სოფელ ყვიბისის ტერიტორიაზე

IX შემონახულია საუკუნის ქართული – ხუროთმოძღვრების ძეგლი წმინდა

. გიორგის სახელობის ეკლესია იგი უძველესი ტაძარია ყვიბისის

. ისტორიაში დღესდღეობით მხოლოდ მისი ნანგრევებია

. შემონახული იქ აღაშენეს ახალი. . ეკლესია იქ ასევე დასახლდა ბერი

მთავარანგელოზი მდებარეობს . . ბორჯომის რაიონ სოფ ყვიბისში იქ

-აღესრულება უამრავი წირვა, . ლოცვა ატარებენ პარაკლისებს მამა

გაბრიელის. წინამძღოლობით დღესდღეობით ამ

ტაძარს და მამაოს უამრავი მრევლი.ყავს

კვირაცხოველი მდებარეობს ბორჯომის რაიონ

. . სოფ ყვიბისში კვირაცხოვლობის 12 დიდი დღესასაწაული ამ ტაძარში . მაისს აღინიშნება მისი შიდა ნაწილი

სხვადასხვა წმინდანების . ფრესკებითაა მოხატული გარეთ კი

.ულამაზესი ჩუქურთმებით

წმინდა გიორგის სახელობის დაბის ეკლესია – საქართველოში ერთ ერთი უძველესი და

, უძლიერესი სალოცავია რომელიც დაბურულ . ტყეში მდებარეობს და გზიდან არ მოჩანს ტაძარს

. სანახევროდ გამოქვაბული ფარავს დასავლეთის : კარზე ამოკვეთილი წარწერა გვამცნობს

" – , ინდიქტიონისა მეფეთ მეფე გიორგისა ძისა, , დიმიტრისა მეცხრამეტისა სიტყვისა ღვთისა

, ხორცშესხმის მიზეზით აღვაშენე ტაძარი ესე ჟამსა– “.მეფეთ მეფის გიორგისა მე მოლარეთუხუცესმა . . ი

1333 V დაბის ეკლესია წელს გიორგი ბრწყინვალის, . მოლარეთუხუცესს ანუ ხაზინის უფროსს აუშენებია

. – ეკლესია დარბაზული ტიპისაა მას ორი . ჩრდილოეთის და დასავლეთის შესასვლელი აქვს

, , პირველი სადაა ხოლო მეორე თავის სარკმელთან ერთადორნამენტებითა და

. თაღოვანი ჩარჩოებით არის მორთული ეკლესიას . , კარები არ აქვს არსებობს თქმულება რომელიც

, გვამცნობს რომ სალოცავისთვის კარი , – რამოდენიმეჯერ შეუბამთ მაგრამ უშედეგოდ ის

.ყოველთვის ვარდებოდა

დავით აღმაშენებლის სახელობის ტაძარი

მდებარეობს ბორჯომის რაიონ. არდაგანში იგი

მოპირკეთებულიალამაზი სარკმელებით ასევე

.ჩუქურთმებით

- , . იგი ქალაქის ჩრდილო დასავლეთის მხარეზე კონცხზეა აგებული ამ , - კონცხს როგორც აღმოსავლეთით ისე დასავლეთით ხევ ფლატეები

.აქვს და ციხეზე მიმსვლელისათვის ბუნებრივ დაბროკლებას ქმნის XIV გოგიას ციხის მშენებლობა საუკუნეზე ადრე უნდა

, განხორციელებულიყო თუმცა შემდეგ რეკონსტრუქცია განუცდია და .სათოფურები დაუყოლებიათ

(XVI-XVIII ) გოგიას ციხე გვიან ფეოდალურ ხანაში საუკუნეები თავად . ავალიშვილებს ეკუთვნოდათ გადმოცემის მიხედვით გოგია და

, პეტრეს ციხის პატრონი პეტრე ძმები თუ ბიძაშვილები ყოფილან მათ შორის მტრობა ჩამოვარდნილა და ერთმანეთს საზიანად არ

, .ინდობდნენ ესხმოდნენ თავს და მამულებს ურბევდნენ ახლობლების . ჩარევის შემდეგ ისინი შერიგებულან ნიშნად მეგობრობისა

, სანადიმოდ გოგიას ციხეში მოუყრიათ თავი თავიანთი ყმებით დიდი , , ლხინი და ხუმრობა გამართულა ალბათ სიყვარულსაც ეფიცებოდნენ

, ერთმანეთს გოგია და პეტრე მაგრამ რაღაც გაუფრთხილებელი , , სიტყვის გამო ატყდა ციხეში ბრძოლა გოგია და პეტრე თავიანთი

