Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ Ο

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ

ΥΓΕΙΑΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Ο ρατσισμός, αποτελεί ένα πολυδιάστατο φαινόμενο το οποίο

σχετίζεται με κάθε μορφή διάκρισης και διαχωρισμού των ανθρώπων σύμφωνα με το φύλο, το χρώμα, την καταγωγή, τις πεποιθήσεις αλλά και τη θρησκεία. Αποτελεί την κατεξοχήν θεωρία η οποία και αποδέχεται αλλά και υποστηρίζει την κοινωνική ανισότητα με βάση τις διακρίσεις.

Ως ρατσισμός ορίζεται η άνιση μεταχείριση (διάκριση) την οποία δέχονται ορισμένοι άνθρωποι είτε λόγω του ότι είναι διαφορετικοί είτε λόγω του ότι ανήκουν στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες ( σε αυτές ανήκουν άτομα με διαφορετικό θρήσκευμα, αλλοεθνή, μετανάστες, άτομα που ανήκουν στη μαύρη ή στην κίτρινη φυλή), είτε επειδή προέρχονται από διαφορετικό κοινωνικό και οικονομικό στρώμα. (Νούτσος 2014).

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΕΝΝΟΙΑΣ Η λέξη «ρατσισμός» ετυμολογικά έλκει τις ρίζες

της είτε από την ισπανική λέξη raza είτε από την πορτογαλική raca οι οποίες χρονολογούνται

περίπου από τον 13ο αιώνα. Επιχειρώντας μια ετυμολογική ανάλυση και στις δύο αυτές λέξεις, φαίνεται πως η λέξη σχηματίσθηκε από τα αραβικά όπου ras σημαίνει κεφάλι (Shipman 1998).

η λέξη raza = «ράτσα», μεταδόθηκε και σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. Με το τέλος του 16ου αιώνα είχε γίνει κτήμα της αγγλικής και γαλλικής γλώσσας και σχετιζόταν με την έννοια της προέλευσης, καταγωγής καθώς και ταξινόμησης

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ η έλλειψη παιδείας καθώς οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί η κρίση αξιών η ελλιπής πληροφόρηση και γνώση γύρω από ιστορικά

ζητήματα και γεγονότα η διαφθορά και η διαπλοκή του πολιτικού κόσμου οικονομικοί λόγοι η αύξηση της εγκληματικότητας έχει οδηγήσει σε

ξενοφοβία πως τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις η αυξημένη εισροή μεταναστών στην Ελλάδα, σε συνδυασμό

με την αδυναμία του κρατικού μηχανισμού για τη διαχείριση του φαινομένου

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Η περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός

ομάδων και ατόμων Υπονόμευση του πολιτισμού κι αναστολή

οποιαδήποτε απόπειρας εξέλιξης Ρήγματα στις σχέσεις μεταξύ λαών και

ατόμων Εσωτερικές συγκρούσεις – απειλή

κοινωνικής συνοχής Ανάπτυξη αρνητικών συναισθημάτων και

απομόνωσης Διόγκωση υφιστάμενων κοινωνικών,

οικονομικών, πολιτικών προβλημάτων

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Ο κοινωνικός ρατσισμός συνίσταται στις διακρίσεις

που υφίστανται τα άτομα ή οι κοινωνικές ομάδες, με βάση τα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά, την κοινωνικο-οικονομική τους θέση καθώς και την ύπαρξη κάποιας ασθένειας. (Νούτσος 2014)

Οι ομάδες των ανθρώπων που υφίστανται κοινωνικό ρατσισμό είναι οι παχύσαρκοι, άτομα που ανήκουν σε χαμηλά οικονομικά στρώματα, άτομα με ειδικές ανάγκες, οι φορείς κάποιων ασθενειών, ακόμη και άτομα με ιδιαίτερο στυλ ή εμφάνιση.

Εκδηλώνεται ως ένα φαινομενικά αθώο «πείραγμα» και γρήγορα ίσως εξελιχθεί σε βωμολοχίες κι απειλές ακόμη και σε βίαιες εκδηλώσεις ( Τρίγκα- Μερτίκα 2015).

