БНбД 83-18-01

БНбД 83-18-01

1

Монгол Улсын барилгын норм, дїрэм

Зїлэг, цэцэрлэгжїїлэлтийн ажлын хєдєлмєр зарцуулалтын норм

Labour input norms for landscaping works

ОРШИЛ ХЭСЭГ

1. Энэ нормын эмхтгэлд ургамлыг суулгах тарих ажилд хєрсийг бэлтгэх ажлууд тусгагдсан.

2. Зїйлїїдэд тусгагдсан онцгой тохиолдлуудаас бусад тохиолдолд ажлын байранд материал, бїтээгдэхїїнийг 10м хїртэл зайнд зєєн шилжїїлэхээр нормд тусгагдсан.

3. Энэ эмхтгэлийн нормд I-III группийн хєрсєнд ногоон байгууламжийг хийх ажлыг тусгасан.

4. Ажилчдыг нэг объектоос нєгєє объектод шилжїїлэхдээ хєлсийг цагаар бодон олгоно.

5. Цэцэрлэгжїїлэх ажилд хэрэглэгдэх єєрєє явагч буюу чиргїїлэгийг ажлын нэг хэсгээс шилжїїлэх, базаас ажлын байранд хїргэх шилжилтийн хугацааг дараах хїснэгтээр тодорхойлно.

1кг шилжилтийн хєдєлмєр зарцуулалт. маш-цагаар Машин механизмын нэр Хєдєлмєр зарцуулалт Трактор 0,18 Мотофреза 0,18 Зїлэг тэгшлэгч 0,4

Технологийн процессийн салшгїй хэсэг болох туслах ажил, 2-р зэргийн ба бэлтгэл тєгсгєлийн їйлдлийг /барилгыг хїлээн авах, ажлын байр бэлтгэх, цэвэрлэх, материал хїлээн авах, машин тоног тєхєєрємжийг ажлын бэлэн байдалд байлгах г.м/ тусгаагїй бєгєєд тусдаа хєлс олгогдохгїй.

ТЕХНИКИЙН ХЭСЭГ

1. Хєрсийг бэлтгэх, бордох ба ургамлыг арчлах їед трактор машин механизмын марк ба хїчин чадал зориулалтаараа гїйцэтгэж байгаа ажилдаа тохирсон байх шаардлагатай. Хїснэгтэд янз бїрийн хїчин чадалтай ерєнхий зориулалтын тракторын маркуудын хєдєлмєр зарцуулалт ба хїчин чадлыг тусгасан.

2. Мод бутын тєрлийг хатуу зєєлєн байдлаар дараах байдлаар ангилна. Мод:

а/хатуу-царс, агч мод,ягшил мод,хус, эвэрлэг мод,лийрийн мод,алимны мод,хуайсмод б/зєєлєн-далдуу мод,улиангар,уд,нигїрс мод.

Бут: а/хатуу-долоогоно,хуайс мод,мэлрэг г.м, б/зєєлєн-хусны їйс.

БНбД 83-18-01

2

3. Модон суулгацын єсєлтийг дараах группэд оруулан хувааж болно.а/хурдан ургагч-америкийн агч мод, улиангар, ягшил мод, персилванийн ягшил мод, б/удаан ургагч-хурц навчтай агч мод. Энэ нормд хэвийн чийгшилд хєрсийг боловсруулах, тэгшлэх ажлыг тусгасан. Єндєр чийгшилтэй хєрсийг боловсруулах,гараар тэгшлэхдээ

хєдєлмєр зарцуулалтыг I группийн хєрсєнд 1,12; II-III группэд 1,3-аар їржїїлнэ.

БЇЛЭГ 1 УРГАМАЛ СУУЛГАХ ХЄРСИЙГ БЭЛДЭХ

18-1. НОГООН ТАЛБАЙГ ДТ-20 ТРАКТОРООР ТЭГШЛЭХ

ДТ-20 тракторын техникийн тодорхойлолт Їзїїлэлтїїд Хєдєлгїїрийн чадал, морины хїч 18

Ерєнхий хэмжээ мм-ээр урт 2865 єргєн 1310 єндєр 1455

хєдєлгєєний дундаж хурд км.ц-аар 8,22

Ажлын бїтэц 1. Тракторыг ажилд бэлтгэх 2. Ногоон талбайг бэлтгэх 3. Ажлын явцад тракторт засвар їйлчилгээ хийх

100м 2 ногоон талбайн хєдєлмєр зарцуулалт їнэлгээ

Ажилчдын салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

Хэмжих нэгж Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

35м хїртэл чадалтай тракторын машинист 3V зэрэг

1000кВ м 2 7,2

18-2. ХЄРСИЙГ ХАГАЛАХ

Тракторын техникийн тодорхойлолт Їзїїлэлтїїд ДТ-54 КДП-35 МТЗ-5М ТДТ-40 Хєдєлгїїрийн чадал мм хїчээр 54 38 45 45

Ерєнхий хэмжээ мм-ээр урт 3660 3500 3690 4500 єргєн 1865 1700 1884 2014 єндєр 2300 2725 2423 2430

Хєдєлгєєний хурд км.цаг 5,43 5,18 2,15 5,20 Хєрсєнд їзїїлэх дундаж даралт кг/см 2

0,41 0,6 - 0,456

БНбД 83-18-01

3

Ажил гїйцэтгэх заавар Газар хагалалтын хугацааг орон нутгийн хєрс, цаг уурын байдлаас

хамааруулан тогтооно. Модлог ургамлуудыг хаврын цагт суулгавал тїїний талбайг намрын

цэвдэгш хагалгаанд хийхээр бэлтгэвэл зохино. Хагалгаанд орхигдсон дэл буюу цэвдэгш хєрсийг тэр хаварт нь зориуд

бутлан тэгшлэн борнойдоно. Хєрсний доод їеийг сийрэгжїїлэх шаардлагатай бол хєрсний дээд їеийг

гїнзгийрїїлэгчтэйгээр сийрэгжїїлэх шаардлагатай. Харин зєєлєн хєрсний хаврын хагалгааг борнойдолттой хамт хийнэ. Иймд хаврын хагалгааг їндсэн хагалгаанаас нимгэн хийнэ. Хэрэв хїнд /шаварлаг/ хєрсийг 1-2 дахин хагална.

ТРАКТОРООР ХЄРСИЙГ НИЙТЭД НЬ НЭГ ХАГАЛАХ

Ажлын бїтэц 1.Трактор, чиргїїл зэргийн гэмтлийг шалгах, шатах, тослох материалаар

цэнэглэх г.м . Тодорхойлох заасан гїнд хєрсийг хагалах. Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

35-60 морины хїч бїхий тракторын машининст IV зэрэгтэй - 1 хїн /1-10 мєрєнд/ 35 морины хїч хїртэл чадалтай тракторын машинист III зэрэгтэй - 1 хїн /14- р мєрєнд/

1га-ийн хєдєлмєр зарцуулалт

Тракторын марк

Анжисны марк

Хагалгаан ы гїн см-ээр

Хєрсний групп I II III

Хєдєлмєр зарцуулалт маш/цаг

ДТ-54 П-5-35

18-20 2,1 2,6 2,8 21-22 2,2 2,8 3,0 23-25 2,4 3,0 3,2 26-27 2,6 3,3 3,7 28-30 3,1 4,0 4,2

Т-38-М КД/П/-35 “Беларус” МТЗ-5М ТДТ-40

П-4-30 П-3-30

16-18 2,8 3,3 3,7 19-20 3,0 3,8 4,0 21-22 3,3 4,2 4,5 23-25 3,7 4,5 - 26-27 4,0 - -

ДТ-20 ПОН-30 20-22 6,0 7,1 8,2

ДТ-24 ПОН-2- 30

23-26 6,5 7,4 - 27-30 8,2 - -

Моторобот ¹6

ПОЗ-25 18-20 - 52,9 -

БНбД 83-18-01

4

Тайлбар: Хєрс хагалалтын шан таталтын урт нь 100-200мм байна. Хэрвээ їїнээс илїї байвал хєдєлмєр зарцуулалт дараах итгэлцїїрээр їржїїлнэ.

Хїснэгт3 Шан таталтын урт м-ээр 100 хїртэл 200-300 Итгэлцїїр 1,2 0,9

18-3. ХЄРС БОРНОЙДОЛТ

Тракторын техникийн тодорхойлолт Їзїїлэлт ДТ-54-А ДТ-55-А Т-28 Хєдєлгїїрийн чадал м. хїртэл 54 54 28

Ерєнхий їзїїлэлт мм-ээр урт 4190 3946 3550 єргєн 1865 2105 2080 єндєр 2300 2240 2720

Хєрсєнд їзїїлэх дундаж даралт кг/см 2

–р 0,20 0,22 -

Хєдєлгєєний хурд км.цаг /3-р араа/ 5,43 5,43 6,50

ЇЙЛДВЭРЛЭЛТИЙН АЖЛЫН ЗААЛТ

Талбайн гадаргуугийн єнгєн хэсгийг хагалсны дараа дээд їеийн чийгийг ууршуулахгїйн тулд аль болох тїргэн шаардлагын дагуу борнойдож байх хэрэгтэй. Боловсруулалт хийсний дараа хєрс нь жижиг їрлэнцэр бїтэцтэй байх ёстой.

