ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС И СУБЈЕКТИ НА

ГРАЃАНСКОПРАВНИОТ ОДНОС

ПОИМ НА ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС

ГРАЃАНСКОПРАВНИОТ ОДНОС Е ОПШТЕСТВЕН ОДНОС КОЈ НАСТАНУВА ВО ПРОМЕТОТ ВО КОЈ НЕГОВИТЕ СУБЈЕКТИ ГИ ОСТВАРУВААТ СВОИТЕ ПРАВА И ОБВРСКИ ВРЗ ОСНОВА НА НАЧЕЛАТА НА СЛОБОДНА ДИСПОЗИЦИЈА,

ЕДНАКВОСТ НА СТРАНИТЕ, ПРЕНОСЛИВОСТ НА ПРАВАТА И ИМОТНА САНКЦИЈА ЗА

ПРЕКРШУВАЊЕ НА ОБВРСКИТЕ

СОДРЖИНА НА ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС

ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС

ГРАЃАНСКИ СУБЈЕКТИВНИ

ПРАВА

ГРАЃАНСКИ СУБЈЕКТИВНИ

ОБВРСКИ

ВИДОВИ ГРАЃАНСКОПРАВНИ ОДНОСИ

• СТВАРНО-ПРАВНИДЕЈСТВУВА ERGA OMNES

• ОБЛИГАЦИОНО-ПРАВНИДЕЈСТВУВА INTER PARTES

• ИНТЕЛЕКТУАЛНО-ПРАВНИДЕЈСТВУВА ERGA OMNES

• НАСЛЕДНО-ПРАВНИ– ДЕЈСТВУВА ERGA OMNES ИЛИ INTER PARTES

ОПШТИ УСЛОВИ ЗА НАСТАНУВАЊЕ НА ГРАЃАНСКОПРАВНИОТ ОДНОС

ГРАЃАНСКОПРАВЕНОДНОС

СУБЈЕКТИ НА ОДНОСОТ

ОБЈЕКТ НА ОДНОСОТ

ПРАВЕНФАКТ

ПРИМЕРИ ЗА ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС

• СО ДОГОВОРОТ ЗА ПРОДАЖБА ПРОДАВАЧОТ СЕ ОБВРЗУВА ПРЕДМЕТОТ ШТО ГО ПРОДАВА ДА МУ ГО ПРЕДАДЕ НА КУПУВАЧОТ ТАКА ШТО КУПУВАЧОТ ДА СТЕКНЕ ПРАВО НА СОПСТВЕНОСТ, А КУПУВАЧОТ СЕ ОБВРЗУВА ДА МУ ЈА ПЛАТИ НА ПРОДАВАЧОТ ЦЕНАТА (ЧЛЕН 442/1, ЗОО)

• СОПСТВЕНИКОТ ИМА ПРАВО СВОЈАТА СТВАР ДА ЈА ДРЖИ, ЦЕЛОСНО ДА ЈА КОРИСТИ И ДА РАСПОЛАГА СО НЕА ПО СВОЈА ВОЛЈА, ДОКОЛКУ ТОА НЕ Е СПРОТИВНО НА ЗАКОН ИЛИ НА НЕКОЕ ПРАВО НА ДРУГО ЛИЦЕ. СЕКОЈ Е ДОЛЖЕН ДА СЕ ВОЗДРЖУВА ОД ПОВРЕДИ НА ПРАВОТО НА СОПСТВЕНОСТ НА ДРУГО ЛИЦЕ (ЧЛЕН 8, ЗСДСП)

ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС И ПРАВНА СИЛА

• ЗА РАЗЛИКА ОД ГРАЃАНСКОПРАВНИОТ ОДНОС ПРАВНАТА СИЛА Е МОЖНОСТ НА СУБЈЕКТОТ НА ГРАЃАНСКОТО ПРАВО СО ЕДНОСТРАНА ИЗЈАВА НА ВОЉА ДА ПРЕДИЗВИКА– НАСТАНУВАЊЕ– ПРЕСТАНУВАЊЕ ИЛИ– ПРОМЕНА НА ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС

ПРИМЕРИ ЗА ПРАВНА СИЛА

• ДОГОВОРНАТА СТРАНА ВО ЧИЈ ИНТЕРЕС Е УСТАНОВЕНА РУШЛИВОСТ МОЖЕ ДА БАРА ДОГОВОРОТ ДА СЕ ПОНИШТИ (ЧЛЕН 104/1, ЗОО)

• АКО ПРОДАВАЧОТ НЕ ИЗВРШИ ВО РАЗУМЕН РОК ПОПРАВКА ИЛИ ЗАМЕНА НА ПРЕДМЕТОТ, КУПУВАЧОТ МОЖЕ ДА ГО РАСКИНЕ ДОГОВОРОТ ИЛИ ДА ЈА НАМАЛИ ЦЕНАТА И ДА БАРА НАДОМЕСТ НА ШТЕТАТА (ЧЛЕН 492, ЗОО)

ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС И ПРАВНА СОСТОЈБА

• ЗА РАЗЛИКА ОД ГРАЃАНСКОПРАВНИОТ ОДНОСТ, ПРАВНАТА СОСТОЈБА Е ЗБИР ОД ПРАВНИ ФАКТИ (ОКОЛНОСТИ) КОИ ТЕЖНЕАТ КОН СОЗДАВАЊЕТО НА ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС, НО НЕДОСТАСУВА УШТЕ ЕДЕН ПРАВЕН ФАКТ КАКО ОВОЈ ОДНОС БИ НАСТАНАЛ

ПРИМЕРИ ЗА ПРАВНА СОСТОЈБА

• СОВЕСНИОТ И ЗАКОНИТ ДРЖАТЕЛ НА ПОДВИЖНА СТВАР, НА КОЈА ДРУГ ИМА ПРАВО НА СОПСТВЕНОСТ, СТЕКНУВА ПРАВО НА СОПСТВЕНОСТ НА ТАА СТВАР СО ОДРЖУВАЧКА ПО ИСТЕКОТ НА ВРЕМЕ ОД ТРИ ГОДИНИ (ЧЛЕН 124/1, ЗСДСП)

• СОВЕСНИОТ И ЗАКОНИТ ДРЖАТЕЛ НА НЕДВИЖНА СТВАР НА КОЈА ДРУГ ИМА ПРАВО НА СОПСТВЕНОСТ, СТЕКНУВА ПРАВО НА СОПСТВЕНОСТ НА ТАА СТВАР СО ОДРЖУВАЧКА, ПО ИСТЕКОТ НА ВРЕМЕ ОД ДЕСЕТ ГОДИНИ (ЧЛЕН 124/3, ЗСДСП)

ПОИМ НА СУБЈЕКТИ НА ГРАЃАНСКОПРАВНИОТ ОДНОС

СУБЈЕКТИ НА ГРАЃАНСКОПРАВНИОТ ОДНОС СЕ ФИЗИЧКИ И ПРАВНИ ЛИЦА КОИ ИМААТ СООДВЕТНА ПРАВНА,

ДЕЛОВНА И ДЕЛИКТНА СПОСОБНОСТ ДА СЕ БИДЕ НОСИТЕЛ НА

ГРАЃАСНСКИ СУБЈЕКТИВНИ ПРАВА И ОБВРСКИ

ФИЗИЧКИ ЛИЦА

• ПРАВНА СПОСОБНОСТ

• ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ

• ДЕЛИКТНА СПОСОБНОСТ

• АТРИБУТИ

ШТО ПОДРАЗБИРАМЕ ПОД ФИЗИЧКО ЛИЦЕ?

• ФИЗИЧКО ЛИЦЕ Е СЕКОЈ ЖИВ ЧОВЕК• БЕЗ ОГЛЕД НА ПОЛОТ, РАСАТА, ВОЗРАСТА, ОБРАЗОВАНИЕТО, СОЦИЈАЛНАТА СОСТОЈБА ИЛИ ПОЛИТИЧКОТО УБЕДУВАЊЕ

ШТО Е ТОА ПРАВНА СПОСОБНОСТ?

• ПРАВНАТА СПОСОБНОСТ Е АПСТРАКТНА ПРАВНА МОЖНОСТ ЕДНО ФИЗИЧКО ЛИЦЕ ДА БИДЕ НОСИТЕЛ НА ГРАЃАНСКИ СУБЈЕКТИВНИ ПРАВА И ОБВРСКИ

• ПРАВНАТА СПОСОБНОСТ НА СИТЕ ФИЗИЧКИ ЛИЦА Е ОПШТА И ПОТПОЛНА!!!

КАКО СЕ СТЕКНУВА ПРАВНАТА СПОСОБНОСТ?

• ПРАВНАТА СПОСОБНОСТ СЕ СТЕКНУВА СО МОМЕНТОТ НА РАЃАЊЕ

• ДЕТЕТО МОРА ДА Е ЖИВОТОСПОСОБНО• ПОВЕЌЕ НЕ Е РЕЛЕВАНТНА ОКОЛНОСТА ДАЛИ ДЕТЕТО Е ЧОВЕКОЛИКО!!!

