1

ေကးဇးတငလႊာ

ျမနမာနငင ေကးလကလထ၏ စားနပရကၡာဖလမႈႏင႔ အသကေမြးမႈမား တးတကေကာငးမြနေရးအတြက ရနပေငြထည႔ဝငလဒါနးၾကေသာ ဥေရာပသမဂၢ ႏင႔ ၾသစေၾတးလ၊ ဒနးမတ၊ ျပငသစ၊ အငယာလန၊ အတလ၊ လဇငဘတ၊ နယသာလန၊ နယးဇလန၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ယနကတကကငးဒမး၊ ႏင႔ အေမရကနျပညေထာငစ အစးရမားက ေကးဇးအထးတငရပါသည။ LIFT တြင ပဂၢလကက႑မ ပထမဆးထည႔ဝငလဒါနးသည႔ မစဆဘရ ေကာပေရးရငးကလညး ေကးဇးတငရပါသည။

အသေပးေၾကျငာခက

ဤစာတမးက ဥေရာပသမဂၢ၊ ၾသစေၾတးလ၊ ဒနးမတ၊ ျပငသစ၊ အငယာလန၊ အတလ၊ လဇငဘတ၊ နယသာလန၊ နယးဇလန၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ယနကတကကငးဒမး၊ အေမရကနျပညေထာငစ ႏင႔ မစဆဘရ ေကာပေရးရငးတ႔ ထည႔ဝငလဒါနးထားသည႔ LIFT ရနပေငြ၏ ပ႔ပးမႈျဖင႔ ေဆာငရြကသည။ ယခစာတမးတြင ေရးသားေဖာျပခကမားသည LIFT အလရငမား၏ တရားဝငအတညျပထားသည႔အျမငမားဟ မယဆနငပါ။

မကႏာဖးဓါတပ Jacquetta Hayes/LIFT

မာတကာ

အႏစခပ ၁နဒါနး ၈စစတမး၏ရညရြယခကမား ၁ဝေကာကယပနညးလမး ၁၁

စစတမး၏အကန႔အသတမား ၁၅စစတမးေကာကယမႈက ထခကေစေသာ အေၾကာငးကစၥမား ၁၅

ေတြ႕ရခကမား ၁၇KII ႏင FGD တ႔မ ေယဘယ ေတြ႕ရခကမား ၁၇အေသးစားေငြေၾကးအပစမား ၁၇လယသမား အပစမား ႏင လယသမားသငတနးေကာငးမား ၂၇ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမား ၃၃လပအားႏငေငြေၾကးဖလယေသာ အပစမား ၃၇လညပတရနပေငြ အပစမား ၃၈စပါးဘဏ/မးေစဘဏ အပစမား ၄၁သစေတာအပစမား ၄၄

စစတမးအဆင(၁)မ သးသပခကမား ၄၇LIFT သ႔တငျပေသာ ကနဥးအႀကျပခကမား ၅၃စစတမးအဆင(၂)အတြက အႀကျပခကမား ၅၄

ေနာကဆကတြမား ၅၅

(က) LIFT၏လပေဖာကငဖကမား လပငနးေဆာငရြကေနေသာ နမနာေကာကခေသာ ေကးရြာ၅ဝ၏ တညေနရာႏင ရြာအလက စမခကမား ၅၆(ခ) လပေဖာကငဖကမား၏ စမကနးရညမနးခကမား ႏင ရလဒအကဥးခပ ၅၉(ဂ) ပငမသတငးေပးသအတြက ေမးခြနးလႊာ ႏင ဥးတညအပစေဆြးေႏြးပြ အတြက တကၾကညေမးခြနးစာရငး ၆၇(ဃ) စစတမးအတြကစညးကမးခကမား ၇၇

4

အတေကာကမား

CfW လပအားႏငေငြေၾကးဖလယျခငးEU ဥေရာပသမဂၢFG လယသမားအပစFGD ဥးတညအပစေဆြးေႏြးပြIP လပေဖာကငဖကLIFT အသကေမြးဝမးေကာငးမႈႏင စားနပရကၡာဖလေရး ရနပေငြMF အေသးစားေငြေၾကးလပငနးM&E ေစာငၾကညစစေဆးျခငးႏငအကျဖတျခငးNGO အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးUN ကလသမဂၢUNDP ကလသမဂၢဖြ႔ၿဖးမႈအစအစဥUNOPS ကလသမဂၢစမကနးဝနေဆာငမႈရးVDC ေကးရြာဖြ႔ျဖးေရးေကာမတVO ေကးရြာအဖြ႔အစညး

1

အႏစခပ

နဒါနး1အသကေမြးဝမးေကာငးမႈႏင စားနပရကၡာဖလေရးရနပေငြသည ျမနမာႏငငတြင စားနပရကၡာမဖလျခငးႏင ဝငေငြ ဆငးရႏြမးပါးျခငးက ကငတြယ ေျဖရငးရန ရညရြယလက အလရငမားကထညဝငထားေသာ ရနပေငြတစရပ ျဖစသည။ 2 အလရနပေငြတရပ၏လပငနးစဥအတငး ေဆာငရြက ေနေသာ LIFT၏ရညမနးတာဝနမာ_ ျမနမာ ေကးလကေဒသရ ရညမနးအကးခစားခြငရသ လႏစသနးက စားနပရကၡာႏငဝငေငြ ပမရနငေစရန ျဖစသည။ LIFTက ၂၀၀၉ခႏစမ တညေထာငခၿပး ၂၀၁၈ခႏစအထ လပငနးေဆာငရြကေနမည ျဖစသည။

LIFTသည လပေဖာကငဖကမားမတဆင လပငနးေဆာငရြကလကရရာ ၂၀၁၄ခႏစ ႏစကနတြင ေကးရြာ အဖြ႕အစညး(အဖြ႔) ၁ဝဝဝဝေကာက ေထာကပခသည။ ယငးအဖြ႕အစညးအမားစမာ နဂကမရခဘ လပေဖာ ကငဖကမား၏ စမခကမားအရ ထေထာငခၾကျခငးျဖစသည။ အဖြ႕အစညးအမးအမညမာ မားျပားလၿပး ေကးရြာလထတရပလးက ကယစားျပေသာ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမားမသည လည႔ပတ ရနပေငြမား၊ ေငြစေငြေခးလပငနးမားက ေဆာငရြကေနေသာ ကယထကယထအပစငယမားအထ ရသည။ ဤအဖြ႕ အစညးမား၏ လပငနး ေဆာငရြကပမား မတသညနညးတ လပေဖာကငဖကမား၏ အေထာကအပမား သညလညး ကြျပားသည။ ဤအေထာကအပမားတြင အဖြ႕အစညးျဖစထြနးေရးဆငရာ၊ သးျခားအသကေမြးမႈဆငရာ လပငနးကၽြမးကငမႈ သငတနးမား၊ ေလလာေရးခရးမား၊ အျပနအလန လညပတ ခရးမား၊ ရနပေငြႏင ပစၥညးမားက ေထာကပျခငး (စာေရး ကရယာမား၊ ေငြေသတာမားမသည မတညေငြမား၊ ေမြးျမေရးႏင အသကေမြးမႈဆငရာ လကသးကရယာမား အထ)တ႔ ပါ၀ငသည။ ၂၀၁၄ခႏစ ႏစကနတြင အဖြ႕အစညး ၁ဝ,ဝဝဝေကာမ အဖြ႕ဝင၁ဝ၉,၉၂၅ဥးသည စမခန႔ခြေရးဆငရာ သ႔မဟတ နညးပညာရပဆငရာသငတနးမားက တကခၾကၿပးျဖစသည။ ယငးတ႔တြင အမးသမး၆၇,၆၇၇တ႔လညး ပါဝငသည။

အခ႕ေနရာမားတြင IP စမခကမားသည ေကးရြာအဖြ႔အစညးမားက ေကးရြာရ အကးခစားခြင႔ရသမားထသ႔ အေထာကအပ႔မားေပးနငရနအတြက အဓကအေထာကအကျဖစေစသည႔အတြကသာ ပ႔ပးခ႔ၾကသည။ အခ႔ေနရာမားတြင ေကးရြာအဖြ႔အစညးမားက အားေကာငးေစရနမာ အဓက ရညရြယခကျဖစၿပး ေကးရြာအေနျဖင႔ ယငးတ႔ကယတင အစအစဥမားဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငးႏင႔ ေစာင႔ၾကည႔ေလ႔လာ အကျဖတျခငး မားက ေဆာငရြကနငရနျဖစသည။

အဖြ႔အသစမား ဖြ႔သညျဖစေစ၊ ရႏင႔ၿပးသားအဖြ႔မားက သငတနးမား၊အလပရေဆြးေႏြးပြမား ကငးပေပးၿပး ျမႇင႔တငေပးသညျဖစေစ ေကးရြာ လထအတြငး လမႈေရးနယပယႏင႔ ၾသဇာအာဏာသကေရာကမႈနယပယမားတြင ထြနးကားလာမႈမားေတြ႔ရသည။ ထနညးတစြာ IP မား၏ ပ႔ပးမႈမားရသည႔ ေကးရြာအဖြ႔အစညးမားသည အမေထာငစမား၊ လပဂၢလတစဥးခငးအလက အကးခစားခြင႔မားရရေအာင ၾကားခေဆာငရြက လာနငၾကၿပး အထးသျဖင႔ ဥးတညအပစမား၊ သတမတခန၊ အေထာကအပ႔မား ျဖန႔ေဝျခငးတ႔တြငျဖစသည။ သ႔ျဖစ၍ LIFT အေနျဖင႔ အဆပါ အဖြ႔မား၏ ကယစားျပမႈမားႏင႔ ၎အဖြ႔မား၏ အမးသမး၊ ႏြမးပါးသမား၊ ထခကလြယသမား၊ တငးရငးသားမားႏင႔ ဘာသာေရးအလက လနညးစ မားအေပၚ တနးတညစြာ ဆးျဖတေပးနငမႈမား က နားလညရန အေရးၾကးသည။

စစတမး၏ရညရြယခကမားဤစစတမးသည ျမနမာႏငငရ ေကးရြာအဖြ႕အစညးမားက LIFTက ေထာကပေနျခငးေၾကာင ရရလာေသာ ရလဒမားက ေသခာစြာစစစသးသပရန ရညရြယသည။ အထးသျဖင_

• ထေရာကေသာအဖြ႔မား ျဖစေပၚေစရန စညး႐းလႈ႔ေဆာေရးအတြက ေယဘယမမား၊ လပငနးစဥမား၊ စနေခၚမႈမားက ပမနားလညေစရန။

• ဆငးရသားမားအတြက ထေရာကေသာ ေရရညတညတေသာ အဖြ႔မားျဖစေပၚေစရန လအပမည အေထာကအပ ႏင စြမးေဆာငနငေသာ အေျခအေနတ႔က ပမနားလညေစရန။

1 ဤစစတမးက ဒဇငးပစထတရာတြငလညးေကာငး၊ ထေျမာကေအာငေဆာငရြကရာတြငလညးေကာငး၊ လအမားအျပားက ပါဝငကညခၾကသည။ အေလးအနက ေကးဇးတငရမညသမားမာLIFT၏ ေစာငၾကည အကျဖတအဖြ႕ အထးသျဖင အဆငတငးတြင ထထဝငဝငေဆာငရြကခေသာ ဥးေအာငေကာေကာ၊ ျမနမာစစတမးသေတသနမ ႀကးစားေဆာငရြကၾကေသာ စစတမးအဖြ႔မား၊ သယပ႔ကၽြမးကငသမား၊ အကျဖတမား၊ ေကးရြာအေျခအေနက အသေပးျခငး၊ ေကးရြာႏင မတဆကေပးျခငးျဖင စစတမးအဖြ႔မားက အကအညေပးခေသာ LIFT၏လပေဖာကငဖကမား၊ ေမးျမနးေသာ အေၾကာငးအရာမားက အခနေပးကာ ေဆြးေႏြးခၾကေသာ ရြာသရြာသားမားက ေကးဇးတငရပါသည။ ေဂာေကာလကက အၿပးသတ သးသပမႈက ေဆာငရြကခၿပး သးသပခကမား၊ အႀကျပခကမားအပါအဝင ဤစစတမးေရးသားျခငးက တာဝနခ ေဆာငရြကပါသည။

2 LIFT၏အလရငအဖြ႕တြင ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ဒနးမတ၊ နယးဇလန၊ နယသာလန၊ ျပငသစ၊ ယေက၊ အေမရကနျပညေထာငစ၊ အတလ၊ အငယာလန၊ ဥေရာပသမဂ၊ ၾသစေၾတးလတ႔ပါဝငၿပး ပဂၢလကက႑မ မစဆဘရေကာပေရးရငးတ႔ ပါဝငၾကသည။ UNOPSက LIFTရနပေငြ၏ စမခန႔ခြသအျဖစ ေရြးခယထားၿပး စမခန႔ခြေရး႐း(FMO)ကလညး ဤကစၥအတြက ထေထာငထားသည။

2

2

• ေကးရြာအဆငတြင အဖြ႔မားမတဆင သ႔မဟတ အဖြ႔မား၏ အေထာကအပျဖင အေကာငအထညေဖာမည ရကၡာဖလမႈႏင အသကေမြးမႈဆငရာ အနာဂတစမခကမားက လမးညႊနမည အႀကျပခကမား၊ သငခနးစာမားက ေရးဆြျပစရန။

ဤစစတမးတြင ေအာကပါ သေတသနေမးခြနးမားက စဥးစားသးသပခသည_

• အဖြ႔မားက ေထာကပရာတြင လပေဖာကငဖကမားက မညသညခဥးကပနညးမားက အသးျပခသလ။• ထခဥးကပနညးမားတြင မညသညတ႔က အမားဆး/အနညးဆး အလပျဖစခသလ၊ ယငးတ႔ အသးသး ႀကေတြ႕ခေသာ ေအာငျမငမႈႏင

အကန႔အသတတ႔မာ မညသညတ႔လ။• အသကေမြးမႈႏင ရကၡာဖလမႈတ႔ တးတကေအာင အဖြ႔တ႔က မညမ ထထေရာကေရာက ေဆာငရြကခၾက သလ။• စမခကအေကာငအထညေဖာရန သကသကအတြကသာ အဖြ႔မားက ေထာကပျခငး၏ အကး အျပစ တ႔မာ မညသညတ႔လ၊ မညသည

အေထာကအပသည သငေလာ၍ မညသညက မသငေလာသလ။• အဖြ႔မားသည စမခကၿပးဆးပါက ဆကလကေဆာငရြကမညလား၊ ယငးတ႔သည ေရရညတညတ ႏငသလား၊ ယငးတ႔ ေရရည

တညတရန မတညတရနက မညသညတ႔က ဖနတးေနသလ။• ဤအဖြ႕အစညးမားသည မညမေလာက ကယစားျပသလ။ အမးသမးမား ဆငးရႏြမးပါးခႏငရည မရသမားႏင စပလဥးေသာ

ဆးျဖတခကခမတရာတြင မညမ မတမႈရသလ။• အဖြ႔မားက ေထာကပမႈေၾကာင ေကးရြာအဆငရ လမႈေရးအရငးအႏးမား အာဏာပငအဖြ႕မား မညသ႔ ေျပာငးလသြားၾကသလ။

ေကာကယပနညးလမးဤအစရငခစာတြင ေဖာျပထားေသာ ကနဥးစစတမးအဆငတြင LIFTေကးရြာ၅၀သ႔ ကြငးဆငး ေလလာခသည။ ေကးရြာတငးတြင စစတမး အဖြ႔မားသည ဥးတညအပစေဆြးေႏြးပြ(FGD)မား ႏင အဓကအခကအလကေပးႏငသမားႏင ေတြ႕ဆမႈ (KII)မားတ႔က အဖြ႕ဝငမား၊ အျခား ရပရြာကယစားလယမားႏင ျပလပခသည။ ဒတယႏင ေနာကဆးအဆင စစတမးကမ မျပလပရေသးပါ။ ဤအဆငတြငမ ယငးတ႔တြင ေဆာငရြကေနေသာ စမခကမားၿပးစးပါက ထေကးရြာမားသ႔ တဖနသြားေရာကကာ အဖြ႔မား၏ ဖြ႕ၿဖးမႈ၊ ေရရညတညတမႈတ႔က အကျဖတ မညျဖစသည။

LIFT၏ျမစဝကၽြနးေပၚအဆင(၂)ႏင ႏငငအဝနးအစအစဥမားအရ လပေဖာကငဖကမားက လပငနးေဆာငရြက ခေသာ LIFTေကးရြာ၃၈၂ဝမ ေကးရြာ၅ဝက စစတမးအတြက ေရြးခယခသည။ ဤသ႔ေရြးခယရျခငးမာ စမခကမား က လႊမးၿခမေစရနႏင ေကးရြာမား၊ စမခကမားက ကပနးေရြးခယရနလညး ပါဝငသည။

ဤေကးရြာ၅ဝတြင စမခကမားက အေကာငအထညေဖာေနေသာ LIFT၏လပေဖာကငဖက ၁၉ဖြ႔ ရသည။ ယငးတ႔အနက လပေဖာကငဖက၃ဖြ႔မာ စမခက၂ခက အေကာငအထညေဖာေနၿပး ကနလပေဖာကငဖကမားမာ တစခစကသာ အေကာငအထညေဖာေနသည။ စစေပါငး စမခက၂၂ခတ႔ ပါဝငသည။ အခ႕ေကးရြာတ႔တြင LIFTစမခက တစခထက ပ၍ ရသည။(အေသးစတက အစရငခစာ၏ စာကယတြင ေဖာျပထားသည။)

ဤစစတမးတြင အေရအတြကနညးလမးေရာ အရညအေသြးနညးလမးကပါ အသးျပထားသည။ ေကးရြာတငးတြင ေကးရြာေခါငးေဆာငမားႏင အၾကားအျမငမားေသာ ရပသရြာသားမားတ႔ကေတြ႕ဆကာ KIIမား ျပလပခသည။ ထသ႔ေဆာငရြကရာတြင စေမးခြနးတစစက အသးျပ၍ လြနခေသာ၁၂လအတြငး ဤေကးရြာတြင လႈပရားခေသာ အဖြ႔မားႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမားက ေကာကယခသည။

FGDမားကငးပကာ ေကးရြာတရြာတြင အမားဆးအဖြ႔၃ဖြ႕ႏငပတသကသည အေသးစတ အခကအလကမားက ေရြးခယေကာကယချပနသည။ LIFTလပေဖာကငဖကမား၏ အေထာကပခအဖြ႔အေရအတြကက လက၍ တရြာႏငတရြာေကာကယခေသာ အဖြ႔အေရအတြက မတညပါ။ ေကးရြာ၁၆ရြာတြင အဖြ႔၃ဖြ႕စကလညးေကာငး၊ ၁၂ရြာတြင၂ဖြ႕စကလညးေကာငး၊ ၂၂ရြာတြင၁ဖြ႕စကလညးေကာငး ေမးျမနးစစမးခသည။

ေကာကယခေသာအဖြ႔တငးႏင FGD ၂ပြစ ကငးပခသည။ တစပြတြင သကဆငရာအဖြ႔တာဝနခမား၊ အဖြ႕ဝငမား ႏငလညးေကာငး၊ ေနာကတစပြတြင အသကေမြးမႈႏင လမႈစးပြားအေျခအေနတညေသာ အဖြ႕ဝငမဟတသမား ႏငလညးေကာငး ကငးပခသည။ ယငးေတြ႕ဆပြမားအျပင ရြာတငးရ ဆငးရမြေတေသာ အမေထာငစမားမ ေယာကားႏငမနးမမားက အဖြ႕ဝငျဖစသညျဖစေစ၊ မျဖစသညျဖစေစ သးျခား FGDမား ကငးပခသည။

