ หากเปนการจดการเฉพาะในสถานศกษา แตตองเกดจากความตงใจและการมสวนรวมของครอบครว ชมชน และสถาบนตาง ๆ ภายในชมชน ดงนนจงตองสรางความตระหนกใหแกชมชน โดยยดเปาหมายวาเด ก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

104

ปฐมวยทกคนเปนเดกของชมชน ดงนน ชมชนตองมบทบาทในการก าหนดวตถประสงค แนวทาง วธการ และรวมกนพฒนาเดกของชมชนไปยงเปาหมายทชมชนก าหนด

4. สถานศกษาจะตองตระหนกถงบทบาทหนาทในการจดการเรยนรและเปนแหลงเรยนรของชมชนในเรองทเกยวกบการจดการศกษาปฐมวย ไดแก การรวบรวมองคความรทเกยวกบการพฒนาเดก การท าวจยรวมกบชมชนเพอแกปญหาทกระทบตอครอบครวและตวเดก การจดการแหลงความรในชมชน การรวบรวมภมปญญาทองถน และเทคโนโลยการพงพาตนเองของชมชน เมอการถายทอดทางวฒนธรรมและองคความร ตลอดจนการรวมกบชมชนในการปลกฝงใหเดกใชชวตอยางเปนมตรกบสงแวดลอม และการจดการทรพยากรธรรมชาตในทองถนอยางเหมาะสม

การพฒนาเดกในลกษณะดงกลาวเปนแนวทางหนงของการจดการการศกษาปฐมวยทมงเนนใหเกดผลลพธทตวเดก ใหมภมคมกนทด สามารถดแลตนเองได สามารถสรางสงคมทเปนสขอยางพอเพยงได กลาวคอ ไมเปนผสรางปญหา เปนผปองกนปญหา เปนผแกปญหา และเปนผสรางสรรคจรรโลงสงทมคณคาในสงคมในอนาคต บทบาทหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน นบตงแตป พ.ศ. 2544 เปนตนมา รฐบาลมนโยบายถายโอนการศกษาระดบปฐมวยใหกบองคกรปกครองสวนทองถนบรหารจดการศนยพฒนาเดกเลก ซงเปนแผนของการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนโดยใหมบทบาทในการจดการศกษา ดงน

1. การจดการศกษาระดบปฐมวย เพอใหเดกเลกและเดกปฐมวย ไดรบการสงเสรมพฒนาและเตรยมความพรอมทางรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและสตปญญา ใหมความพรอมทจะเขารบการศกษาในระดบขนพนฐาน

2. การจดการศกษาขนพนฐาน เพอใหเดกทมอายอยในเกณฑการศกษาไดเขารบการศกษาตามหลกสตรอยางเสมอภาคเทาเทยมกน ใหเกดสมดลทงดานรางกาย จตใจ สงคม ความมคณธรรม จรยธรรม และคานยมทถกตอง

3. การจดบรการใหความรดานอาชพ เพอพฒนาและประกอบอาชพสรางรายได และใหทกคนมงานท า

4. การจดการสงเสรมกฬา นนทนาการ และกจกรรมเดกและเยาวชน เพอใหเดก เยาวชน และประชาชนไดใชเวลาใหเปนประโยชน

5. การด าเนนงานดานศาสนา ศลปวฒนธรรม จารตประเพณ และภมปญญาทองถน เพอการอนรกษ บ ารงรกษา และเสรมสรางเอกลกษณความเปนไทย ทสอดคลองกบวถชว ตและความหลากหลายทางวฒนธรรม

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

105

รปแบบการสงเสรมการจดการศกษาปฐมวยขององคกรปกครองสวนทองถนนนม 3 รปแบบ คอ รปแบบท 1 เปนรปแบบทเหมาะกบองคกรปกครองสวนทองถนทมความพรอมมากในดานอาคารสถานท บคลากร งบประมาณ วสดและการจดการ โดยจดในโรงเรยนอนบาลประจ าจงหวด/อ าเภอ และโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซงส านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานใหการสนบสนนชวยเหลอดานวชาการ รปแบบท 2 เปนรปแบบทเหมาะกบองคกรปกครองสวนทองถนทมความพรอมระดบปานกลาง ใหองคกรปกครองสวนทองถนรบภาระเกยวกบการจางครพเลยง วสดฝก สอตาง ๆ โรงเรยนใหสถานท จดอาหารเสรม (นม) อาหารกลางวน และดแลดานวชาการ รปแบบท 3 เปนรปแบบทเหมาะกบองคกรปกครองสวนทองถนทมความพรอมนอยกใหโรงเรยนรบผดชอบเปนสวนใหญ สวนองคกรปกครองสวนทองถนรบผดชอบบางสวน เชน คาจางครพเลยง หรอคาวสด/สอ เปนตน กระทรวงศกษาธการ โดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จงมนโยบายลดภาระการจดการศกษาระดบปฐมวย โดยถายโอนการจดการอนบาล 3 ขวบ ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน เรมตงแตปการศกษา 2544 โดยมหลกการส าคญ ดงน

1. โรงเรยนในสงกดของกระทรวงศกษาธการจะไมจดชนอนบาล 3 ขวบ 2. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จะใหการสนบสนนดานวชาการและ

มาตรฐานคณภาพ เพอใหองคกรปกครองสวนทองถนมความพรอมในการจดการศกษาปฐมวย ซงในการด าเนนงานไดประสานงานกบกระทรวงมหาดไทย และแจงใหส านกงานการประถมศกษาจงหวดด าเนนการตามนโยบาย โดยใหความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถนในดานตาง ๆ ดงน

ดานอาคารสถานท หากองคกรปกครองสวนทองถนใดขาดแคลนอาคารสถานทในการจดอนบาล 3 ขวบ และประสงคจะขอใหอาคารสถานทของสถานศกษา ใหด าเนนการตามระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการขอใหอาคารสถานทของสถานศกษา พ.ศ. 2539

ดานครอตราจางหรอครทท าการสอนอนบาล 3 ขวบเดม ในระหวางทองคกรปกครองสวนทองถนยงไมสามารถจางครผสอนอนมาทดแทนได ใหสถานศกษาใหความรวมมอ ด าเนนการสอนในปการศกษา 2544 ไปตามเดมกอน

ดานวชาการ ใหสถานศกษาสนบสนนดานวชาการแกองคกรปกครองสวนทองถน ทงในดานการเปนหองเรยนตนแบบและสนบสนนเอกสารสอตาง ๆ นอกจากนนยงไดเตรยมถายโอนงบประมาณทเกยวของกบการจดการศกษาระดบปฐมวย (อนบาล 3 ขวบ) ใหแกองคกรปกครองสวนทองถนดวย ดงนนในปจจบนกระทรวงมหาดไทยจงเปนหนวยงานหลกทท าหนาทจดการศกษาในระดบปฐมวยตามกรอบของกฎหมายของการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

106

รปแบบการจดการศกษาปฐมวย การจดการศกษาปฐมวยของประเทศไทยสามารถจ าแนกรปแบบของการจดสถานพฒนาเดก

ปฐมวยไดใน 2 รปแบบ คอ สถานพฒนาเดกในรปแบบโรงเรยน และการจดสถานพฒนาเดกในรปแบบศนยพฒนาเดก โดยแตละรปแบบจะมนโยบาย วตถประสงคและลกษณะการด าเนนงานทเปนลกษณะเฉพาะของตน ดงท วฒนา ปญญฤทธ (2542, หนา 22 – 28) กลาวถงรปแบบการจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทยไวดงน

การจดการศกษาปฐมวยในรปแบบโรงเรยน

การจดการศกษาปฐมวยเปนการศกษาในระดบขนพนฐานทไมใชการศกษาภาคบงคบ จงท าใหมหลายหนวยงานใหความสนใจเขามามสวนในการด าเนนการ และเขามามสวนรบผดชอบการจดการศกษาระดบน ซงประกอบไปดวย หนวยงานภาครฐ และเอกชน โดยทจะมลกษณะการด าเนนการ และวตถประสงคเฉพาะตนของหนวยงาน มหลายหนวยงานทเขามารบผดชอบและด าเนนการจดการศกษาปฐมวยในรปแบบโรงเรยน ไดแก

กระทรวงศกษาธการ เปนหนวยงานหลกทจดการศกษาในระดบปฐมวยในรประบบ โรงเรยน โดยมหนวยงานยอยในการรบผดชอบงาน ไดแก ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา โดยแตละหนวยงานมลกษณะการด าเนนงานทมวตถประสงคเฉพาะของแตละหนวย ดงน

1. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน นโยบายทจด 1) ใหความร พฒนาเดกและเตรยมความพรอมใหเดกเพอเขาเรยนในชนประถมศกษา 2) เพอเปนตวอยางแกเอกชนในการจดการศกษาระดบน 3) เปนแหลงฝกอบรมบคลากรทจะไปดแลเดกในโรงเรยน/ศนยเดก ลกษณะการด าเนนงาน เดมจด 2 รปแบบ คอ ชนอนบาล และชนเดกเลก ชนอนบาล

จด 2 ป เปนโรงเรยนอนบาลประจ าจงหวด ทงอยในเขตเมอง และชนบท รบเดกอาย 4 – 6 ป สวนชนเดกเลก รบเดกอาย 3 ปครง – 4 ป เขาเรยนหลกสตร 1 ป จดในโรงเรยนประถมศกษาทอยในทองถนทใชภาษาอนมากกวาภาษาไทย เพอใหเดกไดเตรยมความพรอมในการใชภาษาไทยทถกตอง ปจจบนเลกจดชนเดกเลก แตจดเพม 1 ชนคอเตรยมอนบาล เรยกวา อนบาล 3 ขวบ ซงอนบาล 3 ขวบ ก าลงจะโอนใหองคการบรหารสวนต าบลทงหมด

2. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน นโยบายทจด 1) เพอแบงเบาภาระของผปกครองในการเลยงดเดก 2) เพอเตรยมความพรอมดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญาใหเดก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

107

ลกษณะการด าเนนงาน จดการศกษาในหลกสตรอนบาล 3 ป รบเดกวยกอนเกณฑการศกษาภาคบงคบตงแตอาย 3 – 6 ป 3. ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

นโยบายทจด 1) เตรยมสภาพเดกใหพรอมทจะชวยเหลอตนเองได เพอเขาเรยนในชนประถมศกษา 2) สงเสรมใหเดกไดเจรญเตบโตทงทางรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ปลกฝง

นสยอนดงามใหแกเดกและฝกระเบยบวนย 3) เพอเปนสถานศกษาฝกปฏบตการส าหรบนกศกษาสาขาการศกษาปฐมวย 4) เพอใชเปนสถานทส าหรบการศกษา สงเกต ทดลอง และวจยในเรองทเกยวของกบ

การศกษาระดบปฐมวย ส าหรบนสต นกศกษา คร อาจารย ผทเกยวของและผทสนใจทวไป ลกษณะการด าเนนงาน จดการศกษาในระบบโรงเรยนในโรงเรยนสาธตของ

มหาวทยาลยตาง ๆ ใหแกเดกอาย 3 – 6 ป จ านวน 2 หลกสตร ไดแก หลกสตรอนบาล 2 ป และหลกสตรอนบาล 3 ป เพอเตรยมความพรอมใหแกเดก

ส านกนายกรฐมนตร กองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน ส านกงานต ารวจแหงชาต

นโยบายทจด 1) เพอจดการศกษาระดบกอนประถมศกษาแกเดกในถนทรกนดารหางไกลและตามแนว

ชายแดน การคมนาคมไมสะดวก 2) ชวยพฒนาเดกใหมความพรอมกอนเขาเรยน 3) สงเสรมสขภาพอนามยและภาวะโภชนาการทดใหกบเดก ลกษณะการด าเนนงาน ด าเนนการจดการศกษาปฐมวยใน 2 รปแบบ คอ ชนกอน

อนบาลรบเดกอาย 2 ½ - 3 ป เขาไวในสถานสงเคราะหเดก และกลมอาย 3 – 6 ป ในชนกอนประถมศกษา เขาเรยนในโรงเรยนประถมศกษาของต ารวจตระเวนชายแดน

กระทรวงมหาดไทย 1. กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน (องคการบรหารสวนจงหวด, เทศบาล, องคการบรหาร

สวนต าบล, พทยาและกรงเทพมหานคร) นโยบายทจด 1) เพอชวยเหลอผปกครองในทองถนในการแบงเบาภาระ 2) ชวยพฒนาเดกทง 4 ดาน ฝกความพรอมกอนเขาเรยน 3) เผยแพรแนวทางอบรมแกผเลยงดเดกเลก ใหมการเลยงดเดกอยางถกตองและ

เหมาะสม 4) แกปญหาใหแกชมชนในสงคม สงเสรมใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการ

ด าเนนงานโดยมกรมสงเสรมการปกครองทองถนใหการสนบสนน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

108

ลกษณะการด าเนนงาน ด าเนนการจดการศกษาปฐมวย ชนเตรยมอนบาล เรยกวา อนบาล 3 ขวบ ซงอนบาล 3 ขวบ ก าลงจะไดรบจากโรงเรยนในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทงหมด จดตงศนยพฒนาเดกเลกขนในต าบล หมบาน

2. กรงเทพมหานคร โดยส านกการศกษา นโยบายทจด 1) เพอชวยเหลอผปกครองในการแบงเบาภาระ 2) ชวยพฒนาเดก ฝกความพรอมกอนเขาเรยนระดบชนประถมศกษา ลกษณะการด าเนนงาน จดการศกษาหลกสตรอนบาล 2 ป รบเดกอาย 4 ป ในชน

อนบาลปท 1 การจดการศกษาปฐมวยในรปแบบศนยพฒนาเดก

การจดการศกษาปฐมวยในรปแบบศนยพฒนาเดก ไดมความรวมมอกบด าเนนการโดยหนวยงานหลายหนวยงานทงภาครฐ ภาคเอกชนและชมชนทองถน ซงตางพยายามน ารปแบบและวธการตาง ๆ เขามาชวยพฒนาคณภาพชวตของเดก หนวยงานทด าเนนการจดการศกษาปฐมวยในรปแบบศนยพฒนาเดกมดงน หนวยงานภาครฐ ทจดการศกษาปฐมวยในรปแบบศนยพฒนาเดก มดงน

1. กระทรวงศกษาธการ โดยกรมการศาสนา ไดจดศนยอบรมเดกกอนเกณฑในวด โดยใหพระภกษสงฆในวดตาง ๆ ทวประเทศทมความพรอม ชวยดแล ปลกฝงคณธรรม จรยธรรม วฒนธรรมและประเพณ อนดงามใหแกเดก ตลอดจนเปนการเตรยมความพรอมใหแกเดกทงดานรางกาย สตปญญา อารมณ และสงคม รบเดกอาย 3 – 5 ป 2. กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ม 2 หนวยงานทจด คอ 1) กรมการพฒนาสงคมและสวสดการ โดยกองพฒนาสตรและเดก ไดด าเนนการพฒนาเดกในชนบทตงแตแรกเกด – 6 ป เพอใหมความเจรญเตบโตทงทางรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและสตปญญาอยางถกตอง โดยใหพอแม ผปกครองมความร ความเขาใจ และความสามารถในการอบรมเลยงดเดก ตลอดจนสนบสนนใหองคกรทองถนเขาใจและมสวนรวมในการด าเนนงานพฒนาเดก 2) กรมประชาสงเคราะห ใหการสนบสนน สงเสรมและควบคมสถานสงเคราะหเดกและสถานรบเลยงเดกของเอกชน เพอใหด าเนนงานดวยดมประสทธภาพและถกตองตามกฎหมาย โดยสถานสงเคราะหเดกเอกชนจะรบอปการะเดกก าพรา เดกครอบครวยากจน อายระหวางแรกเกดถง 18 ป สวนสถานรบเลยงเดกเอกชนจะรบเลยงเดก 2 ประเภท คอ ประเภทกลางวนและประเภทประจ า อายระหวางแรกเกดถง 7 ป นอกจากนยงจดตงหนวยงานของกรมประชาสงเคราะห เพอใหการสงเคราะหเดกก าพรา อนาถา พการทางสมองและปญญา และยงจดตงสถานรบเลยงเดกกลางวน ในรปแบบของ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

109

สถานรบเลยงเดกและพฒนาเดก เพอเปนสวสดการแกขาราชการและเจาหนาท กรมประชาสงเคราะหและเปนตวอยางแกสถานประกอบการของเอกชน 3. ส านกนายกรฐมนตร

1) สถานสงเคราะห เดกกอนวยเรยน หรอศนย พฒนาเดกกอนวยเรยนของกองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน ส านกงานต ารวจแหงชาต จดบรการการศกษาแกเดกอาย 2 – 6 ป ทไมสามารถรบบรการการศกษาจากหนวยงานทรบผดชอบจดการศกษาโดยตรง จดบรกา รในเขตพนททเปนจงหวดชายแดน และมกองรอยต ารวจตระเวนชายแดนตงอย หรอพนทเปาหมายเพอความมนคงตามแผนมหาดไทยแมบท 4. กระทรวงสาธารณสข

1) กองโภชนาการ กรมอนามย จดในรปแบบศนยโภชนาการ มจดมงหมายเพอใหเดกในทองถนทอยในวยเดกเลกไดรบการเลยงดอยางถกวธ เผยแพรความรทางโภชนาการแกพอแมของเดก ตลอดจนชวยเหลอครอบครวทยากจน 2) กรมอนามยและกรมการแพทย ไดด าเนนการจดสถานรบเลยงเดกขน ในรปแบบศนยสาธตเดกเลก โดยมวตถประสงคเพอใหเดกซงเปนทรพยากรท ส าคญและมคา ไดพฒนาเปนประชากรทมคณภาพ โดยไดรบการเลยงดใหมพฒนาการทกดาน ทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและสตปญญาอยางเหมาะสม สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน จดบรการใหเดกทปวยอยทโรงพยาบาล

5. กรงเทพมหานคร ม 2 หนวยงานทจดคอ 1) ส านกงานอนามย จดด าเนนสถานรบเลยงเดกกลางวนส าหรบเดกทมอายระหวาง 2 ½ - 6 ป จากครอบครวทยากจนและขาดอาหาร เพอใหบรการดานสขภาพอนามยและโภชนาการ ดานการพฒนาจตใจ สตปญญาและสงคม ดานความสมพนธระหวางพอแมและลก โดยมพเลยงเดกเปนตวประสานระหวางพอแมและลก ชวยชแนะเกยวกบการเลยงด เพอเปนการเตรยมความพรอมกอนเขาเรยนชนประถมศกษา และเสรมสรางพฤตกรรมของเดกดานคณธรรม จรยธรรม ความรและทกษะการท างาน 2) ส านกสวสดการสงคม ด าเนนการพฒนาเดกกอนวยเรยนทมอายระหวาง 3 – 6 ป ในชมชนแออดและเขตรอบนอก เพอเตรยมความพรอมแกเดกกอนเขาเรยนชนประถมศกษาและชวยเหลอผปกครองทตองออกท างานนอกบาน ไมมเวลาดแลเดก 6. กระทรวงกลาโหม จดในรปของสถานรบเลยงเดก โดยรบเดกอายตงแตแรกเกด – 5 ป โดยมหนวยงาน คอ กองทพบก กองทพเรอ และกองทพอากาศ การจดสถานรบเลยงเดกมวตถประสงคเพอชวยเหลอขาราชการทหารในการเลยงดบตรหลานขณะออกปฏบตหนาท อนเปนการสรางขวญก าลงใจใหกบขาราชการทหารภายในหนวยงาน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

110

หนวยงานเอกชน หนวยงานทจดการศกษาปฐมวยในรปแบบศนยพฒนาเดกมดงน 1. มลนธเดก มโครงการทจดท าเพอเดก 3 โครงการคอ โครงการบานทานตะวน ศนยเดกเลกในชมชนแออด โครงการศนยเดกเลกเคลอนท

2. มลนธเพอการพฒนาเดก จดโครงการแดนองผหวโหย ใหความชวยเหลอเดกตงแตแรกเกดในดานการใหอาหารเสรม

3. พรยานเคราะหมลนธ จดโครงการใหความชวยเหลอแมและเดก โดยการใหค าแนะน าแกสตรนอกสมรสทตงครรภและขาดผอปการะ

4. สหทยมลนธ มโครงการส าหรบเดก 4 โครงการ คอ โครงการครอบครวอปการะ โครงการเลยงเดกกลางวน ใหแกผมรายไดนอย โครงการสงเสรมและพฒนาเดกออนปากเกรด โครงการสงเคราะหคนไขเดกในโรงพยาบาล

5. มลนธสงเคราะหเดกของสภากาชาดไทย รบเลยงดเดกก าพราและสบหาบดา มารดา หรอญาตของเดก เพอใหเดกไดอยกบครอบครวของตน

6. มลนธเดกออนในสลม ชวยเหลอเดกออนในสลมใหไดรบการเลยงดทถกตอง ม 2 โครงการ คอ โครงการรบเลยงดเดกแรกเกด โครงการใหความรแกมารดา

7. โสสะมลนธแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ รบเลยงดเดกทขาดทพงตงแตแรกเกด 8. สภาสตรแหงชาตในพระราชนปถมภ เปดด าเนนการศนยพฒนาเดกในวด โดยไดรบการ

สนบสนนจากสมาคมสงเสรมวฒนธรรมหญงประจ าจงหวดนน ๆ รบเดกอายประมาณ 3 – 5 ป เพอชวยเหลอเดกในดานโภชนาการ การเตรยมความพรอม ดแลดานสขภาพอนามยและแบงเบาภาระบดา มารดาในการเลยงดบตร

โดยสรปรปแบบของการจดการศกษาปฐมวยของประเทศไทย (มลนธสาธารณสขแหงประเทศไทย, 2550, หนา ฑ) สามารถแยกประเภทของการบรหารงานตามหนวยงานทรบผดชอบ 3 ประเภท ดงน

ประเภทท 1 จดตงโดยรฐ ใชเงนงบประมาณแผนดนในการจดตงและด าเนนการ โดยหนวยงานของรฐ การแตงตงบคลากรและระบบการบรหารจะตองเปนไปตามระเบยบของรฐทวางไวทกประการ สถานศกษาเหลาน ไดแก โรงเรยนอนบาลของรฐ โรงเรยนประถมศกษาทจดตงชนเดกเลก (เดกอาย 5 ขวบ) ในทองทของเดกดอยโอกาส ซงจดโดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน นอกจากนกมชนอนบาลหรอชนเดกเลกในโรงเรยนสาธตของมหาวทยาลย ซงสงกดกระทรวงศกษาธการ สถานสงเคราะหเดกของกรมประชาสงเคราะห การจดประเภทนเนองจากเปนของรฐแนวการบรหารจะเปนไปตามระเบยบของทางราชการทกประการ ทงนเพอใหการด าเนนงานของสถานศกษาบรรลเปาหมาย ประเภทท 2 จดตงโดยเอกชน ซงหมายรวมถงสมาคม มลนธ หรอองคการใดองคการหนง สถานศกษาเหลานรฐจะท าหนาทควบคมทางดานคณภาพและการด าเนนงานบางประการ ทกระทรวงมหาดไทยด าเนนงานอย ลกษณะการบรหารสถานศกษาเหลานกจะเปนอกแบบหนง กลาวคอ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

111

การบรหารสวนหนงยอมขนอยกบจดมงหมายของเจาของสถานศกษา แตอกสวนหนงจะตองปฏบตตามระเบยบททางราชการวางไว เชน ในดานการเงน ดานวชาการ และงานอาคารสถานท การจดประเภทนผด าเนนกจการ ไดแก เอกชน ซงสวนใหญจดอยในรปของธรกจ ยกเวนสมาคม หรอมลนธตาง ๆ ซงจดการศกษาดวยวตถประสงคอน ศนยพฒนาเดกประเภทนรฐวางแนวบรหารใหสวนหนงเพอควบคมมาตรฐาน ประเภทท 3 จดตงโดยชมชน มคณะบคคลเปนผดแลรบผดชอบในรปของกรรมการ ลกษณะของการบรหารศนยกจะเปนไปตามความเหนชอบของกรรมการ แตละศนยกจะมระบบไมเหมอนกน หนวยงานประเภทน ไดแก ศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน สถาน รบเลยงเดกของกระทรวงกลาโหม การจดประเภทนเปนการจดโดยหนวยงานทมขนาดเลก ผรบผดชอบอาจเปนบคคลเพยงคนเดยว หรอในรปของกรรมการศกษา การบรหารจะเปนแนวทผบรหารพอใจและเหมาะเฉพาะหนวยงานนน แนวการจดประสบการณส าหรบเดกปฐมวย กระทรวงศกษาธการมนโยบายใหพฒนาการศกษาระดบปฐมวยอยางจรงจง เมอป พ.ศ. 2536 ซงขณะนนเรยกตามแผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2535 วาการศกษาระดบกอนประถมศกษา เพอใหการศกษาในระดบนมมาตรฐานเดยวกนกระทรวงศกษาธการจงไดมอบหมายใหกรมวชาการ จดท าแนวการจดประสบการณ และพฒนาเปนหลกสตรกอนประถมศกษาพทธศกราช 2540 และประกาศใหโรงเรยนและศนยพฒนาเดกระดบกอนประถมศกษาทวประเทศใชตงแตปการศกษา 2541 เปนตนไป ตอมาในป พ.ศ. 2544 กระทรวงศกษาธการไดแตงตงคณะกรรมการพฒนาหลกสตรระดบกอนประถมศ กษาข น เ พ อพ ฒนาหล กส ตร ให สอดคล องก บสภาพการ เปล ยนแปลงของส ง คม พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 คณะกรรมการชดดงกลาวไดประชมพจารณาปรบปรงหลกสตรกอนประถมศกษา พทธศกราช 2540 ไดรางหลกสตรกอนประถมศกษาฉบบปรบปรงและน าเสนอเขาทประชมรบฟงความคดเหน ซงผเขาประชมมทงภาครฐและภาคเอกชน ประชาชนทวไป ตลอดจนพอแมและผปกครอง มตทประชมใหเปลยนชอหลกสตรกอนประถมศกษาเปนหลกสตรการศกษาปฐมวย เพอใหสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ดงนนหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 จงเกดขนในป พ.ศ. 2546 หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ฉบบน จดท าขนเพอใหพอแม ผปกครอง ผเลยงดเดก และ ผสอนใชเปนแนวทางในการอบรมเลยงดเดกและเพอใหสถานศกษาและสถานพฒนาเดกปฐมวยทกหนวยงานทกสงกดทเกยวของ ไดใชเปนแนวทางในการจดการศกษาใหมประสทธภาพ และเปนมาตรฐานเดยวกน และเพอสรางเสรมใหเดกปฐมวยไดเตบโตมพฒนาการ ทกดานอยางสมดล เหมาะสมกบวย เปนคนด คนเกง มความสขและเตบโตเปนพลเมองทด มคณภาพตอไป กระทรวงศกษาธการหวงวาหลกสตรฉบบนจะเปนแนวทางในการอบรมเลยงด และจดการศกษาระดบปฐมวยใหแกผเกยวของไดเปนอยางด และสามารถน าไปใชจดประสบการณใหแกเดกไดอยางถกตองตามหลกวชาการปฐมวยศกษา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