• NASCITURUS PRO IAM NATO HABETUR, QUOTIENS DE COMODO EIUS AGITUR

ПРЕСТАНОК НА ПРАВНАТА СПОСОБНОСТ

1. СМРТ НА ЛИЦЕТО ПРЕСТАНОК НА РАБОТАТА НА МОЗОКОТ

2. ПРОГЛАСУВАЊЕ НА ИСЧЕЗНАТА ЛИЦЕ ЗА УМРЕНО

НА НАЧИН И ПОД УСЛОВИ ПРЕДВИДЕНИ СО ЗАКОНОТ ЗА ВОНПРОЦЕСНАТА ПОСТАПКА

КОИ СЕ УСЛОВИТЕ ЗА ПРОГЛАСУВАЊЕ НА ИСЧЕЗНАТО ЛИЦЕ ЗА УМРЕНО?

• СУДОТ ЌЕ ГО ПРОГЛАСИ ЗА УМРЕНО ЛИЦЕТО:1)ЗА ЧИЈ ЖИВОТ ВО ПОСЛЕДНИТЕ ПЕТ ГОДИНИ НЕМАЛО НИКАКВИ

ВЕСТИ, А ОД ЧИЕ РАЃАЊЕ ПОМИНАЛЕ НАЈМАЛКУ ШЕЕСЕТ ГОДИНИ;

2)ЗА ЧИЈ ЖИВОТ ВО ПОСЛЕДНИТЕ ПЕТ ГОДИНИ НЕМАЛО НИКАКВИ ВЕСТИ, А ЗА КОЕ МОЖЕ ДА СЕ ВЕРУВА ДЕКА ПОВЕЌЕ НЕ Е ЖИВО;

3)ШТО ИСЧЕЗНАЛО ВО БРОДОЛОМ, СООБРАЌАЈНА НЕСРЕЌА, ПОЖАР, ПОПЛАВА, ЗЕМЈОТРЕС ИЛИ ВО ДРУГА НЕПОСРЕДНА СМРТНА ОПАСНОСТ, А ЗА ЧИЈ ЖИВОТ НЕМАЛО НИКАКВИ ВЕСТИ НАЈМАЛКУ ШЕСТ МЕСЕЦИ ОД ДЕНОТ КОГА ПРЕСТАНАЛА ОПАСНОСТА;

4)ШТО ИСЧЕЗНАЛО ЗА ВРЕМЕ НА ВОЕНА СОСТОЈБА, А ЗА ЧИЈ ЖИВОТ НЕМАЛО НИКАКВИ ВЕСТИ ЕДНА ГОДИНА ОД ДЕНОТ КОГА ПРЕСТАНАЛЕ НЕПРИЈАТЕЛСТВАТА. (ЧЛЕН 81, ЗВП)

ШТО Е ТОА ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ?

• ДЕЛОВНАТА СПОСОБНОСТ Е СПОСОБНОСТ НА ФИЗИЧКИТЕ ЛИЦА СО ИЗЈАВА НА ВОЉА ДА ПОСТИГНУВААТ ПРАВНО РЕЛЕВАНТНИ ПОСЛЕДИЦИСКЛУЧУВАЊЕ ДОГОВОРИСОСТАВУВАЊЕ ТЕСТАМЕНТ ИТН.

КАКО СЕ СТЕКНУВА ДЕЛОВНАТА СПОСОБНОСТ?

• ПОТОЈАТ ДВА УСЛОВА ЗА СТЕКНУВАЊЕ НА ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ1) 18 ГОДИНИ2) ПСИХОФИЗИЧКО ЗДРАВЈЕ

• ДЕЛОВНАТА СПОСОБНОСТ ПОСТОИ СЕ ДОДЕКА НА ЛИЦЕТО НЕ МУ БИДЕ ОДЗЕМЕНА СО ПРАВОСИЛНА ОДЛУКА ВО ВОНПАРНИЧНА ПОСТАПКА

ФИЗИЧКИТЕ ЛИЦА МОЖАТ ДА БИДАТ:

ПОТПОЛНО ДЕЛОВНО СПОСОБНИ

ДЕЛУМНО (ОГРАНИЧЕНО)ДЕЛОВНО СПОСОБНИ

ЦЕЛОСНО ДЕЛОВНОНЕСПОСОБНИ

ЦЕЛОСНО ДЕЛОВНО НЕСПОСОБНИ ЛИЦА

• ПОМЛАДИТЕ МАЛОЛЕТНИЦИ (ПОД 14 ГОДИНИ) СЕ ЦЕЛОСНО ДЕЛОВНО НЕСПОСОБНИ

• НИВНИТЕ ПРАВНИ ДЕЛА СЕ АПСОЛУТНО НИШТОВНИ (НЕМААТ ПРАВНО ДЕЈСТВО)

ДЕЛУМНО ДЕЛОВНО СПОСОБНИ ЛИЦА

• ПОСТРИТЕ МАЛОЛЕТНИЦИ (14-18 ГОДИНИ) И ЛИЦАТА НА КОИ ВО ВОНПРОЦЕСНА ПОСТАПКА ИМ Е ОГРАНИЧЕНА ДЕЛОВНАТА СПОСОБНОСТ СЕ ДЕЛУМНО ДЕЛОВНО СПОСОБНИ