ဤေကးရြာ ၅ဝတြင ေအာကပါအဖြ႔အမးအစားမားက ေတြ႕ရရသည • ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး ေကာမတ/ဆပေကာမတမား၊• လယသမားသငတနးေကာငးမား/ တးခ႕လယသမားအပစမား၊• လညပတရနပေငြ စမခန႔ခြေနေသာအဖြ႕မား၊• အဖြ႕ဝငမားသ႔ေခးေငြမားထတေပးသည ေကးရြာေငြစေငြေခးအသငးမား (စ/ေခး)/ ကယထကယထအပစ မား/ ကယအားကယကး

အပစမားစသည အဖြ႕မား၊• လပအားႏငေငြေၾကးဖလယေသာအပစမား၊• စပါးဘဏႏင မးေစဘဏအပစမား• သစေတာအပစ၊

အၾကားအျမငမားေသာ ရပသရြာသားမားႏင စစေပါငးKII အႀကမ၅ဝက လညးေကာငး၊ ေရြးေကာကအဖြ႔ မားႏင စစေပါငး KII ၉၃ႀကမႏင FGD စစေပါငး ၂၈၇ႀကမကလညးေကာငး ၿမ႕နယ ၂၈ၿမ႕နယမ ေကးရြာ၅ဝတြင ၂ဝ၁၄ခႏစ ေအၿပလ ၃ဝရကေန႔မ ဇြနလ ၇ရကထ ေဆာငရြကခသည။ လပေဖာကငဖကမားက ေထာကပေနေသာ အဖြ႔အေရအတြကကလက၍ ကြငးဆငးလပငနးသည ရြာတစရြာတြင ၁ရကမ ၄ရကထ ၾကာသည။

သကဆငရာရြာမားတြင အလပလပေနေသာ LIFT၏ လပေဖာကငဖကတ႔၏ ကြငးဆငးဝနထမးမားက ဤစစတမး အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန မားစြာေဆာငရြကေပးခၾကသည။ ယငးတ႔က စစတမး၏အစအစဥက ေကးရြာမားအား ႀကတငအသေပးထားၿပး ထေကးရြာတြင ယငးတ႔ေထာကပေနေသာ အဖြ႔အမးအစားက ေျပာျပသညအျပင ေကးရြာႏင အဖြ႔ေခါငးေဆာငတ႔ကလညး စစတမးအဖြ႔ႏင မတဆကေပးၾကသည။

3

စစတမး၏အကန႔အသတမားအစမးစစတမးေကာကယမႈ ၃ႀကမျပလပၿပး ေနာကဆကတြေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပခေသာလညး စစတမးအဖြ႔မား သည FGDမားက ေဆာငရြကရာတြင အခကအခႀကရေၾကာငး သရရသည။ ယငးမာ LIFTက ေဆာငရြကခေသာ အျခားသေတသနမားတြငလညး ႀကေတြ႕ေနကအခကအချဖစေသာ အရညအေသြးဆငရာသေတသနက အေတြ႕အႀကမရၾကျခငးပငျဖစသည။ ေအာကပါတ႔မာ စစတမးအေကာငအထညေဖာမႈႏင ေတြ႕ရခကတ႔၏ အရညအေသြးက ထခကေစေသာ အေၾကာငးကစၥအခ႕ျဖစသည

• ေယဘယအားျဖင FGDအရညမားက ေဆာငရြကရန အခန၂နာရခြမ၃နာရထ ၾကာျမငသည။ ယငးမာ အလြနၾကာျမငသည။ ထ႔ျပင စစတမး၏ ရညရြယခကမားက မရငးႏးေၾကာငးႏင တကၾကညစာရငး ေမးခြနးမားက အလြနသမ႐းကဆနစြာ အသးျပေၾကာငး ထငရားသည။

• အခ႕စစတမးေကာကသမားမာ အရညအေသြးဆငရာသေတသနတြင အေတြ႕အႀကမာ အကန႔အသတ ျဖငသာ ရၾကသည။• အခ႕စစတမးအဖြ႕မားမာ အဖြ႔၏သဘာဝက သေဘာမေပါကသျဖင မၾကာခဏ အပစမားကာ ခြမၾကေသာ ေၾကာင

ေမးခြနးမားစြာေမးျမနးျခငး သ႔မဟတ မသကဆငေသာေမးခြနးမားက ေမးျမနးျခငးတ႔ ရၾကသည။• သငတနး၂ႀကမေပးကာ အစမးေကာကယျခငး ၃ႀကမျပလပခရာတြင တကေရာကသမားႏင မသကဆငလေသာေမးခြနးမားက

ခနလပရန အထးညႊနၾကားလကေသာလညး ေဆြးေႏြးသအမားစသည တကၾကညရမညေမးခြနးစာရငးက ေမးခြနးလႊာသဖြယအသးျပၿပး ေမးခြနးမားက အစဥလက ဖတျပခၾကသည။

• ေဆြးေႏြးသအခ႕သည ေမးခြနး၏ရညရြယခကက နားမလညသျဖင သကဆငရာအပစအတြက အဓကကေသာေမးခြနးမားက မေမးမျခငး၊ အေၾကာငးရငးက မစးစမးမျခငး၊ မသကဆငေသာ အေျဖမားက မတတမးတငျခငးမား ရခသည။

အထကပါကစၥရပမားရခေသာလညး အဖြ႕ဝငမား၊ အဖြ႕ဝငမဟတသည ရြာသားမား ဆငးရႏြမးပါးသည ေကးရြာသေကးရြာသားမားထမ သတငးအခကအလကအေျမာကအျမားက စေဆာငးရရခသည။ ထ႔ေၾကာင အဖြ႕မား၏ စတဓာတတကၾကြမႈ၊ အဖြ႔၏လပငနးသေဘာသဘာဝ၊ အဖြ႔ဝငပါဝငမႈ၊ အကးခစားခြင ျဖန႔ေဝမႈ၊ အဖြ႕၏ အားသာခကႏင အားနညးခကမား၊ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးတြင အဖြ႕၏အကးသကေရာကမႈ၊ အဖြ႕၏ ေရရညတညတမႈ စသညတ႔က ေကးရြာသားမားက မညသ႔႐ႈျမငေၾကာငး သတငးအခကအလကမားစြာ ရရသည။

စစတမးရလဒမားသည LIFT၏အဖြ႕အားလးကလညးေကာငး၊ သကဆငရာLIFTလပေဖာကငဖကတ႔၏ အလပမား က လညးေကာငး ကယစားျပသညဟ မျမငသငပါ။ ယငးအဖြ႕မား မညသ႔တညေထာငခသည၊ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးက မညသ႔ေဆာငရြကခသည၊ မညသတ႔က အကးျပခသည၊ ေနာငအခနတြင ယငးတ႔ဆကလကတညတမည၊ မတညတမည စသညတ႔က ရပရြာလထကမညသ႔ ျမငေနသညကသာ ေဖာျပလကရသည။

စစတမးအဆင(၁)မ သးသပခကမားLIFTႏင ယငးကေထာကပခေသာ စမခကမားသည အေထာကအပခေကးရြာမား၏ လမႈေရးႏင အဖြ႕အစညး အေျခအေနတ႔က ထေရာကစြာ သကေရာကခသည။ LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားသည စစတမးေကာက ေကးရြာတစရြာတြင ေကးရြာအဖြ႕အစညးအသစ ပမးမ ၂ဖြ႕စက ထေထာငေပးခၾကသည။ လကရအဖြ႕မားမ တဆင လပငနးမေဆာငရြကဘ (စစတမးေကာကေကးရြာ ၆ဝ%တြင ရၿပးျဖစသည) အမားအားျဖင အသငး အဖြ႕အသစမားက ထေထာငခၾကသည။ ေယဘယအားျဖင လပေဖာကငဖကမားသည ယငးအဖြ႕တ႔၏ ပနးတငမား ရညမနးခကမားက ခမတေပးခၾကသည။ အဖြ႕ဝငမားေရြးခယျခငး (အကးခစားခြငရသမားက ေရြးခယျခငး) လပငနးစဥမားကလညး ႀကးၾကပခတတၾကသည။ တခါတရ ေခါငးေဆာငမား စမခန႔ခြေရး ေကာမတမားကပင ေရြးခယေပးၾကသည။ လပေဖာကငဖကအမားစမာ အဖြ႕တခခငး၏ လပငနးတာဝနက သတမတေပးၿပး လပငနးလပထးလပနညးမားကေရးဆြရာတြငလညး အကအညေပးၾကသည။

ျမနမာႏငငေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးက ေဆာငရြကရာတြင ေထာငႏငခေသာ ဤအဖြ႔မား၏ အလားအလာမာ အလြန အေရးပါသည။ သ႔ေသာလညး ဤစစတမးမေတြ႕ရခကအရ LIFT၏ စမခကတငးသည လမႈေရးအရငးအႏးက လအပသေလာက အေလးမမေၾကာငးေတြ႕ရရသည။ 3ေယဘယအားျဖင ကာလတ LIFT၏ စမခကမားက အေကာငအထညေဖာရာတြင အခရာကေသာ လအပခကအျဖစ အဖြ႔မားက အလငအျမန ဖြ႕စညးခၾကသည။ LIFT၏လပေဖာကငဖကအမားစ၏ စမခကမားမာ ေကးရြာအေျမာကအျမားက လႊမးၿခထားေသာလညး ကြငးဆငးဝနထမးမားမာ မလေလာကသညျပင အေကာငအထညေဖာရသည အခနမာလညး တေတာငးသည။ ဤစစတမးမ သရသညမာ အဖြ႔သစမားစြာမာ စြမးေဆာငရည တညေဆာကေရးဆငရာ အေထာကအပက အနညးဆးသာရရၾကေၾကာငး၊ စမခန႔ခြေရးေကာမတႏင အဖြ႕ဝငမားသည ေငြေၾကး စမခန႔ခြေရးသငတနးမား ထပမတကရန လအပေၾကာငး၊ ယငးတ႔၏ လပငနးဆငရာ လပထးလပနညးမားမာ ရငးလငးမႈမရေၾကာငးတ႔ ျဖစသည။ LIFT၏စမခကၿပးဆးခနတြင ေဆာငရြကမည တကေသာအစအမမားရသ နညးပါးသည။

သ႔ေသာလညး ေရရညတညတရန ေမာမနးထားျခငးမရေသာ အဖြ႕မားသညပငလင ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးတြင ပါဝငရန စတဓာတတကၾကြေနၾကသည။ ဥပမာအားျဖင အလပႏငေငြဖလယေသာအဖြ႕မားသည ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးတြင တာရညေဆာငရြကႏငစြမးမရၾကေပ။ သ႔ေသာလညး ေဒသခ လပအားျဖင မမတ႔ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ထထ ေရာကေရာက ေဆာငရြကႏငခၾကသျဖင စစတမးေကာကခေသာ အလပႏငေငြဖလယေသာအပစတဝကခန႔သည လပငနးအသစမားက ေဆာငရြကရန စတေစာလကရၾကသည။

ေကးရြာအဖြ႕အစညးသစမား ထေထာငျခငးစစတမးေကာကရြာအမားစတြင အဖြ႕မားရေနၿပးျဖစေသာလညး LIFT၏လပေဖာကငဖကအမားစသည အဖြ႕အသစမားက ထေထာင ခၾကသည။ အဖြ႕ဝငမားႏင ေဆြးေႏြးရာတြင ထအဖြ႕အသစမားက ယငးတ႔၏ စမခကမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားက ရငးႏးျမႇပႏခေၾကာငးက သရသည။ ရလဒက အဓကထားေသာ ေသခာစြာေစာငၾကညထားသည ဥးတညမားရသည

3 လမႈေရးအရငးအႏးက တကစြာ အဓပၸာယဖြငထားျခငး မရေပ။ လမႈေရး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ျဖစထြနး ေစေသာ၊ တကယလမႈဆကဆေရးမားတြင ေတြ႕ရေသာ၊ အားလးက လကခထားေသာ စႏႈနးမား တနဖးထား မႈမားကေခၚေၾကာငး ဖရနစၥၥ ဖကယာမ က ရငးျပသည။ ဖြ႕ၿဖးမႈေအာငျမငေစရန လအပေသာအေျခခဟ သက မတယသည။ (ဖရနစၥၥ ဖကယာမ။ ‘လမႈေရးအရငးအႏးႏင ဖြၿဖးမႈ။လာလတေသာအစအစဥ’ SAIS Review တြ၂၂၊ မတ ၁၊ေဆာငးဥး-ေဆာငး ၂၀၀၂) ဤေဝါဟာရက စတငသးစြသ အေမရကန လမႈေရးပညာရင ဂမးကလမငကမ လမႈေရးအရငးအႏး ဆသညမာ- အပစတစတြငးရ လမား၏ ပးေပါငး ေဆာငရြကနငစြမးက ဆလေၾကာငး ယဆသည။ ယငးတြင အားလးလကခေသာ စႏႈနးႏင တနဖးထားမႈတ႔က အေျခခကာ ဘရညမနးခကတခက ဥးတညကာ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးလညး ပါဝငသည။ ေရာဘတ ပတတနမကလညး ထသ႔ပင ျမငသည။ လမႈေရးအရငးအႏး ဆသညမာ ‘လမႈေရးကြနရကမား၏ စေပါငးတနဖးထားမႈပငျဖစၿပး ထကြနရကမားမ ထြကေပၚလာေသာ အခငးခငးအတြက လပေပးလေသာ စတညႊတမႈကဆလသည။’ ေရာဘတ ပတတနမ(၂၀၀၀)။ ‘တဥးတညး ေဘာလးလမျခငး။အေမရကန လ႔အသကအၿမ၏ လၿပမႈႏင ျပနထထမႈ’ (ဆငမြနႏငရစတာ)။ လမႈေရးအရငးအႏးက လ႔အသကအၿမတြင ေသာလညးေကာငး လအခငးခငးတြင ေသာလညးေကာငး ရၾကသည ယၾကညမႈ ႏင တ႔ျပနမႈတ႔ျဖင တငးတာနငသညဟ ပတတနမက ယၾကညသည။

4

4

စမခကမားက အခနတအတြငး အေကာငအထညေဖာရမညျဖစသျဖင လပေဖာကငဖကမားစြာသည ဥးတညေကးရြာမားတြင စမခက အေကာငအထညေဖာရာတြင သသာစြာအဓကကသည အဖြ႕မားက တညေထာငခၾကသည။ ရရငးစြ ေကးရြာအဖြ႕အစညး တစခက တာဝန အသစမားယေစရနအတြက လမးၫႊနသငၾကားရသညထက အဖြ႔အစညး အသစတခက စမခက၏ ရညမနးခကမား တာဝနမားႏငအည တညေထာငရသညက ပ၍လြယကသည။ ထ႔ေၾကာင လပေဖာကငဖက မားစြာကပင ယငးတ႔အဖြ႕မား၏ ရညမနးခကမား၊ စညးမဥးမား၊ တာဝနမား၊ လပထးလပနညးမားတ႔က ျပ႒ာနးခၾကသည။ သ႔ျဖစရာ အဖြ႕မား၏အႀကအစညႏင အပစလကနားလညသငယမႈတ႔အတြက ေနရာမရေတာေပ။ ထ႔ေၾကာင မတြယေနလမႈျဖစလာသညျပင LIFTမရေတာပါက ဆကလကရငသနရန ျပငဆငထားမႈလညး နညးပါးလာသည။

အဖြ႔မား တညေထာငရန အားေပးမႈမား၊ စမခကအေကာငအထညေဖာရာတြင အဖြ႔တ႔၏ အခနးက႑မားLIFTလပေဖာကငဖကမား၏ စမခကမားက အေကာငအထညေဖာရာတြင အဖြ႕မားသည ပငမမ႑င အခနး က႑မ ပါဝငခၾကသည။ ယငးတ႔သည မညသညအေထာကအပအတြကမဆ အကးခစားရမညသမားက ေဖာထတရာတြင အကးေဆာငႏငခၾကသည။ လပငနး အမးမးက အေကာငအထညေဖာႏငရနအတြက စညး႐းေပးခၾကသည။ လညပတရနပေငြအပါအဝင ေငြစေငြေခးလပငနးအမးမးကလညး စမခန႔ခြ ခၾကသည။ LIFTႏင ရနပေငြထညဝငသမားထသ႔ တငျပရနအတြက လပေဖာကငဖကမားက သးစြသည မတတမးအမးမးကလညး ထနးသမးေပးခၾကသည။ အဖြ႕မားက ဤသ႔ေဆာငရြကမေပးခပါက ရသမအခနႏင ပစၥညးအငအားတ႔ျဖင လပငနး အေကာငအထညေဖာႏငမည လပေဖာကငဖကအဖြ႕ နညးပါးေပမည။ အဖြ႕မားက ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးက အျပညအဝ ကယစားျပေသာအဖြ႕မား ျဖစထြနးေစရန သ႔မဟတ အငအားျဖညေပးရနထက လပေဖာကငဖကမား၏အကးအတြကသာ တညေထာငခသညဟ အျငငးပြားစရာရသည။ တခါတရ ရြာေပါငးမားစြာတြင ယငးတ႔၏စမခကမားက လငျမနစြာအေကာငအထညေဖာရနအတြက အခ႕လပေဖာကငဖက မားသည ႀကတငသတမတ ထားေသာလပနညးက အသးျပကာ အဖြ႕မားက ထေထာငခၾကသည။အခ႕လပေဖာကငဖကမားကမ ကယျပန႔ေသာ အားလးပါဝငေသာ ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးအတြက အေျခခအတျမစမား ခရနက ပမအေလးေပးခၾကၿပး အဖြ႕မားက စညး႐းရန အားျဖညေပးရနအတြက ေဆာငရြကခၾကသည။ ဤသ႔ ေဆာငရြကသမားတြင VDCမားႏင လပငနးေဆာငရြကခေသာ လပေဖာကငဖကမား ပါဝငၾကသည။

သ႔ျဖစရာ အစြနးေရာကေသာ ခဥးကပမႈႏစမး ျဖစေပၚလာသည။ တမးတြငမ ေကးရြာမားစြာ၌ ပစတစခက အသးျပကာ ရငးလငးသသာေသာ ေအာငျမငမႈအၫႊနးမား (ဥပမာ။ အသကေမြးမႈလပငနးေခးေငြ ရရေသာ အမးသမးအေရအတြက၊ ေငြကနကးနပေသာ ရြာေသာကေရကနျပနေဖာမႈ အေရအတြက စသည) တ႔က အေကာငအထညေဖာသညစမခကမား ရၾကသည။ အျခားတမးတြငမ ေနာငအခနထ ဖြ႔ၿဖးေရးလမးေၾကာငးက မမဘာသာ ဆးျဖတေဆာငရြကႏငစြမးရသည ေကးရြာအဖြ႔အစညးက ထေထာငေပးမည အားျဖညေပးမည စမခကမား ရေနၾကသည။

