ျပညသ႔သယဇာတအဖြ႔မထတေ၀သည ( Sept-2012)

စမကနးမားႏငေဒသခတ႔၏ရပငခြငအခြငအေရးမား

ျပညသ ႔သယဇာတအဖြ ႔(Natural Resources for the People) ျပညသ႔သယဇာတအဖြ႔(Natural Resources for the people)သည သးျခားလြတလပေသာ၊ လထအေျချပေသာ၊ အစးရမဟပသည အဖြ႔တစချဖစၿပး၊ လထအကးျပလပငနမားကလညး တကၾကြစြာ လပကငေဆာငရြကေနသည။ အဖြ႔အစညး၏ ယၾကညခကမာ ျပညသလထအခြင အေရးမား၊ လမႈဘဝမား၊ သဘာဝပတဝနးကငမားအေပၚ အာမခခကအျပညအဝျဖင အကာအကြယေပးေရးတ႔က ခငမာေသခာေအာင လပေဆာငရနႏင လ႔အခြငေရးခးေဖါကမႈ၊သဘာဝပတဝနးကငထခကပကစးမႈ ၊ တြငးထြကသယဇာတ ေငြေၾကးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈမားကလညး ေစာငၾကညေလ လာရနျဖစသည။ ျပညသ႔သယဇာတအဖြ႔သည သဘာဝသယဇာတတးေဖၚမႈမား ႏင ထခကပကစးမႈမားက ေလလာေစာငၾကညေနသည အမးမး ေသာ ျမနမာျပညအေျခစက အဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငတကာရ အစးရမဟပေသာအဖြ႔အစညးမား ႏငလညး ပးတြလပကငသည။

မာတ ကာနဒါနး----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------၅အခနး(၁) ရခငျပညရ လကရေရနႏငသဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးမားအကဥးခပ---------------------------------------------------------------၆ ေျမပ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------၇

အခနး(၂)ေရႊသဘာဝဓါတေငြ ႔စ မ ကနး---------------------------------------------------------------------------------------------------------------၈ ၁။ ေရႊဓါတေငြ႔သက ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------၈ ၂။ သဘာဝဓါတေငြ႔ပကလငး-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------၉ ၃။ေရနပကလငး-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------၁၀ ၄။ မေဒးကၽြနးေရနကဆပကမး----------------------------------------------------------------------------------------------------------------၁၀ ၅။ ရမးျဗကၽြနး တခလးနးပါး စကရမားျဖငလႊမးေစမည တရတရ ေကာကျဖ စးပြားေရးဇနစမကနး----------------------------------------၁၀

အခနး(၃)ကနးတြငးပ ငးေရနတးေဖာေနျခငး-------------------------------------------------------------------------------------------------------၁၂ လပကြကအမတ(M)--------------------------------------------------------------------------------------------------------------၁၂ လပကြကအမတ (L)--------------------------------------------------------------------------------------------------------------၁၂

အခနး(၄) ထခ ကခ ေဒသခမား၏ရပ ငခြင မား------------------------------------------------------------------------------------------------------၁၃ ေဒသႏရဆငရာအခြငအေရး------------------------------------------------------------------------------------------------------------------၁၃ ဌါေနတငးရငးသားတ႔၏ လယယာေျမအခြငအေရး-------------------------------------------------------------------------------------------၁၇ သတငးအခကအလကမားကဥးစြာရရျပး မတေသာေလာေၾကးက လကခသေဘာတညမသာ ေျပာငးေရႊ႕ပငခြင အခြငအေရး-----------၁၉

ကမၸဏမားလကနာရနမား --ကမၻာလးဆ ငရာသေဘာတညခက( UN Global Compact) ဆတာဘာလ--------------------------------------------------------------၂၂ Human Rights – လ႔အခြငအေရး-------------------------------------------------------------------------------------------------------------၂၂ Environment - သဘာဝပတဝနးကင--------------------------------------------------------------------------------------------- -----------၂၂ Anti-corruption - လာဘစားမတကဖကျခငး------------------------------------------------------------------------------------------------၂၃ႀကတငအသေပးသေဘာတညမရယခြင ( Free Prior and Infromed Consent )------------------------------------------------၂၃ အကယဖြငဆခက-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------၂၃ စမကနးနငပတသက၍ ေဒသခမားအေနျဖငမမတြငရေသာအခြငအေရးမားက တဆငခငးစ လပေဆာင နငေသာအခကမား------------၂၄

ဘ႑ာေရးဆ ငရာပြင လငးျမငသာမ ၏ ႏ င င တကာစခ န စ ၫႊနးမား--------------------------------------------------------------------၂၈ သယဇာတတးေဖၚေရးလပငနးမားပြငလငးျမငသာမႀကးပမးခက(EITI) --------------------------------------------------------------------၂၉ ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမဆန႔ကငေရးညလာခ (UN Convention Against Corruption)--------------------------------------------၃၀ သဘာ၀သယဇာတဆငရာ ပဋညာဥစာခပ---------------------------------------------------------------------------------------------------၃၀ ေရနန႔သဘာ၀ဓါတေငြ႔ဘ႑ာေငြစမခန႔ခြမဆငရာ စျပဥပေဒ--------------------------------------------------------------------------------၃၁အခနး(၅)ဥးသနးစနအစ းရလကထက အတညျပျပဌာနးလကေသာ ဥပေဒမား-------------------------------------------------------------------------၃၂ (၁)ပတဝနးကျငထနးသမးေရးဥပေဒကေလလာြခငး---------------------------------------------------------------------------------------------၃၂ (၂)စကမဇန၊အထးစးပားေရးဇနန ႔ေြမယာဥပေဒဆကစပမကေလလာြခငး-----------------------------------------------------------------၃၆ (၃)တရားမျတတဥပေဒြဖစမတရားဥပေဒစးမးေရးရနင---------------------------------------------------------------------------------------၄၀

အခနး(၆) စးရမလ႔ ေျပာပါသည--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------၄၅

ျမနမာစစအစးရသည ရခငအဖးတန သဘာ၀သယဇာ တမားကထတယ၍ ျပညပႏငငမားသ႔ တငပ႔ေရာငးခရန ျပည တြငး၊ျပညပ ကမၸဏမားႏငပးေပါငးကာ ရခငျပည ေနရာအႏ႔တြင စမကနးမားက လပကငေနသည။ ထသ႔အဖးတန သယဇာတ မားရေနပါလက ရခငျပညနယမာ ျမနမာႏငင၏ ဒတယ အဆငရဆး ျပညနယတစခ ျဖစေနသည။ ရခငျပညသမားမာ စမကနးမားမ အကးေကးဇး က မခစားရသညအျပင စမကနးႏငဆကစပေနသည လအခြငေရးခးေဖါကမႈ မးစက ေန႔တဓဝ ခစားေနၾကရသည။ ထ႔ေၾကာင ထစမကနးမားမာ ရခငျပည၊ ရခငလမးမား၏ပညာေရး၊ ကမၼာေရး၊ စပြားေရးစေသာ လမႈစးပြားအတြကေကာငးကးမေပး ေသာ စးမကနးမားျဖစေနသည။

အမနဆလင စမကနး အကးအျမတမားကသဘာဝ သယဇာတပငရင အစစမားျဖစေသာ ရခငျပညသ၊ျပညသားမား က ခြေဝေပးရမညျဖစသည။ ကမၻာႏငငမားတြင ေဒသတစခ မ သဘာဝသယဇာတက တးေဖၚထတလပပါက ယငးေဒသခ ျပညသလထ၏ သေဘာတညမႈ ရရရမညျဖစသညအျပငရရလာ ေသာ အကးအျမတမားကလညး အခးကခြေဝခစားခြင ေပး ၾကေလသည။ ျမနမာႏငငတြင ထသ႔ အကး အျမတခြေဝခစားခြငက အပခပသ အစးရအဆကဆကက လစလရႈထားၾကသည။

ေျမေပၚ ေျမေအာက သယဇာတမားသည ႏငငေတာႏငသာ သကဆငသညဟလညး စစအစးရ ေရးဆြထားေသာ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒ တြငေဖၚျပထားသည။ သဘာဝ သယဇာတ ထြကရလာပါက မမပင လယယာေျမသမးပကခရ

မညျဖစသျဖင ျပညသမားမာ မမေျမေပၚက သဘာဝသယဇာတ ထြကရလာမညကပင အထးစးရမပပင ေနၾကရမညျဖစသည။ စမကနးလပကင ေဆာငရြကရာတြငလညး အစးရႏင ကမၸဏမားကပါ လမႈပတဝနးကင၊ သဘာဝပတဝနးကငထခကနစ နာမႈမရေအာင စနစတကလပကငေဆာငရြကမႈ လးဝမရေပ။ အမနဆလင စမကနးမား လပကငေဆာငရြကရာတြင သဘာဝ ပတဝနးကင၊ လမႈပတဝနးကင ထခကမႈမရေအာင အစးရသည ဥပေဒမားက ထတျပနျပဌါနးရမညျဖစၿပး၊ ကမၸဏမားကလညး ျပညတြငး ဥပေဒႏင ႏငငတကာဥပေဒမားက ေလးစားလကနာ ေဆာငရြကရမညျဖစသည။ ယခ ရခငျပညနယရ ေရနႏငသဘာဝ ဓါတေငြ႔ လကငနးစမကနးမားသည အဆပါဥပေဒမားက ေလး စား လကနာမႈ လးဝမရသညအျပင အစးရႏငပးေပါငးကာ လ႔အခြင ေရးခးေဖါကမႈမား ကးလြနေနသညက ေတြ႔ျမငေနရသည။

သမၼတဥးသနးစန အစးရလကထက ပါလမနကအသစ ျပဌါနးလကေသာ လယယာေျမဥပေဒ၊အလပသမား ဥပေဒ၊ သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာဥပေဒမားမာလညး လမႈပတဝနးကင၊ သဘာဝပတဝနးကငမားက အကာကြယေပးျခငးထက အပခပ သ လတနးစားမားႏင ၎တ႔အေပါငးပါ စးပြားေရးလပငနးရငမား၊ ရငးႏးျမတႏသမားက ႀကကသလ ခယလယခြငေပးထားသည ဥပေဒမား သာျဖစသည။

လအခြငေရးခးေဖါကမႈက ဥပေဒအရတရားဝင ခြငျပ ထားသည သေဘာပငျဖစသည။ ယခဆလင ရခငျပညမထြက

5

ရသည ေရႊသဘာဓါတေငြ႔မားက တရတကတငပ႔ ေရာငးခရန ပကလငးႀကးမား တညေဆာကေနေလသည။ သြယတနးေဖါက လပေနေလၿပ။ တဖန အေရ႕အလယပငးႏင အာဖရကတကတ႔က တငသြငးလာေသာေရနမားက တရတႏငငက တငပ႔ရနအတြက ဓါတေငြ႔ပကလငးႏငအၿပင ေရနပကလငးတစလငးကလညး တညေဆာကေနသည။ ရခင ကနးတြငး၊ကမးလြန ေရန ႏင သဘာဝဓါတေငြ႔ လပကြကမားတြငလညး တရတ၊ အႏၵယ စေသာ ႏငငျခားကမၸဏမားက ျမနမာအစးရ ႏင ပးေပါငးကာ လပကငေဆာငရြက ေနၾကသည။၂၀၁၃ ခႏစ မစၿပး တစေန႔လင သဘာဝဓါတေငြ႔ပမာဏ ကဗေပသနး (၅၀၀)ကေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔သကမ ထပယမညျဖစသည။

ထအထမ ကဗေပသနး (၄၀၀)က တရတႏငငသ႔တငပ႔ေရာငးခမာျဖစၿပး၊ ကနတစရာက စစတပပငစကရမားသ႔ ျဖန႔ေဝေပးမညျဖစသည။ စြမးအငဝနႀကး ဥးသနးေဌး က လညး ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔က ရခငျပညနယ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အသးျပရနအစအစဥ မရေၾကာငးက လြတေတာထတြင အတအလငး ေျပာၾကားထားၿပးျဖစသည။ ရခငဘးဘြားပင အေမြ အႏစက ရခငျပညတြင မသးစြႏငဟ စြမးအငဝနႀကး၏ ယတျပတေျပာၾကားခကမာ ရခငျပည၊ ရခငလမးထ တစရပလးအေပၚ ေစာကားလကျခငးပငျဖစသည။ထ႔ေၾကာင ရခငျပညနယတြင ေဆာကရြကေနေသာ ေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔ စမကနးမား၊ေရနကဆပကမး ႏင အထးစပြားေရးဇ မားသည ရခငျပညနယအတြက ေကာငးကးမျပေသာစမကနးမားျဖစေနသညမာ အထငအရား ပငျဖစသည။

အခနး(၁)

ရခငျပညရ လကရ ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔စမကနးမားအကဥးခပ

ယခလကရ ရခငျပညတြင ႏငငျခားကမၸဏမားႏင ျမနမာအစးရပးေပါငးျပး ရာေဖြေတြ႔ရတးေဖာေနသည ကနးတြငးန႔ကမးလြန ေရနန႔သဘာ၀ဓါတေငြ႔လပကြကေပါငး ၂၅(ကမးလြန ၂၃ ကြက၊ ကနးတြငး ၂ ကြက) ကြကရသည။ ၄ငးတ႔အနကမ လပကြက ၁၆ ခမာ စမးသပ ရာေဖြေရးေတြလပေနပါတယ။ အဒ လပကြကေတြ ထမာ တရတက ၅ ကြက၊ အႏၵယက ၆ ကြက၊ေတာငကရးယားက ၃ ကြက၊ မေလးရားက ၁ ကြကန႔ ျမနမာက ၁ ကြက အသးသး စမးသပရာေဖြေနၾကပါတယ။

6

7

သဘာ၀ဓါတေငြ႔တးေဖၚေနပ

အခနး(၂)ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔စမကနး၁။ ေရႊဓါတေငြ႔သက

၂၀၀၀-ခႏစ ၾသဂတလ တြင ျမနမာေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔လပငနး (MOGE) ႏင ေတာငကးရးယားႏငင ေဒဝးႏငငတကာကမၸဏ တ႔ ရခငကမးလြန (A1) လပကြကတြင သဘာဝဓါတေငြ႔ရာေဖြတးေဖၚရန ထပလပမႈ မေဝခစားမႈစာခပက လကမတေရးထးခသည။ ၂၀၀၄ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင A1 လပကြက၌ သဘာဝဓါတေငြ႔ သကက ရာေဖြေတ႔ြရသညဟ ေဒဝးကမၸဏက ေၾကျငာခသည။ထသ႔ေတြ႔ရၿပးေနာက တလခန႔ၾကာေသာ A1 လပကြကေဘးရ A3 လကကြကတြငလညး သဘာဝဓါတေငြ႔ ရာေဖြတးေဖၚခြင ရရခေလသည။၂ဝဝ၆ ခႏစတြင A3 လပကြက၌ ေနာကထပ သဘာဝဓါတေငြ႔သကႀကးတစခက ရာေဖြေတ႔ြရလကသညဟ ေဒဝးကမၸဏကေၾကျငာခေလသည။ဤ A1 ႏင A3 လပကြကမားတြင သဘာဝ ဓါတေငြ႔ပမာဏ (၅.၄) မ (၉.၁)ကပေပ ထရလလထရသညဟ ခန႔မနးထားသည။A1၊A3

လကကြကမားတြင ေရႊတြငး၊ေရႊျဖတြငးႏင ျမတြငးဟအမညေပးထားေသာ ဓါတေငြ႔တြငးသးတြငးပါဝငသည။ ဤဓါတေငြ႔တြငးမားက စေပါငးၿပး ေရႊသဘာဝ

ဓါတေငြ႔သက ဟေခၚဆသည။တညေနရာႏငအကယအဝနး။ ။ရခငကမးလြနပငလယျပငတြငတညရေသာ A1 လပကြကသည ၃၈၈၅ စတရနးကလမတာ ကယဝနးၿပး၊ A3 လပကြကမာ (၆၃၈၀) စတနရနးကလမတာကယဝနးသည။ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔သကကပငဆငေသာအစရယယာရငမား။ ။ဤေရႊသဘာဝ ဓါတေငြ႔သကက ကရးယားႏငငေဒဝးအငတာနယရငနယကအစရယယာ ၅၁%၊ အႏၵယႏငင ONGC ကမၸဏက ၁၇%၊အႏၵယႏငင GAIL ကမၸဏက ၈.၅%၊ကရးယားႏငငKOGAS ကမၸဏက ၈.၅% ႏင ျမနမာစအစးရပင ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔လပငနး MOGE က ၁၅% စ အသးသးပငဆငထား ၾကပါသည။

8

ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔ကဝယယမညသမား။ ။အစတြငေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔က အႏၵယ သ႔တငပ႔ ေရာငးခရန ျပငဆငခေသာလညး ေနာကပငးတြင အစအစဥေျပာငးကာ တရတသ႔တငပ႔ ေရာငးခရန ၂၀၀၈ ခႏစ ဇြနလ တြင သေဘာတစာခပ ခပဆလကသည။ တရတသ႔တငပ႔ေရာငးခရာတြင ေနာကကြယ၌ ႏငငေရးအရတြနးအားေပး မႈမားပါဝငေနသည။ (ပထဝႏငငေရး ႏင တရတ- ျမနမာ ဆကဆေရးက ရႈပါ။)ဓါတေငြ႔က တရတအမးသားေရန ေကာပေရးရငး(CNPC) က တရတႏငငသ႔ ဝယယတငသြငးမညျဖစၿပး၊တရတျပညတြငး၌ ဓါတေငြ႔မားကျဖန႔ျဖးေရာငးခရနအတြက တရတ ေရန ကမၸဏ(Petro China)က တာဝနယ လပေဆာင မညျဖစသည။

ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔ေရာငးခမ မရရ မညေငြပမာဏ။ ။A1 ၊A3 လပကြကမားမ တစေန႔လင ဓါတေငြ႔ပမာဏ ကဗေပသနး(၅၀၀)ထပလပမညျဖစသည။ကဗေပသနး(၄၀၀)က တရတသ႔တငပ႔ မညျဖစၿပ၊ ကနကဗေပ သနး(၁၀၀) ျမနမာႏငငရ စစတပပင စးပြားေရးလပနးမား ႏင စကရမား ကျဖန႔ျဖးေပးမညျဖစသည။တရတသ႔ ႏစေပါငးသးဆယအတြငး သဘာဝဓါတေငြ႔ပမာဏ ကဗေပ ( ၆.၅)ထရလလခန႔ တငပ႔ေရာငးခမညျဖစသည။ထသ႔တငပ႔ေရာငးခရာမ တစႏစလင ဝငေငြ အေမရကန ေဒၚလာ သနး(၉၇၀) ခန႔ရရမညျဖစၿပး၊ႏစေပါငး(၃ဝ)အတြငး ဝငေငြ အေမရကန ေဒၚလာ (၂၉.၂) ဘလယ စစေပါငးရရမညျဖစသည။

(၂)။ သဘာဝဓါတေငြ႔ပ ကလငး ၂၀၀၈ ခႏစ ဇြနလ တြင တရတအမးသားေရနေကာပေရးရငး(CNPC) က ရခငကမးလြန ေရႊစမကနးမထြကရေသာ ဓါတေငြ႔မားက တရတႏငငသ႔ ဝယယတငပ႔ရန ျမနမာအစးရႏင သေဘာတစာခပခပဆခသည။ထ႔အတြက ကလမတာ (၂၈၀၀) ရညလားေသာ ဓါတေငြ႔ပကလငး ႀကးက ရခငကမးလြန မတဆင ရခငျပညနယ၊မေကြးတငး၊မႏေလးတငး ႏင ရမးျပညနယ အေရ႕ ေျမာကပငး တ႔ကျဖစသနးၿပး တရတႏငင ယနနျပညနယထသ႔ သြယတနးတညေဆာကေနၿပ ျဖစသည။ ဤဓါတေငြ႔ပကလငးသည ၂၀၁၃ ခႏစတြငၿပးစးမညျဖစသည။ ကနးတြငးပငးပကလငးက တရတမးသားေရနေကာပေရးရငး (CNPC) က တာဝနယတညေဆာကေနျခငးျဖစၿပး၊ကမးလြန ေရႊသဘာဝဓါတေငြ႔စမကနးမ ေကာကျဖၿမ႕နယ မလာကၽြနး ဓါတေငြ႔တာမနယ အထ ကလမတာ (၁၁ဝ) ရညလားေသာ ကမးလြနဓါတေငြ႔ပကလငးက ေတာငကးရးယားႏငင ဟြနဒငး (Hyundai) ကမၸဏက တာဝနယသြယတနးတညေဆာကေနသည။

