บทท 2เอกสารและงานวจยทเกยวของ

เอกสารและงานวจยทเกยวของการศกษาการใชตวแบบในการพฒนาทกษะการวาดของดอกไม ครงน ผศกษาไดท าการศกษา

เอกสารและงานวจยตาง ๆ ทเกยวของ ดงน

ก. เอกสารทเกยวของ1. บคคลทมความบกพรองทางการมองเหน

- ความหมายบคคลทมความบกพรองทางการมองเหน- ประเภทของบคคลทมความบกพรองทางการมองเหน- ลกษณะบคคลทมความบกพรองทางการมองเหน- ปญหาและความสามารถของบคคลทมความบกพรองทางการมองเหน- บคคลพการซอน- การสอนเดกทมความบกพรองทางการมองเหน- การจดการเรยนการสอนส าหรบผมความบกพรองทางการเหนผพการซอน

2. ศลปศกษา- ความหมายของค าวาศลปะ- ศลปะกบการศกษาพเศษ- ความหมาย ความส าคญของการวาดภาพระบายส- ทฤษฎพฒนาการทางศลปะของวคเตอร โลเวนเฟลด (Viktor Lowenfeld)- ทฤษฎทางศลปะของเดกทท าการศกษา โดย โรดา เคลลอก (Rhoda Kellogg)

และ สกอต โอ เดล (Scott O’ Dell)3. แผนการศกษาเฉพาะบคคลและแผนการสอนเฉพาะบคคล4. การใชแฟมสะสมงาน5. ขอมลความสามารถพนฐานของกรณศกษา5. บรบทโรงเรยนการศกษาคนตาบอดล าปาง

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

8

ข. งานวจยทเกยวของ- ในประเทศ- ตางประเทศ

ความหมายบคคลทมความบกพรองทางการมองเหนมนกวชาการ ใหความหมายเกยวกบบคคลทมความบกพรองทางการมองเหนไวดงนผดง อารยะวญ และธระ จนทรรตน (2538, หนา 1-2) ใหความหมายบคคลทมความ

บกพรองทางสายตาหรอการมองเหน (Blind) ในแงของการศกษาวา หมายถง ผทไมสามารถรบการศกษาไดโดยการเหน หรอการใชสายตา ไมอาจอานและเขยนหนงสอของคนปกตได โดยการเหน หรอการใชสายตาไมอาจอาน และเขยนหนงสอของคนปกตไดตองใชตวอกษรพเศษหรออกษรเบรลล การศกษาตองใชประสาทสมผสสวนอนรวมดวย คอ การฟง การสมผส การดมกลน และการใชกลามเนอเปนส าคญ และใหความหมายบคคลทมองเหนบางสวนหรอบคคลสายตาเลอนราง (Low-vision) วา หมายถง บคคลทสามารถไดรบการศกษาโดยใชสายตาไดโดยไมตองใชอกษรเบรลล แตตองใชอกษรขนาดใหญ หรอสอการเรยนการสอนบางอยางทมขนาดพเศษหรอสามารถอานตวหนงสอธรรมดาไดในปรมาณทจ ากด หรอในสถานการณพเศษ หรอตองใชแวนขยาย

ส านกบรหารงานการศกษาพเศษ ส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 14-23) ใหความหมายบคคลทมความบกพรองทางการเหนวา หมายถงบคคลทสญเสยการเหนตงแตระดบเลกนอยจนถงตาบอดสนท แบงไดเปน 2 ประเภทคอ

1. คนตาบอด (Blind) หมายถง คนทสญเสยการเหนมากจนตองสอนใหอานอกษรเบรลล หรอใชวธการฟงเทปหรอแถบเสยง หากตรวจวดความชดเจนของสายตาขางด เมอแกไขแลวอยในระดบ 6 สวน 60 เมตร (6 / 60) หรอ 20 สวน 200 ฟต (20 / 200) ลงมาจนถงบอดสนท(หมายถง คนตาบอดสามารถมองเหนวตถไดในระยะหางนอยกวา 6 เมตรหรอ 20 ฟต ในขณะทคนปกตสามารถมองเหนวตถเดยวกนไดในระยะหาง 60 เมตร หรอ 200 ฟต) หรอมลานสายตาแคบกวา 20 องศา (หมายถง สามารถมองเหนไดกวางนอยกวา 20 องศา)

2. คนเหนเลอนราง ( Low Vision) หมายถง คนทสญเสยการเหนแตยงสามารถอานอกษรตวพมพทขยายใหญได หรอตองใชแวนขยายอาน หากตรวจวดความชดของสายตาขางดเมอแกไขแลวอยในระดบระหวาง 6 สวน 18 เมตร (6 /18) หรอ 20 สวน 70 ฟต (20 /70 ) ถง 6สวน 60 เมตร (6 /60 ) หรอ 20 สวน 200 ฟต (20 / 200 ) หรอมลานสายตาแคบกวา 30 องศา

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

9

อารย เพลนชยวาณช (2544 , หนา 1-2) ไดใหความหมายวาคนตาบอด (Blind) หมายถงคนทไมสามารถมองเหนสงตาง ๆ รอบตวได แมแตแสงสวาง สวนคนทเหนเลอนราง (LowVision) หมายถง คนทสามารถมองเหนสงตาง ๆ รอบตวไดบางแตมองเหนไมชดหรอมองเหนเลอนราง หรอ บางคนอาจมองเหนไดเพยงแคแสงสวางเทานน

จากขอความขางตนสรปความหมายของค าวา นกเรยนสายตาเลอนราง ไดวา หมายถงบคคลทสญเสยการเหนแตสามารถอานอกษรตวพมพทมขนาดใหญไดโดยตองใชแวนขยายหรอ10 อปกรณพเศษ บางอยางทท าใหความชดเจน ของการมองเหนในขางทด เมอแกไขแลวอยในระดบ 20 สวน 60 ฟต ถง 20 สวน 200 ฟต มลานสายตาแคบกวา 30 องศา

ประเภทของบคคลทมความบกพรองทางการมองเหนจากการคนควาเอกสาร พบวา มการแบงประเภทของบคคลทมความบกพรองทางการ

มองเหนออกเปน 2 ประเภท คอ1. บคคลตาบอด (Blind)

ผดง อารยะวญ และธระ จนทรรตน (2538, หนา 1-2) ใหความหมายบคคลทมความบกพรองทางสายตาหรอการมองเหน (Blind) ในแงของการศกษาวา หมายถง ผทไมสามารถรบการศกษาไดโดยการเหน หรอการใชสายตา ไมอาจอานและเขยนหนงสอของคนปกตได ตองใชตวอกษรพเศษ หรออกษรเบรลล การศกษาตองใชประสาทสมผสสวนอนรวมดวย คอ การฟง การสมผส การดมกลน และการใชกลามเนอเปนส าคญ

ส านกบรหารงานการศกษาพเศษ ส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐานกระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 14-23) ใหความหมายวา คนตาบอด (Blind) หมายถง คนทสญเสยการเหนมากจนตองสอนใหอานอกษรเบรลล หรอใชวธการฟงเทปหรอแถบเสยง หากตรวจวดความชดเจนของสายตาขางด เมอแกไขแลวอยในระดบ 6 สวน 60 เมตร (6 / 60) หรอ 20 สวน 200 ฟต(20 / 200) ลงมาจนถงบอดสนท (หมายถง คนตาบอดสามารถมองเหนวตถไดในระยะหางนอยกวา6 เมตรหรอ 20 ฟต ในขณะทคนปกตสามารถมองเหนวตถเดยวกนไดในระยะหาง 60 เมตร หรอ200 ฟต หรอมลานสายตาแคบกวา 20 องศา (หมายถง สามารถมองเหนไดกวางนอยกวา 20 องศา)

นอกจากน อารย เพลนชยวาณช (2544 , หนา 1-2) ไดใหความหมายวาคนตาบอด(Blind) หมายถง คนทไมสามารถมองเหนสงตาง ๆ รอบตวได แมแตแสงสวาง

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

10

จากความหมายทกลาวมาขางตน สรปไดวา คนตาบอด (Blind) หมายถง บคคลทสญเสยการเหนมากจนไมสามารถมองเหนไดแมแตแสงสวาง ไมสามารถอาน เขยนหนงสอเหมอนคนทวไปได แตตองใชอกษรเบรลล อปกรณ เครองเขยนทมความเฉพาะ และประสาทสมผสทเหลออยในการเรยนร

2. บคคลสายตาเลอนราง (Low vision)ผดง อารยะวญ และธระ จนทรรตน (2538, หนา 1-2) ใหความหมายในแงของ

การศกษา บคคลทมองเหนบางสวนหรอบคคลสายตาเลอนราง (Low-vision) หมายถงบคคลทสามารถไดรบการศกษาโดยใชสายตาไดโดยไมตองใชอกษรเบรลล แตตองใชอกษรขนาดใหญหรอสอการเรยนการสอนบางอยางทมขนาดพเศษ หรอสามารถอานตวหนงสอธรรมดาไดในปรมาณทจ ากด หรอในสถานการณพเศษ หรอตองใชแวนขยาย

ส านกบรหารงานการศกษาพเศษ ส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐานกระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 14-23) ใหความหมายคนเหนเลอนราง (Low Vision) วาหมายถงคนทสญเสยการเหนแตยงสามารถอานอกษรตวพมพทขยายใหญได หรอตองใชแวนขยายอานหากตรวจวดความชดของสายตาขางด เมอแกไขแลวอยในระดบระหวาง 6 สวน 18 เมตร (6 /18)หรอ 20 สวน 70 ฟต (20 /70) ถง 6 สวน 60 เมตร (6 /60) หรอ 20 สวน 200 ฟต (20 / 200)หรอม ลานสายตาแคบกวา 30 องศา

อารย เพลนชยวาณช (2544, หนา 1-2) ไดใหความหมายวาคนทเหนเลอนราง (Low Vision) หมายถง คนทสามารถมองเหนสงตาง ๆ รอบตวไดบางแตมองเหนไมชดหรอมองเหนเลอนราง หรอ บางคนอาจมองเหนไดเพยงแคแสงสวางเทานน

จากความหมายทกลาวมาขางตน สรปไดวา บคคลสายตาเลอนราง (Low vision)หมายถง บคคลทสญเสยการเหนบางสวน แตยงสามารถใชสายตาทเหลออยในการมอง โดยสามารถอาน เขยนหนงสอ ของคนทวไปได เมอใชอปกรณเฉพาะชวยในการมอง หรอ การอานเขยนอกษรทมการขยายขนาดใหญขน

ลกษณะทวไปของเดกทมความบกพรองทางการเหนนพพร เพยรพกล (2530, หนา 12-14) ไดกลาวถงลกษณะทวไปของเดกทมความ

บกพรองทางสายตา วา จะสงเกตไดจากลกษณะทาทาง รางกาย อารมณ ผลสมฤทธทางการเรยนความสามารถในการเขาใจ มโนทศน (Concept) และการปรบตวในทางสงคมและการงาน ซงมรายละเอยดดงน

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

11

1. ลกษณะทาทางของเดกทมความบกพรองทางสายตา สงเกตไดดงน ชอบลบคล าชอบนงกมหนา คอเอยง คอตก และมกมองไปโดยไรจดหมาย ชอบนงหมอบ คยกนจะไมมองหนาไมสบตากน ชอบเดนเกาะกน มอไมคอยอยนง เพราะใชมอแทนตา

2. ลกษณะทางรางกาย สงเกตไดจากการเคลอนไหวชากวาเดกปกต แตประสาทบางสวนจะดกวาคนปกต เชน ประสาทห มความสามารถทางดานการจ า น าหนกสวนสงไมแตกตางจากปกต

3. ลกษณะทางอารมณ สงเกตไดจากลกษณะขอาย คอนขางใจนอย บางทกหงดหงดฉนเฉยว ไมมความมนใจในตนเอง ชอบปดบงซอนเรน

4. ผลสมฤทธทางการเรยน ความบกพรองทางการเหนไมคอยมอปสรรคในผลสมฤทธทางการเรยนเทาไร เพราะบางคนมผลการเรยนดกวานกเรยนปกต