အဖြ႕ဝငမႈႏင အကးခစားခြငရသ သတမတမႈအဖြ႕အားလးတြင အဖြ႕ဝငအမားစမာ ေယာကားမား ျဖစၾကသည။ LIFTက ေထာကပေနေသာအဖြ႕မား၊ အျခားအဖြ႕မားအပါအဝင ဤေကးရြာ၅ဝရ အဖြ႕၁၇၈ဖြ႕အနက ၁၆၇ဖြ႕၏ အဖြ႕ဝငအငအားက KIIမား ျပလပရာတြင ရရခသည။ ယငးအဖြ႕တ႔၏ စစေပါငး အငအား ၁၁၃၉၁ဥးအနက ၇၄၄ဝဥးမာ ေယာကားမား ၆၅%ျဖစၾကၿပး ကန ၃၉၅၁ဥးမာ မနးမမားျဖစၾကသည။ LIFTအေထာကအပခအဖြ႔မားတြင အမးသမးထက ကယစားျပမႈမာ ၃၁%ရၿပး အျခားအဖြ႕မားတြငမ ၄ဝ%အထ ရသည။

LIFTအေထာကအပခအဖြ႔မားစြာသည (PACTမတဆင LIFTကေထာကပေနေသာ အေသးစားေငြေၾကးအပစမား ကသ႔) အမးသမးမားအတြကသာ သးသန႔ျဖစေသာလညး အမးသမးထက ကယစားျပမႈ နညးပါးျခငးမာ အၾသဖြယပငျဖစသည။ ေကးလကအမေထာငစမားတြင အမးသမးထသည အသကေမြးမႈဆငရာ သးျခား တာဝနမားက ထမးေဆာငေနၾကၿပး အမေထာငစ၏ရကၡာဖလမႈႏင အာဟာရျပညဝမႈက စမခန႔ခြေနရေသာေၾကာင အဖြ႕ဝငမား၏ ကားမကြျပားမႈသည အေရးႀကးသည။

အဖြ႔အစညးမားသည မညမ ကယစားျပပါသနညး ။အမးသမးမား၊ ဆငးရႏြမးပါး ထခကလြယေသာသမားႏင ပတသကလင ယငးတ႔၏ ဆးျဖတခကမားသည မညမ မတပါသနညးစစတမးရလဒအရ သရရသညမာ လပေဖာကငဖကမား၏ ဘရညမနးခကမားမာ ဆငးရႏြမးပါး ထခကလြယ ေသာသမားက ေထာကပရန ျဖစေသာလညး ယငးတ႔ ဖြ႔စညးေပးခေသာ အဖြ႕အမားစတ႔သည ဤလထတ႔၏ အကးစးပြားက ကယစားမျပျခငးပင ျဖစသည။ လယသမား အဖြ႕မားတြင အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက ပါဝငခြငမျပၾကေပ။ အခ႕ဆလင အဖြ႕ဝငမားက အနညးဆးပငဆငရမည လယေျမ အကယအဝနး ကပင သတမတထားၾကသည။ ေနာကပငးတြင ေဆြးေႏြးမည အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအခ႔ဆလင ေခးေငြမား အတြက အတးေငြေသခာေပါက ရရေစရနအတြက အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက အဖြ႕ဝငခြငမျပလၾကေပ။ အခ႕အဖြ႕မားသည အသငးဝငေၾကး(ေငြ သ႔မဟတ ပစၥညး)မေပးႏငေသာ အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက အဖြ႕ဝငခြင မျပၾကေပ။

ဆငးရႏြမးပါးဆး အထခကအလြယဆးသမားသ႔ အဖြ႔မား၏ သကေရာကမႈအဖြ႔ဝငမားေရာ အဖြ႔ဝငမဟတသမားထမပါ သရရသညမာ အခ႕အဖြ႕မား၊ လပေဖာကငဖကမား၏ စမခကမားသည ရပရြာအတြငးရ အဆငးရ အႏြမးပါးဆး အထခကအလြယဆးသမားထသ႔ အျပညအဝ ေအာငျမငစြာ မေရာကရေၾကာငး ျဖစသည။ ဆငးရႏြမးပါးသမား ေျမမယာမမားက ဥးတညထားရသည သ႔မဟတ ရကၡာအရားဆး အခနအတြက လမေရးသကေစာငပကကြနမားက ထေထာငထားရသညျဖစေစဥး၊ အဖြ႔မား သကဆငရာ စမခကမား သည အခကအခမားႏင ေတြ႔ႀကေနၾကသည။

တခါတရ စမခကမား၏ နဂသဘာဝအရ အဆငးရအႏြမးပါးဆး အထခကအလြယဆးသမားသ႔ ေရာကရမညဟ မေမာလငႏငေပ။ ဥပမာအားျဖင အလပႏငေငြဖလယျခငးကေဆာငရြကရာတြင လပအားရသ အခနအားရသ တ႔ကသာ ေထာကပႏငမညျဖစသည။ သးျခားစစဥမေပးပါက အမငးမစြမး မကနးမမာ မသနမစြမးသမား အမးသမးဥးစးေနေသာ အမေထာငစမားသ႔ အလပႏငေငြဖလယျခငးက အနညးငယသာ ေထာကပ ႏငမည ျဖစသည။ ယငးတ႔သည အဆငးရအႏြမးပါးဆး အထခကအလြယဆးသမားသ႔ မေရာကရေစသည ဒဇငးဆငရာ အျမငသေဘာထားဆငရာ အဟန႔အတားမားပင ျဖစသည။

စမခကအေကာငအထညေဖာမႈဆငရာ ကစၥရပမားလညး ရပါေသးသည။ အလပႏငေငြဖလယျခငးက ဆငးရ ႏြမးပါးသမား ထခကလြယသမား အတြက အကးရဆးအခန(အျခားအလပအကငအခြငအလမးမား အနညးငယ သာရေသာအခန)တြင ေဆာငရြကရမည။ ထ႔ျပင ထေရာကမႈ ရေစရန အလပလပခနလညးမားရမည ျဖစသည။ ဤစစတမးေကာကရာတြင ေတြ႕ရခသမေသာ အလပႏငေငြဖလယျခငးအမားစမာ အဆငးရ အႏြမးပါးဆး ထခက အလြယဆး အမေထာငစမားက အလပအမားစက ေဆာငရြကခြငရေစရန ဥးမတညၾကေပ။ ဤလပငနးက ေယဘယအားျဖင

5

ရပရြာတြငးရ စတပါဝငစားသ လပအားရသတငးက လပႏငသည။ လမႈေရးသကေစာင ပကကြနတာဝနက အဖြ႕တဖြ႕က ေဆာငရြကႏငရနအတြက ေထာကပလလင လပေဖာကငဖကမားသည ေကးရြာစမခကေရးဆြျခငး ေမာမနးခကခမတျခငးတ႔တြင ရငးႏးျမပႏရန လအပေပမည။

သ႔ေသာ အေရးအႀကးဆးေသာ အေၾကာငးရငးမာ စြန႔စားရလြနးသညဟ ယငးတ႔ ထငျမငေသာ လပငနးမားတြင ပါဝငရန အဆငးရအႏြမးပါးဆး ထခကအလြယဆးသမားက ဝနေလးၾကျခငးပင ျဖစသည။ တတကက ျပနလည ေပးဆပရမည အေသးစားေငြေၾကးအဖြ႕အစညးထမ ေငြေခးရန သ႔မဟတ လညပတရနပေငြလပငနးမ ေမြးေကာငမားရယရနတ႔က စြန႔စားရလြနးသညဟ ယငးတ႔က ထငျမငတတၾကသည။ တခါတရ အဖြ႕မား ကယတငကပင အဆငးရအႏြမးပါးဆးသမားက ပါဝငရန မတကတြနး အားမေပးၾကပါ။ ေခးေငြျပနဆပရနအတြက အျပနအလနတာဝနခမႈမာ အေသးစားေငြေၾကးအဖြ႕အစညးတငး၏ ဘလအပခကပငျဖစၿပး ျဖညဆညးပပး ေပးေသာ အေၾကာငးရငးတခလညး ျဖစသည။ PACT၏အဖြ႕မား သည ဆငးရေသာအမးသမးမားက ေခးေငြ ေထာကပရန စမထားေသာလညး ေငြျပနဆပႏငမညမဟတဟ ကနအဖြ႕ဝငတ႔က ယဆထားသ မားက ဝငခြင မေပးခပါ။ ထ႔အတ အျခားေကးရြာအေသးစားေငြေၾကးအဖြ႕အစညးမားတ႔ကလညး ေၾကြးဆးဖြယရသမားက အားမေပးၾကပါ။ ထ႔ျပင အလားအလာရေသာ စးပြားေရးအခြငအလမးမားက ဆငးရႏြမးပါးသမားက ရာေဖြႏငရန သ႔မဟတ လအပသည နညးပညာဆငရာကၽြမးကငမႈမား ရရေစရန ေထာကပမႈမာလညး နညးပါးသည။

ထ႔အတ အဖြ႕မားကေဆာငရြကေနေသာ အေသးစားေငြေၾကးလပငနးႏင လညပတရနပေငြလပငနးတ႔ မာလညး ေျမမယာမတ႔က တရစာၦန ေမြးျမရနကသ႔ေသာ အေထာကအပမားကေပးအပရန ရညစးထားေသာလညး အၿမေအာငျမငသည မဟတေပ။ ထသ႔ျဖစရျခငးမာ အျခားအဖြ႕ဝင မားက ဆငးရႏြမးပါးသမားက ပါဝငခြငမျပျခငး ေၾကာငမဟတဘ ယငးတ႔ကယတငက ေငြ သ႔မဟတ အျခားပစၥညးမားက ေခးယရန မစြန႔စား လေသာေၾကာင ျဖစသည။ ေခးေငြမားျပနမဆပရေသးမ ေမြးေကာငမားေသဆးသညက ျမငၾကရေသာအခါ ပမ ေၾကာကရြ႕လာၾကသည။ ထ႔ေၾကာင အေၾကြးေပးျခငးဟသည မညသညအသြငသ႑နျဖငျဖစေစ (ေငြ၊ ေမြးေကာင၊ စပါးစသညျဖင) ေကးရြာရ ဆငးရႏြမးပါးဆးသမားအဖ႔ ထေရာကေသာအေထာကအပ အၿမမျဖစႏငေပ။

အဖြ႕ဝငမားသ႔ ေယဘယသကေရာကမႈမားအေသးစားေငြေၾကးလပငနးက ေဆာငရြကေနေသာ အဖြ႕မားသည အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက ထေရာကစြာ မေထာကပႏငေသာလညး အသငးဝငမားကမ အကးျပသည။ အထးသျဖင လပကြကငယလယသမားမားက ျဖစသည။ ယငးတ႔၏အေၾကြးမား ေလာသြားၿပျဖစေၾကာငး သ႔မဟတ ေလာေနၿပျဖစေၾကာငး အမားစက တငျပၾကသည။ လယသမားႀကးမားကမ ဤသ႔အၿမတမး မထငျမငၾကေခ။ အဖြ႕မားကေခးေသာ ေငြပမာဏမာ နညးပါးေသာေၾကာင လယသမားႀကးမားမာ အျခားေငြေခးသမားထမ အတးႏႈနးႀကးႀကးျဖင ေငြေခးေနရဆ ျဖစသည။ အခ႕ အေသးစားေငြေၾကးအပစမားမ အဖြ႕ဝငမားက လပငနးမေအာငျမငမႈေၾကာင ပအေၾကြးထလာ ေၾကာငး တငျပၾကသည။ အထးသျဖင ေမြးေကာငမားေသဆးေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထသ႔ျဖစေသာလညး ေခးေငြက ျပနဆပရမညျဖစေသာေၾကာင အတးအေလာလပေပးေသာ အျခားေငြေခးသမားထမ ေငြေခးယကာ မလေခးေငြက ပမနျပနဆပရသညမားလညး ရသည။ အခ႕အဖြ႔ဝငမားကလညး အေသးစားေငြေၾကး လပငနး မားထမ အရငးအႏးေငြမားက အတးႏႈနးနညးနညးျဖင ေခးယ၍ရေသာလညး ကနးမာေရး သ႔မဟတ အျခား အေရးေပၚကစၥမားအတြက ျပငပေငြေခးသမားထမ အတးႏႈနးႀကးႀကးျဖင ေငြေခးယေနရေၾကာငး တငျပၾကသည။ အခ႕အဖြ႔မားက ေခးေငြက ပမနျပနဆပရန သတမတထား ျခငးကလညး ျပနာတစရပအျဖစ ေဖာျပၾကသည။ လယလပငနးမဝငေငြမာ ရတသမးၿပးမသာ ရရမညျဖစေသာေၾကာင စကပးခနတြင ႏစပတ တစႀကမ ေပးဆပႏငရန အမေထာငစမားစြာမာ ျပငပေငြေခးသတ႔ထမ အတးႏႈနးႀကးႀကးျဖင ေခးယေနၾကရသည။

အမေထာငစမားစြာတြင အေၾကြးတငမႈမာ ျဖညးျဖညးခငး ေလာကေနေသာလညး အေသးစားေငြေၾကးလပငနး အဖြ႔ဝငအမားစက ေခးေငြမား သည ယငးတ႔၏ အသကေမြးမႈက အနညးငယသာ ေျပာငးလေပးသညဟ ယၾကညၾကသည။ ေခးေငြနညးပါးေၾကာငးႏင သကေရာကမႈ အေကာငအထညေပၚျခငးမာလညး ေႏးေကြးေၾကာငး အမားအျပားက တငျပၾကသည။

သ႔ေသာလညး အခ႕ရြာမားတြင ေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕ မားႏင ၿပငဆငႏငရနအတြက ျပငပေငြေခးသမားသည အတးႏႈနးမားက ေလာခရေၾကာငး တငျပၾကသည။ ယငးသည ရပရြာတစရပလးအတြက အကးေကးဇး ရေစမည ျဖစသည။

ရပရြာတစရပလးသ႔သကေရာကမႈမားဤစစတမးတြငေကာကယခေသာ အခ႕အဖြ႕မားသည လပေဖာကငဖက၏စမခက၏ ကယျပန႔ေသာ အေထာကအပအစအစဥ၏ အစတအပငးမ သာ ျဖစၾကသည။ အဖြ႕တငးသည ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးက အကးျပမညဟ အၿမတမး မေမာလငႏငေပ။ အမားစသည ရပရြာအတြငးရ သးျခားအပစ ငယတစခခသ႔ သ႔မဟတ အသကေမြး လပငနးအပစ တစခခဆသ႔သာ ဥးတညကာေထာကပေနၾကသည။ ထသ႔ျဖစပါက ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရး လအပခကမားက ကငတြယႏငရနအတြက လပေဖာကငဖက၏စမခကမားတြင လမႈေရးအပစအလက သးျခားမဟာဗဟာမားက ထညသြငး ထားခၾကသည။

လယသမားမားကသာေထာကပရန ဥးတညထားေသာ အခ႕စမခကမားသည မတမႈအနညးဆး ျဖစသညဟ ဆၾကသည။ ေျမမယာမမားႏင အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက ပါဝငခြငမျပရသာမက လယေျမ၂ဧကေအာကသာ ပငဆငေသာ လပကြကငယလယသမားမားကပင အဖြ႕ဝငမား အျဖစ လကမခၾကေပ။ အမားအားျဖင လယသမား အပစအဖြ႕ဝငမားက ယငးတ႔၏လပငနးသည ရပရြာတစခလးသ႔ သကေရာကမႈ မရေၾကာငးက ဝနခၾကသည။

အဖြ႔၏လြတလပမႈ/ကယပငျပ႒ာနးႏငမႈ၊ စြမးေဆာငမႈမား၊ ေရရညတညတမႈဤစစတမးတြင ေရရညတညတမႈက သတမတခကေဘာငအမးမးျဖင သးသပခေသာလညး ခန႔မနးရန မလြယကပါ။

အခ႕လညပတရနပေငြအဖြ႕မားႏင လညပတရနပေငြ(ပစၥညး)အဖြ႕မားတြင အဖြ႕ဝငေလာနညး လာေၾကာငး တငျပၾကသည။ အဓက အေၾကာငးရငးမာ အေထာကအပနညးပါးလြနးျခငးႏင ထအေထာကအပက ေစာငရသညမာ ၾကာလြနးျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။ ေမြးေကာငမား ေသဆးျခငးေၾကာင အဖြ႕ဝငမား စတမပါေတာ သညလညး ရသည။ အျပနအလနအားျဖင အဖြ႕ဝငတးပြားျခငးသည အဖြ႔ႏငစမခကတ႔ ေအာငျမငေနေၾကာငး ျပသသည လကၡဏာေကာငးျဖစေသာလညး ေရရညတညတႏငမညဟ ညႊနးျပျခငးကား မျဖစႏငေပ။

ရနပေငြလညပတေနျခငးသည ေရရညတညတႏငမညဟျပသေသာ သတမတခကေဘာငတစခ ျဖစသည။ အထးသျဖင ေဒသခမားကယတင စမခန႔ခြေနေသာ လညပတရနပေငြမားအတြက ျဖစသည။ ျပငပမ ထပမထညဝငမႈမားမရဘ ရနပေငြတးပြားျခငးသည ေခးေငြျပနဆပမႈ၊ အဖြ႕ဝငမား၏ထညဝငမႈ (ဥပမာ။ အသငးဝငေၾကး၊ စေငြ)၊ အတးမားတ႔ေၾကာငျဖစၿပး အကးခစားသတးပြားရန သ႔မဟတ ေခးေငြ မားမား/

6

6

ၾကာၾကာ ထတေခးႏငရန အေထာကအကျပေၾကာငး ထငရားသည။ ရနပေငြမားေလာနညးလာျခငးသည အဖြ႔တစခ၏ အနာဂတက ျခမးေျခာကျခငးပငျဖစျပး ေခးေငြမသမာမႈမား၊ ေငြေခးသမား ပကကြကျခငး၊ စမခန႔ခြမႈ မားယြငးျခငး သ႔မဟတ မသငေလာျခငးတ႔က ျပသေနသည။ မသငမေလာျပမႈမားရေၾကာငး မတငျပၾကေသာလညး အခ႕ အဖြ႕ဝငမားက ထတေခးမညေငြ သ႔မဟတ လညပတရနပေငြ ေလာနညးလာေၾကာငး တငျပၾကသည။ ထသ႔ဆးရႈးရန အလားအလာအမားဆးရသမားမာ လညပတရနပေငြ(ပစၥညး)က စမခန႔ခြေနေသာအဖြ႕မား ျဖစသည။ ေခးယသမားက ျပနမဆပသျဖင ဤျပနာမးႏငရငဆငေနရေသာ စပါးဘဏတစခက စစတမးတြင ေတြ႕ရခသည။

LIFT၏အေထာကအပခ လယသမားအပစမားသည ေရရညတညတနငမႈတစမးက ေဖာျပခသည။ လယသမား အပစမားစြာသည သးႏသစမား၊ မးသစမား၊ စကနညးသစမားက လကေတြ႔ကြငးဆငးစမးသပခၾကသည။ ယငးတ႔၏ လကေတြ႕စမးသပမႈ မမဘာသာမမ သငယႏငစြမး ရမႈတ႔သည အဖြ႕၏ေရရညတညတႏငမႈက သြယဝက ၍ အေထာကအကျပသညအျပင လယသမားမားကလညး ဆကလကစမးသပကာ နညးပညာအသစမားက အသးျပမည အလားအလာရသည။ စမးသပႏႈငးယဥၾကညမည နညးပညာမားက LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားက ေရြးခယေပးေသာေၾကာင အဖြ႕မားက သေတသနစြမးရညရလာေအာင ေထာကပမသာ ယငးတ႔သည ေရရည တညတႏငမည။ ျပငပမ နညးပညာအကအညမား ဆကလကေထာကပရန တငျပခကမားက ဤသးသပခကက ေထာကခေနၾကသည။