• НИВНИТЕ ПРАВНИ ДЕЛА СЕ ПОЛНОВАЖНИ СО ПРЕТХОДНА ИЛИ ДОПОЛНИТЕЛНА СОГЛАСНОСТ НА ЗАКОНКИОТ ЗАСТАПНИК– ВО СПРОТИВНО, НИВНИТЕ ПРАВНИ ДЕЛА СЕ РЕЛАТИВНО НИШТОВНИ (РУШЛИВИ)

ЦЕЛОСНО ДЕЛОВНО СПОСОБНИ ЛИЦА

• ЛИЦАТА НАД 18 ГОДИНИ ИМААТ ОПШТА И ПОТПОЛНА ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ– ОПШТА – МОЖАТ ДА ГИ СКЛУЧУВААТ СИТЕ ПРАВНИ ДЕЛА– ПОТПОЛНА – НЕ ИМ Е ПОТРЕБНО ОДОБРЕНИЕ НА ЗАКОНСКИ ЗАСТАПНИК

• ПО ИСКЛУЧОК, АКО ЛИЦЕ СО 16 ГОДИНИ СКЛУЧИ БРАК, А ТОА ГО СТОРИ СО ОДОБРЕНИЕ НА СУДОТ ВО ВОНПАРНИЧНА ПОСТАПКА – ИСТОТО СЕ СТЕКНУВА СО ПОТПОЛНА ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ

КОИ СЕ УСЛОВИТЕ ЗА ДАВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА СКЛУЧУВАЊЕ НА БРАК?

• НАДЛЕЖНИОТ СУД МОЖЕ, ВО ВОНПРОЦЕСНА ПОСТАПКА, ДА ДОЗВОЛИ СКЛУЧУВАЊЕ НА БРАК НА ЛИЦЕ КОЕ НАПОЛНИЛО 16 ГОДИНИ ОД ЖИВОТОТ АКО УТВРДИ ДЕКА ТОА ДОСТИГНАЛО ТЕЛЕСНА И ДУШЕВНА ЗРЕЛОСТ ПОТРЕБНА ЗА ВРШЕЊЕ НА ПРАВАТА И ДОЛЖНОСТИТЕ ШТО НАСТАНУВААТ ВО БРАКОТ, А ПО ПРЕТХОДНО ПРИБАВЕНО МИСЛЕЊЕ ОД ЗДРАВСТВЕНА УСТАНОВА И УКАЖАНА СТРУЧНА ПОМОШ ВО ЦЕНТАРОТ ЗА СОЦИЈАЛНА РАБОТА (ЧЛЕН 16/2, ЗС)

• СО СТАПУВАЊЕ ВО БРАК МАЛОЛЕТНОТО ЛИЦЕ СЕ ЗДОБИВА СО ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ (ЧЛЕН 93/2, ЗС)

ШТО Е ТОА ДЕЛИКТНА СПОСОБНОСТ?

• ДЕЛИКТНАТА СПОСОБНОСТ Е СПОСОБНОСТ НА ФИЗИЧЛКОТО ЛИЦЕ ДА ОДГОВАРА ЗА ПОСЛЕДИЦИТЕ НА СВОИТЕ ПОСТАПКИ ДОКОЛКУ СО ИСТИТЕ НА ДРУГ МУ ПРИЧИНИ НЕКАКВА ШТЕТА, НЕЗАВИСНО ОД ТОА ДАЛИ ПРИТОА ПОСТОИ И КРИВИЧНА ОДГОВОРНОСТ

КОГА СЕ СТЕКНУВА ДЕЛИКТНАТА СПОСОБНОСТ?

(1) МАЛОЛЕТНИК ДО НАПОЛНЕТА СЕДМА ГОДИНА НЕ ОДГОВАРА ЗА ШТЕТАТА ШТО ЌЕ ЈА ПРИЧИНИ.

(2) МАЛОЛЕТНИК ОД НАПОЛНЕТА СЕДМА ГОДИНА ДО НАПОЛНЕТА ЧЕТИРИНАЕСЕТА ГОДИНА НЕ ОДГОВАРА ЗА ШТЕТА, ОСВЕН АКО СЕ ДОКАЖЕ ДЕКА ПРИ ПРИЧИНУВАЊЕТО НА ШТЕТАТА БИЛ СПОСОБЕН ЗА РАСУДУВАЊЕ.

(3) МАЛОЛЕТНИК СО НАПОЛЕТИ ЧЕТИРИНАЕСЕТ ГОДИНИ ОДГОВАРА СПОРЕД ОПШТИТЕ ПРАВИЛА ЗА ОДГОВОРНОСТ ЗА ШТЕТА.