5. ความสามารถในการเขาใจมโนทศนตาง ๆ เดกทมความบกพรองทางสายตาจะมความคดในรปแบบ Global Cognitive Style คอ การคดแบบรวม ๆ แตเดกปกตจะมความคดในแบบArticulated Cognitive Style คอ การคดวเคราะหอยางละเอยด เดกทมความบกพรองทางการเหนจะมขอจ ากดเรองเกยวกบระยะทางและความสมพนธเนองจากมองไมเหน

6. การปรบตวเขากบสงคมและการงาน การปรบตวของเดกทมความบกพรองทางการเหนเปนไปเชนเดยวกบเดกปกต แตกขนอยกบการมองเหน นอกจากนยงขนอยกบระดบของเศรษฐกจของครอบครว การยอมรบของสงคม และการยอมรบสภาพของตนเองดวย

นอกจากทไดกลาวมาแลวการคดแยกเดกทมความบกพรองทางการเหนจากการสงเกตและตรวจวดการเหนของเดกทสงสยวาจะมความบกพรองทางการเหนนนจะชวยใหการจดความชวยเหลอและการจดศกษาส าหรบเดกไดเหมาะสม สอดคลอง และบงเกดผลด มลกษณะบางประการของเดกทสามารถสงเกตเหนความผดปกตได ไดแก

1. ขอบตาแดง น าตาคลอ มน าตาไหลเสมอ2. มตมหรอผนบนหนงตาและขอบตา3. ตาเอยง ตาเข หรอตาเหล4. หนงตาปลน หรอขอบตาบวมแดง5. ตาอกเสบ หรอฝกงยงบอย ๆ6. กลอกกลงลกตาไปมาบอย ๆ7. ตาด ามลกษณะผดปกต8. ขยตาหรอกะพรบตาถจนผดสงเกต9. ชอบหรตา หรอปองแสงไมใหเขาตา10. มองวตถ หรอสงของทอยใกลหรอไกลเกนไป

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

12

11. หยบวางของผดทอยเสมอ12. ระมดระวงการเดนมากผดปกต เดนหรอวงไมสม าเสมอ หรอสะดดพลาดไมมสาเหต13. เวลาอานหนงสอ มพฤตกรรมกมและเงยตลอดเวลา14. ใบหนาบดเบยวเวลาอานหนงสอ15. เวลาอานหนงสอ กมลงมาใกลกระดาษมากจนผดปกต16. เวลาอานหนงสอมกสบสน เมออานตวหนงสอทมลกษณะคลายกน เชน อ ฮ บ ข17. เวลาอานหนงสอมกจะอานขามบรรทด หรออานซ าบรรทดเดม18. เวลาเขยนหนงสอเวนบรรทดไมถกตอง

19. หรตา หรอเอนศรษะเอยงเขาหาหนงสอ20. ปดตาหรอหลบตาขางหนง เมอเวลาอานหนงสอหรอดสงอน ๆ

ปญหาและความสามารถของบคคลทมความบกพรองทางการมองเหนกรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 14-23) กลาวถงสภาพปญหาและ

ความสามารถของบคคลหรอนกเรยนทมความบกพรองทางการมองเหนวา ปญหาซงเปนทยอมรบกนทวไป จากปญหาความพการทางกาย คอ บกพรองทางการมองเหนหรอตาบอด ท าใหโอกาสทจะเรยนรและรบรจ ากด หรอเสยเวลามากกวาคนทวไป ท าใหเรยนรไดนอยกวาสตปญญาทแทจรงในดานสงคมนกเรยนมความพยายามในการปรบตวอยรวมในสงคมกบเพอนนกเรยนทวไปได

นอกจากนยงกลาวถงความสามารถในการรบรและเรยนรของนกเรยนทมความบกพรองทางการมองเหน วามระดบสตปญญาอยในเกณฑเฉลยใกลเคยงกบนกเรยนทวไป หากไดรบการฝกฝนและมสออปกรณทอ านวยความสะดวก และสามารถพฒนาความคดรวบยอดไดจากการฟงบรรยายและเปรยบเทยบจากประสบการณเดมทเคยเรยนรมาแลว

บคคลพการซอน มผใหความหมายไวดงนผดง อารยะวญ และธระ จนทรรตน (2538) ใหความหมายบคคลพการซอนวา คอคนท

มสภาพความบกพรองหรอความพการมากกวาหนงประเภทในบคคลเดยวกน เชน คนปญญาออนทสญเสยการไดยน เปนตน

ส านกบรหารงานการศกษาพเศษ ส านกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 14-23) กลาววานกเรยนพการซอนหมายถง บคคลทบกพรองทางการเหนและมความบกพรองอยางอนรวมดวย เชน สมาธสน บกพรองทางการไดยน บกพรองทางรางกาย

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

13

และสขภาพ สตปญญา พฤตกรรม ภาษาและการพด ออทสตก ซงความพการซอนเหลานเปนอปสรรคตอการเรยนร การพฒนาตามวย การพฒนาทกษะการด ารงชวตและการรบบรการทางการศกษา

อารย เพลนชยวาณช (2544) กลาววา บคคลพการซอน (Multiple Handicapped ) หมายถง บคคลทมความบกพรองตงแต 2 อยางขนไปในบคคลเดยวกนอาจแบงตามลกษณะไดตามความพการทเหนชดเจน เชน บคคลทมความบกพรองทางการเหนรวมกบบกพรองอน ๆ เชนการไดยน สตปญญา รางกาย การเรยนร สมาธสน เปนตน

ดอกไม เปนนกเรยนพการซอน ทมความบกพรองทางการมองเหนประเภทสายตาเลอนรางรวมกบบกพรองทางการพดและภาษาสาเหตเนองมาจากปากแหวงเพดานโหวไมสามารถพดออกเสยงไดชดเจนเหมอนคนทวไป

จากทกลาวมาผศกษาเหนวาไมมสงใดทเปนอปสรรคตอพฒนาการของเดกทมความบกพรองทางการมองเหนมากนก สงส าคญทสดสงหนงทจะชวยใหเดกทมความบกพรองทางการมองเหน สรางพฒนาการใหเขากบสงคมไดดคอ ทศนคตของพอแม หากพอแมเชอวาเดกทมความบกพรองทางการมองเหนมศกยภาพในการเรยนร เดกกจะมโอกาสด จะยงท าใหเดกทบกพรองทางการมองเหนมการพฒนาตวเองไปสจดมงหมายในชวตได

การสอนเดกทมความบกพรองทางการมองเหนการสอนในโรงเรยนเฉพาะทางในการจดการเรยนการสอนจ าเปนตองจดปจจยใหเออตอสภาพความบกพรอง ความตองการ

จ าเปนของนกเรยนและขอจ ากดทเกยวของ เพอชวยสงเสรมใหหลกสตรมประสทธภาพ เชนการจดสถานการณการเรยนการสอนใหเหมาะกบนกเรยนแตละคน (พกล เลยวศรพงศ , 2544,หนา 4 ) ซงนกเรยนทมความบกพรองทางการมองเหนสามารถใชหลกสตรของคนปกตได เพยงแตอาจมการปรบปรงเนอหาวธการสอน ตลอดจนการใชสอสารการเรยนการสอนใหแตกตางไปจากเดกปกตเทานน วชาทางดานภาษานนไมมปญหาใด ๆ เพราะเดกทมความบกพรองทางสายตามอกษรเบรลลแทนอกษรปกต และสามารถเกดทกษะเกยวกบ การพด อานและเขยนได วชาคณตศาสตร หรอ วชาวทยาศาสตร หากมสอการเรยนทเหมาะสมนกเรยนทมความบกพรองทางสายตาสามารถเรยนได วชาทางดานศลปะอาจจะเกดปญหาบาง ครตองดดแปลงสอบางอยางหรอวธการเรยนบางอยางเพอทดแทนกน เชน การวาดเขยน อาจจะปนดวยดนน ามน หรอวาดภาพลงบนแผนกระจกดวยดนน ามน หรอใชสเทยนวาดภาพบนกระดาษทวางบนแผนตะแกรงมงลวดซงจะไดภาพนนขนมาพอจะทดแทนกนได เปนตน วชาพลศกษา อาจจะตองมการดดแปลงอปกรณ

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

14

บางอยาง หรอเปลยนแปลงกตกาใหมใหเหมาะสม หรอใชเทคนควธการสอนทตองมการดดแปลงเพอทดแทนกน เชน การเลนเทเบลเทนนส การวง หรอการเลนฟตบอล เปนตน นอกจากนวชาทเกยวกบการปฏบต ครอาจจะตองสอนเปนขนตอนชา ๆ หรอท าใหเดกดโดยการสมผสมอคร หรอครตองชวยจบมอเดกในการปฏบต เปนตน ในโรงเรยนเฉพาะความพการสามารถทจะจดสภาพหองเรยน สภาพแวดลอมใหเออตอการจดการเรยนการสอนแกเดกไดเตมรปแบบ ผเรยนจะรสกมนใจ มความสขกบการเรยนเพราะรสกวาทกสงทกอยางไดถกจดขนเพอผเรยนเปนส าคญ แตเขาอาจขาดทกษะทางสงคม ฉะนนเดกทมความพรอมในทกดานตามเกณฑทโรงเรยนก าหนดไว จงมการสงเสรมใหเดกไดออกไปเรยนรวมกบนกเรยนปกตใหมากทสด เพอใหไดทกษะทางสงคมและมาตรฐานการเรยนใกลเคยงกบโรงเรยนปกตดวย ฉะนนโรงเรยนเฉพาะทางสวนใหญจงเปนการจดการเรยนการสอนเพอเตรยมความพรอมใหเดกโดยยดหลกสตรแกนกลาง และเพมทกษะจ าเปนให

ผดง อารยะวญญ (2539, หนา 80) ไดเสนอวธการจดการเรยนการสอนส าหรบนกเรยนทมความบกพรองทางการมองเหนอาจจะท าไดหลายลกษณะดงน

1. เรยนรวมเตมเวลาในชนเรยนปกต และไดรบความชวยเหลอจากครซงเปนครการศกษาทางดานการสอนนกเรยนทมความบกพรองทางการมองเหนโดยเฉพาะ

2. เรยนในชนพเศษ ซงเปนหองเสรมวชาการ มครประจ าชน เดกไปเรยนรวมกบเดกปกตบางเวลา แตเวลาสวนใหญอยหองเสรมวชาการทจดขนส าหรบเดกประเภทนโดยเฉพาะ

3. จดบรการสอนตามบาน ซงหนวยงานทรบผดชอบจดสงครไปสอนนกเรยนเปนรายบคคลทบานของเดก

4. เรยนในชนพเศษเตมเวลา เปนชนพเศษทอยในโรงเรยนปกตหรอเปนชนพเศษในศนยการศกษาพเศษ ทใหบรการทางการศกษาแกเดกพการประเภทนนการจะเรยนรวมประเภทใดนน ขนอยกบความตองการของนกเรยนและความพรอมของรฐในการจดการศกษาแกเดกประเภทน

การจดกจกรรมการเรยนการสอนวชาการทวไป ในการสอนวชาสามญทวไปทเดกปกตเรยนตามหลกสตรในโรงเรยนนน สวนใหญแลวเดกทมความบกพรองทางการเหนสามารถเรยนรไดเทาหรอเกอบเทาเดกปกต หากครจะใชสอและวธการทเหมาะสมกบการเรยนรจากประสาทสมผสทเดกมความบกพรองทางการเหนมอยไมวาจะเปนการสอนคณตศาสตร วทยาศาสตรศลปศกษา เกษตร และดนตร เดกทมความบกพรองทางการเหนกสามารถเรยนรได แตกมไดหมายความวาจะครอบคลมทกเรองทกเนอหาในบางเนอหาอาจมขอจ ากดทเดกกลมนท าไมไดหรอท าไดนอย เชน วชาพลศกษา วชาคดลายมอ และนาฏศลป

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

15

ในการศกษาน ดอกไมอยในชนเรยนพเศษ ในโรงเรยนเฉพาะทางหรอความพการ จดไวเฉพาะผมความบกพรองทางการมองเหนและมความพการอนรวมดวย เปนหองเรยนเฉพาะ หลกสตรเฉพาะของโรงเรยน ไมจดการเรยนการสอนเปนสาระการเรยนร ดานวชาการ ไมมการเตรยมความพรอมส าหรบวชาการใด ๆ เปนการจดประสบการณเกยวกบกจวตรประจ าวน การเคลอนไหวรางกายการฝกการเดนทาง ฝกการรบรสมผส การจดประสบการณทางดานศลปะ การประกอบอาหารการประดษฐของช ารวย เปนตน