Ажлын бїтэц 1.Тракторыг ажилд бэлтгэх, тїлш шатахууныг хийх. 2.Самнуурыг хийх.

3.Хєрсийг борнойдох. 4.борнойдох їед самнуурыг цэвэрлэх тохируулах. Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

35-60 морины хїчтэй тракторын машинист IV зэрэгтэй - 1 хїн /1-17-р мєрєнд/

34 хїртэл морины хїчтэй тракторын машинист III зэрэгтэй - 1 хїн/18-25-р мєрєнд/

1га-ийн хєдєлмєр зарцуулалт Агрегатын бїрэлдэхїїн Хєдєлмєр

зарцуулалт Тракторын марк Самнуур

чиргїїлийн марк Хэсгийн тоо

ДТ-54 ДТ-54-А ДТ-55-А

ЗБЗС-I 24 0,54 21 0,62

ДТ-54 ДТ-54-А ДТ-55-А

ЗБЗС-I 18 0,67 12х2 1,1

ДТ-54 ЗБЗТУ-I 21 0,73

БНбД 83-18-01

5

ДТ-54-А 18 0,84

ДТ-55-А ЗБЗС-I 9х2 1,7 15-18 0,84 9х2 1,6

Т-38, “Беларус” МТЗ-5М, МТЗ-5Л ДТД-40

ЗБЗТУ-I 15 1,0 12 1,2 6х2 2,4

Т-40 ЗБСТ-I 12-15 0,85 9 1,1 6х2 1,8

Т-40 ЗБЗТУ-I 9-12 1,3 6х2 2,4

Т-28 ЗБЗС-I

12 1,0 9 1,3 6х2 1,8

ЗБЗТУ 8-9 1,5

Т-24 ЗБЖ-I

12 1,3 8-9 1,5 6х2 2,5

ЗБЗТ-I 7-8 1,8

Тайлбар:Нормд 100-200м урт газар самнахаар бодсон бєгєєд їїнээс єєр урттай бол хєдєлмєр зарцуулалтыг дараах итгэлцїїрээр їржїїлнэ.

Самнах газрын урт мм-ээр 100 хїртэл 200-300 Итгэлцїїр 1,1 0,9

18-4. ХЄРСИЙГ САМНУУРДАХ

Ажлын бїтэц 1.Тракторыг ажилд бэлдэж, шатах тослох материалаар цэнэглэх. 2.Самнуурыг холбох. 3.Хєрсийг самнуурдах. 4.Трактор ба самнуурын техникийн їйлчилгээг хийх. 35-60 морины хїчтэй тракторын машинист IV зэрэгтэй – 1хїн

1га-гийн хєдєлмєр зарцуулалт-1,3

18-5. МОТОФРЕЙЗЭЭР ХЄРСИЙГ СИЙРЇЇЛЭХ

35-60 морины хїчтэй тракторын машинист IV зэрэгтэй – 1 хїн 1000м 2 –ийн хєдєлмєр зарцуулалт Ажлын бїтэц Сийрїїлэлтийн гїн мм

100 хїртэл 200 хїртэл 1. Хутгыг тавих. 2.Мотофрейзийн механизмыг тослох. 3. Мотофрейзээр хєрсийг сийрїїлэх.

1,1 1,9

18-6. НЇХ УХАХ

БНбД 83-18-01

6

Ажлын бїтэц 1. Тэмдэглэсэн хяналтын гадсан цэгт ухагч машиныг тохируулан

ажлын байдалд тавина. 2. Нїхийг 1м хїртэл гїн ухна. 3. Машиныг тээвэрлэлтийн байдалд бэлдэх. 4. Ухагч машиныг нїх хооронд 10м хїртэл зайд зєєх.

35-60 дээш морины хїчтэй тракторын машинист IV зэрэгтэй – 1 хїн 100нїхний хєдєлмєр зарцуулалт

Нїх ухагчийн марк Нїхний диаметр см-ээр 30 60 70 80 100

ЯН-1 - - 1,26 - - КПЯ-1 - - 1,5 - 2,34 КПЯ-100 1,74 2,04 - 2,28 2,64

Тайлбар: Энэ нормд 2-р зэргийн хєрсєєр бодсон ба 1-р зэргийн хєрсєнд ухалт хийхдээ хєдєлмєр зарцуулалтыг 0,75-аар їржїїлнэ.

18-7. ХЄРСНИЙ ХОЛИМОГ БА УРГАМАЛТ ШОРООГ БЭЛТГЭХ

Цэцэрлэгчин II зэрэгтэй – 1 хїн 1м 3 -ийн хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын бїтэц

Хєдєлмєр зарцуулал т хїн/цаг

- Ширэгт хєрсийг ухан гаргасны дараа ургамалт шороог овоолж бэлтгэх

0,64

- Хагалсан газрын ургамалт шороог маналтад бэлтгэх 0,59

- 3м хїртэл зайд овоологдсон шорооноос шигшїїрээр дамжуулж шигшиж гаргах

Ширэгэн хєрс 1,70 Ойн ялзмагт хєрс хїлэр 2,01

Шороон ба ургамалт холимог 1,32

- Хєрс шорооны холимогийг 2 удаа хїрзээр эргїїлж бэлтгэх 1,43 - Хєрс шорооны холимогийг формалинаар ариутгах 1,90 - Навчтай шороогоор дахин овоолго бэлтгэх, тїїнийгээ дахин эргїїлж хутган овоолго хийх

1,16

- Хїлэгт хєрсийг жижиглэх бутлах 1,54

Хєрс шороог 3м хїртэл зайд зєєж шигшїїрт шигших

Навчит шороон холимог 3,85

Элс 1,92 Угаагдсан элсийг хайрцагт буюу шигшїїрт хийж бэлтгэх 3,85

Тайлбар: 1. Хєрсийг бэлтгэхдээ їндэс ихтэй бол 1-р мєрийн хєдєлмєр

зарцуулалтыг 1,25-ар їржїїлнэ. 2. Хєрсний холимогийг 1 удаа хольж бэлтгэвэл 6-р мєрийн хєдєлмєр

зарцуулалтыг 0,7-оор їржїїлнэ.

БНбД 83-18-01

7

3. Нэг байранд 10м 3 хїртэл шороог бэлтгэвэл 1, 2-р мєрийн хєдєлмєр зарцуулалтыг баримтална. Їїнээс их хэмжээний газар шорооны ажлыг механикжсан аргаар 2-р эмхтгэлээр нормчилно.

18-8. ХЄРСИЙГ ХОВХОЛЖ ТАРМУУРААР ТЭГШЛЭХ

Їйлдвэрийн ажлын заалт Цэцгийн мандал ба ногоог талбайн хєрсийг тєсєлд тусгагдсан гїний

хэмжээнд ховхлох ба бэлтгэхдээ зїлэгний доорхи хєрсний чулуу, жил, мєлхдєг їндэс зэргийг ховхолж зайлуулна.

А. ХЄРСИЙГ ХОВХЛОХ Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин II зэрэгтэй – 1 хїн 100м 2 –ын хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын бїтэц Хєрсний зэрэглэл

Ховхлох гїн см-ээр 15 хїртэл 25 хїртэл

1. Хєрсийг хїрздэж эргїїлэх

2. Бєєн том ширхэгийг бутлаж жижиглэх

I 5,7 10,4 III 7,6 15,4

IV 11,0 23,1

Тайлбар: 2 ба 3-р зэргийн урьдчилан сэндийлсэн хєрсийг ховхлох бол хєрсний зэрэглэлийг 1-р группээр бууруулж нормчилно.

