สารบัญ

ไทยยังไมเปนสังคมผูผลิต แตเปนสังคมผูบริโภคเทคโนโลยี..................๑ไทยมีจุดเริ่มที่ผิด ในการสัมพันธกับเทคโนโลยี.....................................๙คนไทยยังมองไมถึงความหมายของเทคโนโลยี...................................๑๗คนไทยยังศึกษาไมถึงสาระของวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี................. ๒๖คนไทยยังใชเทคโนโลยีแทบไมไดคุณคาในการพัฒนา ........................ ๓๐

คนไทย กับ เทคโนโลยี∗

ไทยยังไมเปนสังคมผูผลิตแตเปนสังคมผูบริโภคเทคโนโลยี

ทํ าอยางไรจะพัฒนาคนไทยไดสํ าเร็จ หรือถาจะใหดี นาจะถามวา ทํ าอยางไรคนไทยเราจะพัฒนาตนเองไดดียิ่งขึ้น เราตองจับใหไดวา คนไทยมีจุดออนหรือยอหยอนในเรื่องอะไร โดยเฉพาะเหตุปจจัยอะไรทํ าใหคนไทยออนแอ ทํ าไมคนไทยจึงไมคอยมีความเขมแข็งจริงจังที่จะทํ าการตางๆ ใหสํ าเร็จดวยความเพียรพยายามอยางมั่นคงเด็ดเดี่ยว โดยมุงมั่นไปในทิศทางที่ชัดเจนอยางแนวแนตอจุดหมาย

ในที่น้ี ขอแสดงความเห็นวา นอกจากสภาพทางภูมิศาสตรอันอุดมสมบูรณ ท่ีทํ าใหจิตใจโนมไปในทางที่จะติดเพลินในความ

∗ ตัดตอนจากคํ าบรรยายแกคณะนักศึกษาปริญญาโท คณะสังคมสงเคราะหศาสตรมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร เรื่อง “การพัฒนาทรัพยากรมนุษย” ที่วัดญาณเวศกวัน วันเสารที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๔๐ (และบางสวนตัดตอนจากคํ าบรรยายเรื่อง “การพัฒนาแบบยั่งยืนตามแนวทางและหลักพุทธศาสนา” แกคณะนักศึกษาปริญญาโท สาขาพัฒนาชนบท มหาวิทยาลัยมหิดล ที่วัดญาณเวศกวัน วันอังคารที่ ๔ กุมภาพันธ ๒๕๔๐)

คนไทย กับ เทคโนโลยี๒

สะดวกสบาย ชอบผัดเพี้ยน ไมอยากดิ้นรนขวนขวายแลว เหตุปจจัยสํ าคัญยิ่งที่ทํ าใหคนไทยออนแอมี ๒ อยาง คือ

๑. คานิยมใฝเสพบริโภค๒. ลัทธิรอผลดลบันดาลเหตุปจจัยขอ ๒ ไดพูดไวมากแลว คราวนี้จะพูดถึงเหตุปจจัย

ขอ ๑ คือ คานิยมใฝเสพหรือบริโภคนิยม และจะจํ ากัดในแงท่ีเกี่ยวกับเทคโนโลยี ซ่ึงเปนเรื่องสํ าคัญโดดเดนสํ าหรับยุคสมัยนี้

เมื่อพูดถึงเทคโนโลยี ก็เปนการพูดถึงความเจริญของยุคปจจุบัน และโยงไปหาประเทศที่เรียกวาพัฒนาแลว โดยเฉพาะคือฝร่ัง สํ าหรับตอนนี้ เราลองมาดูวา ฝร่ังกับไทยตางกันอยางไร

ตอนนี้เราพูดกันถึงสภาพความเปนจริงในปจจุบัน ท่ีโลกอยูในระบบแขงขัน ก็ตองดูวา ใครแพ ใครชนะ แตไมใชหมายความวาเราพอใจแคเอาชนะการแขงขันเทานั้น เราจะตองไปไกลกวานั้นคือตองถึงขั้นเหนือการแขงขัน ซ่ึงตองเกงกวานี้อีก จึงจะแกปญหาของโลกได แตตอนนี้เอาแคข้ันตน คือการเอาชัยในระบบแขงขันที่เปนอยูเฉพาะหนานี้ ก็ทํ าใหไดกอนเถอะ

เพื่อใหเห็นภาพกวางๆ ก็มาดูสังคมไทยในเวลานี้ วาเมื่ออยูในประชาคมโลก สังคมไทยของเราเปนอยางไร

สังคมไทยของเรานี้ถูกตราชื่อวาเปนสังคมดอยพัฒนา เดี๋ยวน้ีเปลี่ยนชื่อเปนกํ าลังพัฒนา ท่ีช่ือวากํ าลังพัฒนานี้ก็ไมดีอยูแลว

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๓

นอกจากนั้น ในภาวะที่กํ าลังพัฒนา ก็เปนสังคมผูตาม และคูกับความเปนผูตามคือเปนผูรับ แลวก็เปนสังคมที่ถูกกํ าหนด ไมเปนสังคมที่เปนฝายกํ าหนด เมื่อเปนอยางนี้ก็เสียเปรียบ เพราะวา ถาเราจะมีบทบาทในโลก เราจะตองเปนผูกํ าหนดอะไรไดบาง เมื่อไมมีความสามารถที่จะกํ าหนดแลว สิทธิตอรองเปนตนก็ไมมี ตองถูกสังคมที่มีอิทธิพล คือสังคมที่พัฒนาเขากํ าหนดใหหมด อยางนี้ก็แย

ทํ าไมจึงเปนสังคมที่ถูกกํ าหนด ก็เพราะเปนสังคมฝายบริโภค ไมใชฝายผลิต โดยเฉพาะสิ่งที่เปนตัวบันดาลอิทธิพลสํ าคัญในระบบเศรษฐกิจ แหงการแขงขันในปจจุบัน เทคโนโลยีมีบทบาทสํ าคัญ เปนอุปกรณท่ีอยูเบื้องหลังอุตสาหกรรมทั้งหมดเรียกไดวาเปนอุปกรณของระบบแขงขันเลยทีเดียว เพราะฉะนั้นเทคโนโลยีจึงเปนอุปกรณแหงอํ านาจ

ในแงของเทคโนโลยีน้ี เมื่อแบงฐานะและบทบาทของประเทศตางๆ ในประชาคมโลก ก็จะมีประเทศที่เปนผูผลิตเทคโนโลยี กับประเทศที่บริโภคเทคโนโลยี ประเทศไทยเปนฝายไหน ในแงเทคโนโลยี ตอบวาไทยเปนประเทศผูบริโภคเทคโนโลยีไมเปนประเทศผูผลิตเทคโนโลยี

กระแสโลกาภิวัตนนั้น ประเทศที่ผลิตเทคโนโลยีจะเปนผูกํ าหนด ฉะนั้นประเทศของเราจึงไมเปนตัวของตัวเอง เราจะทํ า

คนไทย กับ เทคโนโลยี๔

อะไรใหกาวตอไปก็ทํ าไมไดเพราะไมมีเทคโนโลยี ตองรอใหฝร่ังผลิตขึ้นมากอนแลวจึงทํ าได

ทีน้ี นอกจากฝรั่งเปนผูกํ าหนดเราแลว เขายังหาผลประโยชนจากเราไดดวย รวมทั้งญี่ปุน เขาก็มากระตุนเราใหอยากได เขาแขงขันกันไป และจะโดยตั้งใจก็ตาม ไมตั้งใจก็ตาม ก็ลอผูบริโภคดวยเทคโนโลยีรุนตอไป วาจะดีกวาในแงน้ันแงน้ี รถยนตรุนตอไปมีดีเพิ่มข้ึนอยางนั้นอยางนี้ คอมพิวเตอรรุนตอไป Pentiumเทานั้น จาก 100 เปน 120 เปน 133 เปน 150 ข้ึนไป 166 จากPentium เปน Pentium Pro วากันไปจน 200 คอยกระตุนอยูเรื่อยเราก็ตองซื้อ เมื่อซ้ือก็ตองจาย ท้ังๆ ท่ีเปนประเทศที่ยากจนอยูแลวก็ตามซื้อเขาอีก ถาไมมีหลักคิด เอาแตจะตามใหทันก็ตองคอยตามซื้อและทุมจายเรื่อยไป เลยทํ าตัวใหเปนเหยื่อของเขา เมื่ออยูในสภาพปจจุบันแหงเศรษฐกิจระบบแขงขันแบบนี้เราก็จึงกลายเปนผูตาม เปนผูรับ เปนผูถูกกํ าหนด เปนผูถูกกระทํ า และกลายเปนเหยื่อ

ท่ีพูดอยางนี้ ไมควรคิดวาเปนคํ ารุนแรง เพราะในระบบเศรษฐกิจแบบแขงขัน ท่ีมนุษยพยายามเอาชนะกัน แนนอนวาตองมีฝายหนึ่งเปนเหยื่อ เราปฏิเสธคํ านี้ไมได เราอาจจะพยายามสุภาพไมใชคํ านี้ แตท่ีจริงก็เปนเหยื่อน่ันเอง

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๕

ทีน้ี สังคมไทยทํ าไมจึงอยูในภาวะอยางนี้ เปนเพราะเราไมมีศักยภาพในการแขงขันใชหรือเปลา โดยเฉพาะคนของเราไมมีคุณภาพพอ นอกจากปจจัยอยางอื่น เชนอิทธิพลจากภายนอกมาครอบงํ าเรา แตท่ีจริงอิทธิพลมี ๒ อยาง

อิทธิพลอยางหนึ่งคือ การถูกครอบงํ าโดยภาวะบีบคั้นบังคับเนื่องจากเขามีอํ านาจเขมแข็งกวา เราไมมีสิทธิเรียกรอง ไมมีสิทธิตอรอง เราจึงถูกครอบงํ า แตอีกอยางหนึ่งคือ การถูกครอบงํ าโดยความพอใจ หมายความวา สังคมไทยพอใจที่จะเปนอยางนั้น เราจึงทํ าตัวใหเปนเหยื่อไปเอง แบบที่สองนี้เปนมาก ถาเราไมพอใจที่จะเปนเหยื่อ แมเราจะถูกครอบงํ าจากภายนอกดวยปจจัยทางดานระบบ แตไมชา ดวยความเขมแข็งของคุณภาพคน เราจะพลิกตัวข้ึนอยูเหนือได เชื่อไหม

เราจะมัวแตบอกวา โอย! ไมไดหรอก เขามีอํ านาจมีอิทธิพลกวามาครอบงํ าเรา ถาคิดอยูอยางนี้ก็ตันเทานั้น ก็ทํ าไมไมพัฒนาตัวใหเขมแข็งละ มันตองปลดเปลื้องตัวเองไดซิ ถาแนจริงก็ตองพนไปได เพราะฉะนั้น คุณภาพคนนี้สํ าคัญ จึงตองพัฒนาคนไทยใหเขมแข็ง

ขณะนี้เราเปนสังคมที่เปนฝายบริโภคเทคโนโลยี ไมใชเปนผูผลิตเทคโนโลยี ฉะนั้นเราจึงเสียเปรียบทุกอยาง เราเปนผูรับ เมื่อจะรับก็ตองคอยรอเขา เมื่อรอจากเขา ก็ตองตามเขา ตามฟงตามดู

คนไทย กับ เทคโนโลยี๖

วา เขาจะผลิตอะไรใหมๆ ข้ึนมา เพื่อจะรับเอา จึงเปนผูถูกกํ าหนดท้ังหมดนี้ก็เพราะเปนผูบริโภคของที่เขาผลิต ผลิตเองไมได

นิสัยในการผลิตนี้สํ าคัญมาก เปนความเข็มแข็ง สวนความออนแอมากับนิสัยชอบเสพบริโภค เปนลักษณะจิตใจของคนที่เห็นแกการเสพบริโภค

การเสพบริโภค คือ กินนอนสบายใชของสํ าเร็จ ไมตองทํ าอะไร คนที่ชอบความสุขจากการเสพบริโภค ก็คือคนที่อยากไดรับการบํ ารุงบํ าเรอโดยตัวเองไมตองทํ าอะไร เพราะฉะนั้นคนที่เปนนักเสพบริโภคจึงมีทุกขจากการกระทํ า ถาตองทํ าอะไรแลวทุกข เขาไมชอบการกระทํ า เพราะตองการใหคนอื่นทํ าให แลวเขาก็รอท่ีจะเสพบริโภค สวนคนที่เปนนักผลิต ตองมีจิตใจเขมแข็ง ชอบทํ า และเขาจะมีความสุขจากการกระทํ า เมื่อฝกใหดีก็จะกาวไปสูการมีความสุขจากการสรางสรรค

