របយករណឆន ទ២ េលខ ១២ នតកលទ ៤ ែខកកក -កញញ 20១០

េនកនងរបយករណឃល េមើលសភ នងត ង រសតពែខកកក ដលែខកញញ ២០១០េនះ ខមែរហវលនងបងហ ញកររកេឃើញ នងករសេងកតរបសខលនទកទងនងករបនតមនអតលយភពៃនអ ចនតបញញតតចេពះអ ចនតរបតបតត ពេសសករបនតធល កទនេខ យៃនអ ច ថ បននតបញញតត នងករបេពញតនទរបសអនកត ង រសតេនកនងវមនរដឋសភ។

អតលយភពអ ចនតបញញតតកនងនតកលទ៤េនះ ចេពះអ ចនតរបតបតតបនតមនកនែតខល ង េនេពលែដលថន កដកនៃនអ ចទងពរមកពគណបក ែតមយ។

ករបេពញតនទរបសអនកត ង រសត ែដលមនមកពគណបក កនអ ចកកនែតពបកកនងករឃល េមើលករងររបស ជរ ឋ ភបល។

រកមអនកត ង រសតមកពគណបក សមរង ែដលជគណបក របឆងបនបងហ ញករលបករបសខលនេនកនងសននសទ រពតមនេនែខស ឆន ២០១០ ថ អនកត ង រសតរបសខលនបន កលខតេទ ជរ ឋ ភបលចនន ៤៧ចបប ចបពែខមក រហតដលែខស ២០១០ ែដលលខតេនះរមមនករអនត គមន អពវនវ កសនរ េសនើឲយបភលេនរដឋសភ កបែនតមនករេឆលើយមកវញែត ១៥ លខតបេ ណ ះ។

មទនននយខមែរហវលទទលបន កនងរយៈេពល៣ែខ (កកក ដល កញញ ) មនលខតអនកត ង រសតចនន១២ចបប រមមនករអនត គមន កសណរដល ជរ ឋ ភបល ករេឆលើយបភលេនរដឋសភ។ េទះបយង រតមចងែខ កញញ ខមែរហវល មនមនពតមនទកទងនងករេឆលើយតបលខតទងេនះេនេឡើយេទ។

ករសេងកតកនលងមកកបងហ ញែដរថ របធនអងគរបជសភជេរឿយៗែតងែតករពរដលមរនត ជរ ឋ ភបលែដលមកបភលេនរដឋសភ មរយៈមនឲយត ង រសតសរបែនថម ឬសរេដញេ លេទេលើចេមលើយរបសមរនត ជរ ឋ ភបលែដលមកបភល។

តលយភពអ ចៃនរដឋសភចេពះ ជរ ឋ ភបលនងកនែតធល កចះែថមេទៀត របសនេបើមនមនករេធវើវេ ធនកមមបទបញជ ៃផទកនងែដលករពរ នងធនដលតនទរបសគណបក របឆងឲយមនកនងរចនសមពនធថន កដកនៃន ថ បនរដឋសភេទេនះ។

ករសេងកតកនងរយៈេពលេនះកបងហ ញែដរថ មនចលនទងកនង ថ បនសភ នង ថ បនអនតរជតឲយមនករយកចតតទក កពលទធភពបេងកើតរកមរសតត ង រសតេដើមបេ ះរ យបញហ រសត េទះបយង ករសេងកតបងហ ញថ កមនករលបកសរមបករេធវើកររមគន រ ងរសតត ង រសតរ ងគណបក កនអ ច នងគណបក របឆង ជពេសសបនទ បពមនករបតងបតលេទវញេទមករ ងថន កដកនគណបក ទងពរ។

កនងរយៈេពលរដឋសភសរមកមនរបជ អនកត ង រសតភគេរចើនបនចះមល ឋ នជបរបជពលរដឋ ជបសមជកគណបក នង ជញ ធរជេដើម។

ករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតេនកនងរយៈេពល ៣ែខ (កកក ដល កញញ ២០១០) មពតមនខមែរហវលទទលបនបងហ ញថ មនអនកត ង រសតរបមណ៨១រប (របមណ ៦៦% ៃនអនកត ង រសតសរប ១២៣រប) បនចះមល ឋ នសរបបនរបមណ៣៨៦ េលើក។ ចននេនះេបើេរប បេធៀបេទនងរយៈេពល ៣ ែខមនគពែខ េម ដល ែខមថន ែដលជរយៈេពលសមយរបជេលើកទ ៤ គមនចននរប ករបែហលគន (មនរហតដល ៣៩៦េលើក េហើយមនអនកត ង រសតែត ៧៣រប)។

កនងចេ មត ង រសតទង៨១រប ែដលបនចះមល ឋ ន មនត ង រសតគណបក របជជនកមពជសរប៥៨រប(េសមើនង៦៤% ៃនត ង រសតគណបក េនះសរប៩០រប)។ ត ង រសតគណបក សមរង សរប១៨រប (េសមើនង៦៩%ៃនត

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 2

ង រសតគណបក េនះសរប ២៦រប)។ ចែណកត ង រសតគណបក សទធមនស ែដលមនចនន៣នកបនចះមល ឋ នទងអស។ ត ង រសតគណបក ហវនសនបច នងត ង រសតគណបក ជតនយម (អតតនេ តតមរណឫទធ) ១រប កនងចេ ម ២របដចគន បនចះមល ឋ ន ។

ត ង រសតគណបក របជជនកមពជទង ៥៨របបនចះមល ឋ នសរប ២៦១េលើក ឬជមធយមអនកត ង រសតមន កបនចះមល ឋ នសរប៥េលើកកនងរយៈេពល ៣ែខេនះ។ ត ង រសតសមរង ទង១៨របបនចះមល ឋ នសរប១០៨េលើកឬជមធយមអនកត ង រសតមន កបនចះមល ឋ នសរប៦េលើកកនងរយៈេពល ៣ែខេនះ។