ကနးတြငးပ ငးဓါတေငြ႔ပ ကလငးအစရယယာပငဆငမႈ။ ။ ဤကနတြငးပငးဓါတေငြ႕ပကလငး၏ အစရယယာပငဆငမႈမာ တရတနငငေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႔ေကာပေရးရငး (CNPC) မ ၅၁%၊အႏၵယႏငင GAIL က ၄%၊အႏၵယႏငင ONGC က ၈%၊ကးရးယား အစးရပင KOGAS က ၄%၊ျမနမာစစအစးရပင ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔လပငနး MOGE က ၈% စ အသးသးပင ဆငထားၾကသည။

9

၃။ ေရနပ ကလငးတရတႏငင၏ေရန (၈၅%) က အာဖရကတ႔ႏင အေရ႕အလယပငးတငးျပညတ႔မေန၍ အေရ႕ေတာငအာရရ မာလကာေရလကၾကား ကျဖစေကာကာ တရတႏငငသ႔ ခရးရညတငပ႔ေနရသည။ ယခဆလင ဤအခကအခမားက ေကာလႊားႏငဖ႔အတြက ရခငျပညနယ မေဒးကၽြနးတြင ေရနကဆပကမးတစခတညေဆာကေနၿပး၊၎မေဒးေရနကဆပကမးမတစဆင အေရ႕အလယပငးႏင အာဖရကတက တ႔ကတငသြငးလာေသာ ေရနမားက တရတႏငငသ႔ တငပ႔ႏငေရးအတြက ေရနပကလငးတစလငးကလညး ဓါတေငြ႔ပကလငးႏငအၿပင သြယတနးတညေဆာကေနၿပး ေကာကျဖၿမ႕ မေဒးေရနကဆပကမးမ တရတႏငင ယနနျပညနယအထ ကလမတာ (၁၁ဝဝ) ရညလားမညျဖစသည။ အဆပါေရန ပကလငးသည ဓါတေငြ႔ပကလငးနညးတ ၂၀၁၃ ခႏစတြငၿပးစး မညျဖစသည။

ေရနစမးပကလငးအစရယယာပငဆငမႈ။ ။ဤေရနစမးပကလငးက တရတမးသား ေရနေကာ ပေရးရငး (CNPC) က ၅၁% ႏင ျမနမာေရနႏငသဘာဝဓါတေငြ႔လပငနး (MOGE)က ၄၉ % စအသးသး အစရယယာ ပငဆငထားၾကသည။

၄။ မေဒးကၽြနးေရနကဆပကမးအာဖရက ႏင အေရ႕အလယပငတ႔မ တရတတ႔ဝယယထားသည ေရနစမးမားက တရတႏငငသ႔ တငပ႔ရာတြင ျမနမာႏငငက ျဖစသနးသယယခြင၊ ဆပကမးအသးျပခြင၊ သေလာငရမားတညေဆာကခြင စသညတ႔က ၂၀၀၉ ခႏစ ဇြနလ တြင တရတအမးသားေရနေကာပေရးရငး(CNPC)က ျမနမာအစးရႏင သေဘာတ စာခပခပဆခသည။ဤေရနကဆပကမးက ဘနးဘရငေလာစစဟန ၏သား ထြနးျမငႏင(ေခၚ) စတဗငေလာ ပငဆငေသာ ေအးရားေဝါလ(Asia World) ကမၸဏက တာဝနယတညေဆာကလကရသည။၎ဆပကမးတြင တနခန (၄၀၀၀)ရေသာ သေဘၤာႀကးမား ဆကကပႏငမညျဖစၿပး၊ေရနပမာဏ ကဗမတာ (၆ဝဝဝဝဝ)ထ သေလာငႏငေသာ ေရန သေလာင ကနတစခတညေဆာကကာ၊ေရနတနခန (၃၀၀၀၀၀)တြနးတငအားျဖင တရတႏငင သ႔ တစေန႔ လင ေရနပမာဏ တနခန (၂၂) သနး သ႔မဟပ စညေပါငး (၄၄၂ဝဝဝ) တငပ႔မညျဖစသည။

(၅)။ ရမးျဗကၽြနး တခလးနးပါး စကရ မားျဖင လႊမးေစမည တရတရ ေကာကျဖ စးပြားေရးဇနစမကနးတရတႏငငသည ေကာကျဖၿမ႕နယတြင အထးစးပြားေရးဇန တညေဆာကေရးအတြက ၂၀၀၉-ခႏစ ဒဇငဘာလမာ တရတျပညသ႔သမၼတ ႏငင ဒတယဥက႒ Mr. Xi Jinping ျမနမာႏငငက အလညအပတ သြားေရာကခစဥက ျမနမာႏငင အမးသားစမကနး ႏငစးပြားေရးဖြ႔ျဖး မ၀နၾကးဌါနႏင တရတႏငင Citigroup တ႔မေခါငးေဆာငမားက ႏစဖကနားလညမ သေဘာတစာခပ ခပဆခၾကပါတယ။ စာခပအရ သတမတထားတ စကရနယေျမမားမာ ရမးျဗကြနးရေျမာကပငး၊ ေကာကျဖပတ၀နးကငႏင မေဒးကြနးတ႔မာ တညရမာျဖစျပး

10

၎ဖြ႔ျဖးေရးဇနတြင- • ေရနဓာတဇန (ေရနတငသေဘၤာ ဆပခတတား ၃၉ ခ) • ေရနသေလာငရမား၊ NLG ဓာတေငြ႕အသးခစကရမား) • စကမႈဇန (သမဏစကရႏင သသတရညႀက လပငနးမား) • ျပညပပ႔ကန ပစၥညးမား ထတလပေရးဇန (ဥပမာ-ေကာကမကပစၥညးမား၊ သစထြကပစၥညး၊ စကပးေရး • လပငနးထြက ပစၥညးမား၊ ေမြးျမေရးႏင ေရလပငနး ထြကပစၥညးမား) • ၀နေဆာငမႈဇန (အစးရႏင ေကာပေရးရငးရးမား၊ လေနအမယာမား) • သယယပ႔ေဆာငေရးဇန (သေဘၤာဆပခမား၊ရထားလမးမား၊ ေလဆပမား) • သေဘၤာ၀နေဆာငမႈဇန (သေဘၤာလြနးတငကငး ႏင ဖကဆးရန ေနရာမား) ပါ၀ငၾကပါတယ။ စကရမားက မညသညအခနတြင တညေဆာကမညက သတငးထတျပနမမရသညအျပင စမကနးအတြငး ေနထငသည ေဒသခ ျပညသမားကလညး စမကနးႏငပတသကျပး ျကတင အသေပးျခငးမား တစတရာ မရေပ။ တရတကမၸဏမ ထတျပနေသာသတငးအရ စမကနးဧရယာအတြငးတြင ပါ၀ငသည လေနအမေျခမား က ေရႊ႔ေျပာငးပစမညျဖစျပး စကပးေျမမားက သမးဆညးမညျဖစသည။ ထ႔အျပင ဤကသ႔ သနးေပါငးမားစြာတနေသာ စးပြားေရးဇန တညေဆာကရနအတြက ႏငငတကာမ သတမတထားေသာ စႏနးမား တြငပါ၀ငသည စမကနးေျကာင ထခကသြာမည (EIA) သဘာ၀ပတ၀နးကင ထခကမမားက ျကတင ဆာဗလပျခငး၊ (SIA)လေနအမမား သကေမြး၀နးေကာငးအလပမား စကပးေျမ စကခငးမား ထခကမမားက ၾကတငဆာဗလပျခငး၊ (HIA) စမကနးစကရမားမ ထြကရလာမည ေလထညစညမးမမား၊ အဆပအေတာကျဖစေစသည စကရစြန႔ပစပစၥညးမားေၾကာင ထခကလာမည ေဒသခမားရ ကနးမာေရးက ျကတငဆာဗလပျခငးမား ျပလပျခငးမရေပ။

ထငးႏငငေတာငပငးတြင တညေဆာကထားေသာ စးပြားေရးဇနစမကနးက ေလလာၾကညပါက ေဒသခမား ဆးရြားစြာ နစနာမ မားျဖစ ေစခပါသည။ စကရမားမ ထြကရေသာ အဆပအေတာကျဖစေစသည ေလထန႔ ေရမားညစညမးေစျခငးေၾကာင ေဒသခမားမာ ကငဆာေရာဂါမားက ခစားခၾကရျပး ၄ငးေရာဂါျဖင ေသဆးသြားရသည ေဒသခမားလညးရသည။ေဒသခမားက အလပခန႔အပျခငးမား အလြနနညးပါးသညဟလညး သရသည။

11

ထသ႔ဆးကးမားေၾကာင ေဒသခမားက ကမၸဏမားက တရားစြဆမမားျပလပျပး စမကနး ရပတန႔ေရးအတြက ေတာငးဆတကပြ၀ငၾကသည။ ေဒသခမားရ ေတာငးဆဆႏၵျပမေၾကာင အစးရမ တခ႕စမကနးမားက ဆကလကမလပဘ ရပတန႔ပစခရသည။ ထသ႔ထငးႏငငေတာငပငးတြင မေဆာက လပခရေသာ စကရမားက ျမနမာႏငင ထား၀ယတြင ေဆာကလပရန ျမနမာအစးရန႔ထငးကမၸဏမားက ၂၀၁၀ ခႏစတြင သေဘာတ လက မတထးခသည။ယခရမးျဗကၽြနးတြငေဆာကလပမည တရတရစးပြားေရးဇန စမကနးသညလညး ထငးႏငငေတာငပငးကသ႕ ေဒသချပညသမားရ လေနမဘ၀၊စးပြားေရးန႔ ကနးမာေရးမားက ဆရြားစြာထခကလာမညျဖစသည။ တရတကမၸဏမားမာ ကမၻာတြငလ႔အခြငေရးမားန႔ သဘာ၀ပတ၀နးကင ကာကြယတားဆးေရးတ႔တြင နာမညဆးန႔ေကာၾကားျပး ၄ငးတ႔ရႏငငမ အလပသမားမားကပါ တပါ တညး ေခၚေဆာငလာၾကသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ေဒသခမားမာ အလပမားမားရၾကရမညက အမမကမက၍ရမညဟတေပ။

အခနး(၃)ကနးတြငး ပ ငးေရနတးေဖာေနျခငးရခငျပညနယမာကနးတြငးပငး ေရနလပကြကႏစကြကရသည။ ရမးၿဗကၽြနးမာ တညရေသာလပကြက အမတ(M) ႏင စစေတြၿမ႕နယမာ တညရေသာ လပကြကအမတ (L) တ႔ျဖစၾကပါသည။ ဤလပကြက မားတြင တရတႏင အႏၵယ ကမၸဏမားက အစရယယာမားပငဆငထားကာ ျမနမာအစးရႏင ပးေပါငးၿပး ေရနစမးသပရာေဖြမႈမားျပလပေနပါသည။

လပကြကအမတ (M)၂၀၀၄ ခႏစ၊ေအာကတဘာလ (၂၂)ရကေန႔တြင တရတအမးသားကမးလြနေရနရာ ေဖြေရးကမၸဏ (CNOOC) က ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔လပငနး (MOGE)ႏင လပကြကအမတ (M)တြင ေရနရာေဖြ တးေဖၚမႈမားျပလပရန သေဘာတ လကမတေရးထးခၿပး ၂၀၀၅ ခႏစက စတင၍ ေရန စမးသပရာေဖြမႈမား ျပလပလာသည။လပကြကအမတ (M) သည ရမးၿမကၽြနးတြငတညရၿပး ၃၀၀၇ စတရနးမငကယဝနးသည။

လပကြကအမတ (L)လပကြကမတ (L) သညစစေတြၿမ႕နယမာတညရပါသည။ဤလပကြကအတြက အႏၵယႏငင ESSAR ကမၸဏက ၂၀၀၄ ခႏစမာ ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႔လပငနး (MOGE) ႏင ေရန ႏင သဘာဝဓါတေငြ႔ရာေဖြဖ႔ သေဘာတလကမတေရထးခၿပး၊၂၀၀၈ ေႏာငးပငးမစ၍ စမးသပရာေဖြမႈမား ျပလပလာသည။

12

အခနး(၄)

ထခ ကခေဒသခမား၏ရပငခြင

ေဒသႏရဆငရာ သယဇာတအခြင အေရး

နငငတကာဥပေဒတြင ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခသည ၄ငးတ႔မရးဖလာအဆကဆကမ ထနးသမးေစာငေရာကလာေသာလယယာ ေျမမားက ပငဆငခြငရသညဟဆသည၊ ဆလသညမာ ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခသည ၄ငးတ႔ပငဆင ေသာလယေျမမားက ပမဖြ႔ၿဖးတးတကေစရန မမတ႔ဆႏၵအေလာက လပပငခြငရသညအျပင သာဘာဝသယဇာတမားကလြတလပ စြာသးစြပငခြငရသညကဆလသည၊ ထ႔အျပင ထေဒသႏ ရလ႔အဖြ႔အစညးသည ၄ငးတ႔ပငဆငေသာ ေျမေပၚတြငရသည သဘာဝေပါကပငမားကလညး ကာကြယထနးသမးခြငရသညဟ ဥပေဒတြင အတ အလငး ျပဌါနးထားသည၊

ေကာကႏတခက၊ ၊ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာ အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး အပဒ ၂ဝ။ ၂၆။ ၂၉ နင ၃၂ မထတႏတထားသည၊

ၾကတငသတငးမားရရ ခြင နင ဆ းျဖတခကမားခမတရာတြငပးေပါငးပါဝငခြင

နငငတကာဥပေဒတြင ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခသည အစးရတစရပ(သ႔မဟတ) company တစခခမ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးတစခချပလပေတာမညဆလင ထစမကနးေၾကာင ၄ငးတ႔သဘာဝပတဝနးကင။ လယယာေျမနင ထးတမးစဥလာမားက မညကသ႔အကးသက ေရာကလာနငသညဆသည သတငးမားက ၾကတငသရပငခြငရသည၊ ဥပမာအားျဖင ေရန(company)တစခသည ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခခ. ပငဆင ေသာလယေျမေပၚတြင ေရနရာေဖြ တးေဖာမညဆပါက ထ company ၏ လပေဆာငခကမားသည လမအဖြ႔အစညးနင သဘာဝပတဝနးကငက မညသ႔မညပ အကးသက ေရာကမ ရနငသညဆသည သတငးအခက အလကမားက company က လထသရေအာင ၾကတငအသေပးအေၾကာငးၾကားရမည ဟဆထားသည၊ ထ႔အျပင ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခသည ၄ငးတ႔ပငဆငေသာ သဘာဝပတဝနးကင။ လယယာေျမမား။ ရးရာယဥေကးမမားနင တကရက ဆကစပေနေသာ ကစၥရပမားကဆးျဖတခက ခမတရာတြင ကယတငပါဝင ဆးျဖတပငခြငရသညဟ နငငတကာဥပေဒမားတြငျပဌာနးထားသည၊ ဆလသညမာ ၄ငးလ႔အဖြ႔အစညးအေနျဖင မမတ႔ပငဆငေသာလယယာေျမမားနင ဆကစပပတသကေနေသာ အေၾကာငးအရာမားက com-

13

pany (သ႔မဟတ) အစးရထသ႔ မမတ႔၏အျမငသေဘာထားက တကရကတငျပပငခြငရသည၊ ထ႔အျပင ဆးျဖတခကခရာတြငလညး တကရကပါဝင ဆးျဖတပငခြငရသည၊

ေကာကနတခက။ ။ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာ အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး အပဒ(၁၈)။ သဘာဝ ပတဝနးကငနင ဖြ႔ၿဖးေရး ဆငရာေၾကျငာစာတမးအပဒ(၁ဝ)။(၂၂)။ ကလသမဂၢလာဘစားမ တကဖကေရး သေဘာတညခက အပဒ ၁၃။၁(က) နင ဇဝကြျပားမဆငရာသေဘာတညခက အပဒ ၈(ည) တ႔မထတႏတထားသည၊

ေရႊ ႔ေျပာငးရမညဆ သညက ၾကတငသရ ပ င ခ ြင န င မ တေသာေလာေၾကးမားရရ ပ င ခ ြင

ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခအေနျဖင အစးရတစရပ (သ႕မဟတ) company တစခ၏ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးေၾကာင မမတ႔ပငဆငေသာ လယယာေျမ မားမေရႊ႔ေျပာငးရမညဆလင သတငးအခကလကမားက ၾကတငသရပငခြငရရမည၊ ထ႔အျပင မတေသာေလာေၾကးမား ရရပငခြငလညးရရမညဟ နငငတကာဥပေဒတြင ျပဌာနးထားသည။ ဆလသညမာ ၄ငးလ႔အဖြ႔အစညးအေနျဖင မညသညကစၥေၾကာင ေရႊ႔ေျပာငးရမညဆသညက ၾကတငသရပငခြငလညးရရမည။ ေရႊ႔ေျပာငးမည(သ႔မဟတ)မေရႊ႔ေျပာငး စသညတ႔ကလညး လြတလပစြာ ဆးျဖတပငခြငရျပး ၄ငးတ႔၏ဆးျဖတခကကလညး သေဘာတလကခရမည။ အကယ၍ company (သ႔မဟတ) အစးရတစရပမ ၄ငးတ႔၏ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးေၾကာင ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခ၏ လယယာေျမမားက သမးပကခမညဆလင ထ company (သ႔မဟတ) ထအစးရအေနျဖင ၾကတငအသေပးျပး မတေသာေလာေၾကးမား ေပးေဆာငရမညျဖစသည၊ သ႔ေသာ ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးမား အေနျဖင ၄ငးတ႔လယယာေျမမားမ ေရႊ႔ေျပာငးရန သေဘာမတခလင (သ႔မဟတ) မတေသာေလာေၾကးမားမရရခလင ၄ငးတ႔ပငဆငေသာ လယယာေျမမားမ ေရႊ႔ေျပာငးရနလးဝမလအပဟ နငငတကာဥပေဒက အတအလငး ဆထားသည။

ေကာကႏတခက၊ ၊ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာ အခြငအေရးေၾကျငာစာတမးအပဒ ၁ဝ။ ၂၈ မထတႏတထားသည၊

14

ရ းရာယဥေကးမ က လြတလပစြာကင သ းပ ငခြင

နငငတကာဥပေဒအရ လ႔အဖြ႔အစညးတစခသည၄ငးတ႔၏ရးရာယဥေကးမက လြတလပစြာ ကငသး ပငခြငရသည၊ ဆလသညမာ နငငတစခအတြငးရ လ႔အဖြ႔အစညးတစခသည မမတ႔၏ရးရာ ယဥေကးမမားမာ အျခားေသာသမားနင မတကြျပားမရေသာလညး လြတလပစြာကငသးပငခြငရသညဟဆသည၊ ထ႔အျပင လ႔အဖြ႔အစညးတစခသည ၄ငးတ႔၏ရး ရာယဥေကးမကလြတလပစြာကငသးေနစဥ အစးရတစရပအေနျဖင မညသညအ ေၾကာငးမး ေၾကာငပငျဖစေစ ဝငေရာကေနာကယကစြကဖက ပငခြငမရဟ ဆထားသည။ ထ႔အျပင company (သ႔မဟတ) အစးရတစရပမ ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခပငဆငေသာ လယယာေျမမား နင ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတခ၏ ရးရာယဥေကးမက ထခကနငေသာ (သ႔မဟတ) အႏရာယျပနငေသာ နညးလမးမားက ေရာငၾကဥရမညဟ နငငတကာဥပေဒက ဆထားေသးသည။ ဥပမာ company တစခက ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခ၏ ပငဆငေသာလယယာေျမေပၚတြင ေရနရာေဖြတးေဖာမညဆပါက ထcompany အေနျဖင ၄ငးလ႔အဖြ႔အစညး၏ ရးရာယဥေကးမက ေလးစားလက နာရနနင မထခကရန အထးဂရစကရ မညျဖစသည။ အေသးစတေဖာျပရမညဆလင company အေနျဖင ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညး၏ အေရးအၾကး ဆးျဖစေသာ ရးရာယဥေကးမနင တျခားအေရးၾကးေသာ ကစၥရပမားျဖစေသာ လယယာေျမမားက မညသညအေၾကာငးမးေၾကာငပငျဖစေစ ပကစးဆးရးျခငးမရေစရ။ ထ႔အျပင ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညး၏ ရးရာယဥေကးမနငလယယာေျမမားက မညသညအေၾကာငးေၾကာငပငျဖစေစ com-pany (သ႔မဟတ) အစးရ တစရပမ တားဆး ပငခြငႏင သမးပကပငခြငလးဝမရဟ ဥပေဒတြင ျပဌါနးထားသည၊

“ေကာကႏတခက။ ။နငငသားနငနငငေရးဆငရာနငငတကာသေဘာတညခက အပဒ(၂၇) စးပြားေရး။ လမေရးနင ယာဥေကးမဆငရာ နငငတကာသေဘာတညခက အပဒ၁၅.၁(က)။ လ႑အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး အပဒ(၂၇) ။ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာ အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး အပဒ ၁၁.၁ တ႔မထတႏတထားသည၊”