.მებრძოლების დიდი ნაწილითდაიღუპნენ ბრძოლაში

, . გადმოცემით მათ შორის ბრძოლა ახლაც არ შეწყვეტილა, განთიადისას გოგიას ციხეზე გადმოდგებიანლანდები და იწყებენ

, , ბრძოლას რომელიც მანამდე არ ცხრება ვიდრე გათენება არ. , მოატანს როგორც კი დღის ნათელი იჩენს თავს ბრძოლის ყიჟინაც

.წყნარდება და მებრძოლებიც ქრებიან

( . 8 , 1837, ილია ჭავჭავაძე დ ნოემბერი — . 12 , სოფელი ყვარელი გ სექტემბერი

1907, ) — , წიწამური ქართველი მწერალი, , პოეტი პუბლიცისტი პოლიტიკური და

, საზოგადო მოღვაწე საქართველოს- ეროვნულ განმათავისუფლებელი

. მოძრაობისლიდერი ქართული მართლმადიდებელი სამოციქულო

ეკლესიის მიერ ილია ჭავჭავაძე , შერაცხულია წმინდანად სახელით წმინდა

. ილია მართალი დაიბადა გადამდგარი, ოფიცრის თავად გრიგოლ ჭავჭავაძის

. 10 — ოჯახში წლისას გარდაეცვალა დედა , 15 — . მარიამ ბებურიშვილი წლისას მამა

- დაობლებული ილიასა და მისი და ძმების- — მოვლა პატრონობა მამიდამ მაკრინე

- ჭავჭავაძე ერისთავისამ იტვირთა.

ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტიმოთესუბნის გუმბათოვანი ეკლესიის

, " " – – მშენებლობა საქართველოს ოქროს ხანით მეXII-XIII . საუკუნეებითთარიღდება იგი ქართული

– , კულტურის ერთ ერთი უმნიშვნელოვანესი ძეგლია რომელიც უნიკალური მოხატულობის გამო მსოფლიო კულტურის გადარჩენის ფონდშია

.შეტანილი ტაძარში პირველად მაცხოვრის ხელთუქმნელი , , ხატის ფრესკა ხვდება თვალს შემდეგ კი , განკითხვის დღის უნიკალური კომპოზიცია იშლება

20 რომლის ფართობი კვადრატულ მეტრს. შეადგენს საკურთხეველის თაღიდან

.ღვთისმშობლის მთლიანი ფრესკა გადმოგვყურებს მონასტრის ტერიტორიაზე არსებული მცირე

ეკლესიის დასავლეთის სარკმელზე მოთავსებული : " წარწერა გვამცნობს ქრისტე ადიდე სულითა

". , შალვა ერისთავთ ერისთავისა მეცნიერთა აზრით " " ეს მონასტერი საქართველოს ოქროს ხანის

, ლეგენდარული გმირის შალვა თორელის . განსასვენებელი ადგილია აქ ოდითგანვე ბერების

. , სავანე ყოფილა სახელწოდებაც სავარაუდოდ მონასტრის დამაარსებლის იმ სახელს

, უკავშირდება რომელიც ხალხის მეხსიერებამ. – შემოინახა აქ მოღვაწე ბერების მიერ წირვა ლოცვა

.დღესაც აღევლინება

. , ქ ბორჯომიდან რამოდენიმე კილომეტრში. , სოფ ჩითახევის მახლობლად დაბურული

ფოთლოვანი ტყის შუაგულში დგას ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი

. მწვანე მონასტერი აქ დღესაც მამათა, მონასტერია სადაც ბერები ქვეყნისა და

ხალხის კეთილდღეობისათვისლოცვას. აღავლენენ IX , საუკუნის ეს ძეგლი

, მეცნიერთა აზრით ცნობილი ქართველი, . მოღვაწის წმ გრიგოლ ხანძთელის

– მოწაფეების ქრისტეფორესა და . თევდორეს აშენებულია იგი სამი ბაზილიკის ტიპის ეკლესიისა და , სამრეკლოსაგან შედგება სადაც ქართული