ចែណកត ង រសតគណបក សទធមនស គណបក ជតនយម នងគណបក ហវនសនបចរមគន ចះមល ឋ នសរបបនចនន ១៧េលើក។

រកហវកទ១៖ ភគរយចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសត មគណបក េធៀបភគរយៃន សនៈសភសរប មគណបក

រកហវកទមយបងហ ញថ ចននចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសត មគណបក គេសទើរែតសមមរតេទនង សនៈសភែដលគណបក នមយៗទទលបន។ គណបក របជជនកមពជបនចះមល ឋ នែដលមនចននេរចើនជងេគរហតដល ២៦១េលើក។ បែនតេបើេរប បេធៀបភគរយៃនចននអនកត ង រសតរបសគណបក នមយៗ ភគរយៃនចននត ង រសតគណបក សមរង បនចះមល ឋ ន គខពសជងេគ។ បននយថ អនកត ង រសតគណបក េនះបនចះមល ឋ ន ២៨% ៃនចននេបសកកមមទងអស េបើេរប បេទនងចននត ង រសតគណបក េនះែដលមនែត ២១% ៃនចននត ង រសតទងអស។

ត ង រសតគណបក ៣ េទៀត គគណបក សទធមនស គណបក ជតនយម នងគណបក ហវនសនបច កបនខតខចះេទមល ឋ នេរចើនែដរ េបើេទះបចននអនកត ង រសតរបសខលនមនតចកេ យ។

ភគរយកនង សនៈសភ មគណបក ភគរយចះមល ឋ ន

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 3

ងទ ១៖ េគលបណងៃនករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសត មគណបក

េគលបណងៃនករចះមល ឋ នទង ២៩០េលើក របសត ង រសដ

ទង៧០រប

គណបក នេយបយ សរបៃន

េគលបណង

៥៨ រប

១៨ រប

៣ រប

១ រប

១ រប

កសរសខទកខ ែចកអេ យនង ករសេមព ធសមទធផលនន

១៨៣ (៧០%)

៣៦ (៣៣%) ៣ (៣០%) ០ ១ (២០%) ២២3 (៥៨%)

ករចះពរងងៃផទកនង នង បេ ដ ញគណបក ៥០ (១៩%) ៥៦ (៥២%) ៤ (៤០%) ២ (១០០%) ២ (៤០%) ១១៤ (៣០%)

ករចះអមដេណើ រជរកម ឬ អមដេណើ រថន កដកន

១៧ (៦%) ០ ០ ០ ០ ១៧ (៤%)

ករចលរមកនងេវទក ធរណៈ ៤ (២%) ១០ (៩%) ៣ (៣០%) ០ ២ (៤០%) ១៩ (៥%)

ករអនដ គមន នងេ ះរ យបញហ នន ៧ (៣%) ៦ (៦%) ០ ០ ០ ១៣ (៣%)

សរបេគលបណង មគណបក ២៦១ ១០៨ ១០ ២ ៥ ៣៨៦(១០០%)

ងទ ១ បនបងហ ញថ ករចះមល ឋ នភគេរចើនរបសអនកត ង រសតគេផត តេទេលើករចះមល ឋ នកនងេគល បណង កសរសខទកខ ែចកអេ យ នងករសេមព ធសមទធផលននែដលសរបមនរហតដល ២២៣េលើក នងករចះពរងងៃផទកនង នងប ដ ញគណបក ១១៤េលើក ចែណកករអនដ គមន នងេ ះរ យបញហ ននមនចននតចជងេគគ ១៣េលើកេសមើនង៣%។

-ត ង រសតគណបក របជជនកមពជៈ អនកត ង រសដមកពគណបក របជជនកមពជេផត តេទេលើករសរសខទកខ ែចកអ យ នងករសេមព ធសមទធផលនន មនភពេរចើនេលើសលបដលេទ ១៨៣េលើក េសមើនង ៧០% េបើេរប បេធៀបនងេគលបណងៃនករចះមល ឋ នកនងគណបក េនះ។ ល បបនទ បគករពរងងប ដ ញគណបក ែដលមន ១៩%េសមើនង ៥០េលើក។ ករអមដេណើ រថន កដកនមនចនន ១៧េលើក េហើយករចះជយអនដ គមនមនចននតចតចកនងបក ែតេលើសេគេបើេរប បេធៀបជមយគណបក េផ ងគ ៧ដងេសមើនង ៣% នងករចលរមេវទក ធរណៈមនតចតចគ ២%បេ ណ ះ។

ករណខលះៗៃនករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសតគណបក របជជនកមពជមនដចជ៖ ៃថងទ១៤ ែខកកក ឆន ២០១០ អនកត ង រសត េទស ញ មណឌ លបតដបងបនអេញជ ើញជបសេណះស លសរសខទកខេ ករគ អនករគ េន

បឋមសក កនទ២ សរបចនន១១នក នងសេណះស លសរសខទកខរកមបេចចកេទសែដលកពង សសទង ថ បនរបពនធរប យេរ ចរសពេនឃកនទ២ រសកបណន។

ចែណកករចះអនដ គមនវញគ កលពៃថងទ២១ ែខកកក ឆន ២០១០ អនកត ង រសត សស ក ន មណឌ លរពះសហន បនចះជបរបជពលរដឋ េហើយបនទ បមកេធវើអនត គមន មរយៈលខតេលខ ០២៥/១០កតរខសន ចះៃថងទ២១ ែខកកក ឆន ២០១០ ជនេទឯកឧតតមអភបលេខតតរពះសហនេដើមបជយេ ះរ យបញហ ពកយបណត ងរបជពលរដឋចនន៩២រគ រ ែដលមនទនសដធលេនភម៤ ឃអរេរតះ រសកសទង វ េខតតរពះសហន ជមយេ ក ស សង េយធសករង េខតតរពះសហន នងរកមហនចេរ ើនជតែដលេកើតមនចប ងពៃថងទ២៥ ែខឧសភ ឆន ២០០៧ រហតមកដលបចចបបននេនះ េនមនទនបនេ ះរ យ។

