დნესტრისპირეთი - კონფლიქტის ისტორია, თანამედროვეობა, მომავალი
საქართველოს ევროპული მისწრაფებები:...
-
Upload
georgian-national-museum -
Category
Documents
-
view
69 -
download
0
description
Transcript of საქართველოს ევროპული მისწრაფებები:...
იდენტობის ძიება ადამიანთა სა
ზოგადოების ევოლუციური გან
ვითარების ერთერთი ნაწილია.
ევროპული იდენტობის ჩამოყალიბე
ბაზე მრავალი ფაქტორი ახდენს გავ
ლენას – გეოგრაფიული, პოლიტიკური,
კულტურული, რელიგიური, ანთროპო
ლოგიური, ტექნოლოგიური და სხვა.
თვით ევროპის განსაზღვრებაც საკმა
ოდ პირობითია – ფიზიკური გეოგრა
ფიის თვალსაზრისით ევროპა და აზია
ერთიკონტინენტის–ევრაზიის–ნაწი
ლებია.მეარვაპირებიმისგანხილვას,
თუროგორფორმირდებაიდენტობადა
არც ეროვნული ან ევროპული იდენ
ტობის ჩემეული განსაზღვრების შემო
თავაზება მინდა. ევროპადიდიოჯახია,
რომელშიცერთიანდებიანსაერთოღი
რებულებებისა და ინტერესების მქონე
ქვეყნები. მიუხედავად ევროკავშირის
ეფექტურობისშესახებგამოთქმულინე
გატიურიანკრიტიკულიმოსაზრებებისა,
მემჯერაასეთიტიპის–ღირებულებებზე
დაფუძნებული–კავშირებისა.ჩვენიმი
ზანი უნდა იყოსტრანსდისციპლინარუ
ლი,საერთოევროპულიქსელისშექმნა
სხვადასხვადონეზე.ესგაერთიანებები,
ადაპტირებული დღევანდელ რეალო
ბასთან, შეიძლება გახდეს საფუძველი
ახალიდაპროგრესულიევროპულიღი
რებულებებისგასავრცელებლად.
საქართველოს და კავკასიის მთელი
რეგიონის მრავალსაუკუნოვან ისტო
რიას საკუთარი წვლილის შეტანა შე
უძლიაამპროცესში.ისტორიისშესწავ
ლასაკმაოდძლიერიიარაღიადამისი
სა ქარ თ ვე ლოს ევ რო პუ ლი მის წ რა ფე ბე ბი: მო მა ვა ლი და ფუძ ნე ბუ ლი მდი დარ წარ სულ ზე
დავითლორთქიფანიძე
საქართველოსევროკავშირთანასოცირებისხელშეკრულებისრატიფიკაციასთანდა
კავშირებითგადავწყვიტეთ,შემოგთავაზოთსიტყვა,რომელიცსაქართველოსეროვნუ
ლიმუზეუმისგენერალურმადირექტორმა,პროფ.დავითლორთქიფანიძემწარმოთქვა
ევროპისსაბჭოშიევროპულიიდენტობისშესახებგამართულმეხუთესაერთაშორისო
განხილვაზე2013წლის10ოქტომბერს.
06
გამოყენება შესაძლებელია როგორც
პოზიტიური, ასევე ნეგატიური მხრი
დან.ვფიქრობ,რომწარსულისკვლევა
ჩვენი გაერთიანების საფუძველი შეიძ
ლება გახდესდა არადაყოფისა. ჩვენი
მდიდარი კულტურული მემკვიდრეობა
მხოლოდ არქივებში კი არ უნდა ინა
ხებოდეს, არამედ უნდა დაგვეხმაროს
საერთო მომავლის ახლებური ხედვის
ჩამოყალიბებაში. საქართველოს ევ
როპისკენ მისწრაფება არ არის ახალი
ამბავი. ჩვენ ევროპის ნაწილი ვიყავით
ამ ცნების ფართო გაგებით პრეისტო
რიიდანმოყოლებულიდღემდე.საქარ
თველოს ხანგრძლივი და მშფოთვარე
ისტორია აქვს, რომლის კულტურაზე
სასიკეთოდაისახამისიმრავალფერო
ვანიმოსახლეობადამეზობელიქვეყნე
ბისტრადიციები.