Б. ХЄРСНИЙ ТОМ ХЭСГИЙГ БУТЛАН ЖИЖИГЛЭН ТАРМУУРААР ТЭГШЛЭХ

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин II зэрэгтэй – 1 хїн

100м 2 –ын хєдєлмєр зарцуулалт Чулуу ба їндэсийг ялгах Чулуу ба їндэсийг ялгалгїйгээр Хєрсний зэрэглэл I II III I II III 2,9 4,8 7,1 1,6 2,5 3,3

18-9. ЭГНЭЭ БА ШАН ДАЛАНД ТЭМДЭГ ТАВИХ


а/ Морин мєр гаргагчийн тусламжтайгаар 1. Морийг хєллєх 2. Мєр гаргагчийг угсрах 3. 4м-ийн єргєнтэй мєр гаргах 4. Ажлын їед морийг арчилж хамгаалах 5. Морийг хєллєгєєс буулгах

б/ Гар татагчийн тусламжтайгаар мєр гаргах 1. Гадсыг зєєх

БНбД 83-18-01

8

2. Гадсыг байрлуулж тэмдэг тавих 3. Уяаг татаж уях 4. Уяаг тайлж гадсыг сугалах


1000м 2 –ын хєдєлмєр зарцуулалт Хэмжээ тавих арга Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг Мориор зураас татах 1,1 Гараар 1,7

18-10. ХАМАР ДАЛАН БАЙГУУЛАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт Хамар далан байгуулах талбайн хєрсийг тэгшилж бэлтгэсний дараа

Хэмжээ тавьж байгуулна. Байгуулсны хамар далангийн єргєн нь 1м-ээс багагїй, харин хоорондох замын єргєн 0,5м байвал зохино. Хамар даланг салхинд хийсгэх, хатахаас хамгаалж єндрийг 20 см-ээс ихгїй байхаар байгуулж хамар далангийн гадаргууг рейк юмуу тусгай шаблоноор тэгшлэх бєгєєд 2 талын налуу ба далан зурааснуудын хэмжээ хоорондох зай нь адилхан байх хэрэгтэй. Харин хонхор газар єндрийн хэмжээг нэмэгдїїлж болно.


а/ Хамар даланг манагч хєллєсєн мориор гаргах 1. Далан гаргагчийг моринд хєллєх 2. 4м єргєнтэй хэмжээгээр тэг тавих 3. Хамар даланг мориор гаргах 4. Ажлын їед морийг туух, даган явах 5. Даланг манагч анжисыг суллан буулгах

б/ Хамар даланг гараар байгуулах 1. Хамар даланг байгуулах талбайг хэмжиж гадас шаах 2. Утас татах 3. Хамар далангийн хоорондох зам гаргах 4. Шороо асгаж даланг байгуулах 5. Далангийн гадаргууг тэгшлэх


Хамар далангийн 100м 2 боловсруулсан талбай ба замын хєдєлмєр зарцуулалт

Хамар даланг манагч зїїсэн мориор чирч гаргах Гараар хамар даланг байгуулах

Хєрсний зэрэглэл I-II I II III 0,40 4,4 7,2 9,9

БНбД 83-18-01

9

18-11. ЦЭЦГИЙН ХАШЛАГАН ТАЛБАЙ БА ЦЭЦГИЙН МАНДАЛ БАЙГУУЛАХ

Їйлдвэрлэлийн ажил гїйцэтгэх заавар Цэцгийн хашлаган талбай ба цэцгийн мандлыг урьдчилан бэлтгэн

тєлєвлєсєн хєрсєнд байгуулна. Цэцгийн мандлын єндєр нь мандлын диаметрийн хэмжээнээс хамааруулан тогтооно.

6-8м диаметртэй цэцгийн мандал нь 0,5-0,75 м єндєртэй байна. Мандлын зах нь зам буюу ногоон талбайн гадаргуугаар 0,1-0,12м єндєр байна.

Цэцгийн хашлагын талбайн єргєн нь 0,5-2,5м хїртэл байна.

100м 2 –ын хєдєлмєр зарцуулалт Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

Ажлын бїтэц Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин III зэрэгтэй 1 хїн II зэрэгтэй 1 хїн

Цэцгийн хашлагын талбай буюу цэцгийн мандлын тиг татах, шороотой ургамлын суурь гадаргууг тэгшлэх 0,1м-ийн єндєртэйгээр рейк буюу шаблоноор тэгшлэх

11,0

Хашлага їеийн дараагийн 0,1м тутамд нэмэгдїїлэх 3,1

18-13. НЇХ СУВГИЙГ ГАРААР 1М ХЇРТЭЛ ГЇНТЭЙ УХАХ


1. Хєрсєнд нїхний хэвээр тэмдэг тавих 2. Хєрсийг сийрэгжїїлж ухах ба ашиглагдах хєрсийг ялган шидэх 3. Хажуугийн гадаргууг цэвэрлэн гїний хэмжээг шалгах


1м 3 -ийн хєдєлмєр зарцуулалт Хєрсний зэрэглэл I II III Нїх Суваг Нїх Суваг Нїх Суваг 1,9 1,3 2,9 1,9 4,2 2,8

Тайлбар: Нормд 1м хїртэл єргєнтэй нїх ухахаар тусгагдсан. Нїхний єргєнийг 1,5м хїртэл єсгєхєд хєдєлмєр зарцуулалтыг 0,9-єєр, 1,7м хїртэл єсгєхєд 0,7-оор їїнээс их єргєнтэй нїхэнд 0,55-аар тус тус їржїїлнэ.

18-14. УРГАМЛЫГ БОРДОХ

Хєрсний анализийн їр дїнг їндэслэн хєрсийг бордох ба тїїний бїрэлдэхїїнийг сайжруулах аргыг сонгож авна. Шим тэжээл муутай хєрсний

БНбД 83-18-01

10

їржил шимийг сайжруулахын тулд эрдэс бордоо хиймэл бордоо, ялзмаг ихтэй шороо зэргээр бордоно. Эрдэс бордоогїй хєрсний хэсэгт шимтэй хєрс, ялзмагтай хєрс зэргийг асгаж хєрсний найрлага дахь эрдэсийн хэсгийг ихэсгэн бїтцийг сайжруулна. Харин хїнд шаварлаг хєрсєнд элс, шохой элсэрхэг хєрс зэргийг хольж хутгах, эсвэл хїлрийг жижиглэн буталж хийх хэрэгтэй. Эрдэс бордоог талбайн хэмжээгээр жигд тараана. Ажлын завсарлагаар эрдсэн уусмалд булингар їїсэж болох тул сайтар хутгах хэрэгтэй. Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

а/ Хуурай органик бордоог талбайд цацах ба хєрсийг эрдсийн уусмалаар бордох.

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин II зэрэгтэй – 1 хїн б/ Ургамлыг тэжээх.

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин III зэрэгтэй – 1 хїн Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин I зэрэгтэй – 1 хїн

Хїснэгтэд заагдсан хэмжих нэгжийн хєдєлмєр зарцуулалт Ажлын бїтэц ба нэр Хэмжих

нэгж Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

Хуурай органик бордоог талбайд цацах. Бєєгнєрч дарагдсан хуурай органик бордоог сэндийлэх /шивх, ялзмаг г.м/ Бєєгнєрсєн бордоог талбайгаар жигд тарааж шидэх /бєєгнєрсєн бордооны хоорондын зай 6м байна/

1т 0,68

Хєрсийг эдрсийн уусмалаар бордох Зуурмагийг саванд хийх, савыг усанд тавих, савны кранаар бордоог талбайд тарааж асгах 200м хїртэл зайд бордоог зєєхєд

100 хувин 3,1

Дараагийн 100м тутамд нэмэгдїїлэх 100 хувин 0,87 Ургамлыг тэжээх а/ хуурай органик бордоогоор 50 хїртэл м.т бордоог зєєх, талбайд бордоог жигд тарааж тэгшлэх Хєрсєнд бордоог зээтїїгээр далдах 1. Нїх хонхорхойд 2. Эгнээнд

100м 2

100м 2 20,1 10,1

б/ Эрдэс уусмалаар. Эрдэсэн уусмалыг цутгуурт хийх, 50м хїртэл зайд уусмалыг зєєх, хєрсийг уусмалаар услах

100 хувин 3,4

в/ Хуурай эрдэс бордоогоор 50м хїртэл зайд бордоог зєєх, бордоог талбайд жигд тараах, бордоог зээтїїгээр далдлах

100м 2 7,0

БНбД 83-18-01

11

18-15. ЦЭЦЭРЛЭГИЙН ЗАМ БА ТАЛБАЙН ХАШЛАГА ХИЙХ

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин III зэрэгтэй – 1 хїн Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин II зэрэгтэй – 1 хїн

1м 2 –ын хєдєлмєр зарцуулалт

Хашла- гын гїн

Хєрсний зэрэглэл I II III Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

10 0,18 0,24 0,35 15 0,27 0,36 0,53 20 0,36 0,49 0,70 25 0,45 0,62 0,87 30 0,55 0,73 1,05

а б в

18-16. ЗАМ ТАЛБАЙД ЗОРИУЛСАН ХУУРАЙ ХОЛЬЦ БЭЛТГЭХ

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин II зэрэгтэй – 1 хїн 1м 3 -ийн хєдєлмєр зарцуулалт