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 4

-ត ង រសតគណបក សមរង ៈ ចែណកករចះមល ឋ នរបសអនកត ង រសដមកពគណបក សមរង បនេផដ តខល ងេលើករពរងងបក ែដលមនដល៥២% (៥៦េលើក េរប បេធៀបកនងបក )។ អនកត ង រសតគណបក សមរង បននមខត ង រសតគណបក ដៃទេទៀតកនងករចលរមេវទក ធរណៈែដលមន ១០េលើក (េសមើនង ៩%) េហើយករចះជយអនដ គមនមន ៦េលើក េសមើនង៦%។

ករចះមល ឋ នខលះៗរបសអនកត ង រសតគណបក សមរង ដចជ ករណត ង រសដមណឌ លកពងធ ែមន សថវររនទ បនចះ មរសក េដើមបេធវើករេបះេឆន តេរជើសេរ ើសរកមរបក បក របចរសកទង០៨ កនងេខតដកពងធ ពៃថងទ១-២-៣ ែខកញញ ឆន ២០១០ ។ ចែណកករណអនដ គមនគអនកត ង រសដ មរ សខហរ មណឌ លកពតបនចះមកជបកមមករេ ងចរក អម េវ េដើមបជយគរទកមមករកនងករទមទរដេឡើងរបកែខេគលចនន១១ដ ល រ បែនថមេលើរបកែខបចចបបនន នងទមទរេ យមនទក អ តស បេរបើរបស បរ ថ នលអកនង គេ ងចរក កលពៃថងទ២៧ ែខស ឆន ២០១០។

-ត ង រសតគណបក សទធមនស ៈ ត ង រសដគណបក សទធមនស បនេផដ តេលើករពរងងបក ចះសរសខទកខែចកអេ យ នងចលរមជ គមនេនេវទក ធរណៈចននរប ករបែហលគន គ ៣ េលើក េសមើនងជមធយម ៣៥%ៃនេបសកកមមចះមល ឋ នរបសគណបក ខលន។ អនកត ង រសដ ែយម បញញឫទធ មណឌ លៃរពែវងបនអេញជ ើញជអធបតកនងេវទកសដព ករេបះេឆន ត នងលហរបជធបេតយយែដលេរៀបចេ យគណៈកមម ធករខមែរហវលែដលសមជកចលរមរបែហល៨៨នកកលពៃថងទ២៩ ែខកញញ ឆន ២០១០។

-ត ង រសតគណបក ហវនសនបចៈ កនងគណបក េនះ មនែតត ង រសដ ញក បនៃឆ បនចះមល ឋ នចនន ២េលើក េ យេផដ តេលើករចះពរងងប ដ ញបក ដចជកលពៃថងទ១៨ ែខកកក ២០១០ បនអេញជ ើញចលរមរបជជមយថន កដកនគណបក គណបក ជតនយមកនងេគលបណងបញច លសមពនធភពគណបក ទង២ កនងេនះមនសមជកបក ចលរមរបែហល ៣៧០នកផងែដរ។

-ត ង រសតគណបក ជតនយមៈ ត ង រសដបនចះេ យេផដ តេលើកករពរងងបក សរសខទកខែចកអ យ នងចលរមេវទក ជមធយម ៣៣% ៃនករចះមល ឋ នរបសគណបក ែដលចះសរបចនន ៥េលើក។ ឩទហរណ អនកត ង រសដ េ ន មណឌ លៃរពែវង ដចជកលពៃថងទ១៥ ែខ៧ ២០១០ រមនងអនកត ង រសដ ទងអសែដលជសមជកគណៈកមមករទ៤ បនចះេទសរសខទកខរបជពលរដឋ រកមរបក ឃ េនឃទលពរង រសកមៃឡ េហើយបនែចកអេ យដលអនកចលរមកនងមន ក រ ង១ ថវក១០០០០៛ រពមទងឧបតថមភថវក ១០មនេរៀល ដលរដឋបលេនឃទលពរង។

ងទ ២៖ អនកត ង រសតែចលចះមល ឋ ន នងអនត គមនបនេរចើនជងេគ៥រប

ល.រ េឈម ះត ង រសដ គណបក េគលបណង

សរប អនត គមន សរសខទកខ ពរងងបក េវទក អមដេណើ រ

១ មរ សខហរ សម រង ២ ១៥ ១១ ១ ០ ២៩

២ េទស ញ របជជនកមពជ ០ ១៨ ០ ០ ៤ ២២

៣ កេទើ តេយប របជជនកមពជ ០ ១៥ ២ ០ ២ ១៩

៤ ល គមេលៀង របជជនកមពជ ០ ១៥ ០ ០ ២ ១៧

៤ េ ក េខង របជជនកមពជ ០ ១០ ៦ ០ ១ ១៧

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 5

ងទ២េនះបងហ ញថ អនកត ង រសតរសតគណបក សមរង មណឌ លកពត មរ សខហរ បននមខេគកនងករចះមល ឋ នសរបបន ២៩េលើក មពេរកយេ យត ង រសតគណបកស របជជនកមពជមណឌ លបតដបង េទស

ញ ែដលបនចះមល ឋ នសរប ២២េលើក អនកត ង រសតមណឌ លរកេចះ កេទើ តេយប ចនន១៩េលើក អនកត ង រសតមណឌ លបតដបង ល គមេលៀង នង អនកត ង រសតមណឌ លភនេពញ េ ក េខង បនចនន ១៧ េលើកដចគន ។

អនកត ង រសតទង៥ របេនះកេផត តករចះមល ឋ នរបសខលនកនងករជបសរសខទកខរបជពលរដឋ នងចះពរងងគណបក របសខលន ចែណកករចះមល ឋ នេដើមបអនត គមនជយរបជពលរដឋកពងមនជេមល ះ នងករចលរមកនងេវទក សកខ