ทีน้ี นิสัยนักผลิตเรามีไหม ตองถามคนไทยวา เรามีนิสัยรักการผลิตหรือเปลา คนไทยนี่นะ ขออภัยเถอะ แมแตท่ีอยากเจริญอยางฝรั่ง ซ่ึงก็ตามเขาอยูแลว เวลามองความหมายของคํ าวาจะเจริญอยางฝรั่ง เรายังมองแบบนักบริโภคเลย แทนที่จะมองแบบนักผลิต

ความเจริญอยางฝรั่งมีความหมาย ๒ แบบ คือ แบบนักผลิตกับแบบนักบริโภค

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๗

ความเจริญอยางฝรั่งในความหมายของนักบริโภคเปนอยางไร นักบริโภค เขาใจวา เจริญอยางฝรั่ง คือมีกินมีใชอยางฝรั่ง ฝร่ังมีรถยนตอะไรเราก็มีอยางนั้น ฝร่ังมีตูเย็นมีทีวีมีโทรศัพทมือถืออะไรเราก็จะมีอยางนั้น แลวเราก็บอกวานี่เราเจริญอยางฝรั่ง

เพราะฉะนั้น เราก็ตามดูตามฟงเรื่อยซิวา ฝร่ังมีอะไร ฝร่ังมีผลิตภัณฑอะไรใหม เราก็ตามซื้อตามหามาใช แลวก็เอามาอวดโกกันเองวา ฉันมีกอนเธอนะ อยางนี้เรียกวาเจริญอยางฝรั่งแบบนักบริโภค

ทีน้ี เจริญอยางฝรั่งแบบนักผลิตเปนอยางไร นักผลิตคิดวาเจริญอยางฝรั่ง คือทํ าไดอยางฝรั่ง หมายความวา ฝร่ังทํ าอะไรไดฉันก็จะทํ าใหไดอยางนั้น ถาเขมแข็งขึ้นไปอีก ก็บอกวา ฝร่ังทํ าอะไรได เราจะตองทํ าใหดีย่ิงกวาฝรั่ง คนไทยคิดอยางนี้บางไหม

น่ีแคความหมายของความเจริญอยางฝรั่งก็ยังไปไมรอดแลว เราไมมีนิสัยจิตใจแบบนักผลิตเลย ชาติท่ีเขาเจริญอยางฝรั่งไดทันจนกระทั่งนํ าฝรั่งได ตองมีนิสัยนักผลิต เริ่มตั้งแตการมองความหมายของความเจริญอยางฝรั่งวา ฝร่ังทํ าไดอยางไร ฉันตองทํ าไดอยางนั้น และกาวไปอีกขั้นหนึ่งวา ฝร่ังทํ าอะไรไดฉันตองทํ าไดอยางนั้น และตองทํ าใหดีกวาฝรั่ง ถาไดขนาดนี้แลวไมตองกลัวเลยชาติไทยชนะแนการแขงขัน

คนไทย กับ เทคโนโลยี๘

น่ีแหละ แมแตสภาพจิตยังไมเอื้อเลย ความเขมแข็งในจิตใจไมมี นิสัยนักผลิตไมมี

ตอไป ความเขมแข็งทางปญญา คือ ความใฝรู ถาอยากจะรูอะไร ก็หาความรูในเรื่องนั้นอยางอุทิศชีวิตใหเลย คนไทยยอมไหมฝร่ังมีแลว ฝร่ังตองการรูเรื่องอะไร ถึงจะตองเดินทางไป ๗ คาบสมุทรก็ไปเลย ยอมอุทิศใหท้ังชีวิต ฝาฟนไปขางหนา ฝาดงดิบผจญภัยในทองทะเล ทนหนาวทนรอน ไปไดหมด เพื่อหาความรูอยางเดียวที่ตองการ บุกไปเลย เทาไรเทากันความใฝรูน้ี คือความเขมแข็งทางปญญา

ยิ่งกวานั้น เมื่อมีความรูข้ึนมา ก็มีความเขมแข็ง และมีความมั่นใจในตัวเองยิ่งขึ้นอีก เมื่อรูวาสิ่งที่จะเจอขางหนาเปนอยางไรจะแกไขปญหาไดอยางไร จะทํ าใหสํ าเร็จไดอยางไร ก็แกลวกลาเดินหนาได แตคนไมรูก็ไมมีแรง ตองถอยแนนอน

ฝร่ังมีสภาพจิตใจอยางหนึ่งที่เขาภูมิใจนัก เขาเรียกวาfrontier mentality คือสภาพจิตแบบบุกฝาพรมแดน ซ่ึงเขาถือวาเปนหัวใจสํ าคัญของการสรางสรรคความเจริญของฝรั่ง ท้ังในยุโรปแลวโดยเฉพาะก็มาพัฒนามากในคนอเมริกัน

ถาสังเกตในวัฒนธรรมฝรั่ง ฝร่ังชอบพูดคํ าวา frontier ซ่ึงทํ าใหมองไปขางหนา ทํ าใหบุกเบิกออกไป เมื่อไปสุดโลกนี้แลว ก็ตองมุงหนาไปในจักรวาล ออกไปสูโลกอื่น มองออกไป กาวตอไป บุก

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๙

ฝาไปเรื่อย จากยุโรป ไปถึงแผนดินอเมริกาภาคตะวันออก ข้ึนฝงแลว ขางหนาโนนตะวันตกกวางขวาง มีแตปาเขาลํ าเนาไพร จะเปนอยางไรไมรู แตวานั่นคือแหลงของความสํ าเร็จขางหนา ฉะนั้นฝร่ังก็มองไปขางหนา บุกเบิกฝาไปตะวันตก Go west young man. . . เจาหนุมจงมุงหนาไปตะวันตก น่ีเปนคติของฝรั่ง

แต frontier mentality น้ัน ขณะนี้ฝร่ังเอง ท่ีเปนนักอนุรักษสิ่งแวดลอมบอกวานี่แหละตัวทํ าลายละ เพราะเปนตนเหตุใหฝร่ังทํ าลายธรรมชาติแวดลอม ฉะนั้นฝรั่งจึงเกิดสํ านึกวาแนวคิดfrontier mentality น้ี ทํ าใหเขา(รวมทั้งโลก)เกิดภัยพิบัติจากสภาพแวดลอมเสื่อมโทรม แตมันก็เปนเหตุแหงความสํ าเร็จของเขาในอดีต อันนี้เราเรียนรูเพื่อท่ีจะไดเปนบทเรียน เราจะตองรูเรารูเขาและพัฒนาคนของเราใหถูกตอง

ไทยมีจุดเริ่มที่ผิด ในการสัมพันธกับเทคโนโลยีทีน้ี หันกลับมาสูเรื่องที่พูดไวแตตนวา คนไทยเรานี้ไมมีนิสัย

นักผลิต แลวยังขาดความเขมแข็งทางปญญาอีกดวย เริ่มแตขาดความใฝรู ทีน้ีเราก็มาดูภูมิหลังวาที่เปนอยางนี้เพราะอะไร การที่พูดถึงเรื่องภูมิหลังตางๆ ของคนไทย ก็เพื่อรูจักตัวเราเองใหถูกตองและในหลายเรื่องก็ตองเอามาเทียบกับฝร่ัง(ท่ีเราเห็นวาเขาเจริญ)ดวย

คนไทย กับ เทคโนโลยี๑๐

เมืองไทยเรานี้ มีทุนดีพิเศษติดตัว คือ สภาพภูมิศาสตร ท่ีมีธรรมชาติแวดลอมอุดมสมบูรณ อยางที่เราชอบพูดอยูเสมอดวยความภูมิใจวา “ในนํ้ ามีปลา ในนามีขาว”

อยางไรก็ตาม เราก็ปฏิเสธไมไดวา ถาเรามัวเพลินอยูกับความสะดวกสบายจากความอุดมสมบูรณน้ี ขอดีก็ทํ าใหเกิดผลรายตามมาได คือทํ าใหคนไทยตกอยูในความประมาท ชอบผัดเพี้ยน ไมกระตือรือรนขวนขวาย จะเอาแตท่ีสบาย และออนแอขาดความมุงมั่นที่จะทํ าการตางๆ อยางเด็ดเดี่ยวจริงจัง ตางจากฝร่ังที่ธรรมชาติแวดลอมบีบคั้น ทํ าใหเขาตองลุกขึ้นดิ้นรนขวนขวาย ตั้งจุดหมายแนวแน ทํ าจริงจังมั่นคง ผัดเพี้ยนเวลาไมไดแลวก็ทํ าใหเขมแข็ง

ทีน้ีก็มาดูภูมิหลังในดานความสัมพันธกับเทคโนโลยี ตอนนี้ไมตองพูดถึงแงของความสัมพันธในเชิงเปนฝายผลิต หรือฝายบริโภค แตจะมีอีกแงหนึ่งที่จะตองพูด คือแงของจุดเริ่มตนที่คนไทยไดสัมพันธเจอะเจอกับเทคโนโลยี อันนี้เปนเรื่องของภูมิหลังที่ผานมาแลว แตมีผลตอความแตกตางในดานจิตใจ

คนไทยก็ใชเทคโนโลยี ฝร่ังก็ใชเทคโนโลยีอยางเดียวกัน แตความรูสึกนึกคิดและการมองความหมายไมเหมือนกัน เราเคยคิดวิเคราะหความแตกตางในเรื่องเหลานี้ไหม ฝร่ังมองเทคโนโลยีในความหมายอยางไร ไทยมองในความหมายอยางไร ภูมิหลังเปน

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๑๑

มาอยางไร การมองความหมายและความสัมพันธน้ันสรางสรรคชีวิตและจิตใจอยางไร คนไทยเจอกับเทคโนโลยี แลวเราไดรับผลตอชีวิตจิตใจตางจากฝรั่งอยางไร

คนไทยเจอเทคโนโลยีเมื่อ ๑๐๐ กวาปท่ีแลว โดยฝรั่งนํ าเขามา ขอสังเกตก็คือวา

๑. คนไทยเจอสิ่งของเครื่องใชทางเทคโนโลยีท่ีสํ าเร็จรูปแลว ไมตองผานการเพียรพยายามในการผลิตหรือการสรางสรรคเจอปบสํ าเร็จรูปมาแลว

๒. เครื่องใชเทคโนโลยีสํ าเร็จรูปท่ีเจอนั้น มาเดนมาชัดมามากในประเภทบริโภค ไมคอยมีอุปกรณเทคโนโลยีประเภทผลิตเพราะฝรั่งเดินทางมานี้เพื่อบุกฝาพรมแดน เที่ยวหาอาณานิคมเขาเอาเครื่องมือสํ าเร็จรูปมาใช มาอํ านวยความสะดวกสบาย สวนเครื่องมือท่ีผลิตอยูในประเทศของเขาเอง

ทีน้ี เมื่อคนไทยเจอเครื่องมือหรืออุปกรณเทคโนโลยีประเภทสํ าเร็จรูป ท่ีมันมาชวยในการดํ าเนินชีวิตใหสะดวกสบายในประเภทบริโภคนี้เขา ก็เลยมองเทคโนโลยีในความหมายแบบบริโภคเลย คือมองวา เทคโนโลยีก็คือเครื่องชวยอํ านวยความสะดวกสบาย

คนไทยสะดวกสบายอยูแลว ในดานสภาพแวดลอม ในนํ้ ามีปลา ในนามีขาว เมื่อเจอเทคโนโลยีประเภทบริโภคมาเสริมความ

คนไทย กับ เทคโนโลยี๑๒

สะดวกสบายเขาไปอีก เลยยิ่งสบายใหญ สบายซํ้ าสอง ฉะนั้นแนวโนมของจิตใจก็ยิ่งเห็นแกความสะดวกสบายมากขึ้น เสริมความเปนนักเสพบริโภค แลวก็ยิ่งออนแอลงอีก

ทีน้ี เราหันไปดูเทคโนโลยีกับฝร่ังบาง อุปกรณเทคโนโลยีช้ินเดียวกันอันอํ านวยความสะดวกสบายที่คนไทยเจอซึ่งมากับฝร่ังน้ัน มีความหมายสํ าหรับฝร่ังโดยสัมพันธกับภูมิหลังแหงการสรางสรรควา มันเปนผลผลิตแหงความเพียรพยายามในการสรางสรรคของเขาเปนเวลาเกินกวา ๑๐๐ ป กวาเขาจะสรางและพัฒนามันมาจนเปนเครื่องใชเทคโนโลยีช้ินนั้นได มันนานเหลือเกิน