112

สอดคลองเหมาะสมกบสภาพทองถนทแวดลอมเดก และบรรลผลตามจดหมายทก าหนดไวในหลกสตร (หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546) หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 สาระส าคญของหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 แบงใหญ ๆ ได 3 สวนไดดงน

1. ปรชญาและหลกการของการศกษาปฐมวย 2. หลกสตรการศกษาปฐมวย ส าหรบเดกอายต ากวา 3 ป ประกอบดวย จดหมาย

คณลกษณะตามวย สาระการเรยนร การจดประสบการณ การประเมนพฒนาการ การใชหลกสตร การจดการศกษาปฐมวย (เดกอายต ากวา 3 ป) ส าหรบกลมเปาหมายเฉพาะการเชอมตอคาของการศกษาปฐมวยกบการเรยนรในสถานศกษาพฒนาเดกปฐมวย

3. หลกสตรการศกษาปฐมวย ส าหรบเดกอาย 3 – 5 ป ประกอบดวย จดหมาย คณลกษณะตามวย ระยะเวลาเรยน สาระการเรยนร การจดประสบการณ การประเมนพฒนาการ การใชหลกสตร การจดหลกสตรสถานศกษา การจดการศกษาปฐมวยส าหรบกลมเปาหมายเฉพาะและการก ากบตดตามประเมนผลและรายงาน ปรชญาการศกษาปฐมวย การศกษาปฐมวยเปนการพฒนาเดก ตงแตแรกเกดถง 5 ป* บนพนฐาน การอบรมเลยงดและการสงเสรมกระบวนการเรยนร ทสนองตอธรรมชาต และพฒนาการของเดกแตละคน ตาม ศกยภาพ ภายใตบรบทสงคม – วฒนธรรม ทเดกอาศยอย ดวยความรก ความเอออาทร และความเขาใจของทกคน เพอสรางรากฐานคณภาพชวตใหเดกพฒนาไปสความเปนมนษยทสมบรณ เกดคณคาตอตนเองและสงคม หลกการ เดกทกคนมสทธทจะไดรบการอบรมเลยงดและสงเสรมพฒนาการ ตลอดจนการเรยนรอยางเหมาะสม ดวยปฏสมพนธทดระหวางเดกกบพอแม เดกกบผเลยงดหรอบคลากรทมความรความสามารถในการอบรมเลยงดและใหการศกษาเดกปฐมวย เพอใหเดกมโอกาสพฒนาตนเองตามล าดบขนของพฒนาการทกดาน อยางสมดลและเตมตามศกยภาพ โดยก าหนดหลกการ ดงน 1. สงเสรมกระบวนการเรยนรและพฒนาการทครอบคลมเดกปฐมวย ทกประเภท

2. ยดหลกการอบรมเลยงดและใหการศกษาทเนนเดกเปนส าคญ โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล และวถชวตของเดกตามบรบทของชมชน สงคม และวฒนธรรมไทย 3. พฒนาเดกโดยองครวมผานการเลนและกจกรรมทเหมาะสมกบวย

4. จดประสบการณการเรยนรใหสามารถด ารงชวตประจ าวนไดอยางมคณภาพและมความสข 5. ประสานความรวมมอระหวางครอบครว ชมชน และสถานศกษาในการพฒนาเดก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

113

แนวคดการจดการศกษาปฐมวย หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 พฒนาขนมาโดยอาศยแนวคดตอไปน 1. แนวคดเกยวกบพฒนาการเดก พฒนาการของมนษยเปนการเปลยนแปลงทเกดขนในตวมนษย เรมตงแตปฏสนธตอเนองไปจนตลอดชวต ซงครอบคลมการเปลยนแปลงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ พฒนาการทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา จะมความสมพนธและพฒนาอยางตอเนองเปนล าดบขนตอนไปพรอมกนทกดาน เดกแตละคนจะเตบโตและมลกษณะพฒนาการแตกตางกนไปตามวย โดยทพฒนาการเดกปฐมวยบงบอกถงการเปลยนแปลงทเกดขนในต วเดกอยางตอเนองในแตละวย เรมตงแตปฏสนธจนถงอาย 5 ป พฒนาการแตละดานมทฤษฎเฉพาะอธบายไว และสามารถน ามาใชในการพฒนาเดก อาท ทฤษฎพฒนาการทางรางกายทอธบายการเจรญเตบโตและพฒนาการของเดกวามลกษณะตอเนองเปนล าดบขนเดกจะพฒนาถงขนใดจะตองเกดวฒภาวะของความสามารถขนนนกอน หรอ ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาทอธบายวาเดกเกดมาพรอมวฒภาวะ ซงจะพฒนาขนตามอาย ประสบการณ คานยมทางสงคม และสงแวดลอม หรอทฤษฎพฒนาการทางบคลกภาพ ทอธบายวาเดกจะพฒนาไดดถาในแตละชวงอายเดกไดรบการตอบสนองในสงทตนพอใจ ไดรบความรก ความอบอนอยางเพยงพอจากผใกลชด มโอกาสชวยตนเอง ท างานทเหมาะสมกบวยและมอสระทจะเรยนรในสงทตนอยากรรอบ ๆ ตนเอง ดงนนแนวคดเกยวกบพฒนาการเดกจงเปนเสมอนหนงแนวทางใหผสอนหรอผทเกยวของไดเขาใจเดก สามารถอบรมเลยงดและจดประสบการณทเหมาะสมกบวย และความแตกตางของแตละบคคล ในอนทจะสงเสรมใหเดกพฒนาจนบรรลผลตามเปาหมายทตองการไดชดเจนขน 2. แนวคดเกยวกบการเรยนร การเรยนรของมนษยเรามผลสบเนองมาจากประสบการณตาง ๆ ทไดรบการเปลยนแปลงพฤตกรรมเกดขนจากกระบวนการทผเรยน มปฏสมพนธกบบคคลและสงแวดลอมรอบตว โดยผเรยนจะตองเปนผกระท าใหเกดขนดวยตนเอง และการเรยนรจะเปนไปไดด ถาผเรยนไดใชประสาทสมผสทงหา ไดเคลอนไหว มโอกาส คดรเรมตามความตองการและความสนใจของตนเอง รวมทงอยในบรรยากาศทเปนอสระ อบอนและปลอดภย ดงนน การจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร จงเปนสงส าคญทจะชวยสงเสรมการเรยนรของเดก และเนองจากการเรยนรนนเปนพนฐานของพฒนาการในระดบทสงขน ทงคนเราเรยนรมาตงแตเกดตามธรรมชาตกอนทจะมาเขาสถานศกษา การจดท าหลกสตรจงยดแนวคดทจะใหเดกไดเรยนรจากประสบการณจรงดวยตวเดกเอง ในสภาพแวดลอมทเปนอสระเออตอการเรยนร และจดกจกรรมใหเหมาะสมกบระดบพฒนาการของผเรยนแตละคน 3. แนวคดเกยวกบการเลนของเดก การเลนถอเปนกจกรรมทส าคญในชวตเดกทกคน เดกจะรสกสนกสนาน เพลดเพลน ไดสงเกต มโอกาสท าการทดลอง สรางสรรค คดแกปญหาและคนพบดวยตนเอง การเลนจะมอทธพลและมผลดตอการเจรญเตบโต ชวยพฒนารางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา จากการเลนเดกมโอกาสเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย ไดใชประสาทสมผส และการรบร ผอนคลายอารมณ และแสดงออกถงตนเอง เรยนรความรสกของผอน การเลนจงเปนทางทเดกจะสรางประสบการณเรยนรสงแวดลอม เรยนรความเปนอยของผอน สรางความสมพนธอยรวมกบผอน กบ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

114

ธรรมชาตรอบตว ดงนน หลกสตรการศกษาปฐมวยฉบบนจงถอ “การเลน” อยางมจดมงหมาย เปนหวใจส าคญของการจดประสบการณใหกบเดก 4. แนวคดเกยวกบวฒนธรรมและสงคม บรบททางสงคมและวฒนธรรมทเดกอาศยอยหรอแวดลอมตวเดก ท าใหเดกแตละคนแตกตางกนไป หลกสตรการศกษาปฐมวยฉบบนถอวาผสอนจ าเปนตองเขาใจและยอมรบวาวฒนธรรมและสงคมทแวดลอมตวเดกมอทธพลตอการเรยนร การพฒนาศกยภาพ และพฒนาการของเดกแตละคน ผสอนควรตองเรยนรบรบททางส งคมและวฒนธรรมของเดกทตนรบผดชอบ เพอชวยใหเดกไดพฒนา เกดการเรยนร และอยในกลมคนทมาจากพนฐานเหมอนหรอตางจากตนไดอยางราบรน มความสข สบเนองจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ผนวกกบแนวคด 4 ประการดงกลาวขางตนท าใหหลกสตรการศกษาปฐมวยก าหนดปรชญาการศกษาใหสถานศกษาหรอสถานพฒนาเดกปฐมวยไดทราบถงแนวคด หลกการพฒนาเดกปฐมวยอาย 3 – 5 ป ทงนผรบผดชอบจะตองด าเนนการพฒนาหลกสตรสถานศกษาปฐมวยของตน และน าสการปฏบตใหเดกปฐมวยมมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงคทก าหนดในจดหมายของหลกสตร

หลกการจดการศกษาปฐมวย การจดท าหลกสตรการศกษาปฐมวยฉบบน ยดหลกการจดการศกษาปฐมวย ดงน

1. การสรางหลกสตรทเหมาะสม การพฒนาหลกสตรพจารณาจากวยและประสบการณของเดก โ ดย เปนหลกสต ร ทมงเ นนก ารพฒ นา เ ดก ทกดาน ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา โดยอยบนพนฐานของประสบการณเดมทเดกมอย และประสบการณใหมทเดกจะไดรบตองมความหมายกบตวเดก เปนหลกสตรทใหโอกาสทงเดกปกต เดกดอยโอกาส และเดกพเศษไดพฒนา รวมทงยอมรบในวฒนธรรม และภาษาของเดก พฒนาเดกใหรสกเปนสขในปจจบน มใชเพยงเพอเตรยมเดกส าหรบอนาคตขางหนาเทานน

2. การสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรของเดก สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรจะตองอยในสภาพทสนองความตองการ ความสนใจของเดกทงภายในและภายนอกหองเรยน ผสอนจะตองจดสภาพแวดลอมใหเดกไดอยในททสะอาด ปลอดภย อากาศสดชน ผอนคลาย ไมเครยด มโอกาสออกก าลงกายและพกผอน มสอวสดอปกรณ มของเลนทหลากหลาย เหมาะสมกบวย ใหเดกมโอกาสไดเลอกเลน เรยนรเกยวกบตนเองและโลกท เดกอย รวมทงพฒนาการ อยรวมกบคนอนในสงคม ดงนน สภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกหองเรยนจง เปน เสมอนหนงสงคมทมคณคาส าหรบเดกแตละคนจะเรยนรและสะทอนใหเหนวาบคคลในสงคมเหนความส าคญของการอบรมเลยงดและใหการศกษากบเดกปฐมวย

3. การจดกจกรรมทสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดก ผสอนมความส าคญตอการจดกจกรรมพฒนาเดกอยางมาก ผสอนตองเปลยนบทบาทจากผบอกความรหรอสงใหเดกท ามาเปนผอ านวยความสะดวก ในการจดสภาพแวดลอมประสบการณ และกจกรรมสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกทผสอนและเดกมสวนทจะรเรมทง 2 ฝาย โดยผสอนจะเปนผสนบสนน ชแนะ และเรยนรรวมกบเดก สวนเดกเปนผลงมอกระท า เรยนร และคนพบดวยตนเอง ดงนนผสอนจะตองยอมรบ เหน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

115

คณคา รจกและเขาใจเดกแตละคนทตนดแลรบผดชอบกอน เพอจะไดวางแผน สรางสภาพแวดลอม และจดกจกรรมทจะสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกไดอยางเหมาะสม นอกจากนผสอนตองรจกพฒนาตนเอง ปรบปรงใชเทคนคการจดกจกรรมตาง ๆ ใหเหมาะกบเดก

4. การบรณาการการเรยนร การจดการเรยนการสอนในระดบปฐมวยยดหลกการ บรณาการทวา หนงแนวคดเดกสามารถเรยนรไดหลายกจกรรม หนงกจกรรมเดกสามารถเรยนรไดหลายทกษะและหลายประสบการณส าคญ ดงนนเปนหนาทของผสอนจะตองวางแผนการจดประสบการณในแตละวนใหเดกเรยนรผานการเลนทหลากหลายกจกรรม หลากหลายทกษะ หลากหลายประสบการณส าคญ อยางเหมาะสมกบวยและพฒนาการ เพอใหบรรลจดหมายของหลกสตรแกนกลางทก าหนดไว

5. การประเมนพฒนาการและการเรยนรของเดก การประเมนเดกระดบปฐมวยยดวธ การสงเกตเปนสวนใหญ ผสอนจะตองสงเกต และประเมนทงการสอนของตน และพฒนาการการเรยนรของเดกวาไดบรรลตามจดประสงค และเปาหมายทวางไวหรอไม ผลทไดจากการสงเกตพฒนาการ จากขอมลเชงบรรยาย จากการรวบรวมผลงาน การแสดงออกในสภาพทเปนจรง ขอมลจากครอบครวของเดก ตลอดจนการทเดกประเมนตนเองหรอผลงาน สามารถบอกไดวาเดกเกดการเรยนรและมความกาวหนาเพยงใด ขอมลจากการประเมนพฒนาการจะชวยผสอนในการวางแผนการจดกจกรรม ชใหเหนความตองการพเศษของเดกแตละคน ใชเปนขอมลในการสอสารกบพอแม ผปกครองเดก และขณะเดยวกนยงใชในการประเมนประสทธภาพการจดการศกษาใหกบเดกในวยนไดอกดวย 6. ความสมพนธระหวางผสอนกบครอบครวของเดก เดกแตละคนมความแตกตางกน ทงนเนองจากสภาพแวดลอมทเดกเจรญเตบโตขนมา ผสอน พอแม และผปกครองของเดกจะตองมการแลกเปลยนขอมล ท าความเขาใจพฒนาการและการเรยนรของเดก ตองยอมรบและรวมมอกนรบผดชอบ หรอถอเปนหนสวนทจะตองชวยกนพฒนาเดกใหบรรลเปาหมายทตองการรวมกน ดงนน ผสอนจงมใชจะแลกเปลยนความรกบพอแม ผปกครองเกยวกบการพฒนาเดกเทานน แตจะตองใหพอแม ผปกครอง มสวนรวมในการพฒนาดวย ทงนมไดหมายความใหพอแม ผปกครองเปนผก าหนดเนอหาหลกสตรตามความตองการ โดยไมค านงถงหลกการจดทเหมาะสมกบวยเดก

จากแนวคดและหลกการจดการศกษาปฐมวยทส าคญเกยวกบพฒนาการของเดกทมความสมพนธ และพฒนาอยางตอเนองเปนขนตอนไปพรอมกนทกดาน แนวคดเกยวกบการเรยนรทยดใหเดกไดเรยนรจากประสบการณจรงดวยตวเดกเองในสงแวดลอมทเปนอสระเออตอการเรยน ร และจดกจกรรมบรณาการใหเหมาะสมกบระดบพฒนาการของผเรยนแตละคน โดยถอวาการเลนอยางมจดมงหมายเปนหว ใจส าคญของการจดประสบการณใหกบเดก และแนวคดเกยวกบวฒนธรรมและสงคมทแวดลอม ซงมอทธพลตอการเรยนร การพฒนาศกยภาพและพฒนาการของเดกแตละคน และจากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 หมวดตาง ๆ หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 จงก าหนดสาระส าคญและโครงสรางของหลกสตรการศกษาปฐมวยขน ซงจะกลาวรายละเอยดตอไป

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

116

หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ส าหรบเดกอาย 3 – 5 ป หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ส าหรบเดกอาย 3 – 5 ป เปนการจดการศกษา

ในลกษณะของการอบรมเลยงดและใหการศกษา เดกจะไดรบการพฒนาทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญา ตามวยและความสามารถของแตละบคคล

จดมงหมาย หลกสตรการศกษาปฐมวยส าหรบเดกอาย 3 – 5 ป มงใหเดกมพฒนาการดานรางกายอารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาทเหมาะสมกบวย ความสามารถและความแตกตางระหวางบคคล จงก าหนดจดหมายซงถอเปนมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค ดงน 1. รางกายเจรญเตบโตตามวย และมสขนสยทด 2. กลามเนอใหญและกลามเนอเลกแขงแรง ใชไดคลองแคลวและประสานสมพนธพน 3. มสขภาพจตด และมความสข 4. มคณธรรม จรยธรรม และมจตใจทด 5. ชนชมและแสดงออกทางศลปะ ดนตร การเคลอนไหว และรกการออกก าลงกาย 6. ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมกบวย 7. รกธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม และความเปนไทย 8. อยรวมกบผอนไดอยางมความสข และปฏบตตนเปนสมาชกทดของสงคม ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข 9. ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย 10. มความสามารถในการคดและการแกปญหาไดเหมาะสมกบวย 11. มจนตนาการและความคดสรางสรรค 12. มเจตคตทดตอการเรยนร และมทกษะในการแสวงหาความร

คณลกษณะตามวย คณลกษณะตามวยเปนความสามารถตามวยหรอพฒนาการตามธรรมชาตเมอเดกอายถงวยนน ๆ ผสอนจ าเปนตองท าความเขาใจคณลกษณะตามวยของเดกอาย 3 – 5 ป เพอน าไปพจารณาจดประสบการณใหเดกแตละวยไดอยางถกตองเหมาะสม ขณะเดยวกนจะตองสงเกตเดกแตละคนซงมความแตกตางระหวางบคคลอาจเรวหรอชากวาเกณฑทก าหนดไว เพอน าขอมลไปชวยในการพฒนาใหเปนไปอยางตอเนอง ถาสงเกตพบวาเดกไมมความกาวหนาอยางชดเจนตองพาเดกไปปรกษาผเชยวชาญ หรอแพทยเพอชวยเหลอและแกไขไดทนทวงท คณลกษณะตามวยทส าคญของเดกอาย 3 – 5 ป มดงน

เดกอาย 3 ป พฒนาการดานรางกาย

กระโดดขนลงอยกบท รบลกบอลดวยมอและล าตว เดนขนบนไดสลบเทาได

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

117

เขยนรปวงกลมตามแบบได ใชกรรไกรมอเดยวได

พฒนาการดานอารมณและจตใจ แสดงอารมณตามความรสก ชอบทจะท าใหผใหญพอใจและไดรบค าชม กลวการพลดพรากจากผเลยงดใกลชดนอยลง

พฒนาการดานสงคม รบประทานอาหารไดดวยตนเอง ชอบเลนแบบคขนาน (เลนของเลนชนดเดยวกนแตตางคนตางเลน) เลนสมมตได รจกรอคอย

พฒนาการดานสตปญญา ส ารวจสงตาง ๆ ทเหมอนกนและตางกนได บอกชอของตนเองได ขอความชวยเหลอเมอมปญหา สนทนา โตตอบ/เลาเรองดวยประโยคสน ๆ ได สนใจนทานและเรองราวตาง ๆ รองเพลง ทองค ากลอน ค าคลองจองงาย ๆ และแสดงทาทางเลยนแบบได รจกใชค าถาม “อะไร” สรางผลงานตามความคดของตนเองอยางงาย ๆ อยากรอยากเหนทกอยางรอบตว

เดกอาย 4 ป พฒนาการดานรางกาย

กระโดดขนลงอยกบท รบลกบอลดวยมอทงสอง เดนขน ลงบนไดสลบเทาได เขยนรปสเหลยมตามแบบได ตดกระดาษเปนเสนตรงได กระฉบกระเฉงไมชอบอยเฉย

พฒนาการดานอารมณและจตใจ แสดงออกทางอารมณไดเหมาะสมกบบางสถานการณ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

118

เรมรจกชนชมความสามารถและผลงานของตนเองและผอน ชอบทาทายผใหญ ตองการใหมคนฟง คนสนใจ

พฒนาการดานสงคม แตงตวไดดวยตนเอง ไปหองสวมไดเอง เลนรวมกนคนอนได รอคอยตามล าดบกอน - หลง แบงของใหคนอน เกบของเลนเขาทได

พฒนาการดานสตปญญา จ าแนกสงตาง ๆ ดวยประสาทสมผสทง 5 ได บอกชอและนามสกลของตนเองได พยายามแกปญหาดวยตนเองหลงจากไดรบค าชแนะ สนทนา โตตอบ/เลาเรองดวยประโยคตอเนอง สรางผลงานตามความคดของตนเอง โดยมรายละเอยดเพมขน รจกใชค าถาม “ท าไม”

เดกอาย 5 ป พฒนาการดานรางกาย

กระโดดขาเดยวไปขางหนาอยางตอเนอง รบลกบอลทกระดอนขนจากพนไดดวยมอทงสองขาง เดนขน ลงบนไดสลบเทาอยางคลองแคลว เขยนรปสามเหลยมตามแบบได ตดกระดาษตามแนวเสนโคงทก าหนด ใชกลามเนอเลกไดด เชน ตดกระดม ผกเชอกรองเทา ฯลฯ

พฒนาการดานอารมณและจตใจ แสดงออกทางอารมณไดสอดคลองกบสถานการณอยางเหมาะสม ชนชมความสามารถ และผลงานของตนเองและผอน ยดตนเองเปนศนยกลางนอยลง

พฒนาการดานสงคม ปฏบตกจวตรประจ าวนไดดวยตนเอง เลนหรอท างานโดยมจดมงหมายรวมกบผอนได

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

119

พบผใหญ รจกไหว ท าความเคารพ รจกขอบคณ เมอรบของจากผใหญ รบผดชอบทไดรบมอบหมาย

พฒนาการดานสตปญญา บอกความแตกตางของกลน ส เสยง รส รปราง จ าแนกและจดหมวดหมสงของได บอกชอ นามสกล และอายของตนเองได พยายามหาวธแกปญหาดวยตนเอง สนทนา โตตอบ/เลาเปนเรองราวได สรางผลงานตามความคดของตนเอง โดยมรายละเอยดเพมขนและแปลกใหม รจกใชค าถาม “ท าไม” “อยางไร” เรมเขาใจสงทเปนนามธรรม นบปากเปลาไดถง 20

ระยะเวลาเรยน ใชเวลาในการจดประสบการณใหกบเดก 1 – 3 ปการศกษาโดยประมาณ ทงนขนอยกบอายของเดกทเรมเขาศกษาหรอสถานพฒนาเดกปฐมวย

สาระการเรยนร สาระการเรยนรใชเปนสอกลางในการจดกจกรรมใหกบเดก เพอสงเสรมพฒนาการทกดานทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ซงจ าเปนตอการพฒนาเดกใหเปนมนษยทสมบรณ ทงนสาระการเรยนรประกอบดวย องคความร ทกษะ หรอกระบวนการคณลกษณะหรอคานยม คณธรรม จรยธรรม ความรส าหรบเดกอาย 3 - 5 ป จะเปนเรองราวทเกยวของกบตวเดกบคคลและสถานททแวดลอมเดกธรรมชาตรอบตวและสงตาง ๆ รอบตวเดกทเดกมโอกาสใกลชดหรอมปฏสมพนธในชวตประจ าวนและเปนสงทเดกสนใจ จะไมเนนเนอหา การทองจ า ในสวนทเกยวของกบทกษะหรอกระบวนการจ าเปนตองบรณาการทกษะทส าคญและจ าเปนส าหรบเดก เชน ทกษะการเคลอนไหว ทกษะทางสงคม ทกษะการคด ทกษะการใชภาษา คณตศาสตร และวทยาศาสตร เปนตน ขณะเดยวกนควรปลกฝงใหเดกเกดเจตคตทด มคานยมทพงประสงค เชน ความรสกทดตอตนเองและผอน รกการเรยนร รกธรรมชาต สงแวดลอม และมคณธรรม จรยธรรม ทเหมาะสมกบวย เปนตน ผสอนหรอผจดการศกษา อาจน าสาระการเรยนรมาจดในลกษณะหนวยการสอนแบบบรณาการหรอเลอกใชวธการทสอคลองกบปรชญาและหลกการจดการศกษาปฐมวย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

120

สาระการเรยนรก าหนดเปน 2 สวน ดงน 1. ประสบการณส าคญ

ประสบการณส าคญเปนอยางยงส าหรบการพฒนาเดกทางรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาชวยใหเดกเกดทกษะทส าคญส าหรบการสรางองคความร โดยใหเดกไดมปฏสมพนธกบวตถ สงของ บคคลตาง ๆ ทอยรอบตว รวมทงปลกฝงคณธรรมจรยธรรมไป พรอมกนดวย ประสบการณส าคญมดงน 1.1 ประสบการณส าคญทสงเสรมพฒนาการดานรางกาย ไดแก 1.1.1 การทรงตวและการประสานสมพนธของกลามเนอใหญ