การจดประสบการณการสงเกตสภาพแวดลอมภายในและภายนอกสถานทผดง อารยะวญ (2539, หนา 80) เพอเปนการพฒนาทกษะการใชสถานทใหมประสทธภาพ

ปลอดภยและไดผลจ าเปนจะตองมการแนะน าเกยวกบสงแวดลอม บรรยากาศ และเปนการปองกนอนตรายจากอบตเหตทอาจจะเกดขนจากสงแวดลอม ขอส าคญคอเดกจะไดเรยนรสงตาง ๆ จากสภาพแวดลอมและสามารถปรบตวเขาบสภาพแวดลอมไดอยางถกตองเหมาะสมท ากจกรรมตาง ๆไดอยางอสระ

การฝกความรสกจากการรบรการสอนการฟง โดยการฝกใหเดกฟงเสยงทอยใกลตวกอน ทงเสยงในสงแวดลอม เชน

เสยงคนเดน เสยงเปดปดประต เสยงออด เสยงโทรศพท เสยงชอนกระทบจาน เสยงสนข เสยงทวเสยงฝนตก เสยงน าไหล เสยงพดของพอ แม พนอง สมาชกในบาน เพอนบาน คร และเพอนเปนตน การสอนการฟงเพอฟงเสยงเพอจ าแนกทศทางของเสยง เดกควรจะทราบวา เสยงทไดยนนนมาจากไหนหรอทศทางใด เพอประโยชนในการทจะเขาไปหาหรอหลบหลกจากสงนน

ฟงเพอคาดคะเนระยะทางของเสยงเปนการฝกการรบรของเดกวาเสยงทเขาไดยนอยใกลหรอไกลตวเพยงใด โดยเฉพาะในการเดนทางและการหาสงของทตกหลน ฟงเพอเลอกเสยงทตองการในบางสถานการณ จะมเสยงตางๆ หลายเสยงในเวลาเดยวกน เดกจะตองหดแยกเสยงทไดยน เพอไมใหเสยสมาธ หรอขาดขนตอนในการฟง เชน ขณะฟง พอพดอยมเสยง พ ๆ นอง ๆเลนกน หรอมเสยงโทรทศน หรอมเสยงสนขเหา เปนตน

การสมผส ถงแมคนเราไมไดใชประสาทสมผสน าในการรบรเทากบประสาทหและประสาทตา แตในกรณทประสาทหหรอประสาทตาบกพรองไปประสาทสมผสกจะเปนสงจ าเปนในการชวยใหคนรบรสงตางๆ ไดมากขน โดยเฉพาะอยางยงคนทมความบกพรองทางการเหนการสมผสทส าคญ คอ การใชมอแทนสายตา แตการไดจบลบ หรอแมการทรางกายไดสมผสกบแรงลมแสงแดด ไอรอน จากเตาไฟ กท าใหเดกเรยนรไดมากขน ครจงควรเตรยมความพรอมใหเดกเขาใจความหมายและลกษณะทจ าเปน เชน

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

16

1. การใหสมผสรปทรง ขนาด เชน รปสามเหลยม สเหลยม ทรงกลม วงกลม ใหญ-เลก กวาง-แคบ สง-ต า ยาว-สน อวน-ผอม เปนตน

2. การใหสมผสพนผว เชน เรยบ- ขรขระ, แขง-นม การใหสมผสความรสกเชน เยนรอน อน เปนตน

การดมกลน ทกษะอกอยางหนงทเดกควรไดรบการฝก คอ การดมกลน เพราะจะมประโยชนตอการเขาใจสภาพแวดลอมไดมากขน ปกตสงแวดลอมรอบ ๆ ตวเราจะมกลนตาง ๆทงทนารนรมยและกลนทรบกวน หรอกลนทไมพงประสงคตลอดเวลา ซงจะเปนสญญาณเตอนใหเดกทราบวาขณะนนเขาอยทไหน เชน ถาไดกลนอาหารกแสดงวาอยใกลหองครว หรอโรงอาหารรานอาหาร เปนตน

การฝกทกษะการดมกลนท าในท านองเดยวกบการฝกทกษะดานอน คอ แนะน าใหเดกรจกและคนกบกลนงาย ๆ ซงอยใกลตวกอน เชน กลนกบขาว กลนสบ กลนอาหารทก าลงปรงใหมสงส าคญควรฝกใหเขารบรถงกลนทไมพงประสงคในตวเองทเกดจากการไมดแลสขลกษณะของตนเอง เพอจะไดรจกวธดแลรกษาความสะอาดรางกาย เปนตน

การใชสายตาทเหลออย เปนเรองทควรสงเสรม เพราะเปนเรองทยอมรบกนแลววาทงในวงการแพทยและการศกษาวาการใชสายตาทเหลออยไมไดสงผลใหสายตาเสอมลงเพราะแมจะไมไดใชสายตากจะเสอมลงเชนกนดงนนขณะทเดกยงพอมสายอยจะตองสงเสรมใหเขาไดใชประโยชนจากสายตาตอการด าเนนชวตประจ าวนใหมากทสดฝกกระตนใหใชสายตาในการอานเขยนหนงสอ แตถามอาการแทรกซอน เชน เคองตา ปวดตา กควรแนะน าใหหยดพกผอน แลวจงกลบมาใชสายตาใหม ท าเชนนจนกวาจะชน แตถาการฝกเชนนแลวยงมอาการระคายเคอง กควรงดใชสายตาและควรปรกษาจกษแพทยทนท

การเคลอนไหวรางกาย ทกษะการเคลอนไหวรางกายจ าเปนจะตองมการสอนเพอใหเกดบคลกภาพทด การเคลอนไหวรางกาย เชน การวง การกระโดดขาม กระโดดเขยง เดนแถว มวนตวกระโจน ทรงตว หมนตวกลบกระทนหน เลยวซาย เลยวขวา ตรงไปขางหนา ตลอดจนการวางทาทางการเดนหรออรยาบททเหมาะสมลวนจ าเปนตองพฒนา

การสอนพด การทเดกมองไมเหนวาคนพดไดอยางไร ท าปากหรอรมฝปากอยางไร เดกไมรจกวธพด ดงนนจงตองมวธกระตนใหเดกพด โดยเรมการจบมอใหเดกสมผสหรอแตะทปากของผพดขณะทพดค าทตองการสอนใหเดกพด และควรเรมจากค างายๆ มความหมายกบตวเดกและใกลตวเดกกอน แลวจงเพมค าใหมากขนจนเปนวลหรอประโยคงาย ๆ

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

17

มารยาทในการสนทนา การทกทาย เปนเรองทตองฝก เดกไมสามารถเรยนรจากการเลยนแบบได เดกควรไดรบการฝกเกยวกบการใชเสยงในการพดไมใหดงมากเกนไป หรอเบาเกนไป ไมแสดงอากปกรยาแปลก ๆ ขณะพด เชน โยกตว ยกไหล เอยงคอ เงยหฟง การไหวการค านบ การแสดงทาทางไมพอใจ และควบคมอารมณ

การพฒนาความคดรวบยอด เดกทมความบกพรองทางการมองเหน จะมความล าบากมากในการสรางความคดรวบยอดในเรอง ต าแหนง ทตง ทศทาง หากไมไดรบการพฒนา เชนการสอนเดกวาสามเหลยมมมฉาก มดานสามดาน และมมสามมม มมหนงกวาง 90 องศา และมมอนอก 2 มมกวางมมละ 45 องศา เดกจะไมเขาใจวาทานก าลงพดถงอะไร หากยงไมเขาใจวา สามเหลยมดาน มม 90 และ องศา 45 องศา มากอน ควรจะสอนความคดรวบยอดเกยวกบอวยวะตาง ๆ ในรางกายของเขาเอง และทศทาง ซาย ขวา

ลกคด ลกคดเปนเครองมอทางคณตศาสตรทใชสอนเดกทมความบกพรองทางสายตาไดดมากจะชวยใหวชาคณตศาสตรเปนสงทมความหมายและนาสนใจทจะเรยน สามารถเพมความรวดเรวความถกตองในการแกโจทยคณตศาสตรตลอดจนการใชกลามเนอมดเลกของนวมอรวมดวย

อกษรเบรลล (Braille) การสอนอกษรเบรลลจะเกดขนไดกตอเมอเดกมความบกพรองทางสายตา มพฒนาการดานการคล า ทกษะการใชนวมออยางดมากอน มฉะนนการเรยนจะประสบผลส าเรจไดยาก

หนงสอแถบเสยง (Talking Book) หนงสอแถบเสยงเปนสอการเรยนรทเปนแถบเสยงเพอสงเสรมความร และทกษะการฟงการคด ใหแกเดก

การพมพดด เดกทมความบกพรองทางสายตาทมอายมากกวา 10 ป ขนไป ทกคนควรเรยนพมพดดเพราะพมพดดจะเปนหนทางทสามารถสอสารกบคนตาปกตทอานอกษรเบรลลไมได ทกษะการพมพดดบางคนเมอโตขนสามารถใชประกอบอาชพได ซงการสอนพมพดดใหกบเดกทมความบกพรองทางสายตา ใชวธสอนเชนเดยวกบคนทวไป

การสอนกจวตรประจ าวน การหดใหเดกสามารถชวยเหลอตนเอง ดแลตนเองในการกจวตรประจ าวนได เชน การรบประทานอาหาร การดมน า การลางมอ การลางปาก การเชดปากการแปรงฟน การใชหองน า การอาบน าสระผม การแตงกาย การบอกความตองการของตนเองใหคนอนเขาใจ ตลอดจน การเกบรกษาของใชสวนตวไดอยางมระเบยบ

นอกจากนควรฝกมารยาททว ๆ ไป เพราะขอจ ากดทางการเหนของเดก ท าใหเดกไมมโอกาสทราบวธทควรปฏบตตนในสงคม เชน มารยาทในการรบประทานอาหาร การเคยวการตกอาหาร การชวยเหลอซงกนและกน ครสามารถแนะแนวเดกทมความบกพรองทางสายตาและเดกปกตใหมความเอออาทรตอกน อนเปนคณธรรมทส าคญของการอยรวมกน นกเรยนทม

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

18

ความ บกพรองทางการมองเหนจะสามารถพฒนาความสามารถและพงพาตนเองไดมากยงขนหากไดเลยนแบบ รวมคด รวมท า รวมรบผดชอบเชนเดกปกต ในขณะเดยวกนการประสานความชวยเหลอระหวางบานและโรงเรยนกเปนแรงเสรมอกดานหนงทมผลตอการพฒนาเดกทมความบกพรองทางการเหน พอแมญาตพนองจะรบทราบความกาวหนาในการเรยนของเดกทมความบกพรองทางการเหน สามารถเสรมตอความกาวหนานนใหแนนแฟนถาวร การประสานความชวยเหลอทงายทสด คอ การพบปะพดคยถงงานทครก าลงท าอยใหผปกครองรบทราบ

ดอกไม ไดรบการสอนใหท ากจวตรประจ าวนไดดวยตวเอง ปจจบนสามารถชวยเหลอตนเองในดานกจวตรประจ าวนได แตยงไมสะอาดเรยบรอย และยงไมสามารถปฏบตตวตามมารยาททางสงคม และกจกรรมกลมทครมอบหมายใหปฏบตรวมกนได

การจดการเรยนการสอนส าหรบผมความบกพรองทางการเหนพการซอนหลกสตรส าหรบผมความบกพรองทางการเหนพการซอน ควรเปนกจกรรมทเนนการรจก

เขาใจตนเอง การชวยเหลอตนเองในการปฏบตกจวตรประจ าวน การพฒนา การบ าบดฟนฟอาการพการซอนโดยผเชยวชาญ ผดง อารยะวญ (2539, หนา 72-74) ทงนการจดการเรยนการสอนใหแกดอกไม จงเปนหลกสตรเฉพาะ มแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) และแผนการสอนเฉพาะบคคล (IIP) ทจดขนเพอพฒนาความสามารถทเหลออยใหปฏบตกจกรรมตาง ๆ ไดดวยตนเอง โดยครมบทบาทส าคญในการจดท าแผนกจกรรมใหสอดคลองตามความตองการจ าเปนพเศษส าหรบดอกไม

ความหมายของค าวาศลปะสชาต เถาทอง (2532, หนา 14-15) กลาววา ศลปะถกใหความหมายในพจนานกรมศพท