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ Τέτοιου είδους ρατσισμό καλούνται πολλές

φορές να αντιμετωπίσουν μαθητές με παραπάνω κιλά, μαθητές των οποίων το ντύσιμο δε συνάδει με ό,τι θεωρείται “trendy” από την πλειοψηφία, μαθητές με διαφορετικό κούρεμα, μαθητές με κάποιο χαρακτηριστικό στην εμφάνιση που η πλειοψηφία θεωρεί αντιαισθητικό, μαθητές πολύ ψηλοί ή κοντοί, μαθητές με ακμή, σιδεράκια ή γενικότερο στυλ που διαφοροποιείται από τη μάζα (Τρίγκα- Μερτίκα 2015).

Σε ακραίες δε περιπτώσεις, είναι πιθανό να οδηγήσει το θύμα σε απόπειρες να βλάψει τον εαυτό του ή τους γύρω του.

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΘΈΣΗ Μαθητές προερχόμενοι από υψηλά κοινωνικά και

οικονομικά στρώματα πολλές φορές προβαίνουν σε ρατσιστικές εκδηλώσεις απέναντι σε συμμαθητές τους που βρίσκονται σε οικονομική δυσχέρεια ( Ρατσιδάκη 2015).

Αποτελέσματα : η περιθωριοποίηση του μαθητή που ανήκει σε χαμηλότερο κοινωνικο-οικονομικό στρώμα ή η απόρριψη του από τις παρέες των συμμαθητών του, οι οποίοι εκδηλώνουν την τάση να εμφανίζονται ως «εκλεκτοί» (Rigby 2008).

σύνδρομο κατωτερότητας , κρίση στις οικογενειακές του σχέσεις, καθώς ενδέχεται να κατηγορεί τους γονείς του για την οικονομική τους κατάσταση.

επιθετικότητα και παραβατικές συμπεριφορές προκειμένου να αποκτήσει τα αγαθά που απολαμβάνουν οι συμμαθητές του

εσωστρέφεια και διάφορα ψυχολογικά συμπλέγματα

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ Οι μαθητές που αντιμετωπίζουν κάποια ασθένεια

γίνονται αντικείμενο χλευασμού, απορρίπτονται ή περιθωριοποιούνται από τους συμμαθητές τους λόγω του φόβου τους για την ασθένεια.

Αιτία: η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με το πρόβλημα του συγκεκριμένου μαθητή (Πανούσης 2004).

Ρατσιστικές εκδηλώσεις υφίστανται μαθητές που πάσχουν από διαβήτη και είναι αναγκαίο να κάνουν ενέσεις ινσουλίνης καθημερινά, μαθητές που πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή, μαθητές που έχουν κάποια αναπηρία, μαθητές με δερματοπάθειες και άλλοι

Αποτέλεσμα: αρνητικός αντίκτυπος στη θεραπευτική πορεία των συγκεκριμένων μαθητών καθώς η καταβεβλημένη ψυχολογία επηρεάζει την ίαση διάφορων παθήσεων αλλά και την εξέλιξη ορισμένων διαταραχών

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑ Οι περισσότεροι μαθητές που απαρτίζουν τα

σχολεία ανήκουν σε διαφορετικές θρησκευτικές ομάδες, ειδικά τα τελευταία χρόνια που τα σχολεία έχουν γίνει πολυπολιτισμικά κέντρα.

Δημιουργούνται προστριβές μεταξύ των μαθητών λόγω της διαφορετικής θρησκείας του καθενός και κυρίως λόγω της απουσίας ανεκτικότητας. Συνήθως, η πολυπληθέστερη ομάδα μιας θρησκείας είναι αυτή που θα εκδηλώσει ρατσιστικές ιδέες έναντι κάποιας άλλης μειονοτικής.

Ενισχύονται από τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που τεχνηέντως έχουν καλλιεργηθεί τα τελευταία χρόνια καθώς και από την επικαιρότητα (Πανούσης 2004).

ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Οι διακρίσεις σύμφωνα με τη φυλή, την

εθνικότητα κάποιου μαθητή. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρει η οικογένεια, η

οποία δε φρόντισε να εμφυσήσει στο παιδί ανθρωπιστικές ιδέες και να του καλλιεργήσει αρετές όπως αυτή της ανεκτικότητας και της αποδοχής της διαφορετικότητας.

Υπάρχουν κάποιες εκδηλώσεις από πλευράς εκπαιδευτικών, οι οποίοι μπορεί να μην εκδηλώνουν ξεκάθαρα ρατσιστικές ιδέες αλλά να αποσιωπούν ρατσιστικά περιστατικά ή να καλλιεργούν ρατσιστικές ιδέες στην τάξη.