ทีน้ี เบื้องหลังของการสรางสรรคพัฒนาเทคโนโลยีน้ัน คืออะไร

๑. เทคโนโลยีอาศัยความรูวิทยาศาสตร เริ่มแรก เทคโนโลยีแบบพื้นฐานอาศัยความรูท่ียังไมเรียกวาเปนวิทยาศาสตร คือความรูในการเปนอยูประจํ าวัน เชน จะขุดดิน แทนที่จะใชมือก็เอาไมมาเหลามาถากเขาแลวก็เอาไปขุดดิน ตอมาก็ทํ าจอบ ทํ าเสียมแมแตปจจุบันนี้เทคโนโลยีหลายอยางก็ไมถึงกับตองใชความรูวิทยาศาสตร(ในความหมายที่เครงครัดทางวิชาการ) เชนการทํ าเครื่องเฟอรนิเจอรหลายอยาง

แตสํ าหรับเทคโนโลยีสมัยใหมท่ีเรารูจักกันทุกวันนี้ โดยทั่วไปตองอาศัยความรูทางวิทยาศาสตร เชน ตองมีความรู เรื่องไฮดรอ

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๑๓

ลิกส เรื่องกลศาสตร เปนตน จึงทํ ารถแบคโฮมาขุดดินได หรืออยางจะทํ าไมโครโฟน ทํ าเครื่องบันทึกเสียงนี้ ก็ตองอาศัยความรูทางวิทยาศาสตรท้ังนั้น เชนความรูทางแมเหล็กไฟฟา ความรูเรื่องเสียงจึงเปลี่ยนคลื่นแมเหล็กไฟฟาเปนคลื่นเสียง และเปลี่ยนคลื่นเสียงเปนคลื่นแมเหล็กไฟฟาได ยิ่งพวกเทคโนโลยีช้ันสูง ก็ยิ่งมาอิงกับความรูทางวิทยาศาสตรมาก เชน จะทํ าคอมพิวเตอร สรางโรงงานไฟฟาพลังนิวเคลียร ทํ าเครื่องมือเลเซอร ทํ าเรื่องวิศวพันธุกรรม ก็ตองมีความรูเรื่องอีเลกทรอนิกส เรื่องนิวเคลียรฟสิกส เปนตนเพราะฉะนั้น จึงพูดกวางๆ วา เทคโนโลยีอาศัยวิทยาศาสตร

เปนอันวา เรื่องเทคโนโลยีโยงไปหาวิทยาศาสตร ฝร่ังตองพัฒนาความรูทางดานวิทยาศาสตรมานานเปนรอยปกวาจะพัฒนาเทคโนโลยีระดับน้ีข้ึนได ในระหวางที่เขาคนควาหาความรูทางวิทยาศาสตร นานเปน ๑๐๐ ปน้ัน เขาไดอะไร วัฒนธรรมวิทยาศาสตรก็เกิดขึ้น จิตใจวิทยาศาสตรก็เกิดขึ้น น่ันก็คือ ความมีจิตใจใฝรู นิยมเหตุผล ชอบคนควาทดลอง น่ีคือสิ่งที่พวงมากับการพัฒนาเทคโนโลยีท่ีคนไทยไมเคยมีภูมิหลัง เราไมเกี่ยวดวยเลย

ฉะนั้น ฝร่ังไดอยางหนึ่งแลวนะ จากภูมิหลังของความสัมพันธกับเทคโนโลยีอันเดียวกันนี้ คือฝร่ังไดวัฒนธรรมวิทยาศาสตร ไดจิตใจใฝรู นิยมเหตุผล ชอบคนควาทดลอง เปนตน ซ่ึงไดมาเปนรากฐานของความเขมแข็งทางปญญา

คนไทย กับ เทคโนโลยี๑๔

๒. เทคโนโลยีน้ัน นอกจากอาศัยวิทยาศาสตรแลว ยังตองอาศัยกระบวนการผลิตที่เรียกวา อุตสาหกรรม เทคโนโลยีน้ันคูมากับอุตสาหกรรม

ฝร่ังเจริญขึ้นมาไดก็ดวยอุตสาหกรรม และผลิตอุปกรณเทคโนโลยีไดก็ดวยอุตสาหกรรม แตพรอมกันนั้นเขาก็พัฒนาอุตสาหกรรมดวยเทคโนโลยี เทคโนโลยีน่ีแหละอยูเบื้องหลังความเจริญของอุตสาหกรรม ในการสรางโรงงานอุตสาหกรรม เครื่องมือเครื่องอุปกรณเครื่องจักรเครื่องยนต เปนเรื่องเทคโนโลยีท้ังนั้น แตเทคโนโลยีจะพัฒนาก็ตองอาศัยอุตสาหกรรม เขาจะผลิตเครื่องบันทึกเสียง ไมโครโฟน ตลอดจนคอมพิวเตอร ก็ตองอาศัยกระบวนการอุตสาหกรรม ฉะนั้นเทคโนโลยีกับอุตสาหกรรมจึงคูกันมา

ฝร่ังสรางอุตสาหกรรมขึ้นมาดวยอะไร เขาบอกเองวา ดวยแรงจูงใจที่จะเอาชนะ scarcity คือ ความแรนแคนขาดแคลนเพราะเขาอยูทามกลางธรรมชาติแวดลอมท่ีไมอํ านวย เชน ความหนาวเย็นที่รุนแรง ในฤดูหนาวไมมีอาหารจะกิน จะอยูรอดไดอยางไร ทํ าอยางไรจะมีอาหารกินในฤดูหนาว เปนตน เขาคิดวาดวยความขยันหมั่นเพียรในกระบวนการผลิตที่เรียกวา อุตสาหกรรมนี้เขาจะเอาชนะความแรนแคนขาดแคลนไดแลวอุตสาหกรรมก็พัฒนาขึ้นมา

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๑๕

ดวยเหตุน้ี ฝร่ังจึงเรียกอุตสาหกรรมโดยใชศัพทภาษาอังกฤษวา industry ซ่ึงแปลวา ความขยันหมั่นเพียร นี้คือตัวแทของอุตสาหกรรม คือ industry ท่ีแปลวา ความขยันหมั่นเพียรแลวไทยก็แปลมาเปนอุตสาหกรรม คนประดิษฐคิดศัพทในภาษาไทยก็พยายามแปลและบัญญัติให ตรงกับภาษาอังกฤษคือ industry น้ัน และไดคํ าวา “อุตสาหกรรม” ซ่ึงแปลวาการกระทํ าดวยความอุตสาหะ อุตสาหะ ก็คือ ความขยันหมั่นเพียร ฮึดสู

แตคนไทยมองอุตสาหกรรมอยางไร เราไมไดมองในความหมายของความขยันเลยใชไหม คนไทยมองอุตสาหกรรมวาเปนกระบวนการผลิตสิ่งเสพบริโภคเพื่อใหเราเปนอยูสบาย สวนฝร่ังมองอุตสาหกรรม วาเปนกระบวนการแหงความขยันหมั่นเพียร สูยากบากบั่น ท่ีจะทํ าการผลิตขึ้นมา เพื่อเอาชนะความขาดแคลนแรนแคน ใหมีสิ่งบริโภค แลวจะไดมีความสุขตอไป จากภูมิหลังที่ตางกัน ไทยกับฝร่ังจึงมองความหมายของอุตสาหกรรมไมเหมือนกัน

อุตสาหกรรมอยูเบื้องหลังความเจริญของเทคโนโลยี ฝร่ังบอกวาเขามุงหมายความสํ าเร็จ ตองการจะมีวัตถุบริโภคพรั่งพรอม แตเขาจะตองอดทน ขยันหมั่นเพียร ไมเห็นแกความสะดวกสบาย ไมเห็นแกความสุขสนุกสนานบํ ารุงบํ าเรอ มุงหนาทํ าการงานอยางเขมแข็ง ไมยอมแกความเหนื่อยยาก แตยอมอดยอม

คนไทย กับ เทคโนโลยี๑๖

ออมยอมอยูงายๆ ซ่ึงเขาเรียกวา work ethic (แปลวา จริยธรรมในการทํ างาน) และเขาก็มีความภูมิใจนักวาดวย work ethic น้ีแหละจึงทํ าใหเขาพัฒนาอุตสาหกรรมไดสํ าเร็จ

ฝร่ังภูมิใจเรื่องนี้นัก จนกระทั่งมาถึงยุคนี้เขาจึงเปลี่ยนมาครํ่ าครวญกันหนักหนาวา คนอเมริกันยุคใหมของเขาขาด workethic เพราะเมื่อถึงยุคบริโภคแลว คนรุนใหมไมรูจักรสความยากลํ าบาก มีความสะดวกสบายทางวัตถุมาก ก็กลายเปนคนหยิบโยงสํ ารวย ใจเสาะเปราะบาง ฉะนั้นคนอเมริกันรุนใหมจึงกํ าลังถูกติเตียนจากคนอเมริกันรุนเกา วากํ าลังทํ าใหประเทศของเขาเสื่อมลงและจะเสื่อมตอไป

คนอเมริกันรุนเกาเขาสรางสรรคความเจริญมาดวยฝมือของตัวเอง เขาอยูในยุคอุตสาหกรรม แตอเมริกายุคปจจุบันนี้เปนpost-industrial คือ ผานพนยุคอุตสาหกรรม มาเปน consumersociety กลายเปนสังคมของนักบริโภคแลว ฉะนั้น ฝร่ังยุคปจจุบันก็เลยพนยุคอุตสาหะ คือ พนยุคขยัน(มาเปนยุคขี้เกียจ) และทํ าทาจะพนยุคสรางยุคผลิต(มาเปนยุคเสพยุคบริโภค)

ยุคอุตสาหกรรม คือยุคคนขยัน สังคมอตุสาหกรรม คือสังคมแหงความขยันหมั่นเพียร ท่ีมีจริยธรรมในการทํ างาน (workethic) จริยธรรมในการทํ างานนี้คือหัวใจแหงความสํ าเร็จของอุตสาหกรรม อุตสาหกรรมมากับความขยันหมั่นเพียร เทคโนโลยี

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๑๗

พัฒนามาดวยอาศัยอุตสาหกรรม กวาเทคโนโลยีจะเจริญกาวหนามาไดอยางที่เปนอยูน้ี ก็ตองผานยุคอุตสาหกรรมมาเปนรอยๆ ปเพราะฉะนั้น มันจึงทํ าใหฝร่ังไดวัฒนธรรมอุตสาหกรรม

วัฒนธรรมอุตสาหกรรม ก็คือวัฒนธรรมแหงการผลิตดวยความขยันหมั่นเพียร ความอดทนตอความยากลํ าบาก ไมยอมยอทอตอความเหน็ดเหนื่อย พูดสั้นๆ วา ความสูยากบากบั่น เปนอันวา ฝร่ังไดนิสัยสูสิ่งยาก และ นิสัยนักผลิต จากวัฒนธรรมอุตสาหกรรม

น้ีคือภูมิหลังในการพัฒนาเทคโนโลยีซ่ึงเราไมมีเลย ไทยเราเจอเทคโนโลยีปบ สํ าเร็จรูปมาแลว เสพสบายเลย เทคโนโลยีจึงมาหนุนมาเสริมความสะดวกสบาย ทํ าใหโนมเอียงที่จะชอบเสพบริโภค เห็นแกความสะดวกสบายยิ่งขึ้น ตางจากฝรั่งซึ่งเทคโนโลยีน้ีหมายถึงภูมิหลังของการไดพัฒนาวัฒนธรรมวิทยาศาสตร และวัฒนธรรมอุตสาหกรรม ท่ีทํ าใหเกิดมีนิสัยใจคอที่ฝงลึกคือ ความใฝรู-สูสิ่งยาก เพราะฉะนั้น ไทยเราจะตองรูตัวและแกปญหาเรื่องนี้ใหได

คนไทยยังมองไมถึงความหมายของเทคโนโลยีเรื่องคนไทยกับเทคโนโลยียังไมจบเทานี้ ในใจคนไทยเรา

มองความหมายของเทคโนโลยีโดยไมรูตัววาอยางไร เราไมเคยเอา

คนไทย กับ เทคโนโลยี๑๘

มาพูดกัน เทคโนโลยีมีความหมายอยางไร ในความหมายอยางหยาบที่สุด คนโดยมากจะมองเทคโนโลยีในความหมายวาเปนวัตถุอุปกรณสํ าเร็จรูป เปนเครื่องมือเครื่องใช อยางไมโครโฟนเครื่องเทป เครื่องซักผา หมอหุงขาวไฟฟา คอมพิวเตอร พูดงายๆวา เทคโนโลยีเปนเครื่องมือเครื่องใช