საქართველოს მდიდარმა ბუნებ
რივმა რესურსებმა ხელი შეუწყო ამ
ტერიტორიაზეადამიანისდასახლებას
ათასწლეულებისგანმავლობაში.
კავკასიის ტერიტორიაზე კაცობრი
ობის ისტორიისთვის უდიდესი მნიშ
ვნელობის მქონე რამდენიმე არქეო
ლოგიური ძეგლი აღმოჩნდა და ჩვენი
რეგიონი საერთაშორისო სამეცნიერო
საზოგადოების ყურადღების ცენტრში
მოექცა.ამანჩვენმეცნიერებსსაერთა
შორისო ინსტიტუციებთან თანამშრომ
ლობის საშუალება მისცა, რის შედეგა
დაცისინისაერთაშორისოსამეცნიერო
საზოგადოებისღირსეულიწევრებიგახ
დნენ.მემჯერა,რომხელოვნებადამეც
ნიერება ის მიმართულებებია,რომელ
თა საშუალებითაც ხდება ნამდვილი
ღირებულებებისგავრცელებადა,ამას
თანავე, ისინი დიპლომატიის მნიშვნე
ლოვანიიარაღია.
არქეოლოგიური აღმოჩენების ნაციო
ნალისტური მიზნებისთვის გამოყენებაში
ახალი არაფერიადა ბევრი ქვეყანა ამტ
კიცებს,რომარის„პირველი“,„აკვანი“ან
„უნიკალურიკულტურისმატარებელი“.ეს
ხანდახანგარკვეულიშეჯიბრისფორმასაც
იღებს – იწყება კონკურენცია,რათა ხაზი
გაესვას ქვეყნის მნიშვნელოვნებას. ამის
კარგიმაგალითია„პირველიევროპელე
ბის“ ამბავი. ბევრი ქვეყანა ამტკიცებდა,
რომესტიტულიეკუთვნისმასშემდეგ,რაც
იქ„პირველი“ჰომინინის–ადამიანისბიო
ლოგიურიწინაპრისნაშთიაღმოჩნდა.XX
საუკუნისდასაწყისშიაღმოჩენილიქვედა
ყბამაუერში(გერმანია),ჰაიდელბერგთან
ახლოს, ევროპაში ადამიანის უძველეს
ნაშთად იყო მიჩნეული 1970იან წლე
ბამდე, როდესაც საფრანგეთის სოფელ
ტოტეველში გაკეთებული აღმოჩენის სა
ფუძველზე პირველი ევროპელის ასაკად
450 000 წელი განისაზღვრა. ტურისტული
ნიშნები დღესაც გვამცნობს ტოტეველში,
რომ „აქ დაიბადა პირველი ევროპელი“.
1990იანი წლების დასაწყისში გაკეთებუ
ლი აღმოჩენები ჩეპრანოში (იტალია) და
ატაპუერკაში(ესპანეთი)800000წლითდა
თარიღდადა„პირველევროპელთა“ტი
ტულიცმათხვდათწილად.
ვფიქრობ, ჩვენი მიზანი კონკურსების
მოწყობის ნაცვლად ყველასთვის მომ
გებიანიგარემოსშექმნაუნდაიყოს.მიუ
ხედავადიმისა,რომუკანასკნელიწლე
ბის განმავლობაში საქართველო იქცა
„პირველი ევროპელების“ სამშობლოდ,
მეტისმეტად გულუბრყვილო იქნება 1.8
მილიონი წლის წინ მცხოვრები არსე
ბების „ევროპელებად“ განხილვა! დმა
ნისისაღმოჩენებინამდვილადუდიდესი
მნიშვნელობისაა მეცნიერებისათვის და
ჩვენი მიდგომა იყო, რომ განგვეზოგა
დებინა ადამიანის მიგრაციის შესახებ
ცოდნადაარაგვემტკიცებინა,რომვართ
„პირველები“. თუმცა, ჟურნალისტების
ფანტაზიას შეჯიბრების ახალმა ტალღამ
შეუწყოხელი–დმანისისამბავიგაშუქ
და მთელი მსოფლიოს საერთაშორისო
მედიასაშუალებებით, მათ შორის ისე
თიჟურნალებისყდებზე,როგორებიცაა:
„Science Magazine“, „National Geogra
phic“, „New York Times“ და მრავალი
სხვა.