ศลปะ วา คอ ผลแหงพลงความคดสรางสรรคของมนษยทแสดงออกในรปลกษณะตาง ๆ ใหปรากฏซงสนทรยภาพ ความประทบใจ หรอความสะเทอนอารมณตามอจฉรยะภาพ พทธปญญา ประสบการณรสนยม และทกษะของแตละคน เพอความพอใจ ความรนรมย ขนบธรรมเนยมจารตประเพณ หรอความเชอในลทธศาสนา และศลปะยงหมายถง ความงามทเปนอตวสย (Subjective) เปนความงามทใหความรสก พอใจ ยนด เฉพาะสวนตน และเปนความงามทางภววสย (Objective) ความงามทใหความรสกถงแบบอยางทสมบรณทสด เปนเรองของความจรงทางภายนอก

เลศ อานนทนะ (2539, หนา 64) กลาววา ความหมายของศลปะเดก คอ การแสดงออกอยางมอสระเสร (Free Expression) เพอพฒนาความสามารถดานความคดรเรมสรางสรรคจนตนาการ สรางเสรมศลปนสย และพนฐานรสนยมทดใหแกเดก ๆ

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

19

จากความหมายของ ศลปะขางตนอาจสรปไดวา ศลปะเปนการแสดงออกซงความสามารถ ความคดสรางสรรค อยางมสนทรยภาพของบคคล

ศลปศกษากบการศกษาพเศษสกาวรตน คณาวศรต และกอบชย พรหมนทะโรจน (อางใน ธระ จนทรตน, 2538, หนา

2) มความเหนสอดคลองกนวาดวยเหตทเดกเหลาน มความบกพรองทางสายตา จงขาดโอกาสทจะเรยนรตามก าลงความสามารถของตนเอง และมขอบเขตการรบรไดจ ากด เรยนรไดต ากวาระดบสตปญญาทแทจรง เพราะเดกไมสามารถใชสายตาในการเรยน หรอการท างานใด ๆ ไดเชนเดกปกตทวไป ท าใหตองพงพาอาศยบคคลอนในบางเรองในการด ารงชพ รวมทงสงคมยงใหความชวยเหลอและการตอบสนองแกเดกเหลานอยางไมเพยงพอ นอกจากปมดอยทกลาวมาแลว ยงมปญหาเกยวกบทางกาย และจตใจ หรอปญหาทางอารมณเขามาเกยวของดวย

สลกษณ เทยนสวรรณ (2531, หนา 60) และ โลเวนเฟลด และบรเทนต (Lowenfeld andBritian, อางใน จรศกด สงแสงขจร, 2530, หนา 19) มความเหนสอดคลองกนวา เดกพเศษ(Exceptional Chilldren) คอเดกทมความผดปกต หรอมพฒนาการตาง ๆ แตกตางจากเดกปกตธรรมดา โดยทวไปเดกเหลานจะมปญหาเกยวกบพฒนาการดานรางกาย ดานอารมณ ดานสงคมตลอดจนปญหาทางดานสตปญญา ความผดปกต หรอความแตกตางอาจเปนไปไดทงทางบวก และทางลบ เมอพดถงความผดปกตในทางบวก นนจะหมายถง เดกทมสตปญญา และความสามารถสงกวาเดกปกตทวไปทอยในวยเดยวกน โดยจะเรยกวา “เดกฉลาด” หรอ “เดกปญญาเลศ” หรอ“เดกมพรสวรรค” แตในทางตรงกนขามเดกทมความผดปกตในทางลบ จะหมายถง เดกทมความพการทางรางกาย มความผดปกตทางจตใจ มปญหาทางการสอสาร หรอมพฤตกรรมทเบยงเบนไปจากปกต ไมวาจะเปนเดกทมความบกพรองในลกษณะใด ๆ เชน พการทางกาย ห ตา ตางมความตองการการบ าบดรกษาทถกตอง เดกทมความบกพรองทางสายตา จดไดวาเปนเดกพเศษประเภทหนง ซงตองการบ าบดรกษาเชนเดยวกบเดกพเศษประเภทอน ๆ วชาศลปศกษาเปนวชาหนงทใหคณคาในแงของการบ าบดรกษาทางจต และยงสงเสรมพฒนาการดานตาง ๆ ของเดกหากไดมการน าเอาศลปศกษามาบรณาการใหเขากบการศกษาพเศษอยางถกตอง และเหมาะสมกบเดกทมความบกพรองในลกษณะตาง ๆ และโดยเฉพาะเดกทมความบกพรองทางสายตา ยอมจะท าใหเดกไดรบประโยชนเตมทจากการศกษา เพอเปนการชดเชยกบความตองการของเดกเหลานใหเกดการเรยนรและพฒนาทกษะในทกดานใหดยงขน พรอมกนน ยงสามารถแกไขปญหาทเกดจากจตใจหรอปญหาทางอารมณใหเกดการพฒนาในทางทดยงขน ศลปศกษาเปนเครองมอหนงในการสงเสรมคณสมบตทบกพรองของเดกได

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

20

หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2540, หนา 44) ไดกลาวไววาในการสอนวชาศลปศกษาแกเดกทมความบกพรองทางสายตา จะตองด าเนนการสอนดวยความเอาใจใส และเนนการสอนรายบคคล ตองคดสรรเครองมอ หรอวสดอปกรณดวยความรอบคอบและตองระวงไมอ านวยความสะดวกใหเดกเกดนสยตองพงพาผอนมากจนเกนไป

ปฏภาณ นาควโรจน (2544, หนา 25) สรปไววา วชาศลปศกษาสามารถตอบสนองความตองการ ความสามารถ ความถนด ความชอบ ความสนใจ และตอบสนองความแตกตางของแตละบคคลได ไมวาเดกคนนนจะเปนเดกฉลาด เดกออน เดกทมความพการ หรอบกพรองในสวนตาง ๆของรางกาย เพราะศลปศกษาชวยสงเสรมใหเดกไดแสดงออกตามก าลงความสามารถของเดกไดอยางเตมท ศลปศกษาไมใชเพยงแตใหความสนกสนานเพลดเพลน หรอการผอนคลายความตงเครยดแกเดกเทานน แตยงเปนวธการระบายความรสกนกคดออกมาในรปของความงามทเกดจากการประสานกนอยางกลมกลน ระหวางความคด จนตนาการ และการแสดงออกศลปศกษาจะสงเสรมเดกทพเศษใหเกดความเชอมนในตนเอง อนจะน ามาซงการพฒนาศกยภาพแหงตนไปในทางทเหมาะสม เกดสภาวะทปลอดภย เปนทยอมรบมองเหนคณคาในตนเอง ผอนและสงรอบตว เกดความรสกอสระ ลดปญหาทางจตใจและอารมณไปไดมาก และจากการพฒนาตนจะน าไปสการพฒนาสงคมและประเทศตอไปในอนาคต ซงในตางประเทศใหความสนใจมากเกยวกบเรองศลปะกบเดกพเศษ ในแงของการบ าบดรกษา และการสงเสรมความสามารถการวาดภาพ การพฒนาความคดสรางสรรคทางดานศลปะโดยเฉพาะอยางยงเดกทมความสามารถพเศษดานศลปะในเดก ออทสตกทมความสามารถทางดานศลปะเปนทยอมรบกนมากมาย สวนเดกทมความบกพรองทางการมองเหน กจกรรมงานสมผส Tactile นาจะเหมาะทสด เชนงานดนเหนยวหนากาก และผาเชดหนา (Terri Mauro, 2005, หนา 2-3) เปนตน ผทสนใจสามารถคนควาหาขอมลเพมเตมไดอยางแพรหลายจากระบบขอมลขาวสารผานเครอขายอนเตอรเนต มการท าธรกจเปนสถาบนสอนศลปะบ าบด หรอ ศนยใหความชวยเหลอตาง ๆ ซงคร ผปกครอง มกใหความสนใจในการสบคนขอมลเพอเปนแนวทางในการใหความชวยเหลอเดกพเศษเหลาน ใหถกตองเหมาะสม ดงนนอาจกลาวไดวาเดกทกคน สามารถทจะมสวนรวมในการท างานศลปะได การท ากจกรรมศลปะจะท าใหพวกเขารสกไดถงการท างานทมคณคา รสกไดถงความส าเรจลลวงเปนการเพมความเชอมนในตวเดก จงตองใหความส าคญในการเลอกกจกรรมใหเหมาะสมกบความสามารถของเดก

ดงนนผศกษาเหนวาการจดการศกษาพเศษควรเปนไปในลกษณะทเออตอความตองการจ าเปนของผเรยนเปนรายบคคล เนองจากผเรยนมขอจ ากด หรอขดความสามารถทไมเทาเทยมกนเชน ดอกไม ยงไมมความพรอมทจะเรยนรทกษะวชาการ การจดการเรยนการสอนส าหรบดอกไม

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

21

จงเปนการสอนทกษะการด าเนนชวต ทกษะทางสงคมและในการศกษาครงนจะชวย กระตน สงเสรมความสามารถทมอยในตวของดอกไมใหมโอกาสแสดงออกไดอยางเตมท ผานการวาดภาพโดยมตวแบบเปนตวอยาง

ความหมายและความส าคญของการวาดภาพระบายสการวาดภาพ หรอการวาดเขยน เปนวธวาดภาพทปรากฏรปรางลกษณะตาง ๆ กน ความ

เปนไปไดประการหนง คอ มนษยตองการทจะแสดงอะไรบางอยางไมวาจะเปนความเชอ ความรสกนกคด อารมณทเปนสวนตว หรอแมแตเพยงรองรอยงาย ๆ ทท าขนดวยมอตวเอง โดยเปนลกษณะผสมผสานของการวาดเขยน การระบายส การลาก หรอการวาดเสนลงไปบนพนผวของวสดอยางใดอยางหนงเพอใหเกดรองรอยหรอรปรางขน โดยจะตองใหความชดเจนของรปรางลกษณะของภาพกอนทจะระบายส ยงรวมถงเทคนคการใชเสน การแสดงออกถงลกษณะของการสรางสรรค รปรางใหสมพนธกบรปดาน และรปลกษณะ (สชาต เถาทอง, 2532; สงวนศร ศรแพงพงษ, 2534)

สชาต เถาทอง (2532, หนา 59-60) กลาววา การระบายส คอ การใชส หรอการกระท าดวยสโดยใชเครองมออปกรณ ทเหมาะสม และมลกษณะเปน 2 มต มความกวาง และความยาว เพอถายทอดพฤตกรรม หรอ ความรสก ประสบการณของสนทรยภาพ โดยใชสเปนสน า สน ามนสฝน ฯลฯ เปนสอกลางในการแสดงออก การระบายส และการวาดภาพ หรอวาดเสน มลกษณะบางอยางทรวมกน และสมพนธกนโดยแทบจะแยกออกจากกนไมไดโดยเดดขาด

โชดก เกงเขตรกจ (2533, หนา 3) กลาววา การระบายส (Painting) คอ การเขยนภาพโดยใชสระบายลงในภาพ ซงเปนการถายทอดรปแบบทเหนจากธรรมชาต หรอจากสงแวดลอมทมนษยสรางขน ตามแนวความคดสรางสรรค

สมเกยรต ตงนโม (2539, หนา 138-150) กลาววา เดกทกคนเคยวาดภาพ หรอวาดเสนซงเกดจากแรงกระตนโดยธรรมชาตท าใหเดกวาดเสนบางสงบางอยาง แมจะเปนเพยงรปคนขด ๆเหมอนกงไม Stick Figure งานวาดภาพ หรอวาดเสนของเดกท าใหทราบถงทศนวสยหรอการมองของพวกเดก ๆ ทมตอโลก งานภาพวาด หรอวาดเสนของเดกจะเผยถงความคดเพอฝนและความกลวตาง ๆ นา ๆ และงานภาพวาดหรอวาดเสนของเดกทกชนจะแสดงใหเหนถงลกษณะและการแสดงออกทเปนสากล ดวยคณสมบต 2 ประการของการวาดภาพ หรอวาดเสนของเดก คอความ คนเคยหรอความเปนสวนตว (Familiarity and Intimacy) ผลงานการวาดภาพหรอวาดเสนเปนการแสดงออกทตรงไปตรงมา (Diect Expression) จากสมองสมอหรอ From Brian to Handและถกท าขนดวยความรวดเรว ลงบนพนผวประเภทใด หรอลกษณะใดกได โดยแบงออกเปน2 ประเภทคอ สอแหง (Dry Media) มลกษณะทเปนการขด หอถกการขดขดผานกระดาษหรอผวหนง