VDCမားသည အျခားအဖြ႕မားႏငစာလင စြမးေဆာငရညတညေဆာကမႈ အေထာကအကက LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားထမ ပမရရသည။ VDCမားသည ေကးရြာ၏ စမေရး၊ ဖြ႕ၿဖးေရးတ႔က ဆကလက ေဆာငရြကမည အေရးႀကးေသာအဖြ႕အစညးျဖစသညဟ လပေဖာကငဖကမားက ႐ႈျမငထားၾကသည။ ေလကင ေပးထားေသာလညး မလေလာကေသးေၾကာငး ေကာမတဝငအမားစက တငျပၾကသည။ သ႔ေသာလညး မညသည ကၽြမးကငမႈက အငအားျဖညေပးရမညဟ တကစြာသရေသာ အပစမားစြာမရေပ။ ထ႔အတ LIFT၏ စမခကမားၿပးဆးပါက မညသ႔လပၾကမညဟ တကစြာစမထားသည VDCမာလညး အနညးငယသာ ရသည။

ေရရညတညတမႈႏငပတသကေသာ အေၾကာငးရငးမား ရၾကေသးေသာလညး ယငးတ႔၏ အကးျပမႈႏင ပတသက၍ အကျဖတရန ပမခကခ သည။ လပငနးေဆာငရြကမႈက လညးေကာငး၊ အဖြ႕ဝငမားက လညးေကာငး လမးညႊနမည ျပတသားေသာ စညးမဥးစညးကမးမားသည အေရးႀကးသညဟ ထငျမငရေသာလညး ယငးတ႔တြင မရေၾကာငးက အဖြ႕ဝငမားစြာက တငျပထားသည။ အမားႏငဆငေသာ ရပရြာကခမတထား ေသာ ျပတသားေသာ ပနးတငမား ရညမနးခကမားသည အေရးႀကးသကသ႔ LIFTလြနကာလအတြက စမခကမားသညလညး အေရးႀကးပါသည။ ယငးတ႔သညလညး အဖြ႕မားတြင မရၾကျပနေပ။ မမတ႔အဖြ႕၏ ပနးတငမား ေမာမနးခကမားက ခမတႏငစြမး၊ လပငနးစမခက ေရးဆြႏငစြမး၊ ဘတဂကႏင ေငြေၾကး စမခန႔ခြႏငစြမး၊ ေခါငးေဆာငႏငစြမး၊ ေစာငၾကညအကျဖတ ႏငစြမး စသည ဖြ႕စညးပဆငရာစြမးရညမားက အကျဖတရန အဖြ႕ဝငမား အပခပသမားက တကတြနးပါသည။ မမကယမမအကျဖတမႈ၏ ရလဒမားသညလညး မျပတသားပါ။ သ႔ေသာလညး ယငးတ႔၏အဖြ႕မားသည အခ႕ကစၥမားတြင အငအားျဖညရန လအပေနေၾကာငး တငျပခၾကသည။

ေနာကဆးအေနျဖင စမခကၿပးဆးပါက ယငးတ႔၏အဖြ႕မားသည နညးပညာအေထာကအပမား ဆကလက လ မလ က အဖြ႔ကယစားလယမားသ႔ တက႐ကေမးျမနးခသည။ မညသညအဖြ႕အမးအစားမဟ ေျဖဆသအမားစက လအပမညဟ တငျပၾကသည။ LIFTထမ အကအညက ဆကလကေတာငးခလသည ရပရြာလထ၏ လႊမးမးမႈ ေၾကာင ဤသ႔ေျဖၾကားျခငးျဖစႏငေသာေၾကာင ဤအေျဖမးက သတႀကးစြာထား၍ အနကေကာကသငသည။

အဖြ႔၏ဂဏသကၡာ၊ အဖြ႕ဝငမား၊ ေကးရြာလထမားတ႔သ႔ တာဝနခမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနခမႈမရေၾကာငးက အဖြ႕ဝငမားေရာ၊ အျပငလမားပါ တငျပမႈမရသေလာကပင ျဖစသည။ အဖြ႕တာဝနခမားကေရြးခယ ရာတြင ေကးရြာအပခပေရးမး သ႔မဟတ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားက ညႏႈငး ေဆာငရြကေပးခၾကေသာလညး ေရြးခယမႈလပငနးစဥသည မတေၾကာငး၊ အဖြ႕သည အဖြ႕ဝငမားက တာဝနခ ေၾကာငး၊ ရပရြာလထသ႔ ပြငလငးျမငသာမႈရေၾကာငး တငျပခၾကသည။ ဤစစတမးတြငပါဝငေသာ အဖြ႕၉၄ဖြ႕တြင တစဖြ႕သာလင အဖြတ႔၏ အကးခစားခြငဆငရာဆးျဖတခကႏင မတမႈက စးရမေၾကာငးက အသငးဝငမားေရာ အျပငလမားကပါ တငျပခၾကသည။

အဖြ႔မား၊ လမႈေရးအရငးအႏးမား၊ အာဏာပငအဖြ႕မားလကရအဖြ႔အစညးမား၊ ေခါငးေဆာငမား၊ အာဏာပငအဖြ႔မားႏင အဖြ႕ တ႔က မညသ႔အျပနအလန အကးျပသညက ေမးျမနးထားေသာ ေမးခြနးမားက ထညသြငးထားေသာလညး အေသးစတ သတငးအခကအလက အနညးငယ ကသာ ရရခသည။ အလားတပင အဖြ႕မားသည ေကးရြာလမႈေရးအရငးအႏးမားက မညသ႕ ေဆာငရြကေပးသညက ပမနားလညႏငရန ဤစစတမးက အားထတေဆာငရြကခပါသည။ ဤကစၥႏင ပတသက၍မ သတငးအခကအလက ပ၍ရရခသည။ သ႔ေသာလညး အရညအေသြးဆငရာသေတသနတြင ကၽြမးကငမႈႏင အေတြ႔အႀက လအပ ေနေသးေၾကာငးက ဤအေၾကာငးအရာႏစခတြင ထငဟပေနသည။

LIFTသ႔ ကနဥး အႀကျပခကမားLIFTကသ႔ေသာ သြကသြကလကလက ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆာငရြကေနသည အစအစဥတစခတြင ႏြမးပါးသမားအတြကဥးတညေသာ၊ အျပညအဝကယစားျပႏငစြမးရေသာ၊ တာဝနခႏငစြမးရေသာ၊ သ႔မဟတ မမဘာသာ သငယႏငစြမးရေသာ၊ ေရရညတညတမည အားလးပါဝငႏငေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးအဖြ႔အစညးမား ျဖစေအာင အဖြ႕မားက အငအားျဖညေပးရန အဆျပႏငမညမဟတပါ။ LIFTသည ဆနးသစတထြငမႈကအားေပးၿပး ရလဒႏင ေငြေၾကး ကနကရကးနပမႈက ဥးတညသည။ ယငးတ႔ လပငနးေဆာငရြကေနေသာရပရြာတြင အခန၊ ေငြ၊ ပစၥညးတ႔က ပေအာေနေသာ INGOမားက ေရ႕ေနလကေနသည ေရရညတညတေသာ လမႈေရးအရငးအႏးက တညေဆာကရန အတြက အားလးပးေပါငးေဆာငရြကရမည လပထးလပနညးမားသည LIFTကသ႔ေသာ အစအစဥတစခႏင အဝငခြငက အၿမမျဖစႏငေပ။

မညသ႔ဆေစကာမ ဤစစတမးမအဆျပထားေသာ အႀကျပခကမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည • သငေလာေသာအဖြ႕တစခ ရပရြာအတြငးတြင ရေနၿပးျဖစလင (အဖြ႕အသစတစခက တညေထာငမည အစား) ယငးသည

LIFTလပေဖာကငဖက စမခကႏင သငေလာျခငးရ မရ၊ စတဝငစားျခငး ရ မရ၊ ေထာကခရန စညးရး၍ ရ မရက စစမးေလလာရန။• လပေဖာကငဖကမားက အဖြ႕မား၏စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရး စမခကမားအား အပငးလက ေဆာငရြက ေစရန၊

လပေဖာကငဖကမားသည တာဝနက ေလာကာေလာကာ ယသြားေစရန၊ လပငနးသမးမဟာဗဟာ၊ ထေထာငထားေသာ အဖြ႕မား၏ ေရရညတညတေရးစမခကတ႔က ေရးဆြေစေရး တကတြနးအားေပးရန။

7

• လပေဖာကငဖကမားက ရပရြာက မခမႈမျဖစေစရန၊ အထးသျဖင ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးစမခက ေရးဆြရာတြင ျပငပမလမားက ရပရြာက အားမကးေစရန။

• LIFTသည လပေဖာကငဖကမားကသာမက အဖြ႕မားကလညး ကယပငအပခပစမႏငစြမး၊ အနာဂတ အတြကစမခကမား၊ အပခပမႈႏင လပငနးအေကာငအထညေဖာနငစြမး၊ အေထာကအပမားကရႏငသည အျခားနညးလမးမားကနားလညစြမးတ႔ ရရလာေစေရး တညေဆာကေပးရန။

• အဖြ႕မား၏ စြမးေဆာငရညကအသးခရန၊ အခငးခငးအေထာကအပျပရနႏင သငယရန၊ လပကငႏငစြမး ရရန၊ ေျပာဆခြငရရနတ႔အတြက အဖြ႕ႏင အထကအဖြ႔အစညးမား ကြနရကဖြ႔စညးျခငးက အားေပးရန။

• လယသမားအပစမားအပါအဝငျဖစေသာ အဖြ႕မားသ႔ တက႐ကအေထာကအပေပးႏငမည နညးလမးမား က ရာေဖြရန၊ အစမးေဆာငရြကရန၊ လပေဖာကငဖကမားမတဆင အၿမတမး မေဆာငရြကရန။ (သ႔မဟတ လပေဖာကငဖကမားက အနညးဆးသာ ေဆာငရြကေစရန)

• အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕မားက တကေသာ စညးမဥးစညးကမးမားက ေရးဆြေစရနႏင အဖြ႕ဝင မားက အနညးဆးသငတနးေပးထားေစရန၊ ဤအခကမားသည ယငးအဖြ႕မား၏ ေအာငျမငမႈ/ေရရည တညတမႈက ေဆာငရြကေပးမညအျပင၊ မမတ႔၏ တာဝနႏငစြန႔စားရမႈတ႔က အဖြ႕ဝငမား ရငးလငးစြာ နားလညေစရနအတြက ယငးတ႔က လအပသည။

• အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕မားက ေခးေငြျပနဆပမႈအစအစဥႏင ေငြေခးျခငးဆငရာ စညးကမးမား တ႔က သကဆငရာစကပးေရးရာသႏင ပမသငေလာေအာငေဆာငရြကေရးက အားေပးရန (သ႔မဟတပါက ဆငးရႏြမးပါးေသာ အမေထာငစမားသည ေခးေငြျပနဆပရနအတြက အျခားမ ေငြေခးယရျခငးေၾကာင ေခးေငြ၏အကးခစားခြင ေလာနညးသြားမည ျဖစသည။)

• လပငနးမေအာငျမငသည အဆးအ႐ႈးက ေလာပါးေစရနႏင ရပရြာတြငးမ ဆငးရႏြမးပါးဆးသမားက လပငနး ရငးႏးျမႇပႏရနအတြက ေငြေခးယေရးက အားေပးရနအတြက သကေစာငပကကြန သ႔မဟတ အာမခ အစအစဥမားက အတတနငဆး ရယထားရန။

• ေျမမယာမမားႏင ဆငးရေသာလယသမားမားသည စးပြားေရးအခြငအလမးမားက ေဖာထတနငရန အေထာကအပသာမက နညးပညာႏငစးပြားေရးသငတနးမားက ေခးေငြ သ႔မဟတ ေထာကပေငြမား ႏင အတ လအပသည။

• ေကးရြာမားရ အဆငးရဆးႏငအထခကလြယဆးသမားက ေထာကပႏငမညနညးလမးမားက စစမးရန/ စမးသပေဆာငရြကရန အတြက ရနပေငြမားက ပမလာထားရန။

အထကတြငေဖာျပထားသညအတငး အဖြ႕တ႔၏စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရးသည အခနယရသည။ LIFT၏ လပေဖာကငဖကစမခကမားသည အခနတေသာေၾကာင ႀကတငသတမတထားေသာ စားနပရကၡာဖလေရးႏင အသကေမြးမႈဆငရာရလဒမားက ေဖာေဆာငရနအတြက လပေဖာကငဖကမားသည ဖအားေပးခထားရသလ ျဖစေနသည။ ထ႔ျပင စမခကတငးကလညး အဖြ႕၏စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရးက အေလးအနကမထားၾကေပ။ ထ႔ျပင လပေဖာကငဖကတငးတြငလညး စြမးေဆာငရညတညေဆာကမႈ အေတြ႔အႀကမရၾကေပ။ LIFTကယတင သညပငလင ေကးရြာအဆင၌ စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရးက မညမဥးစားေပးရမညက ျပတသား ရငးလငးျခငး မရေပ။ စစတမးေကာကယခနတြင အဖြ႕စြမးေဆာငရညျဖစထြနးမႈက အကျဖတမည ယတေဗဒဆငရာ မေဘာငအၫႊနးမားလညး LIFTတြင တကစြာမရေပ။ ဤအခကတ႔ေၾကာင အဖြ႕ မားသည အားနညးၾက သည။ လပေဖာကငဖကမားႏင အဖြ႕မား၏အခနးက႑သစမားက စဥးစားဆငျခငရန အခနေရာကၿပလား။ လပေဖာကငဖကမားက အထကအဖြ႔အစညးအေနျဖင ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးတြင စမးသပတထြငမႈမားက ေထာကခအားေပးၿပး ေကးရြာမားကယတငက စမခကမားကအဆျပကာ ရနပေငြ (ေထာကပေငြအေသးစားမား)က စမခန႔ခြလငေကာ မျဖစႏငဘးလား၊ ဤနညးျဖင အဖြ႕၏စြမးေဆာငရည ျဖစထြနးေရးက ရငးလငးစြာ ေထာကပႏင မညအျပင LIFTႏငအလရငမားလညး ေငြေၾကးကနကရကးနပမည ျဖစသည။

စစတမးအဆင(၂)အတြက အႀကျပခကမား အလားတစစတမးမားက ပမေကာငးမြနစြာ အေကာငအထညေဖာႏငမညမာ ထငရားသည။ ေအာကပါ ႐းရငးေသာ အႀကျပခကမားသည သေတသနအရညအေသြးက ပမေကာငးမြနေစပါမည

• အဆင(၁)မအေတြ႔အႀကမား၊ ပမတကေသာရညရြယခကမားက အေျခခကာ လမးၫႊနေမးခြနးမားက တတရငးရငး ျပလပရန။• အေတြ႔အႀကပရေသာ အရညအေသြးဆငရာသေတသမားက ရာေဖြရန၊ ယငးတ႔၏ အေထြေထြ ကၽြမးကငမႈ ကသာမက

မဆငေသာေမးခြနးမားက ဖယရားႏငစြမးႏင ႏႈကႏႈကခၽြတခၽြတ ရာေဖြႏငစြမး ရ မရ ကပါ စစေဆးရန။• ေကးလကဖြ႔ၿဖးေရးႏငပတသက၍ မားစြာနားလညေသာ သေတသမားက ႀကးစားရာေဖြရန။• အဖြ႕မားႏင အေျဖမားက ကနဥးအပစခြရာတြင ပမတာဝနယရန၊ အေျဖမားႏင သးသပခကမားက ေကာကယစစေဆးႏႈငးယဥရာတြင

လမးၫႊနႏငမည စာရငး ဇယား ပစမား ေရးဆြရာတြင ပါဝင ေဆာငရြကရန။

စစတမးအဆင(၂)တြင မားစြာလြယကႏငၿပး အခနႏငပစၥညးနညးနညးႏင ေဆာငရြကသငသည။ ဤအစရငခစာ၏ စာကယတြင ေနာကအဆင၏ အဓကနယပယမားက အဆျပထားသည။

8

8

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈႏင စားနပရကၡာဖလေရးရနပေငြ (LIFT)သည ျမနမာႏငငတြင စားနပရကၡာမဖလမႈႏင ဝငေငြရားပါးမႈက ကငတြယ ေျဖရငး ရန ရညရြယသည အလရငေပါငးစပါဝငသည ရနပေငြတစရပျဖစသည။4 LIFT၏ပနးတငသည ေထာငစႏစဖြ႔ၿဖးေရးပနးတင(၁) (အလြနအမငး ဆငးရႏြမးပါးျခငးႏင ငတမြတျခငးက ပယေဖာကရန)ကေရာကရရန ျဖစသည။ ရနပေငြေစာငေရာကေရးအဖြ႔တရပ၏ လပထးလပနညးအတငး ေဆာငရြကေနရာတြင LIFT၏ရညမနးတာဝနမာ_ ျမနမာႏငငေကးလကေဒသရ ဥးတညအကးခစားခြငရသ လႏစသနးက စားနပရကၡာႏငဝငေငြ ပမရႏငေစရန ျဖစသည။ LIFTက ၂ဝဝ၉ခႏစတြင တညေထာငခၿပး ၂ဝ၁၈ခႏစအထ လပငနးေဆာငရြက ေနမည ျဖစသည။

LIFTသည လပေဖာကငဖကအမးမးျဖင လပငနးက အေကာငအထညေဖာလကရသည။ ယငးတ႔သည LIFT၏ ရညမနးတာဝနက အေထာကအပ ျဖစေစမည စမခကမားက ဥးတညနယေျမတြင ေဆာငရြကရန အဆတငသြငးၿပး ေအာငျမငခသမားျဖစၾကသည။ စစတမးေကာကယခေသာ၂ဝ၁၄ခႏစတြင LIFTသည ဤတငးျပည၏ အပပငးဇန၊ ေတာငေပၚေဒသ (ကခငျပညနယ၊ ခငးျပညနယ၊ ရမးျပညနယ)ႏင ျမစဝကၽြနးေပၚ/ကမး႐းတနးေဒသ ဟေသာ စကပး-ေဂဟေဗဒဇန၃ခတြင စမခကမားက ေငြေၾကးေထာကပေနသည။

LIFT၏ရနပေငြကလကခကာ လပငနးအေကာငအထညေဖာခေသာ လပေဖာကငဖကမားသည ၂ဝ၁၄ခႏစ ႏစကနတြင စမခကအမးမးက အေကာငအထညေဖာၾကၿပးျဖစရာ ယငးတ႔သည ေကးရြာအဖြ႕အစညး (အဖြ႔) 5 ဟ ေခၚေသာ ေကးရြာအသငးအဖြ႕ စစေပါငး ၁၁ဝဝ၂ဖြ႕က ေထာကပခၾကၿပးျဖစသည။ ယငးတ႔တြင နဂမလက မရခဘ လပေဖာကငဖကမားက စညး႐းခသည အဖြ႕မားပါဝငသကသ႔ လပေဖာကငဖကမားက ေထာကပကာ အငအားျဖည ေပးရန ရညရြယထားေသာ နဂရရငးအဖြ႕အနညးစလညး ပါဝငသည။ အဖြ႕အမးမးတြင ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး ေကာမတ (VDC)မားကသ႔ ေကးရြာတစခလးက ကယစားျပေသာအဖြ႕မားမသည လညပတရနပေငြႏင ေငြစေငြေခး လပငနးမားအတြက ဖြ႕စညးထားေသာ ကယထကယထအပစငယမားအထ ပါဝငသည။ ဤအဖြ႕မား၏ လပငနး တာဝနမာ မတညသကသ႔ လပေဖာကငဖကမားကေပးေသာ အေထာကအပမာလညး မတညၾကေပ။