ធរណៈ គមនែតត ង រសត មរ សខហរមយបេ ណ ះ។

រពតតករណននជវញអនកត ង រសត នងសភ បនតករអនវតតករេលើក នងកររបគលអភយឯកសទធសភែដលមនសសងវ ក មចបបែដលមនរ ប

ករសេងកតសភនតកលទ ៣ នងទ៤ ជពេសសកនង៣ ែខចងេរកយេនះបងហ ញថ ករេលើក នងកររបគលអភយឯកសទធសភដលត ង រសត មនភពខសគន េទ មករសេរមចរបសថន កដកន ថ បនេនះ ជពេសសករដកអភយឯកសទធកនងនតកលទ ៤េនះ។

ករេលើក នងកររបគលអភយឯកសទធសភរបសអនកត ង រសតមនែចងេនកនងរដឋធមនញញ ចបបសតពលកខនតកៈត ង រសត នងបទបញជ ៃផទកនងរដឋសភ។

រដឋធមមនញញមរ ៨០ បនេលើកេឡើងពអភយឯកសទធសភរបសអនកត ង រសតេ យកណតថ ករេចទរបកន ករចបខលន... ចេធវើេទបនលះរ ែតមនករយលរពមពរដឋសភ ឬពគណៈកមម ធករអចៃរនតយរបសរដឋសភកនងចេនល ះសមយរបជៃនរដឋសភ...។ មរ េនះកបនបនតេទៀតែដរថ ករសេរមចរបសគណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភ (េនចេនល ះសមយរបជ) រតវ កជនសមយរបជរដឋសភខងមខេដើមបអនមត មមតភគេរចើនពរភគបៃនសមជករដឋសភទងមល។

រេបៀបៃនករេលើកអភយឯកសទធសភពអនកត ង រសតបនេលើកេឡើងព ត រែថមេទៀតេនកនងចបបសតព លកខនតកៈត ង រសត ពមរ ៧ ដល ១៦ ជពេសសេផត តេទេលើបទេលមើសរពហមទណឌ ែដលកនង េនះតរមវឲយមនលខតេសនើសពរដឋមរនតរកសងយតតធម។

េទះបយង ករអនវតតកនងនតកលទ៤ េនះមនភពមនសសងវ កគន េទនងនតវធ ែដលកណតេ យចបបេនះ ជពេសសករអនវតតករេលើកអភយឯកសទធេនចេនល ះសមយរបជរដឋសភ។

មរ ១០ ៃនចបបសតពលកខនតកៈត ង រសតបនេលើកេឡើងថ ករេលើកអភយឯកសទធសភេនកនងចេនល ះសមយរបជរដឋសភ គណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភរតវរបជ នងអនមតរសប មបទបញជ ៃផទកនងរដឋសភ។

េទះបយង បទបញជ ៃផទកនងរដឋសភមនបនេលើកេឡើងពរេបៀបទកទងនងករអនមតេនះេទ។

មរ ១១ បនបនតថ េសចកតសេរមចរបសគណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភ រតវ កជនសមយរបជរដឋសភខងមខ េដើមបអនមត មមតភគេរចើនពរភគបៃនចននសមជករដឋសភទងមល។

េទះបយង ចបបេនះកមនមនែចងែដរថ េតើករសេរមចរបសគណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភ គរតវចលជធរមនេនេពលសេរមចេនះ ឬករតវចលជធរមនេនេពលមនករសេរមចរបសសមជកសភ ភគេរចើនពរភគបៃនចននសមជកសភទងមល។

ករសេងកតេឃើញថ កនងនតកលទ៤េនះ រដឋសភធល បបនេលើកអភយឯកសទធសភរតមែតគណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភបេ ណ ះ េហើយករសេរមចេនះមនបន កជនសមយរបជរដឋសភេដើមបអនមត មមរ ១១ ៃនចបបសតពលកខនតកៈត ង រសតេឡើយ។

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 6

ករអនវតតេនះបនេធវើេឡើងចេពះករេលើកអភយឯកសទធអនកត ង រសត សម រង ។ គណៈកមម ធករអចៃរនដយៃនរដឋសភបនសេរចេលើកអភយឯកសទធសភរបសអនកត ង រសដ សម រង ៃថងទ ២៦ ែខកមភៈ កនងចេនល ះសមយរបជេលើកទ ១ នងទ២ េដើមបេបើកផលវឱយត ករ ចេធវើករេចទរបកនពបទេជររបមថថន កដកនគណបក របជជនកមពជ កនងអឡងេពលយទធនករេឃសនរេបះេឆន តេរជើស ងត ង រសដឆន ២០០៨។

េរកយពករសេរមចរបសគណៈកមម ធករអចៃរនតយ ករេលើកអភយឯកសទធេនះកបនចលជធរមន េហើយត ករកបនេធវើករេចទរបកនភល មៗែដរ េ យមនចបចរងចករអនមតយលរពមពសមជកសភដចែចងកនងមរ ១១ ៃនចបបសតពលកខនតកៈត ង រសតេនះេទ។

សមជកគណៈកមម ធករអចៃរនដយៃនរដឋសភ អនកត ង រសដ ឈង វន ធល បរតវបនរបពនធផ ពវផ យរសងសមដករពរករសេរមចរបសគណៈកមម ធករអចៃរនដយថ “...សភឈបសរមក េហើយគណៈកមម ធករអចៃរនដយមនអ ចពយរអភយឯកសទធរបសេ ក សម រង េ យគម នតរមវករសេមលងេឆន តរបសសភទងមល មរដឋធមមនញញេឡើយ។”