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

22

อยางอน เชน ดนสอ ถาน ชอลก เกรยอน Pastel ฯลฯ และสอน า (Liquid Media) จะเปนไปในลกษณะตรงกนขามกบสอแหง คอ มอนภาคของเนอสทแขวนลอยอยในของเหลว และเลอนไหลอยบนผวหนงทเปนไปอยางอสระ เชน ปากกากบหมก พกนกบหมก เปนตน ดงนน การวาดภาพระบายส เปนภาพทถกเขยนขนทงสเดยว และหลายส มการแสดงออกเปนรปราง และลกษณะตาง ๆ กนไมวาจะเปนรปคน วตถ สงของ เปนเสมอนภาพการบนทกความคด และการบนทกความรสก โดยมเครองมอทใชในการสรางสรรค ไดแก กงไม นวมอ เศษวสด พกน ดนสอ ปากกาสน า สฝน สชอลก สเทยน เปนตน โดยการขดเขยนดวยวธใดกได ไมวาจะเปนการละเลง ทา ระบายเทส เปนตน งานสรางสรรค ทเกดจากการวาดภาพระบายสจะเปนการชวยพฒนาเดกในดานอารมณสงคม สตปญญา และความคลองแคลวในสวนตางๆ ของรางกาย ใหไดสมพนธกบความคดความรสก การแสดงออกทมคณคาในทางสนทรยภาพ เกดการแกปญหาและสรางสรรคความคดอยางฉลาด สงเสรมสตปญญา กระบวนการท างานหรอขนตอนตาง ๆ ในการวาดภาพระบายส เปนการฝกเดกใหใช ความรหลายดานในการแกปญหาในการท างานนอกจากนยงเสรมความเขาใจ ทศนคตและการเหนคณคาของศลปะวฒนธรรมและความงาม

ปฏภาณ นาควโรจน (2544, หนา 32) กลาววา การวาดภาพระบายส เปนกจกรมหนงในวชาศลปศกษา ทมความส าคญเพอกอใหเกดความตระหนกในคณคา และความงามของศลปะในตวเดก ยงรวมไปถงการกระตนใหเกดความคดรเรมสรางสรรค การแสดงออก และยงมประโยชนในแงพฒนาการในทกดาน เมอเดกสามารถรบรถงความงามของทกสงกจะน าสงทประทบใจนน รวมเขากนกบประสบการณของตวเอง กบสงแวดลอม กบความประทบใจกบสงตาง ๆทเปนสวนตว วฒนธรรมทดงาม จงถายทอดออกมาเปนผลงานทางศลปะ ในการวาดภาพ เปนวธการเขยน หรอลากเสนใหปรากฏเปนรปรางลกษณะตางๆ ดวยอปกรณ เชน ปากกา ดนสอ สน า หมก เปนตน หลงจากนนกสามารถเขาไปสขนตอนการระบายส คอ การใชสทมอยระบายลงในภาพ ดวยสทมอยหลายชนด เชน สฝน สน า สเทยน เปนตน ผลงานทเกดจากการวาดภาพระบายสมกจะพบองคประกอบและทศนธาตอนไดแก เสน ส รปทรง ทวาง และการออกแบบ ปรากฏอยในผลงาน ซงประกอบกนเปนเรองราวตามแตความตองการของผสรางจะสอ หรอแสดงออกมา อาจเปนเรองราวของตนเอง สงคม หรอ ธรรมชาตแวดลอม

จากความหมายของ การวาดภาพระบายสขางตนอาจสรปไดวา การวาดภาพระบายส คอการใช ดนสอ ส ขด เขยนลงไปบนพนวสดท าใหเกดเปนลวดลายหรอสสนขนมา ตามอารมณความรสกนกคด จนตนาการ ของผวาด

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

23

ทฤษฎพฒนาการทางศลปะของวคเตอร โลเวนเฟลด (Viktor Lowenfeld)ทฤษฎพฒนาการทางศลปะทท าการศกษา โดย โลวนเฟลด (Lowenfeld, อางใน ประเทน

มหาขนธ, 2531, หนา 36-61) อายกบพฒนาการทางศลปะ กลาวไว 5 ขนดงน1. ขนขดเขย (The Scribbling Stage) อาย 2-4 ป2. ขนกอนแผนแบบ (The Preschematic Stage) อาย 4-7 ป3. ขนแผนแบบ (The Schematic Stage) อาย 7-9 ป4. ขนเรมเหมอนจรง (The Drawing Realism) อาย 9-11 ป5. ขนมเหตผล (The Stage of Reasoning) อาย 11-13 ป

1. ขนขดเขย (The Scribbling Stage)การแสดงออกโดยการขดเขยของเดก เกดขนกบเดกอายระหวาง 2-4 ป เปนการ

ขดเขยอยางไมมความหมาย เพราะเปนเพยงเสนทลากขยกขยก เรยกวา การขดเขย ทงนเพราะเดกยงบงคบการเคลอนไหวของตนเองไมได เนองจากกลามเนอสวนตาง ๆ ยงไมแขงแรงพอ เมอเดกเตบโตขนจนอายประมาณ 2 ป เดกจะเรมลากเสนลงไปบนกระดาษได แตการลากรอยเสน หรอขดเขยอะไรลงไปในระยะนเปนไปโดยขาดการบงคบ เสนทไดจะยง ไมเปนระเบยบ อยางไรกตามคณภาพของเสนทเดกลากอาจใชเปนเครองบงชบคลกภาพของเดกได เดกทสมบรณแขงแรงเสนทลากจะหนาหนก และมนคง สวนเดกทออนแอ จะลากเสนพรา ๆ ขาดความมนคง

2. ขนกอนแผนแบบ (The Preschematic Stage)เดกในวย 4 -7 ป ชอบวาดรปคนเปนทสดการทเดกวาดรปคนขนกเพอแสดงใหเหน

ความสมพนธระหวางการแสดงออกของตนกบความเปนจรง เพราะเมอใดเดกเกดความพอใจ มความซาบซงในความสมพนธระหวางการแสดงออก กบความเปนจรงในธรรมชาต ซงเดกตองการแสดงออกแลวเมอนน เดกกจะตองการทจะแสดงออกโดยการเขยนรปคน เปนอนดบแรก ตอไปการเขยนรปสงแวดลอมกเรมขน เมอเดกมความพอใจในการแสดงออกโดยการวาดรปคน เดกจะวาดแตเฉพาะรปคนกบการแสดงออกของคน เชน รปคนยน คนนง คนเกบดอกไม เปนตน เดกจะแสดงแตรปคนเดยว ๆ โดยไมเอาสงแวดลอมทจ าเปนมาเกยวของ ทเปนเชนนเพราะวา การแสดงออกของเดกในวยน ความสมพนธของสงตาง ๆ จะไมมกฎเกณฑตายตวส าหรบเดกเลย ทง ๆ ทเดกกรดวาในสงแวดลอมมอะไรบาง

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

24

3. ขนมแผนแบบ (The Schematic Stage)เมอการแสดงออกทางการขดเขยของเดกไดพฒนามาถงตอนปลาย ขนเรมตนของ

การวาดขนกอนแผนแบบ เดกไดปรบปรงสญลกษณตาง ๆ ซงใชเปนเครองหมายแทนของจรงใหใกลเคยงกบของจรงไดมากขน ในการวาดรปคน แตกอนเคยวาดตาเปนเพยงจด กอาจปรบปรงใหเปนวงกลม ปากทเคยวาดเปนเสนตรงเพยงเสนเดยว เมอการขดเขยของเดกพฒนามาถงขนนแลวเดกกจะวาดเปนเสนค คอ เพมความหนาของสวนนน ๆ ขน ท าใหรปทไดมความคลายคลงกบของจรงมากขน ทเปนเชนนเพราะวาเดกสรางความสมพนธระหวางตวเขาเองกบสงแวดลอมไดดขน

4. ขนเรมเหมอนจรง (The Drawing Realism )การวาดเหมอนจรง หมายถง การวาดรปโดยใชประสบการณของตนเอง เดกม

ประสบการณในสงใดกวาดรปสงนนขน เดกหญงเคยนงหมเสอผาทสวยงาม กจะวาดเสอผาใหสวยงามตามทไดเคยพบเคยเหนมา สวนเดกชายกแสดงรายละเอยดรปคนใหมความเปนชายมากขนเชน ใหมความแขงแรง มความกลาหาญ มหนวดเครา เปนตน หากพจารณาผลงานของเดกตามลกษณะทกลาวมาน ยอมแสดงวาเดกมความรสกในเรองการแยกเพศรนแรงขน มความสนใจอยแตกบเพศเดยวกบตนซงอยในวยเดยวกน ซงในวยน เดกหญงจะสนใจในการแตงกายมากขน เดกชายกจะนยมการผจญภย การเดนทางไกล

เหตของความเปลยนแปลงของเดกในวยนไมวาจะเปนดานรางกาย หรอความรสกนกคดจะเปนไปอยางรวดเรว เดกจงไมสามารถปรบวธการวาดของตนเองใหทนกบความเปลยนแปลงในดานอน ๆ ดงนนผลงานทเดกสรางขนจงยงไมสมบรณ เปนตนวาเดกอาจไมจดระยะของวตถในภาพใหสมพนธกน ความไมออนไหวของภาพ

5. ขนมเหตผล (The Stage of Reasoning)ในระยะการแสดงออกขนมเหตผลน เดกก าลงมการเปลยนแปลงทงทางรางกายและ

จตใจ ดงนนหนาทส าคญของครกคอ ตองศกษาสภาพทางอารมณของเดกแลวพยายามใหความชวยเหลอเดกใหมสภาพของจตใจทเขมแขงพอทจะเผชญกบปญหาตาง ๆ อนจะเกดขนในวยนโดยเหตทการแสดงออกทางศลปะมสวนสมพนธกบความคดค านงของเดกอยางแยกไมออก ครจงมโอกาสทจะชกจง และควบคมการเปลยนแปลงของเดกใหเปนไปในทางทถกทควร สามารถสงเสรมใหการเปลยนแปลงตาง ๆ เปนไปในทางทเพมความเจรญทางการสรางสรรคของเดกใหสงขน ปญหาทส าคญกคอ ครจะท าใหเดกยอมรบการเปลยนแปลงดงกลาวไดอยางไร เดกวยนเปนระยะเรมแรกทความสนใจ ไดเปลยนจากการเนนทคณคาของการแสดงออกไปเนนทคณคาของผลผลตขนสดทายดงนน ผลงานจงมความส าคญกวาการท างาน การบชาผลผลตขนสดทายเปนความปรารถนาของเดกวยนอยางยง

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

25

การศกษาครงน ดอกไมแสดงออกทางการวาดภาพคลายคลงกบขนท 4 และ 5เพราะมความสนใจการวาดภาพคน ทเปนเพศของตนเองอยางชดเจน และตามประสบการณทเคยพบมาเชน เดกหญงทวาดภาพคนแตงตวสวยงามตามทเคยพบเหนมา สวนเดกชายกวาดภาพผชายทแขงแรง มหนวดเครา แสดงถงความเปนเพศชายทชดเจนเปนตน และเปนขนทครมบทบาทในการชกจงใหความชวยเหลอเดกใหเปนไปอยางเหมาะสม ซงคณคาของศลปะในชวงนจะเนนคณคาทผลงานขนสดทาย ซงสอดคลองกบการศกษาครงนทมการน าตวแบบมาใชเพอกระตนและเปนแนวทางใหดอกไมไดวาดภาพคนผหญงทสวยงามและสมบรณกวาเดม

ทฤษฎทางศลปะของเดกทท าการศกษา โดย โรดา เคลลอก (Rhoda Kellogg) และ สกอต โอ เดล(Scott O’ Dell)