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ Είναι πιθανόν ένας μαθητής να

αντιμετωπιστεί ρατσιστικά μόνο λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων.

Ωστόσο, στα σχολεία απαγορεύονται οι συζητήσεις πολιτικού περιεχομένου μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών.

Σε ακραίες περιπτώσεις ένας μαθητής μπορεί να υποστεί και διώξεις ή σωματική βία λόγω των ιδεών του.

Πολλές φορές όμως, οι πολιτικές ιδέες κάποιου μπορεί απλά να αποτελούν το κάλυμμα υπό το οποίο να κρύβονται κι άλλοι λόγοι.

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες άτομα με

ομοφυλοφιλικές προτιμήσεις γίνονται αποδεκτοί από τον κοινωνικό περίγυρο.

Ωστόσο, σε πολλά σχολεία της χώρας νέοι και νέες βιώνουν εκφοβισμό, απόρριψη, απομόνωση και χλευασμούς για τη σεξουαλική τους ταυτότητα (Ρατσιδάκη 2015).

Δεν είναι απαραίτητο να είναι κάποιος ομοφυλόφιλος για να του αποδοθεί ο χαρακτηρισμός και να υποστεί βίαια πειράγματα. Οι ομοφοβικοί θέτουν στο στόχαστρο οποιονδήποτε θεωρούν ότι παρεκκλίνει από το «φυσιολογικό».

Σύμφωνα με έρευνες, το 30-50% των ομοφυλόφιλων αγοριών και κοριτσιών έχουν υποστεί κάποιο είδος ομοφοβικής βίας στο σχολείο τους (Warwick, Chase, & Aggleton, 2004)

Υφίστανται μακροχρόνιες επιπτώσεις στον ψυχισμό των θυμάτων με προεκτάσεις σε όλη την ενήλικη ζωή τους και με αρνητικές επιρροές στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στις ετήσιες εκθέσεις του Οργανισμού Θεμελιωδών

Δικαιωμάτων της EE η Ελλάδα καταλαμβάνει υψηλές θέσεις ως προς τα κρούσματα ρατσισμού, διακρίσεων και μισαλλοδοξίας κυρίως την τελευταία τριετία (2012-2015).

Οι έρευνες σε σχολεία της χώρας για τη μελέτη του ρατσιστικού φαινομένου μεταξύ μαθητών από επίσημους φορείς είναι λιγοστές.

Φορείς ερευνών: Action Aid, Unicef (2001), Unchr, Αντιγόνη, Συνήγορος του Πολίτη (Μελετούν το φαινόμενο σε ευρύτερη κλίμακα)

Αρκετές ανεπίσημες έρευνες σε σχολεία της χώρας με τη σύμπραξη και συνεργασία καθηγητών και μαθητών :

ΕΡΕΥΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ (UNICEF 2001) Σε 2343 άτομα σε Αθήνα και Θεσ/ νικη Όσο μεγαλύτερος ο βαθμός προσέγγισης,

τόσο μειώνονται οι ξενοφοβικές αντιλήψεις μεταξύ Ελλήνων και αλλοδαπών μαθητών.

Επίσης υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ ξενοφοβίας και μορφωτικού επιπέδου. Δηλαδή, όσο μεγαλύτερο το μορφωτικό επίπεδο των γονέων, τόσο πιο ανεκτικά και δεκτικά απέναντι στη διαφορετικότητα είναι τα παιδιά σε σχέση με εκείνα γονέων με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης.

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Έρευνα στο 5ο Γυμνάσιο Ιλίου Εντοπίζονται ρατσιστικές αντιλήψεις με βάση το φύλο (άρρεν- θήλυ)

και παρατηρούνται πολλές αντιφατικές απαντήσεις στις ερωτήσεις που σχετίζονται με τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες

Αντιφατικές απαντήσεις ως προς την αποδοχή αλλοεθνών μαθητών Ρατσιστικές τάσεις/ φοβίες προς τοξικομανείς ή φρενοβλαβείς Έρευνα στο Γυμνάσιο Σολέας (Κύπρος) Ηδιαφορετική χώρα καταγωγής των μαθητών δεν αποτελεί

γενικευμένο πεδίο έκφρασης ρατσιστικών συμπεριφορών παρά μόνο από μικρές μειοψηφίες.