အေထာကအပမားက ေအာကပါအတငး အမးအစားခြႏငသည_

• ေခါငးေဆာငမားႏင အဖြ႕ဝငမားက အဖြ႕အစညးျဖစထြနးေရးႏင စြမးေဆာငရညဆငရာ သငတနးမား ေပးျခငး (ေငြေၾကးစမခန႔ခြျခငး၊ ေငြစာရငးထနးသမးျခငး၊ စမခကေရးဆြျခငး၊ ေစာငၾကညအကျဖတျခငး၊ အပခပမႈႏင တာဝနခယမႈ)၊

• အဖြ႔ဝငမားက သတမတထားေသာ သကေမြးမႈဆငရာ နညးပညာသငတနးမားေပးျခငး• ေလလာေရးခရးစဥမား၊ အပစအခငးခငး၊ စမခကအခငးအခငး အျပနအလန ေလလာေရးခရးစဥမား၊ အစးရဌာနမားသ႔

ေလလာေရးခရးစဥမား၊• ေငြႏငပစၥညးေထာကပျခငး (သာမနစာေရးကရယာမား၊ ေငြေသတာမားမသည မတညေငြမား၊ ေမြးျမေရးႏင အသကေမြးမႈဆငရာ

လကသးကရယာမား အထ)၊

၂ဝ၁၄ခႏစ ႏစကနတြင အဖြ႕၁ဝဝဝဝေကာမ အဖြ႕ဝင ၁ဝ၉၉၂၅ဥးတ႔သည စမခန႔ခြေရး သ႔မဟတ နညးပညာ ကၽြမးကငမႈဆငရာသငတနးမား တကေရာကခၿပးျဖစသည။၆ ယငးတြင အမးသမးအဖြ႕ဝင ၆၇၆၇၇ဥးလညး ပါဝငသည။6

LIFTသည လပေဖာကငဖကမားထမ အဖြ႕အမးအစားႏင အေရအတြက၊ ေလကငၿပးအဖြ႕ဝငအေရအတြက စသည တ႔က ပမနရရေနေသာလညး ဤေထာကပမႈ၏ ထေရာကပကမ အနညးငယသာ သရရသည။ အထးသျဖင

• အဖြ႕အပခပသမားႏင အဖြ႕ဝငတ႔၏ စမခန႔ခြေရး သ႔မဟတ နညးပညာဆငရာ ကၽြမးကငမႈ တးတကမႈရ မရ။

4 LIFT၏ အလရငအဖြ႕တြင ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ဒနးမတ၊ နယးဇလန၊ နယသာလန၊ ျပငသစ၊ ယေက၊ အေမရကနျပညေထာငစ၊ အတလ၊ အငယာလန၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ ၾသစေၾတးလတ႔ပါဝငၿပး ပဂၢလကက႑မ မစဆဘရေကာပေရးရငးတ႔ ပါဝငၾကသည။ UNOPSက LIFTရနပေငြ၏ စမခန႔ခြသအျဖစ ေရြးခယထားၿပး စမခန႔ခြေရး႐း (FMO)ကလညး ဤကစၥအတြက ထေထာငထားသည။5 LIFT ႏစပတလညအစရငခစာ ၂၀၁၄

6 LIFT M&E Database.

နဒါနး

9

• သငတနးႏင အျခားစြမးေဆာငရညျမငတငမႈတ႔ေၾကာင စြမးေဆာငရည ေျပာငးလလာမႈ ရမရ။• အဖြ႕ဝငတ႔၏ အသကေမြးမႈ/ရကၡာဖလမႈက ဤအဖြ႕မားက တးတကေအာင ေဆာငရြကႏငမႈ ရမရ။• လပေဖာကငဖကမား၏ စမခကမားၿပးဆးခနတြင ဤအဖြ႕မား ေရရညတညတႏငမႈ ရမရ။

စမခကမားက ေကးရြာရအကးခစားခြငရသမားသ႔ အေထာကအပမားက ေပးအပရာတြင အသးျပရနအတြကသာ အဖြ႕မားက ေထာကပခ ၾကျခငးလညး ရသည။ အဖြ႕မားက အငအားျဖညေပးျခငးသညသာ အဓက ရညမနးခက ျဖစၿပး ယငးသ႔ျဖင ေကးရြာမားက ယငးတ႔ဘာသာ စမခကေရးဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငး၊ ေစာငၾကည အကျဖတ ျခငးတ႔က ေဆာငရြကေစသညလညး ရသည။

အဖြ႕အစညးသစမားက တညေထာငသညျဖစေစ ရရငးအဖြ႕အစညးမားက အားျဖညေပးသညျဖစေစ ေကးရြာ တြငးရ လမႈေရးအရငးအႏးႏင အာဏာပငအဖြ႕တ႔သ႔ သကေရာကမႈမား ရသညသာျဖစ၏။ ေကးရြာ အပစ အပခပေရးမး၊ ရရငး ေကးရြာအသငးအဖြ႕မား ေခါငးေဆာငမားသည ေငြေၾကးႏင ပစၥညးတ႔က ရလြယေသာ အဖြ႔မားေၾကာင တခါတရတြင ၾသဇာကဆငးျခငး ရတတသည။ အခ႕ေကးရြာမားတြင အသငးအဖြ႕ မားျပားျခငး အၿပငအဆငျဖစျခငးတ႔ေၾကာင တခါတရ တငးမာမႈမားရသညက LIFT၏အရညအေသြးဆငရာႏင လမႈစးပြားေရး ဆငရာ ေစာငၾကညေရးအဖြ႕မားက ေတြ႕ရခၾကသည။ 7

ပ၍အေရးႀကးသညမာ လပေဖာကငဖကမားကေထာကပထားေသာ အဖြ႕မားသည အမေထာငစမား လတဥးခငး မားတ႔ထသ႔ အကးခစားခြင ေရာကရေရးတြင အကးခစားခြငရသေရြးခယျခငး၊ အခနသတမတျခငး။ ျဖန႔ေဝျခငးတ႔တြင မလြမေရာငသာ ဆကသြယေဆာငရြကေပးေနရျခငးပင ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဤအဖြ႕မား၏ ကယစားျပႏငမႈ၊ အမးသမးမား၊ ဆငးရမြေတထခကလြယသမား၊ လမးစမား၊ ဘာသာေရးလနညးစမားႏင စပလဥး၍ မမတတ ဆးျဖတမႈ ရမရ ဆသညက LIFTက နားလညရန အေရးႀကးသည။

7 Qualitative Social Economic Monitoring Report (Round 3, Dec 2013)

နဒါနး

10

10

စစတမး၏ရညရြယခကမား

ျမနမာႏငငရအဖြ႕မားသ႔ LIFTကေထာကပမႈ၏ ရလဒမားက ဆနးစစေဝဖနသးသပရန ဤစစတမးက ရညရြယသည။ ေအာကပါတ႔က နားလညရန ႀကးပမးအားထတမည

• အဖြ႕မားက ထေထာငရန သ႔မဟတ ေထာကပရန လပေဖာကငဖကမားသ႔ လႈ႔ေဆာေနေသာ အဓက အေၾကာငးရငးမား၊• လပေဖာကငဖကမားက အသးျပေနေသာ ခဥးကပနညးမားႏင အေထာကအပ အမးအစားမား ၊• ဤအေထာကအပမား၏ သကဆငမႈႏင ထေရာကမႈ၊• ျမနမာႏငငရ အဖြ႕မား၏အကအညျဖင သ႔မဟတ အဖြ႕မားမတဆင အေကာငအထညေဖာမည အနာဂတ ဖြ႔ၿဖးေရးစမခကမားက

ႀကေတြ႕ရမည အခကအခမားႏင အခြငအလမးမား၊

ဤစစတမး၏ေယဘယရညမနးခကမားမာ• ထကျမကေသာအဖြ႕မားအျဖစ စညးရးေဆာငရြကရာတြင ႀကေတြ႕ရမည ေယဘယမဝါဒမား၊ လပငနးစဥမား စနေခၚမႈမားက

ပမနားလညေစရန၊• ဆငးရသားမားအတြကရညမနးေသာ ထေရာကေသာ ေရရညတညတေသာ အဖြ႕မားျဖစေစရနအတြက လအပမည

အေထာကအပမားႏင စြမးေဆာငႏငခြငရသညအေျခအေနတ႔က ပမနားလညေစရန၊• ေကးရြာအဆငတြင အဖြ႕မားမတဆငျဖစေစ၊ ယငးတ႔၏ အေထာကအပျဖငျဖစေစ အေကာငအထည ေဖာမည အသကေမြးမႈႏင

ရကၡာဖလမႈစမခကမားက လမးညႊနမည အႀကျပခကမားႏင သငခနးစာမားက ျပစေဖာထတရန၊

ဤစစတမးသည ေအာကပါသေတသနဆငရာေမးခြနးမားက ဆငျခငသးသပမညျဖစသည • အဖြ႔မားက ေထာကပရာတြင လပေဖာကငဖကမားက မညသညခဥးကပနညးမားက အသးျပခသလ။• ထခဥးကပနညးမားတြင မညသညတ႔က အမားဆး/အနညးဆး အလပျဖစခသလ၊ ယငးတ႔ အသးသး ႀကေတြ႕ခေသာ ေအာငျမငမႈႏင

အကန႔အသတတ႔မာ မညသညတ႔လ။• LIFT က႔သ႔ေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈႏင႔ စားနပရကၡာဖလမႈ စမခကမားတြင မညသည႔အေၾကာငးမားက အဖြ႔အစညးမားက

ပ႔ပးေထာကကေပးရာတြင အေလ႔အထေကာငးမား ျဖစေစသလ။ အသကေမြးမႈႏင ရကၡာဖလမႈတ႔ တးတကေအာင အဖြ႔တ႔က မညမ ထထေရာကေရာက ေဆာငရြကခၾက သလ။

• စမခကအေကာငအထညေဖာရန သကသကအတြကသာ အဖြ႔မားက ေထာကပျခငး၏ အကး အျပစ တ႔မာ မညသညတ႔လ၊ မညသည အေထာကအပသည သငေလာ၍ မညသညက မသငေလာသလ။

• အဖြ႔မားသည စမခကၿပးဆးပါက ဆကလကေဆာငရြကမညလား၊ ယငးတ႔သည ေရရညတညတ ႏငသလား၊ ယငးတ႔ ေရရည တညတရန မတညတရနက မညသညတ႔က ဖနတးေနသလ။

• ဤအဖြ႕အစညးမားသည မညမေလာက ကယစားျပသလ။ အမးသမးမား ဆငးရႏြမးပါးခႏငရည မရသမားႏင စပလဥးေသာ ဆးျဖတခကခမတရာတြင မညမ မတမႈရသလ။

• အဖြ႔မားက ေထာကပမႈေၾကာင ေကးရြာအဆငရ လမႈေရးအရငးအႏးမား အာဏာပငအဖြ႕မား မညသ႔ ေျပာငးလသြားၾကသလ။

စစတမး၏ရညရြယခကမား

11

METHODOLOGY

ဤစစတမးသည LIFT၏လပေဖာကငဖကမားသ႔ ႐းရငးေသာေမးခြနးလႊာတစချဖင ေမးျမနးကာ စတငခသည။ ယငးေမးခြနးလႊာတြင ေထာကပေနေသာ အဖြ႕အမးအစား၊ အမးအစားအလက အေရအတြက (ရရငးစြေရာ၊ အသစပါ)၊ ထအဖြ႕မားသ႔ ေပးေနသည အေထာကအပ အမးအစားမား ပါဝငသည။ 8

ဤစစတမးအတြက ကြငးဆငးလပငနးက အဆင၂ဆငခြထားသည

ကနဥးအဆငစစတမးတြင LIFTေကးရြာ၅ဝသ႔ စစတမးအဖြ႔မားကသြားေရာကကာ FGDႏငKII ေဆြးေႏြးပြမားက ျပလပၿပး ေအာကပါတ႔က အကျဖတမည

• အဖြ႕၏ စြမးေဆာငရညဖြ႕ၿဖးေရးသာမက အဖြ႕ဝငမားႏင ရပရြာ၏ရကၡာဖလမႈ၊ အသကေမြးမႈ တ႔ႏင သကဆငေသာ အေထာကအပမား၏ ထေရာကမႈ၊ ရလဒ၊ သကေရာကမႈမား၊

• အဖြ႕ႏင အပခပသမား၏ ကယစားျပႏငမႈ၊ ဆးျဖတရာတြင အကးခစားခြင႔ ျဖန႔ေဝရာတြင မတမႈ၊

ပထမအဆငတြင ရနကနတြငအေျချပထားေသာ လပေဖာကငဖကအဖြ႕အစညးမားမ အၾကားအျမငမားသတ႔ႏင KIIေတြ႕ဆမႈမားျပလပကာ ယငးတ႔၏မဟာဗဟာမား၊ အဖြ႕မားတညေထာငျခငးႏင စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရး အေထာကအကမား ေပးအပရျခငးတ႔၏ အေၾကာငးရငးမားက စးစမးျခငးလညး ပါဝငသည။

ဒတယႏငေနာကဆးအဆင စစတမးလပငနးက ဆကလကေဆာငရြကရမည ျဖစသည။ စစတမးအဖြ႔မားသည မလေကးရြာ၅ဝသ႔ ျပနလည သြားေရာကကာ လပေဖာကငဖကမား၏ စမခကၿပးဆးခနတြင အဖြ႔မား၊ ယငးတ႔ ရရထားေသာ အကးေကးဇးမား၊ ယငးတ႔ေဆာငရြကေနသည လပငနးမားတ႔၏ ေရရညတညတမႈ ရမရ၊ အဖြ႔၏ ထေရာကမႈ၊ အဖြ႔၏ကယစားျပမႈ၊ ဆးျဖတခကမား မတမႈတ႔ ေျပာငးလျခငး ရမရက အကျဖတၾကမည ျဖစသည။

ဤအစရငခစာတြင စစတမး၏ပထမအဆငသာ ပါဝငသည။

LIFT၏ ျမစဝကၽြနးေပၚအဆင၂ႏင ႏငငတဝနး အစအစဥေအာကတြင9 လပေဖာကငဖကမားက ေဆာငရြကေနေသာ LIFTေကးရြာ၃၈၂ဝရြာ အနကမ ေကးရြာ၅ဝက စစတမးေကာကရန ေရြးခယထားသည။10 ဤသ႔ ေရြးခယရျခငးမာ စမခကမားက လႊမးၿခမေစရနႏင ကပနးေရြးခယမႈ လညး အသငအတငပါဝငေစရန ျဖစသည။ ဤေရြးခယမႈက ကပနးနမနာေကာကျခငးဟ မေခၚဆႏငေပ။

နမနာေရြးခယမႈ လပငနးစဥအဆငဆင၏ အကဥးခပမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည• အကးခစားခြငရရေသာအမေထာငစ ၂ဝထကနညးေသာေကးရြာမား၊ ပေရာကဇမတဒဇငးပြစားမားထမ ေျခနငးေရတငစကဝယဖးသျဖင

စာရငးတြငပါဝငေနေသာရြာမားတြင စစတမးေကာကယျခငး မျပပါ။11

• အလပႏငေငြဖလယေသာ လပငနးေဆာငရြကသည ေကးရြာ၇ဝဝခန႔မ ၄ရြာကသာ ကပနးေကာကယခၿပး ကနရြာမားတြင ေကာကယျခငးမျပပါ။12

• UNDP/PACTက လပငနးေဆာငရြကေနေသာ ေကးရြာ၃ဝဝခန႔မ ၄ရြာတြငသာ စစတမးေကာကယရန ဆးျဖတခသည။ 13

• လပေဖာကငဖကအဖြ႕အေသးစား၃ခက တထြငဆနးသစေသာနညးလမးမားျဖင အဖြ႔မားက ခဥးကပ ေဆာငရြကေနေသာ ရြာမားအနက ကယစားျပရြာ၃ရြာကသာေရြးခယခသည။14

• ကန၃၉ရြာက အရြယအခးအစားအလက(ေကးရြာလဥးေရစစေပါငး) စနစတက ကပနးေရြးခယခသည။

8 လပေဖာကငဖကအဖြ႕တငးသည ဤေမးခြနးလႊာက မနမနကနကနျပညျပညစစ မေျဖၾကေၾကာငး သတျပ ေစလသည။ ယငးတ႔ကယတင ျဖညသြငးထားေသာေမးခြနးလႊာတြင မပါဝငေသာ ယငးတ႔ထေထာငထား သည အဖြ႕အစညးမားက စစတမးအဖြ႕မားက ေတြ႕ခၾကသည။9 LIFT M&E IP Monitoring Database as at Feb 2014.10 စမခက ၅၀အနက တစခက LIFT သငယျခငးႏင ထတြငဆနးသစျခငးလပကြကမ ေထာကပထားျခငး ျဖစသည။11 ဤကစၥမးတြင အဖြ႔မားက ေထာကပထားသညဟ မေမာလငပါ။12 Proximity Designs က အလပႏငေငြဖလယရန ထေထာငထားေသာ အဖြ႔မားမာ ရပရြာသ႔ လပအားခေပးေခ ရနအတြကသာ ယာယထေထာငထားျခငးေၾကာင ဤအဖြ႔အမးအစားအတြက လႊမးၿခမ႐သာ ၄ရြာက ေရြးခယထားသည။13 ၄ရြာကသာ ကပနးေရြးခယခသည။14 DPDO, AVSI, LEADတ႔က ေထာကပထားေသာ ရြာမားမ တစရြာစကသာ ကပနးေရြးခယခသည။

ေကာကယပနညးလမး

12

12

နမနာရြာ၅ဝက ဤသ႔ေရြးခယခသည။ ေအာကပါဇယား(ဇယား၁)တြင နမနာရြာ၅ဝရ လပေဖာကငဖကမားႏင စမခကမားကေဖာျပထားသည။ (ေနာကဆကတြ(က)တြင လပေဖာကငဖကမားႏင ယငးတ႔စမခကမား ေဆာငရြက ေနသည ေကးရြာ၊ ေကးရြာအပစ၊ ၿမ႕နယ၊ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးတ႔က ေဖာျပထားသည။)

ဇယား၁။ နမနာေကးရြာ ၅ဝတြငပါဝငေသာလပေဖာကငဖကမားႏငစမခကမား

LIFT IPေဆာငရြကဆ

ေကးရြာအေရအတြက

စမခကမားအမည

စမခကေဆာငရြကၿပး

ေကးရြာအေရအတြက

ActionAid/Thadar ၅

ဧရာဝတျမစဝကၽြနးေပၚတြင အသကေမြးမႈစနစမားအတြက ေဒသခမားက စြမးေဆာငရညျမငတငျခငး ၂

သဒၶါ၊အပပငးဇနတြင အရပဖကလမႈအဖြ႕အစညးက ဥးေဆာင ေသာ အသကေမြးမႈ အရငးအျမစမားဖြ႕ၿဖးေရး ၃

ADRA ၁ ရပရြာကဥးေဆာငေသာ အသကေမြးမႈႏင ဆငးရမႈေလာခေရး ၁

AVSI ၁ ျမစဝကၽြနးေပၚေဒသ လပြတာၿမ႕နယရ အေသးစားလယသမား သမဝါယမတစခ၏ အေတြ႕အႀကကတငျပျခငး ၁

CESVI ၃ ရမးျပညနယေျမာကပငးရ ေနာငခႏငေကာကမၿမ႕နယတ႔တြင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈလၿခေရး ၃

