: საგანი ქართული ენა დალიტერატურა

: ავტორი ნონა ჭაბაშვილი : სამიზნე ჯგუფი წნორის კერძო

-სკოლა“ 2015”ლიცეუმი ეტალონი

-10 მე კლასი

17.05.2016თარიღი

:გაკვეთილის მიზანი. - -სულხან საბას ბიოგრაფიის გაცნობა

. გააზრება. - ტექსტზე მუშაობის უნარ ჩვევის

.განვითარება. - ჯგუფში მუშაობის უნარ ჩვევის

.განვითარება. - საპრეზენტაციო უნარ ჩვევის

.განვითარება

- სულხან საბა გახლდათ ორბელიანთა

დიდი ოჯახის გამორჩეული

. წარმომადგენელი მრავალმხრივი

კულტურული და საზოგადო

, მოღვაწე, დიპლომატი

მწერალი და.ლექსიკოგრაფი

“ , მაღალი ტანისაა მხნე და ძლიერი, აგებულების მშვენიერი სახე აქვს და

- ; თეთრ მოწითალოფერი ერთ , მტკაველზე მეტი წვერი აქვს რომელიც

“,-დიდად უხდება– - ასე ახასიათებდნენ სულხან საბა

.ორბელიანს თავისი თანამედროვენი

" სიყრმითგან იყო მუდამად სიბრძნის სწავლისა ,მსახველი

, : სამოცდაექვს წელს იკითხა თქვა ვერასი .ვარ მმარხველი

, ,იარა ბევრი ქვეყანა ბევრისაც იყო მნახველი ორბელიანმა საბამან სახელითა ქნა სახელი"

VIვახტანგ

“ - სულხან საბა ორბელის ძე სიბრძნით

აღხდა .”ორბების ზე

ხალხური

- სულხან საბა ორბელიანი 1658 4 დაიბადა წლის

ნოემბერს ქვემო, ქართლში ბოლნისის

, მახლობლად სოფელ. ტანძიაში იქ გაატარა

თავისი ბავშვობა და ყრმობის წლები.

ორბელიანების კარის ეკლესია სოფელ ტანძიაში 1683 - , აგებულია წელს სულხან საბა ორბელიანის მამის , , V ვახტანგის მიერ რომელიც იყო ვახტანგ შაჰნავაზის

.მდივანბეგი ანუ მოსამართლეთუხუცესი

, , 1984 ტანძიაში ორბელიანების ნასახლარზე - წელს გაიხსნა სულხან საბა ორბელიანის

.სახელობის ლიტერატურული მუზეუმი

ტანძია

მშობლები

ვახტანგი თამარი

თბილისისმდივანეგი

არაგვის ერისთავის

ასული

, , სულხანის მამა ვახტანგი ქართლის მეფე ვახტანგ V- სთან დაახლოებული , , , – პირი იყო დედა თამარი კი კახეთის

1659 – წლის აჯანყების მოთავის ზაალ . არაგვის ერისთავის ასული სულხანის

მამიდა ვახტანგ მეფეს ჰყავდა, ცოლად ამიტომ იგი პატარაობიდანვე

.სამეფო კარზე იზრდებოდა

- სულხან საბა ორბელიანის მამიდაშვილები - მეფე ვახტანგ V-ის

( - ) შაჰ ნავაზის ვაჟები

არჩილი გიორგი

XI ლევანი

ვახტანგVI

- მეფე პოეტი არჩილი

ქართლის მეფე გიორგი XI, 20-25 რომელმაც შთააგონა წლის სულხანს ქართული ლექსიკონის შედგენა

გიორგი XI-სულხან საბა ვახტანგ VI

სულხან- საბას ნათესაური კავშირი საქართველოს მეფეებთან

, რას შეიძლება უჩვენებდეს გადასცემდეს თავის გამზრდელს ვახტანგ VI

ვახტანგ VI - ქართლის, - მეფე სულხან საბას

, , მამიდაშვილის ლევანის, ძე რომლის აღზრდაც

დაავალეს განსწავლულობით

გამორჩეულ . ორბელიანს ვახტანგ VI-

ის მეფობის ხანა გამორჩეულია საქართველოს

ლიტერატურული და ინტელექტუალური

.აღორძინების დაწყებით

1698 სულხანი წელს ბერად აღიკვეცა დავით . გარეჯის იოანე ნათლისმცემლის მონასტერში

- .ამ დროიდან იწოდება იგი სულხან საბად

1698 40 წელს წელს მიღწეული

ორბელიანი ბერად შედგა დავით

გარეჯის უდაბნოში .და იწოდა საბად

1703 წელს საბა ტოვებს

მონასტერს და ისევ ერისკაცი

ხდება.