ရ းရာအစဥအလာအရအသးျပမ အတြက ဇဝမ းက ြမားထြနးကားေရးက ထမးသနး ေစာင ေရာကပ င ခ ြင

ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခသည မမတ႔၏ရးရာအစဥအလာအရ အသးျပမအတြက ဇဝမးစထြနးကားေရးက ထမးသနးေစာငေရာကပငခြငရသညဟ နငငတကာဥပေဒမဆသည၊ ဇဝမးကြဆသညမာ လ႔အဖြ႔အစညးတစခအတြငး၌ရေသာ မတကြျပားေသာသစပင မားနငတရစၦာန မားကဆလျခငးျဖစသည၊ ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခသည ၄ငးတ႔၏ ရးရာယဥေကးမအရ ထဇဝမးကြမားက ရးရာေဆးဝါးမားအျဖစ

15

သးစြပငခြငရသည၊ အစးရတစရပအေနျဖငလညး ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးမားမ ဇဝမးကြမားကသးစြရန အားေပးသငျပး၊ ထဇဝမးကြမား ထခကဆး ရးလာေသာအခါမးတြင ျပနလညရငသနလာေအာင ကညျပျပငေပးရမည တာဝနလညးရသည၊

ေကာကနတခက၊ ၊ဇဝမးကြထြနးကားမဆငရာသေဘာတညခက အပဒ(၁ဝ) ကလသမဂၢဌာေန တငးရငးသားမားဆငရာ အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး အပဒ ၂၄ မထတႏတထားသည၊

ခ ြ ျခားဆကဆမမျပခြင

နငငတကာဥပေဒအရ ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခသည မညသညအေၾကာငးမးေၾကာငပငျဖစေစ ခြျခား ဆကဆမျပျခငးကမခေစရ၊ ဆလသညမာ ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခသည ၄ငးတ႔၏ မတညေသာ ေနာကေၾကာငးကအေျခခ၍ လမးေရးခြျခားဆကဆမနင ရးရာယဥေကးမဆငရာခြျခားဆကဆမ လးဝမရေစရ။ ဥပမာ company (သ႔မဟတ) အစးရတစရပမ ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးတစခက ပငဆငေသာ လယယာေျမ ေပၚတြင ေရနရာေဖြတးမညဆပါက ထေဒသႏရ လ႔အဖြ႔အစညးသည တျခားေဒသႏရ လ႔အဖြ႔အစညးမား ကသ႔ပင တညေသာအခြငအေရးမား (သ႔မဟတ) တညေသာအကးခစားခြင ရရမညဟေဖာျပ ထားသည၊

ေကာကနတခက။ ။ခြျခားဆကဆမဆငရာပကသနးေရးသေဘာတခက အပဒ(၂) ။ ကလသမဂျဌာေနတငးရငးသားမား ဆငရာသေဘာတညခကေ-ကျငာစာတမး အပဒ ၉ မထတနတထားသည၊

ခခပငခြင

အမားျပညသ၏ သဘာဝပတဝနးကငနင လ႔အခြငအေရးက ျခမးေျခာကလာေသာအခါမးတြင ၄ငးျပညသ မားသည မမတ႔၏ မေကနပခကမားက လြတလပစြာ ထတေဖၚကန႔ကြကပငခြငရသည။ ဆလသညမာ ျပညသမားသည ၄ငးတ႔၏ ထငျမငယဆခကမားက အေနာကအယကမရဘ လြတလပ စြာထတေဖာေျပာဆနငျခငး၊ ဆတကငထားျခငး၊ ၾကေဆာငနငျခငးႏင သတငးမားထတေဝျဖန႔ချခငးစသည အခြငအေရးမား အျပညအဝ ရသညက ဆလျခငးျဖစသည။ လြတလပစြာထငျမငယဆခကမားက ထတေဖာနငေသာ အခြငအေရးသည လထနငနငငေရးအခြငအေရး၏ အဓက အရငးအျမစတစခအျဖစ နငငတကာဥပေဒတြင ေဖာျပထားသည။ ထ႔အျပင ဒမကေရစ၏အေျခခကေသာ အယအဆလညးျဖစျပး လသားတ႔၏ဂဏသကၡာကလညး ေလးစားရာေရာကသည။

ေကာကႏတခက။ ။ အျပညျပညဆငရာလ႔အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး အပဒ ၁၉ မထတႏတထားသည။

16

ဆးကးသကေရာကမက ေလာခရန တာဝနရ ျခငး နငငတကာဥပေဒတြင အစးရတစရပသည ၄ငးတ႔၏စမကနးမားတြင ဇဝမးစတမားအား ဆးကးသက ေရာကလာမညအနရာယက ေရာငရား နငရန (သ႔မဟတ) ေလာခနငရန သဘာဝပတဝနးကင ေလလာသတမတမကျပလပျပး သငေလာေသာ လမးညြနတငျပမမားက အခနမ တငျပရနလအပသည။ ထလပငနးမား အေကာငအထညေဖၚရာတြငလညး လထပးေပါငးပါဝငလာေစရန ခြငျပေပးရမည။ ဆလသညမာ သဘာဝ ပတဝနးကင သကေရာကမမားက ေလလာသတမတရာတြင ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးမား ပးေပါငး ပါဝငကာ စမကနးမစတငမအခနတြင ၄ငးတ႔၏ သတမတခကမားက တငျပနငရမညဟ ဆလျခငးျဖစသည။

ေကာကႏတခက။ ။ ဇဝကြျပားမဆငရာသေဘာတညခက အပဒ ၁၄(က)နင ၁၄ တ႔မေကာကႏတထားသည။

ဌါေနတငးရငးသားတ ႔၏ လယယာေျမအခြင အေရး

ရ းရာလယေျမမားက ပ င ဆ င ခ ြင အခြင အေရး ဌါေနတငးရငးသားတ႔တြင ရးရာလယေျမမားက ပငဆငခြငနင ထနးသမးခြငဆသည အခြငအေရးရသည။

ေကာကႏတခက။ ။ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာသေဘာတညခကေၾကျငာစာတမး အပဒ ၂၆ နင နငငတကာအလပအသမားအဖြ႔ခပဆငရာ သေဘာတညခက နပါတ (၁၆၉)၊ အပဒ ၁၄ တ႔မေကာကႏတထားသည။

ရးရာ လယယာေျမမားက တးတကေအာငျပလပျခငးနင ထနးသမးျခငး အခြငအေရး ဌါေနတငးရငးသားတ႔သည ၄ငးတ႔ပငဆငေသာ လယယာေျမမား တးတကေအာင သဘာဝအရငးအျမစမားကအသးျပ ၿပး မညသ႔မညပျပလပရမညက ကယတငဆးျဖတ လပေဆာငနငသည အခြငအေရး ရသည။ ထ႔အျပင ၄ငးတ႔၏ လယယာေျမမား၌ လပေဆာငေနေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားမ အကးအျမတ တခ႕ကလညး ရရေစရမည။

ေကာကႏတခက။ ။ ကလသမဂၢဌါေနတငးရငးသားမားဆငရာသေဘာတညခကေၾကျငာစာတမး အပဒ ၂၆နင ၃၂၊ နငငတကာအလပအသမားအဖြ႔ခပဆငရာ သေဘာတညခက နပါတ ၁၆၉ အပဒ ၇ နင ၁၅ တ႔မထတႏတထားသည။

17

ရ းရာလယေျမမား (သ ႔မဟတ) အသကရငရပတညမဆ းရ းျခငးဆငရာ အခြင အေရးမားက ျပျပငျခငး ဌါေနတငးရငးသားတ႔သည ၄ငးတ႔၏ အသကရငရပတညေရးနင အသကေမြးဝမးေကာငးမား ဆးရးေသာ အခါမးတြင တရားမတေသာ ေလာေၾကးေငြ မားက လးဝရရရမညအျပင ထသမား၏အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားကလညး ျပနလညျပျပငေပးျခငးနင တျခားေရြးခယမ လပငနးမား အတြကလညး ေထာကပေပး ရမည။ ေကာကႏတခက။ ။ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာသေဘာတညခကေၾကျငာစာတမး အပဒ ၂ဝ၊၂၈နင ၃၂၊ နငငတကာအလပအသမားအဖြ႔ခပဆငရာ သေဘာတညခက နပါတ ၁၆၉-အပဒ ၁၅ တ႔မထတႏတထားသည။

သဘာဝပတဝနးကငနင ရ းရာလယယာေျမမားက ကာကြယပ ငခြင အခြင အေရးဌါေနတငးရငးသားတ႔သည ၄ငးတ႔၏ သဘာဝပတဝနးကငနင ရးရာလယယာေျမမားက ကာကြယပငခြင အခြငအေရး အျပညအဝရသည။

ေကာကႏတခက။ ။ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာသေဘာတညခကေၾကျငာစာတမး အပဒ ၂၉

ရ းရာလယယာေျမမားနင ဆကစပေနေသာ ဝညာဏ(ဘာသာတရား)က ထနးသမးခြင အခြင အေရး

ဌါေနတငးရငးသားတ႔သည ၄ငးတ႔၏ ရးရာလယေျမမားနင ဆကစပေနေသာ ဘာသာတရားက ဆကလကထနသမး ကးကြယယၾကညခြင အခြငအေရး ရသညအျပင အနာဂတမးဆကသစမားကလညး လကဆက ကမးေပးနငသည အခြငအေရးရသည။

ေကာကႏတခက။ ။ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာသေဘာတညခကေၾကျငာစာတမး အပဒ ၂၅

ရးရာလယယာေျမမားနင ဆကစပေနသာ ဆးျဖတခကမားခမတရာတြင ပးေပါငးပါဝငခြငနင ျကတငသတငးမားရရခြငဌါေနတငးရငးသားတ႔သည ၄ငးတ႔၏လယယာေျမမားနင ဆကစပေသာ ဆးျဖတခကမားခမတရာတြင ပးေပါငးပါဝငခြင အခြငအေရးရသည။ ဆလသညမာ လ႔အဖြ႔အစညးမားမ ၄ငးတ႔၏လယယာေျမမား၊ သဘာဝပတဝနးကငနင ယဥေကးမမားက မညသ႔မညပ ထနးသမးေစာငေရာက အသးျပရန အျမငသေဘာထားမားနင အစအစဥမားက အစးရအားေျပာဆနငေသာ အခြငအေရးရသည။ ထ႔အျပင ဌါေနတငးရငးသားတ႔၏ လယယာေျမမားတြငလညး ခြငျပခကမရရဘ အစးရမ မညသညလပငနးမားကမ မလပေဆာငရ။

ေကာကႏတခက။ ။ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာသေဘာတညခကေၾကျငာစာတမး အပဒ ၂၇နင ၃ဝ၊ နငငတကာအလပအသမားအဖြ႔ခပဆငရာ သေဘာတညခက နပါတ ၁၆၉-အပဒ ၁၅နင ၁၇ တ႔မထတနတထားသည။

18

သတငးအခကအလကမားကဥးစ ြာရရ ျပးမ တေသာေလာေၾကးကလကခသေဘာတညမသာ ေျပာငး ေရႊ ႔ပ ငခြင အခြင အေရး

အတငးအဓမၼေျပာငးေရြ ေစျခငးက လးဝတားျမစသည ဌါေနတငးရငးသားတ႔သည ၄ငးတ႔၏ရးရာလယယာေျမမားမ မေျပာငးေရႊ႔မ သတငးအခကအလကမားက ဥးစြာရရျပး ေျပာငးေရႊ႔ရန လကခသေဘာ တညမသာ ေျပာငးေရႊ႔ပငခြငရသည။ ဆလသညမာ မညသညအေၾကာငးေၾကာင ေျပာငးေရႊ႔ရမညဆသည သတငးအခကအလက အားလးက ေဒသႏရလ႔အဖြ႔အစညးမားမ ၾကတငရရျပးသားျဖစရမည။ ထ႔အျပင ေျပာငးေရႊ႔ခရမညက လလလားလားသေဘာတညျပး မတ ေသာ ေလာေၾကးမားကလကခမသာ ေျပာငးေရႊ႔ခြငရသည။ သ႔မဟတလင ဌါေနတငးရငးသားတ႔သည ၄ငးတ႔၏ ရးရာလယယာေျမမားမ ေျပာငးေရႊ႔ရနမလအပေပ။ ဌါေနတငးရငးသားမာအား အတငးအဓမၼ ေျပာငးေရႊ႔ေစျခငးက လးဝတားျမစသည။

ေကာကႏတခက။ ။ ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာသေဘာတညခကေၾကျငာစာတမး အပဒ ၁ဝနင ၂၈၊ နငငတကာအလပအသမားအဖြ႔ခပဆငရာ သေဘာတညခက နပါတ ၁၆၉-အပဒ ၁ တ႔မထတႏတထားသည။

သဘာဝ ပတဝနးကငဆ င ရာ အခြင အေရးမား သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာ အခြငအေရးမားဆသညမာ ေျမ ၾကး ၊ နားခစရာေနရာ၊ အစားအစာ၊ ေရနင ေလတ အပါအဝင တညတ ရပတညနငသည မပကစးေသာ သဘာဝ အရငးအျမစမားဆငရာ အခြငအေရး ျဖစသည။ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အခြငအေရးမားတြင သဘာဝပတဝနးကင ပကစးျခငးေၾကာင ျပညသမား ေနရာဖယရား ေျပာငးေရႊ႔ရျခငးအတြက အခြငအေရး၊ ေဂဟေဗဒ ဆငရာအေၾကး(ဝါ) ေဂဟေဗဒ ဆငရာ လအပခကမားက ျပနလညျပျပငေပးရျခငးအတြက ေတာငးဆငပငခြင အခြငအေရးနင သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာ မတမအခြငအေရးမား အပါအဝင ကးလြနခးေဖာကခရေသာ အခြငအေရးမား အတြက ေလာေၾကးေငြ(နစနာေၾကး) မား ေတာငးဆနငသည အခြငအေရးမား ပါဝငသည။ေကာငးေသာ အပခပေရး ေအာငျမငေနသည ဒမကေရစ စနစတစခတြင မလလားအပေသာ ပတဝနးကင ဆငရာ ထခကမမား ရနငသည မညသညစမကနးမား (သ )မညသညမဝါဒ လမးစဥကမဆ နငငသားမား၊ လထအပခပေရး အဖြ႔မား၊လထအေျချပ အဖြ႔အစညးမားနင ပြငပြငလငးလငး မေဝမရရသည။ ပြငလငး ျမငသာမနင ပးေပါငးပါဝငမျဖစစဥမားအတြက ခြငျပခကျဖင နငငသားမားသည သတ႔၏ လပငနးကစၥနင တျခားေသာ အကးရလာဒမား (သ႔) ျပျပငကစားသည လပေဆာငခကမားက လထ၏ အခြငအေရးနင သဘာဝပတဝနးကင ထခကဆးရးမမရေအာင ၾကးပမးနငသည။ သ႔ျဖစ၍ သတငးအေမာငချခငး၊ မဒယာလြတလပျခငးနင ဆးျဖတခကခရာတြင ျပညသမား ပးေပါငးပါဝငခြင အပါအဝင

19

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမမားျဖစသည အအားသငစရာ (ထတလန႔စရာ) မဟတသည အရာမားသည သဘာဝ ေဘးဆးၾကးမား ကပဆကျခငးႏင ဆကစပေနေပသည။

အသကရငသနခြင ၊ လေလာကျပညစ ေသာ ကနးမာခြင နင ကယစတ ခမးသာခြင

သဘာဝပတဝနးကင အခြငအေရးမားနင လ႔အခြငအေရးတ႔သည အျပနအလန အမသဟျပ၍ အေထာက အပျပၾကသည။ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အခြငအေရးသည အျခားေသာ အေျခခလ႔အခြငအေရးမားမ ဆငပြားဆငးသကလာသည။ စကမလပငနးႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ကနးမာ သန႔ရငးေရး ပပနးသဏၭာန အသြငအျပငအားလး၏ ဖြ႔ၿဖးတးတကမတေလာက ဂဏသကၡာရငသနမတစခက ခြငျပေသာ အဆငအတနးတစခ၏ ပတဝနးကငတစခမာ ကနးမာေရးနင ကယစတ ခမးသာမအတြက ျပညစလေလာက သည အခြငအေရး လ႔အဖြ႔အစညး အသငးအဝငးတြငရသည။ ဆလသညမာ လ႔အဖြ႔အစညး အသငးအဝငးတငးတြင လတငးမာ ကနးမာပငခြငရသညအျပင ေဘးကငးလၿခ၍ ကနးမားေရးနင ညညြတေသာ သဘာဝ ပတဝနးကင ရပငခြင ရသည။

ေကာကႏတခက။ ။ အျပညျပညဆငရာလ႔အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး အပဒ (၂၅•၁) ၊ နငငသားနငနငငေရး ဆငရာနငငတကာ သေဘာတညခက အပဒ(၁၂•၅)၊ စးပြားေရး၊ လမေရးနင ယာဥေကးမဆငရာနငငတကာသေဘာ တညခက အပဒ (၁၂-ခ)နင Stockholm လ႔ခြငအေရးသေဘာတညခက အပဒ (၁)တ႔မ ထတႏတထားသည။

ငါးဖမးသမားမား အခြင အေရး နင အစားအစာ ရာေဖြပ ငခြင

ရခငျပညမာကသ႔ပင ျမနမာနငင ကမးရးတနးတေလာက ေဒသမားတြင နငငေပါငးစပါဝငေသာ ကမၸဏ မား၏ လပေဆာငခကမားေၾကာင ငါးဖမး သမားမားက လးဝဥ အကးသကေရာကမမား ရေနသည။ နငငစ ကမၸဏလပငနး လပကငသမားနင အစးရမားက ကြနးငယမားနင ကမးရးတနး နယေျမေဒသမားက ပဂၢလကပင ျပလပျခငးနင ငါးမဖမးရ ဇနယေျမမား ဖနတးျပလပျခငးသည ငါးဖမး သမားမား၏ ေနစရာ အေဆာကအဥးနင ငါးဖမးနယေျမမားက အစားထးဖယရားျခငးျဖစသည။

20

ငါးဖမးသမား အခြင အေရးမား( ငါးဖမးလပငနးျဖင အသကေမြးဝမးေကာငးျပသမား အခြင အေရး)နငငတကာ ဥပေဒနငအည အစးရတစရပတြင ငါးဖမးသမားမား၏ ရးရာအစဥအလာ ငါးဖမးခြငမားက အသအမတျပရန ေဆာငရြကရမည တာဝနရ သည။ငါးဖမးသမားမားတြင ငါးဖမးနယေျမမား ရပငခြငရသည။ ငါးဖမးသမားမား၏ ရးရာထးတမးစဥလာ ငါးဖမးခြငက ဥပေဒေၾကာငးအရ တရားဝငအသ အမတျပမနင အကာအကြယေပးမရရန၊ အထးသျဖင နငငျခား (သ႕) ၾကးမားေသာ ငါးဖမးလပငနး ေရာငးဝယေဖာကကားမမားမ ကာကြယေပးျခငးနင အမားနငဆငေသာ ငါးဖမးနယေျမမားက ကာကြယေပးျခငးနင ေရရညတညတေအာင ျပလပျခငးတ႔ျဖစသည။ ငါးဖမးသမားမားတြင သတ႔၏ အသက ေမြးဝမးေကာငးအလပက ရာေဖြလကစားပငခြငႏင သတ႔၏ လမအသငးအဝငးက ထနးသမးပငခြငမား ရသည။သတ႔တြင သတ႔၏ဘဝနင အသကေမြးဝမးေကာငးအလပက အကးသကေရာကမရေသာ ဆးျဖတခက ခမည လပငနးစဥမားမာ ပးေပါငးပါဝငခြငနင ကယစားျပပငခြငရသည။ ၄ငးအျပင ငါးဖမးသမားမားတြင နငငျခား ရငးနးျမပနမမား ကးေကာဝငေရာက စြကဖကလာျခငးက ဆန႔ကငျခငး၊ မညမေသာ ကနသြယမ၏ အကးဆကမားက ဆန႔ကငျခငးနင နငငျခားတငးျပညမားနင အျခားေသာစးပြားေရး ဆကသြယမမား ကပါ အစးရက အကာအကြယယ ေပးရမည အခြငအေရးမား ရသည။ျမနမာနငငတြင နငငေတာက လႊမးမးခပကငထားေသာ စစအပစ ၾသဇာလႊမးမးမေၾကာင ေဒသႏရ ဝမးစာ (အစားအစာ)ရာမးခြငက ျပညသမား ျငငးပယခေနရသည။ လကေတြ႔အတငးအတာတြင အစးရသည အရပသားျပညသလထ၏ ေဒသႏရ ဝမးစာရာေဖြခြငက စနစတက ျငငးဆပစပယထားသည။ လယယာေျမမားသမးပကခရျခငး၊ အခြနစညးၾကပျခငးနငအလပလပခြင ျငငးပယခရျခငးတ႔သည ေဒသႏရ ဝမးစာရာေဖြ စားေသာကပငခြငက ကးလြနခးေဖါကေနျခငးျဖစသည။