(ЧЛЕН 147, ЗОО)

АТРИБУТИ НА ФИЗИЧКИТЕ ЛИЦА

ДРЖАВЈАНСТВО

ИМЕЖИВЕАЛИШТЕ/

ПРЕСТОЈУВАЛИШТЕ

• АТРИБУТИТЕ НА ФИЗИЧКИТЕ ЛИЦА СЛУЖАТ ЗА НИВНА ИНДИВИДУАЛИЗАЦИЈА (РАЗЛИКУВАЊЕ) ОД ДРУГИТЕ ФИЗИЧКИ ЛИЦА

ПРАВНИ ЛИЦА

• ПРАВНА СПОСОБНОСТ

• ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ

• ДЕЛИКТНА СПОСОБНОСТ

• АТРИБУТИ

ШТО ПОДРАЗБИРАМЕ ПОД ПРАВНО ЛИЦЕ?

• ПРАВНОТО ЛИЦЕ Е ОРГАНИЗИРАН ЗБИР НА ЛУЃЕ КОЈ ИМА СВОЈ ИМОТ ПОТРЕБЕН ЗА ОСТВАРУВАЊЕ НА НЕКОЈА ОПШТЕСТВЕНО ДОПУШТЕНА ЦЕЛ И НА КОЕ ПРАВНИОТ ПОРЕДОК МУ ГО ПРИЗНАВА ТОА СВОЈСТВО

КОНСТИТУТИВНИ ЕЛЕМЕНТИ НА ПРАВНОТО ЛИЦЕ

ОРГАНИЗАЦИОНО ЕДИНСТВО

ДРЖАВНО ПРИЗНАНИЕ

ИМОТ

ДОЗВОЛЕНАЦЕЛ

НАСТАНУВАЊЕ НА ПРАВНИТЕ ЛИЦА

• СИСТЕМ НА ПРИЈАВА НАСТАНУВА ВО МОМЕНТОТ НА ПОДНЕСУВАЊЕ НА ПРИЈАВА ДО НАДЛЕЖНИОТ ОРГАН

• СИСТЕМ НА ОДОБРЕНИЕ (КОНЦЕСИЈА) НАСТАНУВА СО ОДОБРЕНИЕ НА ДРЖАВНИОТ ОРГАН ОТКАКО ОВОЈ ЌЕ ЈА ОЦЕНИ ЦЕЛИСХОДНОСТА НА ОСНОВАЊЕТО

• НОРМАТИВЕН СИСТЕМ НАСТАНУВА СО ОДЛУКА НА ДРЖАВЕН ОРГАН КОЈ Е ДОЛЖЕН ДА ГО ПРИЗНАЕ ПРАВНОТО ЛИЦЕ КОЕ ГИ ИСПОЛНУВА ЗАКОНСКИТЕ УСЛОВИ ЗА ОСНОВАЊЕ

ОВОЈ СИСТЕМ ПОСТОИ И ВО НАШЕТО ПРАВО

ВИДОВИ ПРАВНИ ЛИЦА

• СПОРЕД ВНАТРЕШНАТА СТРУКТУРА1) ЗДРУЖЕНИЈА

2) УСТАНОВИ

• СПОРЕД ЦЕЛТА1) КОМЕРЦИЈАЛНИ

2) НЕКОМЕРЦИЈАЛНИ

ЗДРУЖЕНИЈА(UNIVERSITAS PERSONARUM)

• ЛИЦА ЗДРУЖЕНИ ПОРАДИ ОСТВАРУВАЊЕ НА ЗАЕДНИЧКА ЦЕЛ

• МОЖАТ ДА БИДАТ– АЛТРУИСТИЧКИ И ЛУКРАТИВНИ– ПЕРСОНАЛНИ И КОРПОРАТИВНИ– ЕДНОЧЛЕНИ И ПОВЕЌЕЧЛЕНИ

УСТАНОВИ(UNIVERSITAS BONORUM)

• УСТАНОВАТА Е ПРАВНО ЛИЦЕ КОЕ СО СВОЈОТ ИМОТ ВРШИ ДЕЈНОСТ ВО ИНТЕРЕС НА КОРИСНИЦИТЕ КОИ НЕ СЕ ЧЛЕНОВИ НА УСТАНОВАТА, А ЧИВА ЦЕЛ ЈА ОДРЕДУВА ОСНОВАЧОТ