ជងេនះេទេទៀត េនេពលសមយរបជរដឋសភទ២ចបេផតើម គណៈកមម ធករអចៃរនតយមនបន កជនសមយរបជរដឋសភេដើមបអនមតករសេរមចេទេលើករពយរេនះេទ។

ករអនវតតែបបេនះ បនេចទជសណរថ េតើគណៈកមម ធករអចៃរនតយែដលមនសមជក ១២ រប កពងែតេដើរតនទជនសសមជកសភ ពរភគប (៨២ រប) កនងករេលើកអភយឯកសទធសភែដលសេមលងេនះគមនេរចើនជងតរមវករអនមតចបប នងេបះេឆន តផតលេសចកតទកចតតដល ជរ ឋ ភបលេទេទៀត ែដលរតវករសេមលងសមជកសភេរចើន ចខតែត៦៣ រប បេ ណ ះ។

អនកវភគខលះេលើកេឡើងថ “គណៈកមម ធករអចៃរនដយេធវើហសមឌរបសគត េរពះខលនរគនែតជអនកសេរចេលើកយករេបៀប រៈដកអភយឯកសទធេទ កកនងសមយរបជេពញអងគបេ ណ ះ មនែមនមនសទធសេរចដកែតមដងេទ។ គណៈកមម ធករអចៃរនដយរគនែតជរដឋបលស បទកទងេនសមយរដឋសភវស មកលបេ ណ ះ។”

េបើេមើលកនងទដឋភពនេយបយ របសនេបើករអនវតតែបបេនះេនែតបនតេទៀតេ យករេលើកអភយឯកសទធសភរតមគណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភ េនះអភយឯកសទធសភែដលចតទកថជ វេរកះសរមបករពរត ង រសតនងងយរតវដកេចញ េ យគណបក ែដលមនសេមលងរគបដណត បកនងគណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភ េ យមនរតវករ ករអនមតពត ង រសតយងតច ៨២រប ែដល ចមកពគណបក ចេរមះេនះេទ។

របករេនះនងេធវើឲយបះពលយងខល ង ដលករបេពញករងររបសអនកត ង រសតែដលមនកនអ ចកនងករឃល េមើលែដលរមទងករបេញចញមតរះគនករងររបស ជរ ឋ ភបលផងែដរែដលជនកលរតវបនេចទពបទបរ រេករ ត ។ល។

ទនទមនងេនះ កររបគលអភយឯកសទធសភដលត ង រសតវញកមនករអនវតតពទនចបសែដរ េហើយមននយយតចតចបេ ណ ះេនកនងចបបសតពលកខនតកៈត ង រសតមរ ១៥ ែដលថ អនកត ង រសត មយជទណឌ តរតវបនរពះម ក រតេលើកែលងេទស េនះត ង រសតេនះនងបនអភយឯកសទធេឡើងវញ នងមរ ១៦ ែដលថ ត ង រសតែដលមន លរកម ថ ពរ ឬ លដកសេរមចថ ជជនគម នេទស ត ង រសតេនះបនទទលជសវយរបវតតនវអភយឯកសទធ...េពញេលេញេឡើងវញ។

េទះបយង ករអនវតតជកែសតងេដើមបបនអភយឯកសទធមកវញ គទមទរេននតវធែដលបករ យខសៗគន េទេលើមរ ១៥ នង១៦ េនះ េហើយជទេទអនកសេរមចគគណៈកមម ធករអចៃរនតយរបសរដឋសភ។

កនងនតកលទ ៤ ករសេងកតេឃើញថ កររបគលអភយឯកសទធសភគេដើរ មនតវធដចករ “េលើក” ែដរ េហើយនតវធ ែបបេនះរតវបនករពរេ យសមជកគណៈកមម ធករអចៃរនតយរបសរដឋសភ។ បននយថ របសនេបើត ករជអនកេសនើេលើកអភយឯកសទធ េហើយករេលើកអភយឯកសទធ មរយៈករេបះេឆន តេ យសមជករដឋសភ េនះកររបគល

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 7

អភយឯកសទធសភវញ លះរ ែតមនលខតពត ករ មរយៈរកសងយតតធម េហើយរតវេធវើករេបះេឆន តផតលអភយឯកសទធេ យសមជកសភវញផងែដរ។

សណរថ របសនេបើត ង រសតែដលរតវបនេលើកអភយឯកសទធរតវបនត កររកេឃើញថ គម នេទស កបែនតត ករ ឬរកសងមនបនបញជ នលខតមករដឋសភេទេនះ (េរពះមនមនចបប ឬឯក រ ឲយរកសងយតតធមបញជ នលខតមកវញ ដចកលេសនើ េលើកអភយឯកសទធ េនះេទ) េនះត ង រសតេនះនងមនបនទទលអភយឯកសទធរបសខលនវញេនះេទ។

បញហ ក ចេចទែដរថ របសនេបើរតវេបះេឆន ត មសេមលង ពរភគប េដើមបបនអភយឯកសទធមកវញ ចះេបើសនជសមជកសភមនេបះេឆន តឲយ េនះថេតើអភយឯកសទធសភរបសអនកត ង រសតេនះកេនែតនងមនបនវញេទឬ? គម នចបប ែដលកណតថ អភយឯកសទធរបសត ង រសតរតវបនរបគលវញ មរយៈករេបះេឆន តគរទពអនកត ងរសតេនះេទ។

ករបករ យ កដចជករអនវតតែបបេនះ មនមនែចងេនកនងរដឋធមនញញ ចបបសតពលកខនតកៈត ង រសត ឬបទបញជៃផទកនងរដឋសភេនះេទ។ េហើយ កដចជមនភពចរមងចរមសេទនងមរ ១៥ នង១៦ ៃនចបបសតពលកខនតកៈត ង រសតែដលធនដលករបនអភយឯកសទធជសវយរបវតតេនេពលគម នេទស ឬរតវបនេលើកែលងេទស។