ทฤษฎทางศลปะของเดกทท าการศกษาวจย โดยนกจตวทยา และนกการศกษาของ 2 ทานคอ เคลลอก และโอเดล ( Kellogg และ O’ Dell, อางในประภสสร นยมธรรม, 2522, หนา 4-40)ซงไดศกษางานดานศลปะส าหรบเดกมาตลอดระยะเวลากวา 20 ป ขอมลทไดมาเปนผลจากการวเคราะหการตความหมายท าความเขาใจและเรยนร ผลงานจากการวาดภาพระบายส ของเดกกวา30 ประเทศทงอเมรกา ยโรป และเอเซย รวมทงงานศลปะของเดกไทยดวย กลาวโดยสรปไดดงน

1. การขดเขย (อาย 2-3 ป) งานขดเขยเปนการเรมตนของการสรางงานทางศลปะ ในชวงแรกการขดเขยจะเปนเสนทยงเหยงสะเปะสะปะ เมอเดกเจรญวยขนเดกจะใชการขดเขยนท าเปนรปสญลกษณตาง ๆ เชน เสนผมของคน ใบไม เปนตน

2. การก าหนดรปทรงของภาพ (อาย 2-4 ป) เดกยงไมมความสามารถวาดรปวงกลมทสมบรณแบบได แตกอยากจะท า ถงแมรปทรงตาง ๆ ยงไมมความชดเจนแตเดกกภมใจในรปทรงเหลานน รปทรงจะคอย ๆ พฒนาใกลความเปนจรงขนเรอย ๆ จงเปนจดเรมตนของการก าหนดรปทรงของการวาด

3. ศลปะทมรปทรง (อาย 3-4 ป) ระยะนเดกสามารถวาดรปเปนทรงทพอจะแยกแยะได เชนรปวงกลม รปไข รปสามเหลยม สเหลยมฯลฯ เปนผลมาจากการสงสมประสบการณ และการปะทะกบสงแวดลอมอยตลอดเวลา ซงจะสรางความภมใจแกเดกเปนอยางมาก

4. การออกแบบของเดก (อาย 3-5 ป) ระยะนเดกจะรจกออกแบบในรปลกษณะตาง ๆแตลกษณะเปนเพยงแบบโครงรางอยางงาย ๆ แสดงใหเหนแนวคดของตนเอง เสนทวาดในตอนแรกมกจะแผวเบา หรอลงเสนหนกไปเลย

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

26

5. เรมเขยนคน (อาย 4-5 ป) เดกจะแสดงออกศลปะเกยวกบภาพเมออาย ประมาณ 4 ปเดกจะเรมเขยนรปคน สงทนาสนใจกคอ เดกจะเรมเขยนหนาคนไดกอนโดยมแขน ขา เปนสวนประกอบเลกนอย เดกจะพยายามวาดใหดเปนคนเทานน และมนท าใหเขารสกพอใจ เมอถงชวงหนงเดกรสกมอสระในการเขยนภาพมากขน เดกจะพยายามแกปญหาเกยวกบความสมดลยมากกวาอยางอนโดยเฉพาะอยางยงจะเพมสงตาง ๆ ลงในสวนบนรปคนเพอท าใหเกดสมดลยนนเอง เชน เตมใบหรปรางเลก ๆ เสนผม สวมหมวก ฯลฯ

6. เรมเขยนเปนรปราง และเรองราว (อาย 4-6 ป) เดกจะพฒนาเขาสขนเขยนภาพเปนเรองเปนราว ดเรมเขาใจได ภาพคนเปนสงแรกทนกถงแลวจงเรมทจะดดแปลงเปนสงตางๆ ซงเขาใจได หลงจากเขยนภาพคนอยไดสกระยะกจะเรมเขยนรปสตวตาง ๆ รปตนไม จากรปทดแขงทอ กจะมการพฒนาสมจรงในโอกาสตอไป

7. เขยนเปนรปรางและเรองราว (อาย 5-7 ป) ผลงานระยะแรก ๆ เดกจะเขยนเปนรปคนคนเดยว หรอหลายคน ถาเปนบานอาจเปนบานหลงเดยวหรอหลายหลง ผลงานของเดกจะคอย ๆเรมเปนเรองเปนราวขน

ในการศกษาครงน ดอกไมมความสนใจในการวาดรปคนพเศษ ภาพทออกมากจะเปนภาพคนเดยว ๆ ซงสมพนธกบทฤษฎขางตน ในขอท 7 เดกอาย 5-7 ป วาการเขยนเปนรปรางและเรองราวยงเปนภาพเดยว ๆ ทจรงแลวดอกไมมอายเกนชวงวยนแตการแสดงทางการวาดภาพกยงเปนวยเดก 5-7 ปอย

การจดการศกษาเฉพาะบคคล/แผนการสอนเฉพาะบคคลความหมายและลกษณะความส าคญของแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา 10 กองการศกษาพเศษเพอคนพการ กรมสามญศกษา

กระทรวงศกษาธการ (2544, หนา 9) ไดกลาวถงความหมายลกษณะทส าคญ ประโยชน วธการจดท าแผน และวตถประสงคของแผนการสอนเฉพาะบคคลไวดงน

แผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล (Individual Education Program : IEP) หมายถง แผนการจดการศกษาทจดขนส าหรบเดกทมความตองการพเศษเปนรายบคคล โดยในแผนจะประกอบดวยเปาหมายและเนอหาสาระหลกสตรทสนองความตองการจ าเปนของเดกแตละคนใหมากทสดซงผรบผดชอบควรตองพฒนาเดกใหไดตามเปาหมายในชวงเวลาทก าหนดในแผนซงอาจก าหนดเปนเวลา 1 ปการศกษาเปนตน

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

27

คนพการทไดจดทะเบยนตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพคนพการหรอบคคลทมความบกพรองทางการเหน การไดยน สตปญญา รางกายหรอสขภาพ การเรยนร การพดและภาษา บคคลออทสตก และบคคลพการซอน ทสถานศกษารบรองวาเปนบคคลทมความตองการพเศษดาน การศกษาตองไดรบการจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลเนองจาก

1. กฎกระทรวงก าหนดหลกเกณฑและวธการใหคนพการมสทธไดรบสงอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษา พทธศกราช 2545 โดยก าหนดใหมการจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล

2. เพอประกนความเหมาะสมในการจดการศกษาใหแกเดกพการ ซงจะตองจดตามความตองการจ าเปนพเศษทางการเรยนรของเดกแตละคน

3. เพอประกนวาไดมการจดการจดบรการทางการศกษาพเศษและบรการอนตามทระบไวจรง

4. เพอเปนแนวทางในการด าเนนการควบคมและตดตามผลการใหบรการลกษณะทส าคญของแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล1. เดกพการแตละคนจะมแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลทไมเหมอนกนและอาจจะ

เปลยนแปลงไมคงอยตลอดไป เพราะเดกมการเรยนรทดขน2. การจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลนนจะมเปาหมายประจ าป โดยก าหนด

จดประสงคระยะยาวและระยะสน ซงจะไมบอกถงสงเลก ๆ นอย ๆ ทครจะตองใชฝกกบเดก3. ในแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลจะเชอมโยงการบรการทเกยวของกบความ

ตองการจ าเปนของเดกแตละคน เชน บรการทางดานฟนฟสมรรถภาพ การบรการทางการศกษา4. จะตองมวธการประเมนผลประจ าป เพอพจารณาความกาวหนา5. ในแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลจะระบระดบความสามารถทางการศกษาและ

พฤตกรรมของเดก โดยการประเมนผลทก ๆ ดาน6. จะมการแสดงก าหนดเวลาทเรมและสนสดการใหบรการ7. แสดงเกณฑ วตถประสงค ขนตอนการประเมนอยางเหมาะสมตามแผน 1 ป

ทงระยะสน และระยะยาว8. จะท าหนาทเปนเอกสารทพสจนการยนยอมของโรงเรยนในการจดการศกษาใหกบเดก9. เปนเครองมอสอสารในการก าหนดการจดการศกษาใหกบเดกโดยเปนทยอมรบของ

ผปกครองและนกการศกษา

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

28

ประโยชนของแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลการจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลเปนความรวมมอกนของบคคลทเกยวของ

หลายฝาย ฉะนนประโยชนจงเกดกบทกฝาย ดงนประโยชนตอนกเรยนพการ- ไดรบความชวยเหลอ บ าบด ฟนฟสมรรถภาพและไดรบการศกษา สอดคลองกบ

ความตองการจ าเปนของแตละบคคล- ไดรบสงอ านวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษา

ตามทก าหนดในกฎหมายอยางสอดคลองกบความตองการจ าเปนของแตละบคคล- ไดเรยนรและพฒนาเตมตามศกยภาพของแตละบคคล

- มสวนรวมในการประเมนผลและปรบปรงการจดการศกษาใหแกคนพการอยางเหมาะสม

ประโยชนตอครผสอน - เปนขอมลในการศกษาและวเคราะหเพอน าไปใชพฒนาคนพการไดอยางถกตองและเหมาะสม

- รขอบเขตความรบผดชอบของตนเอง- สามารถน าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลไปจดท าแผนการสอนเฉพาะ

บคคล (Individual Implementation Plan : IIP) อยางสอดคลองกบความตองการจ าเปนของคนพการ- มสงอ านวยความสะดวก สอ บรการและความชวยเหลออนใดทางการศกษาท

สงเสรมการจดการเรยนการสอนส าหรบคนพการแตละคนตามความเหมาะสม- จดการประเมนผล และรายงานความกาวหนาทางการเรยนของคนพการแตละ

คนไดสอดคลองกบจดมงหมายทก าหนดไวอยางมประสทธภาพประโยชนตอผปกครอง

- สามารถปรกษาและขอค าแนะน ากบผรบผดชอบเกยวกบคนพการแตละคนได - สามารถขอรบสงอ านวยสะดวก สอ บรการและความชวยเหลออนใดทางการศกษา ทสอดคลองกบความตองการจ าเปนของบตรตนเอง ทก าหนดในกฎกระทรวงใหแกคนพการ

- มสวนรวมในการก าหนดจดมงหมาย รวมทงจดท าแผนการชวยเหลอ บ าบดฟนฟสมรรถภาพ และจดการศกษาของคนพการแตละคนอยางเหมาะสม

- มสวนรวมในการประเมนผลและปรบปรงการจดการศกษาใหคนพการอยางเหมาะสม

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

29

ประโยชนตอสถานศกษา- เปนขอมลในการจดการผเรยนเขาศกษาในรปแบบระบบ และระดบทเหมาะสม

โรงเรยนมขอมลในการวางแผนการบรหาร การจดงบประมาณและการจดการเรยนการสอนมสอสงอ านวยความสะดวก การบรการและความชวยเหลออนใดทางการศกษา ทสงเสรมใน การจดการเรยนการสอนส าหรบคนพการแตละคนและมความเหมาะสมกบความตองการจ าเปนของผเรยนอยางมประสทธภาพ

- มขอมลพฒนาการของผเรยนเพอเปนพนฐานในการพฒนาหลกสตรและแนวทางในการจดการเรยนการสอนไดอยางเปนระบบและมประสทธภาพเพมมากขน

- แผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลเปนสวนหนงของการประกนคณภาพ และมาตรฐานการจดการศกษาพเศษและเปนแนวทางทมประสทธภาพ

วธการจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลการจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลจะประกอบไปดวยคณะกรรมด าเนนการ

ในการพจารณาขอมลและจดมงหมายทก าหนดไวในแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล ซงมแนวทางดงน

1. แตงตงคณะกรรมการจดท าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล ซงม กรรมการสถานศกษา ผบรหารสถานศกษา ผชวยผบรหารสถานศกษา ครการศกษาพเศษ ครผไดรบมอบหมาย นกวชาชพ ผปกครองนกเรยนทตองการเขาเรยน

2. ด าเนนการประชมและพจารณาขอมลเบองตนทกดานของเดก3. ประเมนความสามารถพนฐานและสงอ านวยความสะดวก บรการความชวยเหลอ

อน ๆ ทเดกตองการ4. จดท าแผนการศกษาเฉพาะบคคล ตามความเหมาะสมกบเดก5. ด าเนนการตามแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล6. ประเมนผล ทบทวนและพฒนาแผนการจดการจดการศกษาเฉพาะบคคลวตถประสงคในการใช IEP1. IEP เปนโปรแกรมทเขยนขนเปนลายลกษณอกษรส าหรบเดกคนใดคนหนง

โดยเฉพาะ โดยเฉพาะ IEP หรอทประชมเดกเฉพาะรายกรณ ใน IEP จะมขอมลในการจดเดกเขารบการบรการการศกษาและบรการทเกวของอนๆ