Ικανοποιητική είναι η αποδοχή άλλων κοινωνικών ομάδων από τους μαθητές, όπως άτομα με οικονομικά προβλήματα, άτομα με ειδικές ανάγκες και μαθητές με ιδιαίτερη εμφάνιση.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών εξέφρασε την άποψη- επιθυμία να τιμωρεί το σχολείο τους μαθητές με ρατσιστική συμπεριφορά.

Οι μαθητές αισθάνονται πως το κλίμα που επικρατεί στο σχολείο δεν είναι τέτοιο ώστε να τους πείσει πως το φαινόμενο του ρατσισμού είναι απορριπτέο και μη αποδεκτό.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ Οι σπόροι του ρατσισμού και των διακρίσεων

εμφυτεύονται ήδη από την παιδική ηλικία μέσα από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που μεταδίδονται στα παιδιά.

Κατόπιν, ενισχύεται από τα πρώτα μαθητικά χρόνια ακόμη, στα δημοτικά σχολεία της χώρας, με κύριους υπεύθυνους τους εκπαιδευτικούς.

Αρκετά μεγάλο ποσοστό μαθητών εμφανίζει ρατσιστικές διαθέσεις ή στάση προκατάληψης έναντι κάποιων κοινωνικών ομάδων. Ωστόσο κάποιες από τις απαντήσεις φαίνονται αντιφατικές και επιφανειακές.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ ΥΓΕΙΑΣ Οι Επαγγελματίες Υγείας ΕΕΥ αποτελούν

επαγγελματίες οι οποίοι έχουν τις απαραίτητες επιστημονικές γνώσεις και δεξιότητες και ασχολούνται, είτε αυτοδύναμα είτε συνεργατικά με τους υπόλοιπους επιστήμονες του τομέα της Υγείας καθώς και των Κοινωνικών Υπηρεσιών, με το σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εφαρμογή και την αξιολόγηση προγραμμάτων (Barnes M. et al 2004).

Οι Επαγγελματίες ΕΕΥ ασχολούνται κυρίως και κατά προτεραιότητα με την προστασία και την προαγωγή της υγείας των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων, όπως είναι οι επίτοκες, τα βρέφη/παιδία, οι έφηβοι, τα άτομα τρίτης ηλικίας, τα άτομα με ειδικές ικανότητες/ειδικά προβλήματα υγείας, αλλά και τα άτομα που κινδυνεύουν με κοινωνικό αποκλεισμό (Δαρβίρη 2010).

Ο ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Οφείλει να διαπνέεται από

αντικειμενικότητα, ενσυναίσθηση, υπομονή, εχεμύθεια, επιείκεια, αυτοέλεγχο και σεβασμό στη διαφορετικότητα του καθενός.

Σημαντικό να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στις απαιτήσεις του μαθητή με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην δημιουργηθεί υπέρ-εμπλοκή του ιδίου αλλά και εξάρτηση του μαθητή ασθενούς από αυτόν, θέτοντας τα απαραίτητα όρια ανάμεσά τους (Zahner, 2006).

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Η πρωτοβάθμια αγωγή υγείας απευθύνεται σε υγιείς

πολίτες και αποβλέπει στην πρόληψη της εμφάνισης κινδύνων, που απειλούν την υγεία και τη ζωή, μέσω της μετατροπής της συμπεριφοράς των ατόμων και κοινοτήτων.

Η πρωτοβάθμια αγωγή υγείας δεν ασχολείται απλώς με την πρόληψη των ασθενειών, αλλά εργάζεται με τα άτομα προκειμένου να συμμετέχουν ενεργητικά στη βελτίωση της ποιότητας υγείας τους

Η προαγωγή της ψυχικής και πνευματικής υγείας των μαθητών που αποτελούν θύματα ρατσιστικών επιθέσεων από τους συμμαθητές τους, είναι μία διαδικασία που πραγματοποιείται σε όλα τα στάδια της ζωής του ατόμου

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Η δευτεροβάθμια αγωγή υγείας αφορά την οργάνωση

προ-συμπτωματικού ελέγχου και οργανωμένων προληπτικών παρεμβάσεων, ώστε να είναι δυνατή η έγκαιρη διάγνωση μίας νόσου ή μίας διαταραχής.