ေဒသႏရ ဝမးစာရာေဖြစားေသာကပ ငခြင (အစားအစာ ရာေဖြ စားေသာကပ ငခြင )အပခပသအစးရသည ျပညသျပညသား နငငသားအားလး၏ ေဒသႏရဝမးစာ ရာေဖြစားေသာကပငခြငက ေလးစားရမည၊ ကာကြယရမည၊ကညျဖည စြမးေပးရမည။ နငငသားမား၏ အစားအစာ ရာေဖြစားေသာက ပငခြငက လစလရေသာ မဝါဒလမးစဥမားမ ေရာငၾကဥရန နငငသားမားကယတင ရာေဖြ စားေသာကသည သတ႔၏ နညးလမးမားက ကာကြယပငခြငရသည။ ၄ငးအျပင လထအဖြ႔အစညးအားလးက ထသ႔ လပေဆာငျခငးမားမ ကာကြယတားဆး ပငခြငလညးရသည။ ငါးဖမးသမားမား လကခသေဘာတသည လေလာကျပညစေသာ ေလာေၾကးေငြမရလင ငါးဖမးသမားမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးျပမက အႏရာယ ျဖစေစသည ကမၸဏ၏ ရညရြယခကမားက ရပတန႔ေစ၍ ငါးဖမးသမားမား၏ ငါးဖမးနယေျမမားက ေလးစား တနဖးထားရမည။ ကမးရးတနးေဒသ လမအသငးအဝငးနင ငါးဖမးသမားမားသည ၄ငးတ႔၏ အသကေမြးဝမးေကာငးျပမအတြက မခအားထား အသးျပေသာ လယယာေျမမားနင လမေတာမား၊ ကမးလြန ငါးဖမးနယေျမမား ကသ ထတလပႏငေသာ သဘာဝ အရငးအျမစမားက အပခပသ အစးရက အာမခရသည။

(ရခငေရနေစာငၾကညေရးအဖြ႔ မ စေဆာငး၍ဆေလာသလ ဘာသာျပနဆထားပါသည။)

21

Sources:United Nations Convention on the Law of the Sea, Article 51 on Existing Agreements, Traditional Fishing Rights and Existing Sub-marine Cables, Paragraph 1)Asian Human Rights Charter, Rights of Peasants and FisherfolkInternational Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, Article 11

ကမၸဏမားလကနာရနမားကမၻာလးဆငရာသေဘာတညခက(UN Global Compact) ဆတာဘာလ

ကလသမဂၢ၏ ကမၻာလးဆငရာသေဘာတညခကဆသညမာ စးပြားေရးလပငနးမားအတြက မဟာဗဟာ ေျမာကစြာ ေရ႕ေဆာငလမးျပ ေရးဆြ ထားသည အာမခစာခပတစချဖစသည။ အဓကအားျဖင စးပြားေရးလပငနးမားလပကငသမားသည ၄ငးတ႔၏လပငနးမား စတငလပကငသညအခနတြင တစကမၻာလးက လကခထားသည အေျခခမ(principle) (၁ဝ) ခကျဖစေသာ လ႔အခြငအေရး၊ အလပသမားအခြငအေရး၊ သဘာဝပတဝနးကင အခြင အေရးႏင လာဘစားမတကဖကေရးဆသည အခကမားက မခးေဖာကမေစရန တညတညြတတညး ေရးဆြထားသညစာခပတစချဖစသည။

Human Rights– လ႔အခြင အေရး

Principle 1: (အေျခခမ-၁) စးပြားေရးလပငနးလပကငသမားသည နငငတကာ လ႔အခြငအေရးေၾကျငာစာတမးမားက ေထာကချခငးနင ေလးစားလကနားျခငးမားျပလပေပးရမညအျပင Principle 2 း (အေျခခ မ-၂) လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမမားတြငလညး ပါဝငပတသကမမရေစရန ေသေသခာခာ လပကငေဆာငရြကရမည။

Environment- သဘာဝပတဝနးကင

Principle 7:(အေျခခမ-၇)-စးပြားေရးလပငနးလပကငသမားသည သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ စနေခၚမမားက ေျဖရငးနငေသာ ၾကတငကာကြယ ျခငးဆငရာ ခဥးကပမနညးလမးမားက ေထာကခအားေပး ရမညအျပင Principle 8 (အေျခခမ-၈) သဘာဝပတဝနးကငကာကြယေရးလပငနးမား တးတကလာေစရန ဥးေဆာငမအခနးက႑မ တာဝနယလပေဆာငေပးရမည။

22

Anti-corruption- လာဘစားမတကဖကျခငးPrinciple:10 (အေျခခမ-၁ဝ) စးပြားေရးလပငနးလပကငသမားသည ၄ငးတ႔၏လပငနးမားတြင ေငြညစျခငး၊ လာဘေပးလာဘယမျပလပျခငး ကသ႔လာဘစားမမားမရေစရန တကဖကရမည။

ၾကတငအသေပးသေဘာတညမရယခြင ( Free Prior and Informed consent)

ႀကတငအသေပးသေဘာတညမရယခြငဆသညမာ ေဒသခမားတြင မမတ၏ ေနရာေဒသတြင အစးရသ႔မဟတ ကမၸဏမားက စမကနးမား အေကာငထညေဖာလပေဆာငရာတြင ေဒသခမားအား စမကနးမစတငမ ႀကတင ညနငးေဆြးေႏြးျပး စမကနးနငပကသက၍ ေဒသခမားက လလားသညမလလားသညက လြတလပစြာ သေဘာထား ေပးပငခြင အခြငအေရးမားရသည။ အကယဖြင ဆ ခကဌာေနတငးရငးသားမားတြင ၄ငးတ႔၏ ေျမယာ၊ ပငနကနယေျမ၊ သဘာဝသယဇာတမား အေပၚတြင သကရာကမရသည စမကနးလပငနးမားအား သေဘာတခြငျပခကေပးခြင (သ႔) မေပးခြငရသညဆသည အခြငအေရးကဆလသည။ သေဘာတခြငျပခကေပး(သ႔) မေပးဆသညအခကတြင တြနးအားေပးျခငး၊ ျခမးေျခာကျခငး၊ မတရားလႊမးမးျခငး၊ အတငးအဓမၼ ေစခငးျခငး၊ ဖအားေပးျခငးစသည အခကမားမရပ လြတလပစြာျဖင ဆးျဖတရမည။ သေဘာတခြငျပျခငးသည အစးရမ စမကနးအတြကအသးျပရနခြေဝေပးသညေျမနင စမကနးအေသးစတမားအတညျပခကမားက ၾကတင၍ ေမးျမနးျပးျဖစရမည။ စမကနးအား သေဘာတခြငျပခကေပး (သ႔) မေပးဆသည ဆးျဖတခကသည သငလ႔အဖြ႔အစညးက နားလညျပး ျဖစသည စမကနးနငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားအေပၚအေျခခ၍ ဆးျဖတေသာ ဆးျဖတခကျဖစရမည။ ဌာေနတငးရငးသားမဟတသမားအတြက စမကနးမားနငပတသကေသာ ဆးျဖတခကမား ခမတရနအတြက ေဆြးေႏြးတငပငမမားတြင ဤမဝါဒလမးစဥမားက လမးညႊနအျဖစအသးျပသငသည။ သငအေနျဖင ေဆြးေႏြးတငပငမမားအား ပါဝငရန အတငးအဓမၼေစခငးျခငး (သ႔) ဖအားေပးျခငး မရသညအခနမသာ စတငသငသည။ ၾကတငဆးျဖတခက ခရာတြငလညး သငေဆြးေႏြးတငပငေသာ စမကနးလပငနးစဥႏငပတသကသည သတငးအခကအလကမားက အျပညအဝ ရရျပးမသာ ဆးျဖတခကခသငသည။ ဌာေနတငးရငးသာမားအေနျဖင မမတ႔၏ ေျမယာမား၊ ပငနကနယေျမမား၊ သဘာဝ သယဇာတမားအေပၚသကေရာကမရေစသည စမကနး (သ႔) လပရပတစခအတြငး လြတလပစြာျဖင ၾကတင၍ သတငးအခကအလကရယကာ သေဘာတခြငျပခကေပးခြင (သ႔) မေပးခြငရျခငးက ကလသမဂၢ လ႔အခြငအေရးေၾကျငာစာတမးတြင အသအမတျပထားျပးျဖစသည။

23

ပထမဆးအေနျဖင စမကနးအား မညသကစစဥေနသည (သ႔) အေကာင အထညေဖၚမညက သငသရနလအပသည။ ထ႔ေနာက မညသက သငထ တြင သေဘာတညမရရေစရန ေတာငးခသငသည၊ မညသ႕ထတြင သတငး အခကလကရယရန ေမးျမနးသငသည၊ မညသ႔အားေဆြးေႏြးတင ပငရနလအပသည စသညအခကမားက သငသလမမည။ အျမလလ စမကနးၾကးမားတြင အဖြ႔အစညးမားစြာပါဝငတတသည။ အစးရမား၊ ပဂၢလက ကမၸဏမားနင ဘဏမားပါဝငတတသည။

စမကနးသည သင၏လ႔အဖြ႔အစညးအား မညသ႔မညပ သကေရာက မရနငသညက သငသရနားလညရနအေရးၾကးသည။ ထ႔ေနာက သငသေဘာတညမေပး(သ႔)မေပးက သတငးအခကအလကမားအ ေပၚမတည၍ ဆးျဖတခကခမတနငသည။ သငေဆြးေႏြးေနေသာ အ ေၾကာငးအရာမားက သငကယတင သေဘာေပါကေသာအခါမသာ စမကနးျပလပမညသမားနင ေဆြးေနြးတငပငပါ။ သငသညစမခက အေကာငအထညေဖၚသမားထမ သတငးအခကအလကမား

စမကနးနငပတသက၍ ေဒသခမားအေနျဖငမမတြငရေသာအခြငအေရးမားက တဆငခငးစ လပေဆာင နငေသာအခကမား

24

ေတာငးယနငသည။ သတငးအခကအလကမားသည သငအလြယတကနားလညနငမည သငဘာသာစကား(သ) စာျဖစသငသည။ စမကနး အေကာငအထညေဖၚမညသမားအား ေမးျမနးရမညေမးခြနးမား သငထ တြငလညး ရေကာငးရနငသည။ သငထတြင ဤသတငးအခကအလကမားရျပးျပလား။ မရခလင ထသတငး အခကအလကမားက မညကသနညးလမးျဖငရရနငမည စသည နညးလမးနငစတကးမား သငတြင ရပါသလား။

သငလ႔အဖြ ႔အစညးမ လတငးသည စမကနးနင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားကသရ သငျပး မညသညအရာက အေရးၾကးသည စသညအခကမားက အတအကြဆးျဖတသငသည။ သတငးအခကအလကမားက သငလ႔အဖြ ႔အစညး တြငပါဝငေသာ လၾကး၊ လငယ၊ အမ းသမးမားအားလးသရ န ငရနနင ဆးျဖတခကမားခမတရာတြင အတတကြပါဝငန ငရန ျကးပမးရမည။ စမကနးလပငနးၾကးမားသည လ႔ဖ ြ ႔အစညးရ လတငးအား နညးအမးမးျဖင အကးသကေရာကမရ န င ေသာေၾကာင ဤအခကသည အေရးၾကးေသာအခကတစခကျဖစသည။ လ႔အဖြ ႔အစညးကယစားလယမားက စမခက အေကာငအထညေဖၚသမားနင ေဆြးေႏြးမမားျပလပရန ခနးဆမက သငလ႔ဖ ြ ႔အစညးက ဆ းျဖတလမ မည။

25

အဆင(၄) လအဖြ ႔အစညးက စမကနးအေကာငအထညေဖၚသမားနင ေဆြးေနြးတငပငျခငး

သငသည စမကနးနငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမား ပမရရနငေစရန အတြက စမကနးအေကာငအထည ေဖၚသမားနင ေဆြးေႏြးတငပငရန ဆးျဖတနင သည။ စမကနးမရရမည သငလ႔အဖြ႔အစညးအတြက အကးအျမတမား ေသခာမ ရေစရန စမကနးအေကာငအထညေဖၚသမားနင ေဆြးေႏြးရနအတြကလညးသငဆး ျဖတနငသည။ သငအေနျဖင စမကနးအတြက သေဘာတညခလင ထအကး အျမတ မားသည သငသေဘာတညမ၏ အေျခအေနတစစတတစပငး ျဖစလာနငသည။ စမကနးအေကာငအထညေဖၚသမားနင ေျပာဆျခငးသည စမကနးက သေဘာတ ျခငးဟဆလျခငး မဟတပါ။ သေဘာတခြငျပမေပးျခငးသည စမကနးအေကာင အထညေဖၚသမားနင ေဆြးေႏြးတငပငရန သေဘာတညျခငးနငမတပါ။ စမကနးနင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက သငရျပးျပလား။ မရေသးလင အဆင (၅) က ၾကညပါ။

အဆင(၅)လြတလပေသာ အၾကအဉာာဏမားရာေဖြပါ

စမကနး အေကာငအထညေဖၚသမား ေပးလာေသာ သတငးအခက အလကမားအားလးက သငနားလညလမမညမဟတေပ။ စမကနး အေကာငအထညေဖၚသမားနင ေဆြးေႏြးျခငးသည ခကခနငသည။ သငတြင ဆးျဖတခကမား ခမတရာတြင အေထာကအကျဖစေစမည နညးပညာပငးဆငရာ အၾကအဉာာဏမားက လြတလပစြာျဖင တရားဝင ရယပငခြငရသည။ သင၏ဆးျဖတခကသည သငအခကအလကမား အေပၚ အေျခခဆးျဖတေသာ ဆးျဖတခကျဖစသငသည။ မညသည ေျမယာ (သ႔) ျမစ၏ အစတအပငးက စမကနးက သမးယလမမညဆတာကသငသ ျပးျပလား။ သငဘာသာျဖင သတငး အခက အလကမားက ရျပးျပလား။

26

27

အဆင(၆) အဖ ြ အစညးအေနျဖင ဆ းျဖတခကခပါ

ျကတငအသေပးသေဘာတညမရယခြငသည အမားနငဆငေသာ အခြငအေရးတစချဖစသည။ သငလ႔အဖြ႔အစညးသည ကယပငရးရာဆး ျဖတခကခမတသည လမးစဥအတငး အတတကြဆးျဖတခကခမတရမည။ သငသည စမကနးအား သေဘာတရနဆးျဖတခကခမတခလင ၄ငးဆးျဖတခကက စာျဖငေရးသားမတတမးတငထား သငသည။ စမကနး အေကာင အထညေဖၚမညသမားနင ေဆြးေႏြးခကအရ ရရမည အကးအျမတမား (သ႔) သင၏ အေျခခသေဘာတညမအေျခအေန မားကလညး မတတမးတငထားသငသည။ သင၏လ႔အဖြ႔အစညးသည စမကနး အေကာငအထညေဖာမညသမားနင သေဘာတထားသည အကးသကေရာကမမားမ တစခခက ေရြးခယလမမည။

အဆင (၇) စမ ကန းအေကာငအထညေဖာသမားနင ဆကလကဆကသြယပါ

ျကတငအသေပးသေဘာတညမရယခြငသည ဆကလကျဖစေပၚေနေသာ ျဖစစဥ တစရပျဖစသည။ စမကနးျကးမားသည စတငျပလပသညအခနမစ၍ နစေပါငးမားစြာၾကာနငသည။ ထစမကနးမားသည သငလ႔အဖြ႔အစညး အေပၚတြင နစေပါငးမားစြာထ အကးသကေရာကမမားရလမမည။ သငသည သငလ႔အဖြ႔အစညး အတြက စမကနးအေကာငအထည ေဖၚသမားနင အတတကြေဆြးေႏြးတငပငမမားဆကလကျပလပနငရန အျမတမးအဖြ႔တစဖြ႔က တညေထာငရနလညး ဆးျဖတ နငသည။

ဘ႑ာေရးဆငရာပြင လငးျမငသာမႈ၏ ႏ ငငတကာစခနစညႊနးမား

သယဇာတရငးျမစဆငရာ ဘ႑ာေငြပြင လငးျမငသာမႈအေပၚ ႏ ငငတကာေငြ ေၾကးရနပ ေငြအဖြ ႔ (IMF) ၏ လမးညႊနခက

ႏငငတကာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႔က သယဇာတၾကြယဝေသာႏငငမားရ သယဇာတ တးေဖၚေရး လပငနးမား၏ ေငြေၾကးဆငရာ ပါဝငပတသကမႈႏင စပလဥး၍ ေျဖရငးႏငမည နညးလမးမားက ထတျပနထားၿပးျဖစသည။ ယငးထပျပနမႈအရ သယဇာတတေဖၚေရး လပငနးစမကနးမားမ အစးရ ေငြစာရငးမားထသ႔ စးဆငးသြားေသာ ဘ႑ာေငြေၾကးမားက ပမေကာငးမြနေသာ ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနခမႈမားျဖင လပေဆာငၾကရန တကတြနးထားသည။ သယဇာတရငးျမစဆငရာ ဘ႑ာေငြပြငလငးျမငသာမႈအေပၚ ႏငငတကာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႔၏ လမးညႊနခကက (၂ဝဝ၅)ခႏစ တြင စတငပႏပထတ ေဝခၿပး (၂ဝဝရ)ခႏစတြင ထပမျဖညစြကမြမးမထားသည။ အဆပါလမးညႊန ခကတြင လကနာကငသးရန အေကာငးဆးနယပယ (၄) ခကက တငျပထားသည။ ၎တ႔မာ (၁) လပပငခြငအခနး႑ႏင တာဝနဝတရားမား ရငးလငးျပတသားစြာ ရေနျခငး၊ (၂) ျပညသမားမ သတငးအခကအလကမား က အလြယတကရရႏငျခငး၊ (၃)ပြငလငးစြာ ဘကဂကေရးဆြမႈ၊ အေကာင အထညေဖၚေဆာငရြကမႈ၊ အစရငခတငျပမႈႏင (၄) ဂဏသကၡာႏင အာမခ ေပးျခငးတ႔ ျဖစၾကသည။ဤလမးညြနခကတြင ဘ႑ာေရးပြငလငးျမငသာမႈအျပင သေဘာတစာခပ ခပဆမႈမားအတြကလညး ပြငလငးျမငသာမႈမားကပါ တကတြနးထား သည။ႏငငတကာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႔မ တကတြနးထားေသာ ဘ႑ာေရးႏင ပြငလငးျမငသာမႈ (၄) ခကမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

(၁) လပပ င ခ ြင အခနးက႑ႏင တာဝနဝတရားမား ရ င းလငး ျပတသားစြာ ေဖၚျပျခငး

ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြမႈစနစသည ဥပေဒေၾကာငးအရ တရားဝငျဖစေစမညျဖစသည။ ဤစနစအရ တကေသာဥပေဒမားက ျပဌာနးရမညျဖစၿပး ဘ႑ာေငြက မညသညေနရာတြင ထမးသမးထားမည၊ မညကသ႔စမခန႔ခြမည၊ မညသ က ထတယသးသးစြမညႏင မညကသ႔ သးစြမညစေသာအခကမားက ဥပေဒ မားျဖင ထမးခပထားရမညျဖစသည။

(၂) ပြင လငးစ ြာဘကဂကေရးဆြ မ ႈ ၊အေကာငထညေဖၚေဆာငရ ြကမႈသဘာ၀အရငးအျမစမရရသည ဘ႑ာေငြအား မညမသးစြသည၊ တဖန ထေငြမားက အမးသား ဘတဂကတြင မညကသ႔ သးစြသညက ရငးလငးစြာ တငျပ ေဖာျပရမညျဖစသည။

28

(၃) ျပညသမားမ သတငးအခကအလကမားက အလြယတကသရ ႏ င ျခငး

သဘာ၀အရငးအျမစမရရသည ဘ႑ာ၀ငေငြမားႏင ပတသတသည သတငး အခကအလကမားက ျပညသမား အလြယတက ေလလာသရႏငရမည။ ဤ အထတြင ခန႔မနးေျခအရေငြေၾကးပမာဏ၊ ကမၸဏမ အစးရသ႔ေပးအပရသည ေငြေၾကးပမာဏ၊ အစးရမ မညမမညေရြ႕ ထမးသမးထားၿပး (သ႔မဟပ) မညမအထသးစြေၾကာငး စေသာပမာဏ၊ အစးရႏင သကဆငရာကမၸဏတ႔၏ စာခပ မားႏင အျခားသငေတာသည အခကအလကမားပါဝငသည။