1. Зам талбайн дээд хучлагын хуурай хольцыг бэлтгэх

2. Материалыг 10м зайд зєєх 3. Материалын конуст хийх

1,7

БЇЛЭГ 2. МОД БУТ СЄЄГИЙГ СУУЛГАЖ УРГАМАЛЫГ ТАРИХ

18-17. 5 тн-ЫН АВТОКРАНААР БЄЄН ШОРОО ЇНДЭСТЭЙГЭЭ БАЙГАА МОДЫГ НЇХЭНД

СУУЛГАХ


1. Єргєгчийг бэхлэн байрлуулах 2. Бєєн шороотой модыг аргамжаар баглах 3. Багласан аргамжийг єргєгчийн дэгээнд холбох 4. Бєєн шороотой модыг бэлэн нїхэнд суулгах 5. Модноос аргамжийг салгах 6. Сумыг дараагийн модонд шилжїїлэх

1 модны хєдєлмєр зарцуулалт Салааны бїрэлдэхїїн, Модны хэмжээ

БНбД 83-18-01

12

мэргэжил зэрэг 0,8х0,8х0,5 1,0х1,0х0,6

Машинист Цэцэрлэг- жїїлэх ажилчин

Машинист Цэцэрлэг- жїїлэх ажилчин

3-5 тн даацтай автокраны машинист V зэрэгтэй 1 хїн

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин III зэрэгтэй 1 хїн II зэрэгтэй 2 хїн

0,16 0,47 0,19 0,58

18-18. 5тн ХЇРТЭЛ ДААЦТАЙ АВТОКРАНААР БЄЄН ШОРОО ЇНДЭСТЭЙ МОДЫГ

АВТОМАШИНД АЧИХ


1. Єргєгчийг бэхэлж байрлуулах 2. Бєєн шороотой модыг аргамжаар баглах 3. Багласан аргамжийг дэгээнд холбох 4. Бєєн шороотой модыг автомашинд ачих 5. Бєєн шороотой модыг багласан аргамжийг тайлах 6. Сумыг дараагийн модонд шилжїїлэх Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

3-5 тн даацтай автокраны машинист V зэрэгтэй нэг Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин III зэрэгтэй – 1 хїн Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин II зэрэгтэй – 2 хїн

1 модны хєдєлмєр зарцуулалт Модын хэмжээ м-ээр 0,8х0,8х0,5 1,0х1,0х0,6

машинист цэцэрлэгжїїлэх ажилчин

машинист цэцэрлэгжїїлэх ажилчин

0,11 0,34 0,15 0,45

18-19. СУУЛГАХ МАТЕРИАЛЫГ УХАЖ АВАХ БА ХАЙРЦАГЛАЖ ХАМГААЛАХ

Їйлдвэрийн ажлын заалт а/ Мод ба бутны суулгацыг ухаж авах

Мод бутны суулгацыг ухаж авах, авахдаа анжис буюу хурц ирлэсэн хїрзийг хэрэглэх ба ингэхдээ їндэсийг гэмтээлгїй авна. Сайн судлагдаагїй їндэстэй модыг газраас татаж авахыг хориглоно. Суулгацын їндэсийг ухах їед чийгтэй байдалд байлгана. Ухаж авсан суулгац нь тїїнийг яаралтай

БНбД 83-18-01

13

ажлын байранд хїргэхгїй тохиолдолд тээврийн хэрэгсэл хїрэх боломжтой газар булагдсан байна.

Мод бутны суулгацыг тємєр зам буюу усан замаар тээвэрлэхдээ заавал хайрцагласан байх бєгєєд тухайн газраа очмогц яаралтай задалж газар булсан байна.

Суулгацыг хавар тарих зорилгоор намар авч байгаа тохиолдолд хєлдєхєєс хамгаалагдсан байвал зохино.

б/ Бєєн їндэстэй модыг хайрцаглах Бєєн шороо їндэстэй модыг тээвэрлэх ачих їед гэмтээхгїйн тулд

хайрцаглан баглана. Бутархай хєрсєнд бєєн шороо їндэстэй модыг нэлэнхїйд нь банзаар бїрэх бєгєєд шаварлаг хєрсєнд 60-80 мм ихгїй дайтайгаар бїрж болно.

А. СУУЛГАЦЫГ УХАЖ АВАХ Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин V зэрэгтэй – 1 хїн

1 ухагдсан суулгацын хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын бїтэц Хєрсний зэрэглэл I II

Їндэснээс нь салган суулгацыг ухах, Суулгацыг нїхнээс нь єргєж авах

0,43 0,4

Тайлбар: Энэ нормд шилмїїст модны тєрлийг 1,5 м-ээс илїї єндєртэй байхаар тусгасан.

Б. БЄЄН ШОРОО ЇНДЭСТЭЙ МОДЫГ ХАЙРЦАГЛАЖ САВЛАХ


1. Илїї шороог унаган цэвэрлэх 2. Бєєн шороо їндэстэй модны доогуур малтах 3. Ийм модыг хайрцаглах 4. Хайрцаганд гарсан хоосон зайг шороогоор бєглєн нягтруулах

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин V зэрэгтэй – 1 хїн

1 модны хєдєлмєр зарцуулалт

Хайрцагла х хэлбэр

Модны хэмжээ м- ээр

Хєрсний зэрэглэл I II Гэсгэлэн Хєлдїї Гэсгэлэн Хєлдїї

Самбар ба банзаар хїрээлэн хучих

0,8х0,8х0,5 3,2 5,5 3,6 6,4 1х1х0,5 4,8 9,0 5,4 11,5 1,3х1,3х0,6 7,3 14,3 8,5 20,9 1,6х1,6х0,6 11,0 21,4 12,1 31,9 1,8х1,8х0,7 13,7 31,9 15,4 45,1 2х2х0,8 15,4 45,1 17,6 63,8

Угсардаг хайрцаг

1х1х0,5 2,5 5,9 3,2 9,0

БНбД 83-18-01

14

Бїслїїртэ й тавлагчаар

1х0,5 1,4 3,3 2,0 5,1

Таар, сийрсээр 0,5х0,5 0,52 0,87 0,65 1,4

Сагс саваар 0,3х0,3 0,29 0,37 0,31 0,45

18-20. МОДНЫ СУУЛГАЦ БОЛОН БУТЫГ СУУЛГАХЫН ТУЛД ЗЄЄХ

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин I зэрэгтэй – 1 хїн

100 ширхэгийн хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын бїтэц Суулгацны тєрєл Хєдєлмєр зарцуулал т

Шавар зуурмаг бэлтгэх, суулгацыг булсан нїхнээс гаргах, їндсийг зуурмагт дїрэх, суулгацыг 100м хїртэл зайд суулгах газарт нь тараах

Суулгац Навчит модыг 1,59 Шилмїїст модыг

3,19

Бутыг 0,97

Тайлбар: Єргєст ургамлыг суулгахад 1 ба 3-р мєрний хєдєлмєр зарцуулалтыг 1,4-єєр їржїїлнэ.

18-21. МОД БА БУТЫГ СУУЛГАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт Мод бутыг суулгах нїх сувгийн хэмжээ нь тєсєлд тусгагдсах ба тєсєлд

тусгагдаагїй тохиолдолд “Зїлэгжїїлэх ажлыг гїйцэтгэх ба хїлээн авах техникийн нєхцєл”-єєр тодорхйологдоно.

Хїснэгт 1-ийн 4-р заалтад заагдсан мод нь цилиндр, зїсэгдсэн конус ба зїсэгдсэн 4-н єнцєгт пирамидын хэлбэртэй бєєн шороо, їндэстэй байж болно. Эхний хоёр тохиолдолд бєєн шороо ба їндэсний диаметр дээр 0,9- ыг нэмсэнтэй тэнцїї диаметртэй нїх байна. 3-р тохиолдолд бєєн шороо ба їндэсний их зїсэлтийн талууд дээр 0,9 м-ийг нэмсэнтэй тэнцїї талуудтай квадрат нїхийг ухна.

Суулгах нїх ба сувгийг хатаасан байлгахын тулд модыг суулгахаас 5- 7 єдрийн ємнє ухсан байвал зохино. Хотын гудамжинд орон нутгийн нєхцєлийг харгалзан тогтоосон хугацааг багасгаж болно. Суулгацыг суулгах нїхийг ургамалтай хєрсєєр жижиг дов хэлбэрээр булна.

Суулгахын ємнє ургамалыг сайтар шалгана. Зєєвєрлєх явцад гэмтсэн мєчир ба їндэсийг зїсэн авсан байна. Томоохон зїсэгдсэн хэсэг буюу мєчрийн гэмтсэн хэсгийг цэцэрлэгийн шаваас буюу будаг тїрхэнэ.

БНбД 83-18-01

15

Ургамалыг нїх буюу сувагт суулгахдаа тїїний їндэс нь хєрсний суултын дараах газрын гадаргуугийн тївшинд байхаар тооцоолно. Мод бутны їндэсийг ургамалтай хєрс буюу орон нутгийн хєрсєєр булах ба їндэснїїдийн хоорондох хоосон зайг бєглєж нїх ба сувгийн хананаас тєв рїї нь дагуулан нягтруулна.