ხუროთმოძღვრებისათვის დამახასიათებელი ჩუქურთმები ახლაც

. კარგად იკითხება მონასტრის ტერიტორიაზე დღესაც შეგიძლიათ

ძნელბედობის ჟამს დაღვრილი ბერების სასწაულებრივად უხრწნადი სისხლის

. უამრავი ნაკვალევის ნახვა ეს ტაძრის , უდიდესი სიწმინდეა რომელსაც დროდა

.ჟამი ვერაფერს აკლებს

მუზეუმის შენობა განთავსებულია რუსეთის – საიმპერატოროოჯახის რომანოვების

– . კანცელარიის შენობაში ფსევდოგოთური სტილის არქიტექტურული ნაგებობა

გერმანელმა- . 1890 ინჟინერ არქიტექტორმა ვ შვეიერმა წელს

.ააგო ბორჯომის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი

, _ , არქეოლოგიური ისტორიულ ეთნოგრაფიული გამოყენებითი ხელოვნებისა და მხარის ბუნების

.განყოფილებებისგან შედგება : აქ ნახავთ უნიკალურ ბრინჯაოს სამკაულსა და

( . იარაღს ძვ წ II-I ), ათასწლეულები მრავალფეროვან ნუმიზმატიკურ კოლექციას

( . ძვ წ V – . . ახ წ XX .), სს რომანოვების პირად: ნივთებს

, ევროპული და აზიური წარმოების ჭურჭელს, იარაღს ფერწერულდა გრაფიკულ

, ნამუშევრებს – აგრეთვე ბუნების საოცრებას გაქვავებულ ხეს

.გოდერძის უღელტეხილიდან და სხვ თვალწარმტაც ბორჯომის ხეობაში მნახველს

შეუძლია გაეცნოს საეროდა საეკლესიო ხუროთმოძღვრების არაერთ მნიშვნელოვან

.ძეგლს

— პეტრეს ციხე შუა საუკუნეების სიმაგრე , აღმოსავლეთ საქართველოში ახლანდელი

, ბორჯომის მუნიციპალიტეტში სოფელლიკანის, , პირდაპირ მდინარე მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე

. მაღალ კლდოვან მთაზე პეტრეს ციხის . ადრინდელი სახელი უნდა იყოს ყვერბილის ციხე

ეკუთვნოდა ავალიშვილების ფეოდალურ. საგვარეულოს დარაჯობდალიკანიდან

ისტორიულ სოფლების ფაფისა და ნუასაკენ( . ) ახლანდელი ქ ბორჯომის უბნები მტკვარზე

.გადამავალ ხიდსა და გზასXVI საუკუნეში ოსმალთა მიერ თორის დაპყრობის

შემდეგ პეტრეს ციხე ოსმალური . ადმინისტრაციული ცენტრი იყო ამავე ხანებში

პეტრეს ციხის რაბათი დაიცალა. მოსახლეობისაგან ციხე შედგებოდა

ციტადელისა და მასთან დაკავშირებული ქვედა. ეზოსაგან პეტრეს ციხის გალავანსა და

შიდაციხეს შორის შემორჩენილია სხვადასხვა , — ნაგებობის ნაშთები შიდაციხეში

, , საცხოვრებელი დარბაზების ხაროების . ქვევრების ნანგრევებია გალავანში

. დატანებულია სათოფურები და სალოდეები ციხე ; მრავალჯერ შეუკეთებიათ ზოგან გამოირჩევა . ადრინდელი თარაზული წყობის კედლები მათი

(თანადროულია XI-XII ) საუკუნეები ციხის ძირში , ყვერბილის ნასოფლარი ეკლესიითა და

.სასაფლაოთი

– ბორჯომის ხეობაში ერთ ერთი უძველესი და საინტერესო ნაგებობაა წმინდა

მარიამის მიძინების ქვაბისხევის. –ეკლესია იგი მე VIII– IX საუკუნეების

, სამნავიანი ბაზილიკაა ხოლო – მხატვრობა მე XII-XIII საუკუნით

. თარიღდება ფრესკიდან მდიდრული ტანსაცმლით მოსილი მამაკაცისა და

ქალის გამოსახულებები იპყრობს, ყურადღებას რომლის ძველი ქართული

: ასომთავრული წარწერა გვამცნობს" ". შოთაი და იაი მამაკაცი დიდი

, , ქართველი პოეტი შოთა რუსთაველია – . ხოლო ქალი დედამისი ეკლესია

, ისტორიულ მესხეთში მდებარეობს რომელიც მეცნიერთა ვარაუდით

. რუსთაველის მშობლიური კუთხეა ლეგენდის მიხედვით ქვაბისხევის

ხეობაში პოეტის დეიდა ყოფილა გათხოვილი და შოთასაც განათლება აქ

.მიუღია

7 - , ბორჯომიდან კმ ზე მდინარე ახოებისწყლის ხეობაში მდებარეობს შუა

საუკუნეების ქართული , ხუროთმოძღვრების ძეგლი სამონასტრო

– , კომპლექსი ლიკანი სადაც შემორჩენილია ღვთისმშობლის

. ეკლესიის ნანგრევები ეკლესიის მთავარი ნაწილია აფსიდით

. დასრულებული ნავი XVI , საუკუნეში , ეკლესიას მიადგეს სამრეკლო რომელიც თითქმის მთლიანადფარავს დასავლეთ