ทีน้ี ในความหมายแบบหยาบๆ ในขั้นสํ าเร็จรูป ท่ีเปนเครื่องมือเครื่องใชน้ี ก็ยังแยกการมองความหมายออกไปไดเปน ๒ แบบคือ

แบบที่ ๑. เทคโนโลยี คือ เครืองมือเครื่องใชท่ีอํ านวยความสุขสะดวกสบาย (ชวยใหเราไมตองทํ าอะไร) เราจะตองทํ าอะไรมันก็มาทํ าแทนให เราเลยไมตองทํ า เราอยากสนุกสนานเพลินเพลิน มันก็เปนเครืองบํ ารุงบํ าเรอเราตามใจปรารถนา

แบบที่ ๒. สํ าหรับคนอีกพวกหนึ่ง ความหมายตางออกไปวาเทคโนโลยี คือเครื่องมือเครื่องใชท่ีจะมาชวยใหเราทํ าอะไรๆ ไดดียิ่งขึ้น และสามารถทํ าไดยิ่งๆ ข้ึนไป เชนวา เราคิดจะทํ างานสวนนี้เทคโนโลยีมาทํ าแทนให เราจะไดกาวไปทํ าสวนโนนตอ หรือเราทํ างานนี้ยังไมมีประสิทธิภาพ เทคโนโลยีก็มาชวยใหทํ าไดดียิ่งขึ้น

สํ าหรับคนพวกหนึ่ง เทคโนโลยีมาชวยใหไมตองทํ า แตสํ าหรับคนอีกพวกหนึ่ง เทคโนโลยีมาชวยในการทํ า หรือมาชวยใหทํ าไดดียิ่งขึ้นและสามารถทํ ายิ่งๆ ข้ึนไป พูดสั้นๆ วามองในแงของ

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๑๙

นักบริโภคกับนักผลิต หรือนักเสพกับนักสรางสรรค จะเห็นวาคนไทยเรามองเทคโนโลยีแบบนักเสพนักบริโภคแทบทั้งนั้น คือมองวาเทคโนโลยีเปนเครื่องมือเครื่องใชท่ีมาชวยบํ ารุงบํ าเรออํ านวยความสะดวกสบาย (เราจะไดไมตองทํ า) จึงคิดจะมีเทคโนโลยีเพื่อชวยใหตัวเองสบาย จะไดไมตองทํ า แตขอใหลองไปดูใน dictionaryจะเห็นความหมายของเทคโนโลยีในเชิงชวยอุดหนุนการกระทํ าใหทํ าไดดียิ่งขึ้น และทํ ายิ่งขึ้นไป ไมใชมาชวยใหหยุดทํ า

ฉะนั้นจะตองมองเทคโนโลยีในความหมายวาเปนเครื่องมือเครื่องใชท่ีจะมาชวยใหเราทํ าการสรางสรรคไดดียิ่งขึ้น น่ีตางหากคือความหมายที่พึงตองการ แคความหมายของเทคโนโลยีก็ตกแลว แตยังไมจบแคน้ี น่ีเปนเพียงความหมายขั้นหยาบเทานั้น

ถามองไปถึงความหมายที่แท ซ่ึงถูกตองและละเอียดออนกวานั้น เทคโนโลยีไมใชแคสิ่งสํ าเร็จรูปอยางนี้ ลองมาดูกันใหถึงตัวศัพท เราพูดวาเทคโนโลยี ก็คือคํ าฝรั่งวา technology ซ่ึงไดแกtechno + logy คํ าวา logy แปลวาความรู หรือวิทยา จะเห็นวาวิชาตางๆ ท่ีลงทายดวย logy เราพยายามแปลเปนไทยใหลงทายดวย “วิทยา” ท้ังนั้น เชน psychology แปลวา จิตวิทยาsociology แปลวา สังคมวิทยา criminology แปลวา อาชญาวิทยา anthropology เราแปลวา มานุษยวิทยา ถาไมลง logy เราก็จะแปลเปน “ศาสตร” อยาง the humanities เราก็แปลวา

คนไทย กับ เทคโนโลยี๒๐

มนุษยศาสตร science เราแปลวา วิทยาศาสตร linguistics เราแปลวา ภาษาศาสตร ท่ีพูดมานี้ เพื่อใหเห็นวา เทคโนโลยี ท่ีจริงเปนเรื่องของความร ูมันไมใชเปนแคเครื่องมือ และก็ไมใชแคความรูเฉยๆ แตเปนความรูท่ีจะทํ า

การมองเทคโนโลยีในความหมายวาเปนเครื่องมือเครื่องใชน้ัน นอกจากเปนความหมายหยาบๆ ซ่ึงไมถูกตองแลว ยังเปนการมองความหมายแบบนักเอาผลหรือนักเสวยผล ไมมองลึกลงไปแบบนักสรางเหตุ ท่ีจริงความหมายที่แทของเทคโนโลยี เปนความหมายขั้นการสรางเหตุ

ตามความหมายที่แท เทคโนโลยี คือการนํ าเอาความรู โดยเฉพาะความรูวิทยาศาสตร มาจัดทํ าดํ าเนินการ เพื่อใหการดํ าเนินชีวิตของมนุษยเปนอยูอยางไดผลดียิ่งขึ้น และทํ าการตางๆ ไดสัมฤทธิผลดียิ่งขึ้น น่ีคือเทคโนโลยี เพราะฉะนั้น เทคโนโลยีจึงไมไดอยูแคความหมายหยาบ คือสิ่งสํ าเร็จรูปท่ีเปนเครื่องมือเครื่องใชแตโยงไปหาเหตุปจจัยของสิ่งเหลานั้น คือการนํ าความรูมาใช น่ันคือ ตัวเหตุ

ความหมายที่แทจริงตองลงไปถึงความรู ถาไมมีความรูเทคโนโลยีท่ีเขาใจวาเปนวัตถุเครื่องใชน้ันก็เกิดไมได เพราะฉะนั้นการมองเทคโนโลยีจะตองมองลงไปถึงความหมายพื้นฐาน คือตัวภูมิปญญา หรือตัวความรู และการมองอยางนี้จะโยงไปหาวิทยา

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๒๑

ศาสตร พอมองอยางนี้ก็จะเห็นวา science คูกับ technology คือวิทยาศาสตรคูกับเทคโนโลยี ถาเทคโนโลยีไมมีวิทยาศาสตรเปนฐาน เทคโนโลยีพัฒนาไมได จึงตองพัฒนาวิทยาศาสตรมาเปนฐานของการพัฒนาเทคโนโลยี

คนไทยเรามักติดอยูแคเทคโนโลยี ไมเขาถึงวิทยาศาสตร ถาเราจะกาวขึ้นไปในการกระทํ าคือการผลิตและการสรางสรรค เราจะตองมองเทคโนโลยีในความหมายที่ถูกตอง คือมองลึกลงไปถึงตัวความหมายที่แท ท่ีลงไปถึงเหตุ คือการนํ าความรูโดยเฉพาะวิทยาศาสตรมาใชสรางสรรค เชน ประดิษฐเครื่องมือเครื่องใชท่ีจะชวยในการดํ าเนินชีวิตและทํ ากิจการงาน เมื่อมองอยางนี้ ก็จะทํ าใหเราตองหันไปเนนในเรื่องความรูทางวิทยาศาสตร ท่ีเปนฐานของมัน เวลานี้เราใสใจกันนักในเรื่องเทคโนโลยี แตละเลยเรื่องวิทยาศาสตร ถาจะพัฒนาประเทศชาติกันจริงๆ จะตองลงลึกไปถึงขั้นพัฒนาวิทยาศาสตรใหได

เมื่อคนไทยชอบใชชอบเสพเปนนักบริโภค ก็นึกคิดกันอยูแคเทคโนโลยี เลยเขาไมถึงวิทยาศาสตร แมแตเปนผูบริหารประเทศชาติ พอพูดถึงวิทยาศาสตร หลายทานก็มองแคเทคโนโลยี คนไทยจํ านวนมากไมเขาใจ คํ าวาวิทยาศาสตร วาแตกตางจากเทคโนโลยีอยางไร เมื่อพูดถึงวิทยาศาสตร ก็เขาใจแคเทคโนโลยีเทานั้น และเทคโนโลยีท่ีเขาใจนั้น ก็ไมถูกตองอีก เพราะมองอยูแคตัววัตถุ

คนไทย กับ เทคโนโลยี๒๒

อุปกรณเครื่องมือเครื่องใช คือโภคภัณฑท่ีจะเอามาเสพมาใช ไมมองถึงความรูจักจัดทํ า นับวาเปนความผิดพลาดที่สํ าคัญมากเพราะเปนเรื่องสวนประกอบของความเขมแข็งทางปญญาเลยทีเดียว ถาเราแกปญหานี้ไมได จะไปพัฒนาคนกันไดอยางไร เพราะวาขนาดแคความเขาใจพื้นฐานเกี่ยวกับสิ่งที่อยูในชีวิตประจํ าวัน ก็ยังจับไมถูก

เทคโนโลยีน้ันเปนเรื่องของความรูท่ีจะทํ า หรือการรูจักดํ าเนินการ ประยุกตความรูมาใชประโยชนทํ าการสรางสรรค คูกับวิทยาศาสตร ทํ าไมเทคโนโลยีคูกับวิทยาศาสตร เพราะวาวิทยาศาสตรเปนตัวองคความรู วิทยาศาสตรคนหาความจริงของธรรมชาติวาคืออะไร เปนอะไร เปนอยางไร เปนเพราะอะไร วิทยาศาสตรบอกอยางนี้ แลวเทคโนโลยี ซ่ึงเปนความรูวาจะทํ าอยางไรก็ไปเอาความรูวิทยาศาสตรท่ีวาคืออะไร เปนอยางไร เพราะอะไรน้ัน มาใชจัดสรรดํ าเนินการใหการดํ าเนินชีวิตและทํ ากิจการงานของมนุษยเปนไปอยางไดผลดียิ่งขึ้น เทคโนโลยีจึงเปนการนํ าความรูวิทยาศาสตรมาประยุกตใช เปนความรูข้ันปฏิบัติการ นํ ามาใชประโยชน

วิทยาศาสตรเปนตัวความรูเฉยๆ เทคโนโลยีก็ไปเอาความรูวิทยาศาสตรน้ันมาดํ าเนินการสรางสรรคทํ าอะไรตางๆ ใหเราไดประโยชนจากความรูน้ัน วิทยาศาสตรเปนเรื่องของความ“รู”

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๒๓

เทคโนโลยีเปนเรื่องของการ“ทํ า” แตจะทํ าไดก็ตองรู หรือตองรูจึงทํ าได เทคโนโลยีเชื่อมโยงความรูออกมาสูการกระทํ า

การมองความหมายของเทคโนโลยีข้ันนี้เปนขั้นมองลงไปถึงเหตุ ไมใชมองแคผลผลิตที่สรางสรรคแลว แตมองลึกลงไปถึงการที่จะพัฒนาความรูความสามารถ โดยโยงตอไปถึงการที่จะตอง

๑. ทํ าใหเกิดความรูวิทยาศาสตรข้ึนมา๒. เอาความรูวิทยาศาสตรน้ันมาดํ าเนินการสรางสรรคจัด

ทํ าใหเกิดเปนงานเปนการ เปนเครื่องมือเครื่องใช เปนตนข้ันนี้ตางหากที่เราควรมองเทคโนโลยี แตคนไทยโดยทั่วไป

ไมมองความหมายถึงขั้นนี้ ยิ่งกวานั้น คนไทยจะมองแมแตวิทยาศาสตรในความหมายที่เปนเทคโนโลยี หลายคนเมื่อถูกถามวาวิทยาศาสตรคืออะไร เขามองไดแคเทคโนโลยีเทานั้น เมืองไทยเราติดอยูแคเทคโนโลยี(ในความหมายอยางหยาบที่ไมถูกตอง) เขาไมถึงวิทยาศาสตร วัฒนธรรมวิทยาศาสตรแทบไมเกิดขึ้นในเมืองไทยเลย ถาวัฒนธรรมวิทยาศาสตรเกิด จิตใจวิทยาศาสตรเกิด จะมีความใฝรู จะนิยมเหตุผล จะชอบทดลอง จะนิยมปญญา และจะชอบแสวงหาปญญา คนไทยจะตองสนใจใหถึงตัววิทยาศาสตรเองซ่ึงเปนฐานของเทคโนโลยี

ถาคนไทยมองเทคโนโลยีโยงไปถึงวิทยาศาสตรอยางนี้ ก็จะสรางจิตใจของนักผลิตและนักสรางสรรคข้ึนมาได ทํ าใหเกิดคุณ