การเคลอนไหวอยกบทและการเคลอนไหวเคลอนท การเคลอนไหวพรอมวสดอปกรณ การเลนเครองเลนสนาม

1.1.2 การประสานสมพนธของกลามเนอเลก การเลนเครองเลนสมผส การเขยนภาพและการเลนกบส การปนและประดษฐสงตาง ๆ ดวยดนเหนยว ดนน ามน แทงไม เศษวสด

ฯลฯ การตอของ บรรจ เท และแยกชนสวน

1.1.3 การรกษาสขภาพ การปฏบตตนตามสขอนามย

1.1.4 การรกษาความปลอดภย การรกษาความปลอดภยของตนเองและผอนในกจวตรประจ าวน

1.2 ประสบการณส าคญทสงเสรมพฒนาการดานอารมณและจตใจ ไดแก 1.2.1 ดนตร

การแสดงปฏกรยาโตตอบเสยงดนตร การเลนเครองดนตรงาย ๆ เชน เครองดนตรประเภทเคาะ ประเภทต ฯลฯ การรองเพลง

1.2.2 สนทรยภาพ การชนชมและสรางสรรคสงสวยงาม การแสดงออกอยางสนกสนานกบเรองตลก ข าขน และ เรองราว/เหตการณท

สนกสนานตาง ๆ 1.2.3 การเลน

การเลนอสระ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

121

การเลนรายบคคล การเลนเปนกลม การเลนในหองเรยนและนอกหองเรยน

1.2.4 คณธรรม จรยธรรม การปฏบตตนตามหลกศาสนาทนบถอ

1.3 ประสบการณส าคญทสงเสรมพฒนาการดานสงคม ไดแก 1.3.1 การเรยนรทางสงคม

การปฏบตกจวตรประจ าวนของตนเอง การเลนและการท างานรวมกบผอน การวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต การมโอกาสไดรบรความรสก ความสนใจ และความตองการของตนเองและ

ผอน การแลกเปลยนความคดเหนและเคารพความคดเหนของผอน การแกปญหาในการเลน การปฏบตตามวฒนธรรมทองถนทอาศยอยและความเปนไทย

1.4 ประสบการณส าคญทสงเสรมพฒนาการดานสตปญญา ไดแก 1.4.1 การคด

การรจกสงตาง ๆ ดวยการมอง ฟง สมผส ชมรส และดมกลน การเลยนแบบการกระท าและเสยงตาง ๆ การเชอมโยงภาพ ภาพถาย และรปแบบตาง ๆ กบสงของหรอสถานทจรง การรบรและแสดงความรสกผานสอ วสด ของเลน และผลงาน การแสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ

1.4.2 การใชภาษา การแสดงความรสกดวยค าพด การพดกบผอนเกยวกบประสบการณของตนเอง หรอเลาเรองราวเกยวกบ

ตนเอง การอธบายเกยวกบสงของ เหตการณ และความสมพนธของสงตาง ๆ การฟงเรองราว นทาน ค าคลองจอง ค ากลอน การเขยนในหลายรปแบบผานประสบการณทสอความหมายตอเดก เขยนภาพ

ขดเขยน เขยนคลายตวอกษร เขยนเหมอนสญลกษณ เขยนชอตนเอง 1.4.3 การสงเกต การจ าแนก และการเปรยบเทยบ

การส ารวจและอธบายความเหมอน ความตางของสงตาง ๆ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

122

การจบค การจ าแนก การจดกลม การเปรยบเทยบ เชน ยาว/สน ขรขระ/เรยบ ฯลฯ การเรยงล าดบสงตาง ๆ การคาดคะเนสงตาง ๆ การตงสมมตฐาน การทดลองสงตาง ๆ การสบคนขอมล การใชหรออธบายสงตาง ๆ ดวยวธการทหลากหลาย

1.4.4 จ านวน การเปรยบเทยบจ านวนมากกวา นอยกวา เทากน การนบสงตาง ๆ การจบคหนงตอหนง การเพมขนหรอลดลงของจ านวนปรมาณ

1.4.5 มตสมพนธ (พนท/ ระยะ) การตอเขาดวยกน การแยกออก การบรรจ และการเทออก การสงเกตสงตาง ๆ และสถานทจากมมมองทตาง ๆ กน การอธบายในเรองต าแหนงของสงตาง ๆ ทสมพนธกน การอธบายในเรองทศทางการเคลอนทของคนและสงตาง การสอความหมายของมตสมพนธดวยภาพ ภาพยอย และรปภาพ

1.4.6 เวลา การเรมตนและการหยดการกระท าโดยสญญาณ การเปรยบเทยบเวลา เชน ตอนเชา ตอนเยน เมอวานน พรงน ฯลฯ การเรยงล าดบเหตการณตาง ๆ การสงเกตความเปลยนแปลงของฤด

2. สาระทควรเรยนร สาระทควรเรยนร เปนเรองรอบตวเดกทน ามาเปนสอในการจดกจกรรมใหเดกเกดการเรยนร ไมเนนการทองจ าเนอหา ผสอนสามารถก าหนดรายละเอยดขนเองใหสอดคลองกบวย ความตองการ และความสนใจของเดก โดยใหเดกไดเรยนรผานประสบการณทส าคญทระบไวขางตน ทงนอาจยดหยนเนอหาได โดยค านงถงประสบการณและสงแวดลอมในชวตของเดก สาระททเดกอาย 3 – 5 ป ควรเรยนร มดงน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

123

2.1 เรองราวเกยวกบตวเดก เดกควรรจกชอ นามสกล รปราง หนาตา รจกอวยวะตาง ๆ วธการระวงรกษารางกายใหสะอาด ปลอดภย การรบประทานอาหารทถกสขลกษณะเรยนรทจะเลนและท าสงตาง ๆ ดวยตนเองคนเดยวหรกบผอน ตลอดจนเรยนรทจะแสดงความคดเหนความรสก และแสดงมารยาททด 2.2 เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เดกควรไดมโอกาสรจกและรบรเรองราวเกยวกบครอบครว สถานศกษา ชมชน รวมทงบคคลตาง ๆ ทเดกตองเกยวของหรอมโอกาสใกลชดและมปฏสมพนธในชวตประจ าวน 2.3 ธรรมชาตรอบตว เดกควรจะไดเรยนรส งมชวต สงไมมชวต รวมทงความเปลยนแปลงของโลกทแวดลอมเดกตามธรรมชาต เชน ฤดกาล กลางวน กลางคน ฯลฯ 2.4 สงตาง ๆ รอบตวเดก เดกควรจะไดรจกส ขนาด รปราง รปทรง น าหนก ผวสมผสของสงตาง ๆ รอบตว สงของเครองใช ยานพาหนะ และการสอสารตาง ๆ ทใชในชวตประจ าวน

การจดประสบการณ การจดประสบการณส าหรบเดกปฐมวยอาย 3 – 5 ป จะไมจดเปนรายวชา แตจดในรปของกจกรรมบรณาการผานการเลน เพอใหเดกเรยนรจากประสบการณตรง เกดความรทกษะคณธรรม จรยธรรม รวมทงเกดการพฒนาทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา โดยมหลกการและแนวทางการจดประสบการณ ดงน 1. หลกการจดประสบการณ

1.1 จดประสบการณการเลนและการเรยนรเพอพฒนาเดกโดยองครวมอยางตอเนอง 1.2 เนนเดกเปนส าคญ สนองความตองการ ความสนใจ ความแตกตางระหวาง

บคคลและบรบทของสงคมทเดกอาศยอย 1.3 จดใหเดกไดรบการพฒนาโดยใหความส าคญทงกบกระบวนการและผลผลต 1.4 จดการประเมนพฒนาการใหเปนกระบวนการอยางตอเนอง และเปนสวนหนงของ

การจดประสบการณ 1.5 ใหผปกครองและชมชนมสวนรวมในการพฒนาเดก

2. แนวทางการจดประสบการณ 2.1 จดประสบการณใหสอดคลองกบจตวทยาพฒนาการ คอ เหมาะกบอาย วฒภาวะ

และระดบพฒนาการเพอใหเดกทกคนไดพฒนาเตมตามศกยภาพ 2.2 จดประสบการณใหสอดคลองกบลกษณะการเรยนรของเดกวยน คอเดกไดลงมอ

กระท า เรยนรผานประสาทสมผสทง 5 ไดเคลอนไหว ส ารวจ เลน สงเกต สบคน ทดลอง และคดแกปญหาดวยตนเอง

2.3 จดประสบการณในรปแบบบรณาการ คอ บรณาการทงทกษะและสาระการเรยนร

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

124

2.4 จดประสบการณใหเดกไดรเรม คด วางแผน ตดสนใจ ลงมอกระท าและน าเสนอความคด โดยผสอนเปนผสนบสนน อ านวยความสะดวก และเรยนรรวมกบเดก

2.5 จดประสบการณใหเดกปฏสมพนธกบเดกอน กบผใหญ ภายใตสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ในบรรยากาศทอบอนมความสขและเรยนรการท ากจกรรมแบบรวมมอในลกษณะตาง ๆ กน

2.6 จดประสบการณใหเดกปฏสมพนธกบสอและแหลงการเรยนรทหลากหลายและอยในวถชวตของเดก

2.7 จดประสบการณทสงเสรมลกษณะนสยทดและทกษะการใชชวตประจ าวนตลอดจนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมใหเปนสวนหนงของการจดประสบการณการเรยนรอยางตอเนอง

2.8 จดประสบการณทงในลกษณะทมการวางแผนไวลวงหนา และแผนทเกดขนในสภาพจรงโดยไมไดคาดการณ

2.9 ใหผปกครองและชมชนมสวนรวมในการจดประสบการณทงการวางแผนการสนบสนนสอการสอน การเขารวมกจกรรม และการประเมนพฒนาการ

2.10 จดท าสารนทศนดวยการรวบรวมขอมลเกยวกบพฒนาการ และการเรยนรของเดกเปนรายบคคล น ามาไตรตรองและใชเปนประโยชนตอการพฒนาเดกและการวจยในชนเรยน

3. หลกการจดกจกรรมประจ าวน กจกรรมส าหรบเดกอาย 3 – 5 ป สามารถน ามาจดเปนกจกรรมประจ าวนไดหลาย

รปแบบ เปนการชวยใหทงผสอนและเดกทราบวาแตละวนจะท ากจกรรมอะไร เมอใด และอยางไร การจดกจกรรมประจ าวนมหลกการจดและขอบขายของกจกรรมประจ าวน ดงน

3.1 หลกการจดกจกรรมประจ าวน 3.1.1 ก าหนดระยะเวลาในการจดกจกรรมแตละกจกรรมใหเหมาะสมกบวยของเดกในแตละวน

3.1.2 กจกรรมทตองใชความคด ทงในกลมเลกและกลมใหญไมควรใชเวลาตอเนองนานเกนกวา 20 นาท

3.1.3 กจกรรมทเดกมอสระเลอกเลนเสร เชน การเลนตามมม การเลนกลางแจง ฯลฯ ใชเวลาประมาณ 40 – 60 นาท

3.1.4 กจกรรมควรมความสมดลระหวางกจกรรมในหองและนอกหอง กจกรรมทใชกลามเนอใหญและกลามเนอเลก กจกรรมทเปนรายบคคล กลมยอยและกลมใหญ กจกรรมทเดกเปนผรเรมและผสอนเปนผรเรม และกจกรรมทใชก าลงและไมใชก าลงจดใหครบทกประเภท ทงนกจกรรมทตองออกก าลงกายควรจดสลบกบกจกรรมทไมตองออกก าลงกายมากนก เพอเดกจะไดไมเหนอยเกนไป

3.2 ขอบขายของกจกรรมประจ าวน การเลอกกจกรรมทจะน ามาจดในแตละวนตองใหครอบคลมสงตอไปน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

125

3.2.1 การพฒนากลามเนอใหญ เพอใหเดกไดพฒนาความแขงแรงของกลามเนอใหญ การเคลอนไหว และความคลองแคลวในการใชอวยวะตาง ๆ จงควรจดกจกรรม โดยใหเดกไดเลนอสระกลางแจง เลนเครองเลนสนาม เคลอนไหวรางกายตามจงหวะดนตร 3.2.2 การพฒนากลามเนอเลก เพอใหเดกไดพฒนาความแขงแรงของกลามเนอเลก การประสานสมพนธระหวางมอและตา จงควรจดกจกรรมโดยใหเดกไดเลนเครองเลนสมผส เลนเกมตอภาพ ฝกชวยเหลอตนเองในการแตงการ หยบจบชอนสอม ใชอปกรณศลปะ เชน สเทยน กรรไกร พกน ดนเหนยว ฯลฯ

3.2.3 การพฒนาอารมณ จตใจ และปลกฝงคณธรรมจรยธรรม เพอใหเดกมความรสกทดตอตนเองและผ อน มความเชอมน กลาแสดงออก มวนยในตนเอง รบผดชอบ ซอสตย ประหยด เมตตากรณา เออเฟอ แบงปน มมารยาท และปฏบตตนตามวฒนธรรมไทยและศาสนาทนบถอ จงควรจดกจกรรมตาง ๆ ผานการเลนใหเดกไดมโอกาสตดสนใจเลอก ไดรบการตอบสนองความตองการ ไดฝกปฏบตโดยสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม ตลอดเวลาทโอกาสเอออ านวย

3.2.4 การพฒนาสงคมนสย เพอใหเดกมลกษณะนสยทด แสดงออกอยางเหมาะสมและอยรวมกบผอนอยางมความสข ชวยเหลอตนเองในการท ากจวตรประจ าวน มนสยรกการท างาน รจกระมดระวงความปลอดภยของตนเองและผอน จงควรจดใหเดกไดปฏบตกจวตรประจ าวนอยางสม าเสมอ เชน รบประทานอาหาร พกผอนนอนหลบ ขบถาย ท าความสะอาดรางกาย เลนและท างานรวมกบผอน ปฏบตตามกฎกตกาขอตกลงของสวนรวม เกบของเขาทเมอเลนหรอท างานเสรจ ฯลฯ 3.2.5 การพฒนาการคด เพอใหเดกไดพฒนาความคดรวบยอด สงเกต จ าแนกเปรยบเทยบ จดหมวดหม เรยงล าดบเหตการณ แกปญหา จงควรจดกจกรรมใหเดกไดสนทนาอภปรายแลกเปลยนความคดเหน เชญวทยากรพดคยกบเดก คนควาจากแหลงขอมลตางๆ ทดลองศกษานอกสถานท ประกอบอาหาร หรอจดใหเดกไดเลนเกมการศกษาทเหมาะสมกบวยอยางหลากหลาย ฝกการแกปญหาในชวตประจ าวน และในการท ากจกรรมทงทเปนกลมยอย กลมใหญ หรอรายบคคล 3.2.6 การพฒนาภาษา เพอใหเดกไดมโอกาสใชภาษาสอสารถายทอดความรสก ความนกคด ความรความเขาใจในสงตาง ๆ ทเดกมประสบการณ จงควรจดกจกรรมทางภาษาใหมความหลากหลายในสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร มงปลกฝงใหเดกรกการอาน และบคลากรทแวดลอมตองเปนแบบอยางทดในการใชภาษา ทงนตองค านงถงหลกการจดกจกรรมทางภาษาทเหมาะสมกบเดกเปนส าคญ

3.2.7 การสงเสรมจนตนาการและความคดสรางสรรค เพอใหเดกไดพฒนาความคดรเรมสรางสรรค ไดถายทอดอารมณความรสกและเหนความสวยงามของสงตาง ๆ รอบตวโดยใชกจกรรมศลปะและดนตรเปนสอ ใชการเคลอนไหวและจงหวะตามจนตนาการ ใหประดษฐสงตาง ๆ อยางอสระตามความคดรเรมสรางสรรคของเดก เลนบทบาทสมมตในมมเลนตาง ๆ เลนน า เลนทรายกอสรางสงตาง ๆ เชน แทงไม รปทรงตาง ๆ ฯลฯ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

126

การประเมนพฒนาการ การประเมนพฒนาการเดกอาย 3 – 5 ป เปนการประเมนพฒนาการทางดานรางกาย อารมณ

จตใจ สงคม และสตปญญาของเดก โดยถอเปนกระบวนการตอเนอง และเปนสวนหนงของกจกรรมปกตทจดใหเดกในแตละวน ทงนมงน าขอมลการประเมนมาพจารณาปรบปรง วางแผนการจดกจกรรมเพอสงเสรมใหเดกแตละคนไดรบการพฒนาตามจดมงหมายของหลกสตร การประเมนพฒนาการควรยดหลก ดงน 1. ประเมนพฒนาการของเดกครบทกดานและน าผลมาพฒนาเดก 2. ประเมนเปนรายบคคลอยางสม าเสมอตอเนองตลอดป 3. สภาพการประเมนควรมลกษณะเชนเดยวกบการปฏบตกจกรรมประจ าวน 4. ประเมนอยางเปนระบบ มการวางแผน เลอกใชเครองมอและจดบนทกไวเปนหลกฐาน 5. ประเมนตามสภาพจรงดวยวธการทหลากหลายเหมาะสมกบเดก รวมทงใชแหลงขอมลหลาย ๆ ดาน ไมควรใชการทดสอบ ส าหรบวธการประเมนทเหมาะสมและควรใชกบเดกอาย 3 – 5 ป ไดแก การสงเกต การบนทกพฤตกรรม การสนทนา การสมภาษณ การวเคราะหขอมลจากผลงานเดกทเกบอยางมระบบ

การจดหลกสตรสถานศกษา 1. จดมงหมายของหลกสตรสถานศกษา สถานศกษาหรอสถานพฒนาเดกปฐมวยตองด าเนนการจดท าหลกสตรสถานศกษารวมกบครอบครว ชมชน ทองถน หนวยงาน และสถานศกษาทงภาครฐและเอกชน ก าหนดจดหมายของหลกสตรทมงใหเดกมการพฒนาทกดาน ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาอยางเหมาะสมกบวย ความสามารถ ความแตกตางของบคคลเพอพฒนาเดกใหเกดความสขในการเรยนร เกดทกษะทจ าเปนตอการด ารงชวต รวมทงการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม คานยมทพงประสงคใหแกเดก 2. การสรางหลกสตรสถานศกษา หลกสตรสถานศกษาหรอสถานพฒนาเดกปฐมวยจะตองสนองตอการเปลยนแปลงทางสงคม เศรษฐกจ และปรบเปลยนใหสอดคลองกบธรรมชาตและการเรยนรของเดกปฐมวย ดงนนสถานศกษาหรอสถานพฒนาเดกปฐมวยควรด าเนนการจดท าหลกสตร ดงน 2.1 ศกษาท าความเขาใจเอกสารหลกสตรการศกษาปฐมวยและเอกสารหลกสตรอนๆ รวมทงศกษาขอมลเกยวกบตวเดกและครอบครว สภาพปจจบน ปญหาความตองการของชมชนและทองถน 2.2 จดท าหลกสตรสถานศกษา โดยก าหนดวสยทศน ภารกจ เปาหมาย คณลกษณะทพงประสงค สาระการเรยนรรายป การจดประสบการณ การสรางบรรยากาศการเรยนร การประเมนพฒนาการ สอและแหลงการเรยนร รวมทงจดท าแผนการจดประสบการณ ทงนสถานศกษาหรอสถานพฒนาเดกปฐมวยอาจก าหนดหวขออน ๆ ไดตามความเหมาะสมและความจ าเปนของสถานศกษาแตละแหง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

127

2.3 การประเมน เปนขนตอนของการตรวจสอบหลกสตรของสถานศกษา แบงออกเปน การประเมนกอนน าหลกสตรไปใช เปนการประเมนเพอตรวจสอบคณภาพของหลกสตรองคประกอบของหลกสตรหลงจากทไดท าแลว โดยอาศยความคดเหนจากผเชยวชาญ ผทรงคณวฒในดานตาง ๆ การประเมนระหวางการด าเนนการใชหลกสตรเปนการประเมนเพอตรวจสอบวาหลกสตรสามารถน าไปใชไดดเพยงใด ควรมการปรบปรงแกไขในเรองใด และการประเมนหลงการใชหลกสตร สรป

ทศทางในการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย เปนการจดการศกษาทมงเนนเดกเปนส าคญ โดยใหเดกแตละคนไดรบการสงเสรม เกดการพฒนา และเรยนร กาวหนาอยางสงสดเทาทเดกท าได ครผสอน ผบรหาร ผปกครอง ตลอดจนผเกยวของ ตองสรางแนวคดพนฐานการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย โดยรทนความเคลอนไหวในมตใหมแหงการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทมงเนนรปแบบการเรยนรของเดกเปนส าคญการจดการศกษาและสงแวดลอมการเรยนรส าหรบเดกปฐมวยจงไมควรเปนรปแบบมาตรฐานเดยวกนทกคนควรเปนไปตามหลกการจดเนนผเรยนเปนส าคญ เนนพฒนาการและธรรมชาตของเดก สนบสนนศกยภาพ และพฒนาการของผเรยนทงทางรางกาย อารมณ สงคม จตใจ และสตปญญา เนนสอดคลองตามแนวการจดการศกษาปฐมวย โดยเดกมสวนรวมในการเรยนร ลงมอปฏบตกจกรรมอยางสนกสนาน กลมกลนไปกบการเรยนการสอน เกดการเรยนรและความกาวหนาอยางสงสดในแตละคน ในสถานศกษาปฐมวยควรจดใหมการจดประสบการณทเนนเปาหมายการปลกฝงคณธรรมควบคกบการจดประสบการณดานความร โดยยดผเรยนเปนศนยกลาง ไดแก คณธรรมเรองความขยน ประหยด ซอสตย มวนย สภาพ สะอาด สามคค และมน าใจ จดการพฒนาเดกอยางมสวนรวม

ปจจบนสถานพฒนาเดกปฐมวยในประเทศ จดด าเนนงานโดยหนวยงานของรฐและเอกชน โดยมลกษณะการด าเนนงานใน 2 รปแบบใหญ ๆ คอ รปแบบโรงเรยน โดยจดชนเรยนระดบอนบาล 1 – 3 รบเดกอาย 3 – 6 ป สวนอกรปแบบหนงจะอยในรปศนยพฒนาเดก ซงจะรบเดกเขาดแลตงแตอาย 0 – 3 ป ทงนโดยมวตถประสงคในการอบรมเลยงดเพอสงเสรมและพฒนาเดกใหมความพรอมและความสามารถทเหมาะสมกบวย และมพนฐานเพยงพอทจะพฒนาในขนทสงตอไปไดอยางมนคง แบบฝกหดทายบทท 6

1. จงอธบายถงลกษณะการจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทย 2. นกศกษามความคดเหนเกยวกบนโยบายการจดการศกษาปฐมวยของไทยอยางไร 3. จงยกตวอยางแผนยทธศาสตรของรฐบาลทใชในการสงเสรมการจดการศกษาปฐมวย 4. ในการจดการศกษาปฐมวยนกศกษาตองยดหลกการอยางไร จงเขยนอธบาย 5. ใหนกศกษาอธบายทศทางการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย 6. จงวเคราะหปญหาของการจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

128

7. จงอธบายรปแบบและวตถประสงคของหนวยงานทจดการศกษาปฐมวยของไทย 8. ใหนกศกษาเปรยบเทยบลกษณะความเหมอนและความแตกตางของรปแบบสถานพฒนาเดก

ปฐมวยของไทย 9. ใหนกศกษาแสดงความคดเหนวาแนวโนมการจดการศกษาปฐมวยของไทยจะเปนอยางไร 10. จงว เคราะหปรชญาการศกษาปฐมวยและหลกการตามหลกสตรการศกษาปฐมวย

พทธศกราช 2546

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

129

เอกสารอางอง คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, ส านกงาน. (2547). หลกสตรการศกษาปฐมวยพทธศกราช 2546.

กรงเทพ ฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว. เลขาธการสภาการศกษา, ส านกงาน. (2550). นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5

ป) ระยะยาว พ.ศ. 2550 – 2559. กรงเทพ ฯ : ว.ท.ซ.คอมมวนเคชน. วฒนา ปญญฤทธ. (2542). การจดสภาพแวดลอมในสถานพฒนาเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : สถาบนราช

ภฏพระนคร. ........... (2551). เอกสารประกอบการสมมนา เรอง แผนพฒนาฉบบท 10 กบการจดการศกษา

ปฐมวย. 25 มนาคม 2551. วชาการ, กรม กระทรวงศกษาธการ. (2546). หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546. กรงเทพ

ฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว. เยาวพา เดชะคปต. (2550). การจดการเรยนรส าหรบเดกปฐมวย. กรงเทพ ฯ : มหาวทยาลยราชภฏ

สวนดสต เยาวพา เดชะคปต, สทธพรรณ ธรพงศและพรรก อนทมาระ. (2550). การบรหารจดการศกษา

ปฐมวย. กรงเทพ ฯ : มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ศกษาธการ, กระทรวง. (2548). นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย (0 – 5 ป)ระยะยาว

พ.ศ. 2549 – 2558. กรงเทพ ฯ :โรงพมพครสภาลาดพราว. สงบ ลกษณะ. (2542). “กรอบนโยบายและแผนการศกษาขนพนฐาน 12 ป” ใน แนวคดและนโยบาย

กระทรวงศกษาธการ. กรงเทพ ฯ :โรงพมพครสภาลาดพราว. สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกปฐมวย. (2542). การศกษาปฐมวย สรางชาต สรางชาต. กรงเทพ ฯ :

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. สาธารณสขแหงประเทศไทย, มลนธ. (2550). รปแบบการจดการศกษาปฐมวยของประเทศไทย.

กรงเทพ ฯ : กระทรวงสาธารณสข สรมา ภญโญอนนตพงษ. (2538). แนวคดสแนวปฏบต : แนวการจดประสบการณปฐมวยศกษา

(หลกสตรการศกษาปฐมวย). กรงเทพ ฯ : ดวงกมล. ........... (2550). การศกษาปฐมวย. กรงเทพ ฯ : มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. (2537). ประมวลสาระชดวชาสมมนาการปฐมวยศกษาหนวยท 1 –

8. นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. อมรชย ตนตเมธ. (2537). ประมวลสาระชดวชาการบรหารสถานศกษาปฐมวย หนวยท1 – 8.

นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. มตคณะรฐมนตรในการพฒนาเดกปฐมวย (0-5 ป) [Online] Available : http:// www.moe.go.th/

websm/news_online04.htm [2006, กนยายน 2].

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

130

ยทธศาสตรในการพฒนาเดกปฐมวยของไทย [Online] Available http://www.aihd.mahidol.ac. th/ [2008, มนาคม 28].

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

131

บทท 7 นวตกรรมทางการศกษาปฐมวย

การศกษาปฐมวยเปนการพฒนาเดก ตงแตแรกเกดถง ๕ ป บนพนฐาน การอบรมเลยงดและการสงเสรมกระบวนการเรยนร ทสนองตอธรรมชาต และพฒนาการของเดกแตละคน ตาม ศกยภาพ ภายใตบรบทสงคม-วฒนธรรม ทเดกอาศยอย ดวยความรก ความเอออาทร และความเขาใจของทกคน เพอสรางรากฐานคณภาพชวตใหเดกพฒนาไปสความเปนมนษยทสมบรณ เกดคณคาตอตนเองและสงคม (กระทรวงศกษาธการ2546:3) ในปจจบนการจดการศกษาปฐมวยมความเจรญกาวหนาทงในดานปรมาณและคณภาพอนสงผลตอคณภาพชวตของประชากรทดขน อยางไรกตามเนองดวยสงคมวถชวตและความเปนอยมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและซบซอนมากขนท าใหมปญหาและอปสรรคหลายประการในการพฒนาประเทศชาต ซงนกการศกษาปฐมวยไดพยายามศกษาและคนควา วจยคนหาแนวคดและวธการหรอการกระท าใหมๆ ซงหมายถงการน านวตกรรมมาใชเพอประโยชนในการขจดปญหาและอปสรรคทมใหนอยลงหรอหมดไปในทสด นวตกรรมทางการศกษา

จ ากดความของค าวา “นวตกรรมทางการศกษา” จงหมายถงสงประดษฐหรอวธการใหม ๆการเปลยนแปลง หรอปรบปรงของเกาใหเหมาะสมโดยมการทดลองหรอพฒนาจนเปนทนาเชอถอไดวาจะมผลดในทางปฏบตสามารถน าไปใชในระบบไดอยางมประสทธภาพนวตกรรมตรงกบค าวา “innovation” ในภาษาองกฤษ โดยทในภาษาองกฤษค ากรยาวา innovate นนมรากศพทมาจากค าภาษาลาตนวา innovareซงแปลวา “to renew” หรอ “ท าขนมาใหม”ซงนกวชาการหรอผเชยวชาญทางการศกษาจะมการคดและท าสงใหมอยเสมอ ดงนน นวตกรรมจงเปนสงทเกดขนใหมไดเรอยๆ สงใดทคดและท ามานานแลวกถอวาหมดความเปนนวตกรรมไป โดยจะมสงใหมมาแทน ในวงการศกษาปจจบน มสงทเรยกวา นวตกรรมทางการศกษา หรอ นวตกรรมการเรยนการสอน จะตองพยายามคนควาวธการใหม ๆ ในรปแบบตาง ๆ นน มอรตน (Morton,J.A.) ใหความหมาย “นวตกรรม” วาเปนการท าใหใหมขนอกครง(Renewal) ซง หมายถง การปรบปรงสงเกาและพฒนาศกยภาพของบคลากร ตลอดจนหนวยงานหรอองคการนน ๆ นวตกรรม ไมใชการขจดหรอลมลางสงเกาใหหมดไปแตเปนการ ปรบปรงเสรมแตงและพฒนา (boonpan edt01.htm) ไชยยศ เรองสวรรณ (2521 : 14) ไดใหความหมาย “นวตกรรม” ไว วาหมายถง วธการปฎบตใหมๆทแปลกไปจากเดมโดยอาจจะไดมาจากการคดคนพบวธการใหมๆขนมาหรอมการปรบปรงของเกาใหเหมาะสมและสงทงหลายเหลานไดรบการ ทดลอง พฒนาจนเปนทเชอถอไดแลววาไดผลดในทางปฎบตท าใหระบบกาวไปสจดหมายปลายทางไดอยางมประสทธภาพขน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

132

จรญ วงศสายณห(2520 : 37) ไดกลาวถงความหมายของ “นวตกรรม” ไววา “ในภาษาองกฤษเอง ความหมายกตางกนเปน 2 ระดบ โดยทวไป นวตกรรม หมายถง ความพยายามใด ๆ จะเปนผลส าเรจหรอไมมากนอยเพยงใดกตามทเปนไปเพอจะน าสงใหม ๆเขามาเปลยนแปลงวธการทท าอยเดมแลวกบอกระดบหนงซงวงการวทยาศาสตรแหงพฤตกรรม ไดพยายามศกษาถงทมาลกษณะ กรรมวธ และผลกระทบทมอยตอกลมคนทเกยวของ ค าวานวตกรรม มกจะหมายถงสงทไดน าความเปลยนแปลงใหมเขามาใชไดผลส าเรจและแผกวางออกไปจนกลายเปนการปฏบตอยางธรรมดาสามญ (บญเกอ ควรหาเวช , 2543) ประเภทของการใชนวตกรรมการศกษาในประเทศไทย

ประเภทของนวตกรรมการศกษาพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดมบทบญญตทเกยวของกบเทคโนโลยการศกษาและนวตกรรมการศกษาไวหลายมาตรา มาตราทส าคญ คอ มาตรา 67 รฐตองสงเสรมใหมการวจยและพฒนาการผลตและการพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษา รวมทงการตดตาม ตรวจสอบและประเมนผลการใชเทคโนโลยเพอการศกษา เพอใหเกดการใชทคมคาและเหมาะสมกบกระบวนการเรยนรของคนไทยและในมาตรา 22 "การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตนเองไดและถอวาผเรยนมความส าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ"การด าเนนการปฏรปการศกษาใหส าเรจไดตามทระบไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ดงกลาว จ าเปนตองท าการศกษาวจยและพฒนานวตกรรมการศกษาใหมๆ ทจะเขามาชวยแกไขปญหาทางการศกษาทงในรปแบบของการศกษาวจย การทดลองและการประเมนผลนวตกรรมหรอเทคโนโลยทน ามาใชวามความเหมาะสมมากนอยเพยงใด นวตกรรมทน ามาใชทงทผานมาแลวและทจะมในอนาคตมหลายประเภทขนอยกบการประยกตใชนวตกรรมในดานตางๆกลาวคอ นวตกรรม 5 ประเภท คอ

1. นวตกรรมทางดานหลกสตร 2. นวตกรรมการเรยนการสอน 3. นวตกรรมสอการสอน 4. นวตกรรมการประเมนผล 5. นวตกรรมการบรหารจดการ

1. นวตกรรมทางดานหลกสตร นวตกรรมทางดานหลกสตร เปนการใชวธการใหมๆ ในการพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบ

สภาพแวดลอมในทองถนและตอบสนองความตองการสอนบคคลใหมากขน เนองจากหลกสตรจะตองมการเปลยนแปลงอยเสมอเพอใหสอดคลองกบความกาวหนาทางดานเทคโนโลยเศรษฐกจและสงคมของประเทศและของโลก นอกจากนการพฒนาหลกสตรยงมความจ าเปนทจะตองอยบนฐานของแนวคดทฤษฎและปรชญาทางการจดการสมมนาอกดวย การพฒนาหลกสตรตามหลกการและวธการดงกลาวตองอาศย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

133

แนวคดและวธการใหมๆ ทเปนนวตกรรมการศกษาเขามาชวยเหลอจดการใหเปนไปในทศทางทตองการ นวตกรรมทางดานหลกสตรในประเทศไทย ไดแก การพฒนาหลกสตรดงตอไปน

ภาพท 7.1 นวตกรรมการศกษาดานหลกสตร 1.1 หลกสตรบรณาการ เปนการบรณาการสวนประกอบของหลกสตรเขาดวยกน

ทางดานวทยาการในสาขาตางๆ การศกษาทางดานจรยธรรมและสงคม โดยมงใหผเรยนเปนคนดสามารถใชประโยชนจากองคความรในสาขาตางๆ ใหสอดคลองกบสภาพสงคมอยางมจรยธรรม

1.2 หลกสตรรายบคคล เปนแนวทางในการพฒนาหลกสตรเพอการศกษาตามอตภาพ เพอตอบสนองแนวความคดในการจดการศกษารายบคคล ซงจะตองออกแบบระบบเพอรองรบความกาวหนาของเทคโนโลยดานตางๆ

1.3 หลกสตรกจกรรมและประสบการณ เปนหลกสตรทมงเนน กระบวนการในการจดกจกรรมและประสบการณใหกบผเรยนเพอน าไปสความส าเรจ เชน กจกรรมทสงเสรมใหผเรยนมสวนรวมในบทเรยน ประสบการณการเรยนรจากการสบคนดวยตนเอง เปนตน

1.4 หลกสตรทองถน เปนการพฒนาหลกสตรทตองการกระจายการบรหารจดการออกสทองถน เพอใหสอดคลองกบศลปวฒนธรรมสงแวดลอมและความเปนอยของประชาชนทมอยในแตละทองถน แทนทหลกสตรในแบบเดมทใชวธการรวมศนยการพฒนาอยในสวนกลาง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

134

2.นวตกรรมการเรยนการสอน

ภาพท 7.2 นวตกรรมการเรยนการสอน ทมา : http://kanokwan-1.blogspot.com/

เปนการใชวธระบบในการปรบปรงและคดคนพฒนาวธสอนแบบใหมๆ ทสามารถตอบสนองการเรยนรายบคคล การสอนแบบผเรยนเปนศนยกลาง การเรยนแบบมสวนรวม การเรยนรแบบแกปญหา การพฒนาวธสอนจ าเปนตองอาศยวธการและเทคโนโลยใหมๆ เขามาจดการและสนบสนนการเรยนการสอน ตวอยางนวตกรรมทใชในการเรยนการสอน ไดแก การสอนแบบศนยการเรยน การใชกระบวนการกลมสมพนธ การสอนแบบเรยนรรวมกน และการเรยนผานเครอขายคอมพวเตอรและอนเทอรเนต การวจยในชนเรยน ฯลฯ

3.นวตกรรมสอการสอน

ภาพท 7.3 นวตกรรมสอการสอน ทมา : ศนยศกษาพฒนาครและพฒนานวตกรรมการเรยนร

เนองจากมความกาวหนาของเทคโนโลยคอมพวเตอร คอมพวเตอรเครอขายและเทคโนโลย

โทรคมนาคม ท าใหนกการศกษาพยายามน าศกยภาพของเทคโนโลยเหลานมาใชในการผลตสอการเรยน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

135

การสอนใหมๆ จ านวนมากมาย ทงการเรยนดวยตนเองการเรยนเปนกลมและการเรยนแบบมวลชน ตลอดจนสอทใชเพอสนบสนนการฝกอบรม ผานเครอขายคอมพวเตอรตวอยาง นวตกรรมสอการสอน ไดแก

- คอมพวเตอรชวยสอน (CAI) - มลตมเดย (Multimedia) - การประชมทางไกล (Teleconference) - ชดการสอน (Instructional Module) - วดทศนแบบมปฏสมพนธ (Interactive Video) 4.นวตกรรมทางดานการประเมนผล เปนนวตกรรมทใชเปนเครองมอเพอการวดผลและประเมนผลไดอยางมประสทธภาพและท าได

อยางรวดเรว รวมไปถงการวจยทางการศกษา การวจยสถาบน ดวยการประยกตใชโปรแกรมคอมพวเตอรมาสนบสนนการวดผล ประเมนผลของสถานศกษา คร อาจารย ตวอยาง นวตกรรมทางดานการประเมนผล ไดแก

- การพฒนาคลงขอสอบ - การลงทะเบยนผานทางเครอขายคอมพวเตอร และอนเตอรเนต - การใชบตรสมารทการด เพอการใชบรการของสถาบนศกษา - การใชคอมพวเตอรในการตดเกรด ฯลฯ 5.นวตกรรมการบรหารจดการ เปนการใชนวตกรรมทเกยวของกบการใชสารสนเทศมาชวยในการบรหารจดการ เพอการ

ตดสนใจของผบรหารการศกษาใหมความรวดเรวทนเหตการณ ทนตอการเปลยนแปลงของโลกนวตกรรมการศกษาทน ามาใชทางดานการบรหารจะเกยวของกบระบบการจดการฐานขอมลในหนวยงานสถานศกษา เชน ฐานขอมล นกเรยน นกศกษา ฐานขอมล คณะอาจารยและบคลากร ในสถานศกษา ดานการเงน บญช พสด และครภณฑ ฐานขอมลเหลานตองการออกระบบทสมบรณมความปลอดภยของขอมลสง

นอกจากนยงมความเกยวของกบสารสนเทศภายนอกหนวยงาน เชน ระเบยบปฏบต กฎหมาย พระราชบญญต ทเกยวกบการจดการศกษา ซงจะตองมการอบรม เกบรกษาและออกแบบระบบการสบคนทดพอซงผบรหารสามารถสบคนขอมลมาใชงานไดทนทตลอดเวลาการใชนวตกรรมแตละดานอาจมการผสมผสานทซอนทบกนในบางเรอง ซงจ าเปนตองมการพฒนารวมกนไปพรอมๆ กนหลายดาน การพฒนาฐานขอมลอาจตองท าเปนกลมเพอใหสามารถน ามาใชรวมกนไดอยางมประสทธภาพ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

136

นวตกรรมการศกษาปฐมวย การศกษาปฐมวยเปนการพฒนาเดก ตงแตแรกเกดถง ๕ ป บนพนฐาน การอบรมเลยงดและการ

สงเสรมกระบวนการเรยนร ทสนองตอธรรมชาต และพฒนาการของเดกแตละคน ตาม ศกยภาพ ภายใตบรบทสงคม-วฒนธรรม ทเดกอาศยอย ดวยความรก ความเอออาทร และความเขาใจของทกคน เพอสรางรากฐานคณภาพชวตใหเดกพฒนาไปสความเปนมนษยทสมบรณ เกดคณคาตอตนเองและสงคม (กระทรวงศกษาธการ2546:3)ในปจจบนการจดการศกษาปฐมวยมความเจรญกาวหนาทงในดานปรมาณและคณภาพอนสงผลตอคณภาพชวตของประชากรทดขน อยางไรกตามเนองดวยสงคมวถชวตและความเปนอยมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและซบซอนมากขนท าใหมปญหาและอปสรรคหลายประการในการพฒนาประเทศชาต ซงนกการศกษาปฐมวยไดพยายามศกษาและคนควา วจยคนหาแนวคดและวธการหรอการกระท าใหมๆ ซงหมายถงการน านวตกรรมมาใชเพอประโยชนในการขจดปญหาและอปสรรคทมใหนอยลงหรอหมดไปในทสด นวตกรรมการจดการศกษาปฐมวยมมากมายในทนขอน าเสนอบางนวตกรรม ดงน

การจดการเรยนการสอนแนวบรณาการ(ขวญฟา รงสยานนท. 2551.27-34)

ภาพท 7.4 การจดการเรยนการสอนแนวบรณาการ ทมาของภาพประกอบ : http://www.myfirstbrain.com/thaidata/image.asp?ID=1716647

การจดการเรยนการสอนแนวบรณาการหมายถงการจดประสบการณการเรยนรทน าความรใน

ศาสตรตางๆ มาเชอมโยงผสมผสานเขาดวยกนอยางมความหมายเนนการพฒนาเดกโดยองครวมใหเดกไดประยกตใชความรและประสบการณในชวตประจ าวนและมทกษะในกระบวนการเรยนรผานการลงมอกระท า

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

137

การสอนแบบมอนเตสซอร

ภาพท 7.5 การสอนแบบมอนเตสซอร ทมาของภาพประกอบ : www.stcswalsh.org

การสอนแบบมอนเตสซอร เปนการสอนรปแบบหนงทเหมาะกบเดก ทงเดกพเศษละเดกปกต จะเนนผเรยนเปนส าคญโดยมแพทยหญงมาเรย มอนเตสซอร (Dr. Maria Montessori) เปนผรเรมจดการเรยนการสอนแบบนขนมา ส าหรบเดกทมความบกพรองทางสตปญญา มอนเตสซอร ไดใชวธการทคดขนเองน จนประสบผลส าเรจ และไดพฒนาวธการสอนตอมาจนสมบรณ เพอใชเปนวธการสอนส าหรบเดกทวๆ ไปจดหมายหลกของการสอนแบบมอนเตสซอรนน คอเดกจะเรยนไดดทสด โดยการอนญาตใหเดกไดคนพบสงตางๆ ดวยตนเอง การฝกฝนทางดานประสาทสมผสดวยการท างานดวยมอ เปนสงส าคญประการแรก ครและผปกครองไมควรบงคบใหเดกท าในสงทตนเองตองการ การใหรางวลและการลงโทษควรตองยกเลกไป และระเบยบวนยควรเกดมาจากความเปนอสระของเดก และแรงผลกดนทเดกท าใหเกดขนเองจากตวของเดกเอง

หลกสตรการสอนแบบมอนเตสซอร หลกสตรการสอนแบบมอนเตสซอร ดร.มาเรยมอนเตสซอร ผรเรมคดและจดตงวธการสอนแบบ

มอนเตสซอร จากความเชอในการจดการศกษาใหแกเดกในระยะเรมตนวา จดมงหมายในการใหการศกษาในระยะแรกนน ไมใชการเอาความรไปบอกใหเดก แตควรเปนการปลกฝงใหเดกไดเจรญเตบโตไปตามความตองการตามธรรมชาตของเขา การทจะชวยใหเดกไดเจรญเตบโตไปตามขนตอนของความสามารถนน ควรจะตองพฒนาการสอนใหสมพนธกบพฒนาการความตองการของเดก ทตองการจะเปนอสระในขอบเขตทก าหนดไวให ตลอดจนการจดสงแวดลอมอยางสมบรณ และพถพถน การสอนแบบมอนเตสซอร ไดมาจากการทมอนเตสซอรไดสงเกตเดกในสภาพทเปนจรงของเดก ไมใชสภาพทผใหญตองการใหเดกเปน จากการสงเกตเดก จงไดพฒนาวธการสอน การจดเตรยมสงแวดลอม และอปกรณการสอนตางๆ ขนมาใช โดยเรมตนจากการทดลองทโรงเรยน ทมอนเตสซอรเขาไปรบผดชอบ ทเรยกวา Casa Dei Bambini หรอ Children's House แลววธการสอนนจงไดแพรหลายตอไปจนทวโลกเชนในปจจบน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

138

แนวคดพนฐาน มอนเตสซอรเชอวา เราสามารถสรางสงคมทดและกอก าเนดโลกขนมาใหมไดโดยการใหการศกษา

ทดแกเดก เพราะเดกในวนนคอผใหญในวนหนาซงจะเปนผสรางสงคมใหมเดกแตละคนเปนผรเรมอนาคตใหม ดงนน เดกทกคนจงเปนอนาคตของเรา มอนเตสซอรเชอวาเราสามารถใชเดกเปนเครองมอในการเปลยนแปลงสงคม และแกไขปญหาปจจบนไดเพราะ ฉะนนการศกษาจงเปนสงส าคญส าหรบเดก เพราะการศกษาเปนหวใจขงการเปลยนแปลง และ มพนฐานแนวคดวา การเรยนรของเดกตองเกดจากการเหนอยางเปนรปธรรม การสมผส การไดหยบจบทดลองดวยตนเองตามรปแบบอยางมขนตอนและเปาหมาย เดกจะเรยนรอยางเขาใจจากการสมผส การใชสมาธและมวนยในตนเอง โดยมอปกรณเปนสอการสอนทส าคญทท าใหเดกพฒนาความรและความคดอยางมระบบ

การจดการเรยนการสอน การเรยนการสอนแบบมอนเตสเซอร ความส าคญจะอยทอปกรณการสอนหรอการเรยนร ใหเดก

ไดสมผสดวยมอของตนเอง อปกรณเปนองคประกอบหลกของกจกรรมทท าใหเดกเรยนรการแกไขใหถกตองไดดวยตนเอง โดยเนนการเรยนเรยนรเปนล าดบขนท ไมตองการใหเดกลองผดลองถก แตตองการสรางสมาธ ความมนใจ และความส าเรจในการเรยน หลกสตรมอนเตสซอรจะสงเสรมพฒนาการของเดกโดยมงใหเดกใชศกยภาพของตนในการพฒนาตนเองจากสงแวดลอมทครจดให ซงมการแบงหลกสตรพนฐานส าหรบเดกอาย 3-6 ป เปน 3 กลมใหญๆ ไดแก

1.การศกษาทางดานทกษะกลไก (Motor Education) 2.การศกษาทางดานประสาทสมผส (Education of the Senes) 3.การตระเตรยมส าหรบการเขยนและคณตศาสตร (Preparation for Writing and Arithmetic) บทบาทคร 1.เปนผสาธตครตองเตรยมอปกรณและกจกรรมตางๆ ใหพรอมส าหรบการเรยนของเดก เมอเปด

ชวโมงเรยนครตองใหเดกเลอกเลนตามความสนใจ ถาสงเกตพบเดกสนใจครจะใหเดกลองเลนเองกอน ถาครสงเกตวาเดกรวธการ แตหากครสงเกตพบวาเดกไมทราบวธเลนครตองสาธตน า ในบางกรณถาครพบวาเดกเลอกของเลนสงกวาความสามารถ ครตองเปลยนแปลงความสนใจเดกแลวจงใจใหเดกเลอกอปกรณทเหมาะกบการเรยนรใหม

2.เปนผวนจฉยครตองแปลความหมายการแสดงออกของเดกและเชอมโยงสการสอนเพอการเรยนรในระหวางการเลนอปกรณ ตามหลกของครมอนเตสซอร ครตองมความสามารถในการสงเกตเดกทงดานการคด การกระท าและการพฒนาของเดก โดยการดอยใกลๆ ครตองใชสายตาในการประเมนความคดเดก การพดสนทนาตอบโตความตองการและการกาวเดนทางปญญา แลวแปลความหมายสงทเดกตองการ

3.เปนผสนบสนนการคดแกปญหาระหวางเดกท ากจกรรมการเรยนร ถามปญหาครตองแกไข ดวยการสนบสนนใหเดกคดแกปญหา ดวยค าถามหรอบางครงสาธตใหเดกดใหม เพอใหเดกไดคดแลว

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

139

น าไปแกไขการกระท าของตนทน าไปสการเรยนรและความส าเรจ ในการเลนกบชดอปกรณนนๆ ในขณะเดยวกนครตองชกชวนใหเดกชอบและสนกกบชดอปกรณดวย

4.เปนผประเมนความกาวหนาในการเรยนรของเดกชดอปกรณแตละชดของมอนเตสซอรจะมจดประสงคของการเรยนรเฉพาะ การสงเกตของครในขณะเดกเรยนรจากอปกรณ และการบนทกความสามมารถในการเรยนรของเดกจะชวยใหครทราบการเรยนรของและสามารถรายงานผลความกาวหนาใหแกผปกครองไดทราบ

ปรชญาและหลกการสอน 1.เดกจะตองไดรบการยอมรบนบถอ เดกจะตองไดรบการยอมรบนบถอในสภาพทแตกตางไปจาก

ผใหญ 2.เดกทมจตซมซบได มนษยเรานเปนผใหการศกษาแกตนเองและเปรยบจตของเดกเหมอน

ฟองน า ซงจะซมซบขอมลจากสงแวดลอม 3.ชวงเวลาหลกของชวต คอ คอชวงเวลาทส าคญทสด ส าหรบการเรยนรในระยะแรกเปนชวง

พฒนาสตปญญาและเดกสามารถเรยนทกษะเฉพาะอยางไดอยางด 4. การเตรยมสงแวดลอม มอนเตสซอรเชอวา เดกเรยนไดดทสดในสภาพการจดส งแวดลอมทได

ตระเตรยมเอาไวอยางมจดหมายการจดเตรยมสงแวดลอมเชนนเพอใหเดกไดมอสระจากการควบคมของผใหญ

5. การศกษาดวยตนเอง เดกสามารถเรยนไดดวยตนเองจากการทเดกมอสระในสงแวดลอมทจดเตรยมไวอยางสมบรณ

จดมงหมายของการศกษา ชวยพฒนาหรอใหเดกมอสระในดานบคลกภาพของเดกในวถทางตางๆอยางมากมายสงแวดลอม

ของโรงเรยนระบบมอนเตสเซอร คอ การจดระบบเพอสะทอนถงศกยภาพทแทจรง และความตองการของเดก เพอเดกจะไดพฒนาบคลกภาพของเขาลกษณะการสอนระบบนเดกจะกาวหนาไปตามธรรมชาตตามพฒนาการ ของเดก เดกมอสรภาพในการเลอกจากสงแวดลอมทมสงตางๆซงสนองความพอใจและความตองการภายในของเขาเปนการจดระบบของตนเองเพอเดกจะไดปรบตวเขากบสภาพของสงคมและสงมชวตตางๆ การสอนแบบมอนเตสซอรเปนการสอนทเนนเดกเปนรายบคคลในชนเรยนทคละอายและค านงถงเดกเปนหลกในการจดการเรยนรตามความสนใจและความตองการตามธรรมชาตของเดกหลกสตรแบงออกเปน 3กลมคอ 1. กลมประสบการณชวต 2. กลมประสาทสมผส 3. กลมวชาการ

ขอดของวธการเรยนแบบนคอเดกมอสระในการปฏสมพนธกนระหวางเดกเดกกบผใหญและการท างานกบอปกรณตางๆทไดจดไวอยางมระบบเปนกลมตามหลกสตรเปนหองเรยนทสงบเดกรจกเคารพขอตกลง กฎระเบยบท าใหเดกมวนยในตนเองแตมขอจ ากดวาเดกจะมความบกพรองทางดานสงคมเนองดวยเดกจะท างานเปนรายบคคลเปนสวนใหญเดกจะขาดความคดสรางสรรคและจนตนาการจากการทเดกตองสงเกตการสาธตอปกรณจากครแลวท าตามแบบ (จรพนธ พลพฒน. 2551.35-44)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