Суулгасан мод бутыг тойруулан суулгасан хэмжээгээр нь жижиг хонхорхой гаргах бєгєєд суулгасны дараа хангалттай хэмжээгээр усална.

Суулгасан модыг гадсанд бэхэлж булна. Дээд хэсэгтээ 30-50 мм зузаантай гадсыг, модыг суулгахаас ємнє хєрсєнд шаана. Гадасны урт модын хэмжээ ба нїхний гїнээс шалтгаалах ба гадсыг нїхэнд 150 мм гїнтэй шаана. Єндєр штамбад гадасны єндєр нь газраас дээш 1,5м-ээс багагїй байна. Гадсыг салхины чиглэлийн эсрэг талд шаана.

Суулгах ургамлын тодорхойлолт

¹ Суулгах материалын группын нэр

Хэмжээ мм- ээр

Эзэлхїїн м 3 Хэмжээ мм

Эзэлхїїн м 3

1

Нїцгэн їндэсний системтэй модны суулгац: Навчит модон- ердийн хєрсєнд суулгах суулгац

Бєєн шороо їндэсгїй

- Диаметр- 0,7 Гїн- 0,7

0,27

Ургамалтай хєрсєнд суулгах шилїїст модон суулгац ба навчит модон суулгац


- Диаметр- 1 Гїн- 0,8 0,63

2

Нїцгэн їндэсний системтэй бутан суулгац: Ердийн хєрсєн дэх нїхэнд суулгахад



0,1

Ургамалтай хєрсєнд суулгахад



0,19

3

Нїцгэн їндэсний системтэй бутан суулгацыг сувагт суулгахад: Нэг эгнээтэй амьд хїрээ хашаатай


- 0,5х0,5х1 0,25

Мєд адил 2 эгнээ Бєєн шороо їндэсгїй

- 0,7х0,5х1 0,35

4 Бєєн шороо їндэстэй мод ба бут

Диаметр- 0,5 Єндєр- 0,4

0,08 Диаметр- 1 Гїн- 0,65

0,51

БНбД 83-18-01

16

Диаметр- 0,8 Єндєр- 0,6

0,3 Диаметр- 1,5 Гїн- 0,85

1,5

0,8х0,8х0,6 0,32 1,7х1,7х0,7 5

2,17

1х1х0,6 0,6 1,9х1,9х0,8 5

3,07

1,3х1,3х0,6 1,01 2,2х2,2х0,8 5

4,11

1,7х1,7х0,6 5

1,88 2,6х2,6х0,9 6,08

А. МОДОН СУУЛГАЦЫГ БЭЛЭН НЇХЭНД БУУЛГАХ

Ажлын бїтэц 1. Нїхэнд ургамалтай шороо хийж нягтруулах 2. Гадсыг суулгах 3. Суулгацыг нїхэнд суулгах 4. Їндэсийг шороогоор булж нягтруулах 5. Суулгацыг гадсанд уяж бэхлэх 6. Штамбы єндєртэй тохируулан гадсыг тайрах

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин IV зэрэгтэй – 1 хїн Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин II зэрэгтэй – 1 хїн

100 суулгацын хєдєлмєр зарцуулалт

Модны тєрєл Нїхний хэмжээ м-ээр Хєдєлмєр

зарцуулалт хїн/цаг Диаметр Гїн

Навчит 0,7 0,7 31,9 1 0,8 73,7

Шилмїїст 0,7 0,7 34,1 1 0,8 81,4

Тайлбар: 1. Суулгацыг нїхийг бэлтгэхэд нїхний гїний хагасыг ургамалтай

хєрсєєр булахаар тооцсон 2. Зїлэгжїїлсэн талбайд модон суулгацыг суулгавал хєдєлмєр

зарцуулалтыг 1,25-аар їржїїлнэ 3. Тусдаа гїйцэтгэж ажлын элементийг нормчлохдоо хєдєлмєр

зарцуулалтыг хїснэгт 3-аар авна.

Ажлын нэр Хэмжих нэгж Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

200 мм нягтруулах їетэй нїхийг ургамалтай хєрсєєр булах

1м 3 1,1

БНбД 83-18-01

17

Модон суулгацыг гадсанд уян бэхлэх 100 гадас 2,1

Штамбын єндєрт тохируулан зєєлєн модон гадсыг тайрах ба тайрсан хэсгийг цэвэрлэх

100 гадас 4,0

Б. МОД СУУЛГАХ

Ажлын бїтэц 1. Ургамалтай хєрсєєр нїхийг булж нягтруулах 2. Суулгасан модны штамбыг тэгшлэх 3. Бєєн шороотой їндэсийг хайрцаг баглаанаас чєлєєлж баглаа

хайрцагийг 30 м хїртэл зайд зєєх /¹ 1-8-р мєрєнд/ 4. Нїх болон їндэсийг тохирсон хэмжээнд нь хїртэл шороогоор булж

нягтруулах Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин V зэрэгтэй – 1 хїн Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин III зэрэгтэй – 1 хїн

1 модны цагийн хєдєлмєр зарцуулалт Хїснэгт 4

Бєєн шороотой їндэсийг хайрцаглах хэлбэр

Модны хэмжээ м-ээр Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

Таар сийрс буюу сав 0,3х0,3 0,21 0,5х0,4 0,66 0,8х0,6 1,1

Угсардаг хайрцаг ба тавлагч 1х1х0,6 2,0 Битїї ёроолтой зєвхєн нэг талаараа онгойдог хайрцаг

1,3х1,3х0,6 3,1

Самбар бамбайгаар хїрээлсэн 0,8х0,8х0,5 2,2 1,6х1,6х0,6 4,7 1,7х1,7х0,65 5,5

Хайрцаг баглаагїй 0,5х0,4 0,59 1х0,5 1,4

Тайлбар: 1. Бєєн шороо їндэстэй модыг бэлэн нїхэнд суулгах ажлыг нормд

тусгаагїй. 2. Суулгасан модыг гадсанд тємєр утсаар бэхлэхэд материалыг

зєєх, цагирагийг бэлтгэх, хомут тавих зэрэг ажлыг хийвэл хєдєлмєр зарцуулалтад 0,32 хїн/цагийн ажил нэмнэ.

3. Модон савны ёроолыг авах ажлыг нормд тусгаагїй. Ёроолыг авах тохиолдолд 6, 7, 8-р мєрийн хєдєлмєр зарцуулалтыг 1,1-ээр їржїїлнэ.

Б. БУТ СУУЛГАХ

БНбД 83-18-01

18

Ажлын бїтэц 1. Бэлэн нїх ба сувагт ургамалтай хєрсний їеийг хийж нягтруулах 2. Нїхэнд /сувагт/ бутыг суулгах 3. Нїх болон їндэсний системийг шороогоор булж нягтруулах

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин III зэрэгтэй – 1 хїн Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин II зэрэгтэй – 1 хїн

100 бутны хєдєлмєр зарцуулалт

Суулгах арга Хэмжээ, м Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

Нїхэнд

Диаметр – 0,5 Гїн – 0,5

8,9

Диаметр – 0,7 Гїн – 0,5

17,6

Сувагт 1 эгнээ хашаатай Єргєн – 0,5

Гїн – 0,5 10,3

2 эгнээ хашаатай Єргєн – 0,7 Гїн – 0,5 21,4

Тайлбар: 1. Єргєстэй бутыг суулгахад хєдєлмєр зарцуулалтыг 1,3-аар

їржїїлнэ. 2. Зїлэгжїїлсэн газарт бут суулгавал хєдєлмєр зарцуулалтыг 1,25-

аар їржїїлнэ.