คนไทย กับ เทคโนโลยี๒๔

สมบัติคูกันที่ครบวงจร คือ วิทยาศาสตรสรางวัฒนธรรมแหงความใฝรู และเทคโนโลยีสรางวัฒนธรรมแหงความใฝสรางสรรค ซ่ึงเมื่อประสานเขากับวัฒนธรรมแหงความบากบั่นสูสิ่งยากของอุตสาหกรรม ก็นํ าไปสูความเจริญขยายตัวของวิทยาการและการผลิตการสรางสรรค พรอมท้ังความกาวหนาทางวัตถุและความพรั่งพรอมทางเศรษฐกิจอยางนาอัศจรรย

มองลึกละเอียดลงไปใหเห็นแงมุมเพิ่มข้ึนอีก เพื่อจะไดพัฒนาคนและพัฒนาทุกอยางใหถูกตอง ท่ีวาเทคโนโลยีเชื่อมโยงความรูออกมาสูการกระทํ านั้น ยังมีความหมายซอนและซอนอยูอีก กลาวคือ ในการที่ความรูจะโยงออกมาสูการกระทํ าไดน้ัน จะตองมีความรูคิดหยั่งเห็นในหนทางและวิธีการที่จะจัดทํ านํ าความรูมาใช และมีฝมือท่ีจะทํ าใหสัมฤทธิ์วัตถุประสงค พูดอีกอยางหนึ่งวา ความสามารถที่จะแสดงออกซึ่งปรีชาที่จะทํ าใหสํ าเร็จประโยชน ความสามารถ ๒ ข้ันนี้มีช่ือเรียกวา ศิลปะ เพราะฉะนั้นในเทคโนโลยีจึงมีศิลปะรวมอยูดวย พูดใหเปนสํ านวนวาเทคโนโลยีโยงวิทยาศาสตรกับศิลปะเขาดวยกัน หรือพูดใหสั้นลงไปอีกวา เทคโนโลยีโยงศาสตรกับศิลปเขาดวยกัน และเมื่อทํ าไดอยางนี้ เทคโนโลยีจึงทํ าใหวิทยาศาสตรเกิดผลเปนประโยชนแกชีวิตและสังคม หรือแกมวลมนุษยและแกโลกทั้งหมด

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๒๕

อยางไรก็ตาม ยังไมใชเทานัน การที่เทคโนโลยีโยงศาสตรกับศิลปมาตอกันไดอยางนี้ ยังไมเปนหลักประกันวาจะเกิดผลดีเปนประโยชนสุขอยางแทจริง การพัฒนาคนเพียงขั้นนี้ ยังไมเพียงพอ ยังจะตองมีการพัฒนาคนอีกขั้นหนึ่ง ซ่ึงเปนขั้นตัดสินเด็ดขาดคือ พัฒนาคนใหสามารถโยงศาสตรกับศิลป ใหถึงกุศลดวย คือใหมาเชื่อมตอหรือรับใชเจตจํ านงที่จะใชศิลปนํ าศาสตรไปทํ าการสรางสรรคใหเกิดผลดีเปนประโยชนแกชีวิตและสังคมอยางแทจริง เชนนํ ามาชวยใหมนุษยมีปจจัยสี่กินใชท่ัวถึง มีสุขภาพดี บํ าบัดทุกขภัย ใหเปนอยูอยางสวัสดี มีสันติสุข

เมื่อเทคโนโลยีข้ึนมามีบทบาทสนองเจตจํ านงที่เปนกุศล ก็จะสงผลสืบทอดไปถึงอุตสาหกรรม ทํ าใหการผลิตเปนไปในทางสรางสรรคเพื่อประโยชนสุขของมวลมนุษยและสรรพชีพอยางแทจริง

หากปราศจากการพัฒนากุศลแลว การพัฒนาศาสตรและศิลปอาจเบี่ยงเบนออกจากทางที่แทอันถูกตอง กลายเปนเครื่องกอความหายนะและความพินาศแกมนุษยและโลกทั้งหมดก็ได แตถาเราพัฒนาคนใหถึงขั้น ไดท้ังศาสตร ท้ังศิลป และทั้งกุศล และสามารถโยงศาสตรและศิลป ใหถึงกุศล ก็จะเปนมงคล คือกอใหเกิดความดีงามและความงอกงามของมนุษยชาติ เปนอารยธรรมที่พึงประสงคอยางแทจริง

คนไทย กับ เทคโนโลยี๒๖

คนไทยยงัศึกษาไมถึงสาระของวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

ในสังคมไทยของเรา การพัฒนาประเทศขณะนี้มีปญหาเพราะวา คนไทยเพลินอยูแควิชาการที่เปนระดับเทคโนโลยีในระบบความคิดแบบแยกสวน วิชาการจํ าพวกวิทยาศาสตรบริสุทธิ์คนไทยไมสนใจ จึงเกิดเปนปญหาของประเทศชาติในปจจุบันวาวิชาวิทยาศาสตรบริสุทธิ์หาคนศึกษายาก รัฐบาลวางแผนพัฒนาประเทศขณะนี้ตองไปเนนยํ้ าวาทํ าอยางไรจะสงเสริมใหมีคนศึกษาวิทยาศาสตรเพิ่มมากขึ้น เพราะที่แทวิทยาศาสตรตางหากที่จะเปนฐานของการพัฒนาเทคโนโลยี ถาอยูแคเทคโนโลยีก็ไปไมไกล

ขอใหไปดูในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ จะรูวาสังคมไทยขาดแคลนนักศึกษาผูเรียนในวิชาวิทยาศาสตรธรรมชาติ ปญหาของสังคมไทยเราจึงมีมากมายหลายอยางและหลายช้ัน ท้ังปญหาเฉพาะของเราเอง และปญหารวมกันกับโลกปจจุบันท้ังหมด เมื่อขาดการพัฒนาวิทยาศาสตร ก็ขาดศักยภาพในการพัฒนาเทคโนโลยี แมแตการพัฒนาความรูศาสตร ท่ีจะมาโยงกับศิลป ก็ยังโหวเชื่อมกันไมไหว จึงไมตองพูดวาจะพัฒนาใหถึงกุศลไดอยางไร

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๒๗

อยางไรก็ดี ในดานการศึกษาวิทยาศาสตรน้ี ถามองใหดีปญหาความขาดแคลนผูเรียนวิทยาศาสตรบริสุทธิ์ ยังไมใชปญหาใหญแทจริง ความขาดแคลนผูเรียนวิทยาศาสตรท่ีวานี้ เปนปญหาการศึกษาในระดับอุดมศึกษา ซ่ึงโยงไปถึงเรื่องกํ าลังคนในการพัฒนาประเทศ ซ่ึงเนนการพัฒนาเศรษฐกิจเปนสํ าคัญ เปนปญหาข้ันพื้นผิวที่โผลใหเห็นเปนปลายเรื่องเทานั้น

ปญหาที่แทก็คือ การศึกษาวิทยาศาสตรโดยรวมในสังคมไทยที่ผานมาทั้งหมด ตั้งแตช้ันเริ่มตนไปจนตลอด ไมวาจะเปนระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา หรืออุดมศึกษาก็ตาม ถาไมถือวาลมเหลวทั้งหมด ก็ไมประสบความสํ าเร็จในการสรางผลที่เปนสาระของการศึกษาวิทยาศาสตร

การศึกษาวิทยาศาสตร มิใชเปนเพียงการเรียนรูขอมูลวิชาวิทยาศาสตร และไมใชเพียงความสามารถใชวิธีการวิทยาศาสตรเทานั้น แตหมายถึงการพัฒนาจิตปญญาวิทยาศาสตรข้ึนมาในตัวคนผูเรียน คือ การที่คนมีจิตใจวิทยาศาสตร ตลอดจนถึงการที่สังคมมีวัฒนธรรมวิทยาศาสตร อันไดแกความใฝรู ความเปนผูมีเหตุผล ความนิยมปญญา ความไมเชื่องายเหลวไหลงมงาย ความชอบพิสูจนทดลอง ชอบคนควาสืบคนหาความจริง แตภาพที่ปรากฏในสังคมไทยปจจุบันนี้ ดูเหมือนจะตรงขามกับความมีจิตใจวิทยาศาสตร และวัฒนธรรมวิทยาศาสตร จึงทํ าใหมองไดวา

คนไทย กับ เทคโนโลยี๒๘

การศึกษาวิทยาศาสตรในสังคมไทยที่ผานมาเปนเวลายาวนาน ไมไดผลท่ีพึงตองการ คือผลท่ีเปนสาระของการศึกษาวิทยาศาสตรท่ีวามานั้น (เรื่องนี้สถาบันพุทธศาสนาก็ไมพนที่จะถูกติเตียนแบบเดียวกัน)

การศึกษาวิทยาศาสตรฉันใด การศึกษาดานเทคโนโลยีก็ฉันนั้น สาระของการศึกษาเทคโนโลยี มิใชแคการรูจักทํ าและรูจักใชอุปกรณเทคโนโลยีตางๆ แตอยูท่ีการพัฒนาความใฝสรางสรรคพรอมทั้งความคิดสรางสรรคและฝมือสรางสรรค กลาวคือความใฝปรารถนาที่จะแกปญหาและทํ าใหเกิดประโยชนสุขแกชีวิตและสังคมอยางแรงกลา ท่ีทํ าใหหาทางและเพียรพยายามนํ าเอาความรูท่ีดี ท่ีสุดมาจัดสรรประดิษฐนวัตกรรมที่จะบันดาลผลใหสํ าเร็จประโยชนสุขนั้น ซ่ึงการศึกษาดานกุศลจะมาชวยปดกั้นความผิดพลาด โดยทํ าใหมองเห็นถูกตองชัดเจนวา ประโยชนสุขที่ปรารถนานั้นเปนประโยชนสุขแทจริง ท่ีเกื้อกูลแกชีวิต สังคม และระบบสัมพันธของธรรมชาติท้ังหมด มิใชเปนเพียงสิ่งบํ ารุงบํ าเรอชอบใจที่หลงตื่นชื่นชมวูบวาบไปดวยกํ าลังโมหะ

การลงทุนสนับสนุนเพียงดวยงบประมาณและการใหทุน ตลอดจนเพิ่มคาตอบแทน อาจชวยใหมีจํ านวนผูศึกษาเลาเรียนวิทยาศาสตรเพิ่มข้ึน และสังคมไทยไดกํ าลังคนดานวิทยาศาสตรมาบรรจุในวงงานตางๆ เชนประจํ าโรงงานอุตสาหกรรม เปนตน

พระพรหม คณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๒๙

หนุนเปาหมายในการพัฒนาเศรษฐกิจ สนองความตองการของธุรกิจอุตสาหกรรมไดผลมาก จนกระทั่งถาเสียหลัก ก็อาจจะมีสภาพอยางที่เรียกวาเปนเพียงวิทยาศาสตรท่ีรับใชอุตสาหกรรม (เวลานี้ดูเหมือนจะมีความโนมเอียงที่จะเกิดมีวิทยาศาสตรเชิงพาณิชย หรือวิทยาศาสตรแบบธุรกิจ เหมือนอยางกิจการดานอื่นๆของยุคสมัย) แตคงไมชวยใหประเทศไทยมีนักวิทยาศาสตรยอดเยี่ยม ท่ีเปนนักคนพบผูสรางยุคสมัย หรือนํ าโลกสูกาวใหมแหงการบุกฝาพรมแดนความรูวิทยาศาสตร

ความสํ าเร็จท่ีวานั้นอยูท่ีการศึกษาวิทยาศาสตรท่ีเขาถึงสาระ ซ่ึงสามารถสรางจิตใจวิทยาศาสตรและวัฒนธรรมวิทยาศาสตร ดังที่กลาวขางตน คือความใฝรู รักความจริง ชอบเหตุผลนิยมปญญา ชอบคนควาแสวงหาสืบสาว ตรวจสอบ ทดลอง ชนิดท่ีวาถายังไมถึงความจริงถองแทจะไมยอมหยุด เชนเดียวกับจิตใจของนักเทคโนโลยีท่ีใฝสรางสรรค ซ่ึงจะตองหาทางจัดดํ าเนินการใหประโยชนสุขนั้นเปนผลสํ าเร็จใหได

ถาการศึกษาวิทยาศาสตรสรางจิตใจวิทยาศาสตร และวัฒนธรรมวิทยาศาสตร (และการศึกษาเทคโนโลยีสรางจิตใจของนักสรางสรรค) อยางที่วามานี้ได จึงจะเปนการศึกษาวิทยาศาสตร(และการศึกษาเทคโนโลยี) ท่ีแทจริง ซ่ึงเขาถึงสาระ และมั่นใจได

คนไทย กับ เทคโนโลยี๓๐

วา การศึกษาวิทยาศาสตรบริสุทธิ์จะคึกคักขึ้นมาเองโดยธรรมชาติอยางไมข้ึนตอกระแสเศรษฐกิจมากนัก และสังคมไทยจะมีนักคนพบทางวิทยาศาสตร และนักประดิษฐเกิดขึ้นบอยครั้ง โดยไมตองรอตื่นเตนดีใจกับคนดีคนเดนที่โผลดังขึ้นมาเปนปรากฏการณบังเอิญของสังคม ชนิดนานแสนนานจะมีสักคน

เพียงแควาสังคมไทยขาดแคลนผูศึกษาวิชาวิทยาศาสตรบริสุทธิ์ ก็มีคํ าถามที่หนักหนาวารัฐบาลจะหาทางแกปญหานี้อยางไร แตเราไมจํ าเปนตองรอรัฐบาล เพราะปญหาที่แทจริงใหญกวาน้ัน ซ่ึงจะตองถามคนไทยทั้งชาติเลยทีเดียววา คนไทยจะพัฒนาตัวเองและชวยกันพัฒนาอยางไร?