ភពមនរលននវករអនវតតែបបេនះ ធល បេកើតមនរចមកេហើយេនកនងករណអនកត ង រសត ហ ន មណឌ ល ភនេពញ ែដលរតវបនេលើកអភយឯកសទធេដើមបឲយត ករេធវើករេចទរបកន កបែនតរតវបនត ករេលើកែលងករេចទរបកនវញេនចងែខកញញ ។ េទះបយង អភយឯកសទធសភរបសអនកត ង រសតរបេនះរតវបនផតលមកឲយវញេនេដើមែខ មន គរយៈពេលរបមណ ៦ ែខបនទ បពករេលើកែលងករេចទរបកន។

ជមយគន េនះ េបើេមើល មទដឋភពនេយយបយវញករផតលអភយឯកសទធវញ មរយៈករេបះេឆន តសេមលងភគេរចើន ពរភគប ក ចជបញហ ផងែដរ េនេពលែដលបគគលមនអ ចកនងគណបក ឈនះេឆន តចងេធវើបបគរបឆងរបសខលន

មរយៈមនេបះេឆន តផតលអភយឯកសទធសភឲយវញ។

អនរបធនគណបក របជជនកមពជ សេមតចនយករដឋមរនត ហន ែសន ធល បបននយយជ ធរណៈេនែខមថនឆន ២០០៩ េទដលករេលើកអភយឯកសទធសភរបសអនកត ង រសតចននពររបេ យមនបេញចញេឈម ះថ “ខញកររពយ ស រពយថដកមយហនង ៩១ អនក [សេមលង] [ត ង រសតមណឌ ល] េនភនេពញ [នង ត ង រសត] កពត៩០ [សេមលង] ដលឲយេទវញ ឲយ មនេកើត។

ដចេនះ ករអនវតតែបបេនះ មរយៈ “ករេលើក ម ផតល មហនង” គកពងែត ចរេ ភេទេលើ លកខខណឌ បនអភយឯកសទធេ យសវយរបវតតវញ េហើយ នងកល យជឧបករណនេយយបយមយ េនេពល ែដលមនអ ចចងេរបើរបស ។

ជកែសតង ករសេរមចរបសគណៈកមម ធករអចៃរនតយកនងនតកលទ៤ េនះកមនសសងវ កគន ែដរែដលថ អភយឯកសទធេលើក ម រតវរបគលឲយវញ មេនះែដរ។

អនកត ង រសត ហ ន រតវបនសភដកអភយឯកសទធ មរយៈករេបះេឆន ត កបែនតេនេពលរបគលអភយឯកសទធវញ គគណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភជអនកសេរមចរបគលឲយេ យគម នករេបះេឆន តពសមជករដឋសភ។

គណៈកមម ធករខមែរហវល យលេឃើញថ នតវធៃនករេលើកអភយឯកសទធមនែចងព ត រេនកនងចបបសតពលកខនតកៈត ង រសត កបែនតគកងវះខតករអនវតតឲយបនេពញេលញេទ មមរ កដចជអតថនយេនកនងចបងេនះទកទងនងករេលើកអភយឯកសទធត ង រសតេនចេនល ះសមយរបជ ែដលតរមវឲយករសេរមចរបសគណៈកមម ធករអចៃរនតយ

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 8

រដឋសភទកទងនងករេលើកអភយឯកសទធរតវែតទទលបនករអនមតពសមជកសភ ពរភគប េហើយេសនើសបញឈបករអនវតតករេលើកអភយឯកសទធសភរតមែតគណៈកមម ធករអចៃរនតយៃនរដឋសភ។

ជមយគន េនះែដរ គណៈកមម ធករអចៃរនតយរដឋសភ កគបញឈបករអនវតតកររបគលអភយឯកសទធ មករបករ យេ យខលនឯងថ កររបគលអភយឯកសទធវញ គេធវើ មនតវធៃនករដក។ ែតរតវពរងងករអនវតតមរ ១៥ នង១៦ ៃនចបបសតពលកខនតកៈត ង រសតែដលធនដលករបនអភយឯកសទធសភមកវញ េ យសវយរបវតតចេពះត ង រសត

ែដលគម នេទស ឬរពះម ក រតេលើកែលងេទស។

ត ករេសើេរ ើបណត ងចសៗរបឆងត ង រសតជទស

េនខណៈនតកលទ ៤េនះ ជនតកលមយែដលអភយឯកសទធសភរតវបនផយរសយនងេលើក (ពយរ) មករេសនើសរបសត ករកនងបណត ងែដលេកើតេចញពករបេញចញមតេនះ នេពលថមៗេនះត ករ ជធនភនេពញ បនេសើេរ ើបណត ងចសៗរបឆងនងត ង រសតចននពររប េហើយែដល ចនងឈនដលករេសនើេលើកអភយឯកសទធជបនតេទៀត។

ត ង រសតទងពររបគ អនកត ង រសតមណឌ លៃរពែវង ជ បច មកពគណបក សមរង នងអនកត ង រសតមណឌ លកពងចម កម សខ របធនគណបក សទធមនស ។ផទយពករអនវតតមនៗ ត ករបនេកះេ អនកត ង រសតទងពរេនះមនបនអនវតតនតវធែដលេសនើឲយសភេលើកអភយឯកសទធជមនេនះេទ។