2. IEP เปนเครองมอในการจดการกบกระบวนการตรวจสอบและกระบวนการสอนทงหมดฉะนน IEP ในแงทเปนสวนส าคญของกระบวนการตรวจสอบและกระบวนการสอนจะมสวนเกยวของกบการประเมนผลและวธการสอน

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

30

การจดท า IEP เพอเปนหลกประกนตอไปน1. การศกษาทจดใหกบเดกพการ หรอเดกทมความบกพรองแตละคนนน

เหมาะสมกบความตองการพเศษทางการเรยนรของเดกคนนน2. เมอมการก าหนดใหบรการทางการศกษาพเศษใน IEP แลวนน ไดมการให

บรการดงกลาวจรง3. มการด าเนนการควบคมตดตามผลการใหบรการ

แผนการสอนเฉพาะบคคล (Individual Implementtation Plan : IIP)กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ (2544) กลาววา แผนการสอนเฉพาะบคคล

(Individual Implementation Plan : IIP) หมายถง แผนพฒนาทสบเนองจากจดประสงคเชงพฤตกรรมหรอเปาหมายระยะสนของแผนการจดการศกษาเฉพาะ(IEP) ซงสามารถจดท าแผนประจ าวนหรอประจ าสปดาหกได โดยมเนอหารายละเอยดเกยวกบวธสอน สอ การประเมนผลจดประสงคและผลการประเมนทกษะทก าหนดในจดประสงคซงเปนแผนการสอนทจดขนเฉพาะเจาะจงส าหรบผเรยนคนนน โดยมวตถประสงคเพอก าหนดทศทางในการจดการเรยนการสอนของผเรยนแตละบคคลไดอยางเหมาะสมตามระดบพฒนาการของผเรยนทกษะทผเรยนมอยแลวทกษะทผเรยนยงท าไมไดหรอยงไมม

ขนตอนการจดท าแผนการสอนเฉพาะบคคล (IIP)1. ศกษาแผนการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) อยางละเอยด2. น าเปาหมายในการพฒนาผเรยนจากแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล

มาก าหนดจดประสงคการเรยนรใหสอดคลองกบหลกสตรทใชตามความเหมาะสมและศกยภาพของผเรยน

3. วางแผนการสอนโดยก าหนดเนอหากจกรรมการเรยนการสอน สอและการวดผลประเมนผล วนเรมตนเรยน วนทผานจดประสงคตามทก าหนดไว

4. จดกจกรรมการเรยนการสอนตามแผนการจดการเรยนการสอน5. ประเมนผลการเรยนและปรบปรงแกไข (กรมสามญศกษา, 2544, หนา 20)

จากขอความขางตน สรปไดวา นกเรยนทมความตองการจ าเปนพเศษทกคนตองไดรบการจดท าแผนการสอนเฉพาะบคคล (IIP) ซงเปนแผนทจดท าจากขนตรงตามศกยภาพทแทจรงของผเรยนเปนรายเฉพาะบคคลรวมถงมการวดและประเมนตามสภาพจรง

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

31

แฟมสะสมงาน (Portfolio)ความหมายของแฟมสะสมงานกรมวชาการ (2540) ใหความหมายวา แฟมสะสมผลงานของนกเรยน คอ การสะสมงาน

อยางมจดมงหมาย เพอแสดงถงผลงานความกาวหนา และผลสมฤทธของนกเรยนในสวนหนง หรอหลายสวนของการเรยนรในวชานน ๆ การรวบรวมงานจะตองครอบคลมถง การทนกเรยนมสวนรวมในการเลอกเนอหา เกณฑการคดเลอก และเกณฑการตดสนใหระดบคะแนน รวมทงเปนหลกฐานทสะทอนถงการประเมนตนเองไดของนกเรยนดวย

นอกจากน จรญ ค ายง (2540) ใหความหมาย แฟมสะสมผลงานวา คอ แหลงสะสมผลงานของนกเรยน ทมจดมงหมายหลายอยาง เพอเกบไวแสดงใหนกเรยนหรอผอน ไดทราบผลแหงความพยายาม ความกาวหนา และผลสมฤทธของนกเรยนในเรองทมอบหมาย

และ เอกรนทร สมหาศาล (2540) กลาววา แฟมสะสมผลงานของนกเรยน ซงเกบรวบรวมผลงานของผเรยน ซงผลงานนน ไมจ าเปนตองมคณภาพสงสดกได แตสามารถน าเสนอ หรอสะทอนใหเหนพฤตกรรมบางอยาง ทสมพนธกบผลการเรยนรในชนเรยน เชน ความสามารถดานสตปญญา นสยและกระบวนการท างาน ความรบผดชอบเปนตน (อางใน กรมวชาการ, 2540)

ผศกษา พอจะสรปความหมายของแฟมสะสมส าหรบการศกษาครงนวา เปนแฟมทเกบรวบรวมผลงานของดอกไมทเกยวกบการวาดภาพระบายสทดอกไมท าขนในชวงเวลาตาง ๆ เพอดความกาวหนาของผลงาน

ประเภทของแฟมสะสมผลงานสมศกด ภวภาดาวรรธน (2544, หนา 128, 134) แบงประเภทของแฟมสะสมงานผลงาน

ออกเปน 2 ประเภท ไดแก1. แฟมสะสมชนดกาวหนา (Progress Portfolio) แฟมสะสมผลงานชนดนมจดมงหมาย

เพอประเมนความกาวหนาของผเรยนโดยทการประเมนความกาวหนา หมายถง การเปรยบเทยบสงทนกเรยนไดท าตอนเรมตนกบปจจบน แมวานกเรยนจะกาวหนาสงสด อาจไมไดหมายความวานกเรยนพรอมทจะเรยนในระดบอนทสงขนแตหมายถงนกเรยนไดแสดงใหเหนถงความกาวหนาของนกเรยนในการเรยนการสอนนน ๆ

2. แฟมสะสมผลงานชนดรอบรตามเกณฑ (Mastery Portfolio) แฟมสะสมผลงานชนดน มจดประสงคเพอพจารณาวาผเรยนมความสามารถตามเกณฑ (Criteria) ทแสดงวารอบร(Mastery) แลว การผานหรอไมผานของแฟมสะสมผลงานชนดน พจารณาจากการทผเรยนสามารถแสดงหรอปฏบต (Perfomance) ถงเกณฑก าหนดหรอไม ดงนนแฟมสะสมผลงานชนดนถามการแสดงใหเหนถงการแสดงหรอการปฏบตทพงพอใจตามเกณฑกถอวาผาน

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

32

ในการเกบสะสมผลงานของดอกไม จะใชแบบ แฟมสะสมผลงานชนดกาวหนา เพอเปรยบเทยบผลงานการวาดภาพกอนการใหตวแบบ และหลงการใหตวแบบในการวาดภาพ วาผลงานการวาดมความกาวหนาหรอไมอยางไร ซงจะพจารณาถงสวนประกอบของภาพ การลงลายเสนและการระบายส

สวนประกอบของแฟมสะสมงาน สมศกด ภวภาดาวรรธน (2544, หนา 112) กลาววาแฟมสะสมผลงานของนกเรยนควร

ประกอบดวยสงทส าคญตอไปน1. แผนสรปผลงานของนกเรยน (Summary Sheet) เพอสรปวาในแฟมสะสมผลงานม

อะไรบาง2. แผนปะหนาผลงานแตละชน (Cover Page) เพออธบายวาท าไมเลอกผลงานนน ๆ3. ตวแทนผลงาน (Representative) ควรมความหลากหลายและครอบคลมจดประสงค

การเรยนร4. บนทกตาง ๆ (Records) ทแสดงวาผเรยนไดท าอะไรไวบาง5. แผนสรปความคดเหนของคร (Teacher Summary Sheet) เพอแสดงความคดเหน

ของครตอแฟมสะสมผลงานของนกเรยนผศกษาจะท าการบนทกเกยวกบการแสดงออกทางพฤตกรรม อารมณ สงแวดลอมและ

ตวแบบในการวาดภาพแตละชนงานของดอกไมไวใตภาพเปนเชงพรรณนา และจะมการเขยนสรปความคดเหนของผศกษาทมตอผลงานการวาดภาพแตละครงของดอกไม

ขอมลความสามารถพนฐานของกรณศกษาการศกษาครงน เปนการศกษารายกรณ (Case Study) เปนการศกษาขอมลพนฐานของ

ดอกไม โดยวธการรวบรวมขอมลเบองตน จากแฟมประวต จากการสงเกต การสมภาษณครประจ าชน ครพเลยงและครหอพก มรายละเอยดดงน

1. ขอมลทวไป ดอกไม เพศหญง อาย 13 ป มภมล าเนา อยในอ าเภอปว จงหวดนาน เปนบตร

คนเดยว มความบกพรองทางการมองเหนประเภทสายตาเลอนรางตามการวนจฉยจากแพทยและจดทะเบยนคนพการ วา ตาขางขวาบอดสนท ขางซายเลอนรางระดบ 3 นอกจากนยงพบความพการอนรวมดวยคอมความบกพรองทางการพดและภาษา สาเหตเนองจากปากแหวงเพดานโหว ซงเปนโดยก าเนด

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

33

2. ขอมลสขภาพการคลอดปกต น าหนกแรกเกด 2,500 กรม พบความพการตงแตแรกเกด ปจจบน

น าหนกและสวนสงต ากวาเกณฑอายเมอเทยบกบเดกทวไป สขภาพคอนขางแขงแรง ไมมโรคประจ าตว

3. ขอมลการศกษาดอกไม เรมเขาเรยนทโรงเรยนการศกษาคนตาบอดล าปาง ครงแรกเมอปการศกษา

2547 ปจจบนก าลงเรยนอยชนประถมศกษาปท 3 เปนหองเรยนเฉพาะส าหรบนกเรยนตาบอดพการซอน ทไมสามารถเขาชนเรยนปกตหรอเรยนรวมกบนกเรยนทวไปได เหตทตองจดเขาเรยนประถมศกษาปท 3 เพราะดอกไม มอายเกนวยทอยในระดบเตรยมความพรอมอนบาล และนกเรยนทอยในหองเดยวกบดอกไมมอาย ระหวาง 11-19 ป ทกคนมความพการซอนทแตกตางกนไป เชนตาบอดรวมกบรางกาย ตาบอดรวมกบการพดและการสอสาร ตาบอดรวมกบสตปญญา และตาบอดรวมกบพฒนาการชา เปนตน

ดงนนการจดการศกษาจงเปนแบบเฉพาะ เนนการบ าบดฟนฟสมรรถภาพทเหลออยการสอนทกษะปฏบตกจวตรประจ าวน ทกษะการสรางความคนเคยกบสภาพแวดลอมและการเคลอนไหว กจกรรมนนทนาการ ดนตร ศลปศกษา การประดษฐงานฝมอแบบงาย ๆ และบรณาการงานบานงานครว เปนตน

4. ความสามารถพนฐานดานการพดและการสอสาร ดอกไมพดไดเปนค า และประโยคสน ๆ เขาใจค าสง

สามารถปฏบตตามค าสงได เชน เกบรองเทาวางบนชน สามารถบอกความตองการของตนเองและตอบค าถามสน ๆ ได แตไมชด ถาคนทไมเคยไดยนมากอน จะฟงไมรเรอง และไมเขาใจค าพดเชน อยากไดรองเทาสชมพ รถสแดง เปนตน

ดานการเดนทางและการเคลอนไหว ดอกไมสามารถเดนทางไดเอง การเคลอนไหวและการทรงตวด สามารถน าทางผอนได (เพอนตาบอดพการซอนในหองเรยนเดยวกน) โดยใหเพอนเกาะทไหลทงสองขาง ดานหลงแลวเพอนเดนตาม กสามารถพาเพอนไปยงสถานทตาง ๆภายในโรงเรยนได

ดานการปฏบตกจวตรประจ าวน ดอกไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวนได เชนการอาบน า แตงตว เขาหองน าและรบประทานอาหาร เปนตน

ดานอารมณและสงคม ดอกไมมกแสดงอารมณ เฉยเมยเมออยตามล าพง หรออยกบเพอน แตถาไดพบปะผคนแปลกหนา แขกผมาเยอน หรอครผหญง มกแสดงอารมณตนเตนวงเขาหา จบดงเสอผา เสนผม แลวกระชากแรง ๆ ยงมคนมาแยกออกยงจบดงแนน และถาโดนขดใจ