(၄)ဂ ဏသကၡာႏ င အာမခေပးျခင း

ႏငငတကာမ လကခအသအမတျပထားေသာ စာရငးအငးစနစက အသးျပရမညျဖစၿပး စာရငးစစမား ပမန၀ငေရာကစစေဆးျခငးႏင အခကအလက မားက ျပညသမားသ႔ ထတျပနျခငးတ႔က ျပ လပရမည။

ျမနမာႏငငသည ႏငငတကာ ေငြေၾကးရပေငြအဖြ႔ (IMF) ၏ အဖြ႔၀ငႏငငတစခ ျဖစသည။ သ႔ေသာ အဖြ႔၀ငအစးမားအေနျဖင IMF ၏လမးညြနခကမားက လကနာရနမလအပေပ။

သယဇာတတးေဖၚေရးလပငနးမားပြင လငးျမငသာမႈႀကးပနးခက( EITI )

ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈအတြက ကယကယျပန႔ျပန႔ လကခကင သးေနေသာ ႏငငတကာ စခနစညႊနးမားက ႏငငတကာေနာကဆကတြ သေဘာတညမႈျဖစသည သယဇာတတးေဖၚေရး လပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈႀကးပနးခကတြင(EITI)ထညသြငးထားသည။ EITI တြင ကမၻာတဝနး လးမ အဖြ႔ဝငေလာကထားသည ႏငငႏင EITI စခနစညႊနက လကနာကငသးေနသညႏငငေပါငး (၃၀) ရသည။ EITI သည ႏငငအဆင၌ ကမၸဏ ေပးေခမႈႏင အစးရဘ႑ာဝငေငြက ေစာငၾကည၊ ကကညမႈျဖင ဘ႑ာေရး ဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈမားရရေအာင ေဆာငရြကေနျခငးျဖစသည။ ဤ လပငနးစဥက အစးရဖကမလပဂၢမား၊ကမၸဏမားႏင အရပဖကလ႔အဖြ႔အစညးမား၏ စမႀကးၾကပမႈေအာကတြင လပေဆာငရသည။ ႏငငမားႏငထေတြ႔ဆကဆရာတြင ဘ႑ာေရးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ဆကစပေနေသာ (၁) ေရရညတညတန႔ခငခန႔ေစေသာ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက ဘ႑ာေငြေၾကး မားကအသးျပျခငး၊ (၂) ျပညသလထ နားလညသေဘာေပါကမႈႏင ပးေပါငး ပါဝငလာမႈ၊ (၃) ပမေကာငမြနေသာ ေငြေၾကးဆငရာပြင လငးျမငသာမႈ၊ စမ ခန႔ခြမႈႏင တာဝနခမႈ၊ (၄)သယဇာတတးေဖၚေရး လပငနး မားမ ဘ႑ာဝငေငြ ႏင အသးစရတမားအတြက အစးရ၏ တာဝနယမႈစေသာ အေၾကာငးကစၥမား စြာက EITI ဥပေဒသမားက တြနအားေပးလကရသည။

ဤဥပေဒသမားႏင ကကညေစရနအတြက (၁) သယဇာတ တးေဖၚေရး လပငနးမားမ အစးရ ရရေသာ ဘ႑ာေငြေၾကးမားက ပမနပႏပထတေဝေဖၚျပ ျခငး၊ (၂) ဘ႑ာေငြမားႏင ဘကဂကမားအား သးျခား လြတလပစြာ စာရငးစစႏငျခငး၊(၃)အရပဖကလ႔အဖြ႔အစညးမားမ တကၾကြစြာပါဝငႏငျခငး

29

စေသာအ ခကမားက အေကာငထညေဖၚေဆာငရြကရမည။ယခအခနထ ျမနမာႏငငမာ EITI ႏငပးေပါငးေဆာငရြကရနအတြက အရပ လကၡာတစ တစခကမ ေဖၚျပထားျခငးမရေသးပါ။

ကလသမဂၢ အကင ပကျခစားမႈဆန ႔ကငေရးညလာခ (UN Convention Against Corruption)

အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး စခနစညြနးသည ဘ႑ာခြနေငြပြငလငးျမင သာမႈႏင တကရက ဆကစပေနသည။ ပြငလငးျမငသာမႈအသးအႏႈနးသည အစးရ၏အကငပကျခစားမႈႏင ေငြေၾကးမားက အလြသးစားျပလပျခငးတ႔ အတြက ရညရြယထားျခငးျဖစသည။ ကလသမဂၢ ဂနဗာသေဘာတညခကတြင ပါဝငေသာ စးပြားေရးလပငနးမားကဥတညထားသည အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး စညးကမးမ၀ါဒမားအျပင ကလသမဂၢ အကငပကျခစားမႈ ဆန႔ကငေရးညလာခက ခမတလကေသာ ႏငငတကာ အကငပက ျခစားမႈ တကဖကေရး စခနစညြနးမားက အဖြ႔၀ငႏငငမားမ လကနာရမည ျဖစသည။ သေဘာတညခကတြင အကငပကျခစားမႈတကဖကေရးက အစးရ၏ မ၀ါဒ အေနျဖင အေကာငအထညေဖၚေဆာငရြကျခငး၊ ျပညသ႔ဘ႑ာေငြမားက မညသက စမခန႔ခြရမညဟသည အခက အပါအဝင ျပညသ႔၀နထမးမား၏ လပေဆာငမႈမားက သတသတမတမတျပဌာနးေပးျခငးစသည စဥးမဥး စညးကမးမားပါ၀ငသည။ ျမနမာႏငငသည ၂၀၀၅ ခႏစတြင ညလာခသေဘာတညခကက လကမတ ေရးထးေသာလညး စာခပအဖြ႔ဝငႏငငမျဖစေသးေသာ ႏငငအခ႕ထတြင ျမနမာႏငငပါဝငေနေသးသည။

သဘာ၀ သယဇာတ ဆငရာ ပဋညာဥစာခပ (Natural Resource Charter)

ဘ႑ာေငြပြငလငးျမငသာမႈရေရးက အားေပးေထာကခသည အျခားေသာ လပေဆာငခကမာ သဘာ၀သယဇာတ ပဋညာဥစာခပျဖစသည။ ဤသဘာ၀ သယဇာတဆငရာ ပဋညာဥစာခပသည သဘာဝသယဇာတမားမ ဖနတးေပး ေသာ အခြငအလမးမားက အစးရမားႏင လ႔အဖြအစညးမား မညကသ႔ အကး ရရအသးျပရမညက သတမတထားေသာ စးပြားေရးဆငရာဥပေဒသမား ပါဝင ေသာ စာခပျဖစသည။ စာခပတြင သဘာဝသယဇာတစမခန႔ခြမႈက တးတက ေစရနအလ႔ငာ လမးညႊနခကမားႏင စခနစညႊနးမားကထညသြငးထားသည။

၎စာခပတြင ျမနမာႏငငမ လကမတေရး ထးျခငးမရေသးေပ။

30

31

ေရနႏ င သဘာဝဓါတေင ြ ႔ ဘ႑ာေငြစ မ ခန ႔ခ ြ မ ႈဆ င ရာ စ ျပဥပေဒ

ကလဘယာတကသလအတငပငခအပစမ ေရနဘ႑ာေငြစမခန႔ခြမႈဆငရာအဖြ႔က ေရနႏငသဘာဝ ဓါတေငြ႔ ဘ႑ာ ေငြေၾကးဆငရာဥပေဒမားအတြက မရမျဖစလအပေသာ အခကလကမားက ေဖၚျပ ထားသည။ ၎တ႔တြငေအာကပါအခကမားပါဝငသည။

အခနး(၅)

ဥးသနးစနအစ းရလကထကအတညျပျပဌာနးလကေသာဥပေဒမား

(၁) ပတ၀နးကငထနးသမးေရးဥပေဒကေလလာျခငး (ထကေအာင)

ျမနမာနငငရ ျပျပငေျပာငးလေရးျဖစစဥေတြ တျဖညးျဖညးပေဖၚလာခတာ တႏစေကာလာပါၿပ။ ရလာဒတခ႕ကလညး ျမနမာျပညသေတြန႔ နငငတကာကျမငေတြ႔ေနရပါၿပ။နငငေရးအရ အေရးပါတတးတကမတချဖစၿပး ဧၿပလ ၁ ရကေန႔ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြမာ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပက မဆႏၵနယအားလးနးပါး အႏငရခပါတယ။ ေနာကထပထးျခားမတခက ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ျမနမာစးပြားေရးတးတကမက အဟန႔အတားျဖစေစခတ ျမနမာကပေငြန႔ အေမရကန ေဒၚလာ လလယႏနးက ေစးကြကေပါကေစးန႔အည ႏနးရငသတမတလကတာပျဖစပါတယ။ အေျပာငးအလေတြဆကတကျဖစပြားေနတအေပၚ ျပညသေတြနားလညႏငတာရသလ နားလညဖ႔ခကတာ ေတြလညး အမားအျပားရေနလမမယ။ နားလညဖ႔ခကတအရာေတြထမာ ျပညေထာငစလြတေတာကေန ဆကတကဆသလ အတညျပျပဌာနးလကတ ဥပေဒအသစေတြက ထပဆးကပါေနပါတယ။

ျပဌာနးလကတ ဥပေဒအသစတငးဟာ ျပညသေတြရေန႔စဥဘ၀က ဘယလသကေရာကလႊမးမးနငသလဆ တာ သာမနျပညသတေယာကအတြက ခန႔မနးရခကတကစၥပါ။ ဥပေဒသစေတြကသာျပဌာနးေနၿပး နညးဥပ ေဒေတြမျပဌာနးေသးတအတြက ဥပေဒက အေကာငအထညေဖၚမယ အေသး စတအခကအလကေတြဟာ ျမတကြကလျဖစေနပါတယ။ ဒါေၾကာင သကေရာကမနယပယန႔ အတငးအတာကသဖ႔ အခနယရပါလမမယ။ျပျပင ေျပာငးလေရးက အေကာငအထညေဖၚေနတ သမၼတ ဥးသနးစနေရာ မၾကာေသးခငက ျပညသ႔လႊတ ေတာကယစားလယအျဖစ ေရြးေကာကခ လကရတ ဒမကေရစေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညေရာ တရားဥပေဒစးမးေရး (Rule of Law) အေရးၾကးေၾကာငးေျပာခၾကပါတယ။ တရားဥပေဒ စးမးေရးဟာ နငင တငးမာ အစဥတစက ဥးစားေပးေဆာငရြကေနရတ လပငနးရပျဖစပါတယ။

ေခါငးေဆာငႏစဥးရစတဆႏၵကသရတ ႏငငသားတဥးအေနန႔ ဥပေဒသစေတြဟာ တရားဥပေဒစးမးေရးက အမနတကယ အေထာကအကျပနင သလားဆတာ သခငစရာပါ။ ေနာကၿပး တရားဥပေဒစးမးေရးက လကေတြ႔ကက ဘယလအေကာငအထညေဖၚလ႔ရမလဆတာ ကလညး စဥးစားစ ရာပါ။တရားစရငေရးဟာ ဘကမလကဘ လြတလပမတမသာ တရားဥပေဒစးမးေရး ျဖစထြနးရငသနမယလ႔ ေယဘယလကခထားပါတယ။ ဒါေပမ တရားဥပေဒစးမးေရးျဖစထြနးဖ႔ တရားစရငေရးနယေျမလြတလပမတမ ရရန႔မလေလာကပါဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဖႏပခပခယတ ဥပေဒတခက ျပဌာနးခရင အဒဥပေဒက အေကာငအထညေဖၚရတ တရားစရငေရးစနစကလညး ဖႏပတတရားစရငေရးဆ ဥးတညသြားလ႔ျဖစပါတယ။

32

ဒေတာ အစးရကေရးဆြၿပး လြတေတာကျပဌာနးခတ ဥပေဒသစေတြကယတငက ျပညသေတြ႔ရ ကးစးပြားန႔ ဘ၀လၿခမက အမနတကယ အကာအကြယေပးဖ႔ ဥးတညေရးဆြခတာလား၊ ဒါမမဟတ အပခပသမငးအစးရ ေတြအတြက ဥးတညေရးဆြခသလားဆတာက ႏငငသားတငး ေလလာသငပါတယ။ ဒလလပတာဟာ တရားဥပေဒစးမးေရးလပငနးစဥမာ ႏငငသားေတြကယတင ပါ၀ငေဆာငရြကတာပျဖစပါတယ။ပထမဆးေလလာျဖစတဥပေဒက မတလ(၃၀)ရကစြန႔ျပညေထာငစလႊတေတာကျပဌာနးလကၿပး နငငေတာ သမၼတဥးသနးစနမ လကမတေရးထး ထတျပနလကတ “ပတ၀နးကငထနးသမးေရး ဥပေဒ” ျဖစပါတယ။ ဒဥပေဒဟာ ျမနမာနငငမာ ယခငအစးရအဆကဆကက ျပဌာနးချခငးမရတ ဥပေဒအသစျဖစပါတယ။ ဒဥပေဒက ေရးဆြတေနရာမာ အစးရကဗဟျပတအယအဆ (State-centered con-cept )န႔ ေရးဆြခသလား၊ ျပညသကဗဟျပတ အယအဆ (People centered concept)န႔ ေရးဆြခသလားဆတာ အဓက ေလလာမပါတယ။ ဒဥပေဒဟာ အပခပသအစးရက အကာကြယေပးတဥပေဒလား၊ အပခပချပညသေတြက အကာအကြယေပးတဥပေဒလား။

အခနး ၁၄ ခနးပါတ ပတ၀နးကငထနးသမးေရး ဥပေဒမာ ပတ၀နးကငထခကပကစးမမျဖစေအာင ထနးသမး ေရးအစအမေတြ အေတာမား မားထညသြငးထားပါတယ။ ဒါေပမ ဥပေဒတခလးက အပခပေရး အာဏာန႔ ထနးခပထားႏငတ အခကတခ႕က ေနာကဆးအခနး ၁၄ “အေထြေထြ” မာ ထညသြငးထားပါတယ။ အဒအခကေတြက ပဒမ ၃၅ န႔ ပဒမ ၃၆ ျဖစပါတယ။

“ဤဥပေဒအရ ျပစမကးလြနသက တရားစြဆရာတြင ၀နၾကးဌာန၏ ၾကတငခြငျပမန႔ရယရမည” လ႔ ပဒမ ၃၅ မာ ဆထားၿပး ပဒမ ၃၆ မာေတာ “၀နၾကးဌာနသည ျပညေထာငစအစးရအဖြ႔၏ သေဘာတညခကျဖင အစးရဌာန အဖြ႔အစညးႏင ပဂၢလကလပငနးတခခအား ႏငငေတာ ႏငျပညသအကးငါ ဤ ဥပေဒပါ ျပဌာနး ခကတရပရပက လကနာေဆာငရြကရျခငးမ ကငးလြတခြငသ႔မဟတ ေလာေပါခြငျပနငသည” လ႔ဆထား ပါတယ။ သဘာ၀ေဘးအႏရာယ ျဖစပြားမကလြရင လေၾကာငျဖစပြားရတ ပတ၀နးကငဆငရာ ျပနာ ေပၚေပါကလာတအခါ တကရကခစားရသက

33

ျပညသေတြပျဖစပါတယ။ ဒေနရာမာ ျပစမကးလြနသပဂၢလ ဒါမမဟတ အဖြ႔အစညး(အစးရျဖစေစ၊ ပဂၢလကျဖစေစ) တခခက နစနာဆးရးမ ခကခငးလကငငးခစားရတ ႏငငသားေတြက သကဆငရာတရားရးတခခမာ တရားစြဆၿပး တရားစရငေရးစနစရအကာအကြယက တကရကရယပငခြင မရေအာင ပဒမ ၃၅ အရ ကန႔သတထားတယလ႔ျမငမပါတယ။

ဒါအျပင ဥပေဒက အေကာငအထညေဖၚရာတြင ပဒမ ၃၆ အရ အပခပေရးအာဏာက တရားစရငေရးအာဏာ က လႊမးမးခြငေပးထားပါတယ။ ဒါေပမ “ ႏငငေတာန႔ျပညသ႔အကးငာ” ဆတ စကားရပန႔ ျပညေထာငစ အစးရရ “ကငးလြတခြငသ႔မဟတေလာေပါခြင” ဆတအခြငအာဏာက ကန႔သတေပးထားတာေတြ႔ရပါတယ။“ႏငငေတာန႔ျပညသ႔အျပညသ႔အကးငာ”ဆတ စကားရပက ဥပေဒမာ မၾကာခဏ ေတြ႔ရတတပါတယ။ သညစကားရပေတြဟာ အာဏာရသတ႔ လရာသးႏငတစကားရပေတြျဖစပါတယ။ ဒါေပမ အဒစကားရပရအ နကအဓပၸါယန႔ အကယအ၀နးက ျပညသေတြ တတကကသရနားလညေအာင ဥပေဒဆငရာဖြငဆခက လအပေနပါတယ။ “ႏငငေတာ”ဆတေ၀ါဟာရကလညး လကရအပခပေနတ အစးရအဖြ႔၀ငေတြအားလးက “အစးရ” လ႔နားလညထားၾကပါတယ။ တကယေတာ ႏငငေတာ န႔ အစးရ မတပါဘး။ ဒေနရာမာ ေမးသငတ ေမးခြနးတခက အစးရတရပရ အကးစးပြားဟာ ျပညသ႔အကးစးပြားအျဖစ အစဥအၿမ ထပတကႏငပါသလား။ ျမစဆဆညစမကနးဟာ အစးရ န႔ ျပညသ အကးစးပြားထပတမကခလ႔ ျဖစခရတျပနာျဖစပါတယ။ အနာဂတတရားစရငေရးမာ ျပညသကအစးရကျဖစေစ၊ အစးရန႔ဖကစပလပကငေနတ ျပညတြငးျပညပ ကမၸဏေတြကျဖစေစ တရားစြလာမာက ကာကြယတအေနန႔ ပဒမ ၃၅ န႔ ၃၆ တ႔က ထညသြငးထားတာလ႔ တြကဆမပါတယ။ဒတယေလလာမတအခကက ဒဥပေဒဟာ စစအစးရလကထကက ျပညတြငးျပညပ စးပြားေရးကမၸဏၾကး ေတြန႔ စာခပခပဆခၿပး လကရအေကာငအထညေဖၚေနတ စးပြားေရးစမကနး အမးမးအေပၚ ေနာကေၾကာငးျပနသကေရာကမရလာမာလား။ အဒအခနက စးပြားေရးစာခပေတြက အခ အသစျပဌာနး လကတ ပတ၀နးကငထနးသမးေရး ဥပေဒန႔ ညညြတမရမရ ျပနလညသးသပၿပး ပတ၀နးကငဆငရာ လက နာရမယ စညးကမးခကေတြ ထပမျဖညစြက ျပငဆငခပဆမာလား။

ဒဥပေဒရ အခနး(၄) ပဒမ (၇/ဍ) တြင “အစးရဌာန၊ အဖြ႔အစညး သ႔မဟတ ပဂၢလတဥးဥးက ျပလပမည စမခက သ႔မဟတ လပေဆာငမသည ပတ၀နးကငက သသာထငရားစြာ ထခကေစႏငျခငးရမရႏငစပလဥး၍ ပတ၀နးကငထခကမ ဆနးစစသညစနစႏင လမေရးထခကမ ဆနးစစ သည စနစတရပက ခမတေဆာငရြကျခငး” လ႔ ထညသြငးထားပါတယ။ ဒါေၾကာင ျမနမာႏငငမာ အစးရကျဖစေစ၊ ပဂၢလက ကျဖစေစ အေကာငအထညေဖၚေဆာငရြကၾကမယ စးပြားေရးလပငနးအမးအစားအလက ပတ၀နးကငထခကမ ဆနးစစခက EIA န႔ မေရးထခကမ ဆနးစစ ခက SIA ေတြက ေနာကပငးေဆာငရြကရေတာမျဖစပါတယ။

ဒါေပမ လတတေလာထြကရလာၿပး နညးဥပေဒမရေသးတအတြက EIA န႔ SIA ေဆာငရြကရမယ နညးဥပေဒအဆငဆငဟာ ႏငငတကာစႏနးေတြန႔ ဘယေလာကကကညမ ရမရလဆတာ မသႏငေသးပါ ဘး။ အဒအျပင ပတ၀နးကငထနးသမးေရးလပငနးေတြန႔ ေပၚေပါကလာတ ျပနာေတြက