• РАЗЛИКУВАМЕ– ЗАДУЖБИНИ– ФОНДАЦИИ– ФОНДОВИ

КОМЕРЦИЈАЛНИ ПРАВНИ ЛИЦА• ТРГОВСКОТО ДРУШТВО Е ПРАВНО ЛИЦЕ ВО КОЕШТО ЕДНО ИЛИ ПОВЕЌЕ ЛИЦА ВЛОЖУВААТ ПАРИ, СТВАРИ ИЛИ ПРАВА ВО ИМОТ ШТО ГО КОРИСТАТ ЗА ЗАЕДНИЧКО РАБОТЕЊЕ И ЗАЕДНИЧКИ ЈА ДЕЛАТ ДОБИВКАТА И ЗАГУБАТА ОД РАБОТЕЊЕТО, ТРГОВСКОТО ДРУШТВО САМОСТОЈНО ТРАЈНО ВРШИ ДЕЈНОСТ, ЗАРАДИ ОСТВАРУВАЊЕ ДОБИВКА (ЧЛЕН 19, ЗТД)

• ТРГОВСКО ДРУШТВО, СПОРЕД ФОРМАТА, БЕЗ ОГЛЕД НА ТОА ДАЛИ ВРШИ ТРГОВСКА ИЛИ НЕКОЈА ДРУГА ДЕЈНОСТ, Е: 1) ЈАВНОТО ТРГОВСКО ДРУШТВО; 2) КОМАНДИТНОТО ДРУШТВО; 3) ДРУШТВОТО СО ОГРАНИЧЕНА ОДГОВОРНОСТ; 4) АКЦИОНЕРСКОТО ДРУШТВО И 5) КОМАНДИТНОТО ДРУШТВО СО АКЦИИ (ЧЛЕН 20/1, ЗТД)

НЕКОМЕРЦИЈАЛНИ ПРАВНИ ЛИЦА

• ОВИЕ ПРАВНИ ЛИЦА ФУНКЦИОНИРААТ ВО ИНТЕРЕС НА ЗАЕДНИЦАТА (АЛТРУИСТИЧКА ЦЕЛ)

• ВО ПРИНЦИП, ОВА СЕ ЈАНИТЕ УСТАНОВИ

ПРАВНА СПОСОБНОСТ НА ПРАВНИТЕ ЛИЦА

• РАЗЛИКУВАМЕ– ОПШТА ПРАВНА СПОСОБНОСТ – СПОСОБНОСТ ДА СЕ БИДЕ НОСИТЕЛ НА СИТЕ ПРАВА КАКО И ФИЗИЧКИТЕ ЛИЦА, ОСВЕН ОНИЕ КОИ СЕ КАРАКТЕРИСТИЧНИ ЗА ЧОВЕКОТ КАКО ЖИВО БИТИЕ

– СПЕЦИЈАЛНА ПРАВНА СПОСОБНОСТ – СПОСОБНОСТ ДА СЕ БИДЕ НОСИТЕЛ НА ПРАВА ВО РАМКИТЕ НА ЦЕЛТА ПОРАДИ КОЈА Е ОСНОВАНО (ULTRA VIRES ДОКТРИНА)

ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ НА ПРАВНИТЕ ЛИЦА

• СПОСОБНОСТ СО ИЗЈАВА НА ВОЉА НА ОРГАНИТЕ НА ПРАВНОТО ЛИЦЕ ДА СЕ ПРОИЗВЕДЕ ПРАВЕН ЕФЕКТ

• ПО ПРАВИЛО, ДЕЛОВНАТА СПОСОБНОСТ НА ПРАВНИТЕ ЛИЦА ОДГОВАРА НА НИВНАТА ПРАВНА СПОСОБНОСТ

КАКОВ Е СТАВОТ НА НАШЕТО ПРАВО?

(1) ПРАВНО ЛИЦЕ МОЖЕ ДА СКЛУЧУВА ДОГОВОРИ ВО ПРАВНИОТ ПРОМЕТ ВО РАМКИТЕ НА СВОЈАТА ПРАВНА СПОСОБНОСТ.

(2) ДОГОВОРОТ СКЛУЧЕН СПРОТИВНО НА ОДРЕДБАТА НА СТАВ (1) ОД ОВОЈ ЧЛЕН НЕМА ПРАВНО ДЕЈСТВО, ОСВЕН АКО ДРУГАТА СТРАНА ЗНАЕЛА ИЛИ МОЖЕЛА ДА ЗНАЕ ЗА ПРЕЧЕКОРУВАЊЕТО.

(3) СОВЕСНАТА СТРАНА МОЖЕ ДА БАРА НАДОМЕСТ НА ШТЕТАТА ШТО ЈА ПРЕТРПЕЛА ПОРАДИ СКЛУЧУВАЊЕ НА ДОГОВОР КОЈ НЕМА ПРАВНО ДЕЈСТВО.