დმანისი საქართველოს დედაქალა
ქიდან სამხრეთდასავლეთით, 85 კი
ლომეტრში მდებარეობს ევროპისა და
აზიის დამაკავშირებელ ძველ აბრეშუ
მისგზაზე.იგიმდიდარიაშუასაუკუნეე
ბისადაბრინჯაოსხანისარტეფაქტებით,
მაგრამ მსოფლიო სამეცნიერო რუკაზე
ის პრეისტორიული ხანის აღმოჩენების
წყალობით მოხვდა. ადრეული Homoს
დმანისში აღმოჩენილმა 1.8 მილიო
ნი წლის ნაშთებმა კავკასია მსოფლიო
მეცნიერებისყურადღებისცენტრშიდა
აყენაროგორცსრუილადახალირეგი
ონი ადრეულიHomoსევოლუციისშე
სასწავლად.
საქართველოში დმანისის პროექტი
გადამწყვეტ როლს თამაშობს პალეო
ანთროპოლოგიისა და, ზოგადად, მეც
ნიერების განვითარებაში მჭიდრო კავ
შირების დამყარებით საერთაშორისო
სამეცნიერო ცენტრებთან და ქართულ
მეცნიერებაში ახალი მეთოდებისა და
ტექნოლოგიების შემოტანით. პროექ
ტებმა დააკავშირა ერთმანეთთან სა
ერთაშორისოსამეცნიეროინტერესები,
რის შედეგადაც დიდი, აქტიური საერ
თაშორისო ჯგუფი შეიქმნა. ჩვენ დავა
არსეთსაველესკოლადმანისში,სადაც
ყოველ წელს ათეულობით სტუდენტი
შეერთებული შტატებიდან და ევროპი
დანჩართულიატრენინგებშიდასაუნი
ვერსიტეტო კრედიტებს იღებს. მთელი
მსოფლიოდან ჩამოსული სტუდენტების
მასპინძლობასშეუძლიასაგრძნობლად
შეამციროს ენობრივი ბარიერი, გააძ
ლიეროს სამეცნიერო გაცვლაგამოც
ვლა და მოგვცეს მრავალი საშუალება
ახალიკოლეგებისადამეგობრებისშე
საძენად.ამითთანდათანიქმნებამომა
ვალ მეცნიერთა ფართო ქსელი. დღეს
დმანისისსაველემუზეუმიიმისიშვიათი
მაგალითია,თუროგორშეუძლიათმეც
ნიერებს ერთდროულად გაამარტივონ
კვლევა,რომელიცგათხრებზემიმდინა
რეობსდაესგათხრებიდამისიკვლევის
შედეგებიმისაწვდომიგახადონფართო
აუდიტორიისთვის.
მეორესაკითხი,რომელიცდავისსა
განიგახდარამდენიმექვეყანასშორის,
იყო „რომელი ქვეყანაა „ღვინის სამ
კავკასიამთავისიადგილიუნდადაიმკვიდროსსამყაროში,რომელშიცარიქნებაკონფლიქტი.ისშეიძლებაგახდესგაერთიანებისადგილი,სადაცსხვადასხვათაობისადამიანებიერთიანღირებულებებსქმნიან.