18-22. ШИЛМЇЇСТ СУУЛГАЦЫГ ХЄРСЄНД СУУЛГАХ


Ажлын бїтэц Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

1. Эгнээг утсаар тэмдэглэх 2. Нїх ухах 3. Эгнээний хязгаарт

ургамлыг тараах 4. Шилмїїст суулгацыг

хєрсєнд суулгах

III зэрэгтэй 1 хїн II зэрэгтэй 1 хїн 1,61

18-23. МОДЫГ ШИЛЖЇЇЛЭН СУУЛГАХАД

БНбД 83-18-01

19

ЇНДЭСТЭЙ МОДЫГ УХАХ, ТАЙРУУЛАХ МАЛТАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт Бєєн шороо їндэстэй модны їндэсийг тойруулан ухахдаа їндэсний эргэн

тойронд 0,6 м хїртэл єргєнтэй суваг ухна. Їндэсийг тас огтлох буюу цавчихдаа хурц багаж хэрэглэх ба ингэхдээ гол їндэсийг гэмтээж болохгїй. Цэцэрлэгжїїлэх ажилчин V зэрэгтэй – 1 хїн 1м 3 гаргасан шорооны хєдєлмєр зарцуулалт

Хєрсний байдал Хєрсний зэрэглэл I II III Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

Гэсэглэн 1,4 2,2 3,0 Хєлдїї 6,8 9,4 12,6

18-24. ЗАСЛАЛ ЗЇЛГИЙГ ГАРААР ТАРИХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт Бага талбайд засмал ногоон зїлгийг гараар тарих ба том талбайд їр

цацах машиныг хэрэглэнэ. Тарихад зориулсан їрийг тарих аргаас їл хамааруулан 2 тэнцїї хэсэгт хуваах ба тус бїрийг нь тарих талбайн дагуу буюу хєндлєн 2 чиглэлд тарина. Їрийг хєрсний гадаргууд жигд тэгш байдлаар цацна. Талбайн захаас эхлэн їрийг тарих ба 1м-ээс ихгїй єргєнтэй зурваст тарина. їрийг тармуур хэрэглэн хучина. Їрийг хучсаны дараа таримал зїлгийн бага гадаргууг бариултай банзаар нягтруулах ба их талбайг модон єнхрїїлгээр нягтруулна.


Таримал зїлэгний талбай м 2

Хєдєлмєр зарцуулалт

50 м хїртэл зайд їрийг зєєх, зїлгийг гараар тарих, їрийг хучих, таримал зїлэгний гадаргууг гадаргууг гараар нягтруулах

III зэрэгтэй цэцэрлэгчин 1 хїн II зэрэгтэй цэцэрлэгчин 1 хїн

250 хїртэл 1,7 500 хїртэл 1,2 1000 хїртэл 0,64

1000-аас их 0,41

18-25. ЗЇЛЭГЖЇЇЛЭЛТ БА ТЇЇНД ЗАСЛАГА ХИЙХ

Хїснэгтэд заагдсан хэмжих нэгжийн хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын бїтэц Цэцэрлэгжїїлэ х ажилчны зэрэг

Хэмжих нэгж


БНбД 83-18-01

20

Ширхэгийн буюу шугаман ногоотой хєрсийг бэлтгэх:

1. Гадас шааж тїїндээ шугаман хєрсний єргєнтэй тэнцїї зайд утас уях

2. Ногоотой хєрсний їеийг хїрз буюу зїсэгчээр зїсэх

3. Шугаман хєрсийг хэсэг болгон хєндлєн зїсэх

4. Ногоотой хєрсийг 60-90мм зузаантай зїсэж єєр газар байрлуулах

5. Ногоотой хєрсийг 1,5м хїртэл єндєртэй гитабельд байрлуулах шугаман хєрсийг бэлтгэхдээ дараах ажлыг нэмнэ. Їїнд:

2 100м 2 12,1

Ногоотой хєрсний зурвасыг анжисаар зїсэх

1. Морийг хєллєх 2. Анжис зїїх 3. Ногоотой хєрсний зурвасыг

анжисаар зїсэх ба анжис морийг ажлын явцад арчлах

4. Морь тэргийг суллах

2 100м 2 0,92

Шугаман ногоотой хєрсийг Зїсэх

1. Шугаман ногооотой хєрсийг хїрзээр зїсэх

2. Шугаман хєрсийг ногоотой талаар нь дээш харуулан хємрєх

3. Шугаман хєрсийг хуйлж эвхэх

2 100м 2 4,6

Зїї бэлтгэх

2 1000 зїї 3,8

1. Материалаа сонгох

2. Уртын дагуу хэмжих

3. Материалыг таслан хєрєєдєх

4. 25х25см зїсэлттэй зїїг бэлтгэх

5. Зїїний їзїїрийг хурцлах

Тїлээ ба тайрдасыг гараар хєрєєдєж

Банзыг циркулэн хєрєєгєєр хєрєєдєж

2 1000 зїї 2,5

БНбД 83-18-01

21

Ажлын бїтэц Цэцэрлэгжїїлэ х ажилчны зэрэг

Хэмжих нэгж


Гадаргууг нийтэд нь1. Урьд нь

тєлєвлєсєн газрыг цэвэрлэх

2. Утас татах 3. Ногоотой

хєрсийг налуугийн дагуу буулгах

4. Ногоотой хєрсний ирмэгийг засаж суулгах ба зїїгээр бэхлэх

5. Їлдэгдлийг цэвэрлэх

1:2-оос илїїгїй налуу буюу хэвтээ гадаргуу

3 Гадаргуу- гийн 100м 2

9,8

1:2 ба 1:1 хэлбийлт тэй налуу

3 Гадаргуу- гийн 100м 2

13,8

Мєд адил зам замын хажуу, талбай таримал зїлэгтэй талбай ба цэцэг

Шулуун талбайд

3 100м 7,2

Муруй талбайд 3 100м 9,4

Дїрстэй 3 100м 13,8 Зїлэгжїїлэлтийг нийтэд нь засах

3 100м 2 16,1

1. Зїїг сугалж одерновкаг задлах

2. Хэрэгцээгїй ногоотой хєрсийг зайлуулах

3. Хєрсийг тєлєвлєж цэвэрлэх

4. Байрлуулах талбайг хувааж

Хэвтээ буюу хос эргїїлэг- тэй хадах

БНбД 83-18-01

22

утсаар 5. Ногоотой

хєрсийг налуугийн дагуу буулгах

6. Ногоотой хєрсний захыг хутгаар зїсэх

7. Ногоотой хєрсийг шахаж суулгах

8. Ногоотой хєрсийг зїїгээр бэхлэх

9. Ногоотой хєрсийг утасны дагуу зїсэх

10.Їлдэгдлийг цэвэрлэх

Хос эргїїлэг- тэй хадах нь 1:1 харьцаа наас илїїгїй байна

3 100м 2 19,5

18-26. ХАШЛАГАТАЙ ЦЭЦГИЙН ТАЛБАЙ БОЛОН ЦЭЦГИЙН МАНДАЛД ЦЭЦЭГ

СУУЛГАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт Цэцгийн хїрээ нь цэцэрлэгийн ургамалтай хєрсєнд хийгдэнэ. Суулгах

газар хїргэгдсэн їрслэгдэх цэцэг нь сїїдэртэй газар чийгтэй байдалд хадгалагдана. Цэцгийн хїрээнд їрслїїлэх цэцгийг суулгахдаа цэлмэг єдєр бас єглєє эрт буюу орой харин бїрхэг єдєр бол єдрийн турш ажиллаж болно.

Хашлагатай цэцгийн талбай буюу цэцгийн мандалд бэлтгэгдсэн хєрсєнд зургийн дагуу суулгахдаа їрслїїлэх цэцгийн бєєн шороотой їндэстэй хайрцагнаас гарган хїрэлцэхїйц хэмжээгээр усална.

Суулгах ажлыг захаас нь тєв рїї нь хийнэ. Цэцгийн мандалыг хийхдээ тєвд нь єндєр ургамлыг зах руу нь илїї намхан ургамлыг суулгана. Хашлагатай цэцгийн талбайд ургамлын єндєр нь тєвєєсєє руугаа намсах буюу эсвэл нэг тал руугаа намссан байна.

Ургамлыг сонгон авахдаа тїїний цэцэглэх хугацаа, цэцэгтэйгээ байх хугацаа зэргийг харгалзана. Энэ нь хавраас бїр намар орой хїртэл цэцгийн талбай болон мандал нь тасралтгїй цэцэглэн байхад оршино. Суулгах їед цэцгийн мандалыг гишгэн нягтруулахыг хориглоно.

Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг а/ зургийг гаргахад: Цэцэрлэгчин V зэрэгтэй – 1 хїн б/ суулгахад: Цэцэрлэгчин IV зэрэгтэй – 1 хїн

БНбД 83-18-01

23

100 ургамал буюу 100 їндэсний хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын бїтэц ба нэр Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

Зургийг гаргах: Шаардлагатай цэгийг тэмдэглэх, зургийг гаргах, гадас шаан утас татах

Жирийн зураг 0,16

Ховор зураг 0,06

Цэцэг суулгах

Суулгах їрслїїлэх цэцгийг 30 м хїртэл замд зєєх, хайрцагнаас їрслїїлэх цэцгийг ялган гаргах, бутыг хуваах, суулгах, цэгїїдээр їрслїїлэх цэцгийг тараах, хїрээ хонхорхой бэлтгэж цэцэг суулгах, 50 м хїртэл зайд ус зєєх, суулгасан цэцгийг услах, хайрцаг баглаа боодлыг цэвэрлэх

Цэцэгт суулгацууд лобелия

0,54

Намрын хайтан слеперфлоренс, самгадиг, альтернонтера

0,29

Суулгацуудыг їндэстэй савтай

1,4

Олон наст сонгинолог булцуулаг

0,33

Зуны цэцэг 0,68

18-27. УСЛАЛТЫН ЇЕД НЭЭН ХААДАГ НЇХ СУВГИЙГ

БАЙГУУЛАХ

Цэцэрлэгчин II зэрэгтэй – 1 хїн

100м 2 нїх сувгийн хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын бїтэц Мод болон бутны нїх

Хїрээ хашааны суваг

Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг Хєрсийг хуулах сэндийлсэн хєрсийг тармуураар тэгшлэх Нїх хонхорхойд єнхрїїлэг хийх, суваг байгуулах

7,6 6,0

Услах їед нїх сувгийг нээх, хаах 2,8 2,1

18-28. УРГАМАЛЫГ ПМ-8 УСЛАХ МАШИНЫГ АШИГЛАН РЕЗИН ХООЛОЙГООР УСЛАХ

/ШЛАНГ/


1. Резинэн хоолойг авах 2. Резинэн хоолойгоор ургамлыг услах 3. Хоолойг цэвэрлэх

Цэцэрлэгчин IV зэрэгтэй – 1 хїн

БНбД 83-18-01

24

Хїснэгтэнд заагдсан хэмжих нэгжийн хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын нэр Хэмжих нэгж Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

ПМ-8 услах-угаах машин 100м 2 1,4 Мєн адил, АНЖ автомашинтай /модонд 20 л/

100 мод буюу нїхэнд 1,7

18-29. ЦЭЦГИЙН УРГАМАЛЫГ УСЛАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт Цэцэгийн ургамлыг бэхжїїлэхийн тулд суулгаснаас хойш єдєрт хоёр

удаа /єглєє, эрт, орой/ цутгуураар усална. Хэвсэн ургамлыг жижиг шїршїїртэй цэцэг услагчаар услах ба бэхжсэн ургамлыг хувин буюу хоолой ашиглан усалж болно.

Хоёр гурван удаа усалсны дараа цэцгийн хєрсийг гишгисэн ялзмагаар 20-30 мм зузаантай їе болгон хучиж єгнє.


а/ Хувин болон цэцэг услагчаар услахад 1. Хувин болон услагчийг усаар дїїргэх 2. Усыг услах газраа хїргэх 3. Ургамлыг хувин болон услагчаар услах

б/ Резинэн хоолойгоор услахад 1. 100 м хїртэл зайд хоолойг зєєх 2. Хоолойг задалж усан хоолойтой холбох 3. Ургамалыг резинэн хоолойгоор услах 4. Ус дамжуулах хоолойноос резинэн хоолойг салгаж 10м хїртэл

зайд зєєж хураах Цэцэрлэгчин III зэрэгтэй – 1 хїн

Хїснэгтэнд заагдсан хэмжих нэгжийн хєдєлмєр зарцуулалт Ажлын нэр Хэмжих нэгж Хєдєлмєр

зарцуулалт 50м хїртэл зайд усыг зєєж хувин болон услагчаар услах

100 хувин 2,4 200 услагч 2,8

50м-ээс дээшхи 10м тутамд нэмэгдїїлэх

100 хувин ба 100 услагч

0,24

Резин хоолойгоор услах 100м 2 0,21

Тайлбар: 4-р мєрний нормд 30 диаметртэй 40м урт резин хоолойгоор услагдах 1м 2 газарт 4л ус зарцуулахаар тооцов. Харин резинэн хоолойг диаметр ба урт нь их байвал 2 дахь ажилчныг 2-оор їржїїлнэ.

18-30. УРГАМАЛЫН НЇХ СУВГИЙГ

БНбД 83-18-01

25

ТОЙРУУЛАН ШИРЇЇЛЭХ БА ХОГ ЄВСИЙГ ТЇЇХ

100м 2 нїх ба сувгийн хєдєлмєр зарцуулалт



Нїх сувгийг сэндийлж хог євсийг тїїх ба євс хогийг 30 м хїртэл зайд зєєх


6,8

Тайлбар: Ганц нэгэн бутны буюу єргєст бут, шилмїїст модны таримал лагын сувгийг сэндийлэх ба хог євсийг тїїхдээ хєдєлмєр зарцуулалтыг 1,25- аар їржїїлнэ.

18-31. ЦЭЦГИЙН УРГАМАЛ БА ТАРИМАЛ НОГООН ЗЇЛГИЙН ХОГ ЄВСИЙГ ТЇЇХ

Цэцэрлэгчин II зэрэгтэй – 1 хїн 100м 2 -ын хєдєлмєр зарцуулалт


Цэцгийн ургамалын хог євсийг тїїх, євс хогийг цуглуулан 50м хїртэл зайд зєєх

Поло хэрэглэх 5,4 Хэрэглэхгїйгээр 5,1 Хєрсєнд ухсан вааранд 8,0

Таримал ногоон зїлгийн хог євсийг тїїх 50м хїртэл зайд хог євсийг зєєх

Анхны жилийн таримал зїлэг

2,4

2 дахь жилийн таримал зїлэг

1,4

18-32. ТАРИМАЛ НОГООН ЗЇЛГИЙГ ХАДАЖ ЦЭВЭРЛЭХ

100м 2 цэцгийн талбай ба таримал зїлгийн хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын нэр Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг


“Аллен”, “Дружба” хэлбэрийн зїлэг хадагчаар

Їргэлжилсэ н талбайд

Цэцэрлэгчин III зэрэгтэй 1 хїн

0,56

БНбД 83-18-01

26

таримал зїлгийг хадаж цэвэрлэх гарсан євсийг цуглуулж 30 м хїртэл зайд зєєх

Хосолсон талбайд

Цэцэрлэгчин III зэрэгтэй 1 хїн 0,70

Модны хайчаар таримал зїлэгний хашлагын євсийг цуглуулж 30 м хїртэл зайд зєєх

Цэцэрлэгчин IV зэрэгтэй 1 хїн

8,4

Тайлбар: 1. Їргэлжилсэн ногоон зїлэг гэж таримал мод бутгїй буюу эсвэл нэг

га-д 450 ширхэг хїртэл мод буттай талбайг хэлнэ. 1 га-д 150 ширхэгээс илїї мод буттай байвал хосолсон талбайд тооцогдоно.

2. Энэ зїйлийн нормд ихээхэн хэмжээний таримал мод буттай буюу утсан бэхэлгээтэй ургамалтай таримал зїлэгтэй талбай тооцоогїй болно.

18-33. МОДНЫ ОРОЙ БУЮУ БУТЫГ ХЯРГАН ОГТЛОХ

Ажлын бїтэц 1. Илїї мєчир, гэмтсэн нахиаг хяргах 2. 30мм-ээс илїї диаметртэй мєчрийг хутгаар огтлоод цэвэрлэх 3. Бут сєєгийг ганцаарчилан огтлон титэмийг тайрах

Цэцэрлэгчин V зэрэгтэй – 1 хїн

1 мод ба 100 бутны хєдєлмєр зарцуулалт Модны голын диаметр, мм Ганц нэг

бут 100 хїртэл

150 хїртэл

200 хїртэл

250 хїртэл

400 хїртэл

400-аас илїї

0,25 0,43 0,54 0,76 1,03 1,4 1,3

18-34. ХАТСАН МЄЧРИЙГ ТАЙРАХ Ажлын бїтэц

1. Залгамал шатыг байрлуулах 2. 50 мм-ээс илїї диаметртэй хуурай мєчрийг хутгаар тайрах 3. Жижиг хатсан ахиаг зїсэх 4. Огтлогдсон хэсгийг цэцэрлэгийн хутгаар цэвэрлэх 5. Ажлын явцад шатыг зєєх байрлуулах


А. НАВЧИТ МОДНЫ ТЄРЄЛ

1. Модны хєдєлмєр зарцуулалт Огтлогдсон мєчрийн тоо 5 15 20

БНбД 83-18-01

27

Модны диаметр мм 350 500 350 500 350 500


0,39 0,56 0,69 0,82 1,26 1,6

Б. ШИЛМЇЇСТ МОДНЫ ТЄРЄЛ

100 модны хєдєлмєр зарцуулалт Модны тєрєл Нарс Гацуур Модны диаметр 200 150 200 Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

32,2 6,9 10,8

18-35. ТАРИМАЛ ХАШЛАГЫГ ТАЙРЧ ЗАСАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын засалт Тайрч зассаны дараа таримал хашмалыг єндєр нь нэгэн хэвийн жигд

байх ба тїїний гадаргуу нь хэвтээ байна. Тайрч засах ажлыг хурц секатор хайч буюу модны хайчаар гїйцэтгэнэ. Огтлолын хэлбэр нь зєв тойргийн хэлбэртэй байх бєгєєд ийм учраас секатор буюу хайчийг мєчрийн чиглэлд тэгш єнцєг гарган барьж ажлыг гїйцэтгэнэ. Тайрч засах їедээ гэмтсэн мєчрийг заавал авч хаяна.