អនកត ង រសត ជ បច រតវបនត ករេកះេ ឲយមកចលរមសវនករេនៃថងទ២៩ែខកញញ េនត កររកងភនេពញ មករេចទរបកនពបទបរ រេករ តរពះអងគមច ស នេ តតម រណឫទធ កលពឆន ២០០៤ ទកទននងបេញចញមត របសេ កថ រពះអងគមច សនេ តតមរណឫទធ ែដលេពលេនះជរបធនគណបក ហវនសនបចបនទទលយនតេ ះពរេរគ ងពគណបក របជជនកមពជេដើមបបេងកើតរ ឋ ភបលចរមះជមយគណបក របជជនកមពជ ។ េនកនងឆន ២០០៥ រដឋសភកបនរបជេលើកអភយឯកសទធសភរបសអនកត ង រសត ជ បច ផងែដរេដើមបេបើកផលវឲយត ករេចទរបកន។ កបែនតេនេដើមឆន ២០០៦ កមនករសរមបសរមលែផនកនេយបយ េហើយមច សបណត ងកដកពកយបណត ងវញេ យត ករមនបនេបើកសវនករេទ េហើយអនកត ង រសត ជ បច ករតវបនរដឋសភផតលអភយឯកសទធសភមកវញែដរេនកនងឆន ២០០៦េនះ មរយៈករេបះេឆន ត េហើយកបនបនតឈរេឈម ះជត ង រសតបនតេទៀតេនឆន ២០០៨។ ករសេងកតឃញថ េនកនងករផតលអភយឯកសទធសភដលអនកត ង រសត ជ បច កនងឆន ២០០៦េនះ មនមនពតមនសតពរបតកមមរបសត ករ ជធនភនេពញជវញករផតលអភយឯកសទធវញេនះេទ។

កបែនត េនែខកញញ ឆន ២០១០ េនះ អនកត ង រសត ជ បច ករតវបនត ករបនតេចទរបកន េហើយេកះេចលត ករេដើមបេធវើសវនករ។

អនកវភគខលះយលថ ករេកះេ អនកត ង រសត ជ បច ក កបងហ ញពភពមនសសងវ កគន ៃនមរ ៨០ ៃនរដឋធមនញញែដលកណតថ អនកត ង រសតែដលមនអភយឯកសទធមនរតវបនទទលករេចទរបកន។

ដចេនះ ករេចទរបកនអនកត ង រសត ជ បច គរែតរតវរលតេទវញេនេពល រដឋសភផតលអភយឯកសទធសភដលអនកត ង រសតរបេនះវញ ងពឆន ២០០៦។

មរ ១៤ ចនចទ ៧ ៃន កតកសញញ អនតរជតសតព សទធពលរដឋ នងសទធនេយបយបនកណតថ គន នជនមន ករតវយកមកេចទរបកន ឬយកមកផតនទ េទស រជថមេឡើយ ចេពះបទេលមើសែដលបនផតនទ េទសជ ថ ពរ ឬបនេលើកែលងេទសរសប មចបប នងនតវធរពហមទណឌ របសរដឋនមយៗរចេហើយ។

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 9

ចែណកអនកត ង រសត កម សខ េនចងែខ ស រតវវបនត ករេកះឲយចលខលនេឆលើយបភល េដើមប កសរកនងបណត ង ងពឆន ២០០៦ ជវញកររេ ភេលើេសចកតទកចតត នងករេរបើរបសឯក រែកលងកល យេនេពលែដលអនកត ង រសតរបេនះេនជរបធនមជឈមណឌ លសទធមនស កមពជ។

ករេសើេរ ើករេចទរបកនអនកត ង រសតេឡើងវញេនះ បនបងកជចមងលថ េតើករេសើេរ ើបណត ងេនះមនននន ករនេយបយែដរឬេទ ជពេសសករេសើេរ ើ នងេកះេ អនកត ង រសត ជ បច េនខណៈែដលរបធនគណបក េនះកពងែតមនជេមល ះជមយ ជរ ឋ ភបល?

មនករេលើកេឡើងថ ករេសើេរ ើេនះ ជករអនវតតរបសត ករេដើមបបញច បសណេរឿងែដលមនទនចប មរយៈករេធវើសវនករ។

អនកត ង រសតរសតចងបេងកើតរកមត ង រសតរសត

េនកនងែខកញញ មនករជបជគន រ ងរសតជថន កដកនកនងរបេទស នងេរករបេទសមយចននេនកនងសកខ សដព េគលករណសហស វតយរសដពករសេរមចឱយបនេគលេ អភវឌ នសហស វតយរទ៣េនឆន ២០១៥ េដើមបសេរចឱយមន រសដចលរមេនកនងវសយនេយបយឱយបនេរចើន េ យកនងេនះមនករជរញឱយមនករបេងកើតរកមត ង រសតរសតផងែដរែដលទទល គ លេ យរដឋសភខលនឯងផទ លេដើមបេលើកកមពសករងរ នងករពរផលរបេយជនរសត។

អនកត ង រសតរសតមកពគណបក កនអ ច នងគណបក ជទស កបងហ ញករគរទចេពះករបេងកើតរកមតង រសតរសត កនងេគលបណងករពរផលរបេយជនរសត កបែនតករសេងកតេឃើញថ ននន ករនេយបយ កេធវើឲយតង រសតកនងគណបក ទងពរេនះពបកេធវើករជមយគន ។

អនកត ង រសតរសតគណបក កនអ ចេលើកេឡើងថ ត ង រសតរសតគណបក របឆងមនសហករេធវើករជមយខលន ខណៈែដលត ង រសតរសតគណបក របឆងថ មនករេរ ើសេអើងចេពះខលនេនេពលចះអនវតតករងររមគន ។

អនកត ង រសត េ ក េខង មណឌ លភនេពញមកពគណបក កនអ ចរបជជនកមពជបនេលើកេឡើងកនងឱកសសកខ ខងេលើថ “សភនងខញ បចចបបននមនករលបក ស ចេពះករចលរមរបសរសដ េ យេយើងសថតេនកនងគណបក កនអ ច ជរសដមនមតភគេរចើន កនងសភ េធវើអមយៗចងឱយេគចលរមទងអសគន ែតករេឃើញេគចលរម