น้ีเปนขอใหญของปญหาการพัฒนาประเทศไทย

คนไทยยังใชเทคโนโลยีแทบไมไดคุณคาในการพัฒนา

เมื่อเปรียบเทียบระหวางประเทศหรือสังคมตางๆ ในโลก เราเปนประเทศผูบริโภคเทคโนโลยี ในขณะที่บางประเทศเขาเปนผูผลิตเทคโนโลยี น่ีเราก็เสียเปรียบขั้นหนึ่งแลว ทีน้ีพอเราบริโภคเทคโนโลยี คือนํ าเทคโนโลยีมาใช ก็มีปญหาในการใชอีกวาใชเพื่ออะไร การใชแบบไหนมากในสังคมไทย

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๓๑

การใชมี ๒ แบบ คือการใชเพื่อเสพ กับการใชเพื่อศึกษาและสรางสรรค เราดูตั้งแตประชาชนทั่วไป ดูผูใหญ ดูเด็กนักเรียนในโรงเรียน จนกระทั่งถึงในบาน ในครอบครัว วาใชเทคโนโลยีกันแบบไหน แตตองรูจักแยกกอนวา การใชเพื่อเสพ กับการใชเพื่อศึกษาและสรางสรรคตางกันอยางไร พอแยกไดปบ เราจะเห็นคนไทยทันทีเลยวา คนไทยสวนมากใชเทคโนโลยีเพ่ือเสพ หรือเพ่ือศึกษาและสรางสรรค

ในการใชเพื่อเสพ กับใชเพื่อศึกษาและสรางสรรคน้ันเปอรเซ็นตในการใช ๒ แบบนี้ จะตองสมดุล ขณะนี้เราเสียดุลอยางหนัก เราใชเพื่อเสพแทบจะ ๙๐% คือหมดดุลเลย การใชเพื่อศึกษาและสรางสรรคแทบไมมี แมแตเด็กๆ เล็กๆ มาที่วัด เมื่อคุยกับเด็ก ลองถามดูวาหนูดูทีวีวันละกี่ช่ัวโมง ก็ไดคํ าตอบวา ดูวันธรรมดาเทานี้ช่ัวโมง เสาร-อาทิตยเทานี้ช่ัวโมง ทีวีเปนเทคโนโลยีหนูใชมันหนูดูมันเพื่อเสพกี่เปอรเซ็นต เพื่อศึกษากี่เปอรเซ็นต

เด็กคนหนึ่งอยู ป. ๕ อาตมาถามแกวา หนูดูทีวีน้ีดูเพื่อเสพกี่เปอรเซ็นต เพื่อศึกษากี่เปอรเซ็นต แกบอกอาตมาวา หนูดูเพื่อเสพ๙๙% อาตมาก็ถามแกตอไปวา แลวการดูทีวี เพื่อเสพกับเพื่อศึกษา อยางไหนถูกตองกวากัน แกก็บอกวาดูเพื่อศึกษาถูกตองแลวทํ าไมหนูดูเพื่อเสพตั้ง ๙๙% จะถูกหรือ เด็กบอกวาไมถูก ก็ถามวาแลวจะทํ าอยางไร ถาไมถูก เรามาแกไขปรับปรุงกันเอาไหม

คนไทย กับ เทคโนโลยี๓๒

เด็กบอกวา เอา ถาอยางนั้นเราลองมาชวยกันคิดซิวา เราจะคอยๆพัฒนาขึ้นไป ลองเริ่มวา ตอนนี้จะเอาเสพกี่เปอรเซ็นต ศึกษากี่เปอรเซ็นต เด็กตอบวา เอา ๕๐/๕๐ เราก็รูวาเด็กตอบเอาใจพระ ก็บอกวา หนู พระไมเรียกรองจากเด็กมากอยางนั้นหรอก เห็นใจสังคมของเรามันก็เปนอยางนี้ ผูใหญทํ ามาเปนตัวอยาง เรามาตกลงกัน ลองวางดูซิ เอาแคใหขางศึกษามันเพิ่มข้ึนหนอย

ในที่สุดก็ตกลงกันไดวา ใหดูเพื่อเสพ ๗๐% ดูเพื่อศึกษา๓๐% จากขั้นนี้เราคอยๆกาวตอ แตมันจะเปนไปเอง ถาเด็กเริ่มใชเทคโนโลยี เชน ดูทีวีเพื่อศึกษามากขึ้น เขาจะพัฒนาความใฝรูแลวเขาจะมีความสุขจากการเรียนรู แลวเขาจะเพิ่มเปอรเซ็นตในการใชเพื่อศึกษา แลวจากการใชเพื่อศึกษาก็จะกาวอีกขั้นหนึ่ง ไปสูการใชเพื่อสรางสรรค เชื่อไหม มันจะตอกัน แตถาใชเพื่อเสพก็จะตันอยูท่ีน่ันเอง วนเวียนอยูในสังสารวัฏแหงความยินดียินรายชอบชัง แตถาใชเพื่อศึกษาเขาจะกาวตอไปสูการสรางสรรค

เด็กอีกคนหนึ่งอยู ป.๔ คุณพอเปนอาจารยในมหาวิทยาลัยมีคอมพิวเตอรใหใช ก็ถามแกวาที่หนูใชอุปกรณเทคโนโลยีคือคอมพิวเตอรน้ี หนูใชเพื่อเสพหรือเพื่อศึกษา เด็กบอกวาหนูก็ใชเพื่อเสพซิ ใชเพื่อเสพอยางไรละ ก็เลนเกมสซิ ก็ถามวาทํ าไมไมใชเพื่อศึกษาละ เชน หัดพิมพดีด เด็กก็วามันไมสนุกอะไรอยางนี้เปนตน

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๓๓

แนนอนวา การเลนเกมสเปนประโยชนแกเด็กไมนอย (เปนธรรมดาอยูแลววา การเลนโดยทั่วไป เปนกิจกรรมที่ชวยการพัฒนาของเด็ก) โดยเฉพาะเกมสบางอยางชวยฝกสมองไดมาก แตพรอมกับประโยชนมันก็มีโทษดวย และการที่จะมีประโยชนมากหรือนอย มีโทษมากหรือนอย และมีประโยชนหรือโทษมากกวากันน้ัน ยอมข้ึนตอเงื่อนไขหลายอยาง เชน เกมสท่ีเลนเปนเกมสอะไรผูออกแบบทํ าขึ้นมาจากสภาพจิตและเจตจํ านงที่มุงอะไร เด็กเลนอยางไร เด็กมีความรูคิดแคไหน อยูในความดูแลชี้แนะนํ าทางหรือไมอยางไร เลนภายในขอบเขตหรือโดยสมดุลกับกิจกรรมการศึกษาและสรางสรรคอยางอื่นหรือไม อิทธิพลและผลสะทอนในทางชักจูงหรือกอพฤติกรรม ความคิด จิตนิสัยหรือสภาพจิต แตละดานๆ เปนอยางไร คุมหรือไม เด็กใฝหรือยอมรับกิจกรรมทางเลือกอื่นที่ดีกวาไดแคไหน มีการคุมใหไดผลท่ีพึงประสงคเชนใชเปนสื่อนํ าสูสิ่งที่เปนสาระแทไดเพียงใด และที่สํ าคัญยิ่ง ซ่ึงมักมองขามกันไป ก็คือความหมกมุนกับเทคโนโลยีเกินพอดี ท่ีทํ าใหเด็กหางเหินหรือถึงกับแปลกแยกจากธรรมชาติ และแมแตจากเพื่อนมนุษยดวยกัน

เวลานี้ คนชอบอางรายงานผลการวิจัยในเรื่องตางๆ เชนในดานเทคโนโลยี ซ่ึงก็มีประโยชน แตก็ตองระวัง ไมเฉพาะผลการวิจัยที่รับใชธุรกิจอุตสาหกรรมเทานั้น แมแตการวิจัยที่บริสุทธิ์ก็มัก

คนไทย กับ เทคโนโลยี๓๔

เจาะหาความจริงเฉพาะแงเฉพาะดาน หรือแมแตเฉพาะจุด ซ่ึงจะตองมองใหพอดีกับสถานะของมัน

หันกลับมาเรื่องเกา เด็กชุดนี้ตกลงไปแลว ตอมาอีกชุดหนึ่งๆก็ใกลๆ กัน เฉลี่ยใชเทคโนโลยีเพื่อเสพอยางนอย ๘๐% เราลองดูผูใหญซิเปนอยางไร ผูใหญไทย ใชเพื่อเสพมาก หรือใชเพื่อศึกษามากกวา จะตองเริ่มท่ีน่ีกอน เชนอยางดูทีวี ปรากฏวาใชเพื่อดูการบันเทิง ใชดูมวยตู เสียมาก แมแตการใชเราก็พลาดแลว ฉะนั้น จะตองมีเปอรเซ็นตของการใชเพื่อศึกษาและสรางสรรคใหเพิ่มข้ึน แลวตอไปการมีความสุขก็จะสัมพันธกับการใชน้ีดวย เพราะเมื่อเราพัฒนาการใช ก็จะนํ าไปสูการมีความสุขที่ตางกันตามวิธีใชน้ันดวย คือ ความสุขจากการเสพเทคโนโลยี กับความสุขจากการศึกษาและสรางสรรคดวยเทคโนโลยี

ความสุขจากการศึกษาและสรางสรรค คือความสุขจากการสนองความตองการในการใฝรู และความสุขจากการสนองความตองการในการทํ าสิ่งทั้งหลายใหมันดี ถามีความสุขแบบนี้ การพัฒนาจะเกิดขึ้นเอง เพราะเราพัฒนาคนอยางถูกตอง

เอาละ ตอนนี้เห็นไดแลววาสังคมไทยจะตองแกไขเกี่ยวกับเรื่องเทคโนโลยี เริ่มตนตั้งแตการใชเพื่อเสพกับการใชเพื่อศึกษาและสรางสรรค

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๓๕

เวลานี้ เด็กหาความสุขจากการเสพเทคโนโลยีมาก ตอไปการศึกษาตั้งแตในบาน จะตองมุงเนนที่จะชวยใหเขามีความสุขจากการใชเทคโนโลยีทํ าการสรางสรรค เด็กที่พัฒนาจะมีความสุขแบบนี้ คือความสุขจากการใชเทคโนโลยีทํ าการสรางสรรค หรือความสุขจากการสรางสรรคดวยเทคโนโลยี เขาจะมีความสุขจากการใชคอมพิวเตอรสรางงาน ไมติดอยูกับการหาความสุขจากการใชคอมพิวเตอรเลนเกมส เขาจะใชเทคโนโลยีทํ าการสรางสรรคตางๆ ข้ึนมา ถาเด็กมาถึงขั้นนี้ พอแมอุนใจสบายใจได และสังคมของเราก็มีหวังที่จะพัฒนา แตถาเด็กยังหาความสุขจากการเสพเทคโนโลยีแลว ใหระวังเถิด มันจะไปจบที่ยาบา เพราะเปนพวกเดียวกัน

การหาความสุขจากการเสพเทคโนโลยี ก็คือการหาความสุขจากการเสพชนิดหนึ่ง ซ่ึงอยูในเครือเดียวกันกับการเสพยาเสพติดเพราะจะตองเพิ่มแรงกระตุน โดยปริมาณและดีกรีของสิ่งเราใหมากขึ้น เพื่อใหไดความสุขเทาเดิม ซ่ึงจะนํ าไปสูการพึ่งพาหรือข้ึนตอเทคโนโลยี ถาเพิ่มแรงกระตุนเราไมทันหรือไมพอ เกิดเบื่อหนายข้ึนมา เมื่อชีวิตและความสุขขึ้นอยูกับการเสพเทคโนโลยีและวัตถุบํ ารุงบํ าเรอแลว พอเบื่อเทคโนโลยีและวัตถุเสพ ก็พลอยเบื่อหนายอยากหนีชีวิตดวย แลวก็เลยเปดชองที่จะพาตอไปหายาเสพติดและชีวิตก็อาจจะจบที่น่ัน หรืออาจจะไปจบที่สิ่งเสพติดทางจิต ท่ี