100м 2 тайрч зассан талбайн хєдєлмєр зарцуулалт

Ажлын бїтэц Ажил гїйцэтгэх нєхцєл Хєдєлмєр зарцуулалт хїн/цаг

Таримал хашлагийг модны хайчаар 3-н талаас нь дїрс гарган тайрч засах

Газраас 2,9

Сандал дээрээс 3,7

18-36. МОД БУТ СЄЄГИЙГ ЄВЄЛД БЭЛТГЭХ МОДНЫ ГОЛЫГ ДУЛААЛАХ БА БУТНУУДЫГ

ХОЛБОХ


Хучих хэлбэр


150 мм єргєнтэй таар сийрс бэлтгэх. Цэцэрлэгчин

III зэрэгтэй 1 хїн Цэцэрлэгчин II зэрэгтэй 1 хїн

Таар сийрс Сїрэл

8,1

Модыг 2,5 м єндєрт таар сїрлээр ороох ба ороолтыг хийх

24,1

Бутыг шнагатаар холбох 3,2

БНбД 83-18-01

28

Бутыг тайлан задлах 0,46

Тайлбар: Модны голоос хучилтыг хуулж материалыг цэвэрлэж зєєвєл 1-2-р мєрний хєдєлмєр зарцуулалтыг 0,65-аар їржїїлнэ.

18-37. МОД БУТЫГ МАНАХ БА МАНААСЫГ ТАРААХ


Хучих хэлбэр Хєдєлмєр зарцуулалт

Хєрсийг сийрэгжїїлэх. Мод бутыг 300-400мм єндєртэй конус хэлбэртэй хучих

Цэцэрлэгчин III зэрэгтэй 1 хїн Цэцэрлэгчин II зэрэгтэй 1 хїн

Бут 2,6 Модон суулгац 4,6 Том мод 5,9

Мод бутны 300-400мм єндєртэй конусан хэлбэртэй манаасыг буцааж тараах хєрсийг тэгшлэх

Бут 2,3 Модон суулгац 3,1 Том мод 4,2

Тайлбар: Мод бутыг цасаар 200 мм зузаантай манахад 1-3-р мєрийн хєдєлмєр зарцуулалтыг 0,5-аар їржїїлнэ.

18-38. УРГАМАЛЫН ЇНДЭСИЙГ СЕКАТОР ХАЙЧААР ОГТЛОН

ТАЙРАХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт Мод ба бутны їндэсийг тайрах ажлыг маш болгоомжтой хийх

хэрэгтэй. Бїгд гэмтсэн хатсан їндсийг эрїїл хэсэг хїртэл нь тайрна. Эрїїл жижиг мєчрийг тайрахыг хориглоно.

1000 шир ургамлын хєдєлмєр зарцуулалт


Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг

Мод Бут


Їндэсний системийг їзэж шалгах, хатсан ба гэмтсэн їндэсийг тайрч хаях

Цэцэрлэгчин III зэрэгтэй 1 хїн

10,8 8,2

18-39. СУУЛГАХ МАТЕРИАЛЫГ МАНАЛТТАЙ БУЛАЛТ ХИЙХ

Їйлдвэрлэлийн ажлын заалт Суулгацын малтсан суваг нь 0,5м-ээс багагїй гїнтэй 0,4-0,5м єргєнтэй

байна. Суулгацыг нэг эгнээнд налуу байрлалд їндэсээр нь хойш нь харуулж

БНбД 83-18-01

29

суулгана. Эгнээнээс эгнээг газрын їеэр тусгаарлах ба энэ нь суулгацын голын гуравны нэгийг дарсан байна. Шороо нь їндэстэй сайн барьцалдан хоосон зай їлдээгїй байна. Їндэсийг булж байгаа шороо нь том бутлагдаагїй шороогїй байна.

Тур зуурын малтмалын їед їндэсийг нарийн чанд нягтруулалгїй шороогоор хєнгєн булж болно. Ажлын бїтэц

1. Суваг ухах 2. Суулгацыг їндсээр нь сувагт суулгах 3. їндэсийг шороогоор булж нягтруулах



Суулгах материалын тєрєл

Суулгах хэлбэр Тур зуурын Євлийн Хєрсний зэрэглэл I II I II

Навчит суулгац ба томоохон бутнууд дараах диаметрийн їндэстэй

0,8 хїртэл

0,84 1,1 1,4 1,8

0,8-аас их 1,1 1,5 1,6 2,1

0,3 м хїртэл диаметртэй їндэс бїхий бут 0,11 0,14 0,18 0,39

Шилмїїст суулгац 1,4 1,8 - - Сайн суулгац 2,3 3,2 - -

18-40. ГАДСЫГ СУУЛГАХ БА АВАХ

100 гадасны хєдєлмєр зарцуулалт


Салааны бїрэлдэхїїн, мэргэжил зэрэг


50м хїртэл зайд 4см хїртэл диаметртэй гадсыг зєєж тараах

Цэцэрлэгчин I зэрэгтэй 1 хїн

0,86

Гадсыг суулгахад Цэцэрлэгчин II зэрэгтэй 1 хїн

3,1 1. Нїхийг юмаар ухах 2. Гадсыг буулгах 3. Гадсыг суулгасны дараа

Їргэлж- лїїлэн суулгахад

БНбД 83-18-01

30

хєрсийг нягтруулах Сонгон суулгахад

Цэцэрлэгчин II зэрэгтэй 1 хїн

4,0

Гадсыг буцааж авахад Цэцэрлэгчин I зэрэгтэй 1 хїн 1,0 1. Гадсыг газраас сугалж авах

2. 50м хїртэл зайд гадсыг зєєх 3. Гадсыг штабельд суулгах

ГАРЧИГ БЇЛЭГ-1. УРГАМАЛ СУУЛГАХ ХЄРСИЙГ БЭЛДЭХ

БНбД 83-18-01

31

18-1. Ногоон талбайг ДТ-20 трактораар тэгшлэх 18-2. Хєрсийг хагалах 18-3. Хєрс борнойдолт 18-4. Хєрсийг самнуурдах 18-5. Мотофрейзээр хєрсийг сийрїїлэх 18-6. Нїх ухах 18-7. Хєрсний холимог ба ургамалт шороог бэлтгэх 18-8. Хєрсийг ховхолж тармуураар тэгшлэх 18-9. Эгнээ ба шан даланд тэмдэг тавих 18-10. Хамар далан байгуулах 18-11. Цэцгийн мандал байгуулах 18-13. Нїх сувгийг гараар 1м хїртэл гїнтэй ухах 18-14. Ургамалыг бордох 18-15. Цэцэрлэгийн зам ба талбайн хашлага 18-16. Зам, талбайд зориулсан хуурай холь бэлтгэх БЇЛЭГ-2. МОД БУТ СЄЄГИЙГ СУУЛГАЖ УРГАМАЛЫГ ТАРИХ 18-17. 5тн-ын автокранаар бєєн шороо їндэстэйгээ байгаа модыг

нїхэнд суулгах 18-18. 5тн хїртэл даацтай автокранаар бєєн шороо їндэстэй модыг

автомашинд ачих 18-19. Суулгах материалыг ухаж авах ба хайрцаглаж хамгаалах 18-20. Модны суулгац болон бутыг суулгахын тулд зєєх 18-21. Мод ба бутыг суулгах 18-22. Шилмїїст суулгацыг хєрсєнд суулгах 18-23. Модыг шилжїїлэн суулгахад їндэстэйг ухах, тайруулах 18-24. Заслал зїлгийг гараар тарих 18-25. Зїлэгжїїлэлт ба тїїнд заслага хийх 18-26. Хашлагатай цэцгийн талбай болон цэцгийн мандалд цэцэг

суулгах 18-27. Услалтын їед нээн хаадаг нїх сувгийг байгуулах 18-28. Ургамалыг ПМ-8 услах машиныг ашиглан резин хоолойгоор

услах 18-29. Цэцгийн ургамалыг услах 18-30. Ургамалын нїх сувгийг тойруулан ширїїлэх ба хог євсийг тїїх 18-31. Цэцгийн ургамал ба таримал ногоон зїлгийн хог євсийг тїїх 18-32. Таримал ногоон зїлгийг хадаж цэвэрлэх 18-33. Модны орой буюу бутыг хярган огтлох 18-34. Хатсан мєчрийг тайрах 18-35. Таримал хашлагыг тайрч засах 18-36. Мод бут сєєгийг євєлд бэлтгэх 18-37. Мод бутыг манах ба манаасыг тараах 18-38. Ургамалын їндэсийг секатор хайчаар огтлон тайрах 18-39. Суулгах материалыг маналттай булалт хийх 18-40. Гадсыг суулгах ба авах

БНбД 83-18-01

Documents

Transcript of БНбД 83-18-01