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

34

กจะแสดงอาการโกรธรองไห กรดรองเสยงดงบางครง ทบตตวเอง แตเมอมคนมาปลอบโยนกจะหายโกรธและหยดรองไหไดเรว การทดอกไมแสดงอาการดงกลาวเพราะอยากได เสอผา ทรงผมรองเทา กระเปาและ เครองประดบทมสนสวยงามของผหญง นอกจากนยงมความสนใจตอสงเราไดงาย ไมคอยมเพอน ไมเลนกบใคร แตจะอยกบเพอนทมความพการซอนหนกกวาเพราะเพอนนกเรยนคนนจะไมพด (ตาบอดหหนวก) มกจะอย นง ๆ กบท ถาไมมคนน าทางกจะไมเคลอนไหวไปไหน ดอกไมจงถกมอบหมายใหเปนเพอนสนท (BUDDY) ทคอยใหความชวยเหลอผทออนแอกวา

ดานสตปญญาและวชาการ ดอกไมมความจ าด สามารถจ าและรจกชอคน ของใชสวนตว และสไดด สามารถจดจ าชอสงของ ชอบการวาดรป เมอเหนตวอยางสงทชอบหรอประทบใจกจะวาดภาพตามทเหน แตไมชอบการใหทองจ าและการเขยนพยญชนะ

บรบทโรงเรยนการศกษาคนตาบอดล าปางโรงเรยนการศกษาคนตาบอดล าปาง สงกดส านกงานคณะกรรมการบรหารการศกษา

เอกชน ไดรบอนญาตใหจดการเรยนการสอนส าหรบนกเรยนทมความบกพรองทางการมองเหนตงแตระดบ ชนอนบาลปท 1 ถงชนมธยมศกษาปท 3 มนกเรยนจ านวน 75 คน มการจดการเรยนการสอนระดบเตรยมความพรอมกอนสงเขาเรยนรวมและหองเรยนพเศษส าหรบนกเรยนตาบอดพการซอนทไมสามารถเรยนตามแบบปกตได จ านวน 35 คน และเรยนรวมในโรงเรยนปกต จ านวน40 คน มทงอยประจ าหอพกและไปกลบ

หลกสตรทใชเปนหลกสตรของสถานศกษาพทธศกราช 2544 และมการจดการเรยนการสอนทกษะจ าเปนส าหรบบคคลทมความบกพรองทางการมองเหนในสาระเพมเตม ไดแกทกษะการปฏบตกจวตรประจ าวน ทกษะการสรางความคนเคยกบสภาพแวดลอมและการเคลอนไหวทกษะการใชสอและเทคโนโลย ทกษะพนฐานอาชพและกจกรรมนนทนาการ ดานดนตร ศลปะและกฬา

โรงเรยนไดจดบรการสอ อปกรณการเรยนทจ าเปนส าหรบนกเรยนตาบอดอยางทวถงทงนกเรยนเตรยมความพรอมและนกเรยนเรยนรวม ใหบรการอาหาร เครองอปโภคบรโภค หอพกและทนการศกษา ส าหรบนกเรยนทขาดแคลนและอยหางไกลการคมนาคม เปนการจดบรการแบบใหเปลา (โรงเรยนการศกษาคนตาบอดล าปาง, 2548, หนา 2)

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

35

ส าหรบดอกไม เปนนกเรยนระดบเตรยมความพรอม เรยนอยในโรงเรยน รบบรการสออปกรณการเรยน อาหาร เครองอปโภคบรโภค และพกอาศยหอพกของโรงเรยน โดยจะมครประจ าหอพกเปนผดแลจดหาเครองอปโภคบรโภค ฝกกจวตรประจ าวน ทกษะการด าเนนชวต อบรมมารยาท คณธรรม จรยธรรม และการดแลสขภาพอนามย อยางใกลชดดวยความรกความเมตตาเสมอนหนงเปนผปกครอง

งานวจยทเกยวของงานวจยในประเทศจรศกด สงแสงขจร (2530, อางใน ปฏภาณ นาควโรจน , 2544, หนา 51-53) ได ท าการ

วจยเรอง การเปรยบเทยบภาพวาดของเดกทมความบกพรองทางการไดยนและเดกปกตในชนสาธตการศกษาพเศษ อนบาลละอออทศ สหวทยาลย รตนโกสนทร สวนดสต มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบภาพวาดของเดกทมความบกพองทางการไดยนและเดกปกตทมระดบอาย และเพศเดยวในชนสาธตการศกษาพเศษ ผลการวจยในการเปรยบเทยบภาพวาดของเดกทมความบกพรองทางการไดยน และเดกปกต พบวา ผลการวเคราะหภาพวาดของเดกทมความบกพรองทางการไดยนและเดกปกต ตามหลกการพฒนาการทางศลปะของวคเตอร โลเวนเฟลด (Victor Lowenfeld)โดยทวไปไมแตกตางกน ถงแมจะมความแตกตางทางเพศ และระดบอาย

แตเดกทมความบกพรองทางการไดยนบางคนแสดงลกษณะพเศษในภาพวาดคน ทแสดงถงการขาดความมนใจในตวเอง และความมนคงทางอารมณของเดก นอกจากนยงไดพบวา เดกทมความบกพรองทางการไดยนบางคนแสดงรายละเอยดในภาพวาดคนมากกวาเดกปกต เชน เขมกลดตดเสอ เขมขด กระดม และเชอกผกรองเทา เปนตน

โสภา ถนถนอม (2539) ไดท าการวจยเรอง ความสามารถในการแสดงออกทางศลปะโดยการวาดภาพระบายสของเดกทมความบกพรองทางการไดยนระดบประถมศกษา ในประเทศไทยพบวา เดกทมความบกพรองทางการไดยนมความสามารถไมตางจากเดกปกต และสวนใหญมพฒนาการไปตามเกณฑพฒนาการทางศลปะของ วคเตอร โลเวนเฟลด (Victor Lowenfeld)

ปฏภาณ นาควโรจน (2544) ไดท าวจยเรอง ความสามารถในการวาดภาพระบายสของเดกทมความบกพรองทางสายตา เพอศกษาความสามารถและพฤตกรรมในการวาดภาพระบายสของเดกทมความบกพรองทางสายตาในระดบประถมศกษา ในแตละระดบอาย ระหวางอาย 6-12 ปในจงหวดเชยงใหม จงหวดล าปาง และกรงเทพมหานคร พบวาความสามารถในการวาดภาพระบายส

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

36

ของเดกทมความบกพรองทางสายตา ดานการใชเสน เดกระดบอาย 6 ป มการใชเสนอยางงายและมกมการขดเขยนวนวายไมเปนระเบยบ เดกระดบอาย 7-9 ป เรมมการใชเสนฐาน และมเสนแสดงสญลกษณแทนคน สตว สงของ เดกระดบอาย 10-12 ป เสนฐานจะเรมหายไป และเสนตาง ๆจะเปนธรรมชาตมากขน ดานการใชส เดกระดบอาย 6-9 ป มการใชสจากความชอบ ความสนใจและจนตนาการ แตมกลงสผดความเปนจรง เดกระดบอาย 10-12 ป เรมมการลงสทใกลเคยงกบธรรมชาตมากขน ดานการใชรปทรง เดกระดบอาย 6 ป มการใชรปทรงอยางงาย โดยเมอน ารปทรงมาประกอบกนแลว หากแยกจากกนจะไมมความหมาย และทกรปทรงมขนาดใกลเคยงกน เดกระดบ7-9 ป มรปทรงหลากหลาย ซบซอน มหลายขนาด และมรปทรงทแสดงสญลกษณแทน คนสตว สงของ เดกระดบอาย 10-12 รปทรงตาง ๆ เปนธรรมชาตมากขน การวาดภาพคนมการแสดงความแตกตางระหวางบคคลและเพศดานการใชพนทวาง เกระดบอาย 6 ป มการวาดภาพกระจกอยบรเวณทวางมมใดมมหนงของกระดาษ เดกระดบอาย 7-9 ป มการวาดภาพกระจายทงแผน แตเวนระยะเหมาะสม มกมการวาดรปวางเรยงตอกน เดกระดบอาย 10-12 ป เรมมการวาดในลกษณะ 3 มตมระยะและมสดสวนทเหมาะสม ดานการออกแบบ เดกระดบอาย 6 ป ยงไมมการออกแบบ เดกระดบอาย 7-9 ป มการออกแบบอยางงาย ๆ เรมมการตกแตงทสวยงาม เดกระดบอาย 10-12 ป มการออกแบบทเนนความสวยงาม และจนตนาการ มความละเอยดออน และเปนธรรมชาตมากขนเดกสวนใหญมกไมชอบวาดภาพคน แตชอบวาดรปสงของเครองใชประจ าวน เดกไมมการวาดภาพโปรงใสหรอภาพเอกซเรย และเดกไมวาดภาพทแสดงถงปมดอยในความพการของตนเอง สวนพฤตกรรมในการวาดภาพระบายสของเดกทมความบกพรองทางสายตานนพฤตกรรมในการวาดภาพระบายสสวนใหญ ไมแตกตางจากเดกปกตโดยทวไป แตทมลกษณะพเศษคอ เดกจะใชใบหนาชดกบกระดาษโดยกวาดมองจากซายไปขวา พรอมกบการใชมอลบคล า หรอถภาพทวาดเพอใหทราบต าแหนงของงานทวาดแลว เดกจะหยบแทงส หรอกลองส เขามาใกลดวงตาเพอดและจงระบายสภาพผลงานของเดกจะมความละเอยดออน ไมมการลอกเลยนแบบ ไมมการเปรยบเทยบผลงาน และไมมการวจารณผลงานของผอน ภาพผลงานของเดกจะเปนไปตามความสนใจของเดกคอเดกระดบอาย 6 ป จะสนใจในเรองเสน ส รปทรง เดกระดบอาย 7 ป ขนไป จะเรมแตงเปนเรองราว

งานวจยตางประเทศReidmiller (2003) ท าวจยเกยวกบเรองศลปะส าหรบเดกทมปญหาทางดานสายตาและ

เดกตาบอดเปนกรณศกษา เพอท าการวากรณศกษาจะสามารถเขาถง ชนชม รบรและเรยนรผลงานทางศลปะไดอยางไร โดยการพานกเรยนใหไปชมงานแสดงศลปะ ทงในพพธภณฑ ในหอศลปและในหองแสดงผลงานทางศลปะ แลวฝกใหนกเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรงจาก

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

37

ประสาทสมผสทเหลออย ไดแก การสมผส การดมกลน การฟง และการเคลอนไหว ซงขอมลทไดเปนแนวทางใหนกศลปะ นกจตรกรสรางสรรคงานศลปะออกมาใหคนทมปญหาทางดานสายตารบรและชนชมได และ เพอเปนแนวทางส าหรบคร และผทเกยวของในการจดการเรยนการสอนศลปะใหแกผทมปญหาทางดานสายตาใหมโอกาสไดเรยนรและสรางสรรคงานศลปะไดอยางเหมาะสม

Naughton (2001) ท าการวจยเกยวกบศลปะกบผพการทางสายตา จากการส ารวจและการจดสมนากบกลมนกจตรกรหลายคนเพอเกบรวบรวมขอมลเปนแนวทางชวยเหลอใหผพการทางสายตาสามารถเขาถงและชนชมงานศลปะไดเชนเดยวกบคนทวไป ดวยวธท าศลปะภาพนนต าฝาผนงทมสญลกษณใหผพการทางสายตาสามารถรบรผานการสมผส งานปนทางเซรามกสงานปนแตงทท าจากขเลอย ส าหรบคนตาบอดและภาพทใชการโรยสฝนใหมความสะทอนและสงเกตเหนสตาง ๆ ไดงายส าหรบคนทสายตาเลอนราง ซงนอกจากจะชวยใหผทมความบกพรองทางสายตามโอกาสไดชนชมผลงานทางศลปะแลว ยงเปนแนวทางจดการเรยนการสอนศลปะใหบคคลกลมนไดอกดวย

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d

ÅÔ¢ÊÔ·¸Ô ìÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁèCopyright by Chiang Mai UniversityA l l r i g h t s r e s e r v e d