សពគណបក ែដលមនសេលងភគតចេនកនងសភ េរពះខញមនបញហ ថអេញជ ើញេគមក អតែដរេគចលរមផង។” េទះបយង អនកត ង រសតគណបក សមរង មណឌ លេសៀម ប ែក សវណណរតន បនេលើកេឡើងពករមនឲយតៃមលដលត ង រសតរសតមកពគណបក សេមលងភគតចថ “គម នតមល ភព។ ខញធល បបនចលរមជមយរកមរសដគណៈកមមករ

មេខតដមយចននេទែចកអ យ។ េធវើសនទរកថ ឱយរបធនរកមមនសទឋនយយ។ របធនមកពគណបក កនអ ចេទៀត េហើយេយើងេទបនអងគយលអេមើល ករចតែចងមនេសមើភព។”

អនកត ង រសតរបេនះមនមនជេនឿចតដថ រកមត ង រសតរសត េបើេទះបជរតវបនបេងកើតនងមនេជគជយកនងករេធវើករសហករេដើមបករពរផលរបេយជនរសដបនេនះែដរ េ យបងហ ញថ “កនលងមករសដគន ឯង ធល បេលើកៃដដកអភយឯកសទឋគន ឯង។ មយងេទៀតរសដេនកនងគណបក កនអ ចមន នេចញមខអនដ គមនជយរសដគន ឯងដចករណេ កជទវ មរ សខហរផង។” រកមត ង រសដរសដបេងកើតេឡើងេដើមបជរញឱយរសដមនអ ច នងេលើកទកចតដេដើមបចលរមកនងករសេរចចតដថន កជត តបន នងជរញឱយរសដកនែតមនភពកល នកនងករសែដងមតរបសខលន េ យមនមនករគបសងកត េហើយរដឋសភគរមនចែណកថវក នងយនដករេដើមបសរលកនងករេធវើយង េដើមបបផសឱយរសដេធវើសកមមភពធៗថន កជត។

ឃល េមើលសភ នង ត ង រសដ ែខកកក - កញញ ២០១០ ទពរ 10 គណបក រ យ សនៈត ង រសតបតបង

ភពជត ងរបជពលរដឋរបសអនកត ង រសត កនែតេខ យែថមេទៀត បនទ ប ពរកមរបក ធមមនញញែដលជ

ថ បនបករ យចបបកពល បនបករ យសណររបសអនកត ង រសតទកទងនងភពត ងេនះថ សមជកភព

សភនងរតវបតបង េបើសនជគណបក នេយបយែដលអនកត ង រសតជសមជកេនះរតវបនរ យ។

ករបករ យេនះ ជករេឆលើយតបេទនងសណររបសអនកត ង រសត េ ន មកពគណបក ជតនយម [អតត

គណបក នេ តតម រណឫទធ] ែដលចងរចបចបញច លគន ជមយគណបក ហវនសនបច េទរកមរបក ធមមនញញបករ យមរ

៣៦ ៃនចបបសតពគណបក នេយបយ េនេពលគណបក នេយបយរមបញច លគន េតើសមជកសភនងបតបង សនៈែដរ

ឬេទ?

មយងេទៀត ចបបេបះេឆន តកបនចងសមជកភពអនកត ង រសតេទនងគណបក នេយបយែដលបននយថ

ត ង រសត ែដលបតសមជកភពពគណបក នេយបយេនះសមជកសភករតវបតបងផងែដរ។

ករបករ យរបសររកមរបក ធមមនញញ កមនបនឆលះបញច ងកនងរកបខណឌ ធមមនញញភព នងេគលករណសខន

ភពជត ងរបសអនកត ង រសត េរពះថរដឋធមមនញញមនបននយយថត ង សតរគេសមើត ងគណបក េនះេទ។

ករបករ យរបសរកមរបក ធមមនញញេទេលើមរ ៣៦ េនះ ែដលតរមវឲយអសនៈរបសគណបក នេយបយជប

េឆន តរតវរ យេនេពល ១) គណបក នេយបយ ែដលបញច លខលនជមយគណបក េផ ងេទៀត ត ង រសតគណបក

ែដលេទចលរមជមយេគនងរតវបតបងអសនៈែដលបនមកពករជបេឆន តទងអស ឬ២) របសនេបើគណបក បញច លគន

េហើយ បេងកើតជគណបក ថម េនះគណបក េដើមបនរបកសរ យ េនះអនកត ង រសតរបសខលនរតវបតបងអសនៈែដល

បនមកពករេបះេឆន តទងអស។

ករបករ យេនះ រតវបនអនកវភគខលះយលថ កចងរពមនដលគណបក ជទសទង យែដលមនបណងរម

បញច លគន បេងកើតគណបក េផ ង េដើមបរបកតរបែជងករេបះេឆន តពគណបក កនអ ច ឬគណបក េនះរតវបនរ យ

េ យ លរកម ឬ លដករបសត ករ ចនងឈនដលករបតបង សនៈេនរដឋសភ រពទធសភ នងរកមរបក

ថន កេរកមជត េហើយកបនបងហ ញឲយេឃើញយងចបសនវេចតនរបែហស ឬចេនល ះសរមបបករ យ ពភពមនរបរកតៃន

បញញតតទង យែដលបន កែតង នងអនមតេឡើងេដើមប កគនប រតបនតងភពជត ង។

ខមែរហវលយលេឃើញថ េដើមបធនដលេគលករណរបសរដឋធមនញញ ជពេសសេគរពដលមរ ៧៧ ែដលកណតថ អនកត ង រសតជត ងរបជពលរដឋទទងរបេទស សមជកសភគរេធវើវេ ធនកមមចបបេបះេឆន តេ យមនរតវចងសមជកសភពអនកត ង រសតេទនងគណបក នេយបយ នងេធវើវេ ធនកមមមរ ៣៦ ៃនចបបសតពគណបកនេយបយ េ យបញជ កឲយចបសថ គណបក ែដលរ យ ឬបញច លជមយគណបក ដៃទេទៀត នងមនរតវបតបងអសនៈរបសខលនេនះេទ រហតដលចប ណតតរបសខលន។