(ЧЛЕН 46, ЗОО)

ДЕЛИКТНА СПОСОБНОСТ НА ПРАВНИТЕ ЛИЦА

• ТЕОРИЈА НА РИЗИК• ЗА ШТЕТА ШТО РАБОТНИКОТ ВО РАБОТАТА ИЛИ ВО ВРСКА

СО РАБОТАТА ЌЕ МУ ЈА ПРИЧИНИ НА ТРЕТО ЛИЦЕ ОДГОВАРА РАБОТОДАВЕЦОТ КАЈ КОЈ РАБОТЕЛ РАБОТНИКОТ ВО МОМЕНТОТ НА ПРИЧИНУВАЊЕТО НА ШТЕТАТА, ОСВЕН АКО ДОКАЖЕ ДЕКА РАБОТНИКОТ ВО ДАДЕНИТЕ ОКОЛНОСТИ ПОСТАПУВАЛ ОНАКА КАКО ШТО ТРЕБАЛО (ЧЛЕН 157/1, ЗОО)

• ПРАВНО ЛИЦЕ ОДГОВАРА ЗА ШТЕТА ШТО ЌЕ МУ ЈА ПРИЧИНИ НЕГОВ ОРГАН НА ТРЕТО ЛИЦЕ ВО ВРШЕЊЕТО ИЛИ ВО ВРСКА СО ВРШЕЊЕТО НА СВОИТЕ ФУНКЦИИ (ЧЛЕН 158/1, ЗОО)

АТРИБУТИ НА ПРАВНИТЕ ЛИЦА

ДРЖАВНА ПРИПАДНОСТ

ФИРМА СЕДИШТЕ

• АТРИБУТИТЕ НА ПРАВНИТЕ ЛИЦА СЛУЖАТ ЗА НИВНА ИНДИВИДУАЛИЗАЦИЈА (РАЗЛИКУВАЊЕ) ОД ДРУГИТЕ ПРАВНИ ЛИЦА

ИМОТ И ПРАВНИ ФАКТИ

ЗА ИМОТОТ ВО ГРАЃАНСКОТО ПРАВО

СПОРЕД КЛАСИЧНИТЕ ТЕОРИИ ИМОТОТ СЕ СОСТОИ ОД

• АКТИВА– СТВАРНИ ПРАВА– ПОБАРУВАЊА– ИМОТНИ ОВЛАСТУВАЊА ОД АВТОРСКО ПРАВО, СРОДНО ПРАВО И ПРАВО НА ИНДУСТРИСКА СОПСТВЕНОСТ

• ПАСИВА– ДОЛГОВИ

→РАЗЛИКАТА ПОМЕЃУ АКТИВАТА И ПАСИВАТА ГО ДАВА ИМОТНОТО САЛДО НА ЛИЦЕТО КОЕ МОЖЕ ДА БИДЕ ПОЗИТИВНО ИЛИ НЕГАТИВНО

МОДЕРНИ ГЛЕДИШТА НА ПОИМОТ ИМОТ

• ПОРАДИ МОЖНОСТА И ЛИЦЕТО КОИ ИМА ПАСИВНО САЛДО ДА СЕ СМЕТА ДЕКА ИМА ИМОТ– СОВРЕМЕНИТЕ ТЕОРИИ ИНСИСТИРААТ ДЕКА ИМОТОТ НА ЛИЦАТА СЕ СОСТОИ САМО ОД Т.Н. АКТИВА

– СО ОВА СЕ ИЗБЕГНУВА Т.Н. НЕГАТИВЕН ИМОТ, ОДНОСНО ИМОТО КАКО ПРАЗЕН ЏЕБ

– ОБВРСКИТЕ (ДОЛГОВИТЕ) НЕ СЕ ЕЛЕМЕНТ НА ИМОТОТ, ТУКУ ТОВАР НА ИМОТОТ

ПРАВНИТЕ ФАКТИ ВО ГРАЃАНСКОТО ПРАВО

ШТО СЕ ГРАЃАСКОПРАВНИ ФАКТИ?

• ГРАЃАНСКОПРАВЕН ФАКТ Е ОНОЈ ПРАВЕН ФАКТ ЗА КОЈ ГРАЃАНСКОТО ПРАВО ГО ВРЗУВА НАСТАНУВАЊЕТО, ПРОМЕНАТА ИЛИ ПРЕСТАНОКОТ НА ЕДЕН ГРАЃАНСКОПРАВЕН ОДНОС