140

การสอนแบบวอลดอรฟ

ภาพท 7.6 การสอนแบบวอลดอรฟ ทมาของภาพประกอบ : www.stcswalsh.org

มรากฐานมาจากมนษยปรชญา (Anthroposophy) โดย ดร.รดอรฟ สไตเนอร (Rudolf Steiner) โรงเรยนแนววอลดอรฟแหงแรกตงขนในชวงสงครามโลกครงท 1 โดยการสนบสนนของเอมล มอลล (Emil Molt) การศกษาแนววอลดอรฟมเปาหมายเพอพฒนามนษยไปสความเปนมนษยทสมบรณครวอลดอรฟจงเรม ตนยามเชาดวยการมาแตเชาเพอเตรยมหองเรยน และรวมกนทองบทกลอน เพอย าเจตจ านงความตงใจในการปฏบตอาชพคร และบางครงในบางโอกาส ในตอนเยน ครกจะทองกลอนเพอน าพาจตใจใหสงบ ครวอลดอรฟรนพๆจะแนะน าครรนนองเสมอวา หากเธอมปญหาทแกไขไดยากกบเดกๆในหองเรยนของเธอ ควรพาปญหานกลบไป หลบฝนไปกบปญหาน เผอวา...ในยามค าคน โลกจตวญญาณทเธอไดสมผสยามทเธอหลบ จะชวยเธอได..ดวยเชอวา ไมวาจะเปนงานใดๆ หากเรมตนดวยความตงใจ มเจตจ านงอนมงมนเพอจะท าสงนน การงานเหลานนยอมขบเคลอนตอไปไดเหมอนลอหมนไดขยบขบออกจากทจอดแลว ระหวางทางเปนประสบการณทนาเกบเกยว เพลดเพลนเผชญอปสรรคไปอยางคนรตว ฝกสตไปกบการงานทท าตรงหนา ยมรบกบโชคชะตาทไดมาเดนในเสนทางสาย “ คร ”

นวตกรรมการศกษาแนววอลดอรฟมรากฐานมาจากมนษยปรชญา (Anthroposophy)โดย ดร.รดอรฟ สไตเนอร (Rudolf Steiner 1861-1925) ไดน ามาจดการศกษาในโรงเรยนทมเปาหมายเพอพฒนามนษยไปสความเปนมนษยทสมบรณ ดวยการพฒนากาย (Body) จต (Soul) และจตวญญาณ (Spirit)ใหบรรลถง ความด (Good) ความงาม (Beauty) ความจรง (Truth) แนวคดของมนษยปรชญาทเปนรากฐานส าคญในการจดการศกษาวอลดอรฟ เชอวา เมอมองดการเกดและเตบโตของเดกคนหนง เราจะเหนไดวา กาย (Body) เปนสวนทพอแมเตรยมไวใหในโลก สวนจตวญญาณ (spirit) เปนจตเดมแทของเดกเองท มาจากโลกเบองบน และเชอมโยงกนดวยวญญาณ (Soul) พอแมและครมสวนชวยใหการเชอมโยงนเปนไปอยางราบรนกลม กลนความส าคญของครในอนบาลวอลดอรฟ จงตองเรยนรทจะเขาใจ “เดกตามธรรมชาต” (Natural Childhood) และภาวะกงฝน (Dreamy stated) ทมอยในวยเดก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

141

การศกษาจงเสมอนการท าหนาทปลกใหเดกคอยๆตนขนมาในโลก หาวธเชอมโยงเดกสโลกทเขาไดลงมาเกดครยงตองใสใจในการเตรยมสงแวดลอม สถานท อาคาร หองเรยน บรเวณสวน ตลอดจนเครองมอเครองใช และของเลนทเดกเลน ใหเดกสามารถเชอมโยงทมาทไปในธรรมชาตได ตลอดจนพลงธรรมชาตของโลก คอ ดน น า ลม ไฟ ครไดน ามาประสานในกจกรรมตางๆในอนบาลวอลดอรฟอยางมศลปะ เพอใหเดกไดเขาถงธรรมชาตอนแทจรงของโลก และแบงขนพฒนาการของเดก ดงน

*(0 – 7 ป) กาย (Body) พฒนาผานพลง เจตจ านง (Will) การมงมนลงมอท าใหส าเรจ *(7 – 14 ป) จต (Soul) พฒนาผานความรสก (Feeling) เขาถงความงาม และศลปะแบบตางๆ *(14 – 21 ป) จตวญญาณ (Spirit) พฒนาผานความคด (Thinking) การตระหนกร ในคณธรรม ความด ครอนบาลยงตองใหความส าคญในการจดการศกษาใหเหมาะสมกบอายและความสามารถตามวย

ของเดก ใหเกดความสมดลกน เกณฑอายของระดบอนบาลวอลดอรฟ คอ กอน 7 ขวบ หรอกอนฟนแทจะขนมนษยปรชญายงไดเผยภาพลกษณของมนษยอนประกอบไปดวย กาย 4 กาย ไดแก รางกาย กายพลงชวต กายความรสก กายตวตน ถงแมวากายทง 4 จะมาพรอมกนเมอคนเราเกดมาในโลก แตกคอยๆเผยออกมาทละกายทกๆรอบ 7 ป จนเดกอาย 21 ป จงมกายทง 4 ครบสมบรณ หากในระหวางนน มการสนบสนนทางการศกษาอยางถกตองเหมาะสมแกเดก จะยงเปนประ โยชนตอการพฒนาเดกใหเปนมนษยทสมบรณ ในระดบอนบาล เปนขนตอนทก าลงสรางรางกายและบมเพาะกายพลงชวต การศกษาส าหรบเดกอนบาล ควรสงเสรมพลงเจตจ านง (Will) ของเดกและการรกษาจงหวะในชวตประจ าวน (Rhythm of life) ของเดกใหมความสม าเสมอ นอกจากน มนษยยงรบรโลกผานสมผส ทง 12 แตในระดบอนบาล เดกๆรบรดวยสมผส 4 อยางขนพนฐาน ไดแก

*สมผสรทผวกาย (Touch) *สมผสรพลงชวต (Life) *สมผสรการเคลอนไหว (Movement) *สมผสรความสมดล (Balance)

ความรดานสมผสร เปนประโยชนอยางยง เมอครน าไปเปนแนวทางในการจดกจกรรมใหเดกในอนบาลวอลดอรฟ

ทมาของการศกษาแนววอลดอรฟ ในชวงสงครามโลกครงท 1 โรงเรยนแหงแรกตงขนโดยการสนบสนนของ เอมล มอลล (Emil

Molt) ซงเปนผอ านวยการโรงงานยาสบวอลดอรฟ แอสโทเรยล ทสตทการท ประเทศเยอรมน ถงแมจะท างานดานอตสาหกรรม แตเขากเหนดวยกบความคดดานมนษยปรชญาของ ดร. รดอรฟ สไตเนอร และตองการเปลยนทศทางของสงคมในเวลานน เขาไดเชญรดอรฟ สไตเนอรไปบรรยายแนวคดดานมนษยปรชญาใหคนงานในโรงงานฟง จงเกดกลมคนทมความเหนรวมกนวา หากจะใหความคดเชนนเปนจรงได ตองใหเกดขนในคนรนหลง เขาจงจดตงโรงเรยนขนในโรงงาน ชอโรงเรยนวอลดอรฟ ด าเนนการสอนลกหลานของคนงาน ตงแตปค.ศ. 1919 เปนการศกษาระดบประถม ซงตอมาภายหลง ไดขยายแนวคดมาในระดบอนบาล จนบดนกวา 90 ปแลว การศกษาวอลดอรฟ ทงระดบประถมและอนบาลไดแผขยายไปทวโลก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

142

การศกษาแนวนมความเชอวาโรงเรยนคอบานครคอแมนกเรยนคอลก กจกรรมการเรยนการสอนในโรงเรยนอนบาลคอกจกรรมงานบานในชวตประจ าวนเนนการจดบรรยากาศในการเรยนใหเหมาะสมจดสในหองจดแสงสวางใหพอเหมาะสวยงามเดกจะเรยนรทกสงทกอยางรอบตวดวยการเลยนแบบครและผปกครองเปนแบบอยางทดใหเดกเหน

ขอด เดกมความพรอมทกดาน ทงจตใจรางกายและความคดสรางสรรคทส าคญพวกเขาเตบโตขนอยางทเขาใจการเอออาศยซงกนและกนของสรรพชวตในโลกชอบลงมอท างานดวยตนเองและเขาสงคมไดเปนอยางด(อภสร จรลชวนะเพท. 2551.45-52)

การสอนแบบโครงการ(Project Approach)

ภาพท 7.7 การสอนแบบโครงการ (Project Approach)

(ทมาของภาพประกอบ : http://sombunwit.ac.th//wp-content/uploads/2013/11/P362.jpg การสอนแบบโครงการหรอแบบโครงงาน Project Approach วงการศกษาของไทยใชชอ “การ

สอนแบบโครงการ” ในระดบปฐมวยศกษาหรอระดบอนบาลศกษา และ ใชชอ การสอนแบบโครงงาน ในระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษา การสอนดงกลาวเปนวธการหนงในหลายวธทสงเสรมใหเดกเกดการเรยนรโดยการสรางความรดวยตนเอง นบเปนตวอยางทดส าหรบการปฏบตทเหมาะสมและการเรยนรทมความหมายเตมไปดวยความกระตอรอรนของเดกปฐมวย

ความหมายของโปรเจคแอพโพส (Project Approach) เปนวธการสอนรปแบบหนงทไดใหโอกาสเดกปฐมวยเรยนรโดยการสบคนขอมลอยางล กในหว

เรองทเดกสนใจ มคาตอการเรยนร การสบคนอาจท าโดยเดกกลมเลก ๆ หรอเดกทงชนรวมกนหรออาจเปนเพยงเดกคนใดคนหนง เพอหาค าตอบจากค าถามทเดกรวมกนคดดวยกนกบเพอนหรอรวมกนคดกบคร และท าใหเกดกระบวนการสบคนขนมา ทงนหวเรองทน ามาสบคนมกจะมความหมายตอตวเดก เชน บาน รถยนต รถเมล เครองบน โรงพยาบาล เปนตน นอกจากนยงสามารถบรณาการเขาในหลกสตรปฐมวยได

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

143

หลากหลายวธ ขนอยกบครและสถานศกษาทน าไปใช หรอบรณาการเนอหาเกยวกบ คณตศาสตร วทยาศาสตร รวมทงภาษา ในขณะท าโครงการไดอกดวย

นกการศกษาสวนใหญมความคดเหนตรงกนเกยวกบการจดประสบการณแบบโครงการวาเปนวธการสอนทสงเสรมและสนบสนนใหเดกไดศกษา คนควาอยางลกซง ในหวขอทตนสนใจ ดวยการบรณาการวชาการตาง ๆ เขาดวยกน วธนจงเปนการสงเสรมการเรยนรอยางมความหมาย รวมทงยงเนนการใหความรวมมอชวยเหลอซงกนและกน และยดหยนตามความสนใจ และความตองการของเดก (จรภรณ วสวต,2544)

ทมาแนวคด “Project Approach” เรมจากความเคลอนไหวของนกการศกษากลมพพฒนนยม (Progressive) ในประเทศสหรฐอเมรกา ชวงศตวรรษท 19 – 20 จอหน ดวอ ไดเขยนบทความและหนงสอทเกยวกบการสรางประสบการณทางการศกษา ทจะชวยสงเสรมใหเดกเกดความตระหนกในชมชนรวมกน และไดน าโครงการเขาไปใชในโรงเรยนทดลองทมชอเสยงแหงหนง ในป ค.ศ. 1943 ลซ สปราค มทเชลล (Lucy Spraque Mitchell) ไดน านกศกษาของวทยาลยการศกษาแบงกสตรท เมองนวยอรก ออกศกษาสงแวดลอม และไดสอนครใหรจกวธการใชโครงการวธสอนทพฒนาโดยวทยาลยการศกษาแบงกสตรทน มสวนคลายคลงอยางมากกบการสอนการใชโครงการวธการสอนทแบบโครงการ สวนในชวง 30 ป ทผานมา ครโรงเรยนกอนประถมศกษาเมองเรกจโอ เอมเลย ประเทศอตาล ไดประสบความส าเรจในการน าโครงการเขาไปใชกบเดกปฐมวย แตลกษณะโครงการสวนใหญโนมเอยงไปทางการเรยนรภาษากราฟก (เขยนภาพลายเสน) และขอมลทขยายการเรยนของเดกผานโครงการรวมทงบทบาทของครและพอแมในงานโครงการ

การน าแนวคดการสอนแบบโครงการประยกตใชในการเรยนการสอน ในระดบปฐมวยศกษา หรอการสอนแบบโครงการจะปรากฏกจกรรม 5 ลกษณะในแตละระยะ

ของการท าโครงการ ซงเสมอนขนตอนการสอนแบบโครงการกจกรรมทง 5 ลกษณะประกอบดวย 1. การอภปราย ในงานโครงการครสามารถแนะน าการเรยนรใหเดก และชวยใหเดกแตละคนม

โอกาสแลกเปลยนสงทตนท ากบเพอน การพบปะสนทนากนในกลมยอย หรอกลมใหญทงชนท าใหเดกมโอกาสทจะอภปรายแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน

2. การศกษานอกสถานท หรองานในภาคสนาม เปนกระบวนการทส าคญของการท าโครงการประสบการณในระยะแรกครอาจพาไปศกษานอกหองเรยน เรยนรสงกอสรางตางๆทอยรอบบรเวณโรงเรยนเชน รานคา ถนนหนทาง ปายสญญาณ งานบรการตาง ๆ ฯลฯ จะชวยใหเดกเขาใจโลกทแวดลอม มโอกาสพบปะกบบคคลทมความรเชยวชาญในหวเรองทเดกสนใจ ซงถอเปนประสบการณการเรยนรขนแรกของงานศกษาคนควา

3. การน าเสนอประสบการณเดม เดกสามารถทบทวนประสบการณเดมในหวเรองทนาสนใจ มการอภปรายแสดงความคดเหนในประสบการณทเหมอนหรอแตกตางกบเพอน รวมทงแสดงค าถามทตองการสบคนในหวเรองนนๆ นอกจากนเดกแตละคนสามารถทจะเสนอประสบการณทตนมใหเพอนใน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

144

ชนไดรดวยวธการอนหลากหลายเสมอนเปนการพฒนาทกษะเบองตน ไมวาจะเปนการวาดภาพ การเขยน การใชสญลกษณทางคณตศาสตร การเลนบทบาทสมมต และการกอสรางแบบตาง ๆ

4. การสบคน งานโครงการเปดกวางใหใชแหลงคนควาขอมลอยางหลากหลายตามหวเรองทสนใจเดกสามารถสมภาษณพอแม ผปกครองของตนเอง บคคลในครอบครว เพอนนอกโรงเรยน สามารถหาค าตอบของตนดวยการศกษานอกสถานท สมภาษณวทยากรทองถนทมความรอบรในหวเรอง อาจส ารวจ วเคราะหวตถสงของตนเอง เขยนโครงราง หรอใชแวนขยายสองดวตถตาง ๆ หรออาจใชหนงสอในชนเรยนหรอในหองสมดท าการคนควา

5. การจดแสดง การจดแสดงท าไดหลายรปแบบ อาจใชฝาผนงหรอปายจดแสดงงานของเดก เปนการแลกเปลยนความคด ความรทไดจากการสบคนแกเพอนในชน ครสามารถใหเดกในชนไดรบทราบความกาวหนาในการสบคนโดยจดใหมการอภปราย หรอการจดแสดงทงจะเปนโอกาสใหเดกและครไดเลาเรองงานโครงการทท าแกผมาเยยมเยยนโรงเรยนอกดวยลกษณะทง 5 ประการดงทกลาวมา จะปรากฏในแตละระยะของงานโครงการ ซงมอย3 ระยะ คอ (พชร ผลโยธน,2551)

ระยะท 1 เรมตนโครงการ : ทบทวนความรและความสนใจของเดก เดกและครจะใชเวลาสวนใหญในการอภปรายเพอเลอกและปรบหวเรองทจะท าการสบคน หวเรองอาจเสนอโดยเดก หรอครและเดกรวมกนโดยใชหลกในการเลอกหวเรองดงน

1. เลอกหวเรองทเกยวกบประสบการณทเดกมอยทกวน อยางนอยเดกประมาณ 2 – 3 คน ควรคนเคยกบหวเรอง และจะชวยในการตงประเดนค าถามเกยวกบหวเรอง

2. ทกษะพนฐานทางการรหนงสอและจ านวน ควรถกบรณาการอย ในหวเรองทท าโครงการรวมทงวทยาศาสตร คณตศาสตร และภาษา เชน การถามค าถาม การสงเกต การนบ การท ากราฟ การสเกตซภาพ การปน การประดษฐ ฯลฯ

3. หวเรองทเลอกควรใชเวลาท าโครงการไดอยางนอย 1 สปดาห และเหมาะทจะท าการส ารวจคนควาทโรงเรยนมากกวาทบานเมอไดหวเรองแลว ครควรเรมท าแผนททางความคด (Mind map) หรอ ใยแมงมม(Web) เพอระดมความคดรวมกบเดกในหวเรองนน และจดแสดงแผนททางความคดทท าไวภายในชนเรยน ซงขอมลตาง ๆทไดสามารถใชในการสรป อภปราย ระหวางท าโครงการ และยงสามารถเชอมโยงไปยงหวเรองยอยไดอกนอกจากน ในชวงอภปรายระดมความคด ครจะทราบวาเดกมประสบการณในหวเรองนนเพยงใดทเดกจะเสนอประสบการณและแสดงแนวคดสงทตนเขาใจในรปแบบตาง ๆ ตามความเหมาะสมของวย เชนเดกปฐมวยอาจใชการเขยนภาพ เลนบทบาทสมมต ฯลฯ ครจะเปนผชวยใหเดกเสนอค าถามทตองการสบคนค าตอบ จดหมายเกยวกบหวเรองทจะสบคนถกสงไปยงบานของเดก ครจะเปนผกระตนใหพอแมพดคยกบเดกเกยวกบหวเรองเพอแลกเปลยนประสบการณ ครจะชแนะวธสบคนเพอใหเดกแตละคนไดท างานตามศกยภาพโดยใชทกษะพนฐานทางการสราง การวาดภาพ ดนตร และบทบาทสมมต

ระยะท 2 พฒนาโครงการ : ใหโอกาสเดกคนควา และมประสบการณใหมเปนงานในภาคสนาม ประกอบดวยการสบคนตามแหลงขอมลตาง ๆ ระยะนถอเปนหวใจของโครงการ ครจะเปนผจดหา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

145

จดเตรยมแหลงขอมลใหเดกสบคน ไมวาจะเปนจรง หนงสอ วสดอปกรณตาง ๆหรอแมแตการออกภาคสนามหรอไปศกษานอกสถานท หรอนดหมายผเชยวชาญ วทยากรทองถน เพอใหเดกไดท าการสบคน สงเกตอยางใกลชด และบนทกสงทพบเหน เขยนภาพทเกดจากการสงเกต จดท ากราฟ แผนภม ไดอะแกรม หรอสรางแบบตาง ๆ ส ารวจ คาดคะเน มการอภปรายเลนบทบาทสมมตเพอแสดงความเขาใจในความรใหมทได

ระยะท 3 สรปโครงการ : ประเมน สะทอนกลบ และแลกเปลยนงานโครงการเปนระยะสรปเหตการณ รวมถงการเตรยมเสนอรายงานและผลทไดในรปของการจดแสดงการคนพบ และจดท าสงตาง ๆ สนทนา เลนบทบาทสมมต หรอจดน าชมสงทไดจากการกอสรางครควรจดใหเดกไดแลกเปลยนสงทตนเรยนรกบผอน เดกสามารถชวยกนเลาเรองการท าโครงการใหผอนฟงโดยจดแสดงสงทเปนจดเดนใหเพอนในชนเรยนอน คร พอ แม ผปกครอง และผบรหารไดเหน ครจะชวยเดกเลอกวสดอปกรณทจะน ามาแสดง ซงการท าเชนนเทากบชวยใหเดกทบทวนและประเมนโครงการทงหมด ครอาจเสนอใหเดกใชจนตนาการ ความรใหมทไดผานทางศลปะ ทางละคร สดทายครน าความคดและความสนใจของเดกไปสการสรปโครงการ และอาจน าไปสหวเรองใหมของโครงการตอไป

คณคาของโครงการ ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต มงเนนใหสอน โดยเนนผเรยนเปนส าคญการสอนโดยการ

ท าโครงการเปนวธหนง โดยแบงโครงการออกเปน 2 ประเภท คอ (วมลศร สวรรณรตน,2544) 1. โครงการตามสาระการเรยนร เปนโครงการทนกเรยนมกรอบการท างานภายใตวตถประสงค

ของการเรยนรในเนอหาแตละเรอง 2.โครงการตามความสนใจ นกเรยนอาสาสมครท าตามความสนใจจากการสงเกตจากความสนใจ

สวนตว ประเภทของโครงการ เนองจากโครงการ คอ การแกปญหาหรอขอสงสยของนกเรยน โดยใชกระบวนกา รทาง

วทยาศาสตร ถาเนอหาหรอขอสงสยตรงกบรายวชาใด กจดเปนโครงการในรายวชานน ๆ จงแบง โครงการตามการไดมาซงค าตอบของกระบวนการทางวทยาศาสตรออกเปน 4 ประเภท คอ

1. โครงการประเภทการส ารวจและรวบรวมขอมล 2. โครงการประเภททดลอง 3. โครงการประเภทสงประดษฐ 4. โครงการประเภททฤษฏ บทบาทของครทปรกษาโครงการ (วมลศร สวรรณรตน, 2544) 1. ใชวธการตาง ๆ ทจะกระตนใหนกเรยนคดหวขอเรองโครงการ 2. จดหาสงอ านวยความสะดวก วสดอปกรณในการท าโครงการ 3. ตดตามการท างานอยางใกลชดเดกวยอนบาลควรค านงถงความปลอดภยเปนสงส าคญ 4. ใหก าลงใจในกรณทลมเหลว ควรแกปญหาตอไป

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

146

5. ชแนะแหลงขอมล แหลงความร ผร เอกสารตาง ๆ ในการศกษาคนควา 6. ประเมนผลงาน สงผลงานเขารวมประกวด จดเวทใหแสดงความร แนวการจดประสบการณแบบโครงการ การจดประสบการณแบบโครงการ เปนวธการสอนทสงเสรมใหเดกไดมปฏสมพนธกบบคคล วตถ

สภาพแวดลอม โดยการทเดกไดศกษาคนควาเกยวกบหวขอ ทสนใจอยางลกซง เนนใหเดกมอสระในการคด การคนวธทจะไดค าตอบ จากค าถามทเดกตงขนดวยวธการตาง ๆ และน าเสนอสงทไดเ รยนร ความร ความเขาใจ และประสบการณทมเกยวกบหวขอทไดท าโครงการ การท าโครงการเดกอาจจะท าเปนกลมเลก ๆ ทมความสนใจรวมกน หรอเปนรายบคคล ในแตละโครงการจะใชเวลานานกวา 1 สปดาหกได ขนอยกบความสนใจของเดก โดยลกษณะการจดประสบการณแบบโครงการ แบงออกไดดงน (จรภรณ วสวต, 2544)

ระยะเตรยมการวางแผนเขาสโครงการ เปนระยะทเดกและครคดเลอกหวขอทศกษาในโครงการโดยครและเดกรวมกนคดและตดสนใจเลอกหวขอเพอน ามาท าโครงการรวมกนและชวยกนระดมสมองท าแผนภมเครอขายการเรยนร

ระยะท 1 เรมตนโครงการ เปนระยะทเดกน าประสบการณ ทมเกยวกบหวขอมาน าเสนอ แลกเปลยน ความคดเหนและรวมกนคดหาวธการทจะคนหาค าตอบเกยวกบประเดนตาง ๆทสนใจซงระยะนถอเปนพนฐานของความเขาใจทส าคญในการพฒนาโครงการในระยะตอไป

ระยะท 2 พฒนาโครงการ เปนระยะทเปนหวใจของโครงการทเดกไดศกษาคนควาหาค าตอบเกยวกบหวขอในเรองทสนใจ และน ามาเสนอความรทไดรบออกมาในรปแบบของกจกรรมและผลงานตาง ๆ ทแสดงใหเหนถงความร ความเขาใจ ทกษะในการเรยนร

ระยะท 3 สรปโครงการ เปนระยะทสรปสงทไดเรยนรและน าเสนอผลงานตาง ๆ ทไดท าในโครงการเพอใหผปกครอง คร เพอน ผสนใจไดรบทราบและแลกเปลยนความรเกยวกบหวขอทท า

ความรทเดกจะไดรบเมอท าโครงการ Piaget ไดกลาววาความรจากการจดประสบการณแบบโครงการ ม 3 ประเภท ไดแก 1. ความรทางกายภาพ (PhysicalKnowledge) เปนความรทอยบนพนฐานของประสบการณท

เกดจากการกระท ากบวตถ และการสงเกตปฏกรยาสะทอนกลบ ซงความรประเภทนจะไมมทางสรางขนไดหากเดกไมมขอมลทเกดจากปฏรยาสะทอนกลบจากวตถ เชนการสงเกตการณจม และการลอยของวตถชนดตาง ๆ หรอการเปลยนแปลงของสงตาง ๆ เปนตน แตอยางไรกตามความรประเภทนไมสามารถทจะละเอยดละออไดหากไมมเหตผลทางตรรกะเขามา