34

ေျဖရငးႏငဖ႔ ဥပေဒပါအတငး လအပတစႏနးေတြ သတမတခကခဖ႔ ေလလာေစာငၾကပစစေဆးမယ ဌာနဖြ႔စညးဖ႔၊ ကၽြမးကငပညာရငေတြန႔ အဆငျမင နညးပညာသး ပစၥညးကရယာေတြကအစ စြမးရညျမငတငမဆငရာ လပငနးေတြအမားအျပားေဆာငရြကဖ႔ ရေနေသးေၾကာင ဥပေဒစးမးေရးအတြက အခနယရဥးမာျဖစပါတယ။ သမၼတဥးသနးစနအစးရအေနန႔ တဖကမာ တငးျပညစးပြားေရးတးတကမအတြက ျပျပငေျပာငးလမေတြက အၾကးအကယ လပေဆာငေနရာမာ စကမဖြ႔ၿဖးေရး(Industrialization) စမကနးၾကးမား ေရးဆြအေကာင အထညေဖၚေနသလ တဖကမာ ပတ၀နးကငထနးသမးေရးက အေလးထားေၾကာငး ျပသတအေနန႔ ျမစဆဆညစမကနး တညေဆာကမက ဆငးငလကပါတယ။

ထား၀ယအထးစးပြားေရးဇနမာ မဂၢါ၀ပ ၄၀၀၀ ထတလပမယ ေကာကမးေသြးေလာငစာသး လပစစဓာတအား ထတလပေရးစကရ တညေဆာကေရး အစအစဥကလညး ဖကသမးခပါတယ။ တကယေတာ စကပးေရးႏငင တခကေန စကမဖြ႔ၿဖးတႏငငအျဖစ ေျပာငးလဖ႔ ပတ၀နးကငထခကပကစးမမရဘ လပေဆာငႏငတ ႏငင ကမၻာမာမရေသးပါဘး။ ဒါေပမ ပတ၀နးကငထနးသမးေရးကအေလးထားတ အစးရတရပလကေအာကမာ ေတာ မလလားအပတ ပတ၀နးကငထခကပကစးမ ေလာပါးေစတ စမကနးေတြေရးဆြ အေကာငအထည ေဖၚတာမးေတာ လပႏငပါတယ။

လြနခတ အႏစ ၂၀ လးေကာ စစအပခပေရးေခတ ျမနမာႏငငမာ ပတ၀နးကငထနးသမးေရး ဥပေဒ မျပဌာနးခဘ ေစးကြကစးပြားေရး တခါးဖြငခ တာေၾကာင စးပြါးေရးအကးအျမတ တခတညးၾကညတ ျပညတြငး ျပညပ စးပြားေရးလပငနးေတြက ႏငငရ အဖးတနသစေတာေတြန႔ သယဇာတ ဓါတသတေတြက စညးကမးမထတယခၾကလ႔ သဘာ၀ပတ၀နးကငထခကပကစးမေတြ ႏငငအႏ႔ျဖစေနပါၿပ။ ဘယေလာက အတငးအတာထ ပကစးေနသလဆတာက စနစတက ဆနးစစေလလာတာမးေတာ ဒေန႔အထ မရေသးပါဘး။

သမၼတဥးသနးစန အစးရအေနန႔ ႏငငမာလကေတြၾကေတြ႔ေနရတ သဘာ၀ပတ၀နးကငထခကပကစးမက ဒဥပေဒအရ ဘယလထနးသမးမာလ။ ဒါအျပင အစးရရ႕ဥးစားေပးစးပြားေရးမ၀ါဒျဖစတ စကမဖြ႔ၿဖးေရအတြက ထား၀ယ၊ ေကာကျဖ န႔ သလ၀ါ တ႔လ အထးစးပြားေရးဇနစမကနးၾကးေတြ က အေကာငအထညေဖၚေနတေန ရာမာ သဘာ၀ပတ၀နးကငထခကပကစးမ ျပနာသစေတြ ထပမေတြ႔ရေအာင ဒဥပေဒက လကေတြ႔ ကက ဘယလကာကြယတားဆးႏငမလ။

တကယေတာ ႏငငတကာလညပတၿပး ရငးႏးျမပႏမေစးကြကသစေတြရာေဖြေနတ စကမလပငနးၾကးေတြဟာ ဥပေဒစညးမဥးေတြ နညးႏငသမ နညးတ ေနရာေတြမာပ ရငးႏးျမပႏခငၾကပါတယ။ ပတ၀နးကငးက တစတရာထခကပကစးမ စးပြားေရးလပကငလ႔ရမယရငးႏးျမပႏမလပ ငနးေတြအတြက ျမနမာႏငငဟာ ၄ငးတ႔ရ႕ေနာကဆးေစးကြကျဖစေနလ႔ပါပ။ ပတ၀နးကငထနးသမးေရးဥပေဒက ဟနျပသေဘာမဟတဘ အမန တကယေဖၚေဆာငဖ႔ အေရးၾကးပါတယ။ (DVB)

35

တေလာက ဆကတကဆသလ အတညျပျပဌာနးလကတ ဥပေဒ ေတြထမာ လယယာေျမဥပေဒ၊ ေျမလြတေျမလပ န႔ ေျမရငးဥပေဒေတြ လ ညး ပ ါ ၀ င ပ ါ တ ယ ။ စ က ပ းေ ရး ႏ င င တ ခ ျ ဖ စ တ ျမနမာႏငငမာ ေျမယာန႔ အသက ေမြး၀မးေကာငးျပရတ သနးန႔ခတ ေက း လ ကေ န ျ ပ ည သေ တ ြ ရ လမစးပြား ဘ၀အေျခအေနအေပၚ ဒဥပေဒေတြက အကးသကေရာက မာျဖစတတအတြက အလြန အေရးၾကးတ ဥပေဒေတြ ျ ဖ စ ပ ါ တ ယ ။ ဒ တ ပ တ မ ာ ေျမယာ ဥပေဒေတြန႔ အစးရက လ က ရ အေ ကာ င အ ထ ညေ ဖ ၚ ေနတ စကမဇနေတြ အထးစး ပ ြားေ ရး ဇ နေ တ ြ အ ၾ ကား ဆကစပမကရာေဖြမ ပါတယ။ပထမဆးအေနန႔ ဒဥပေဒေတြက ဘယသေတြ ေရးဆြသလဆတာက ေလလာဖ႔လပါတယ။ ႏငငတကာမာေတာ ဥပေဒေတြက သကဆငရာ ႏငငရ လႊတေတာေတြက ဥပေဒျပလႊတေတာကယစားလယေတြ (Lawmakers)က အမားဆးေလလာျပစၿပး ေရးဆြျပဌာနးၾကေပမယ လကရျမနမာႏငငရ လကရအေျခအေနအရ လႊတေတာသစရ သကတမး ႏနယေသးတာေၾကာင လႊတေတာကယစားလယေတြက ဥးေဆာင ေရး

ဆြႏငတ အေျခအေနမေပးေသးပါဘး။ ဒါေၾကာင ျပဌာနးခတဥပေဒေတြအားလးလလပ အပခပေရး အာဏာပငျဖစတ အစးရကေရးဆြၿပး

လ ႊ တေ တာ က တ င ျ ပ လာ တာ က လ က ခေ ဆ ြးေ ႏ ြး အ တ ည ျ ပ ျပဌာနးၾကတ အေျခအေနျဖစ ပါတယ။အဒါေၾကာင အစးရရ စး ပ ြ ါးေ ရး ရ ည မ နး ခ က န ႔ မ၀ါဒေတြဟာ အခလ စးပြားေရး အေျခခ အေဆာက အအ တချဖစတ ေျမယာ က႑က စမခန႔ခြတ ဥပေဒ မးမာ ထငဟပနပါတယ။

အစးရရ စးပြားေရးေရမနးခကက ဘာလလ႔ေမးရင သမၼတဥးသနးစန အာ ဏာ ရ ယ တ ပ ထ မ ဆးေ န ႔ ၂၀၁၁ ခႏစ မတလ ၃၀ ရကမာ လႊတေတာန႔ တငးျပညက ေျပာၾကားခတ သမၼတဥးသနးစနရ မန႔ခြနးက ျပနလည ကးကားရ

မာျဖစပါတယ။ အဒမန႔ခြနးမာ သမၼတ က “စကပးေရးန႔ ခမးသာၾကြယ၀တႏငငျဖစမလာႏငတ အတြက ေခတမဖြ႔႔႔ၿဖးတးတကတႏငင၊ ခမးသာၾကြယ၀တႏငင၊ အလပအကငေတြေပါမားၿပး တဥးခငး၀ငေငြ ေတြ တးပြားတႏငငျဖစေအာင စကမႏငငထေထာငရပါမယ” လ႔ေျပာခ ပါတယ။

စကမဇန၊ အထးစးပြားေရးဇနန႔ ေျမယာဥပေဒဆကစပမ ကေလလာျခငး (ထကေအာင)

36

ဒအခကဟာ အစးရရ ၅ ႏစတာ သကတမးကာလအတြငး ေဆာငရြကမယ စးပြားေရးမ၀ါဒလ႔ေျပာရမာ ျဖစပါတယ။ လကရအစးရအေနန႔ အရငက လ လယယာစကပးေရးဘကက ေဇာငးေပးလပေဆာငတာထကစကမ ဖြ႔ၿဖးေရးက အဓကထားလပမယဆတ စးပြားေရးဥးတညခကျဖစတယ ဆတာေတြ႔ရမာျဖစပါတယ။ လကေတြ႔မာလညး ႏငငမာစးပြားေရးအ ရ အခကအခာကတ ေဒသေတြမာ စကမ ဇနေတြအထးစးပြားေရးဇန ေတြ ထေထာငေဆာငရြကေနတာ ဒါမမဟတ ေဆာင ရြကဖ႔ ျပငဆငေနတာ ေတြ႔ရမာပါ။အစးရရ စကမ ဖြ႔ၿဖးမမ၀ါဒန႔ ေျမယာမ၀ါဒ ေတြကဘယလ သ က ဆ ငေ န သ လ လ ႔ ေမးစရာ ရပါတယ။ ရတတ ရက ၾကညရငေတာ စကမ ဖြ႔ၿဖးေရးမ၀ါဒက စကမလပငနး ရငေတြ၊ ၿမ႕ေန လတနးစား စကရ လ ပ သားေ တ ြ အ တ ြ က ျ ဖ စ ၿ ပး ေကး လကကလယသမား ေတြအတြကက ေျမယာမ၀ါဒ န႔သာ သကဆငတယလ႔ ေတြး မႏငပါတယ။ အမန တကယက ဒမ၀ါဒႏစရပက အျပနအလန တကရကဆကစပေနပါတယ။စကမ ဖြ႔ၿဖးေရးအတြက အစးရက စကမဇနေတြ၊ အထးစးပြားေရးဇနေတြ ေဖၚထတတေနရာမာ အဓကအေျခခ လအပခကက စကရေတြတညေဆာကဖ႔ ေျမေနရာရဖ႔ ျဖစပါတယ။ အဒအတြက

ေျမယာေတြေဖၚထတဖ႔ အစးရတရပအေနန႔ မျဖစမေန ေဆာငရြကရ ေတာမာျဖစပါတယ။ ဒလေဆာငရြကတေနရာမာလညး ဥပေဒန႔ အည ေဆာငရြကဖ႔လအပတအတြက အသစျပဌာနးလကတ ေျမယာဥပေဒ ေတြမာ အစးရက အထးအခြင အာဏာေတြ ထညသြငးခပါတယ။ ယခငတပတကေဖၚျပခတ “ လယယာေျမဥပေဒေလလာျခငး”

ေဆာငးပါးမာ ဖြ႔စညးပ အေျခ ခဥပေဒ အခနး(၁) ပဒမ ၃၇/က အရ ႏငငေတာရ ေျမ အားလးရ မလပငရငဟာ ႏ င ငေ တာ သာ ျ ဖ စ တ ယ ဆ တ အခကက ေဖၚျပခၿပးျဖစပါတယ။ ဒဥပေဒန႔အည လယယာေျမ ဥပေဒသစ ပဒမ ၂၆ က တည ဆဥပေဒတရပရပက ဘယလပ ေျပာထားပါေစ ႏငငေတာ အကး အတြက အစးရက ေျမယာ သမးခြင အခြငအာဏာ ေပး ထား ခ တာ က လ ညး ေဆြးေႏြးခပါတယ။ ထ႔အတ လယယာေျမ ဥပေဒသစ ပဒမ ၄၀ အရ သမၼတရ ခြငျပခကန႔ အဆင ဆငဖြ႔စညးထားတ လယ

ယာေျမစမခန႔ခြေရးအဖြ႔ေတြရ ေျမယာစမခန႔ခြမေတြက “ မညသည တရားရးတြငမ တရားစြဆခြင မရေစရလ႔” အကာအကြယေပးထားပါတယ။ ဘာေၾကာငပါလ။ဒေနရာမာ လကရအေကာငအထညေဖၚေနတ အထး စးပြားေရးဇနေတြျဖစတ ထား၀ယအထးစးပြားေရးဇန၊

37

ေကာကျဖ အထးစးပြားေရးဇနန႔ သလ၀ါ အထးစးပြားေရးဇနေတြက ေဖၚ ေဆာငတေနရာမာ ေျမယာေတြက ဘယလရယခသလဆတာန႔ ႏငးယဥေလလာၾကညရင အထကကေဆြးေႏြးခတ ေျမယာဥပေဒရ အဓက အခကေတြန႔ ဆကစပေနတာ ေတြ႔ရပါလမမယ။ ေဖၚျပပါ အထးစးပြားေရးဇနၾကး သးခဟာ ႏငငေတာကပငတ ေျမလြတ၊ ေျမလပ၊ ေျမရငးေတြမာ တညေထာငထားတာမဟတပါဘး။ေျမဧရယာပမာဏၾကးမားကယျပန႔တ အဒအထးစးပြားေရးဇနၾကးေတြေနရာမာ ေဒသခ ေတာငသလယသမားေတြရေျမယာေတြ၊ ေကးရြာ ေတြန႔ အးအမေတြတညရေနပါတယ။ အဒေနရာေတြဟာ အထးစးပြားေရးဇနတညေဆာကဖ႔ အခကအခာက တ ေနရာေတြအျဖစ အစးရက သတမတလကတအခါမာ ေျမယာသမးဆညးမေတြရလာပါေတာတယ။အမနတကယက ထစကမဇနးၾကးေတြက လကရအစးရလကထကမာ တညေဆာကဖ႔ လာထားသတမတခ တာမဟတဘ ယခငအစးရ လကထကက ေဆာကရြကခတာျဖစပါတယ။ ဒါေပမ လကရအစးအေနန႔ အရင စစအစးရရ စမကနးေတြက ဆကလကအေကာငအထညေဖၚေဆာငရြကရတာျဖစၿပး အထးစးပြားေရးဇနအ တြက ၾကးမားကယျပန႔တ ေျမေနရာလအပခကအတြက ေဒသခ ေတာငသလယသမားေတြထက ေျမယာ ေတြက သမးယမဟာလညး အယငအစးရ လကထကမာေရာ လကရအစးရလကထကမာေရာ ျဖစပြားေနပါ တယ။

ယခငအစးရလကထကန႔ မတတအခကတခကေတာ သမးယခတ ေျမယာေတြအတြက ပငရငေတာငသ လယသမားေတြနစနာမ“လး၀” မရေအာင ေလာေၾကးေပးတာ ဒါမမဟတ အျခားနညးလမးန႔ ေဆာငရြကေပးရမယလ႔ လယယာေျမဥပေဒ ပဒမ ၂၆ မာ ထညသြငး ထားပါတယ။ အယငအစးရလကထကမာ လယယာေျမေတြက ေလာ

ေၾကး တစတရာမေပးဘ သမးသခတာန႔စာရင ေတာေသးတယ လ႔ဆရမလပါပ။ စကမႏငငထေထာငမယလ႔ ေၾကြးေၾကာၿပး အာဏာရ ယခတ လကရအစးရအတြက စကမဇနေတြန႔ အထးစးပြားေရး ဇနေတြ ထေထာငရသကသကန႔ စကမႏငငျဖစလာဖ႔မျပညစ ေသးပါဘး။ ဒစကရေတြမာ လအပမယ စကမကနၾကမးသးႏေတြ စက ပးထတလပႏငမ လအပတကနၾကမးေတြက ျပညတြငးမာ ေစးေပါေပါန႔ ရႏင မာျဖစပါတယ။

အဒအတြက အစးရအေနန႔ ေျမလြတ၊ေျမလပ န႔ ေျမရငးဥပေဒက ျပဌာနးခၿပး စးပြားေရးလပငနးရငၾကးေတြက ဆြေဆာငခပါတယ။ ဥပေဒရ အခနး ၄ ျဖစတ “ေျမလြတ၊ေျမလပႏင ေျမရငးမားလပပငခြင၊ အသးျပခြင ႏငစပလဥး၍ စညးကမးသတမတခကမား” အခနးက ေလလာၾကညတအခါ စကမကနၾကမးသးႏ စကပေရးအတြက ရငးႏး ျမပႏခငတ စးပြားေရးလပငနးၾကးေတြအတြက အခြငအလမးေတြေပးထားတာေတြ႔ရပါလမ မယ။ ဥပမာ ရာဘာန႔ ဆအနးကသ႔ ႏစရညးစကမကနၾကမးသးႏပငေတြ စကပးခငရင ဥပေဒ ပဒမ ၁၀ (က) မာ ေျမလြတေျမလပန႔ ေျမရငးေတြက တၾကမလင ဧက ၅ ေထာငအထ လပကငခြငျပၿပး ထပမာဏရ ၇၅ ရာခငႏနး စကပးၿပၚပါက ေနာက ထပ ဧက ၅ ေထာငထပမတးခ႔စကပးႏငၿပး ထနညးန႔ ဧက ၅ ေသာငးအထ တးခ႕စကပးခြငေပးထားတအတြက ဒေလာကမားျပာတ ေျမဧကက ပငဆငလပကငႏငဖ႔ဆရင ဆငးရတျမနမာႏငငမာ လကခး ေရတြကႏငတ အေမရကနေဒၚလာ သနးခၾကြယ၀ခမးသာၾကတ ခရန စးပြားေရးသမားၾကးေတြပ ရငးႏးျမပႏႏငမာပါ။

ဒဥပေဒရ ပဒမ ၁၀ (က)မာပ ေကးလကေန ေတာငသလယသမားေတြ တႏငတပင လပပငခြငအတြက ေျမလြတ၊ေျမလပ န႔ ေျမရငးဧက ၅၀

38

ထကမပဘ ခြငျပထားပါတယ။ နဂကဆငးရလြနးတဘ၀မာ ေနၾကရတ ေတာငသလယသမားမားအဖ႔ ေျမရငး ဧက ၅၀ ေလာက က ခတထြငရငးလငးၿပး စကပးေျမအျဖစ ေျပာငးလႏငဖ႔ရာလအပ တ ေငြေၾကးန႔ ပစၥညးကရယာေတြအတြက အရငးအႏးရရဖ႔ အလြန ခကခပါလမမယ။ဒေနရာမာ လကေတြ႔ျဖစရပေတြန႔ ႏငးယဥဆငျခင သး သပသငတ အခကေတြရလာပါတယ။ စကမဇနေတြ အထးစးပြားေရး ဇနေတြေဖၚေဆာငဖ႔ ဆငးရခ႕တစြာ ရနးကနေနၾကတ ႏငငသားလအမားစ ေတာငသ လယသမားေတြပငဆငတ ေျမယာေတြက မသမးယဘ ေငြပငေငြရငးအငအား အလြနတရာၾကးမားတ ျပညတြငးျပညပက ရငးႏး ျမပႏသေတြ အကအညန႔ တငးျပညရေနရာအႏ႔မာ အသးျပရေသးတ ေျမလြတ၊ ေျမလပ န႔ ေျမရငးေတြက အသးျပတနညးက အစးရက ဘာလ႔ မေရြးခယခတာလ။ အေျဖကရငးပါတယ။

စကမလပငနးရငၾကးေတြဟာ စးပြားေရးအရ အကးအျမတၾကးၾကးမားမားရရမယ ေနရာမာပ ရငးႏးျမပႏခင ၾကပါတယ။ သတ႔ထညေထာငမယ စကမလပငနးၾကးေတြဟာ ေဒၚလာ သနးေပါငးမားစြာ ရငးႏးျမပႏရမာျဖစ သလ ထြကရလာမယ စကမထတကနေတြက ေစးကြကတငပ႔ဖ႔ လမးပမး ဆကသြယေရး လြယကတေနရာ ျဖစရမယ ဆတ အခကကလညး အေရးၾကးပါတယ။