. კედელს სამრეკლოს , მასიურკედლებიანი ქვედა სართული

რომელიც დაუმუშავებელი დიდი ლოდებით არის ნაგები და კუბის ფორმა

, აქვს ეკლესიაში შესასვლელს. წარმოადგენს ბარიერით შემოზღუდულ

-2 მე სართულს გარედანლილვებიანი . პროფილი გასდევს ასასვლელად

. მიშენებულია ქვაყორის კიბე სამრეკლოს – , ზედა ნაწილი თლილი ქვის სვეტები

, რომლებსაც სახურავი ეყრდნობოდა.მონგრეულია

, ბორჯომის მუნიციპალიტეტში მტკვრის- ერთ ერთი შენაკადის მდინარე ნეძვისხევის

IX 50- ხეობაში მდებარეობს საუკუნის იანი წლების ქართული ხუროთმოძღვრების

– , ძეგლი ნეძვი რომელიც აგებულია გრიგოლ ხანძთელის მოწაფეებისა და

. ქრისტეფორეს მიერ ძეგლის გაწმენდის (1948, 1962) შემდეგ გამოვლინდა ეკლესიის

, თავდაპირველი გეგმა და ცხადი გახდა რომ საქართველოს დღემდე ცნობილ

სამეკლესიან ბაზილიკათა შორის ნეძვი . ყველაზე დიდი ყოფილა აფსიდიანი შუა

ეკლესიის გრძივი კედლები დანაწევრებული იყო საფეხურიანი

. , სვეტებითა და თაღებით აღმოსავლეთით აფსიდის ორივე მხარეს თითო სწორკუთხა

, ნიში აქვს ხოლოდასავლეთით ნახევრად . წრიული ექსედრები ეკლესიას სამმხრივი

. გარსშემოსავლელი ჰქონდა გვერდით სწორკუთხოვანი ეკლესიები ერთმანეთთან

დასავლეთის გასასვლელით იყო.დაკავშირებული

ეს პროექტი ასახავს ტაძრისის სამონასტრო კომპლექსის. - წმ გიორგის ეკლესიის რესტავრაცია კონსერვაციის

. კომპლექსურ სამუშაოებს სამონასტრო კომპლექსი ( , მდებარეობს სოფელ ტაძრისში საქართველო ბორჯომის

), - - რაიონი ბაქო თბილისი ჯეიჰანის ნავთობსადენის ტრასის201 - , 50-60 კმ ზე მილსადენიდან მეტრის

. , დაშორებით აღნიშნული პროექტი მილსადენის მშენებლობასთან დაკავშირებით გრანტის სახით

- - დააფინანსა ბაქო თბილისი ჯეიჰანის მილსადენის. კომპანიამ სამონასტრო კომპლექსის ტერიტორია

275 X 230 . მოიცავს დაახლოებით მეტრის ფართობს - სამონასტრო კომპლექსის შემადგენლობაშია ორი , ნაწილობრივ დანგრეული ეკლესია წინამძღვრის

, რეზიდენცია და სამონასტრო ნაგებობების ნანგრევები .რომლებიც შემოსაზღვრულია ქვის გალავანით

- . სამონასტრო კომპლექსის მთავარი ნაგებობა წმ გიორგის ეკლესია წარმოადგენს ეროვნული

. მნიშვნელობის ისტორიისა და კულტურის ძეგლს იგი X აგებულია საუკუნეში და საფუძვლიანად განახლებულია

XV ; საუკუნეში მისი ისტორია დაკავშირებულია - საქართველოში ცნობილი მოღვაწეების გრიგოლ

ხანძთელის და გიორგი მთაწმინდელის სახელებთან. . წმ გიორგის ეკლესია მნიშვნელოვანია ხუროთმოძღვრული; ხასიათით იგი წარმოადგენს საქართველოში

. გავრცელებულ სამეკლესიანი ბაზილიკის ტიპს პროექტის . დაწყებამდე წმ გიორგის ეკლესია ძლიერ იყო

- დაზიანებული კედლები გამოფიტული და სანახევროდ, ჩამონგრეული ხოლო სახურავის კამარა და გადახურვა

. მთლიანად ჩამოქცეული ჰქონდა