2. ความรทางตรรกะ คณตศาสตร (Logio –MathematicalKnowledge) เปนความรทเกยวของกบผลของการกระท ากบวตถ ทใชการคาดการณถงผลทจะเกดไวในใจ ดงนน การเสนอแนะเกยวกบผลของการกระท า จะเกดขนกอนทวตถนนจะถกกระท า และเรองราวของความสมพนธทใชการแทนคาของวตถ เชนเรองจ านวน ซงไมไดอยในกลมวตถใด

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

147

3. ความรทางสงคม (Conventional ArbitryKnowledge) เปนความรทเกยวกบการปฏบตตนในสงคม เชนการปฏบตตามกฎขอบงคบหรอกฎหมาย การเรยนรและปฏบตตามประเพณตาง ๆ ของสงคม หรอ การเรยนรภาษาทใชในการพและเขยน เปนตน

กจกรรมทส าคญในการจดประสบการณแบบโครงการ การจดประสบการณแตละระยะ มกจกรรมทส าคญดงน (วมลศร สวรรณรตน, 2544)

1. การพดคยสนทนา (Discussion) การพดคยสนทนาเปนกจกรรมทส าคญในทกระยะของการท าโครงการ ไมควรใชเวลานานเกนไป

นอกจากนครควรเลอกเวลา และสถานทในการพดคยกบเดกทครพจารณาแลววาเหมาะสมในการพดคยกบเดกทงชน ขณะทเดกมความสนใจเกยวกบเรองใดเรองหนง แลวเดกตองการทปรกษาหรอ การแกปญหาตางๆนอกจากนการพดคยสนทนาเปนกจกรรมทเปดโอกาสใหเดกไดแลกเปลยนเรยนร ความเขาใจ และประสบการณของตนเองทมไปยงครและเพอนและรบรถงความรความเขาใจ และประสบการณของบคคลอน

วธการตงค าถามทกระตนความสนใจเดก มความส าคญอยางมากในการทครจะน าไปใชเพอกระตนความสนใจของเดก เพอใหเดกไดคด และพยายามคนหาค าตอบ ตลอดจนสงเสรมใหเดกไดแสดงออกทางความคด และแลกเปลยนประสบการณ เชน K_W_L เปนเทคนควธการกระตนความสนใจของเดก ตรวจสอบความรความเขาใจพนฐานทมเกยวกบหวขอ และเตรยมการในการเรยนรของเดก

What youKnow? อะไรทเดกอยากร What youWant? อะไรทเดกตองการ What youLearned? อะไรทเดกรแลว ยงมค าถามทสามารถกระตนความสนใจของเดกดงน เดกเหนอะไร , เดกรอะไรเกยวกบสงทพบ

เหน, คาดวาอะไรจะเกดขน, ไดเรยนรอะไรเกยวกบสงทคาดไว, เดกอยากเปนอะไร, อยากรอะไรเกยวกบอาชพน, รอะไรบางเกยวกบอาชพน เปนตน

2. การปฏบตงานภาคสนาม (Field Work) การปฏบตภาคสนามจะชวยใหเดกไดทงเปนผรบและผสรางความรซงเกดจากการทเดกไดมโอกาส

คนควาขอมลทเปนแหลงขอมล ปฐมภม และจะท าใหเดกสามารถเขาใจความรทไดรบในหองเรยนชดขน สงหนงทท าใหปฏบตภาคสนามมความส าคญตอการเรยนรของเดกวยอนบาล และทก ๆวยมาก เพราะเดกจะไดใชประสาทสมผสทง 5 คอ การมอง การไดยน การไดกลน การไดชม และความประทบใจ จะท าใหเดกเกดการเรยนรไดด

3. การน าเสนอ (Representation) การน าเสนอเปนกจกรรมทเดกไดถายทอดความร ความเขาใจ และประสบการณทมเกยวกบหวขอทเดกก าลงท าโครงการ การน าเสนอจงเปนกจกรรมทเดกสามารถท าออกมาในรปแบบตาง ๆ เชนการวาดภาพ การเขยน การระบายส การสราง การประดษฐ การปน การตด การแสดงละคร บทบาทสมมต การรองเพลง การเตน การเลนเกม และอน ๆ ทเดกสนใจ การทเดกจะท าผลงานหรอน าเสนอสงตาง ๆ เดกจะตอง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

148

ท าความเขาใจ และใชความร ทกษะตาง ๆเชน คณตศาสตร วทยาศาสตร ศลปะและอน ๆ การน าเสนอจงเปนสงทสะทอนใหเหนถงกระบวนกรเรยนรของเดก

4. การคนควา (Investigation) การคนควาเปนกจกรรมทมวตถประสงคเบองตนคอ การหาวธการทจะไดขอมลหรอความร

เกยวกบหวขอ การคนความกลวธทเดกจะไดปฏบตจากการท าโครงการคอ กลวธการเปนผกระท า และกลวธการเปนผรบ

5. การจดแสดง (Display) การจดแสดง เปนการน าความร หรอผลงานทเดกไดท าในโครงการออกน าเสนอ ซงจะท าใหเดกท

ท าโครงการไดน าผลงานมาแสดงใหเพอน ครและผปกครองไดเหนถงขนตอน และ กระบวนการการเรยนรทเดกไดท าในโครงการ การจดแสดงมหลากหลายรปแบบ เชน การจดปายนเทศ การจดนทรรศการ และการจดแสดงอน ๆ

ดงนนการจดประสบการณแบบโครงการจงเปนกจกรรมทสงเสรมการเรยนรของเดกทแตกตางจากการจดประสบการณโดยทว ๆไป คอ การเปดโอกาสใหเดกสรางทางเลอก และใชการตดสนใจ การใหเดกไดเรยนรความผดพลาดของตนเอง ใหเดกไดคดวเคราะหเพอชวยในการคดและตดสนใจในครงตอไป การใหเดกคาดการณถงผลทจะเกดขน ความลกซงในเรองทศกษาขนอยกบความสนใจของเดกทจะคนควาหาความรของตนเองและครจะใหค าแนะน าตามความสนใจทเดกอยากเรยนร ในแตละระยะของการท าโครงการกจกรรมหลกทส าคญทง 5 กจกรรมจะชวยใหเดกไดเรยนรสงตาง ๆ และพฒนาโครงการทท าจนเปนผลส าเรจ

แนวคดการสอนแบบ ไฮสโคป

ภาพท 7.8 แนวคดการสอนแบบ ไฮสโคป ทมาของภาพประกอบ : http://2.bp.blogspot.com

โปรแกรมไฮสโคปเนนการเรยนรแบบลงมอกระท าผานมมเลนทหลากหลาย ดวยสอและ กจกรรมทเหมาะ สมกบพฒนาการของเดก และการแกปญหาอยางกระตอรอรน ในระยะเรมตน การพฒนา

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

149

โปรแกรมไฮสโคปใชทฤษฎพฒนาการทางสตปญญา(Cognitive Theory) ของเปยเจต (Piaget)เปนพนฐานโดยเฉพาะการสรางองคความรของผเรยนซงเนน การเรยนรแบบลงมอกระท า (Active Learning)ระยะตอมามการผสมผสานทฤษฎ และแนวคดอนๆ เชน ทฤษฎของอรกสน(Erikson)ในเรองการใหโอกาสเดกเปนผรเรมการเลนหรอกจกรรมตางๆ อยางอสระและทฤษฎของ ไวกอตสก (Vygotsky) ในเรอง ปฏสมพนธและการใชภาษา เปนตน

การเรยนรแบบลงมอกระท า (Active Learning) หลกการทส าคญของไฮสโคปในระดบปฐมวย คอ การเรยนรแบบลงมอกระท า ซงถอวาเปน

พนฐานส าคญ ในการพฒนาเดก การเรยนรแบบลงมอกระท าจะเกดขนอยางมประสทธภาพมาก ทสดในโปรแกรมทพฒนาเดกอยาง เหมาะสมกบพฒนาการ การเรยนรแบบลง มอกระท า หมายถง การเรยนรซงเดกไดจดกระท ากบวตถ ไดมปฏสมพนธ กบบคคล ความคดและเหตการณ จนกระทง สามารถสรางองคความรดวย ตนเอง (Hohmann and Weikart,1995) ทงน องคประกอบของ การเรยนรแบบลงมอกระท า ไดแก

1. การเลอกและตดสนใจ เดกจะเปนผรเรมกจกรรมจากความสนใจและความตงใจของตนเอง เดกเปนผเลอกวสดอปกรณ และตดสนใจวา จะใชวสดอปกรณนนอยางไร การทเดกมโอกาสเลอกและตดสนใจท า ใหเดกเกดการเรยนรดวยตน เองมากกวาไดรบการถายทอดความรจากผใหญ ดงนนผใหญท ตระหนกถงความส าคญเรอง การเลอก และการตดสนใจตองจดใหเดกมอสระทจะเลอกไดตลอดทงวนขณะทปฏบตกจวตรประจ าวนไมใชเฉพาะ ในชวงเวลาเลนเสรเทานน

2. สอ ในหองเรยนทเดกเรยนรแบบลงมอกระท าจะมเครองมอ และวสดอปกรณท หลากหลาย เพยงพอ และเหมาะสมกบระดบอายของเดก เดกตองมโอกาสและมเวลา เพยงพอ ทจะเลอกใชวสดอปกรณอยางอสระ เมอเดกใชเครองมอหรอวสดอปกรณตาง ๆ เดกจะมโอกาส เชอมโยงการ กระท าตาง ๆ การเรยนรในเรองของความสมพนธ และมโอกาส ในการแกปญหา มากขนดวย

3. การใชประสาทสมผสทง 5 การเรยนรดวยการลงมอกระท าเปนเรองทเกยวของกบประสาทสมผสทง5 การใหเดกไดส ารวจ และจดกระท ากบวตถโดยตรงท าใหเดกรจกวตถ หลงจากทเดกคนเคยกบวตถ แลวเดกจะน าวตถตาง ๆ มาเกยวของกนและเรยนรเรองความสมพนธ ผใหญมหนาทจดใหเดกคนพบความสมพนธเหลานดวยตนเอง

4. ภาษาจากเดกส งทเดกพดจะสะทอนประสบการณและความเขาใจของเดก ในหอง เรยนทเดกเรยนร แบบลงมอกระท าเดกมกจะเลาวาตน ก าลงท าอะไร หรอท าอะไรไปแลวใน แตละวน เมอเดกมอสระในการใชภาษา เพอสอความคดและรจกฟงความคด เหนของผอน เดกจะเรยนรวธการพด ทเปนทยอมรบของผอน ไดพฒนาการ คดควบค ไปกบการพฒนา ความเชอมนในตนเองดวย

5. การสนบสนนจากผใหญ ผใหญในหองเรยนการเรยนรแบบลงมอกระท าตองสรางความสมพนธกบเดก สงเกตและคนหา ความตงใจ ความสนใจของเดก ผใหญควรรบฟงเดก สงเสรมใหเดกคดและ ท าสงตาง ๆ ดวยตน เอง ในหองเรยนท เดกเรยนรแบบ ลงมอกระท า เดกจะเผชญกบประสบการณส าคญ ซ าแลวซ า อกในชวตประจ าวนอยาง เปนธรรมชาต ประสบการณส าคญเปนกญแจท

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

150

จ าเปนในการสราง องคความรของ เดกเปนเสมอนกรอบความคด ทจะท าความเขาใจการเรยนรแบบลงมอ กระท า เราสามารถใหค าจ ากดความไดวา ประสบการณส าคญเปนสวนหนงของ ความรทเดกจะตองหามา ใหไดโดยการปฏสมพนธกบวตถ คน แนวคดและเหตการณ ส าคญตางๆ อยางหลากหลาย ประสบ การณส าคญเปนกรอบ ความคดใหกบผใหญในการเขาใจการเรยนรของเดก สามารถวางแผน การจดประสบ การณเพอสงเสรมและประเมนพฒนาการของเดกอยางเหมาะสม ดร.เดวด ไวคารท (Dr.David Weikart)ประธานมลนธวจยการศกษาไฮสโคป (High/Scope Educational Research Foundation) เปนผรเรมและรวมกบคณะนกวชาการและนกวจย อาท แมร โฮแมน (Mary Hohmann) และ ดร.แลร ชไวฮารต (Dr.Larry Schweinhart) พฒนาขนจาก โครงการเพอร พร สคล (Perry Preschool Project) ตงแตพ.ศ.2505 ซงเปนหนงในโครงการ Head Startเพอชวยเหลอ เดกดอยโอกาสใหมการศกษาทเหมาะสม และประสบความส าเรจ ในชวตมลนธวจยการศกษาไฮสโคปไดศกษาเปรยบเทยบเดก 3 กลม ประกอบดวยกลมท ไดรบการสอน จากครโดยตรง (Direct Instruction)กลมเนอรสเซอรแบบดงเดม (Traditional Nursery)และกลมทไดรบ ประสบการณโปรแกรมไฮสโคป จากการศกษาตดตามเดกเหลาน ตงแต ระดบปฐมวยจนถงอาย 29 ป พบวากลมทเรยนดวยโปรแกรมไฮสโคปมปญหาพฤตกรรม ทางสงคม-อารมณ เชน การถกจบขอหาลกขโมย ท ารายผอน บกพรองทางอารมณ และลมเหลว ในชวตนอยกวาอก 2 กลม ดงนน โปรแกรมนจงพสจนไดวาชวย ปองกนอาชญากรรรม เพมพน ความส าเรจทางการศกษาและผลผลตตลอดชวต (Weikart and others, 1978และ Schweinhart, 1988 และ 1997) สรป การพฒนานวตกรรมเปนทางหนงของการสรางความงอกงามของศาสตรทางการศกษา การวจยและพฒนาจะท าใหนวตกรรมการศกษาพฒนาอยางมคณภาพ ซงความยงยนของนวตกรรม และความคลองตวของการเผยแพร จะอยทลกษณะและรปแบบของนวตกรรมนน ๆ วามความงายตอการน าไปใช และใหประโยชนโดยตรงแตผรบระดบใด นวตกรรมทางการศกษาปฐมวย เปนแนวคด วธการหรอการกระท าใหม ๆ ตลอดจนวสดอปกรณตาง ๆ ทน ามาใชเพอการปรบปรงประสทธภาพการจดการศกษาปฐมวยใหดขน ซงนวตกรรมทางการศกษาปฐมวยมความส าคญตอเดกปฐมวยในฐานะเปนสอสงเสรมและขยายประสบการณการเรยนรใหแกเดก เพราะเดกวยนตองเรยนรดวยการกระท าจากประสบการณตรงทเปนรปธรรม ผบรหาร ครและบคลากรอน ๆ ในสถานศกษาปฐมวย รวมทงผปกครอง ควรศกษาและคนหานวตกรรมทางการศกษาปฐมวยใหม ๆ มาปรบใชในการพฒนาเดกปฐมวยตอไป

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

151

แบบฝกหดทายบทท 7 1. จงอธบายความหมายและความส าคญของนวตกรรมทางการศกษาปฐมวย 2. การสอนแบบมอนเตสซอรมหลกการและแนวการจดการเรยนการสอนอยางไร 3. การสอนแบบวอลดอรฟมหลกการและแนวการจดการเรยนการสอนอยางไร 4. การสอนแบบโครงการมหลกการและแนวการจดการเรยนการสอนอยางไร 5. การสอนแบบแบบ ไฮสโคปมหลกการและแนวจดการเรยนการสอนอยางไร

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

152

เอกสารอางอง กระทรวงสาธารณสข. (2546). คมอสงเสรมพฒนาการเดกแรกเกด – 5 ป. กระทรวงสาธารณสข. คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, ส านกงาน.(2543). เดกปฐมวยของสหรฐอเมรกา : รายงานการ

พฒนาและการเรยนร. กรงเทพฯ : พรกหวาน กราฟฟก. จรญ วงศสายณห. (2520). นวตกรรมการศกษา.(พมพครงท 5). กรงเทพฯ. ไชยยศ เรองสวรรณ. (2521). หลกการทฤษฎนวตกรรมของการศกษา. กาฬสนธ: ประสานการพมพ. จระพนธ พลพฒน. (2534). การสอนแบบมอนเตสซอร : การประเมนผลการทดลองใชหลกสตรใน

โรงเรยนอนบาลกรแกว. กรงเทพมหานคร : เดอะมาสเตอรกรปแมเนจเมนทจ ากด จราภรณ วสวต. (2540). การพฒนาโปรแกรมการสงเสรมทางสงคมของเดกวยอนบาล ตามแนวคด

คอนสตรคตวส โดยการใชการจดประสบการณแบบโครงการ. วทยานพนธปรญญาการศกษาครศาสตร มหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย

บญเกอ ควรนาเวช. (2542). นวตกรรมการศกษา.กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย (หนา 9) พชร ผลโยธนและคณะ. (2550). การเรยนรของเดกปฐมวยตามแนวไฮสโคป. กรงเทพมหานคร วมลศร สวรรณรตน. (2545). รวมปฏรปการเรยนรกบครตนแบบ การจดกระบวนการเรยนรทเนน

ผเรยนเปนส าคญ : การสอนแบบโครงงานวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2545.

Weikart, D.P., Ann S. Epstein, Larry J. Schweinhart, and J.Terry Bond. The Ypsilanti Preschool Curriculum Demonstration Project : Preschool Years and Longitudinal Results. Ypsilanti : High/Scope Press,1978.

http://www.anubanratchaburi-ep.ac.th/pdf%2054/leaning%20k1%202.pdf

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

153

บทท 8 แนวโนมการจดการศกษาปฐมวยในอนาคต

การจดการศกษาปฐมวยมการพฒนามาจากทฤษฏและแนวคดทศกษาเกยวกบธรรมชาตของการ

เรยนรของเดกแตละวย ซงมการน ามาปฏบตตามความเชอ ทสอดคลองกบแนวคดตางๆ และมการปรบเปลยนตามอทธพลดานตางๆ รวมถงความคาดหวง ทท าใหผทเกยวของพยายามแสวงหาแนวคดและสรางองคความรใหมมาปรบใชใหสอดคลองกบบรบทของสถานศกษาแตละแหง ซงการจดการศกษาปฐมวยมองคประกอบส าคญคอ เดกปฐมวย ผปกครอง ชมชนและสงคม ครปฐมวย การจดการหลกสตร การจดการเรยนร การบรหารจดการ ทงมรายงานการวจยเผยแพรในวงการศกษาปฐมวยทแสดงใหเหนวา การทเดกปฐมวยไดรบการพฒนาหรอสงเสรมทถกตองทงในดานการจดกจกรรม และการมสวนรวมของผทเกยวของ จะชวยสงเสรมศกยภาพของเดกใหเปนคนเกง ด มสข ไดจงสงผลใหหนวยงานทงภาครฐและเอกชนตนตวและใหความส าคญดานการจดการศกษาปฐมวยมากขน

เดกปฐมวยทงเดกปกตและเดกทมความตองการพเศษตองไดรบการพฒนาอยางเหมาะสมตงแตในครรภมารดา และสงเสรมพฒนาการทกดานเรยนรทกษะชวต และวฒนธรรม ภมปญญาทตนอาศยอย พอ แม ครอบครว ชมชน ผท าหนาทดแลและการใหการศกษาตองมความรและเขาใจธรรมชาตของเดกปฐมวย มบทบาทรวมมอกนในการสงเสรมการเรยนรของเดก โดยใหเดกไดเรยนรจากการลงมอท า จดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรและพฒนาหลกสตรสถานศกษาสความยงยน

ประเทศไทยมแผนการพฒนาเดกมาตงแตพ.ศ. 2522 โดยไดจดท าแผนระยะยาว(2522-2542) นอกจากนในปพ.ศ. 2535 ไดจดท านโยบายการพฒนาเดกเลกโดยใชสภาวะความตองการพนฐานและบรการส าหรบเดก(สพด.) และอดตนายกรฐมนตร(นายกอานนท ปนยารชน) ไดตงคณะกรรมการการพฒนาศกษาอบรมและเลยงดเดกขนเพอศกษาวเคราะหปญหาและจดท าขอเสนอแนะเกยวกบการใหการศกษาอบรมและเลยงดเดกตงแตแรกเกดจนถงอาย 12 ป ตอมาประเทศไทยไดจดท าแผนการจดการศกษาเพอปวงชน(พ.ศ.2545-2559) ไดก าหนดแนวทางนโยบายในการใหการอบรมเลยงดและพฒนาเดกอาย 0-5 ปอยางรอบดาน ก าหนดเปาหมายการด าเนนงานไววาในป2549 เดกอายต ากวา 3 ปตองไดรบการอบรมเลยงดและมพฒนาการทกดานทเหมาะสมตามวยเพมขน และเดกอาย 3-5 ป ทกคนตองไดรบการพฒนาทกดานกอนเขาเรยนการศกษาภาคบงคบ นอกจากนยงมยทธศาสตรในการใหประชาสงคมทกระดบมสวนรวมมากทสด ในการผลกดนและสรางความตระหนกแกสงคมใหค านงถงความส าคญของการใหการสนบสนนเดก เยาวชน และประชาชน ใหไดรบการศกษาตงแตแรกเกดจนตลอดชวต(ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ.2550:4-6)

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

154

การจดการศกษาศตวรรษท 21 การจดการศกษาของไทยก าลงมงสการพฒนาผเรยนใหมความพรอมทางดานเศรษฐกจ แรงงาน

และความเปนพลเมอง ซงประเสรฐ ผลตผลการพมพกลาววา ความสามารถในการท างานมไดขนกบรมากหรอรนอย แตขนกบ ทกษะการเรยนร พรอมเรยนร ใฝเรยนร อยากเรยนร สนกกบการเรยนรเรยนรไดตลอดเวลาจากทกสถานทมทกษะชวตทดปรบตวไดทกครงเมอพบอปสรรค ยดหยนตวเองไดทกรปแบบเมอพบปญหาชวต นอกจากนยงมความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศซงเปนปรากฏการณใหมแหงศตวรรษท 21

ทกษะแหงศตวรรษท 21

ภาพท 8.1 กรอบแนวคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 (21st Century Learning Framework) (http://www.qlf.or.th/)

กรอบแนวคดเชงมโนทศนส าหรบทกษะแหงศตวรรษท 21 เปนทยอมรบในการสรางทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 (Model of 21st Century Outcomes and Support Systems) ซงเปนทยอมรบอยางกวางขวางเนองดวยเปนกรอบแนวคดทเนนผลลพธทเกดกบผเรยน (Student Outcomes) ทงในดานความรสาระวชาหลก (Core Subjects) และทกษะแหงศตวรรษท 21 ทจะชวยผเรยนไดเตรยมความพรอมในหลากหลายดาน รวมทงระบบสนบสนนการเรยนร ไดแกมาตรฐานและการประเมน หลกสตรและการเรยน การสอน การพฒนาคร สภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเรยนในศตวรรษท 21

วจารณ พานช ไดกลาววา การศกษาในศตวรรษท 21 ทคนทกคนตองเรยนรตงแตชนอนบาลไปจนถงมหาวทยาลยและตลอดชวตคอ 3R x 7C กลาวคอ 3R ไดแก 1. Reading (อานออก) 2. (W)Riting (เขยนได) 3. (A)Rithmetics (คดเลขเปน) และ 7C ไดแก

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

155

1. Critical thinking & problem solving (ทกษะดานการคดอยางมวจารณญาณ และทกษะ ในการแกปญหา)

2. Creativity & innovation (ทกษะดานการสรางสรรค และนวตกรรม) 3. Cross-cultural understanding (ทกษะดานความเขาใจตางวฒนธรรม ตางกระบวนทศน) 4. Collaboration, teamwork & leadership (ทกษะดานความรวมมอ การทางาน

เปนทม และภาวะผนา) 5. Communications, information & media literacy (ทกษะดานการสอสาร

สารสนเทศ และรเทาทนสอ) 6. Computing & ICT literacy (ทกษะดานคอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศและ

การสอสาร) 7. Career & learning skills (ทกษะอาชพ และทกษะการเรยนร)

ครเพอศษยเองตองเรยนร 3R x 7C และตองเรยนรตลอดชวต แมเกษยณอายจากการเปนครประจาการไปแลวเพราะเปนการเรยนรเพอชวตของตนเอง ระหวางเปนครประจาการกเรยนรสาหรบเปนครเพอศษย และเพอการดารงชวตของตนเองโดยย าวาครตองเลกเปน “ผสอน” ผนตวเองมาเปนโคช หรอ Facilitator ของการเรยนของศษยทสวนใหญเรยนแบบ PBL คอโรงเรยนในศตวรรษท 21 ตองเลกเนนสอน หนมาเนนเรยน เนนทงการเรยนของศษยและของคร

ภาพท 8.2 ทกษะการด าเนนชวตในศตวรรษท 21

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

156

ปจจยส าคญตอการเรยนร วจารณ พานช กลาวถง หลกการหรอปจจยส าคญดานการเรยนรในศตวรรษท 21 ไว 5 ประการคอ

1. Authentic learning 2. Mental model building 3. Internal motivation 4. Multiple intelligence 5. Social learning

1. Authentic learning การเรยนรทแทจรงอยในโลกจรงหรอชวตจรง การเรยนวชาในหองเรยนยงไมใชการเรยนรท

แทจรง ยงเปนการเรยนแบบสมมต ดงนน ครเพอศษยจงตองออกแบบการเรยนรใหศษยไดเรยนในสภาพทใกลเคยงชวตจรงทสดกลาวในเชงทฤษฎไดวา การเรยนรขนอยกบบรบทหรอสภาพแวดลอมในขณะเรยนร หองเรยนไมใชบรบททจะท าใหเกดการเรยนรในมตทลกเพราะหองเรยนไมเหมอนสภาพในชวตจรง การสมมตโจทยทคลายจะเกดในชวตจรงกไดความสมจรงเพยงบางสวน แตหากไปเรยนในสภาพจรงกจะไดการเรยนรในมตทลกและกวางขวางกวาสภาพสมมตการออกแบบการเรยนรใหศษยเกด “การเรยนรทแท” (authenticlearning) เปนความทาทายตอครเพอศษย ในสภาพทมขอจ ากดดานเวลาและทรพยากรอน ๆ รวมทงจากความเปนจรงวา เดกนกเรยนในเมองกบในชนบทมสภาพแวดลอมและชวตจรงทแตกตางกนมาก