အလေနရာေတြဟာ ေျမၾသဇာေကာငးမြနၿပး စကပးေရးလပငနးေတြ ျဖစထြနးေနၿပျဖစတ ေနရာေတြျဖစေတာ လယယာေျမသမးပကမေတြ ျဖစေပၚလာရပါတယ။ ဒျဖစရပေတြက ထား၀ယအထးစးပြားေရးဇန၊ ေကာကျဖ အထးစးပြားေရးဇန န႔ သလ၀ါ အထးစးပြားေရးဇနေတြမာ အထငအရား ေတြ႔ေနရပါတယ။ ဒါေၾကာင အစးရရ စကမဖြ႔ၿဖးေရးမ၀ါဒန႔ ေျမယာစမခန႔ခြေရးမ၀ါဒေတြေၾကာင ေကးလကလမ အဖြ႔အစညးေတြ မတညမၿငမျဖစ လာေနတာက သးသပေတြ႔ရရမာျဖစပါတယ။ မမတ႔ရ႕ လယယာေျမေတြ အသမးခလကရတ ေတာငသလယသမားေတြ လယမ ယာမျဖစပြားမ တးပြားလာေနၿပး အဒသတြဟာ ေနာကထပ ေျမယာပငဆငႏငဖ႔အတြက ေနရာေျပာငးေရႊ႕အေျခခၿပး ေျမရငးေတြ ေဖၚထတလပကငစားေသာကဖ႔ အရငးအႏးမရၾကပါဘးရလာဒအေနန႔ သတ႔ကၽြမးကငတ လယယာလပငနးခြငမာ လပကငခြငမရေတာတအခါ ရရာအလပရာေဖြလပ ကငဖ႔ ေကးလကကေန ၿမ႕ေပၚကေျပာငးရႊ႕ အေျခခမေတြျဖစလာၾကပါတယ။ ထ႔အတ အသစေဖၚထတလကတ အထးစးပြားေရးဇနေတြမာအလပ အကင အခြငအလမးရာေဖြဖ႔ အတတပညာတခခ ကၽြမးကငမရတ ၿမ႕ေနလတနးစားေတြလညး အထးစးပြားေရးဇနေတြဆေျပာငး ေရႊ႕ အေျခခမေတြ ၾကေတြ႔ရမာျဖစပါတယ။ဒလစကမဇန ေတြန႔ အထးစးပြားေရးဇနေတြ ေဖၚေဆာငမရ ေနာကဆကတြအကး ဆက အေနန႔ ေကးလကန႔ ၿမ႔ျပအၾကား လေတြအစလကအၿပလက ေရႊ႕ေျပာငးၾကလ႔ ျဖစေပၚလာတ လမေရးျပနာေတြက အမနးခငး တရတန႔ ထငးႏငငေတြမာ လြနခတ ဆယစႏစေတြအတြငး ၾကေတြ႔ခ ၾကသလ လကရမာလ ၾကေတြ႔ေနရဆ ျဖစပါတယ။ ျမနမာႏငငအေနန႔ အမနးခငးႏငငေတြက သငခနးစာေတြက ေလလာသငယၿပး တညၿငမတ လမအဖြ႔အစညးတရပေဖၚေဆာငဖ႔ နညးလမးသစေတြရာရမယ အခန ေရာကေနပါၿပး။ (DVB)

39

ျမနမာႏငငရ ျပညေထာငစလႊတေတာသကတမး ၁ ႏစေကာအတြငး အတညျပျပဌာနး ခတ ဥပေဒသစေတြ အထက ၂၀၁၁ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၁ ရကေန႔က ျပဌာနး လကတ အလပသမားအဖြ႔အစညး ဥပေဒဟာ လေတာေတာမားမားရ ၾကဆ ေထာကခ မရရခပါတယ။ ဒဥပေဒကေရးဆြစဥက ကမၻာအလပသမားအဖြ႔ခပ (အငအယလ အ) န႔ ေဆြးေႏြးညႏငး အၾကဉာဏရယမေတြျပလပခၿပး ႏငငတကာ စႏနးေတြန႔ ကကညမရေအာင ေရးဆြခတယလ႔ လညး သရပါတယ။ႏငငသားတဥးရရေထာငကေန အလပသမားအဖြ႔အစညးဥပေဒက ေလလာၾကညတအခါ ပထမဆး အလပသ မားဆတာ ဘယလလမးေတြပါ၀ငသလဆတ ဥပေဒအနကဖြငဆခကက ေလလာမပါတယ။ ဥပေဒ ရ ပဒမ ၂/က အရ အလပသမားဆတာ “ေန႔စားအလပသမား၊ ယာယအလပသမား၊ စကပးေရးအလပသမား၊ အမအကအလပသမား၊ အစးရ၀နထမး၊ အလပသငတ႔ အပါ အ၀င စးပြားေရးလပငနးတခတြငးျဖစေစ၊ အသကေမြး ၀မးေကာငးအတြက ျဖစေစ မမ၏လပအားအေပၚ အားကးအားထားျပ လပကငေနသကဆသည” လ႔ ေဖၚျပ ထားပါတယ။

ဒေနရာမာ “အစးရ၀နထမး” အမးအစားထမာ တပမေတာ၊ ရတပဖြ႔ န႔ တပမေတာ ကြပကမလကေအာကရ အျခားလကနကကငအဖြ႔အစညးေတြ မပါ၀ငဘးလ႔ ေဖၚျပထား တာ ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါအျပင အလပသမား အမး အစားထမာ “စကပးေရးအလပသမား” ပါ၀ငတအတြက လယယာစကပးေရးလပငနးန႔ အသကေမြး၀မး ေကာငးျပတ ေတာငသ လယသမားေတြလညး ဒဥပေဒအရ ေတာငသလယသမားအဖြ႔ေတြ ဖြ႔စညးခြငရမာ ျဖစပါတယ။ျမနမာႏငငမာ အေျခခအလပသမားေတြကယတင ဥးေဆာငဖြ႔စညးတ လြတလပတ အလပသမားအဖြ႔အစညး ေတြ မရခတာ ရာစႏစထက၀ကခန႔ ရခၿပျဖစလ႔ အခအခနမာ အလပသမားအဖြ႔အစညးေတြ ေပၚေပါကလာမာ က ႀကဆရမယအခကပါ။

အထညခပစကရ အလပသမားအခ ႕

တရားမတတဥပေဒျဖစမ တရားဥပေဒစးမးေရးရႏင (ထကေအာင)

40

အခနးေပါငး ၁၄ ခနးန႔ ပဒမေပါငး ၅၈ ခပါ၀ငတ အလပသမားအဖြ႔အစညး ဥပေဒ အရ ဖြ႔စညးေပၚေပါကလာမယ အလပသမားအဖြ႔အစညးေတြဟာ အလပသမားထဘ၀ တးတကေရးလပငနးေတြ ေဆာငရြကခြင၊အလပ သမား အခြငအေရးကာကြယခြင၊ ဆႏၵျပ သပတေမာကခြငေတြ ရရလာ မာျဖစပါတယ။ ဒါေပမ ဒလအခြငအေရးေတြမရခင အလပမသား အဖြ႔ အစညးတရပ ဖြ႔စညးႏငဖ႔ ဒဥပေဒအရ သတမတခကေတြ ျပညမ ေအာငေဆာငရြကႏငဖ႔ ျမနမာအလပသမားထအၾကားမာ ကၽြမးကငမ ဆငရာ စနေခၚခကအမားအျပား ႀကေတြ႔ႏငပါတယ။ အလပသမား ဥပေဒ မာ ပါ၀ငတ စညးမဥးေတြအတငး စနစတက ခငမာတ အလပ သမားအဖြ႔အစညးမး ေပၚထြကလာဖ႔ အခနယရပါလမမယ။

အလပသမားအဖြ႔အစညးတခဖြ႔စညးခငရင ပထမဆးလအပခကက ဥပေဒ ပဒမ ၄/က အရ အနညးဆး အလပသမားဥးေရ ၃၀ ရဖ႔လအပပါတယ။ လပငနးတခမာ အလပသမားဥးေရ ၃၀ ထကနညးၿပးရေနရင လပငနး သဘာ၀ခငးတတ အျခားလပငနးတခက အလပသမားေတြန႔ ေပါငးစညး ၿပးဖြ႔ႏငတယလ႔ ဆထားတအတြက အလပသမားအဖြ႔အစညးတခဖြ႔ႏင ဖ႔ လအပတအလပသမားဥးေရရရဖ႔ အခကအခမရႏငပါဘး။ အဒလဖြ႔စညး ႏငဖ႔ သကဆငရာလပငနးခြငထက အလပမသား အနညးဆး ၁၀ ရာခင ႏနးရ ေထာကခမလညး လအပပါတယ။ ဥပမာ အလပသမား ၁၀၀၀ ရတလပငနးခြငတခမာ အလပသမားအဖြ႔ ဖြ႔စညးဖ႔ အလပသမား ၁၀၀ ရေထာကခမလအပပါတယ။

ဒတယလအပခကက ဥပေဒ ပဒမ ၁၀/က အရ အဖြ႔ရ ဖြ႔စညးပစညးမဥးရ ရပါမယ။ ဖြ႔စညးပစညးမဥးမာ ပါ၀င ရမယ အခက ၇ ခကကလညး သတမတထားပါတယ။ ဒါေတြကေတာ အဖြ႔အမည၊ ရညရြယခက၊ အဖြ႔၀င အျဖစလကချခငးန႔ ႏတထြကျခငးဆငရာ စညးကမးေတြ၊ အစညးအေ၀း

ကငးပျခငးဆငရာကစၥရပေတြ၊ ရနပေငြထေထာငျခငး၊ ထနးသမးျခငးန႔ သးစြျခငးဆငရာ စညးကမးေတြ၊ ေငြစာရငးက လစဥန႔ႏစခပစာရငး စနစ တကျပစျခငးန႔ စစေဆးျခငးဆငရာ စညးကမးေတြျဖစပါတယ။ တတယလအပခကက အဖြ႔ရအလပမ ေဆာငအဖြ႔က အနညးဆး လ ၅ ဥးန႔အထက ဖြ႔စညးရမာျဖစၿပး အဖြ႔၀ငဥးေရဟာ (မ)ဂဏနးျဖစရ ပါမယ။ ဒေတာ အထကပါအခက ၃ ခကျဖစတ အဖြ႔၀ငဥးေရ ၃၀၊ ဖြ႔စညးပစညးမဥးန႔ ေရြးခယတငေျမာကထားတ လ ၅ ဥးအနညးဆး ပါ၀င တ အလပအမေဆာငအဖြ႔ရၿပးဆရင အလပသမား အဖြ႔အစညးတခ ထေထာငဖ႔ သတမတထားတ ၿမ႕နယမတပတင အရာရဆ သြားေရာက မတပတငရမာျဖစတယ။

တႀကမတခါမ အဖြ႔အစညးတခ ထေထာငဖးတအေတြ႔အႀကမရတအလပသမားေတြအတြက ဖြ႔စညးပစညးမဥး ေရးဆြေရးအပါအ၀င အဖြ႔က မတပမတငခင ႀကတငေဆာငရြကရမယ အရာေတြအတြက အခက အခရႏငပါတယ။ ဥပေဒဆငရာ ကစၥရပေတြ ပါ၀ငလာတအတြက ဥပေဒ ပညာရငရ အကအညလညး လအပလာမာ ျဖစပါတယ။ အေရးအႀကး ဆးကေတာ လပငနးရငက ၄ငးရလပငနးခြငထက အလပသမားေတြ ဒလအဖြ႔ အစညးဖြ႔ဖ႔ ျပငဆငတာက ၾကညၾကညျဖျဖ ခြငျပႏငဖ႔ပါပ။ မားေသာအားျဖင လပငနးရငေတြဟာ လပငနးခြငအတြငးမာ အလပသ မားအဖြ႔အစညး ဖြ႔စညးဖ႔မေျပာန႔ အလပသမားေတြအခငးခငး အစအဖြ႔ ျဖစေနတာမးကေတာင မႏစၿမ႕တတပါဘး။ ဒလအဖြ႔မးရလာရင အလပ သမားထအၾကား စညးလးမရသြားၿပး ေတာငဆဆႏၵျပမေတြ ျဖစလာ မာက စးရမၾကပါတယ။

အလပသမားအဖြ႔အစညး ဥပေဒသစဟာ အလပသမားအဖြ႔တခရ ဖြ႔စညးပ ဆငရာ စညးမဥးမားက သတမတ ထားရမမက ဒအဖြ႔ကဥးေဆာငမယ

41

အလပအမေဆာငအဖြ႔ရ လပငနးတာ၀နေတြကလညး သတမတထားပါ ေသးတယ။ ဥပေဒ အခနး(၄) “ လစဥေကာကခရရတ ရနပေငြက ထနးသမး ရမာျဖစသလ ေငြစာရငးအားလးကလညး လခပန႔ ႏစခပစာရငးမား အျဖစ ျပစၿပး ၿမ႕နယမတပတငအရာရထ ဘ႑ာေရးႏစ ကနဆးခန တငး တငျပရမာျဖစပါတယ။

အလပသမားအဖြ႔အစညးတရပ ထေထာငရာမာ လအပတရနပေငြက အဖြ႔၀င အလပသမားတဥးခငးစရရတ လစာရ ၂ ရာခငႏနးထက မေကာ တ လစဥေၾကးက ေကာကခခြငရသလ အဖြ႔အေနန႔ ယဥေကးမန႔ အားကစားပြေတြကငးပၿပးလညး ရနပေငြရာႏငပါတယ။ ဒါအျပင အလပရငက ရနပေငြထည၀ငမကလညး လကခႏငသလ အစးရရ ေထာကပ ကညမကလညး လကခႏငတယလ႔ ေဖၚျပထားပါတယ။ ဒလရ ရတ ရနပေငြန႔ အလပသမားအခြငအေရးန႔ အကးစးပြါးကာကြယတ လပငနးေတြ၊ ဗဟသတတးတကေစမယ လပငနး ခြငသငတနးေတြန႔ ကၽြမး ကငမသငတနးေတြ ဖြငလစေဆာငရြကတာ၊ သမ၀ါယမ အမရာန႔ သကသာေခာငခ ေရးစတ လပငနးေတြေဆာငရြကဖ႔ အလပအမ ေဆာင အဖြ႔ရ လပငနးတာ၀နေတြအျဖစ သတမတထားပါ တယ။

ဒါအျပင အလပရငေတြကလညး အလပရငအဖြ႔အစညးေတြအၿပငဖြ႔ပငခြငေပးထားတအတြက အလပရငအဖြ႔ အဖြ႔အစညးေတြလညး ေပၚေပါက လာမာျဖစပါတယ။ အလပသမားေရးရာကစၥေတြန႔ ပတသက ၿပး အလပရင၊ အလပသမား အျငငးပြားမေတြ ေပၚေပါကတအခါ အလပ သမားအဖြ႔ေတြအေနန႔ တရားစြဆပငခြငေရာ တရားစြဆခရမယ အေျခ အေနေရာ ၂ မးလးရလာႏငပါတယ။ အဒါေၾကာင အနာဂတ အလပရင၊ အလပသမားဆက ဆေရးမာ အျငငးပြားမ တစတရာ ျဖစေပၚခရင ေျပလညေအာင မၫႏငးႏငလ႔ တရားရးမာ တရားစြတအဆငထ ျဖစခရင

အျပနအလန တရားစြဆမေတြ ရလာႏငပါတယ။

အခေဆြးေႏြးခသမ အခကအလကေတြက စကရေတြထမာျဖစေစ၊ လယယာ လပငနးခြငထမာျဖစေစ၊ အစးရရးဌာနေတြထမာျဖစေစ၊ အ လပသမား အဖြ႔အစညးတရပ ထေထာငတအခါ ဥပေဒအရ လအပ တ အခကအခ႕ကသာ ထတႏတေဖၚျပခတာျဖစပါတယ။ အလ အ ေျခခ အလပသမားအဖြ႔ေတြ ေပၚေပါကလာၿပးတအခါ လပငနးသဘာ ၀ခငးတတ အဖြ႔အစညးေတြ စေပါငးၿပး ၿမ႕နယ အဆင၊ တငးေဒသ ႀကးန႔ျပညနယအဆင၊ ႏငငလးဆငရာ အလပသမား အဖြ႔ခပအထ အဆငဆင ဖြ႔စညးမေတြကလညး ဥပေဒသစမာ ေဖၚျပထားပါ ေသးတယ။ဒလဖြ႔စညးပအဆငဆငက ၾကးၾကပႏငဖ႔ ႏငငေတာသမၼတက မတပ တငအရာရခပတဥး ခန႔အပမာျဖစၿပး ထအရာရခပက ၿမ႕နယအဆင မတပတငအရာရေတြက ခန႔အပၿပး ႀကးၾကပသြားမာျဖစပါတယ။ ၿမ႕ နယ မတပတင အရာရတဥးအေနန႔ အလပသမားအဖြ႔အစညးတခက ဖြ႔စညး ခြငေလာကထားလာတအခါ ဥပေဒန႔ ည/မည စစေဆးျခငးန႔ မတပတငအရာရခပရ ခြငျပခကရယျခငးက ေဆာငရြကၿပးမ မတပတင လကမတ ထတေပးရမာျဖစၿပး ဒကစၥက ရကေပါငး ၃၀ အတြငး ေဆာင ရြကရမာျဖစပါတယ။

ဒါအျပင ဖြ႔စညးခြငျပထားၿပးျဖစတ အလပသမားအဖြ႔အစညးတခရ ေဆာငရြကခကေတြဟာ ဥပေဒပါ ျပဌာနး ခကေတြန႔ ညညြတမမရတာက ေတြ႔ရခရင အဖြ႔ကဖကသမးရန မတပတငအရာရခပက ၿမ႕႔နယမတပတင အရာရက ၫႊနၾကားႏငပါတယ။ ဒေနရာမာ ျပဌာနးခတဥပေဒေတြမာ ေတြ႔ရခတ တရာဥပေဒဆငရာ မတမ တခက ဒဥပေဒမာ ေတြ႔ရပါတယ။ အဒါက မတပတငအရာရခပရ ဆးျဖတခကက ေကနပမမရရင သကဆင ရာအလပသမားအဖြ႔က ျပညေထာငစတရားလႊတေတာခပထ အယခ

42

၀ငႏငတအခြငအေရးေပးထားပါတယ။ ဒါအျပင မတပတငအရာရခပရ ဆးျဖတခကဟာ ၄ငးသတမတတရကကေန ရကေပါငး ၉၀ ၾကာမ၊ ဒါမမဟတ တရားလႊတေတာခပရ အၿပးသတဆးျဖတခကခမတတ အခန အထ အကးသကေရာကမ မရေစရဘးဆတ အခကဟာ အလပ သမားအဖြ႔အစညးေတြရ ရပတညမက ကာကြယႏငဖ႔ တရားဥပေဒဆငရာ အခြငအေရးေပးထားျခငးပျဖစပါတယ။ေနာကဆးအေနန႔ ဒဥပေဒအရ အလပသမားေတြ ဆႏၵျပသပတေမာကခြင ရလာပါတယ။ လြနခတ ႏစေပါငး ၅၀ အတြငး ျမနမာႏငင တညဆတရားဥပေဒေတြက ဒအခြငအ ေရးက ပတပငထားခတာျဖစပါတယ။ ဒါေပမ သပတေမာကခြင အခြင အေရးက လြယလြယန႔ေပးထားတာေတာမဟတပါဘး။ အေျခခ အလပ သမားအဖြ႔တဖြ႔ဟာ သကဆငရာအလပသမားအဖြ႔ခပရ သေဘာ တညမမပါဘ သပတေမာကခရင အဒါက ဥပေဒန႔ဆန႔ကငတ သပတ ေမာကမျဖစတအတြက တညဆဥပေဒအရ တားဆးႏငတယလ႔ ကန႔သတ ထားပါတယ။

ဒါအျပင သပတေမာကအလပသမားအမးအစား ႏစမးခြထားပါတယ။ ပထမအမးအစားက အမားျပညသ ဆငရာ၀နေဆာငမ (ဥပမာ- ေရေပး ေ၀ေရး၊ လပစပဓါတအားျဖန႔ျဖေရး၊ ဆကသြယေရး၊ ကနးမာေရး၊ မးသတ) စတ လပငနးေတြမာ အလပလပကငေနတ အလပသမားေတြျဖစၿပး၊ ဒတယအမးအစားက အမားျပညသက ၀နေဆာငမေပးတ လပငနး ေတြန႔ မသကဆငတ အလပသမားတြပျဖစပါတယ။ အဒလ အမးအ စားခြထားသလ သပတေမာကခငရင သကဆငရာအလပရငန႔ ဖနေျဖ ေရးအဖြ႔က ႀကတငအေၾကာငးၾကားရ မယ အခကေတြလညး မတပါဘး။

အမားျပညသန႔ဆငတ ၀နေဆာငမလပငနးမားက အလပသမားမားဟာ သပတမေမာကမ ၁၄ ရက ႀကတင အေၾကာငးၾကားဖ႔လအပၿပး

ဒတယအမးအစားက ၃ ရကႀကတငအေၾကာငးၾကားရန လအပပါ တယ။ ဒါအျပင သပတေမာကမယေန႔ရက၊ ေနရာ၊ အခန၊ လဥးေရ၊ နညးလမးန႔ ၾကာျမငမညအခနတ႔ကလညး အေၾကာငးၾကားရပါတယ။ ဒလပ အလပရငဘကကလညး အလပသမားေတြ သပတေမာကတ အတြက မမလပငနးက မမသေဘာဆႏၵန႔ ပတခြငမရဘ ၾကား၀ငေစ စပဖနေျဖေပးတ အာဏာပငအဖြ႔ရ ခြငျပခက လအပပါတယ။

