1

ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΠΑΣΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΠΑΣΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΠΑΣΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΠΑΣ ΟΟΟΟ ΑΑΑΑΝΝΝΝΘΘΘΘΡΡΡΡΩΩΩΩΠΠΠΠΟΟΟΟΣΣΣΣ,,,, ΟΟΟΟ ΣΣΣΣΥΥΥΥΝΝΝΝΘΘΘΘΕΕΕΕΤΤΤΤΗΗΗΗΣΣΣΣ,,,, ΟΟΟΟ ΣΣΣΣΚΚΚΚΗΗΗΗΝΝΝΝΟΟΟΟΘΘΘΘΕΕΕΕΤΤΤΤΗΗΗΗΣΣΣΣ,,,, ΟΟΟΟ ΗΗΗΗΘΘΘΘΟΟΟΟΠΠΠΠΟΟΟΟΙΙΙΙΟΟΟΟΣΣΣΣ

Χρήστος Κ. Λορέντζος

Πρέβεζα, 17/8/2011

Αυτή η πόλη, είναι η µητέρα της µνήµης µας.

Μας χάρισε γενναιόδωρα, φώς, ωραίους ήχους, αρµυρή

θάλασσα και την αίσθηση του απέραντου, καθώς βυθίζαµε το

βλέµµα µας στο Ιόνιο.

Είναι άλλωστε τόση η αρµονία των εικόνων της, που θα πρέπει

να ευγνωµονούµε την τύχη για το ότι γεννηθήκαµε εδώ.

2

Για τον Σπύρο Παππά, η Πρέβεζα ήταν, ως το τέλος, σηµείο

αναφοράς των σκέψεων, των αισθηµάτων και του λόγου του.

∆εν υπήρξε ούτε µία συνάντηση µεταξύ µας, χωρίς αναφορά

στην Πρέβεζα, τους ανθρώπους της, τα ιδιωτικά βιώµατα και

την ιστορία της.

Και δεν µπορούσε να είναι διαφορετικά : εδώ βαφτίστηκε ο

Σπύρος , από πολύ νωρίς, στη µουσική και στο τραγούδι.

Ήταν ένα σούρουπο, πριν πολλά χρόνια. Ο Σπύρος και η παρέα

του, τριγύριζαν στους δρόµους της πόλης.

Έπαιζαν ακορντεόν και τραγουδούσαν.

Έφτασαν κάποια στιγµή, έξω από τις φυλακές, στο κάστρο,

συνεχίζοντας το τραγούδι.

Ξαφνικά, οι ήχοι ενός σαξόφωνου απογειώθηκαν µέσα από ένα

κελί και άρχισαν να συντονίζονται µε τη µουσική του Σπύρου.

Φανταστείτε την ποιότητα αυτού του βιώµατος : ένας

φυλακισµένος, χτίζει αυθόρµητα, µε τους ήχους του οργάνου

του, γέφυρα µε τους ελεύθερους. Τα όρια της φυλακής του

εξατµίζονται και εκείνος βρίσκει συντροφιά στην άλλη όχθη.

Η µουσική ελευθερώνει. Η µουσική είναι ελευθερία, µεταβιβάζει

αισθήµατα, συµβολικά αλλά και τυπικά, όπως άλλωστε κάθε

τέχνη.

Η σκέψη της Πρέβεζας, λοιπόν, και οι εικόνες της, ήταν

καθοριστικά στοιχεία για τη διαµόρφωση της προσωπικότητας

του Σπύρου Παππά.

Στον ποιητικό του λόγο, οι αναφορές στην πόλη είναι πολλές,

και γεµάτες λυρισµό.

Γράφει, σε ένα από τα ποιήµατα του για την Πρέβεζα :

3

« ∆ιαβαίνοντας και τώρα

Τ’ αχνόφεγγα σοκάκια

Με τα λαµπιόνια τα θολά,

Ακόµα ηχούν στ΄ αυτιά µου

Οι αξέχαστες καντάδες

Και, σαν σε όνειρο,

Γριούλες βλέπω καθιστές

Ανάµεσα στα γιούλια

Και στις τριανταφυλλιές

Με το θολό τους βλέµµα

Να γνέθουν µε τη ρόκα τους

Της µοίρας τους το γνέµµα..»

Αλλού, γράφει:

«… στη µνήµη θα κρατώ

Φωνές αλλοτινές

Που τη ζωή µου σφράγισαν

Και µίσεψαν

Και σεργιανούν στους ουρανούς

Θαµπές, ξεθωριασµένες..»