2. Mental Model Building การเรยนรในระดบสรางกระบวนทศนอาจมองอกมมหนงวา เปนauthentic learning แนวหนง

ผมมองวานคอ การอบรมบมนสย หรอการปลกฝงความเชอหรอคานยมในถอยค าเดมของเรา แตในความหมายขอนเปนการเรยนรวธการน าเอาประสบการณมาสงสมจนเกดเปนกระบวนทศน (หรอความเชอ คานยม) และทส าคญกวานนคอ สงสมประสบการณใหม เอามาโตแยงความเชอหรอคานยมเดม ท าใหละจากความเชอเดมหนมายดถอความเชอหรอกระบวนทศนใหมนนคอ เปนการเรยนร (how to learn, how to unlearn/ delearn, how to relean) ไปพรอม ๆ กน ท าใหเปนคนทมความคดเชงกระบวนทศนชดเจน และเกดการเรยนรเชงกระบวนทศนใหมได แตการจะมทกษะหรอความสามารถขนาดน จ าตองมความสามารถรบรขอมลหลกฐานใหม ๆและน ามาสงเคราะหเปนความรเชงกระบวนทศนใหมได

3. Internal Motivation การเรยนรทแทจรงขบดนดวยฉนทะ ซงเปนสงทอยภายในตวคนไมใชขบดนดวยอ านาจของคร

หรอพอแม เดกทเรยนเพราะไมอยากขดใจครหรอพอแมจะเรยนไดไมดเทาเดกทเรยนเพราะอยากเรยนเมอเดกมฉนทะและไดรบการสงเสรมทถกตองจากคร วรยะ จตตะและวมงสา (อทธบาทส) กจะตามมา ท าใหเกดการเรยนรในมตทลกซงและเชอมโยง

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

157

4. Multiple Intelligence เวลานเปนทเชอกนทวไปแลววา มนษยเรามพหปญญา (MultipleIntelligence) และเดกแตละ

คนมความถนดหรอปญญาทตดตวมาแตก าเนดตางกน รวมทงสไตลการเรยนรกตางกน ดงนน จงเปนความทาทายตอครเพอศษยในการจดการเรยนรโดยค านงถงความแตกตางของเดกแตละคน และจดใหการเรยนรสวนหนงเปนการเรยนรเฉพาะตว (personalized learning)

5. Social Learning การเรยนร เปนกจกรรมทางสงคม หากยดหลกการน คร เพอศษยกจะสามารถออกแบบ

กระบวนการทางสงคมเพอใหศษยเรยนสนก และเกดนสยรกการเรยน เพราะการเรยนจะไมใชกจกรรมสวนบคคลทหงอยเหงานาเบอ

โฮวารด การดเนอร (Howard Gardner) ไดกลาวถง พลงสมอง ๕ ดาน หรอ จรต ๕ ไวดงน

ภาพท 8.3 จตหาลกษณะส าหรบอนาคต ทมา : http://www.schoolguide.in.th

พลงสมอง ๓ ใน ๕ ดานนเปนพลงเชงทฤษฎ หรอทเรยก cognitivemind ไดแก สมองดานวชาและวนย (disciplined mind) สมองดานสงเคราะห (synthesizing mind) และสมองดานสรางสรรค (creating mind) อก ๒ ดานเปนพลงดานมนษยสมผสมนษยไดแก สมองดานเคารพใหเกยรต (respectful mind) และสมองดานจรยธรรม (ethical mind)

การเรยนรเพอพฒนาสมอง ๕ ดาน ไมด าเนนการแบบแยกสวนแตเรยนรทกดานไปพรอม ๆ กน หรอทเรยกวาเรยนรแบบบรณาการ และไมใชเรยนจากการสอน แตใหเดกเรยนจากการลงมอท าเองซงครมความส าคญมาก เพราะเดกจะเรยนไดอยางมพลง ครตองท าหนาทออกแบบการเรยนร และชวยเปน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

158

“คณอ านวย” หรอเปนโคชให ครทเกงและเอาใจใสจะชวยใหนกเรยนเรยนรไดลกและเชอมโยง นคอ มตทางปญญา

ผเรยนในศตวรรษท21 วจารณ พานช กลาวถงลกษณะ ๘ ประการของเดกสมยใหมไวดงน

1. มอสระทจะเลอกสงทตนพอใจ แสดงความเหน และลกษณะเฉพาะของตน 2. ตองการดดแปลงสงตาง ๆ ใหตรงตามความพอใจและความตองการของตน

(customization & personalization) 3. ตรวจสอบหาความจรงเบองหลง (scrutiny) 4. เปนตวของตวเองและสรางปฏสมพนธกบผอน เพอรวมตวกนเปนองคกร เชน ธรกจ

รฐบาล และสถาบนการศกษา 5. ความสนกสนานและการเลนเปนสวนหนงของงาน การเรยนรและชวตทางสงคม 6. การรวมมอ และความสมพนธเปนสวนหนงของทกกจกรรม 7. ตองการความเรวในการสอสาร การหาขอมล และตอบค าถาม 8. สรางนวตกรรมตอทกสงทกอยางในชวต

การเรยนรทกษะในการเรยนร (learning how to learn หรอ learning skills) และเรยนรทกษะในการสรางการเปลยนแปลงไปในทางดขน (นวตกรรม) ประกอบดวยทกษะยอย ๆ ดงตอไปน

1. การคดอยางมวจารณญาณ (critical thinking) และการแกปญหา (problem solving) ซงหมายถง การคดอยางผเชยวชาญ (expert thinking)

การออกแบบการเรยนรทกษะการคดอยางมวจารณญาณและการแกปญหาการออกแบบการเรยนรทกษะการคดอยางมวจารณญาณและการแกปญหา ควรมเปาหมายและวธการดงตอไปน

เปาหมาย : นกเรยนสามารถใชเหตผล - คดไดอยางเปนเหตเปนผลหลากหลายแบบ ไดแก คดแบบอปนย ( inductive) คด

แบอนมาน (deductive) เปนตนแลวแตสถานการณ เปาหมาย : นกเรยนสามารถใชการคดกระบวนระบบ (systems thinking) - วเคราะหไดวาปจจยยอยมปฏสมพนธกนอยางไร จนเกดผลในภาพรวม เปาหมาย : นกเรยนสามารถใชวจารณญาณและตดสนใจ - วเคราะหและประเมนขอมลหลกฐาน การโตแยง การกลาวอางและความเชอ - วเคราะหเปรยบเทยบและประเมนความเหนหลก ๆ - สงเคราะหและเชอมโยงระหวางสารสนเทศกบขอโตแยง - แปลความหมายของสารสนเทศและสรปบนฐานของการวเคราะห - ตความและทบทวนอยางจรงจง (critical reflection) ในดานการเรยนร และกระบวนการ เปาหมาย : นกเรยนสามารถแกปญหาได

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

159

- ฝกแกปญหาทไมคนเคยหลากหลายแบบ ทงโดยแนวทางทยอมรบกนทวไป และแนวทางทแหวกแนว

- ตงค าถามส าคญทชวยท าความกระจางใหแกมมมองตาง ๆเพอน าไปสทางออกทดกวา

2. การสอสาร (communication) และความรวมมอ (collaboration)ซงหมายถง การสอสารอยางซบซอน (complex communicating)

การออกแบบการเรยนรทกษะการสอสารและความรวมมอ ควรมเปาหมายและวธการดงตอไปน

เปาหมาย : ทกษะในการสอสารอยางชดเจน - เรยบเรยงความคดและมมมอง (idea) ไดเปนอยางดสอสารออกมาใหเขาใจงายและ

งดงาม และมความสามารถสอสารไดหลายแบบ ทงดวยวาจา ขอเขยน และภาษาทไมใชภาษาพดและเขยน (เชน ทาทาง สหนา)

- ฟงอยางมประสทธผล เกดการสอสารจากการตงใจฟงใหเหน ความหมาย ทงดานความร คณคา ทศนคต และความตงใจใชการสอสารเพอบรรลเปาหมายหลายดาน เชน แจงใหทราบบอกใหท า จงใจ และชกชวน

- สอสารอยางไดผลในสภาพแวดลอมทหลากหลาย รวมทงในสภาพทสอสารกนดวยหลายภาษา

เปาหมาย : ทกษะในการรวมมอกบผอน - แสดงความสามารถในการท างานอยางไดผล และแสดงความเคารพใหเกยรตทมงานทมความ

หลากหลาย - แสดงความยดหยนและชวยประนประนอมเพอบรรลเปาหมายรวมกน - แสดงความรบผดชอบรวมกนในงานทตองท ารวมกนเปนทมและเหนคณคาของบทบาท

ของผรวมทมคนอน ๆ 3. ความรเรมสรางสรรค (creativity) และนวตกรรม (innovation) ซงหมายถง การ

ประยกตใชจนตนาการและการประดษฐ การออกแบบการเรยนรทกษะการสรางสรรคและนวตกรรม ควรมเปาหมายและวธการ

ดงตอไปน เปาหมาย : ทกษะการคดอยางสรางสรรค - ใชเทคนคสรางมมมองหลากหลายเทคนค เชน การระดมความคด (brainstorming) - สรางมมมองแปลกใหม ทงทเปนการปรบปรงเลกนอยจากของเดม หรอเปนหลกการ

ทแหวกแนวโดยสนเชง - ชกชวนกนท าความเขาใจ ปรบปรง วเคราะห และประเมนมมมองของตนเอง เพอ

พฒนาความเขาใจเกยวกบการคดอยางสรางสรรค

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

160

เปาหมาย : ทกษะในการท างานรวมกบผอนอยางสรางสรรค - พฒนา ลงมอปฏบต และสอสารมมมองใหมกบผอนอยเสมอ - เปดใจรบและตอบสนองตอมมมองใหม ๆ หาทางไดขอคดเหนจากกลม รวมทงการ

ประเมนผลงานจากกลม เพอน าไปปรบปรง - ท างานดวยแนวคดหรอวธการใหม ๆและเขาใจขอจ ากดของโลกในการยอมรบมมมองใหม - มองความลมเหลวเปนโอกาสเรยนร เขาใจวาความสรางสรรคและนวตกรรมเปน

เรองระยะยาว เขาใจวฏจกรของความส าเรจเลก ๆ และความผดพลาดทเกดขนบอย ๆ ว าจะน าไปสการสรางสรรคและนวตกรรม

เปาหมาย : ประยกตสนวตกรรม - ลงมอปฏบตตามความคดสรางสรรคเพอน าไปสผลส าเรจทเปนรปธรรม

ทกษะดานการเรยนรและนวตกรรมเปนหวใจส าหรบทกษะเพอการด ารงชวตในศตวรรษท ๒๑ แตทกษะนยงตองมทกษะอนมาประกอบและสงเสรม อนไดแกทกษะอก ๓ ดาน คอ ดานสารสนเทศ(information) ดานสอ (media) และดานดจตอล (digital literacy)

บทบาทของการศกษา เปรยบเทยบยคเกษตรกรรม ยคอตสาหกรรม และยคปจจบนทเรยกวายคความร ไวใน ๔ บทบาท อนไดแก (๑) เพอการท างานและเพอสงคม (๒) เพอฝกฝนสตปญญาของตน (๓) เพอท าหนาทพลเมอง และ (๔) เพอสบทอดจารตและคณคา ดงน

ตารางท 8.1 บทบาทของการศกษา เปรยบเทยบยคเกษตรกรรม ยคอตสาหกรรม และยคปจจบน เปาหมายของ

การศกษา ยคเกษตรกรรม ยคอตสาหกรรม ยคความร

มบทบาทในเศรษฐกจครวเรอน

มบทบาทตอชนสวน หนงของหวงโซการ ผลตและการกระจายสนคาทยาว

มบทบาทในเศรษฐกจโลก

เ พ อฝ กฝนสตปญญาของตน

เรยนวชาพนฐาน 3R (Reading, ‘riting, ‘rithmetic) หากได เรยนการเกษตรกรรม และทกษะทางชาง

เรยนร “อานออก เขยนได” และคดเลขเปน” (เนนจ านวนคนมากทสดเท าท จ ะท า ได เ ร ยนรทกษะส าหรบโรงงาน ก า ร ค า แ ล ะ ง า น ใ นอตสาหกรรม(ส าหรบคนสวนใหญ)เรยนรทกษะดานการจดการ

พฒนาตนเองดวย ความรผานนเทคโนโลย แ ล ะ เ ค ร อ ง ม อ เ พ มศ ก ย ภ า พ ไ ด ร บผลประโยชนจากการทงานบนฐานความรและผประกอบการขยาย ตวและเชอมโยงไปทวโลกใชเทคโนโลยเปน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

161

เปาหมายของ การศกษา

ยคเกษตรกรรม ยคอตสาหกรรม ยคความร

ว ศ ว ก ร ร ม แ ล ะวทยาศาสตร(ส าหรบคนชนสงสวนนอย)

เครองมออ านวยความสะดวกในการเร ยนรตลอดชวต

เพอท าหนาทพลเมอง ชวยเหลอเพอนบานมสวนรวมในกจกรรมของหมบานสนบสนนบรการในทองถนและงานฉลองตางๆ

เข าร วมกจกรรมขององคกรทางสงคมเ พอประโยชนของชมชนเขาร ว ม ก จ ก ร ร ม ด า นแรงงานและการเมองเ ข า ร ว ม ก จ ก ร ร มอาสาสมครและบรจาคเพอการพฒนาบานเมอง

เขารวมในการตดสนใจข อ ง ช ม ช น แ ล ะ ก า รตดสนใจทางการเมอง ทงโดยเขารวมกจกรรมของโลกผานทางชมชนออน ไลน แ ล ะ social network ร บ ใช ช มชนทองถนไปจนถงระดบโลกในประเดนส าคญๆดวยเวลาและทรพยากรผานทางการสอสารและsocial network

เพอสบทอดจารต และคณคา

ถ ายทอดความร และวฒนธรรมเกษตรกรรมไปยงคนรนหลงอบรมเล ย งด ล กหลานตามจารตประเพณของชนเผาศาสนาและความเชอของพอ แม ป ยา ตา ยาย

เรยนรความรดานการคา ชาง และวชาชพ และถายทอดส คนร นหล งธ า ร ง ค ณ ค า แ ล ะวฒนธรรมของตนในทามกลางความแตกตาง หลากหลาย ของชวตคนเมองเชอมโยงกบคนในว ฒ น ธ ร ร ม อ น แ ล ะภม ภ าค อน ตามการข ย า ย ต ว ข อ ง ก า รคมนาคมและการสอสาร

เรยนรความร ในสาขาอ ย า ง ร ว ด เ ร ว แ ล ะประยกตใชหลกวชานนข า ม ส า ข า เ พ อ ส ร า งค ว า ม ร ใ ห ม แ ล ะน ว ต ก ร ร ม ส ร า งเอกลกษณของคนจากจ า ร ต ว ฒ น ธ ร ร ม ทแตกต างหลากหลาย และเคารพจารตและวฒนธรรมอนเขารวมกจกรรมขามวฒนธรรมผ ส ม ผ ส า น จ า ร ต ทแตกตางหลากหลายและความเปนพลเมองโลก สจารตใหม และสบทอดส

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

162

การศกษาส าหรบโลก ๓ ยคแตกตางกนมากหากเราตองการใหสงคมไทยด ารงศกดศร และคนไทยสามารถอยในสงคมโลกไดอยางมความสข การศกษาไทยตองกาวไปสเปาหมายในยคความรไมใชย าเทาอยกบเปาหมายในยคเกษตรกรรมและอตสาหกรรม นจงเปนจดทาทายครเพอศษย และเปนเขมทศน าทางครเพอศษยใหไดสนกสนานและมความสขในการท างานอยางมเปาหมายเพอชวตทดของศษยในโลกยคความร (www.gotoknow.org)

ครในศตวรรษท 21 วจารณ พานช กลาววา ครตองยดหลกสอนนอย เรยนมาก การเรยนรในศตวรรษท 21 ตองกาว

ขามสาระวชาไปสการเรยนร “ทกษะเพอการดารงชวตในศตวรรษท 21” (21st Century Skills) ทครสอนไมได นกเรยนตองเรยนเองหรอพดใหมวาครตองไมสอนแตตองออกแบบการเรยนร และอ านวยความสะดวก (Facilitate) ในการเรยนร ใหนกเรยนเรยนรจากการเรยนแบบลงมอท า แลวการเรยนรกจะเกดจากภายในใจและสมองของตนเอง ซงการเรยนรแบบนเรยกวา PBL (Project-Based Learning)

ทกษะเพอการด ารงชวตในศตวรรษท 21 ไดแก สาระวชาหลก ภาษาแมและภาษาโลก ศลปะ วทยาศาสตร ภมศาสตร ประวตศาสตร คณตศาสตร เศรษฐศาสตร รฐและความเปนพลเมองด

หวขอส าหรบศตวรรษท 21 ไดแก ความรเกยวกบโลก ความรดานการเงน เศรษฐศาสตร ธรกจ และการเปนผประกอบการ ความรดานการเปนพลเมองด ความรดานสขภาพ ความรดานสงแวดลอมทกษะดานการเรยนรและนวตกรรม ความรเรมสรางสรรคและนวตกรรม การคดอยางมวจารณญาณและ การแกปญหา การสอสารและการรวมมอ

ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ไดแก ความรดานสารสนเทศ ความรเกยวกบสอความรดานเทคโนโลย

ทกษะชวตและอาชพ ไดแก ความยดหยนและปรบตว การรเรมสรางสรรคและเปนตวของตวเองทกษะสงคมและสงคมขามวฒนธรรม การเปนผสรางหรอผลต (Productivity) และความรบผดรบชอบเชอถอได (Accountability) ภาวะผน าและความรบผดชอบ (Responsibility)

นอกจากนวจารณ พานช ยงไดกลาวถงทกษะทควรเพมเตมในศตวรรษท 21 1. ความรบผดชอบในหนาท และความสามารถในการปรบตว (ความสามารถในการดดแปลงให

เหมาะสมได) (Accountability and Adaptability) การฝกความรบผดชอบสวนตวและความยดหยนในบรบทสวนตว ทท างาน และชมชน ก าหนดและบรรลตามมาตรฐานและเปาหมายทสงสาหรบตนเองและผอน อดทนตอสภาวะทคลมเครอ

2. ทกษะการสอสาร (Communication Skills) ความเขาใจ การจดการ และการสรางการสอสารทางการพด การเขยนทมประสทธภาพ และผานทางมลตมเดย ในรปแบบและบรบททหลากหลาย

3. ความคดสรางสรรคและความกระตอรอรน (ความอยากรอยากเหน) ทางปญญา (Creativity and Intellectual Curiosity) การพฒนา การน าไปใชและการสอสารขอคดเหนไปสผอน เปดรบและโตตอบแงมม ทใหมและหลากหลาย

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

163

4. การคดเชงวพากษและการคดอยางเปนระบบ (Critical Thinking and Systems Thinking) ฝกการใหเหตผลในการทาความเขาใจและการสรางทางเลอกทซบซอน การเขาใจในความสมพนธระหวางระบบตาง ๆ

5. ขอมลและทกษะการอานเขยนสอ (Information and Media Literacy Skills) การวเคราะห การเขาถง การจดการ การบรณาการ การประเมนและการจดทาขอมลในรปแบบและสอทหลากหลาย

6. ทกษะระหวางบคคลและการรวมมอประสานกน ( Interpersonal and Collaborative Skills) รจกการทางานเปนทมและภาวะผน า การปรบตวในบทบาทและความรบผดชอบทแตกตาง การทางาน อยางมผลตภาพ (Productivity) กบผอน การเหนอกเหนใจ การเคารพในมมมองทแตกตางกน

7. การระบปญหา การก าหนดและการแกปญหา (Problem Identification, Formulation and Solution) ความสามารถในการก าหนดขอบขายของปญหา วเคราะหและแกปญหา

8. การก ากบตนเอง (Self-direction) กากบดแลความเขาใจของตนเองและเรยนรความตองการ ระบแหลงเรยนรทเหมาะสม การถายโอนสงทเรยนรจากทหนงไปยงอกทหนง

9. ความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility) ใสใจตอชมชนขนาดใหญอยางมความรบผดชอบ ตระหนกในพฤตกรรมทางเชอชาตในบรบทของชมชน ททางานและรายบคคล

โรงเรยนและครตองจดระบบสนบสนนการเรยนร ไดแก มาตรฐานและการประเมนในยคศตวรรษท 21 หลกสตรและการเรยนการสอนสาหรบศตวรรษท 21 การพฒนาครในศตวรรษท 21สภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเรยนในศตวรรษท 21 ทงยงเปนแนวทางในการก าหนดเปนวสยทศนสการปรบแนวคดสการปฏรปการศกษาไทย การสรางความเขมแขงทางการศกษาของไทยภายใตบรบทแหงการเปลยนแปลงทเกดขนยอมเปนสงททกฝายควรตระหนกและมองเหนความส าคญในการก าหนดยทธศาสตรของการพฒนาคนสการพฒนาชาตเพอกาวสสงคมโลกทามกลางสภาพการณแหงการแขงขนในปจจบน การสรางความเขมแขงของคนในชาตในการจดการศกษาจะเปนปจจยส าคญททกฝายตองรวมกนทางานอยางเปนองครวม โดยเฉพาะอยางยงภายใตยทธศาสตรของการปฏรปการศกษา (Educational Reform) นนยอมมความส าคญและจาเปนทตองรวมกนก าหนดยทธศาสตรเพอสรางความรแกคนในชาตอยางมคณคาและเกดประสทธภาพสงสด สงผลตอการปฏรปและเกดการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) STEM Education สบรบทไทย

หลายประเทศทก าลงตนตวกบการจดการศกษาในเรอง “สเตมศกษา”(science Technology Engineering and Mathematics Education : STEM Education) ทน ามาบรณาการการเรยนรทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลย วศวกรรมศาสตร คณตศาสตร ตงแตระดบขนการศกษาพนฐาน ซงทงภาครฐภาคเอกชน องคกรและหนวยงานทเกยวของ ตองใหความส าคญ และใหความรวมมอ เพอใหการเรยนการสอนแนวใหมนใหมประสทธภาพและสมฤทธผล

เสตมศกษาในประเทศไทย กระทรวงศกษาธการไดเรงผลกดนแนวทางการจดการศกษาทบรณาการวทยาศาสตร วศวกรรม

เทคโนโลย และคณตศาสตร (Science Technology Engineering and Mathematics Education :

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

164

STEM)หรอทเรยกวา ระบบ “สเตมศกษา”เพอสรางความเขมแขงใหแกการศกษาไทยและการศกษาในประชาคมอาเซยนเรมจากความรวมมอในการประชมเชงปฏบตการของผบรหารสถานศกษาในภมภาคอาเซยน เพอสรางวสยทศนการเปนผน าทางวชาการ มความรความเขาใจ และกลวธในการจดกจกรรมการเรยนรเพอปรบการเรยนเปลยนการสอนของครในโรงเรยนตอไปซงการประชมนไดน าไปขยายผลภายในประเทศเพอระดมความคดมาแลวหลายครง โดย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)ซงรบผดชอบเกยวกบหลกสตรการเรยนการสอนวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย ไดจดท ารางแผนยทธศาสตรการพฒนาการเรยนรวทยาศาสตรคณตศาสตร และเทคโนโลย พ.ศ. 2555 –2559 โดยตงเปาจะพฒนาเดกไทยใหมความสามารถระดบนานาชาตภายในป 2570 หรอผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร คณตศาสตรของนกเรยนทกชวงชนจะตองเพมขนรอยละ 4 ตอปซงจะวดผลจากการสอบโอเนตซงเปาหมายนจะใชระบบ“สเตมศกษา”เปนกลยทธหลกในการพฒนา

แนวทางการน า STEM Education ในการพฒนาทกษะของผเรยนในศตวรรษท 21 ในประเทศไทย เพอการน า STEM Education มาใชในประเทศไทยใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ โดยค านงถง การท าความเขาใจ การศกษาถงแนวทางทถกตอง ผลการศกษาวจยและองคประกอบอนๆทเกยวของดวยโดยความรวมมอระหวางสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลยและส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) กระทรวงศกษาธการ จะสรางศนยเรยนรน ารอง 10 จงหวด แตละจงหวดจะมจ านวน 3 โรงเรยน รวม 30 โรงเรยน ในป พ.ศ. 2556 เพอสรางแนวทางการด าเนนงานและวดผลใหเปนรปธรรม และหลงจากนนจงจะไดขยายไปสวงกวางตอไป จงอาจกลาวไดวา โครงการ “สะเตมศกษา” เปนนวตกรรมการจดการศกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอสรางคนไทยรนใหม ใหมท กษะ ในการสร า งน ว ตก ร รม ท จ ะช ว ย เ ส ร มคว ามสามารถ ในการแข ง ข น ของประ เทศ (www.gammaco.com)

สสวท. ไดออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนวทยาศาสตร ตามแนวทาง STEM หลายกจกรรม STEM การด าเนนการในประเทศไทย ภายใตความรวมมอระหวางสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลยและส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) กระทรวงศกษาธการ จะสรางศนยเรยนรน ารอง 10 จงหวด แตละจงหวดจะมจ านวน 3 โรงเรยน รวม 30 โรงเรยน ในป พ.ศ. 2556 เพอสรางแนวทางการด าเนนงานและวดผลใหเปนรปธรรม และหลงจากนนจงจะไดขยายไปสวงกวางตอไป จงอาจกลาวไดวา โครงการ “สะเตมศกษา” เปนนวตกรรมการจดการศกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอสรางคนไทยรนใหม ใหมทกษะในการสรางนวตกรรม ทจะชวยเสรมความสามารถในการแข งขนของประเทศ (www.krusmart.com)

ความหมายและความส าคญของสะเตมศกษา STEM ยอมาจาก Science, Technology, Engineering and Mathematics เปนแนวทางการ

