IX კლასიგრიგოლ ხანძთელის სახ. მართლმადიდებლური სკოლა

პედაგოგი ლალი მგელაძე

ფარდობითობა მოძრაობა და უძრაობა ფარდობითია: სხეულისმოძრაობის განხილვისას აუცილებელია ათვლისსხეულის (ათვლის სისტემის) მითითება, რადგანარ არსებობს აბსოლუტურად უძრავი სხეული

მოცემული სხეული ერთსა და იმავე დროსშეიძლება ერთი ათვლის სხეულის მიმართმოძრაობდეს, ხოლო მეორე ათვლის სისტემისმიმართ უძრავი იყოს.

2მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება.

ექსკალატორზე მდგომი

მგზავრი უძრავია

ექსკალატორის მიმართ

და მოძრაობს

კედლების მიმართ

3მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება.

ორი ავტომობილი, რომელთა სიჩქარეებია 20 და15მ/წმ, შემხვედრი მიმართულებით წრფივადდა თანაბრად მოძრაობენ გზატკეცილზე

განსაზღვრეთ პირველი ავტომობილის სიჩქარემეორის მიმართ.

A B20მ/წმ 15მ/წმ

4მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება.

პირველი ავტომობილი მეორეს 1წმ-ში მიუახლოვდება

20მ-ით, მეორე მიუახლოვდება 15მ-ით. ჯამში მათ

შორის მანძილი 1 წამში შემცირდება 35მ-ით

20+15=35მ .

5მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება.

მაშასადამე , A ავტომობილის სიჩქარისმოდული B-სთნ დაკავშირებულ ათვლისსისტემაში ტოლია 35მ/წმ.

ეს არის სიჩქარე რომლითაც ეჩვენება მოძრავი Bავტომობილი A ავტომობილში მჯდომ მგზავრს, ანუ სიჩქარე, რა სიჩქარითაც ავტომობილებიუახლოვდებიან ერთმანეთს.

მაშ ასე, სიჩქარე ფარდობითია: ის დამოკიდებულიაათვლის სისტემის არჩევაზე

მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება. 6

ერთი სხეულის ფარდობითი სიჩქარის მოდულიმეორის მიმართ, როცა ისინი ერთი წრფისგასწვრივ ერთმანეთის შესახვედრად მოძრაობენ,ტოლია დედამიწის მიმართ მათი სიჩქარეთამოდულების ჯამისა

V=V1+V2

7მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება.

ორი ავტომობილი, რომელთა სიჩქარეები დედამიწის მიმართ20 და 15მ/წმ-ია, ერთი მიმართულებით წრფივად დათანაბრად მოძრაობენ გზატკეცილზე.განსაზღვრეთ პირველი ავტომობილის სიჩქარე მეორისმიმართ.

A B20 მ/წმ 15 მ/წმ

პირველი ავტომობილი მეორეს 1 წმ-ში მიუახლოვდება

20მ-ით, ხოლო მეორე დაშორდება 15მ-ით. ჯამში მათ

შორის მანძილი 1 წამში შემცირდება 5 მ-ით

20-15=5მ .

მაშასადამე, ავტომობილების ფარდობითი სიჩქარე5მ/წმ-ის ტოლია.

მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება. 11

V=V1 - V2

ტივზე მყოფი ადამიანი A წერტილიდან B წერტილისაკენ მიემართება. მას აკვირდება ორიდამკვირვებელი: ერთი რომელიც ნაპირზეა O წერტილში და მეორე რომელიც ტივზეა Aწერტილში

სხეულის (ადამიანის) გადაადგილება უძრავი ათვლისსისტემის (დედამიწის) მიმართ ტოლია S1 და S2 გადაადგილებების ჯამისა სადაც S1 სხეულის(ადამიანის) გადაადგილებაა მოძრავი ათვლისსისტემის (ტივის) მიმართ, ხოლო S2 მოძრავი ათვლისსისტემის (ტივის) გადაადგილებაა უძრავი ათვლისსისტემის (დედამიწის) მიმართ.

მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება. 13

A A

B

დინება

.O

S1S2

S

S=S1 +S2

სხეულის V სიჩქარე უძრავი ათვლის სისტემისმიმართ ასე გამოითვლება:

V = V ₁ + V ₂სადაც V₁ სხეულის სიჩქარეა მოძრავი ათვლისსისტემის მიმართ, ხოლო V₂ მოძრავი ათვლისსისტემის სიჩქარეა უძრავი ათვლის სისტემისმიმართ.

მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება. 14

გმადლობთყურადღებისათვის

მოძრაობის ფარდობითობა, სიჩქარეთა შეკრება. 15