saqarTvelos erovnuli muzeumi 7
შობლო“? საქართველო ისევ ამ ქვეყ
ნებს შორისაა, რადგან ის ამტკიცებს,
რომ აქ მოიპოვება ვაზის კულტურის
არსებობის უადრესი კვალი. კავკასი
ის ტერიტორია ახლო აღმოსავლეთის
ზონაში მდებარეობს, ერთერთში იმ
შვიდ ზონათაგან, სადაც საკვები მცე
ნარეების „წარმოშობის ცენტრია“, სა
დაც მეცნიერების ვარაუდით სოფლის
მეურნეობისადამნიშვნელოვანიმარ
ცვლეული კულტურების კულტივაცია
უნდა მომხდარიყო. კულტივირებული
მცენარეების მრავალფეროვნებამ და
ფორმებმა, რომლებიც კავკასიიდან
მომდინარეობს,გვიჩვენა,რომესარე
ალი საკვები მცენარეების სახეობე
ბის კულტივაციისა და გამრავლების
(დივერსიფიკაციის) უძველესი ცენტრი
იყო.
შეჯიბრებიდან,ვინარის„ღვინისპირ
ველი მწარმოებელი“ ჩვენ გადავედით
ღვინისა და სხვა საკვების ისტორი
ის მულტიდისციპლინარულ კვლევაზე.
სოფლის მეურნეობის დასაწყისი გარ
დატეხის ეპოქაა კაცობრიობის ისტო
რიაში, რომელიც მეცნიერებს მაღალი
დონის საერთაშორისო ინტერდისციპ
ლინარული თანამშრომლობის კიდევ
ერთშესაძლებლობას აძლევს. ეს კარ
გი საშუალებაა დმანისის მსგავსი მო
დელის შესაქმნელად, სადაც ერთადაა
თავმოყრილი სხვადასხვა აკადემიური
დაწესებულება, რომელიც საზოგადოე
ბისგანათლებასემსახურება.
უმრავლესობისთვის ნაცნობია მი
თი ბერძენი არგონავტების შესახებ,
მაგრამ ყველამ არ იცის მისი საქარ
თველოსთან ისტორიული კავშირის
შესახებიასონისადაოქროსსაწმისის
მითიდან. ძველი ბერძენი ავტორების
მიერ მოთხრობილი ამბის თანახმად,
იასონმა და არგონავტებმა იმოგზაუ
რეს კოლხეთში ოქროს საწმისის სა
ძებნელად,რომელსაცდრაკონიიცავ
და. ვანში,დასავლეთსაქართველოში
გათხრებისშედეგადაღმოჩენილინივ
თები ამ ქვეყნის ისტორიას იასონისა
დაოქროსსაწმისისმითსუკავშირებს.
დღევანდელი დასავლეთ საქართვე
ლოს ტერიტორიაზე არქეოლოგიური
აღმოჩენების შედეგად გამოვლენი
ლი მაღალგანვითარებული კულტურა
ცხადყოფს, რომ კოლხეთის მითიური
ქვეყანა სწორედ ამ რეგიონში მდე
ბარეობდა. აქ აღმოჩენილი არტე
ფაქტები ადასტურებს, რომ კოლხეთი
ოქროთი მდიდარი რეალური ქვეყანა
იყო. ხელოვნების ეს მაღალგანვითა
რებული ნიმუშები ადასტურებს ასევე,
რომ საქართველოს კულტურადასავ
ლეთის ცივილიზაციის განუყოფელი
ნაწილია, ხოლო კოლხეთის სამეფო
საქართველოს კულტურული იდენტო
ბისმთავარისაყრდენია.მეცნიერების
უმრავლესობა კლასიკურ ბერძნულ
კულტურასევროპულიკულტურისადა
ცივილიზაციის ბაზისად განიხილავს.
არქეოლოგიური აღმოჩენები ცხად
ყოფს, რომ წინაქრისტიანულმა კულ
ტურულმატრადიციებმა ხელიშეუწყო
საქართველოში განვითარებული ცი
ვილიზაციისშექმნას.