คนไทย กับ เทคโนโลยี๓๖

มาในรูปของลัทธิความเชื่อและวิธีปฏิบัติลี้โลกหลบชีวิตแบบตางๆ ยายจากปลายสุดขางหลงโลก กลายเปนหลนจากโลกไปเลย

ในทางตรงขาม ถาคนมีความสุขจากการศึกษาและสรางสรรคแลว เขาจะพนจากวิถีทางที่ผิดนั้น น่ีคือเนื้อแทสํ าคัญสวนหนึ่งของการศึกษา เปนการแกปญหาที่ไดท้ังการพัฒนาคน และพัฒนาประเทศชาติ ท้ังพัฒนาจิตใจและพัฒนาเศรษฐกิจ ครบหมด ความเปนนักศึกษาและสรางสรรคทํ าใหกาวพนไปไดจากความสุขที่ข้ึนตอสิ่งเสพ สูอิสรภาพและความสุขที่สูงขึ้นไป

อยางนอยควรระลึกไววา คุณคาของเทคโนโลยีมิใชอยูแคการไดมีสิ่งเสพบริโภคอํ านวยความสะดวกสบาย แตเทคโนโลยีมีคุณคาอยูท่ีการพัฒนาคน คือเปนเครื่องชวยเกื้อหนุนอํ านวยโอกาสใหคนสามารถพัฒนาศักยภาพที่จะสรางสรรคสิ่งดีงาม นํ าชีวิตและสังคมเขาถึงความสุขและอิสรภาพที่ลึกและกวางยิ่งขึ้นไป การมีเทคโนโลยีตองหมายถึงการมีเครื่องชวยพัฒนาปญญา อยางนอยการพัฒนาเทคโนโลยี จะตองคูเคียงกันไปกับการพัฒนาอินทรีย มิใชกลายเปนวา เทคโนโลยียิ่งกาวหนา อินทรียคือตา หูมือ สมองของคน ยิ่งหมดความละเอียดไวเฉียบคม ความขัดเกลาและความออนโยนนุมนวล กลายเปนอินทรียท่ีท่ือหยาบดานกระดางหื่นกระหายกาวราวรุนแรง ท่ีจะถูกชักพาไปดวยแรงความ

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๓๗

อยากความปรารถนาของความใฝเสพบริโภคและการทํ าลายลางเพื่อแยงชิงผลประโยชนกัน

เมื่อการพัฒนาคนถูกตองก็แกปญหาทีเดียวครบตลอดกระบวนการ แตถาพัฒนาผิดแลวก็วุนอยูในวังวนนั่นเอง เวลานี้นากลัววา การศึกษาและการพัฒนาคนจะกลายเปนการพัฒนาความใฝเสพไปเสีย โดยนึกวาถาคนมีความใฝเสพแลว เขาจะแขงขันเกงจะตั้งใจทํ างานทํ าการ แตเปลา ผิดเต็มประตูเลย เพราะจับปจจัยที่แทไมได

เมื่อคนมีความใฝเสพสูง สังคมก็มีแตคนที่สวนใหญเปนนักบริโภค กลายเปนสังคมบริโภค โดยเฉพาะเมื่อเปนเรื่องของสิ่งของเครื่องใชทางเทคโนโลยี ซ่ึงเปนของที่ตองผลิต สังคมผูบริโภคเทคโนโลยีก็กลายเปนสังคมผูซ้ือโภคภัณฑเทคโนโลยี และเมื่อเปนประเทศกํ าลังพัฒนา ก็มักกลายเปนผูซ้ือและเปนผูบริโภคหางแถวท่ีนอกจากตามเขาลาหลังทายสุดแลว ก็จะใชของที่แพงที่สุดดวยเพราะผานเบี้ยบายรายทางมากที่สุด

เมื่อความเปนผูบริโภคหางแถว มาบวกเขากับความเปนประเทศหรือสังคมที่กํ าลังพัฒนา ความดอยหรือความเสียเปรียบก็ยิ่งหนักหนา จนกระทั่งวา ถาไมมีหลักและวิธีปฏิบัติท่ีถูกตอง ก็จะกลายเปนเครื่องผูกรัดมัดตัวใหจมอยูภายใตความลาหลังและความดอยพัฒนานั้นอยางยั่งยืนหรือยิ่งตํ่ าลงไป

คนไทย กับ เทคโนโลยี๓๘

ความดอยหรือความเสียเปรียบมีหลายดาน แตท่ีเห็นชัดเห็นงายก็คือดานเศรษฐกิจ เชนอยางคนไทยที่ซ้ือผลิตภัณฑเทคโนโลยีมาใช เมื่อเทียบกับคนในประเทศพัฒนาแลวเชนอยางอเมริกา จะมีฐานะเปนผูมีรายไดตํ่ า แตซ้ือของแพง หรือไดนอยแตจายมาก

ยกตัวอยาง คนไทย เมื่อเติบโตขึ้นและจะเริ่มตนชีวิตของตนเอง เชน จบการศึกษาแลวจะเริ่มทํ าการงาน โดยเฉพาะผูท่ีจะเริ่มทํ าธุรกิจ ก็มักจะคิดถึงการมีรถยนตสวนตัว ท้ังนี้ดวยเหตุผลทางคานิยม (ไมวาจะโดยถูกบีบ หรือถูกกลืน หรือโดยหลงใหลเองก็ตาม) ผสมกับปญหาการจราจร ถาเปนคนที่มีรสนิยมพอจะสูงสักหนอย (ไมถึงกับสูงทีเดียว) ก็จะซื้อรถยี่หอท่ีนิยมกันวาเปนชั้นดีเอาแคราคาไมถึงลาน สัก ๙ แสน ๖ หมื่นบาท ซ่ึงถาซื้อในอเมริการถคันเดียวกันนี้ มีราคาประมาณ ๒๕,๐๐๐ ดอลลาร คือ ๖ แสนบาทเศษ ถาคนไทยวัยหนุมสาวผูน้ันจบการศึกษาปริญญาโททํ างานเอกชน มีรายไดดีพอควร ไดเงินเดือนสูงถึงหมื่นหาพันบาทเก็บเงินเดือนไวท้ังหมด ไมใชกินอยูอยางอื่นเลย (คงจะเปนไปไมได) และไมนับเงินเดือนที่เพิ่มข้ึนตามเวลา จะตองรอถึงเกือบ ๕ ปครึ่ง จึงจะซื้อรถคันนั้นดวยเงินสดได ยิ่งถาเขารับราชการ ไดเงินเดือน ๘ พันบาท จะตองเก็บเงินไมใชเลย นานถึง ๑๐ ป จึงจะซื้อได แตคนในประเทศอเมริกา จบปริญญาโท ทํ างานไดเงินเดือน

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๓๙

ระดับท่ัวไปเดือนละ ๒,๕๐๐ ดอลลาร เขาเก็บเงินเพียง ๑๐ เดือนก็ซ้ือรถยนตคอนขางดีคันเดียวกันนั้นไดแลว

แตท่ีสํ าคัญยิ่งกวาเรื่องของถูกรายไดสูงของแพงรายไดตํ่ า ก็คือ เรื่องคานิยมที่อยูในจิตใจภายใตกระแสหลอหลอมหรือผลักดันของสังคม กลาวคือในสังคมไทยเรานี้ คนซื้อหารถยนตมิใชเพียงในความหมายวาเปนยานพาหนะ เครื่องใชในการเดินทาง แตหมายถึงความมีหนามีตา ความเดน ความโก และความนิยมเชื่อถือเปนสํ าคัญ (คนไทยจึงถูกพวกนักตมตุน น่ังรถโกมาหลอกเอาไดบอยๆ)ซ่ึงทํ าใหรูสึกจํ าเปนที่จะตองมีรถยนตดีๆใช เกินความจํ าเปนในการใชงานจริง ตางจากคนในสังคมอเมริกัน ท่ีโดยทั่วไปมองรถยนตเปนเพียงยานพาหนะเครื่องใชในการเปนอยู เมื่อมีใชอยูแลวก็ใชตอไป ไมตองทุรนทุรายเที่ยวซื้อหามาแสดงหนาแกใคร ก็เลยมีเวลาและความคิดที่จะไปใสใจกับเรื่องอื่นที่เปนสาระมากกวา

เมื่อมองในแงของการแขนขันตามสภาพของยุคสมัยปจจุบัน แลวลองเปรียบเทียบกัน ก็จะเห็นวา สังคมอเมริกัน ถึงแมเวลานี้เขาจะตกอยูในภาวะที่โทรมหนัก แตเขาก็ยังมีการแขงขันในเชิงปญญาสูงกวา ในขณะที่สังคมไทยของเราจะเดนไปขางการแขงขันในทางโมหะ ซ่ึงไมเปนเรื่องดีท่ีนาสบายใจเลย

ท่ีวามานี้ ไมเฉพาะในดานสินคาที่เรียกกันวาฟุมเฟอย แมแตสิ่งของเครื่องใชหรืออุปกรณท่ีเกี่ยวกับการพัฒนาคนพัฒนา

คนไทย กับ เทคโนโลยี๔๐

สังคม โดยเฉพาะทางดานการศึกษา คนไทยก็ตกอยูในภาวะเสียเปรียบ ท่ีตองซื้อของราคาสูงดวยทุนของผูมีรายไดตํ่ า เชนเดียวกัน

ขอยกเรื่องเครื่องคอมพิวเตอรเปนตัวอยาง ปจจุบันราคาเครื่องคอมพิวเตอรในประเทศไทยไดลดตํ่ าลงมาก นอกจากเปนภาวการณท่ัวไปในโลกแลว ยังเปนเพราะการลดภาษีดวย เมื่อ ๑๐ปกอน เครื่องคอมพิวเตอรถูกเก็บภาษี ๓๐ กวาเปอรเซ็นต ตอมาทางการไดลดภาษีคอมพิวเตอรลงเหลือประมาณ ๕ เปอรเซ็นตเวลานี้ คนไทยทั่วไปพอจะซื้อหาคอมพิวเตอรมาใชไดในราคาไมสูงนัก

อยางไรก็ตาม ถาจะซื้อเครื่องที่ติดตัวไปไหนๆ ไดสะดวกและมีประสิทธิภาพสูง ก็ยังตองซื้อหาในราคาที่นับวาแพง เชนเครื่องคอมพิวเตอรโนตบุคยี่หอดี ช้ันคอนขางดี มีเครื่องอาน CD-ROM ในตัว เครื่องหนึ่ง ราคายังไมคิดภาษีมูลคาเพิ่ม เมื่อกลางป๒๕๓๙ ในเมืองไทยขาย ๑๐๙,๐๐๐ บาท ในอเมริกาขาย $3,299คิดเปนเงินไทยประมาณ ๘๒,๕๐๐ บาท คนอเมริกันทํ างานคาแรงอยางตํ่ าวันละ ๙๕๐ บาท (คิดจากอัตราคาแรงอยางตํ่ า ชม.ละ$4.75 x 8 ชม.ตอวัน; วันที่ ๑ ก.ย. ๒๕๔๐ น้ี อัตราคาแรงอยางตํ่ าในอเมริกา จะขึ้นเปน ชม.ละ $5.15 คือวันละประมาณ ๑,๐๓๐บาท) เก็บรายไดไว ๒๐ เปอรเซ็นต ใชเวลา ๑ ปครึ่ง (คิดวันทํ างานเดือนละ ๒๔ วัน) ก็ซ้ือคอมพิวเตอรเครื่องนั้นได แตคนไทยที่

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๔๑

ทํ างานอยูในตางจังหวัด ไดคาแรงอยางตํ่ าวันละ ๑๕๐ บาท เก็บรายไดไว ๒๐ เปอรเซ็นต จะตองรอไปถึง ๑๒ ปครึ่ง จึงจะซื้อคอมพิวเตอรเครื่องเดียวกันนั้นได กวาจะไดใชก็จะแกเสียแลว