เรยนการสอนทมลกษณะของการบรณาการการเรยนการสอนทงสสาขาเขาดวยกน คอ วทยาศาสตร (Science), เทคโนโลย (Technology), วศวกรรมศาสตร (Engineering) และคณตศาสตร (Mathematics) เพอใหผเรยนน าความรทกแขนงมาใชในการแกปญหา และสรางสรรคนวตกรรมใหมใน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

165

ชวตประจ าวน โดยอาศยการจดการเรยนรดวยครหลายสาขารวมมอกน - Science เปนวชาทวาดวยการศกษาปรากฏการณตางๆ ในธรรมชาต โดยอาศยกระบวนการสบเสาะทางวทยาศาสตร (Scientific Inquiry) -Technology เปนวชาทวาดวยกระบวนการท างานทมการประยกตศาสตรสาขาอนๆ ทเกยวของ มาใชในการแกปญหา ปรบปรงแกไขหรอพฒนาสงตางๆ เพอตอบสนองความตองการ หรอความจ าเปนของมนษย -Engineering เปนวชาทเกยวกบการสรางสรรคนวตกรรมหรอสรางสงตางๆ เพอมาอ านวยความสะดวกของมนษย โดยอาศยความรดานวทยาศาสตร คณตศาสตร และกระบวนการทางเทคโนโลย มาประยกตใชสรางสรรคชนงานนนๆ -Mathematics เปนวชาทวาดวยการศกษาเกยวกบการค านวณ หรอ วชาทเกยวกบการค านวณ เปนพนฐานส าคญในการศกษาและตอยอดทางวศวกรรมศาสตร สาเหตทตองม STEM EDUCATION หรอ สะเตมศกษา จดเรมตนของแนวคด STEM มาจากสหรฐอเมรกา ทประสบปญหาเรอง ผลการทดสอบ PISA ของสหรฐอเมรกา ทต ากวาหลายประเทศ และสงผลตอขดความสามารถดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และวศวกรรม รฐบาลจงมนโยบาย สงเสรมการศกษาโดยพฒนา STEM ขนมา เพอหวงวาจะชวยยกระดบผลการทดสอบ PISA ใหสงขน และจะเปนแนวทางหนงในการสงเสรมทกษะทจ าเปนส าหรบผ เรยนในศตวรรษท 21 (21st Century skills) (http://www.krusmart.com)

สะเตมศกษา (STEM Education) คอ แนวทางการศกษาทไดบรณาการความรระหวางศาสตรวชาตางๆเชน ความรทางวทยาศาสตร ความรทางดานเทคโนโลย ความรทางดานวศวกรรม และความรดานคณตศาสตร รวมเขาดวยกน

- Science เปนวชาทวาดวยการศกษาปรากฏการณตางๆ ในธรรมชาต โดยอาศยกระบวนการสบเสาะทางวทยาศาสตร (Scientific Inquiry)

-Technology เปนวชาทวาดวยกระบวนการท างานทมการประยกตศาสตรสาขาอนๆ ทเกยวของ มาใชในการแกปญหา ปรบปรงแกไขหรอพฒนาสงตางๆ เพอตอบสนองความตองการ หรอความจ าเปนของมนษย

-Engineering เปนวชาทเกยวกบการสรางสรรคนวตกรรมหรอสรางสงตางๆ เพอมาอ านวยความสะดวกของมนษย โดยอาศยความรดานวทยาศาสตร คณตศาสตร และกระบวนการทางเทคโนโลย มาประยกตใชสรางสรรคชนงานนนๆ

-Mathematics เปนวชาทวาดวยการศกษาเกยวกบการค านวณ หรอ วชาทเกยวกบการค านวณ เปนพนฐานส าคญในการศกษาและตอยอดทางวศวกรรมศาสตร

ดงนนสะเตมศกษานนจงไมใชเรองใหมแตเปนการตอยอดหลกสตรโดยการบรณาการการเรยนรวทยาศาสตร คณตศาสตร เทคโนโลยและกระบวนการทางวศวกรรมศาสตร เพอเนนการน าความรไปใชแกปญหาในการด าเนนชวตรวมทงเพอใหสามารถพฒนากระบวนการหรอผลผลตใหมทเปนประโยชนตอการด าเนนชวตและการประกอบอาชพในอนาคต อกทงวชาทงสเปนวชาทมความส าคญอยางมากการกบการเพมขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ การพฒนาคณภาพชวต และ ความมนคงของ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

166

ประเทศ ซงลวนเปนวชาทสงเสรมใหผเรยนไดมความรความสามารถทจะด ารงชวตไดอยางมคณภาพในโลกศตวรรษท 21 (www.gammaco.com)

ปณญานตย วเศษสมวงศ กลาววา STEM Education (Science Technology Engineering and Mathematics Education) คอแนวทางการจดการศกษาทบรณาการความรทางดานวทยาศาสตร ความรทางดานเทคโนโลย ความรทางดานวศวกรรม และความรดานคณตศาสตร เพอเนนการน าความรไปใชแกปญหาในการด าเนนชวตรวมทงเพอใหสามารถพฒนากระบวนการหรอผลผลตใหมทเปนประโยชนตอการด าเนนชวตและการประกอบอาชพในอนาคต ในสงคมโลกในขณะนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวดวยความกาวหนาเทคโนโลยการสอสารกอใหเกดปรากฏการณทมขอมลขาวสารจ านวนมหาศาลอยในแหลงตางๆ รวมถงการทตองแขงขนกนเพอประโยชนทางเศรษฐกจการคาท าใหทกประเทศตองเรงพฒนาประชากรของตนใหมคณภาพสงขนเพอใหสามารถด ารงชวตและแขงขนในตลาดแรงงานกบนานาอารยะประเทศได เพราะฉะนนจงตองมการปรบหลกสตรโดยบรณาการการเรยนรวทยาศาสตร คณตศาสตรเทคโนโลยและกระบวนการทางวศวกรรมศาสตร เพอใหผเรยนสามารถน าไปใชแกปญหาในชวตจรงและการประกอบอาชพในอนาคต สวนของผสอนและผเรยนกตองมปรบเปลยนตนเองใหมทกษะทจ าเปนในการเปนผสอนและผเรยนส าหรบการจดการศกษาในศตวรรษท 21ซงก าลงเปนหวขอทไดรบความสนใจกลาวถงกนอยางมากในวงวชาการ

จราภรณ พากร กลาววา การเรยนรทบรณาการ การจดการศกษาทางดานวชาวทยาศาสตรเทคโนโลย วศวกรรมศาสตร คณตศาสตร ตงแตระดบขนการศกษาพนฐาน อาชวศกษา อดมศกษาและรวมทงการศกษาตลอดชวต โดยมเปาหมายทจะสงเสรมใหประชากรรนใหมไดมความรและทกษะการเรยนรในทางสรางสรรคแบบใหม โดยเฉพาะอยางยงในศตวรรษท 21 ทโลกเราสามารถตดตอสอสารกนไดอยางรวดเรว จ าเปนอยางยงทจะตองพฒนาทกษะในการด ารงชวต เพอใหเยาวชนไทยกาวสการแขงขนกบประชากรโลกได รวมทงเมอกาวเขาสประชาคมอาเซยนในป 2558(คศ.2015)ไมวาจะเปนวชา เคม ฟสกส ชววทยา รวมทงวชาคณตศาสตรและวศวกรรมศาสตร โดยสเตมศกษานนเปนสวนหนงของการเรยนวชาเหลานอยแลว เพยงแตเนนการบรณาการการเรยนรการน าไปใชและการฝกการคดเพอแกไขปญหาดวยกระบวนการใหม ๆไมใชการเรยนทเนนการทองจ าหรอการเรยนเพอน าไปสอบเทานน ซงการเรยนแบบสเตมศกษานน จะเนนการลงมอปฏบตจรง โดยครผสอนมความส าคญอยางยงทจะตงค าถามใหเดกสนใจและเรยนรวาสงทเรยนในหองเรยนนนเปนสงทอยรอบตวในชวตประจ าวนของเรา ดร.เปกกา เคส จากมหาวทยาลยโอล ประเทศฟนแลนด ซงเปนผเชยวชาญทางการศกษา กลาววา “การศกษาในระบบสะเตม ท าใหระบบการเรยนการสอนในประเทศฟนแลนด ถอวาดทสดในโลก รฐบาลใหความส าคญกบระบบการศกษา เพราะเปนพนฐานการพฒนาประเทศอยางยงยน โดยบคคลทประกอบอาชพครในทกระดบชน ตองจบการศกษาขนต าในระดบปรญญาโท นอกจากนทกโรงเรยนตองปรบปรงใหไดมาตรฐานเทากนหมด ไมวาจะเปนโรงเรยนในเมองหรอนอกเมองและการสอบแขงขนมหาวทยาลยกไมสง เพราะทกมหาวทยาลยมคณภาพเทาเทยมกน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

167

ชองชง จากมลนธวทยาศาสตรขนสงเพอการสรางสรรค กลาววาประเทศเกาหลใต กเปนประเทศหนงทใหความส าคญกบระบบสะเตม โดยเรมมอสามปทผานมาและพยายามปรบปรงเปลยนแปลงหลกสตรใหบอยขนเพอตอบสนองเทคโนโลยทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว โดยไมใหความส าคญกบวทยาศาสตรทเกดขนเมอหนงรอยปทผานมาแตใหความส าคญกบวทยาศาสตรทใชไดจรงในชวตประจ าวนและการคดคนวทยาศาสตรสรางสรรคเพอใชในอนาคต โอบามา กไดสนบสนนนโยบายการศกษาของระบบสเตม โดยการใหองคกรเอกชนทลงทนโดยไมหวงผลก าไรมาสนบสนนผลกดนการศกษาระบบสเตมเพอเพมคณภาพนกวทยาศาสตร วศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยในอนาคต ซงเกณฑประเมนตวชวดการศกษาทางวทยาศาสตร คณตศาสตร จากการวดของหนวยงาน Tim และ Pissa ไดด าเนนการอย ในหนวยงานความรวมมอในระหวางประเทศรวมทงประเทศไทยเราดวย

แนวทางการจดกจกรรมการเรยนร 1. เชอมโยงเนอหาวทยาศาสตร คณตศาสตร เทคโนโลย สโลกจรง คณครหลายทานนาจะท าอย

แลวอยางสม าเสมอ เพยงนกเรยนมองเหนวาแนวคดหลก หรอกระบวนการทเรยนรนน สามารถเกดขนไดในธรรมชาต ใชประโยชนไดในชวตจรง กเปนกาวแรกสการบรณาการความรสการเรยนอยางมความหมาย เพราะปรากฏการณหรอประดษฐกรรมใดๆ รอบตวเรา ไมไดเปนผลของความรจากศาสตรหนงศาสตรใดเพยงศาสตรเดยว การประยกตความรงายๆ เชน การค านวณพนทของกระดาษช าระแบบมวน เชอมโยงสความรความสงสยดานวสดศาสตร เทคโนโลยการผลต และการใชกระบวนการทางวศวกรรมวเคราะหปญหาและสรางสรรควธแกไขไดอยางหลากหลายจนนาแปลกใจ

2. การสบเสาะหาความร การจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนไดศกษาประเดนปญหา หรอตงค าถาม แลวสรางค าอธบายดวยตนเอง โดยการรวบรวมประจกษพยานหลกฐานทเกยวของ สอสารแนวคดและเหตผล เปรยบเทยบแนวคดตางๆ โดยพจารณาความหนกแนนของหลกฐาน กอนการตดสนใจไปในทางใดทางหนง นบเปนกระบวนการเรยนรส าคญ ทไมเพยงแตสนบสนนการเรยนรในประเดนทศกษาเทานน แตยงเปนชองทางใหมการบรณาการความรในศาสตรอนๆ ทเกยวของกบค าถาม นบเปนแนวทางการจดการเรยนรทสนบสนนจดเนนของสเตมศกษาไดเปนอยางด

3. การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน การท าโครงงานเปนการสบเสาะหาความรในรปแบบหนง แตผเขยนไดแยกโครงงานออกมาเปนหวขอเฉพาะ เนองจากเปนแนวทางทสามารถสงเสรมการบรณาการความรสการแกปญหาไดชดเจน การสบเสาะหาความรบางครงครเปนผก าหนดประเดนปญหา หรอใหขอมลส าหรบศกษาวเคราะห หรอก าหนดวธการในการส ารวจตรวจสอบ ตามขอจ ากดของเวลาเรยน วสดอปกรณ หรอปจจยแวดลอมตางๆ แตการท าโครงงานนนเปนการเปดโอกาสใหนกเรยนเกดประสบการณการเรยนรส าคญในทกขนตอนดวยตนเอง ตงแตการก าหนดปญหา ศกษาความรทเกยวของ ออกแบบวธการรวบรวมขอมล ด าเนนการ ลงขอสรป และสอสารสงทคนพบ (บางครงครอาจก าหนดกรอบกวางๆ เชน ใหท าโครงงานเกยวกบพลงงานทดแทน โครงงานเกยวกบการใชคณตศาสตรในผลตภณฑของชมชน เปนตน) โครงงานในรปแบบสงประดษฐจะมการบรณาการกระบวนการทางวศวกรรมไดอยางโดดเดน แต

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

168

โครงงานในรปแบบอน ทงโครงงานเชงทดลอง เชงส ารวจ หรอเชงทฤษฎ กมคณคาควรแกการสนบสนนไมแพกน แมนกเรยนจะมบทบาทหลกในการเรยนรผานการท าโครงงาน แตบทบาทของครในการใหค าปรกษาระหวางนกเรยนท าโครงงานนนเปนบทบาททส าคญและทาทาย เนองจากครมความรบผดชอบในการสนบสนนใหนกเรยนเกดความรความสามารถตามเปาหมายการจดการเรยนร โดยครตองเตรยมพรอมทจะเรยนรสงใหมไปพรอมๆ กบนกเรยนในทกหวขอโครงงาน

4. การสรางสรรคชนงาน แนวคดนไมไดเปนแนวคดใหมเลยเสยทเดยว ผเ ขยนยงจดจ าประสบการณวยเดกไดวา มโอกาสประดษฐสงของ อปกรณตางๆ มากมาย ไมวาจะเปนการสานพด การรอยมาลย การประดษฐเครองดนตร สมดภาพ การจดปายนเทศ เดกๆ ทกวนนอาจไดรบการมอบหมายใหสรางสรรคชนงานทแตกตางไปจากยคกอน เชน ประดษฐปายไฟ รถแขงพลงงานแสงอาทตย ถายหนงสน ท ามลตมเดยส าหรบน าเสนองาน ประสบการณการท าชนงานเหลาน สรางทกษะการคด การออกแบบ การตดสนใจ การแกปญหาเฉพาะหนา โดยเฉพาะอยางยงชนงานทครผสอนเปดโอกาสใหนกเรยนคดอยางอสระและสรางสรรค การประดษฐชนงานเหลานประยกตใชความรวทยาศาสตร คณตศาสตร อยางไมรตว บางครงครอาจจดใหนกเรยนสะทอนความคดวาไดเกดประสบการณหรอเรยนรอะไรบางจากงานทมอบหมายใหท า เพราะเปาหมายของการเรยนรอยทกระบวนการท างานดวยเชนกน หากนกเรยนมองเพยงเปาหมายชนงานทส าเรจอยางเดยว อาจไมตระหนกวาตนเองไดเรยนรบทเรยนส าคญมากมายระหวางทาง

5. การบรณาการเทคโนโลย เพยงครบรณาการเทคโนโลยทเหมาะสมสกระบวนการเรยนรของนกเรยน ครกไดกาวเขาใกลเปาหมายการจดการเรยนรตามแนวทางสเตมศกษาอกกาวหนงแลว เทคโนโลยทครสามารถใชประโยชนในชนเรยนปจจบนมไดตงแตการสบคนขอมลลกษณะตางๆ การบนทกและน าเสนอขอมลดวยภาพนง วดทศน และมลตมเดย การใชอปกรณ sensor/data logger บนทกขอมลในการส ารวจตรวจสอบ การใชซอฟตแวรจดกระท า วเคราะหขอมล และเทคโนโลยอนๆ อกมากมาย การใชประโยชนจากเทคโนโลยเหลาน กระตนใหนกเรยนสนใจการเรยนร เปดโอกาสใหประยกตใชความร แกปญหา และท างานรวมกน รวมทงสรางทกษะส าคญในการศกษาตอและประกอบอาชพตอไปในอนาคตดวย

6. การมงเนนทกษะแหงศตวรรษท 21 กจกรรมการเรยนรตามแนวทางสเตมศกษาพฒนาพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ไดเปนอยางด ยกตวอยางทกษะการเรยนรและสรางนวตกรรม (Learning and Innovation Skills) ตามกรอบแนวคดของ Partnership for 21st Century Skills ทครอบคลม 4C คอ Critical Thinking (การคดเชงวพากษ) Communication (การสอสาร) Collaboration (การท างานรวมกน) และ Creativity (การคดสรางสรรค) จะเหนไดวากจกรรมการเรยนรในรปแบบโครงงาน หรอการสรางสรรคชนงานทกลาวถงขางตนนนสามารถสรางเสรมทกษะเหลานไดมาก อยางไรกตามในบรบทของโรงเรยนทวไป ครอาจไมสามารถใหนกเรยนเรยนรดวยการท าโครงงาน หรอการสรางสรรคชนงานเทานน ดงนนในบทเรยนอนๆ ถาครมงเนนทกษะแหงศตวรรษท 21 ในทกโอกาสทเอออ านวย เปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงความคดเหน ท างานรวมกน เรยนรการหาทต (ฝกคดเชงวพากษ) หาทชมหรอเสนอ

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

169

วธการใหม (ฝกคดเชงสรางสรรค) กนบวาครจดการเรยนการสอนเขาใกลแนวคดสเตมศกษามากขน ตามสภาพจรงของชนเรยน

7. การสรางการยอมรบและการมสวนรวมจากชมชน ครหลายทานอาจเคยมประสบการณกบผปกครองทไมเขาใจแนวคดการศกษาทพฒนานกเรยนใหเปนคนเตมคน แตมงหวงใหสอนเพยงเนอหา ตวขอสอบ อยากใหครสรางเดกทสอบเรยนตอได แตอาจใชชวตไมไดในสงคมจรงของการเรยนรและการท างาน เมอครมอบหมายใหนกเรยนสบคน สรางชนงาน หรอท าโครงงาน ผปกครองไมใหการสนบสนน หรออกดานหนงผปกครองรบหนาทท าใหทกอยาง อยางไรกตาม หวงวาผปกครองทกคนจะไมเปนไปตามทกลาวขางตน ผลงานจากความสามารถของเดก เปนอาวธส าคญทครจะน ามาเผยแพรจดแสดงเพอชนะใจผปกครองและชมชนใหใหการสนบสนนการจดการเรยนรตามแนวทางสเตมศกษา ครสามารถน านกเรยนไปศกษาในแหลงเรยนรของชมชน ส ารวจสงแวดลอมธรรมชาตในทองถน ศกษาและรายงานสภาพมลพษหรอการใชประโยชนจากทรพยากรในพนทใหชมชนรบทราบ ตลอดจนศกษาและแกปญหาทเกยวของกบผลตภณฑในชมชน กจกรรมการเรยนรเหลาน เกดประโยชนส าหรบนกเรยนเอง อาจเปนประโยชนส าหรบชมชน และสามารถสรางการมสวนรวม ความภาคภมใจ และทส าคญอยางยงคอความรสกเปนเจาของ รวมรบผดชอบคณภาพการจดการศกษาในทองถนตวเองใหเกดขนได

8. การสรางการสนบสนนจากผเชยวชาญในทองถน การใหนกเรยนศกษาปญหาปลายเปดตามความสนใจของตนเองในลกษณะโครงงาน ตลอดจนการเชอมโยงการเรยนรสการใชประโยชนในบรบทจรงนน บางครงน าไปสค าถามทซบซอนจนตองอาศยความรความช านาญเฉพาะทาง ครไมควรกลวจะยอมรบกบนกเรยนวาครไมรค าตอบ หรอครชวยไมได แตควรใชเครอขายทม เชอมโยงใหผเชยวชาญในทองถนมาชวยสนบสนนการเรยนรของนกเรยน เครอขายดงกลาวอาจเปนไดทง ศษยเกา ผปกครอง ปราชญชาวบาน เจาหนาทรฐ หรออาจารยในสถาบนอดมศกษาในทองถน ครสามารถเชญวทยากรภายนอกมาบรรยายหรอสาธตในบางหวขอ หรอใชเทคโนโลย เชน การประชมผานวดทศน เอออ านวยใหผเชยวชาญสามารถพดคย ใหความคดเหน หรอวพากษผลงานของนกเรยน เปนตน

9. การเรยนรอยางไมเปนทางการ (informal learning) เดกๆ นนรกความสนก หากเราจ ากดความสนกไมใหกล ากรายใกลหองเรยน ความสขคงอยหางไกลจากครและจากเดกไปเรอยๆ แตจะบรณาการความสนกสการเรยนรวทยาศาสตร คณตศาสตร และเทคโนโลย ผานกระบวนการแกปญหาอยางไร ตองอาศยความคดสรางสรรคของครในการออกแบบกจกรรมการเรยนรททาทาย เพลดเพลน ใหการเรยนเหมอนเปนการเลน แตในขณะเดยวกนกตองสรางความรและความสามารถตามวตถประสงคของหลกสตรดวย การเรยนรอยางไมเปนทางการทไดรบความนยม คอ การจดกจกรรมคาย การเรยนรจากเพลง เกม ละคร หรอการประกวดแขงขน กจกรรมเหลานเปนโอกาสดทจะสรางการมสวนรวมจากชมชน เชน อาจเชญผเชยวชาญในทองถนเปนวทยากรในคาย เปนกรรมการผทรงคณวฒ หรอใหการสนบสนนของรางวล

10. การเรยนรตามอธยาศย (non-formal learning) เมอครไดด าเนนการ 9 ขอขางตนแลว อาจมองออกนอกขอบเขตรวโรงเรยน สรางนสยการเรยนรตลอดชวต ใหเปนวฒนธรรมของชมชน รวมกนสรางแหลงเรยนรสเตมในทองถน เชน เสนทางศกษาธรรมชาต หรอประยกตความรสเตมเพอสนบสนน

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

170

แหลงเรยนรวถชมชน เชน สงเสรมใหนกเรยนใชเทคโนโลยท เหมาะสมน าเสนอขอมลภมศาสตร ประวตศาสตร และวฒนธรรมในชมชน สรางหอเกยรตยศสเตมของหมบาน เพอน าเสนอเรองราวการใชความรสเตมในการพฒนาอาชพและพฒนาคณภาพชวต เชน ผลงานดานการเกษตร ดานสาธารณสข ดานการพฒนาผลตภณฑ หรอดานการประยกตใชเทคโนโลย เปนตน สรป

แนวโนมของการจดการศกษาปฐมวยในอนาคต การจดการศกษาศตวรรษท 21 เพอมงสการพฒนาผเรยนใหมความพรอมทางดานเศรษฐกจ แรงงาน การเรยนร และมความเปนพลเมองทด วจารณ พานช กลาววา ทกษะเพอการด ารงชวตในศตวรรษท 21 ไดแก สาระวชาหลก ภาษาแมและภาษาโลก ศลปะ วทยาศาสตร ภมศาสตร ประวตศาสตร คณตศาสตร เศรษฐศาสตร รฐและความเปนพลเมองด

STEM ยอมาจาก Science, Technology, Engineering and Mathematics เปนแนวทางการเรยนการสอนทมลกษณะของการบรณาการการเรยนการสอนทงสสาขาเขาดวยกน คอ วทยาศาสตร (Science), เทคโนโลย (Technology), วศวกรรมศาสตร (Engineering) และคณตศาสตร (Mathematics) เพอใหผเรยนน าความรทกแขนงมาใชในการแกปญหา และสรางสรรคนวตกรรมใหมในชวตประจ าวน โดยอาศยการจดการเรยนรดวยครหลายสาขารวมมอกน - Science เปนวชาทวาดวยการศกษาปรากฏการณตางๆ ในธรรมชาต โดยอาศยกระบวนการสบเสาะทางวทยาศาสตร (Scientific Inquiry) -Technology เปนวชาทวาดวยกระบวนการท างานทมการประยกตศาสตรสาขาอนๆ ทเกยวของ มาใชในการแกปญหา ปรบปรงแกไขหรอพฒนาสงตางๆ เพอตอบสนองความตองการ หรอความจ าเปนของมนษย -Engineering เปนวชาทเกยวกบการสรางสรรคนวตกรรมหรอสรางสงตางๆ เพอมาอ านวยความสะดวกของมนษย โดยอาศยความรดานวทยาศาสตร คณตศาสตร และกระบวนการทางเทคโนโลย มาประยกตใชสรางสรรคชนงานนนๆ -Mathematics เปนวชาทวาดวยการศกษาเกยวกบการค านวณ หรอ วชาทเกยวกบการค านวณ เปนพนฐานส าคญในการศกษาและตอยอดทางวศวกรรมศาสตร แบบฝกหดทายบทท 8

1. การจดการศกษาศตวรรษท 21 มงการพฒนาผเรยนใหมความพรอมดานใด 2. วาดกรอบแนวคดเชงมโนทศนส าหรบทกษะแหงศตวรรษท 21พรอมอธบายความหมายของ

กรอบแนวคด 3. ใหผเรยนบอกปจจยส าคญดานการเรยนรในศตวรรษท 21 4. STEM Education มความหมายวาอยางไร 5. STEM Education มความส าคญอยางไร

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "

171

เอกสารอางอง

จราภรณ พากร. บทความออนไลน www.preschool.or.th ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2550) นโยบายและแผนการพฒนาเดกปฐมวย(0-5ป) ระยะยาว

พ.ศ. 2550-2559 . กรงเทพฯ: หางหนสวนจ ากด ว.พ.ท. คอมมวนชน. วจารณ พานช. (2555) วถสรางการเรยนรเพอศษย ในศตวรรษท 21. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : มลนธ

สดศร-สฤษวงศ. www.aseanthai.net www.gammaco.com www.krusmart.com www.schoolguide.in.th www.qlf.or.th

" มหาวทยาลยสวนด

สต เพ

อการศ

กษาเท

านน "