DPDO ၂ အပပငးဇနရ မသနမစြမးသမားအတြက မးေစႀကျခငး ၂

GRET ၃ ခငးျပညနယေျမာကပငးရ ၿမ႕နယ၅ခတြင ေရရညတညတေသာ အသကေမြးမႈႏင သယဇာတစမခန႔ခြမႈ ၃

HelpAge ၂ အသကေမြးဝမးေကာငးစမခကက သာနာညမမႈ အားလး ပါဝငေစမႈ ခဥးကပနညးျဖင၊ ေဆာငရြကျခငးျဖင စးပြားေရးအရ ထခကလြယမႈက ေလာချခငး ၂

LEAD ၁

ရကၡာဖလမႈက အရနျမငျခငး၊ ဧရာဝတတငး လပြတာခ႐င ျပငစလ ၿမ႕နယခြရ ကနးႀကးႏင တညပငကငးေကးရြာအပစ တ႔တြင နညးပညာဆငရာႏင စကပးေမြးျမေရးဆငရာ သြငးအားစမား ထညသြငးေပးျခငးျဖင လယသမားမား၊ လယယာ လပသားမားက ရကၡာဖလေစျခငး။

၁

Mercy Corps ၇နလနထၿပးေနာက၊ ေစးကြကဥးေဆာငေသာ ဆငးရသမား အတြက စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈက ျပစျခငး ၄

ရကၡာဖလရနအတြက ရပရြာ႐နးျပနႏငစြမးက တညေဆာကျခငး ၃

MERN ၁ ရခငကမး႐းတနးေဒသတြင အသကေမြးမႈႏင ပတဝနးကင သယဇာတ ထနးသမးေရး ၁

Metta ၄ လပကြကငယလယသမားမား ရကၡာဖလရနအတြက လယသမား သငတနးေကာငး ၄

Oxfam ၁ အပပငးဇနတြင ႐နးျပနႏငစြမးကတညေဆာကျခငး ၁

PACT/Pyapon ၂ ဖာပဘကစ အသကေမြးမႈဖြ႔ၿဖးေရး ၂

Proximity Designs ၁ဝအပပငးဇနရ ထခကလြယေသာ ရပရြာမားသ႔ အသကေမြးမႈ အေထာကအပေပးျခငး၊ ၅

ဘကေလး၊ ေမာလၿမငကၽြနး၊ လပြတာရ ထခကလြယေသာ ရပရြာမားသ႔ အသကေမြးမႈ အေထာကအပ ေပးျခငး ၅

Radanar Ayar ၃ ဘကေလးတြင လမႈစးပြားႏင ပတဝနးကငဆငရာဖြ႔ၿဖးေရး ၃

SWISSAID ၁ အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးက အားျဖညေပးျခငးျဖင အသက ေမြးမႈက ေကာငးမြနေစျခငး ၁

UNDP/PACT ၁၁ ျမနမာႏငငရ ဆငးရႏြမးပါးသမား၏ အသကေမြးမႈက ေရရည တညတေသာ အေသးစား ေငြေရးေၾကးေရးလပငနးျဖင ေကာငးမြနေစျခငး ၁၁

UNDP/SC ၃ မနမာႏငငရ ဆငးရႏြမးပါးသမား၏ အသကေမြးမႈက ေရရည တညတေသာ အေသးစား ေငြေရးေၾကးေရးလပငနးျဖင ေကာငးမြနေစျခငး ၃

WHH/GRET ၃ ဘကေလး၊ ေမာလၿမငကၽြနးၿမ႕နယမားတြင အားလးပါဝငေသာ စးပြားေရးတးတကမႈျဖစေပၚေစရန တနဖးကြငးဆကက ျဖစထြနးေစျခငး ၃

စစေပါငးလပေဖာကငဖက၁၉ဖြ႔သည နမနာေကာကေသာေကးရြာ၅ဝတြင စမခကမားက အေကာငအထညေဖာၿပးျဖစသည။ လပေဖာကငဖက၃ဖြ႔ သည စမခက၂ခစက အေကာငအထညေဖာခၿပး ကနအဖြ႔မားသည တစခစကသာ အေကာငအထညေဖာခၾကသည။ စစေပါငး စမခက ၂၂ ခက နမနာေကာကယခသည။ 15

15 UNDPႏင စာခပအရ စမခကတစခက PACT (UNDP/ PACT)ႏင SCCUNDP/SCတ႔က အေကာငအထညေဖာခသည။ ယငးတ႔က ဇယား (၁) တြင သးျခားစမခကမားအျဖစ ေဖာျပထားသည။

13

အခ႕ရြာမားတြင LIFT စမခကတစခထကပ၍ရၾကရာတြင ရြာ၂ရြာတြင စမခက ၃ခစရၾကၿပး၊ ရြာ၁၁ရြာတြင စမခက ၂ခစရၾကကာ၊ ရြာ ၃ ရြာတြင စမခက ၁ ခစသာရၾကသည။ 16

ေနာကဆကတြ(ခ)တြင စမခကတစခစ၏ ရညမနးခကမားႏင အဓကရလဒမားကေဖာျပထားရာ စစတမးေကာက မညအဖြ႔ မားႏငပတသက၍ ပမနားလညေစရန အေထာကအကျပမညျဖစသည။

ဤကြငးဆငးသေတသနတြင အေရအတြကနညးလမးကေရာ အရညအေသြးနညးလမးကပါ အသးျပထားသည။ ေကးရြာတငးတြင ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမားႏင အၾကားအျမငမားေသာ အရပသအရပသားမားက ေတြ႔ဆကာ KIIမားျပလပခသည။ ထသ႔ေဆာငရြကရာတြင စေမးခြနးတစစ ကအသးျပ၍ လြနခေသာ ၁၂လအတြငး ဤေကးရြာတြငလႈပရားခေသာ အဖြ႕မားႏငပတသကသည သတငးအခကအလကမားက ေကာကယခ သည။ ယငးတ႔တြင အဖြ႕မား၏သဘာဝ၊ အဖြ႕ဝငအေရအတြက(ကား/မ)၊ ထေထာငသညရကစြ၊ ရရေသာ အေထာကအပ၏သေဘာသဘာဝ(ရခလင)၊ အဖြ႕မားေဆာငရြကခေသာ လပငနးအမးအစားတ႔ႏင သကဆငသည သတငးအခကအလကမား ပါဝငသည။

FGDမားကအသးျပ၍ ေကးရြာတစရြာတြင အမားဆးအဖြ႕၃ဖြ႔ႏငပတသကသည အေသးစတအခကအလကမားက ေရြးခယေကာကယချပနသည။ LIFTလပေဖာကငဖကမား၏ အေထာကပခအဖြ႕အေရအတြကက လက၍ တစရြာႏင တစရြာေကာကယခေသာ အဖြ႕အေရအတြက မတညပါ။ ေကးရြာ၁၆ရြာတြင အဖြ႕၃ဖြ႔စကလညးေကာငး၊ ၁၂ရြာတြင ၂ဖြ႔စကလညးေကာငး၊ ၂၂ရြာတြင ၁ဖြ႔စကလညေကာငး ေမးျမနးစစမးခသည။

ေကာကယခေသာအဖြ႕တငးႏင FGD ၂ဖြ႔စ ကငးပခသည။ တစပြတြင သကဆငရာအဖြ႕ တာဝနခမား၊ အဖြ႔ဝငမားႏင လညးေကာငး၊ ေနာကတစပြတြင အသကေမြးမႈႏင လမႈစးပြားေရးအေျခအေနတညေသာ အဖြ႔ဝငမဟတသ အျပငလ မားႏငလညးေကာငး ကငးပခသည။ ယငးေတြ႔ဆပြမားအျပင ရြာတငးရ ဆငးရႏြမးပါးေသာ အမေထာငစမားမ ေယာကားႏင မနးမတ႔က အဖြ႔ဝငျဖစသညျဖစေစ မျဖစသညျဖစေစ သးျခားFGDမားကငးပခသည။ သ႔ျဖစရာ အဖြ႕တစခတညးသာရေသာရြာမားတြငလညး သာမနအားျဖင FGD ၄ပြက ကငးပခသည။17

ေကးရြာတစရြာတြင အဖြ႕၃ဖြ႔ထကပရပါက ေအာကပါစက အသးျပ၍ ကြငးဆငးသေတသနအဖြ႔မားက ေရြးခယသည

• အဖြ႕၃ဖြ႔လးက LIFTလပေဖာကငဖကက ေထာကပထားရမည။(လပေဖာကငဖကအဖြ႕က တညေထာငထားျခငး၊ စြမးေဆာငရညျမႇငတငေပးျခငး၊ အျခားအေထာကအပအတြက အသးျပျခငး)

• VDCက ဥးစားေပးေရြးခယရန၊ မရပါက အသငးဝငအမားဆးအဖြ႕က ေရြးခယရန။ (ဤအဖြ႕သည လကရအခနတြင အသကဝငလႈပရားေနရနမလအပ)

• LIFTလပေဖာကငဖကတဖြ႔မ အေထာကအပကရရခသည အျခားအဖြ႕ႏစခက ကပနး ေရြးခယရန (ယငးတ႔သည လကရအခနတြင အသကဝငလႈပရားေနရန မလအပ)

အၾကမးအားျဖင FGDထကဝကခန႔က ညေနေစာငး သ႔မဟတ ညပငးတြငကငးပခရသည။ အေၾကာငးမာ တကေရာကေဆြးေႏြးသမားသည လယယာလပငနးမားေၾကာင ေန႔ပငးတြင မအားလပေသာေၾကာင ျဖစသည။ LIFT၏လပေဖာကငဖကမားက ေထာကပခေသာ အဖြ႕အေရအတြကကလက၍ ရြာတရြာတြင ၁ရကမ ၄ရကခန႔ထ လပငနးေဆာငရြကခရသည။

FGDမားတြင ေအာကပါအပစမား ပါဝငခၾကသည

• ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးေကာမတ/ဆပေကာမတမား (ေယာကားေရာ မနးမပါ အဖြ႕ဝငေရာ မဟတသမားပါ ပါဝငသည)• လယသမားသငတနးေကာငးမား တးခ႕လယသမားအပစမား (ေယာကားေရာ မနးမပါ အဖြ႕ဝငေရာ မဟတသမားပါ ပါဝငသည)• လညပတရနပေငြ (ပစၥညး)က စမခန႔ခြေနေသာအဖြ႔မား (ေယာကားေရာ မနးမပါ အဖြ႕ဝငေရာ အသငးဝငမဟတသမားပါ ပါဝငသည)• ေကးရြာေငြစေငြေခးအသငးမား(VSLA)၊ အဖြ႕ဝငမားသ႔ ေခးေငြမားထတေပးသည ကယထကယထအပစ မား(SHG)၊

ကယအားကယကးအပစမား(SRG) (ေယာကားေရာ မနးမပါ အသငးဝငေရာ မဟတသမားပါ ပါဝငသည)• သစေတာအပစမား (ေယာကားေရာ မနးမပါ အဖြ႕ဝငေရာ မဟတသမားပါ ပါဝငသည)• အလပႏငေငြဖလယရန ထေထာငထားေသာအပစမား (ေယာကားေရာ မနးမပါ အဖြ႕ဝငေရာ မဟတသမားပါ ပါဝငသည)• စပါးဘဏႏင မးေစဘဏအပစမား (ေယာကားေရာ မနးမပါ အဖြ႕ဝငေရာ မဟတသမားပါ ပါဝငသည)• ဆငးရႏြမးပါးဆး အထခကအလြယဆးအမေထာငစမား၏ ကယစားလယမား (ေယာကား မနးမ သးသန႔အပစမား) ယငးတ႔သည

အဖြ႔ဝငမားျဖစသညျဖစေစ၊ မျဖစသညျဖစေစ ပါဝငသည။

16 LFITစမခကေဒတာေဘစကအေျခခသည။17 အခ႕ရြာမားတြင ရြာလးကၽြတပါဝငၾကေသာေၾကာင အဖြ႕ဝငမဟတသဟ၍ မရေပ။

14

14

ဇယား ၂။ အဖြ႔အမးအစားမား FGDတြင တကေရာကသအမးအစားမား ကငးပခေသာFGDအေရအတြက

အဖြ႔ သ႔မဟတ FGD အပစအမးအစားအဖြ႕ဝငမား ႏင

ကငးပေသာFGD(FGDအရည)

အဖြ႕ဝငမဟတသမားႏင ကငးပေသာ

FGD(FGDအတ)

ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးေကာမတ (VDC) ၁၇ ၁၇

အေသးစားေငြေၾကးလပငနး (ေကးရြာစ/ေခးအသငး၊ အရငးမေပာက မတညေငြ (ပစၥညးမဟတ) အေသးစားေခးေငြအပါအဝင)

၃၆ ၃၆

လညပတရနပေငြ(ပစၥညး) (ေမြးျမေရးအမားစ) ၅ ၅

လယသမားအပစ/လယသမားသငတနးေကာငး ၂၃ ၂၂

အလပႏင ေငြဖလယျခငး ၈ ၈

စပါး/မးေစဘဏ ၄ ၄

သစေတာအပစ ၁ ၁

အဖြ႔မားႏငကငးပေသာ FGDအေရအတြကစစေပါငး ၉၄ ၉၃

စစေပါငး ထခကလြယေယာကား (FGDအတ) ၅ဝ

စစေပါငး ထခကလြယမနးမ (FGDအတ) ၅ဝ

ဤစစတမးက LIFT၏ေစာငၾကညအကျဖတအဖြ႔က ဒဇငးေရးဆြခၿပး တက႐ကစမခန႔ခြကာ သးသပခကကလညး ျပစခသည။ ကြငးဆငးလပငနးက ေဒသခသေတသနအဖြ႔အစညးတစခက ငားရမးကာ ေဆာငရြကခသည။ LIFT၏ ေစာငၾကညအကျဖတအဖြ႔သည KIIေမးခြနးမားႏင FGDတကၾကညစာရငးတ႔က ျပစခသည။ နမနာ ေကာကယ မညေကးရြာ၅ဝကလညး LIFTကပင ေရြးခယခသည။ စစတမးေကာကအဖြ႔မားက ေလကငေပးျခငး၊ ၃ႀကမ အစမးေကာကယျခငးတ႔ကလညး ေစာငၾကညအကျဖတအဖြ႔ကပင ေဆာငရြကခသည။ စစတမးေကာကလပငနး ကနထ႐ကတာသည စစတမးႏင သကဆငေသာဖြ႔စညးျခငး၊ ေဆာငရြကျခငး၊ ႀကးၾကပျခငးတ႔ကေဆာငရြကခၿပး ကငးပခေသာFGDတငး၏ အကဥးခပက ႐းရငးေသာအဂၤလပစာျဖင ျပစေပးခသည။ ျမနမာဘာသာႏင မတတမး အျပညအစကလညး FGDတငးအတြက ျပစခသည။ ေတြ႔ဆပြသ႔တကေရာကသမား၏ မတသားဖြယေကာငးေသာ စကားမားကလညး ဤမတတမးတ႔မ ေရြးခယၿပးလင ဘာသာျပနထားသည။

အၾကားအျမငမားေသာ ရပသရြာသားမားႏင KIIအႀကမ ၅ဝကလညးေကာငး၊ ေရြးခယထားေသာ အဖြ႔မားႏင KII ၉၃ႀကမကလညးေကာငး၊ FGD ၂၈၇ႀကမကလညးေကာငး၊ ၿမ႕နယ၂၈ၿမ႕နယမ ရြာ၅ဝတြင ၂ဝ၁၄ ခႏစ ဧၿပလ ၃ဝ ရကေန႔မ ဇြနလ ၇ ရကေန႔အထ ကငးပခသည။

ေဒသခကနထ႐ကတာသည ကြငးဆငးဝနထမး ၁၅ ဥး (တာဝနခ ၅ ဥး၊ ေဆြးေႏြးသ ၅ ဥး၊ မတတမးတငသ ၅ ဥး) တ႔က ကြငးဆငးကာ စစတမးေကာကယေစခသည။18 FGDတာဝနခမားမာ ကနထ႐ကတာ၏ အခနျပည ဝနထမးမားျဖစၾကၿပး အရညအေသြးဆငရာသေတသနႏင FGDေဆာငရြကမႈတ႔တြင အေတြ႕အႀကအခ႕ရသမား ျဖစၾကသည။ ဤတာဝနခမားက အစမး၃ႀကမေကာကရာတြင ယငးတ႔၏လပေဆာငခက မားက အေျခခလက LIFT၏ေစာငၾကညအကျဖတအဖြ႔ႏင ကနထ႐ကတာ၏အပခပမႈအဖြ႔တ႔က ေရြးခယခၾကသည။

၃ႀကမအစမးေကာကယျခငးက ေဆာငရြကခရျခငးမာ စစတမးဆငရာလကသးကရယာမားႏင ကြငးဆငး ေဆာငရြကနညးတ႔က စမးသပရနႏင အေခာကငရနအတြက သကသကသာမဟတဘ၊ ကနထ႐ကတာ၏ ကြငးဆငးဝနထမးတ႔က ယငးတ႔က အသးျပတတေစရနႏင FGDမားက အသးျပၿပး အရညအေသြးဆငရာ သေတသနက ေဆာငရြကတတေစရန သငတနးေပးျခငးလညးျဖစသည။ KIIေမးခြနးလႊာႏင FGD တကၾကည စာရငးတ႔က ေနာကဆကတြ(ဂ)တြငေဖာျပထားသည။ မညသညFGDမဆ တကၾကညစာရငးပါ ေမးခြနးအနညးငယႏငသာလင သကဆငေၾကာငး က သတျပေစလပါသည။

စစတမးလပငနးက သကဆငရာေကးရြာရ လပေဖာကငဖကမား၏ကြငးဆငးဝနထမးတ႔က မားစြာအဆငေျပေအာင ေဆာငရြကေပးခၾကပါသည။ ယငးတ႔က ေကးရြာမားက ဤစစတမး၏အစအစဥက ႀကတငအသေပးထားၿပး ေကးရြာတြင ယငးတ႔ေထာကပေနေသာ အဖြ႕အမးအစားက ေျပာျပသညအျပင ေကးရြာႏင အဖြ႕ေခါငးေဆာငတ႔က လညး ကြငးဆငးအဖြ႔ႏင မတဆကေပးခၾကသည။