แตคอมพิวเตอรถาเพื่อปญญาคงไมเปนปญหาสักเทาไร ปมปญหาสํ าหรับคนไทยอยูท่ีสินคาของใชฟุมเฟอย ท่ีจะบํ ารุงความสุข อํ านวยความสะดวกสบาย และมีความหมายในเชิงอวดโกแขงกัน ท้ังรถยนต มอเตอรไซค เครื่องเสียงดีๆ ตูเย็น เครื่องปรับอากาศ เครื่องซักผา ฯลฯ ท้ังจํ าเปนและไมจํ าเปน ท้ังจํ าเปนแทและจํ าเปนเทียม ซ่ึงมีราคาแพง และประดังเขามาหลายๆ อยางคนไทยไมมีทางอื่น จึงตองหันไปพึ่งระบบเงินผอน ซ่ึงหมายถึงการเปนหนี้อยางหนึ่ง แตเปนหนี้ท่ีพอจะมีหนา สํ าหรับหลายกรณีเปนเรื่องที่นาเห็นใจ และเปนทางออกที่ดีอยางหนึ่งในการผอนเบาปญหาการเงิน แตจะมีโทษมากเมื่อเพลิดเพลินชะลาใจทํ าใหตกอยูในความประมาท อะไรๆ ก็ผอนสง เมื่อสงไมทันก็ตองไปกูหนี้มาสงผอน ทํ าใหชีวิตตกอยูใตความผูกรัด หวงกังวล สูญสิ้นอิสรภาพความสงบใจและความรูสึกมั่นคง ขาดสมาธิ ไมมีความแนวแนมั่นใจในการดํ าเนินชีวิตและทํ าการงาน

คนอเมริกันอยากซื้อเครื่องใชหรืออุปกรณเทคโนโลยีทันสมัย คํ านวณเวลาแลว ก็เห็นความหวังชัดเจนวาตนทํ างานในเวลาเทานั้นเทานี้ก็จะซื้อได แลวก็ตั้งใจทํ างานดวยความมั่นใจ มุงมั่น

คนไทย กับ เทคโนโลยี๔๒

ทํ างานไป โดยไมตองคิดถึงเรื่องอะไรอื่น แตคนไทย ถาเปนคนมีรายไดนอย ก็แทบมองไมเห็นความหวังที่จะซื้อเครื่องใชหรืออุปกรณน้ันไดดวยเงินที่ไดจากการทํ างาน ทํ าใหไมมีความมั่นใจในการทํ างาน ถาไมเขมแข็งจริง จิตใจก็จะฟุงซาน ไมมีสมาธิในการปฏิบัติหนาที่ แลวก็มองหาทางที่จะไดเงินดวยวิธีอื่น เชน กูหนี้ยืมสิน ถาเผลอตัวก็อาจจะเลยออกไปทางทุจริต แมแตเมื่อพอจะมีเงินมีทองขึ้นมา และแมจะระมัดระวังในเรื่องการเงินวาตองใหไดมากกวาเสีย ก็มักระวังแตการใชจายดานอื่น พอถึงเรื่องผลิตภัณฑทางเทคโนโลยีท่ีฟุมเฟอย ใจท่ีมัวแตคิดตามใหทันยุคสมัย หรือความเดนนํ าทางหนาตา ทํ าใหใชจายสุรุยสุราย เสียมากกวาได

ความดอย ความเสียเปรียบและความสูญเสียของคนไทยแตละคนน้ี ก็หมายถึงความดอยความเสียเปรียบ และความสูญเสียของสังคมไทยและประเทศไทยดวย นอกจากใจครุนคิดหารายไดพิเศษเพื่อซ้ือสิ่งฟุมเฟอย ทํ าใหงานขาดประสิทธิภาพดอยคุณภาพถวงความเจริญของประเทศชาติ พรอมท้ังปญหาสังคมที่เกิดจากการทุจริต และอาชญากรรมตางๆ แลว คนพอจะมีพอจะไดเงินมา ก็นึกถึงแตผลิตภัณฑทางเทคโนโลยีรุนใหมแปลกหูแปลกตา ท่ีจะเอามาเสพบริโภค ไมมีชองใหเอาใจใสหรือคิดถึงสุขทุกขของเพื่อนรวมชาติรวมสังคม เงินที่ใชจายมากมาย แทนที่จะเปนเครื่องชวยเกื้อหนุนหรือแกปญหาของคนไทยดวยกัน ก็ถูกทุมเทไป

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๔๓

กับสินคาเครื่องใชทางเทคโนโลยีท่ีมีราคาสูง เปนรายไดสงออกไปใหแกตางประเทศที่รวยกวา

ในขณะที่ประเทศของตนดอยโอกาสและเสียเปรียบประเทศเหลานั้นในทางเศรษฐกิจอยูแลว ยังจะตองกูหนี้ยืมสินจากประเทศเหลานั้นเพื่อเอาไปซื้อสินคาจากเขา เปนลูกหนี้ท่ีเปนลูกคาคอยหากํ าไรมาเพิ่มรายไดใหแกเจาหนี้ของตนเอง ในขณะที่คนไทยจํ านวนมากมีชีวิตที่หมกจมอยูใตกองหนี้สิน ประเทศไทยก็ถูกพันธนาการดวยหนี้สินระหวางชาติจํ านวนมหาศาล ท่ีประชาชนไทยจะตองแบกภาระตอไปยืดเยื้อยาวนาน ถาไมรีบกลับตัว ก็ตองเกินกวาชั่วอายุลูกหลาน

แตผลเสียที่รายแรงยิ่งกวานั้นก็คือ การที่คนไทยมัวเพลิดเพลินหลงใหลกับความฟุงเฟอฟุมเฟอย จะยิ่งเสริมแรงความใฝเสพและความเปนนักบริโภค ทํ าใหเห็นแกความสะดวกสบายเฉื่อยชาและยิ่งออนแอเลื่อนไหลลงไปใตกระแสของระบบผลประโยชน สวนทางกับการที่จะมีพลังพัฒนาตนใหเปนคนที่เขมแข็ง มีประสิทธิภาพมากขึ้น แมแตไอที คือเทคโนโลยีดานขาวสารขอมูล ท่ีนาจะเปนเจาบทบาทที่โดดเดนในการพัฒนาเสริมสรางปญญา ก็เสียดุลใหแกการใชเชิงเสพบริโภค และธุรกิจโฆษณา มีบทบาทที่เบี่ยงเบนไปในทางเสริมโมหะ มากกวาพัฒนาปญญา ถาเปนอยางนี้นานไป คนไทยจะหาอะไรซึ่งจะเปนที่ภูมิใจและมั่นใจ

คนไทย กับ เทคโนโลยี๔๔

ในตนเองและในสังคมของตนไดยาก จะมีก็แตความตื่นเตนฟูฟาฮือฮากันไปตามกระแสชักพาของคานิยมที่ฉาบฉวยเลื่อนลอย แลวก็พาตัวเองไปเปนเหยื่อของผูผลิตภายใตวัฒนธรรมบริโภค

เพราะฉะนั้น คนไทยจะตองรูตัวตืนขึ้นมา อยาปลอยตัวปลอยใจหลงระเริงมัวกระหยิ่มในความรูสึกโกเกทันสมัย และมองไปแตในทางที่จะหาเสพหาบริโภค แตจะตองซื้อตองใชตองปฏิบัติตอผลิตภัณฑทางเทคโนโลยีอยางรูเทาทัน ตั้งความรูสึกรับผิดชอบตอประเทศไทย ตอสังคมและตอเพื่อนรวมชาติ เห็นตระหนักในผลดีผลเสีย ตอชีวิต ตอสังคม ตอโลก และความเสียเปรียบของประเทศชาติ ท่ีจะเกิดขึ้นจากการใชจายเสพบริโภคแตละครั้งของตน มองถึงการสูญเสียผลประโยชนของประเทศชาติ และภาระที่สังคมจะตองแบกรับสืบเนื่องตอไปขางหนา

แมจะตองซื้อตองใชของแพง ก็ทํ าดวยปญญาที่มีหลักคิดมองเห็นเหตุผลอยางชัดเจน และมีจุดมุงหมาย พรอมท้ังมีจิตสํ านึกที่จะใชสิ่งนั้นใหไดประโยชนจากมันอยางคุมคาเกินราคาของมัน ใหไดมากกวาจาย หรือใหไดมากกวาที่เสียไป ท้ังแกชีวิตของเรา และแกสังคม ไมซ้ือมาเพียงเพื่อเสพบริโภคใหหมดเปลืองไป แตใหมันเกิดผลในทางสรางสรรคท่ีจะทํ าใหชีวิตและสังคมของเราเขยิบกาวดีข้ึนไปใหจงได เชน ถาซื้อเครื่องคอมพิวเตอรมาใช ก็ตั้งใจมั่นวา “เราจะใชคอมพิวเตอรเครื่องนี้ใหไดประโยชนในทาง

พระพรหมคณุาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต) ๔๕

สรางสรรค มากกวาที่คนในอเมริกาใชมัน อยางนอยอีกหนึ่งเทาตัว”

ถาทํ าไดอยางนี้ ทุกอยางจะคุมตัวของมันเอง แลวชีวิตสังคม และประเทศชาติ ก็จะฟนตัวขึ้นมาไดในเวลาไมนานเลย อีกท้ังคนไทยก็จะกาวขึ้นไปมีสวนรวมแกปญหาของโลกไดดวย

ท้ังหมดนี้จะสํ าเร็จไดก็ตอเมื่อคนไทยตื่นตัวขึ้นมา ดวยความตื่นทางปญญา มีจิตใจที่เขมแข็ง และมีความปรารถนาดีใฝสรางสรรคชีวิตและสังคมของตนอยางแทจริง ซ่ึงจะสํ าเร็จไดดวยการพัฒนาคน ท่ีชาวไทยทุกคนตั้งใจพัฒนาตนเองขึ้นไปโดยไมประมาท ถาคนไทยรุนผูใหญไปไมไหว หมดหวังแลว ก็ตองเริ่มกันจริงๆ ท่ีอนุชนคนรุนตอไป โดยมุงมั่นเนนหนักในการศึกษาที่ถูกตอง

การศึกษาแทเริ่มท่ีบาน โดยพอแมเปนครูอาจารยคนแรก ดังท่ีพระสอนวา มารดาบิดาเปนบูรพาจารย คือครูตน หรืออาจารยคนแรก ถาจะนํ าเด็กเขาสูการพัฒนาที่ถูกทาง เพื่อใหไดผลในการเสริมสรางความใฝรู-สูสิ่งยาก ความใฝศึกษา-ใฝสรางสรรค ความเปนนักผลิต-นักสรางสรรค และพรอมกันนั้น ก็จะไดผอนลดอิทธิพลของคานิยมใฝเสพ วัฒนธรรมบริโภค ความออนแอเห็นแกสะดวกสบาย และวิถีชีวิตที่เปดกวางสูทางแหงการเสพยาบา พอแมทุกบานนั่นเองจะตองเริ่มตน และสํ าหรับคนไทย จุดเริ่มอยูท่ีน่ี

คนไทย กับ เทคโนโลยี๔๖

จงถามเด็กไทยใหนอยลงวา “อยากไดอะไร?”แตจงถามเด็กไทยใหมากขึ้นวา “อยากทํ าอะไร?”จาก “อยากท ําอะไร?” กก็าวตอไปวา “อยากรวูาจะท ําอยางไร”

และ “จะตองรูอะไร?” แลวพอแมก็คอยหนุนและใหเพื่อสนองความใฝรูและใฝสรางสรรคน้ี โดยชวยโยงการรูและการสรางสรรคน้ันไปเชื่อมตอกับกุศลใหไดตอไป

เอาละ ขอพูดถึงเรื่องคนไทยกับเทคโนโลยีไวเทานี้กอน ถาเราพัฒนาคนไทยในการสัมพันธและปฏิบัติตอเทคโนโลยีไดถูกตอง เราจะไดความใฝรู-สูสิ่งยาก หรือ ใฝศึกษา-ใฝสรางสรรคเปนอยางนอย ซ่ึงแมแตยังไมไดคุณสมบัติอยางอื่นมาอีก เพียงแคน้ีก็พอที่จะพัฒนาสังคมไทยไปสูความมีชัยในระบบแขงขันของโลก และพรอมท่ีจะเดินหนาพนเหนือการแขงขันไปสูการชวยแกปญหาของโลก และเปนสวนรวมอยางสํ าคัญในการนํ าโลกไปสูสันติสุข

คนไทย กับ เทคโนโลยีพระพรหมคุณาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต)

คนไทย กับ เทคโนโลยี พระพรหมคุณาภรณ (ป. อ. ปยุตฺโต)ISBN 974-7891-24-7

พมิพครั้งที่ ๘ - มกราคม ๒๕๔๘ ๑,๐๐๐ เลม- ผูชวยศาสตราจารยสิทธิ์ พันธุ พิมพเปนธรรมทาน ๑,๐๐๐ เลม

พิมพที่