• ОВОЈ ПРАВЕН ФАКТ ТРЕБА– ОБЈЕКТИВНО ДА ПОСТОИ И– ПРАВОТО ДА ГО ПРИЗНАЕ

ВИДОВИ ГРАЃАСКОПРАВНИ ФАКТИ

• ПРИРОДНИ НАСТАНИ – ПОСТОЈАТ НЕЗАВИСНО ОД ВОЉАТА НА ЧОВЕКОТ

• ЧОВЕКОВИ ДЕЈСТВИЈА– НАСТАНУВААТ СО ПОСРЕДСТВО НА ВОЛНИТЕ ДЕЈСТВИЈА НА ЧОВЕКОТ

ПРИРОДНИ НАСТАНИРАЃАЊЕ → СЕ СТЕКНУВА ПРАВНА СПОСОБНОСТ

ВОЗРАСТ → СЕ СТЕКНУВА ДЕЛОВНА СПОСОБНОСТ

СМРТ → ПРЕСТАНУВА ПРАВНАТА И ДЕЛОВНАТА СПОСОБНОСТ

ПРОТЕК НА РОК ОД ТРИ ГОДИНИ → СОВЕСНИОТ И ЗАКОНИТ ДРЖАТЕЛ НА ПОДВИЖНА СТВАР СТЕКНУВА СОПСТВЕНОСТ ВРЗ ИСТАТА

ЧОВЕКОВИ ДЕЈСТВИЈА

• ПОЗИТИВНИ– ПРИМЕР, КОРИСТЕЊЕ НА СВОЈАТА СТВАР

• НЕГАТИВНИ– ПРИМЕР, ВОЗДРЖУВАЊЕ ОД ПОВРЕДА НА ТУЃА СОПСТВЕНОСТ

• ДОЗВОЛЕНИ– ПРИМЕР, СКЛУЧУВАЊЕ ДОГОВОР

• НЕДОЗВОЛЕНИ– ПРИМЕР, ПРЕДИЗВИКУВАЊЕ НА ШТЕТА

ПРАВНИ ПРЕТПОСТАВКИ

• СО ПОМОШ НА ПРАВНИТЕ ПРЕТПОСТАВКИ СЕ ПРЕТПОСТВУВА ПОСТОЕЊЕТО НА ОДРЕДЕНИ ПРАВНИ ФАКТИ ВРЗ ОСНОВА НА ПОСТОЕЊЕТО НА ДРУГИ ВО КОИ СМЕ СИГУРНИ

• ПРАВНИТЕ ПРЕТПОСТАВКИ СЕ – СОБОРЛИВИ ИЛИ– НЕСОБОРЛИВИ

ПРИМЕРИ ЗА СОБОРЛИВА ПРАВНА ПРЕТПОСТАВКА

• ТОЈ ШТО ЌЕ МУ ПРИЧИНИ ШТЕТА НА ДРУГ ДОЛЖЕН Е ДА ЈА НАДОМЕСТИ, ДОКОЛКУ НЕ ЌЕ ДОКАЖЕ ДЕКА ШТЕТАТА НАСТАНАЛА БЕЗ НЕГОВА ВИНА (ЧЛЕН 141/1, ЗОО)

• ШТЕТАТА НАСТАНАТА ВО ВРСКА СО ОПАСЕН ПРЕДМЕТ, ОДНОСНО ОПАСНА ДЕЈНОСТ СЕ СМЕТА ДЕКА ПРОИЗЛЕГУВА ОД ТОЈ ПРЕДМЕТ, ОДНОСНО ДЕЈНОСТ, ОСВЕН АКО СЕ ДОКАЖЕ ДЕКА ТИЕ НЕ БИЛЕ ПРИЧИНА ЗА ШТЕТАТА (ЧЛЕН 159, ЗОО)

ПРИМЕР ЗА НЕСОБОРЛИВА ПРАВНА ПРЕТПОСТАВКА

• РОДИТЕЛИТЕ ОДГОВАРААТ ЗА ШТЕТАТА ШТО ЌЕ МУ ЈА ПРИЧИНИ НА ДРУГ НИВНОТО ДЕТЕ ДО НАПОЛНЕТА СЕДМА ГОДИНА, БЕЗ ОГЛЕД НА СВОЈАТА ВИНА (ЧЛЕН 152/1, ЗОО)ЗНАЧИ, НЕСОБОРЛИВА ЗАКОНСКА ПРЕТПОСТАВКА Е ДЕКА ДЕЦАТА ДО СЕДМАТА ГОДИНА СЕ ДЕЛИКТНО НЕСПОСОБНИ!!!

ПРАВНИ ФИКЦИИ

• ЗА РАЗЛИКА ОД ПРЕТПОСТАВКАТА КАДЕ ПОСТОЕЊЕТО НА ПРАВЕН ФАКТ СЕ ПРЕТПОСТАВУВА, КАЈ ФИКЦИЈАТА ТВРДИМЕ ДЕКА ОПРЕДЕЛЕН ПРАВЕН ФАКТ ПОСТОИ, ИАКО ЗНАЕМЕ ДЕКА НЕ ПОСТОИ– ПРИМЕР, NASCITURUS PRO IAM NATO HABETUR