18 ဝနထမး ၁၅ဥးအနက ၁၁ဥးမာ မနးမမားျဖစသည။

15

အစမးစစတမးေကာကယမႈ ၃ ႀကမျပလပၿပး ေနာကဆကတြေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပခေသာလညး ကြငးဆငးအဖြ႕မားသည FGDမားက ေဆာငရြကရာတြင အခကအခႀကရေၾကာငး သရရသည။ ယငးမာ LIFTက ေဆာငရြကခေသာ အျခားသေတသနမားတြငလညး ႀကေတြ႔ေနက အခကအချဖစေသာ အရညအေသြးဆငရာသေတသနမားတြင အေတြ႔အႀကမရၾကျခငးပင ျဖစသည။ LIFTႏင ကနထ႐ကတာတ႔သည ဤျပနာက ကြငးဆငးအဖြ႔မားက သငတနးႏစႀကမေပးျခငးျဖင ေျဖရငးရနအားထတခသည။ သ႔ေသာ ကနထ႐ကတာ၏ လပငနးတးတကမႈ အစရငခစာမားအရ စစတမးအဖြ႔မားသည FGDလပနညးတြင အေတြ႔အႀကမရေၾကာငးက ေတြ႔ရရသည။ လပငနးတးတကမႈ အစရငခစာမား FGDအကဥးခပမားက သးသပခကတ႔အရ ေအာကပါတ႔မာ စစတမးက အေကာငအထညေဖာမႈႏင ေတြ႔ရခကတ႔၏ အရညအေသြးက ထခကေစေသာ အေၾကာငးကစၥအခ႕ျဖစသည။

စစတမးေကာကယမႈက ထခကေစေသာအေၾကာငးကစၥမား • ေယဘယအားျဖင FGDအရညမားကေဆာငရြကရန အခန၂နာရခြမ ၃နာရထ ၾကာျမငသည။ ယငးသည အဖြ႕အမးအစားႏင

လပငနးေဆာငရြကမႈပမာဏက မတညသည။ ယငးမာ အခနအလြနၾကာျမငသည သာမက စစတမးရညရြယခကမားႏင မရငးႏးေၾကာငး၊ တကၾကညစာရငးက အလြနသမ႐းကဆနစြာ အသးျပေၾကာငးလညး ထငရားသည။

• လကစြနညးနာမားက အသးျပရန ရငးလငးစြာေရးသားထားေသာ ညႊနၾကားခကမားမရပါ။ သ႔ေသာ သငတနးမားႏင အစမး ေကာကယျခငးမားတ႔တြင ေတာကေလာက လမးညႊနခသည။

• အခ႕ေဆြးေႏြး သတ႔မာ အရညအေသြးဆငရာသေတသန အေတြ႕အႀက အနညးငယသာရၾကသည။ • အခ႕စစတမးေကာကအဖြ႕မားမာ အဖြ႕၏သဘာဝက သေဘာမေပါကသျဖင မၾကာခဏ အပစမားခြမတတေသာေၾကာင

ေမးခြနးအမားက သ႔မဟတ စစတမးႏငမသကဆငေသာ ေမးခြနးမားက ေမးျမနးခၾကသည။• သငတနးႏစႀကမေပးကာ အစမးေကာကယျခငးသးႀကမျပလပခရာတြင တကေရာကသမားႏင မားစြာ မသကဆငေသာ

ေမးခြနးမားက ခနလပရန အထးညႊနၾကားလကေသာလညး၊ ေဆြးေႏြးသအမားစသည တကၾကညစာရငးက ေမးခြနးလႊာသဖြယအသးျပၿပး ေမးခြနးမားက အစဥလကဖတျပခၾကသည။19

• ေဆြးေႏြးသအခ႕သည ေမးခြနး၏ရညရြယခကက နားမလညသျဖင သကဆငရာအပစအတြက အဓက ကေသာေမးခြနးမားက မေမးမျခငး၊ အေၾကာငးရငးက မစးစမးမျခငး၊ မသကဆငေသာအေျဖမားက မတတမးတငျခငးတ႔ ရခသည။

• တကေရာကသတ႔မာလညး ဧရာဝတတငးေဒသႀကးတြင မးဥးကစကပးႏငရနအတြက အလပ႐ႈပေန ၾကသည။ အထကျမနမာႏငငတြင ရာသသးႏမားက ရတသမးရနႏင ေနာကရာသတြင စကပးရန ျပငဆငေနေသာေၾကာင အလပ႐ႈပေနၾကသည။ ထ႔အတ ဆငးရမြေတေသာေယာကား၊ မနးမမားသည လညး ေန႔စားလပခရရနအတြက ေန႔အခနတြင အလပလပေနၾကရသည။ ထ႔ေၾကာင FGDမားက ညပငးတြင ကငးပရသညက မားသည။

• ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာကပငးတ႔တြင ေျဖဆမညေယာကားမားက ေတြ႕ရရန ခယဥးသည။ အေၾကာငးမာ ယငးတ႔သည ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအျဖစ အျခားေနရာမားတြင အလပလပေနရေသာ ေၾကာငျဖစသည။

• ေရြးခယထားေသာေကးရြာမားတြင အဖြ႕မားမရသျဖင အနးအနားေကးရြာမားက LIFTက ေရြးခယကာ အစားထးလကရျခငး ႏစႀကမရခသည။

• ကခင၊ ကရင (ေတာငင)၊ ခငး၊ ပအ႔၊ ရမးတ႔တြင FGD ျပလပရာ၌ ဘာသာျပနမတဆင ျပလပခရသည။ ခန႔မနးသညထက အခနပၾကာလာေသာေၾကာင တကေရာကသတ႔မာ ေဆြးေႏြးပြေနာကပငးတြင စတမဝငစားၾကေတာေပ။ အခ႕ေနရာမားတြင အမးသမးမားတကေရာကမႈမာ အားနညးသည။20

• အခ႕ေကးရြာမားတြင လပေဖာကငဖကမား၏ အေထာကအပကမရပါက တကေရာကသမားက ေခၚယေမးျမနးရန ခကခသည။ ယငးတ႔၏စမခကမား ၿပးဆးေနၿပျဖစေသာေၾကာင လပေဖာကငဖကမားက ဆကသြယရန သ႔မဟတ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈကရယရန ခကခေသာ ရြာအနညးငယလညး ရသည။

19 ပထမလပငနးတးတကမႈအစရငခစာတြင ကနထ႐ကတာက ဤသ႔ေဖာျပထားသည။ ‘’စာအေရးအသားမာ ႐းဆနသျဖင ရြာသားမားနားမလညၾကပါ”။ ထ႔ျပင အဖြ႕အစညး ဆငရာစြမးေဆာငရညႏငသကဆငေသာ အစဥလကေမးခြနးမားက အဖြ႕ကယစားလယမားစြာက ေျဖရန အခကအခေတြ႕ၾကေၾကာငးကပါ ေဖာျပခ သည။ သ႔ျဖစေစကာမ မဆငေသာလညး အကးမထးေသာလညး ထေမးခြနးတ႔က ေမးခၾကသည။20 ေနာငစစတမးေကာကေသာအခါ တးတမခငး၊ ဟားခါးခငး၊ ကရင၊ ရမး၊ ပအ႔၊ လဆး၊ ကခငဘာသာျပန မားလအပမည။ သကဆငရာၿမ႕နယတ႔မ အဆငမဘာသာျပနမားက ငားရမးၿပး စမခကႏင စစတမးတ႔၏ ရညမနးခကတ႔က ယငးတ႔နားလညေအာင အခနယကာ ရငးျပသငသည။ ေဆြးေႏြးပြဆငရာ လမးညႊနခက မားႏင အရညအေသြးဆငရာ သေတသနလပငနးစဥတ႔က ယငးတ႔ ေျခေျချမစျမစနားလညေအာင လပသင သည။

စစတမး၏ အကန႔အသတမား

16

16

အထကပါကစၥရပမားရခေသာလညး အဖြ႕ဝငမား၊ အဖြ႕ဝငမဟတသညရြာသားမား၊ ဆငးရႏြမးပါးသည ရြာသ ရြာသားမားထမ သတငး အခကအလကအေျမာကအျမားက စေဆာငးရရခသည။ ထ႔ေၾကာင အဖြ႕မား၏ စတဓာတ တကၾကြမႈ၊ အဖြ႕၏လပငနးသေဘာသဘာဝ၊ အဖြ႕ဝငပါဝငမႈ၊ အကးေကးဇးျဖန႔ေဝမႈ၊ အဖြ႕၏ အားသာခက ႏင အားနညးခက၊ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးတြင အဖြ႕၏အကးသကေရာကမႈ၊ အဖြ႕၏ ေရရညတညတမႈစသညတ႔က ရြာသား မားက မညသ႔႐ႈျမငေၾကာငး သတငးအခကအလကမားစြာ ရရသည။

စစတမးရလဒမားသည LIFT၏ အဖြ႕အားလးကလညးေကာငး၊ သကဆငရာလပေဖာကငဖကတ႔၏ အလပမားက လညးေကာငး ကယစားျပသညဟ မျမငသငဘ၊ ယငးအဖြ႕မား မညသ႔ တညေထာငခသည၊ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးက မညသ႔ေဆာငရြကခသည၊ မညသတ႔က အကးျပခသည၊ ယငးတ႔ဆကလကတညတမည၊ မတညတမညစသည တ႔ႏငသကဆငေသာ ရပရြာလထ၏အျမငက ေပးအပေနသညဟ ရႈျမငသငသည။

17

KIIႏင FGDတ႔မ ေယဘယေတြ႕ရခကမားေနာကခအေၾကာငးအရာစစတမးေကာကေကးရြာမားတြင LIFT၏အဖြ႕မားသာ အလပလပကငေနသည မဟတေပ။ ေကးရြာ ၅ဝတြင ေကးရြာ ၂ဝတြငသာ LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားထမ အေထာကအပရရေနေသာ အဖြ႕မားရၾကၿပး ကနရြာ ၃ဝရ အဖြ႕မားမာ LIFTထမ အေထာကအပမရရေပ။21 Iေကးရြာ၅ဝတြင အဖြ႕၁၇၈ဖြ႕ရရာ ၁ဝ၁ဖြ႕က LIFTက ေထာကပေနၿပး ၇၇ဖြ႕မာ ေထာကပျခငးမရပါ။

စစတမးေကာကေကးရြာမားတြင အျခားအဖြ႕မားရႏငၿပးျဖစေသာလညး LIFT၏လပေဖာကငဖကမားက အဖြ႕ အသစမားက ထေထာငခၾကသည။ KII ကငးပခေသာ LIFTအေထာကအပခ အဖြ႕၉၃ဖြ႕အနက အမားစႀကးက LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားက ထေထာငထားျခငးျဖစသည။ ၂ဖြ႕သာလင မလရရငးစြျဖစသည။

အဖြ႕ဝငအမားစမာ ေယာကားမားျဖစၾကသည။ ေကးရြာ ၅ဝရ အဖြ႕၁၇၈ဖြ႕အနက ၁၆၇ဖြ႕၏ အဖြ႕ဝငအငအား မားက KII ေဆာငရြကစဥအတြငး လကခရရခသည။ ယငးအဖြ႕မား၏ စစေပါငးအဖြ႕ဝင ၁၁၃၉၁ အနက ၇၄၄ဝဥး မာ ေယာကားမားျဖစၾကၿပး (၆၅%) ၃၉၅၁ဥးမာ မနးမမား (၃၅%)ျဖစၾကသည။

LIFT IP က ေထာကပသလား အမးသားအဖြ႕ဝငစစေပါငး

အမးသမးအဖြ႕ဝငစစေပါငး

ပမးမအမးသားအဖြ႕ဝင ပမးမ

အမးသမးအဖြ႕ဝင

မေထာကပ႔ပါ ၂၇၅ဝ ၁၈၁၆ ၄ဝ ၂၉

ေထာကပ႔သည ၄၆၆၅ ၂၁၁ဝ ၄၈ ၂၃

စစေပါငး ၇၄၄ဝ ၃၉၅၁ ၄၅ ၂၅

LIFT အေထာကအပခအဖြ႕မားတြင အမးသမးကယစားျပမႈမာ ၃၁%ရၿပး အျခားအဖြ႕မားတြင ၄ဝ%ရသည။

ေကးရြာ၅ဝအနက ၁၈ရြာတြင LIFT၏လပေဖာကငဖကမားက စမခကအေကာငအထညေဖာၿပးျဖစ၍ လပငနး ဆကလကေဆာငရြကေနျခငး

မရေတာပါ။

အေသးစားေငြေၾကးအပစမားစစေပါငး အေသးစားေငြေၾကးအပစ ၃၆စႏင FGDမား ကငးပခသည။ ယငးတ႔မာ ေကးရြာ၃ဝမျဖစသည။ ရြာ၄ရြာတြင တစသငးထကပေသာ ေကးရြာစ/ေခးအသငးမားႏင FGDကငးပခရၿပး ယငးတ႔က လပေဖာကငဖက တစဖြ႕တညးက ထေထာငထားသညမာ မတသားဖြယျဖစသည။22

အေသးစားေငြေၾကးလပငနး(MF) အားလးက လပေဖာကငဖကတစဥးတညးမ ထေထာငထားျခငးျဖစသည။ ဤ MF အဖြ႕မားမာ စမခက၁၂ခမ ျဖစသည။ ေကးရြာ၃ဝအနက ၁၂ရြာတြင ကငးပခေသာ FGDမားမာ PACT စမခက ေအာကရ အဖြ႕မားႏင ျဖစသည။ ကန၁၈ရြာရ FGDကငးပခေသာ အဖြ႕မားမာ ေအာကပါလပေဖာကငဖကမားႏင သကဆငေနသည - UNDP/ Save the Children (SC), WHH/GRET, Proximity Designs, Action Aid (AA), Thadar, Mercy Corps, LEAD, HelpAge, DPDO.

PACT၏အဖြ႕မားမာ အဖြ႕အစညးဆနၿပး ကနအဖြ႕မားမာ ကယထကယထအပစမား သ႔မဟတ စ/ေခးအပစမား ျဖစၾကၿပး ေကးရြာအဆငက တာဝနခကာ စမခန႔ခြေနၿပး အသငးဝငျဖစမႈ၊ စညးမဥးမား၊ ေငြေခးစညးကမးခက မားႏင ပတသက၍ ေျပာငးလြယျပငလြယရၾကသည။

21 စစတမးေကာက ကနထ႐ကတာ၏ လပငနးသမး အစရငခစာမ တြကခကသည။ ေနာကဆကတြ (၂)22 တစရြာတြင စ/ေခးသးဖြ႕ႏင ေတြ႕ဆခသည။ ထရြာတြင LIFT လပေဖာကငဖကက ထေထာငထားေသာ အျခားအဖြ႕အစညးမားမရေတာေသာေၾကာင စစတမးအဖြ႕သည FGDမားက တစရြာလင သးႀကမထ တးျမငခရသည။

ေတြ႔ရခကမား

18

18

PACTအေသးစားေငြေခးအဖြ႔မားအဖြ႕တညေထာငျခငး၊ အသငးဝငျဖစျခငး၊ လပငနးေဆာငရြကျခငးတ႔ႏငစပလဥးေသာ စညးမဥးစညးကမး အမးမးက FGDမားတြင တငျပခၾကသည။23 PACT၏ အဖြ႕မားတြင အမးသမးမားက အသက ၆ဝေအာကမားကသာ ဝငခြငျပသည။ အဖြ႕မားသည ဆငးရေသာ အမးသမးမားအတြကဟ ဆေသာလညး အတနသငခမးသာသမားကပါ ဝငခြငျပထားေၾကာငး ေထာကျပၾကသည။ အမားစကမ အဖြ႕ဝငခြငမာ ပြငလငးမတ သညဟ တငျပၾကသည။ “လမးေပါငးစ၊ ဘာသာေပါငးစ၊ ဆငးရခမးသာမေရြး၊ ဘယအမးသမးကမဆ ဝငခြငျပတယ”။ သ႔ေသာလညး တစေယာကကမ ဤသ႔ေျပာျပသည။ “ျပနမဆပႏငတသေတြက ေပးမဝငေတာ ဒါ မမတဘးလ႔ထငတယ။”

အဖြ႕ေခါငးေဆာငမား၊ တာဝနခမားက ေရြးခယရာတြငမ မတသညဟ အဖြ႕အားလးက ယဆၾကသည။ ေခါငးေဆာငႏင တာဝနခမားကမ အဖြ႕ဝငမားက ေရြးခယၾကသည။

အဖြ႕အမားစတြင အဖြ႕ဝငမားတးတကေနသည။ ထ႔ေၾကာင အမးသမး၅ဥးပါ PACTအပစမားက ထပမဖြ႕ေပးရန လအပသည။

လပေဖာကငဖကစမခကမားၿပးဆးေသာအခါ ရရမညဟ ေမာလငထားေသာ ေအာငျမငမႈႏငပတသက၍ အမးမးတငျပၾကသည။ FGD၃ခတြင ယငးတ႔၏ ကယပင စ/ေခးအသငးမားက ထေထာငလေၾကာငး ေထာကျပခသည။ အျခားသမားကမ အသကေမြးမႈေကာငးေကာငး ရရရနသာ ေမာလငၾကသည။ (FGD ၆ခတြင) သ႔ေသာ ေခးေငြမာ စးပြားေရးလပငနးတစခ ထေထာငရန မလေလာကေၾကာငး တစဥးက တငျပသည။ တစဥးကမ ”အတးႏႈနးေလာၿပး ထတေခးေငြတးဖ႔” ေမာလငေနသည။

PACTအဖြ႕မားထေထာငၿပးေနာကပငး အေျပာငးအလမားက ေမးျမနးေသာအခါ အဖြ႕သည လပငနးက မေျပာငးလေၾကာငး ေျပာၾကသည။ သ႔ေသာ တစဥးကမ ”အရငကဆ အဖြ႕က ဝကေမြးဖ႔က တကတြနးတယ။ ခေတာ ၾကက၊ ဘ၊ ကၽြ၊ ႏြားေတြကပါ ေပးေမြးတယ”ဟ ဆသည။

PACTအဖြ႕မား၏ သကေရာကမႈႏငပတသက၍ေျဖၾကားခကမားမာ အတးႏႈနးနညးနညးႏင ေခးေငြမား ရရေၾကာငး အထးသျဖင စကပးေရးအတြကျဖစေၾကာငး သရသည။ စတဝငစားဖြယေကာငးေသာ အေျဖအခ႕က မတတမးတငခသည

• အဖြ႕ဝငေတြက စကပးေရးလပငနးမာ ပရငးႏးလာႏငတယ။• တရစၧာနေမြးျမဖ႔ ေငြရငးႏးလာႏငေတာ ဆငးရသားေတြလညး လေနမႈပျမငလာတာေပါ။ အရငတနးကဆ ဒလမလပႏငဘး။ ေခးေငြတ႔

ေထာကပေငြတ႔မ မရၾကတာ။• ေငြေခးတအစအစဥက အသးအဝငဆးပ၊ အတးႏႈနးက နညးတယေလ။ ရြာသားေတြက ရြာထမာေခးရင အတးႏႈနးက ၁ဝ%ကေန

၁၂%အထရတယ။• ကယဝနေဆာငေတြက ႐း႐းေမြးရင ေခးေငြ ၃ဝဝဝဝရတယ။ ေဆး႐မာေမြးရင ၅ဝဝဝဝ၊ ဗကခြေမြးရင ေတာ ၁ဝဝဝဝဝထရတယ။

ရပရြာကေတာ ခထသကေရာကမႈ မရေသးပါဘး။

ရပရြာသ႔ သကေရာကမႈမာ အကန႔အသတျဖငသာရေၾကာငး FGDအမားတြင ၾကားသခရသည။ သ႔ေသာ ရပရြာ အတြငး ေငြလညပတစးဆငးမႈ ပမားလာေသာေၾကာင အကးေကးဇးအသငအတငရေၾကာငး အခ႕က တငျပခသည။ အဖြ႕ဝငမားသည ဘရားပြေတာစရတပ၍ ထညဝငလာ ႏငေၾကာငး တစဥးကတငျပသည။ ရြာတစရြာတြငမ ေနာကကဒဏေၾကးမားက ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးႏင လမႈေရးတ႔တြင သးစြၾကေၾကာငး သရရသည။