∆εν µπορώ, στο σηµείο αυτό, να αποφύγω να αναφερθώ,

παραφράζοντας, στη ρήση του Wittgenstein ,που λέει :

«Η γλώσσα µου, είναι ο κόσµος µου», που σηµαίνει ότι,

«κόσµος µου είναι αυτό που µπορώ να εκφράσω».

Η γλώσσα του Σπύρου Παππά, υπήρξε πλούσια και

γενναιόδωρη σε όλες τις εκφάνσεις της και αντανακλά τον

πλούσιο εσωτερικό του κόσµο. Ας µιλήσουµε πιο συγκεκριµέναΑς µιλήσουµε πιο συγκεκριµέναΑς µιλήσουµε πιο συγκεκριµέναΑς µιλήσουµε πιο συγκεκριµένα::::

• ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΠΑΣ :O ΑΝΘΡΩΠΟΣ . ∆ιαχειρίστηκε τη

ζωή και τους πόνους του µε παραδειγµατική αξιοπρέπεια.

Απέδειξε στην πράξη την πίστη του σε έννοιες, που πολλοί που πολλοί που πολλοί που πολλοί

σήµερα σήµερα σήµερα σήµερα έέέέχουν αναρτήσει στο µουσείο προϊστορίας τηςχουν αναρτήσει στο µουσείο προϊστορίας τηςχουν αναρτήσει στο µουσείο προϊστορίας τηςχουν αναρτήσει στο µουσείο προϊστορίας της

ηθικήςηθικήςηθικήςηθικής, όπως φιλία, συντροφικότητα, οικογένεια,

αλτρουϊσµός και η έννοια «τι θα πει ο κόσµος»«τι θα πει ο κόσµος»«τι θα πει ο κόσµος»«τι θα πει ο κόσµος». . . .

4

Τον ενδιέφεραν όχι µόνο αυτοί που ήταν δίπλα του, αλλά

και αυτοί πού ήταν πιο πέρα.

Στο ποίηµα του «Στου κόσµου το τραπέζι», χαρακτηρίζει

αυτούς που δυναστεύουν τους λαούς, «υπόδικους», «υπόδικους», «υπόδικους», «υπόδικους»,

«ανεπιθύµητους», «όνειδος του ανθρωπίνου γένους»«ανεπιθύµητους», «όνειδος του ανθρωπίνου γένους»«ανεπιθύµητους», «όνειδος του ανθρωπίνου γένους»«ανεπιθύµητους», «όνειδος του ανθρωπίνου γένους». . . .

Τον απασχολούσαν πολύ αυτά που εξακολουθούν να

συµβαίνουν µέχρι σήµερα στη χώρα. Όταν τον ρωτούσα,

πού οδηγεί αυτή η κατάσταση, τις περισσότερες φορές µου

απαντούσε µε τους εξής στίχους του Σηµωνίδη:

“Εµάς, µια ελπίδα και µια πίστη όλους µας θρέφει,

Για τ’ άπιαστα όνειρα, τα προσδοκάµε να ‘ρχονται

Μόλις χαράξει…»

• ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΠΑΣ : Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ . Οι πιο γνωστές

µουσικές συνθέσεις του ειναι:

1----««««KKKKάποιος γιορταζειάποιος γιορταζειάποιος γιορταζειάποιος γιορταζει»»»» (στίχοι Γιάννης Αργύρης -

µεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και βραβεύτηκε σε διεθνές

φεστιβάλ, ερµηνευτές: Λάκης Παππάς, Πόπη Αστεριάδη,

Γ.Ζωγράφος, ∆. Σαββόπουλος, Κλειώ ∆ενάρδου, και άλλοι

πολλοί. ∆έστε στο YOUTUBE θαυµάσια σχόλια)

2- ««««Μη κουραστείς να µΜη κουραστείς να µΜη κουραστείς να µΜη κουραστείς να µ’ αγαπάς’ αγαπάς’ αγαπάς’ αγαπάς»»»» ( ερµηνευτές, Λ.Παππάς,

Χάρις Αλεξίου, Κώστας Χατζής, Στ.Ρόκκος)

3 ----««««Πάλι βροχήΠάλι βροχήΠάλι βροχήΠάλι βροχή»»»» (στίχοι Γιάννης Αργύρης, πρώτη εκτέλεση

∆. Ψαριανός)

4- «Το κίτρινο φεγγάριΤο κίτρινο φεγγάριΤο κίτρινο φεγγάριΤο κίτρινο φεγγάρι»»»»

5555---- ««««Σ’ έχω ανάγκη ακόµαΣ’ έχω ανάγκη ακόµαΣ’ έχω ανάγκη ακόµαΣ’ έχω ανάγκη ακόµα»»»»

6 6 6 6 ––––««««Τη λένε αγάπηΤη λένε αγάπηΤη λένε αγάπηΤη λένε αγάπη»»»»

7- ««««Το λυκόφως της σιωπήςΤο λυκόφως της σιωπήςΤο λυκόφως της σιωπήςΤο λυκόφως της σιωπής»»»» (ορχηστρικό)

Και πολλά άλλα.