ბიზანტიის იმპერიის გაძლიერებას
თან ერთად ქვეყანამ მჭიდრო კავში
რი დაამყარა ევროპულ კულტურას
თან. საქართველოს გაქრისტიანებისა
და ამასთანდაკავშირებით საკუთარი
დამწერლობისშექმნისშედეგადIVსა
უკუნეში ქვეყანამ შეძლო ეროვნული
თვითმყოფადობის შენარჩუნება. ბი
ზანტიურმა კულტურულმა ტრადიციამ
დაიწყოჩამოყალიბებაამსიმბოლური
კულტურის აღმოსავლურ ქრისტიანო
ბასთანშერწყმისშედეგად,რომელმაც
მრავალი ქვეყანა მოიცვა საქართვე
ლოსჩათვლით.ელინისტურიკულტუ
რულიტენდენციებისსაფუძველზეახა
ლი კულტურული ცენტრები შეიქმნა
აღმოსავლური ქრისტიანობის წიაღში
საკუთარიდამწერლობებითდა კულ
ტურული ტრადიციებით, რომლებიც
აღმოსავლურდასავლური ცივილი
ზაციების გავლენას განიცდიდა. ამაში
მდგომარეობსქართულიმატერიალუ
რიდასულიერიკულტურისუნიკალუ
რობა,მისიმიმზიდველობაორივესამ
ყაროსათვის,როგორცაღმოსავლური,
ისედასავლური.
გეოგრაფიული მდებარეობის წყა
ლობითსაქართველოდიდიხნისმან
ძილზე იყო მრავალი ძლიერი კულ
ტურისბუნებრივიგზაჯვარედინი. ამის
მიუხედავადქვეყანამშეძლო,შეენარ
ჩუნებინა თავისი კულტურული იდენ
ტობა უდრეკი მისწრაფებით დასავ
ლურისამყაროსაკენ. ახლა,როდესაც
საქართველო ისევ იმკვიდრებს თავს
მსოფლიორუკაზე, ჩვენიღრმარწმე
ნით, ევროპის ქვეყნები ჩვენი პარტ
ნიორები იქნებიან დასავლეთისკენ
მიმავალგზაზე.ჩვენიმიზანიასაერთო
ღირებულებების ჩამოყალიბება ჩვენი
უნიკალური კულტურული იდენტობის
შენარჩუნებასთან ერთად, მრავალ
ფეროვნებისა და ტოლერანტულობის
ხელშეწყობა სხვა კულტურებთან ხი
დებისგადებისას.
saqarTvelos erovnuli muzeumi8
კავკასიამთავისი ადგილიუნდადა
იმკვიდროს სამყაროში, რომელშიც
არ იქნება კონფლიქტი. ის შეიძლება
გახდეს გაერთიანების ადგილი, სა
დაც სხვადასხვა თაობის ადამიანები
ერთიან ღირებულებებს ქმნიან. დღეს
არქეოლოგია კოლონიალური მეცნიე
რებიდან, რომელსაც ის უკანასკნელი
საუკუნეების მანძილზე წარმოადგენ
და, განვითარდა მეცნიერებად, რო
მელიც მოუწოდებს ქვეყნებს, დაიცვან
და შეისწავლონ თავიანთი კულტურუ
ლიმემკვიდრეობა–სადაცსხვადასხვა
ხალხებსშეუძლიათგანიხილონდადა
მოუკიდებლად ჩამოაყალიბონ თავი
ანთი ეროვნული მემკვიდრეობისა და
იდენტობის ხედვადა მოძებნონ გზები
ამმემკვიდრეობისმსოფლიოისტორი
ასთანდაკავშირებისა.
რაში გვჭირდება ევროგაერთიანე
ბა, ან რომელიმე სხვა გაერთიანება?
ის უეჭველად ხელს უწყობს მსოფლი
ოს გაუმჯობესებას! ეს გაერთიანებები
ხელს უწყობს ადამიანის უფლებებისა
დაგარემოსდაცვასკულტურულიმემკ
ვიდრეობისშენარჩუნებასთანერთად…
ეს მხოლოდ მაშინ იქნება შესაძლე
ბელი,თუ ჩვენ ამღირებულებებს ად
რეულ ასაკში ჩამოვაყალიბებთ – ამ
გვარად, მე დარწმუნებული ვარ, რომ
ჩვენი ქვეყანა, ჩვენი პროფესია და
ჩვენი დაწესებულება აქტიურად უნდა
მონაწილეობდესამპროცესში.
saqarTvelos erovnuli muzeumi 9