დავით გარეჯის უდაბნო

დავით გარეჯის მონასტერი

დავით გარეჯის მონასტერი

, , , , კონსტანტინეპოლი მარსელი პარიზი რომი იტალიის სხვა , - ქალაქები ბოლოს კონსტანტინეპოლი და თურქეთის გზით

- - საქართველო ასეთი იყო დიდი ქართველი მოღვაწის . მოგზაურობის მარშრუტი

• საფრანგეთის მეფე ლუიIV

1703 - VI-წლიდან სულხან საბამ ვახტანგ ის საიდუმლოდავალებით ევროპაში

, იმოგზაურა რათა იგი მაჰმადიანთა უღელქვეშ გატანჯულ საქართველოს

დახმარებოდა და ტახტზე ქრისტიანი . უფლისწული დაესვათ მაგრამ იმ დროს

ევროპას უძლიერეს ირანთან ურთიერთობის დაძაბვა არ სურდა და

- სულხან საბა უშედეგოდ დაბრუნდა.საქართველოში

რომის პაპი კლიმენტი რომის პაპიკლიმენტი XI

1713 – წელს სულხან საბა ფარულად გაემგზავრა

,საფრანგეთში კონსტანტინეპო , ლის გზით ერთ ფრანგი

მისიონერის. თანხლებით ევროპაში საბამ

სამი წელიწადი დაჰყო და აქ ოფიციალურად მიიღო

.კათოლიკობა1714 – წელს სულხან საბა

როგორც ვახტანგ მეფის, ელჩი ვერსალის სასახლეში

წარუდგა ლუი მეთოთხმეტეს და

, დახმარება სთხოვა მაგრამ მან არსებითად უარი მიიღო

. თავის თხოვნაზე

პაპი კლიმენტ XI ლუდოვიკო XIV

ვ ე რ ს ა ლ ი

ვ ა ტ ი კ ა ნ ი

,, ,მოიპარიზა,მოირომა

,მოისტამბულა მობრუნდა შინ და

”იუდასი ერგო ამბორი ( )მუხრან მაჭავარიანი

მასზე განსაკუთრებული

შთაბეჭდილება მოუხდენია

, რომს სადაც პაპი კლიმენტი

მეთრთმეტე.უნახავს

საქართველომ ახალი - მოკავშირე იპოვა ვახტანგ

მეფე დაუკავშირდა პეტრე, დიდს რომელმაც

კავკასიისკენ გამოილაშქრა

, კიდეც მაგრამ საომარი მოქმედება მალე შეაჩერა

.და უკან დაბრუნდა ამ გარემოების გამო მეფე

ვახტანგი ქართველი თავადაზნაურებიდა

სამღვდელოების დიდი ნაწილი იძულებული გახდა

რუსეთში. გადახვეწილიყო მათ

– შორის სულხან საბა.ორბელიანიც

– სულხან საბას სამშობლოში დაბრუნება

. 1725 აღარ ეწერა იგი წლის26 იანვარს მოსკოვის

მახლობლად სოფელ, ვსესვიატსკოეში არჩილ

მეფის სასახლეში გარდაიცვალა და დაასაფლავეს კარის

.ეკლესიის ეზოში

- სულხან საბა ორბელიანის ლიტერატურული

შემოქმედება:

, ქართული ენის განმარტებითი “ ”ლექსიკონი სიტყვის კონა

,, ”სწავლანი და მოძღურებანი,, ”მოგზაურობა ევროპაში - ,, იგავ არაკების კრებული სიბრძნესიცრუისა”.“ ”ქილილა და დამანა

„მ ოგზაურობა”ევროპაში ქართული

დოკუმენტური პროზის- ერთ ერთი პირველი და

, უნიკალური ნიმუშია რომელიც დღიურების

. ფორმითაა დაწერილი თხზულებამ ჩვენამდე

დაზიანებული სახით. მოაღწია დაკარგულია პირველი

, , ,თავები სადაც ალბათ აღწ ერილი იყო საფრანგეთის

. ქალაქები შემორჩენილია მხოლოდ

იტალიის და თურქეთის ქალაქთა

.აღწერილობანი

“ წიგნი სიბრძნე“(1686-1695 ) -სიცრუისა სულხან

20-25 საბამ წლის ასაკში. -დაწერა მასში სწავლა

აღზრდის საკითხები იგავარაკული ფორმით არის. გადმოცემული მწერალი

აკრიტიკებს ცხოვრების მანკიერ მხარეებს და აქსოვს

.ბრძნულ აზრებს

X კლასში შესასწავლი სავალდებულო ჩამონათვალი

“ წიგნი სიბრძნე სიცრუისა ს“მიხედვით:

. ; ლეონის თავგადასავალი- : იგავ არაკები 1.„ მეფე

“, ხორასანისა 2„ ძუნწი’’, დიდვაჭარი 3,, “, უგუნური მცურავი

4,, “, სამნი ბრმანი 5,, მეფუნდუკე და“; დიდვაჭარი

, :სასურველია რომ ვიცოდეთსულხან-საბა ორბელიანი – “სიბრძნე სიცრუისა”: ლეონის თავგადასავალი; იგავ- არაკები: “უგუნური მცურავი”, “ “მეფე და მხატვარი”, “მოძღვარი მელი”, “ოთხი ყრუ”, “მთიული და კაკლის ხე”, “სოფლის მაშენებელნი”, “უსამართლო შირვან- შაჰი”, “ენით დაკოდილი”, “მეფე და ავსიტყვა”, “მაოხრებელი მკვდარი”, “ძუნწი და ოქრო”, “აქლემი და ვირი”, “კუ და მორიელი”, “უმეცარი დალაქი”, “ლოდის დამგორებელი”, “ვირი, კაჭკაჭი და მგელი”.

- , , სულხან საბამ პირველმა შეადგინა ქართული ენის

,განმარტებითი ლექსიკონი “ “ სიტყვის კონა (1685-1716 .), წწ

რომელიც ენციკლოპედიურ ელემენტებს შეიცავს და

.უძვირფასესი საუნჯეა

“ “სიტყვის კონა

1730 ., წ “ ”სიტყვის კონა

1816 “ ” , წლის სიტყვის კონის ნუსხათავკაზმულობა

- სულხან საბა ორბელიანმა გალექსა VI- ვახტანგ ის მიერ სპარსულიდან

- პწკარედის სახით თარგმილი იგავ არაკთა „ “.კრებული ქილილა და დამანა

“ ”ქილილა და დამანა

1724 წელს ვახტანგ VI- მ რუსეთში , დააპირა გადახვეწა მან მოსკოვში

წინასწარი მოლაპარაკებისათვის , ორბელიანი გაგზავნა მაგრამ

ხანდაზმულ მწერალს არ დასცალდა , უკანასკნელი მისიის აღსრულება ის

, .მოსკოვში სოფ, ვსესვიატსკოეში თავისი მამიდაშვილის

, , შვილის დარეჯან არჩილის ასულის . სასახლეში გარდაიცვალა დაკრძალეს

.ვსესვიატსკოეს მონასტერში

( ) , ვსესვიატსკოეს მონასტერი მოსკოვი რომელიც XVII საუკუნეში ააგო

, .არჩილ მეფის ასულმა დარეჯანმა

“ რომ იავარქმნილ სამშობლოს ნაშთად

სიტყვები მაინც;გადაგერჩინა

ვარდსაც და თაფლსაც ,და პურის მადლსაც

მშობლიურ სიტყვის მადლი

.”გერჩივნა გიორგილეონიძე

“- !-წვიმა არ არის საბას კაბა დაუსველა

?!რამ- !-თოვლი არ არის

საბას თავი გაუთეთრა ?!რამ

- !-ყინვა არ არის- – სულხან საბას

აკანკალებს რა?- ?!რამ დაასველა- ?!რამ დაათეთრა- ?!- რა აკანკალებს

საქართველოა: , მისთვის წვიმაც, !”თოვლიც და ყინვაც

მუხრან მაჭავარიანი

,, ”- მთელი საქართველოს მამა .ასე უწოდა მას ფრანგმა მისიონერმა ჟან რიშარმა

• ,,... , დამილოცნიხართ ეძიებდეთ და, ჰპოვებდეთ განგეღოთ კარი

!”– ბედნიერი ცხოვრებისა ეს– სულხან საბას უკანასკნელი

...სიტყვებია

:სასრგებლო ბმულები

www.burusi.wordpress.comwww.buki.e

www.ka.wikipedia.org.ge

!გ მ ა დ ლ ო ბ თ