Έγραψε, επίσης, µουσική για θέατρο και τηλεοπτικές

εκποµπές

• ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΠΑΣ : Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ . Για 13 χρόνια,

διατηρούσε θίασο µε την Άννα Ιασωνίδου και σκηνοθέτησε

τα περισσότερα έργα, όπως τα εξής:

1- «Πατέρα καλέ µου πατέρα» του Μάνου Παναγόπουλου

5

2- «Ασυµβίβαστα νιάτα», του Κώστα Μπιλίρα

3- «Τα µυστικά του γάµου», του Βασίλη Αργυρόπουλου,

κ.α.

Επίσης, ασχολήθηκε επαγγελµατικά µε τη ραδιοσκηνοθεσία

µουσικών εκποµπών.

∆ιετέλεσε ∆ιευθυντής θεατρικού τµήµατος της Ελληνικής

Τηλεόρασης (ΕΤ2) και προιστάµενος Ποιοτικού Ελέγχου.

• ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΠΑΣ : Ο ΗΘΟΠΟΙΟΣ. Εµφανίστηκε στον

ελληνικό κινηµατογράφο το 1956, όταν ήταν ακόµη

µαθητής στη ∆ραµατική Σχολή, µε το έργο «Η αρπαγή

της Περσεφόνης». Συνέχισε µε «Το ποτάµι»,

«Ο κος Πτέραρχος», «Καλάβρυτα 1821», κ.α.

Συµπρωταγωνίστησε µε τους: Ντίνο Ηλιόπουλο, Βασίλη

∆ιαµαντόπουλο, Κώστα Χατζηχρήστο, Κωνσταντάρα,

∆ιονύση Παπαγιανόπουλο, Αλέκο Τζανετάκο, Λυκούργο

Καλλέργη, Άννα Ιασωνίδου, Μαλαίνα Ανουσάκη, Νίκο

Ρίζο, Μέµα Σταθοπούλου, κ.α.

Η οικογένεια του Βασίλη και της Όλγας Παππά, είχε 4 παιδια:

Τον Ευάγγελο (Λούλη), το Σπύρο, την Αγνή και το Λάκη.

Το ∆εκέµβρη του 1950, ο κυρ-Βασίλης, γράφει ένα γράµµα στο

γιό του Λούλη, που ήταν στην Αθήνα και χαρακτηριστικά, λέει:

«Λούλη, µη ξεχνάς ότι είµεθα πολύ στενοχωρηµένοι οικονοµικώς «Λούλη, µη ξεχνάς ότι είµεθα πολύ στενοχωρηµένοι οικονοµικώς «Λούλη, µη ξεχνάς ότι είµεθα πολύ στενοχωρηµένοι οικονοµικώς «Λούλη, µη ξεχνάς ότι είµεθα πολύ στενοχωρηµένοι οικονοµικώς

και δι’ αυτό εβραδύναµε να σου στείλουµε καµιά δεκάρα. Το και δι’ αυτό εβραδύναµε να σου στείλουµε καµιά δεκάρα. Το και δι’ αυτό εβραδύναµε να σου στείλουµε καµιά δεκάρα. Το και δι’ αυτό εβραδύναµε να σου στείλουµε καµιά δεκάρα. Το

µαγαζάκι ενέκρωσε από δουλειά τελείως, µαγαζάκι ενέκρωσε από δουλειά τελείως, µαγαζάκι ενέκρωσε από δουλειά τελείως, µαγαζάκι ενέκρωσε από δουλειά τελείως,

καθώς και όλη η αγορά καθώς και όλη η αγορά καθώς και όλη η αγορά καθώς και όλη η αγορά µας διέρχεται µεγάλην κρίσιν. µας διέρχεται µεγάλην κρίσιν. µας διέρχεται µεγάλην κρίσιν. µας διέρχεται µεγάλην κρίσιν.