ဥပေဒရ ပဒမ ၄၁ ဥပေဒန႔ဆန႔ကငတ သပတေမာကျခငးျဖစတယလ႔ ယဆတအခကေတြပါ၀ငပါတယ။ ဒအထမာ ႀကတငအေၾကာငးမၾကားဘ သပတေမာကျခငး၊ သကဆငရာအလပသမားအဖြ႔ခပရ ခြငျပခက မပါဘ သပတေမာကျခငး၊ အမားျပညသေတြရ အသက၊ ကနးမာေရး န႔လၿခေရးက ထခကေစတ ၀နေဆာငမ လပငနးေတြ ျပတေတာက ရပဆငးျခငး၊ အလပသမားေရးရာကစၥန႔မသကဆငတ သပတေမာက ျခငးန႔ သပတေမာကရန အေၾကာငးၾကားခကတြင ပါ၀ငတ ေန႔ရက၊ ေနရာ၊ အခန၊ လဥးေရ၊ နညးလမးန႔ ၾကာျမင မညအခနအတငး မေဆာငရြကျခငးစတ အခကေတြပျဖစတယ။

အလပသမား အဖြ႔အစညးဥပေဒရ ဒအပငးဟာ အေရးႀကးတအပငးျဖစၿပး သပတေမာကခြငအခြငအေရး ေပးထားေပမယ ႀကတငစညးကမး ကန႔ သတခကေတြက ႏငငတကာစႏနးေတြန႔မညဘးလ႔ ေ၀ဖနမေတြ လညးရပါတယ။ ျမနမာႏငငဟာ ႏငငတကာရငးႏးျမပႏမေတြက ဆြ ေဆာငေနတ အခလအခနမးမာ အလပသမားေစးေပါေပါရႏငတ ႏငင လ႔ သထားတ အမနးခငးန႔ ႏငငတကာကမၸဏေတြက ျမနမာအလပ သမားေတြ ရ လပအားက ေခါငးပျဖတရယမေတြ ရလာပါလမမယ။ တကယေတာ အလပသမားေတြရ ဘ၀တးတကျမငမားဖ႔ ၄ငးတ႔ရ႕ အခြငအေရးေတြက အျပညအ၀ အကာအကြယေပးဖ႔ဆရင အလပ

43

သမားအဖြ႔အစညး ဥပေဒတခတညးက မျဖညဆညးေပးႏငပါဘး။ အလပ သမားအခြငအေရး ကာကြယေရးဥပေဒ (Labor Protection Law) န႔ လပငနး ခြငကနးမာေရးေစာငေရာကမ ဥပေဒ(Occupation Healthcare Law) တ႔လ အလပသမားေတြန႔ သကဆငတ ဥပေဒ ေတြ ဟနခကည သကေရာကမရမ အနာဂတ ဖြ႔ၿဖးလာမယ စးပြားေရး အေဆာကအအန႔အတ အလပရင၊ အလပသမား ဆကဆေရး ခနခြငမေအာင ထနးသမးႏငမာျဖစေၾကာငး ထငျမငမပါတယ။ (DVB)

44

အခနး(၆)ေဆာငးပါးမား

စ းရမလ ႔ ေျပာပါသည(ခ ငႏငးျဖ) (ေမ ၁၅ ရက၊ ၂၀၁၂)

ေရႊဂကစန ႔ အစရ သျဖင ျမနမာဓာတေငြ ႔ပ ကလငးန ႔လပငနးမား (Safety & Health)

လပငနးခြငအႏရာယကငးရငးေရး၊ ကနးမာေရးႏငပတ၀နးကငဟသာေခါငးစဥျဖင ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနတြင ေဟာေျပာပြတခ က ေမလ ၄ ရကေန႔၌ကငးပမညဟ ေဖစဘြတ တြင ေတြ႔လကရသျဖင စတ၀ငစားေသာေၾကာင ထပြက တကေရာက နားေထာငျဖစခပါသည။ ကြၽနမတ႔ မသ ေသးေသာ အေၾကာငးအရာသစျဖစသညျပင ေဟာေျပာသြား သညမားမာ အလြနစတ၀ငစားဖြယေကာငးလပါသည။ ေဟာေျပာ သြား သညမား ထမ ကြၽနမစတအ၀ငစားဆးမာ အႏၵယ ႏငင၊ ဘပါး ၿမ႕တြငျဖစပြားခေသာ ဓာတေငြ႔ယစမမႈေၾကာင လေပါငးမား စြာေသ ေၾကပကစးမႈႏင တဆကတညးျပခေသာ ရခငျပညနယ ေကာကျဖ ၿမ႕မကမငၿမ႕ သ႔သြယတနးသည ဓာတေငြ႔ပကလငးအေၾကာငးျဖစပါသည။ ေအာကပါတ႔မာ သျပခေသာ ထစမကနးမဓါတပအခ႕ျဖစပါ သည။

45

အသကေဘး သဘာ၀ေဘး စ းရမဖြယ ပ ကသြယတနးမႈမား

ေဟာေျပာသက ၎သည ပကအငဂငနယာအျဖစ ဆယေလးႏစလပခဖးသျဖစ၍ ဤဓာတပမားက ၾကညခါမျဖင ပကလငးသြယတနးထားမႈမာ အလြန စးရမဖြယအေျခအေနျဖစေနေၾကာငး၊ ပကလငး ဟသည မသြယတနးမကပင ပကအထငမားက ေသခာကနစြာလပထားရေၾကာငး၊ ပကအထင မေကာငးပါက ပကအဆကမားအေပၚ အားသကေရာကမႈမားရကာ ႏစၾကာလာလင ပကအဆက မား အကျခငး၊ ကြျခငးမားျဖစႏငေၾကာငး၊ ထအခါ ထေနရာမားမ ဓာတေငြ႔ယစမမႈမား ျဖစႏငေၾကာငး၊ ဓာတေငြ႔ယစမေနသည အနးတ၀ကတြင မးပြားတခခကခပါက ဓာတေငြ႔ပကလငး ေပါကကြကာ အနးအနားမ ျမနမာျပညသအမားအျပား ေသေၾကပကစးႏငသည အႏရာယရ ႏငပါေၾကာငး၊ ပကလငးမာ ျမနမာႏငငေဒသေတာေတာမားမားက ျဖတသနးသြား မညျဖစရာ ၿမ႕၊ ရြာ၊ လမးမားက ျဖတသနးသြားမညမာ မလြ။ ထ႔ေၾကာင ပကလငးျဖတသနး သြားရာတေလာကမ ၿမ႕၊ ရြာေနျပညသမားသည မငးဗးေဘးတြင ေနေနၾကရ သညႏငတေၾကာငး။

ထ႔ျပင ပကလငးအဆကမားေကာငးမေကာငး စစေဆးသညစနစရပါသလား၊ မညသတ႔သည ပကလငးအရညအေသြးက တာ၀နယ စစေဆးပါသနညး။ ဤပကလငး လၿခစတခရမႈက မညကသ႔ အာမခထားပါသနညး။ ပကလငးျဖတသနးသြားသည လမးတစေလာက ခတထြငရငးလကရေသာ သစပင၊ေတာေတာငမားအတြက မညကသ႔စမထားပါသနညး။ ဤပကလငးသည ျမနမာႏငင အတြငးတြငရေနသညအတြက ပကလငးစမခကတြင ျမနမာႏငငသား မညမခန႔ထားပါသနညး။ ထျမနမာႏငငသားမားထတြင တတကြၽမးနားလညေသာ ကစ (အရညအေသြးစစေဆးေရးအရာရ)၊ ပကလငးအငဂငနယာတ႔ ပါပါသလားဟ ေမးခြနးထတ သြားပါသည။ေဟာေျပာပြအၿပး ျပနလနေဆြးေႏြးခနးတြင အရာရတဥးထလာကာ ၎တ႔အေနႏင ထဓာတေငြ႔ပကလငးအတြက မညကသ႔ေသာအရညအေသြး စစေဆးမႈမားျပလပထားေၾကာငး၊ ကနးေပၚပကလငးတြငသာမက ကမးလြနပကလငးမားကပါ စနစတက စခနစညႊနးမားႏငအည ျပလပပါေၾကာငး ျပနလညရငးလငးပါသည။

ထအခါ လာေရာကနားေထာငသမားထမ အငဂငနယာဟယဆရသတစဥးက သ႔အေနႏင ထဓါတေငြ႔ပကလငးသြယတနး သညေနရာသ႔သြားကာ ပကလငးဆငေနသမားႏင စကားစေနေျပာဖး ပါေၾကာငး၊ သက ပကလငးအား ဂေဟဆကရာတြင မညသညစႏႈနးက ကငကာ ဆကပါသနညးဟ ေမးေသာအခါ ျပနမေျဖႏငေၾကာငး၊ ထ႔ျပင Welding Procedure Specification က သပါသလား၊ သညအဆကက ဂ ေဟေဆာသည WPS ကသပါရေစဟ ေမးေသာအခါတြငလညး WPS ဟသည ဘာဆသညကပင နားမလညေၾကာငး၊ ထ႔ေၾကာင ထပကလငးကဆငေနသမားမာ တတသနားလညသ၊ ကြၽမးကငသမားျဖစသညဆျခငးက ယၾကညရန အလြနခကပါေၾကာငးမားျဖင ျပနလည ေျဖၾကားသြားပါသည။

46

လပငနးခြငဗဟသတႏင လထ၏ ဗဟသတကြကလပႀကး

ကြနမသည ေရနပကလငးတြင ကစအျဖစ ႏစအတနၾကာလပခဖးသျဖင ပကလငးမားအေၾကာငး အငဂငနယာမားေလာက မတတ ကြၽမးေသာလညး ပကလငးတစခ၏အရညအေသြးက မညကသ႔ စစေဆးရသည၊ မညသညစႏႈနးမားအရ မညသညတ႔ျပလပရနလသည ဆသညမားကမ ေသေသ ခာခာသပါသည။ပကလငးတစခ ဆငေတာမညဆလင ထပကလငးေျပးမညပမား (Sche-matic Diagram, Piping and Instrument Diagram, Flow Diagram, General Arrangement Drawing, Iso-metric Drawing အစရသည)။ ပကလငးတြငတပဆငရမညကရယာမားႏငတကြ ပကလငး၏ အတြငးအျပငဖအား၊ အပခနအစရသညတ႔က ဥးစြာတငျပရပါသည။ ထ႔အျပင ထပကလငးအေၾကာငး အျပညအစေဖာျပ ထားသည ပကလငးတပဆငနညးလကစြ (Piping Procedure Specifica-tion) ကလညး ေရးဆြတငျပရပါသည။ ထလကစြစာအပတြင ပကလငး၌တပဆငမည ပက၊ ပကဆကပစၥညး၊ ဗား၊

ပကအထင၊ ကရယာမား၏အရညအေသြးက ျပညျပညစစ ေဖာျပထားပါသည။ ပက ကမညကသ႔ ဆငရမည။ မညကသ႔ေသာပကအထငမားဆငရမည။ မညသညေဆးက မညကသ႔သတရမည။ ပကလငးက မညကသ႔ စမးသပရမည။ ပကႏငပကကေသာလညးေကာငး၊ ပကႏင ပကဆကပစၥညးမားကေသာလညးေကာငး ဂေဟေဆာလင မညသညစႏႈနး မားႏင ေဆာရမည။ ဂေဟေဆာသသည မညသညလကမတကငေဆာငထားသျဖစရမည အစရသျဖင အေသးစတ ေဖာျပထား၏။ရာသဥတဒဏေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ ေျမငလငဒဏေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ ပကအတြငးရ ဖအားေၾကာငေသာလညးေကာငး ပကလငးသည အလားလကေသာလညးေကာငး၊ ေဘးတက ေသာလညးေကာငး ေရြ႕ႏငပါသည။ ထ႔ေၾကာင ပကလငး ေရြ႕လားမႈကထနး ရန ပကအထင တစခႏငတစခ မညမကြာရမည၊ မညသညေနရာမားတြင ပကအထနး (pipe guides) မားထည ရမည၊ မညသညေနရာမား တြင ပကလငးအခပ (anchor points) မားထညရမည စသညျဖင ေသေသခာခာ ဒဇငးဆြရပါသည။ ဤသ႔ ဒဇငးဆြျခငးက Stress Analysis ဟေခၚၿပး ကြနျပတာ ပရဂရမအားျဖင Caesar II Program က သးၾကပါသည။

47

ပကမားမခမကတညးက ပကအထငမားက ေသေသခာခာဆငထားရပါသည။ ပကမားက ဂေဟေဆာၿပးေနာက ဂေဟဆကမားတြင အားမသကေရာကေစရန ပကလငးအား လႈပရားမႈ နညးႏငသမ နညးေအာငထားရပါသည။ ထဓါတပမားအရ ပကလငးမာ ဂေဟဆကၿပး သြားၿပျဖစပါသည။ မကျမငအရေျပာရေသာ ထပကလငးက ေျမသားအထင (bedding) ေပၚတင ထားပါသည။ ထ႔ေၾကာင ပကအထင ထပမမလပေတာဘ ထေျမသား အထငမား သညပငလင အေသျဖစဖ႔မားပါသည။ ဤတြင ထပကလငးအထငမားမာ ေသေသခာခာ ဒဇငးဆြ၊ တြကခကထားတာလားဆတာ သသယရစရာျဖစပါသည။ ဤကသ႔ေသာ ဓာတေငြ႔ပကလငးတြင ပကလငးအထင အလြနအေရး ႀကးပါသည။ မဟတပါက ပကအဆကမားအတြက အလြနအႏရာယ ႀကး ပါသည။ ထ႔အတ ပကလငး အနးေနထငသမား အတြကလညး အႏရာယမားပါသည။

မမႏ ငငအတြကလား … သတပါးႏ ငငအတြကလား

ေဟာေျပာသ ေနာကတခကေထာကျပသြားသညမာ ပကလငးအတြက ခန႔ထားသည ၀နထမး အငအား ျဖစပါသည။ ထပကလငးတြင သရသေလာက ျမနမာလမးက မခန႔ သေလာကျဖစၿပး အလပလပေနသအမားစမာ ႏငငျခားသားမားခညးျဖစသည။ အမနဆရလင ျမနမာႏငင အတြငး၌ လပေနသညစမကနးျဖစသျဖင ျမနမာလမးမားက ဥးစားေပးခန႔ထားရမည။ ႏငငျခားသား မားခန႔လလင ျမနမာလမး မညမရမ ႏငငျခားသားမညမခန႔ထားႏငသညက သတမတထား သငပါသည။ စငကာပတြင ႏငငျခားသားမားအား အလပခန႔ထားျခငးက Foreing Workers Em-ployment Act ဟသညဥပေဒျဖင ျပဌာနးထနးခပထားသညဟ ဆပါသည။ သ႔ေသာ သက ျမနမာႏငငမ အလပသမားမားႏငပတသကသည ဥပေဒမားကေလလာၾကညရာ ထဥပေဒမး မေတြ႔ဖးေသးပါ။ ႏငငျခားသားမားအား အလပခန႔ထားေရးအတြက ထဥပေဒမးက အလင အျမန ေရးဆြျပဌာနးသငေပသညဟလညး ေထာကျပသြားပါသည။

သေျပာသညမာ မနပါသည။ မၾကာမ ႏငငျခားကမၸဏအမားအျပား ျမနမာႏငငအတြငး လာေရာက ရငးႏးျမႇပႏေတာမညျဖစရာ မညက သ႔ေသာသမားအား မညသညအလပလပခြင လကမတမား ထတေပးမညနညး။ ထသမား၏အရညအခငးႏင ဘာသာစကား ကန႔သတခက၊ ကနးမာေရး အေျခအေန၊ ျမနမာႏငငအတြငး ေနထငစဥလကနာရမည စညးမဥးစညးကမး စသညတ႔က ယခကတညးက ဥပေဒေရး ဆြထားသငပါသည။ ဥပေဒရၿပးျဖစလငလညး အမားျပညသသေအာင ကယကယျပန႔ျပန႔ အသေပးထတျပနသငပါသည။ သ႔မ လအပသညမားက ေထာကျပျပငဆငႏငပါ မည။ ထ႔ျပင လကေတြ႔ေဆာငရြကရာတြင ဥပေဒက တတကကလကနာေဆာငရြကရနလညး အ ေရးႀကးပါသည။

48

ျပညသေတြ ေဆြစဥမ းဆက စေတးခၾကရဥးမာလား

ဤတြင သာမနျပညသတဥးအေနႏင ကြၽနမေတြးမသညက တငျပပါမည။ မညသညလပငနးမးမဆ အမားျပညသ၏ အသကအးအမ၊ စညးစမက ပထမဥးစားေပးအေနႏင စဥးစားသငသညဟ ထငျမငမပါသည။ တငးျပညအတြက အကးရမညလပငနးပင ျဖစေသာျငားလညး ျပညသမား၏ အသကအႏရာယက ၿခမးေျခာကေနေသာလပငနးျဖစပါက၊ သ႔မဟတ ႏငငေတာ၏ သဘာ၀ ပတ၀နးကငကထခကမည လပငနးမားျဖစပါက တာ၀နရသမားအေနႏင အေလးအနကထား ဆး ျဖတသငပါသည။ လပမညဆလငပင စတခရသညအေျခအေန တခေရာကေအာင ကြၽမးကငသ ပညာရငမားႏငတငပငကာ အစအမမားက ေရးဆြအေကာင အထညေဖာရန လပါသည။ထပကလငးသာမက မညသညလပငနးမဆ လပငနးတစခစေတာမညဆသညႏင ထလပငနး အတြက အေရးႀကးေသာ စာရြကစာတမးမားက ဥးစြာတငျပရနလပါသည။ ထလပငနးတြငသးမည ပစၥညးမား၏ အရညအေသြးက အာမခထားေသာလကမတမား၊ ထလပငနးက အေကာင အထည ေဖာမညလပငနးအစအစဥမား၊ ထလပငနး၌ ပါ၀ငလပကငမည လပသား၊ အငဂငနယာ၊ အရာရမား ၏ ကြၽမးကငမႈလကမတမား၊ လပသားမား၏ကြၽမးကငမႈက ေထာကခထားေသာ စာရြကစာတမးမား၊ လအပေသာစစေဆးမႈဆငရာ အစအမမား စသညျဖင ျပညစစြာတငျပၿပး အစးရ၊ သ႔မဟတ ပငရငကေကနပမ လပငနးစတငရပါမည။

ကြၽနမတ႔ ျပညသျပညသားမားမာ ပညာရငမားမဟတသညအတြက ဤအေၾကာငးမားက ဂဃနဏ သရန မလြယပါ။ အကယ၍ တစစတစချဖစလာခလင ခါးစညးခၾကရမညသာ ျဖစပါသည။ ဤပကလငးသည မညသညပကလငးျဖစသည။ မညကသ႔ေသာ အႏရာယမားရသညက မသႏငပါသျဖင ပကလငးအနးအနားတြင ေဆးလပေသာကမမည။ မးဖခငလငပင ဖမမည ျဖစပါသည။ အကယ၍သာ ပကလငးမ ဓာတေငြ႔မားယစမေနပါက ျဖစေပၚလာမည အႏရာယမာ မေတြး၀စရာပါ။

ကြၽနမတ႔ျမနမာႏငငတြင သနး ၆၀ မေသာႏငငသားမား မတငးေနထငၾကပါသည။ ႏငင သာယာ၀ေျပာေရး၊ ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရး တ႔အတြက ႏငငသားတငးမာ တာ၀နရပါသည။ ႏငငေအးခမးသာယာ၀ေျပာလင ျပညသအမားလညး သာယာေအးခမးစြာ ေနႏငၾကမည။ ျပညသ မား၏ ျပနာသည ႏငငျပနာျဖစသကသ႔ ႏငငအေရးသညလညး ျပညသတ႔အေရးျဖစပါ သည။ ထ႔ေၾကာင မမတ႔ႏငငအတြငး အျမငမေတာတာမားရပါက ျပညသမားအေနႏင ၀ငး၀နး ေထာကျပ၊ ျပငဆငၾကဖ႔ တာ၀နရပါသည။ (See Something, Say Something) ဤသ႔ ေထာကျပျခငးမာ အပကဘက၊ အဆးဘကမ မေကာငးျမငျခငးမဟတဘ မျဖစသငသညမား မျဖစေအာင အခနမ အေရး ယ၊ ျပငဆငႏငေရးအတြက သတေပးျခငးမျဖစသညကလညး သကဆင ရာတာ၀နရသမားအေနႏင အျမငရငးရနလပါသည။သ႔ျဖစပါေသာေၾကာင တာ၀နရသမားအေနႏင ဤကစၥမားအေပၚ ၾကပၾကပမတမတ ေဆာငရြက ေပးၾကပါရန အမားျပညသတ႔ကယစား ေမတာရပခလကရပါသညရင။ (မးမခမဒယာ)

49