Η δευτερογενής πρόληψη στοχεύει σε μαθητές που ήδη έχουν υποστεί ρατσισμό και έχουν εκδηλώσει συμπτώματα που σχετίζονται με περιθωριοποίηση, απόρριψη ή και κατάθλιψη. Οι ενέργειες, που πραγματοποιούνται από τους Επαγγελματίες Υγείας στο πλαίσιο της δευτερογενούς πρόληψης είναι η ανίχνευση των μαθητών που έχουν επηρεαστεί ψυχολογικά και σωματικά από ρατσιστικές συμπεριφορές, η έγκαιρη διάγνωση, η αποτελεσματική θεραπεία και η αποφυγή περαιτέρω παθολογικών επιπτώσεων/επιπλοκών(Catty et al, 2007).

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Η τριτογενής πρόληψη στοχεύει στην κοινωνική, ψυχική

και εκπαιδευτική επανένταξη και αποκατάσταση των μαθητών θυμάτων ρατσισμού μέσω της καλλιέργειας και διατήρησης των θετικών ικανοτήτων τους, καθώς και ενίσχυσης του αυτοσυναισθήματός τους και της αυτοπεποίθησής τους.

Παράλληλα μέσω της εκπαίδευσης των συμμαθητών τους σε ζητήματα της καθημερινής ζωής, σε τρόπους συμπεριφοράς και σε θέματα διαφορετικότητας και σεβασμού. (Griffiths, 2009).

Περιορίζεται στις αναπόφευκτες βλάβες και αποβλέπει στη διευκόλυνση της κοινωνικό-εκπαιδευτικής προσαρμογής και της κοινωνικής επανένταξης τόσο των μαθητών που υπήρξαν θύματα όσο και των μαθητών που προξένησαν «βλάβες» στους συμμαθητές τους, με τις στάσεις και τη συμπεριφορά τους. (Mann et al, 2005)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συνειδητά ή μη, οι μαθητές ενδέχεται να εκδηλώσουν

κάποια στιγμή ρατσιστική συμπεριφορά ή να γίνουν μάρτυρες ανάλογου περιστατικού.

Απαραίτητο είναι, οι μαθητές από την πρώτη στιγμή της ένταξής τους στην σχολική κοινότητα ως και την ολοκλήρωση των σπουδών τους, να λαμβάνουν μέρος σε βιωματικές διαδικασίες σχετικές με τα ανθρώπινα δικαιώματα και να συμπράττουν σε συμφωνίες σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους θα επιλύονται τυχόν διαφορές ή παραβιάσεις δικαιωμάτων.

Ένας από τους σκοπούς της εκπαίδευσης είναι η διαπαιδαγώγηση στις αρχές του σεβασμού των δικαιωμάτων και της μη διάκρισης, ενώ η δημιουργία του απαραίτητου παιδαγωγικού κλίματος με την ανάπτυξη αρμονικών διαπροσωπικών σχέσεων στο σχολείο και στην τάξη, είναι βασικός συντελεστής για την επίτευξη των σκοπών της εκπαίδευσης (Συνήγορος του Πολίτη, 2013).

Ο Επισκέπτης Υγείας με το έργο του και τη δράση του μπορεί να δράσει ουσιαστικά: Ενημερώνοντας τους μαθητές για το πόσο ψυχοφθόρος και επιζήμιος είναι ο ρατσισμός, μέσα από ομαδικές δραστηριότητες που προάγουν τη συνεργασία

Παράλληλα, υποστηρίζοντας με τρόπο θετικό τα θύματα ρατσιστικών επιθέσεων και ενισχύοντας το αυτοσυναίσθημα τους, μπορεί να συντελέσει στη θεραπεία των ψυχικών τραυμάτων που προκάλεσε ο στιγματισμός κι η περιθωριοποίηση.

Ακόμη, να χειριστεί κατάλληλα και τους μαθητές-θύτες ώστε να αντιληφθούν το σφάλμα τους και να το διορθώσουν. Βέβαια, είναι εξίσου πιθανό να έχουν κι αυτοί ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης, αφού δεν είναι σπάνιο, η επιθετική ακόμη κι η ρατσιστική συμπεριφορά να αποτελούν μια μορφή εκδήλωσης των συσσωρευμένων αρνητικών συναισθημάτων από πλευράς των θυτών λόγω των άσχημων καταστάσεων που ενδεχομένως βιώνουν.

Ο Επισκέπτης Υγείας έχει θέση στο σημερινό σχολείο