ΌλΌλΌλΌλα θα περάσουν παιδί µου, υποµονή χρειάζεται…»α θα περάσουν παιδί µου, υποµονή χρειάζεται…»α θα περάσουν παιδί µου, υποµονή χρειάζεται…»α θα περάσουν παιδί µου, υποµονή χρειάζεται…»

Λίγο αργότερα, η κυρά-Όλγα, η µητέρα του, σ΄ ένα άλλο

γράµµα , γράφει:

«Αγαπηµένο µου παιδί, σε φιλώ. Είµαστε καλά από υγεία. «Αγαπηµένο µου παιδί, σε φιλώ. Είµαστε καλά από υγεία. «Αγαπηµένο µου παιδί, σε φιλώ. Είµαστε καλά από υγεία. «Αγαπηµένο µου παιδί, σε φιλώ. Είµαστε καλά από υγεία.

Από Από Από Από τ’ άλλα, κακήν κακώς.»τ’ άλλα, κακήν κακώς.»τ’ άλλα, κακήν κακώς.»τ’ άλλα, κακήν κακώς.»

6

Τα λόγια αυτά, είναι ενδεικτικά των δυσκολιών που βίωναν

εκείνη την εποχή, οι περισσότερες οικογένειες στην Πρέβεζα, και

που οδήγησαν την οικογένεια Παππά να µεταναστεύσει στην

Αθήνα, σε αναζήτηση καλλίτερου µέλλοντος.

Είχε προηγηθεί, στις 28 Μάη 1951, ο θάνατος σε ώρα

διατεταγµένης υπηρεσίας, του αδερφού του Σπύρου, του

πιλότου Ευάγγελου ( Λούλη) Παππά, από πτώση του

πολεµικού αεροπλάνου του, σε ηλικία µόλις 21 ετών στην Άνω

Βούλα, κοντά στη Βάρκιζα .

Το γεγονός αυτό, αλλά και οι συσσωρευµένες δυσκολίες της

εποχής, ενίσχυσαν την ανάγκη του Σπύρου Παππά, όχι απλά

να υπάρξει, αλλά , να κτίσει µια δηµιουργική ζωή και να

κατακτήσει την ελευθερία του, µε εργαλείοµε εργαλείοµε εργαλείοµε εργαλείο τιςτιςτιςτις τέχντέχντέχντέχνεςεςεςες.

Στην Αθήνα, εγγράφεται στη σχολή Σταυράκου, σπουδάζει

δραµατική τέχνη και σκηνοθεσία, µε κορυφαίους δασκάλους

όπως, ο Κάρολος Κούν, ο Βασίλης ∆ιαµαντόπουλος και άλλοι.

Είχε την τύχη να έχει στο πλάι του, για 43 ολόκληρα χρόνια, την

Άννα Ιασωνίδου. Την γνώρισε όταν η Άννα έκανε την πρώτη

θεατρική της εµφάνιση µε το θίασο του Γιάννη Γκιωνάκη, στο

έργο «Ο Αχόρταγος», του ∆ηµήτρη Ψαθά. Από τότε οι δύο ζωές

τους έγιναν µία, επαναλαµβάνω, για 43 ολόκληρα χρόνια.

Τα συµπεράσµατα δικά σας.

7

Προσωπικά, πιστεύω ότι, σήµερα ειδικά, που η «αγορά» θέλει,

και κτίζει, το µηδέν, που µε αναίδεια προσπαθεί να υποδυθεί το

σχήµα του απείρου,τη µετριότηταµετριότηταµετριότηταµετριότητα, τη λαµπερή και άνευ

περιεχοµένου κενότητακενότητακενότητακενότητα, την αµνήµονα ουδετερότηταουδετερότηταουδετερότηταουδετερότητα, τη

φαντασµαγορία του τίποτατίποτατίποτατίποτα, εµείς –σαν αντίσταση- ,

θα πρέπει να θυµόµαστε την πορεία και το έργο ανθρώπων

όπως ο Σπύρος Παππάς.

Σήµερα, τα τραγούδια του, επιστρέφουν για µια ακόµη φορά

στις καρδιές µας.

Αυτό, είναι νίκη του Σπύρου απέναντι στο χρόνο.

Σίγουρα, αυτή τη στιγµή, µ’ ένα τέτοιο φεγγάρι και τη θάλασσα

γύρω µας, ψιθυρίζει µαζί µας:

« Πατρίδα µου,

Ακόµα ένα σούρουπο

Θα ‘θελα απόψε

Να περάσουµε µαζί.

Μ΄ ένα φεγγάρι ολόγιοµο

Στο χρυσαφένιο Αµβρακικό

Να ονειρευτώ

Και να χαθώ ξανά

Στα περασµένα».

Και ‘µείς, όλοι, του απαντάµε:

«Σήκω, αδερφέ µου, σήκω

Να µοιραστούµε ένα τραγούδι…»

Χρήστος Κ. Λορέντζος

8