တကေရာကေဆြးေႏြးသမားက ယငးတ႔၏ PACT အဖြ႕မားသည ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးအတြက နညးလမးတစခမဟတ ေၾကာငး ေျပာၾကသည။ ထ႔ျပင PACTအဖြ႕မားသည အေရးအႀကးဆးေသာအဖြ႕မားဟ မယဆေၾကာငးကလညး ေျပာျပသည။

အကးေကးဇးျဖန႔ေဝမႈႏငပတသက၍ ေမးေသာအခါ PACT အဖြ႕ဝငမားသာ အမားဆးရၾကေၾကာငး ေျဖၾကသညမာ အၾသစရာမဟတေပ။ ယငးတ႔မာ အပစအဖြ႕ဝငအမးသမးမားျဖစၾကသည။ အဖြ႕ဝငအားလး အကးအျမတ ရရၾကေၾကာငး အခ႕ကေျပာဆေသာလညး ယငးအဆက အခ႕က သေဘာမတၾကေပ

• ပထမေတာ လ၂ေယာက ေယာက ေခးေငြရၾကတယ။ လယသမားေတြကေတာ အကးအရဆးေပါ။ လယသမားမဟတတ အလပအကငေလးေတြလပတသေတြကေတာ အနညးဆးေပါ။

ဆလသညမာ PACT အဖြ႕မား၏ အကးေကးဇးရျခငးသည အဖြ႕ဝငျဖစျခငး၊ ေခးေငြရရျခငးႏငသာမက ေခးငား သတ႔တြင စးပြားေရး အခြငအလမးရမရႏငလညး သကဆငေနေၾကာငးပင ျဖစသည။ ေျမပငသမားက စကပးေရး တြင ရငးႏးျမပႏႏငၾကသည။ ေျမမယာမ မားမာ စြန႔စားရမႈနညးပါးေသာ/မရေသာ စးပြားေရးအခြငအလမးက ရာရန ပခကခသည။

PACT အဖြ႕မားတြင ဝငးႀကးခပတာဝနခရျခငးကမ လတငးကသေဘာကၾကသည မဟတေပ။• အဖြ႕စညးကမးက မတရားဘး။ တစေယာကက မဆပတာန႔ ကနတသေတြက သ႔အတြက ဝငးေပးၾကရတယ။

ဤသ႔ေျဖၾကားခကမား ႏစခသးခေတြ႕ခရသည။ အခ႕က ဤစနစက အေကာငးျမငၾကသည• ၂ပတတစႀကမေပးရတအတးက တစေယာကက မေပးႏငရင ကနတသေတြက သ႔အတြကေပးေပး ၾကတယ။ ဒါေပမယ ေနာကေတာ

ဒလက ကနတသေတြက ျပနေပးတာေပါ။

FGDတငးတြင အဖြ႕၏အားသာခကအေၾကာငးက ေမးခသည။ အဓကအားသာခကမာ အဖြ႕ဝငအခငးခငး စညးလးၾကျခငးပငျဖစေၾကာငး အခ႕ကေျဖၾကသည

• အဖြ႕ဝငေတြက အဖြ႕ေခါငးေဆာငေတြစကားက နားေထာငၾကတယ။ ေပးစရာရရငလညး တတကက ေပးၾကတယ။ အစညးအေဝးေတြကလညး မပကမကြက တကၾကတယ။ စညးလးၾကတယ။ ကတတည ၾကတယ။ လပငနးက တကယၿပးစးေအာင ဝငးလပၾကတယ။

23 FGDသ႔ တကေရာကသမားက တငျပေသာ စညးမဥးမားကသာ ေဖာျပမညျဖစၿပး ယငးတ႔သည PACTက ေပးေသာစညးမဥးမား၊ လမးညႊနခကမားက ထငဟပခငမ ထငဟပမည။

ေတြ႕ရခကမား

19

စနေခၚမႈမားႏငစပလဥး၍ ေခးေငြမားႏငပတသက၍သာရေၾကာငး၊ အဖြ႕ႏငပတသက၍မရေၾကာငး၊ ယငးတ႔တြင ေခးေငြနညးပါးေၾကာငးလညး ပါဝငသည

• အခကအခကေတာ ေငြပ၊ ကယလခငသေလာက မေခးႏငဘးေလ။

လပငနးႀကးႀကးလပလ၍ ေခးေငြမားမားလခငေၾကာငး အခ႕ကေျပာျပၾကသည။

ျပနဆပရနအခကအခရေၾကာငးကလညး အေျပာမားသည။

• အဖြ႕ဝငေတြက ေခးေငြေတြကျပနၿပး မရငးႏးဘးဆရင ေနာကေနာင ျပနဆပတအခါမာ ဒကၡေရာက ေတာတာပ။ • ေခးေငြႏစမးလး (စးပြားေရးေရာ၊ လမႈေရး)က ယရင ျပနမဆပႏငေတာဘး။• ျပနမဆပႏငေတာ သမားဆကေခးၿပး ဆပလကရတယ။• အဖြ႕ဝငတစေယာကကေတာ ေငြမေခးဘး။ သက ျပနမဆပႏငမာက ေၾကာကလ႔ေလ။ ႏစပတတစႀကမ အတးမေပးႏငဘး။ သက

ကနသညလညး မဟတဘးေလ။ သ႔ဘာသာသရာစားေနရတာ။• ျပနာကေတာ ၂ပတတစႀကမအတးေပးရတာပ၊ တစလတစႀကမထ တးေပးသငတယ။

ဖြ႕စညးေရးဆငရာအခကအခက တငျပသမာ တစဥးတညးသာရသည_ အဓကအခကအခကေတာ ၅ဥးအပစေတြ ဖြ႕ရတာပါပ။

လြနခေသာ၁၂လအတြငး အစညးအေဝးကငးပႏငမႈႏင ပတသက၍ ေမးျမနးေသာအခါ အစညးအေဝးမား ပမနကငးပေၾကာငး တစဥးကေျဖၾကားသည_ ႏစပတတစႀကမကငးပတယ။ အၾကမးဖငး၂၅ႀကမေပါ။ PACTလာမ ေခၚတာေလ။ ကယဘာသာကယေတာ မေခၚဘး။ ဤအစညးအေဝးမားမာ ေခးေငြျပနဆပေရး ႏငပတသက၍ အဓကေခၚယျခငးျဖစသည။

မတတမးမတရာထနးသမးျခငးႏငပတသက၍ - အဖြ႕ဥကဌ၊ အတြငးေရးမးတ႔က အဖြ႕ဝငမတတမး၊ ေငြစာရငး မတတမးေတြက သမးထားတယ။ ဤမတတမးမားက အဖြ႕ဝငအခငးခငးကသာ အသေပးၿပး ရပရြာသ႔ အသေပးျခငးမရေပ။ သ႔ေသာလညး အဖြ႕ဝငအခငးခငးကပင အသေပးျခငးမရေၾကာငး တစဥးက ေျဖၾကားသည

• အဖြ႕ဝငေတြက စာရငးေတြကမသဘး။ ဘယသမလညး မသခငၾကဘး။ အဖြ႕ဝငေတြက ကယေငြစာရငးကယ ထားရမယ။ ေငြျပနဆပတအခါတငး ယသြားရမယ။

စညးမဥးစညးကမးႏငပတသက၍ အဖြ႕ဝငတငးသ႔ ေမးျမနးခသည။ ကၽြနေတာတ႔မာ မရဘး။ ဒါေပမယ PACTမာေတာရတယ။ တစဥးကေျဖၾကားသညမာ_ အစညးအေဝးေနာကကလ႔မရဘး။ ေနာကကရင ဒဏ႐ကမယ။ အဖြ႕ဝငတစေယာကက အေၾကြး (အတး) မဆပႏငလင အားလးက သ႔အစား ဆပေပးရတယ။ ၂၅ေယာက မာ၁ေယာက အစညးအေဝးမတကရင ေခးေငြ(အသစ)ထတမေပးဘး။

အျခားသမားက ဤသ႔ထြကဆၾကသည: • စညးမဥးစညးကမးေတြက အဖြ႕ဝငအားလးကေျပာျပထားတယ။ သတ႔က သေဘာတလကခထားၾကတယ။• စညးမဥးစညးကမးေတြက PACTက ခေပးတာေလ။ အဖြ႕ဝငေတြက လကနာရမာေပါ။

PACTက အဖြ႕ဝငမားက ပမနသငတနးေပးေၾကာငး FGDတငးတြင ထြကဆခၾကသည • အဖြ႕ဝငတငးက သငတနးတတေပးတယ။ ကယစးပြားေရးမာ ကယပကဆေတြက ဘယကရငးႏးျမပႏရမယ။ ဘယလရငႏးျမပႏရင

အကးရမယဆတာေတြက ပညာေပးတယ။• ဟတတယ - စးပြားေရးဘယလလပရမလလ႔ သငတနးေပးတယ။ သငတနးစာအပေလးေတြေပးတယ။ ဒါေပမယ မမတမေတာဘး။• အဖြ႕ဝငခငတသေတြက သငတနး ၅ရကတကၿပးမ ဝငရမယ။• သငတနးက ေငြစေငြေခးအေၾကာငးက အဖြ႕ဝငေတြကပ သငေပးတာေလ။ စာရငးကငတာတ႔၊ ေခးေငြ စမတာတ႔ကေတာ အဖြ႕ဝငေတြ

ကေရာ ေခါငးေဆာငေတြကပါ သငတနးေပးမထားဘး။ စကပးေရးႏင ပတသကလ႔ နညးပညာသငတနးေတြေပးတာလညး မရဘး။

သငတနး၏ထေရာကမႈႏငပတသက၍• ထေရာကမႈကေတာ ကယဘာစးပြားေရးလပေနတယဆတအေပၚမာ မတညတယ။• သငတနးေတြက ထေရာကပါတယ။ ဘာလ႔လဆေတာ အဖြ႕ဝငေတြက လမးညႊနခကေတြက လကနာရမနးသလာတယ။

ေခးေငြေတြက အကးရရသးတတေအာင လႈ႕ေဆာေပးတယ။• ဟတက။ အကးရပါတယ။ ရြာသားေတြက အတးႏႈနးတ႔ အတးေပးရမယအခနတ႔၊ ေခးေငြျပနဆပရမယ အခနတ႔က သရတယေလ။• သငတနးက ထေရာကပါတယ။ ဘာလ႔လဆေတာ ပကဆက ဘယလစရမယ။ ဘယလ အကးရရ သးရမယဆတာ သလာရတယ။• ေငြစတအကင ရလာတာေပါ။

သငတနးထပေပးရနလမလ ေမးျမနးေသာအခါ အမားစႀကးက ယငးတ႔၏အဖြ႔က သငတနးေပးရနလေၾကာငး ေျဖၾကားၾကသည။ သ႔ေသာ ယငးတ႔လခငေသာ သငတနးအမးအစားမာ စးပြားေရးႏငဆငေသာ သငတနး အမးအစား ျဖစသည_

• အသကေမြးမႈသငတနးေတြလအပတယ။ စကခပတာတ႔၊ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးတ႔၊ သားဖြား သငတနးတ႔ေပါ။• ဟတတယ။ စကခပတာ၊ မန႔လပတာမးလ လပငနးသငတနးေတြ လခငတယ။• စကပးေရးသငတနးတ႔၊ ေျမၾသဇာသးစြနညးတ႔၊ ပးသတေဆးသးစြနညးသငတနးတ႔က ေပးရမယ။• စာရငးကငသငတနး၊ အေထြေထြသငတနးေတြလတယ။

စမခကၿပးဆးသြားခနတြင PACTထမအေထာကအပ ထပမေတာငးခယရနမလြ၍ မညသ႔ထမ သငတနးထပေပးရန ေတာငးဆရမညက အဖြ႕ဝင အမားစက မသၾကေပ။

20

20

PACTႏင အဖြ႕ေခါငးေဆာငမားသည အဖြ႕ဝငမား၏ ရငးႏးျမပႏမႈမားက ေစာငၾကညေနၾကေၾကာငး အမားစက ေျဖၾကားသည• ဟတတယ။ လပငနးတးတကမႈက စစေဆးပါတယ။ သတ႔ ေခးေငြေလာကထားရာမာ ပါတအတငး တရစာၧနေတြ ဝယမဝယကလညး

စစေဆးပါတယ။• သတ႔ေျပာထားသလ ေမြးမေမြးက PACTဝနထမးေတြက လတငးက စစေဆးတယ။• ဟတက။ အပစေခါငးေဆာငတငးက အဖြ႕ဝငေတြတးတကမႈရမရက စစေဆးရတယ။

သ႔ေသာ အဖြ႕ဝငမား၏ တးတကမႈလပငနးအေျခအေနက အဖြ႕ကမစစေဆးေၾကာငး ထြကဆခကတစခလညး ရခသည။ ထ႔ျပင ေငြေခးသမားသည ေခးေငြမားက စမခကအတငး အၿမမသးစြေၾကာငးကလညး အျခား ေဆြးေႏြးပြမားတြင သရခရသည။

ေခးေငြလပထးလပနညးႏငပတသက၍ PACTေခးေငြမားတြင ေငြမေခးမ ေငြႀကစရနမလအပေပ• ပကဆေခးၿပး ျပနဆပလကတာပ၊ PACTက မေခးခင အရငႀကစဖ႔ မလဘး။• ပညာေရးတ႔၊ ေရလအမသာတ႔၊ ကနးမာေရးတ႔၊ လယသမားတ႔အတြက ေငြေခးတယ။ အရငႀကစစရာ မလဘး။ အေပါငတငစရာလညး

မလဘး။ လကမတေလးတစခကပ လတယ။• အသငးဝငေၾကးက ၁ဝဝပါ၊ ေငြတစသနးေခးဖ႔ ေငြတစေထာငစဖ႔ လတယ။ ဒစေငြေတြက အသငးဝင ကြယလြနသြားရင

သဘာဝေဘးအႏရာယႏငေတြ႕ႀကရင ေထာကပတယ။• အာမခတ႔ ဘာတ႔ တငဖ႔မလဘး။ ၁%ပ စဖ႔လတယ။• ေခးေငြက တစႏစအတြငးမာ ႏစပတတစႀကမျပနဆပရမယ။ ေခးေငြ ၆မးရတယ။ သာမနေခးေငြ၊ အေသးစားေခးေငြ၊ စကပးေရး၊

ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လသးပစၥညး၊ TVတ႔ဘာတ႔ေပါ ေခးေငြဆၿပး ရတယ။ ဒါေပမယ လတငး ၆မးလး ေခးခြငမရပါဘး။ လတစေယာကမာ ၂မးပ ေခးခြငရတယ။

• ႐း႐းေခးေငြျပနဆပၿပးမ စကပးေရးေခးေငြေခးလ႔ရတယ။ • အသငးဝငအသစေတြက ပထမႏစမာ စကပးေရးေခးေငြ ေခးလ႔မရဘး။• ပထမအႀကမစကပးေရးေခးေငြက အမားဆး ၃သနးပ၊ ဒတယအႀကမဆရငေတာ ၅သနးေပါ။ ဒါေပမယ ဒလေခးရေအာင

လယေတြအမားႀကးစကဖ႔လတယ။ လယတစဧကစကမ ေခးေငြတစသနးပ ရတယ။ အေသးစားေခးေငြက စစခငးတနးကေတာ အမားဆး ၃သနးပေခးႏငတယ။ ေနာက ၅သနး၊ ၁ဝသနး၊ ၁၅သနးထ ေခးႏငၿပ၊ တစလအတးႏႈနးက တစလက ၁.၂%ပရတယ။ ၁ဝသနးန႔အထက ေခးရငေတာ အဖြ႕အျပငက လႏစေယာကက အာမခဖ႔လတယ။

• အဖြ႕ဝင ဘယသမဆ ေခးႏငတယ။ စကပးေရးေခးေငြကေတာ ၁၁သနးကေန ၅သနးထရတယ။ အတးႏႈနးကေတာ ၃%ပ။ အတးေတြက ၁၂ရစေပးၿပးရင မရငးေခးေငြက ျပနဆပရမယ။

PACTစမခကမားေအာကတြင စကပးေရးေခးေငြမာ အတးႏႈနးအမးမး (တစလ ၁.၂%၊ ၂%၊ ၂.၅%၊ ၃%)ရေန ေၾကာငးေတြ႕ရရသညမာ စတဝငစားဖြယျဖစသည။

ေငြေခးျခငးဆငရာစညးကမးခကမားမာ ေယဘယအားျဖင ေျပာငးလြယျပငလြယမႈမရေပ။ ယငးတ႔က PACTက ခမတထားျခငးျဖစသည။ ေငြဘယလေခးရမလဆတာကေတာ ေလာမေပးဘး။ အတးက အခနမဆပရငဆပ၊ မဆပရငဒဏ႐ကမယ။

အရငရရခေသာ ေခးေငြႏင PACTေခးေငြတ႔က ႏႈငးယဥခငးေသာအခါ အဖြ႕ဝငမားက အတးႏႈနးသကသာေၾကာငး ခကခငးပင ေျဖဆၾကသည။ သ႔ေသာ အျခားအခကအလကမားလညးရေနေသးသည

• ရြာထက အျခားေငြေခးတသေတြန႔စာရင PACTအတးႏႈနးက နညးတယ။• ေငြေခးတသေတြဆက အတးႏႈနးကမမနဘး။ အတကအကရတယ။• အရငကေခးခတ အျပငေငြေခးသမားေတြန႔စာရင PACTအတးႏႈနးက အမားႀကးနညးတယ။ ဒါေပမယ

ဆပမယလ႔သေဘာတထားတအခနမာ မဆပႏငရင ေနာကမဆပရငလညးရတယ။ PACT န႔ကေတာ တတကက ျပနဆပရမယ။• အရငကဆ အျပငကလေတြဆက ေခးရတယ။ အတးႏႈနးကေတာ ၈%က ၁ဝ%ထ ရတယ။ ဒါေပမယ အဖြ႕လမာ

၂ပတတစႀကမေခးတေန႔မာ အထအကျပနေပးစရာမလဘး။ ေငြလကခတအခါ ျပနေပးတအခါ မာလညး လကမတထးစရာမလဘး။ ဒါေပမယ ပစၥညးေတြက အေပါငတငထားရတယ။ ဒအဖြ႕မာေတာ ဒါမးလပဖ႔ မလဘး။

• အရငကဆ မရဆငးရသားေတြက ေငြေခးဖ႔မလြယဘး။ ဒါေပမယ ဒအဖြ႕မာေတာ စညးကမးလကနာႏငရင ဆငးရသားေတြလညး ေငြေခးလ႔ရတယ။

• အဖြ႕က ေခးႏငတေငြက သတမတထားတယ။ အျပငမာဆရငေတာ လသေလာက သြားေခးလ႔ ရတယ။• အျပငေငြေခးတသေတြက မဆပႏငရင အတငးေတာငးမယ။ အမကသမးသြားမယ၊ အဖြ႕မာေတာ ဒါမး မလပဘး။

အဖြ႕ဝငမားက PACTေခးေငြမားသည သကဆငရာအမေထာငစသ႔ အကးထးမထး ေမးျမနးရာတြင အခ႕ေျဖၾကားခကမားမာ အလြနအားရဖြယျဖစသည

• ေခးေငြက တစလးတစခတညး ျပနဆပဖ႔မလေတာဘး။ အရစကခြဆပလ႔ရတယ။ အရငတနးကဆ အေၾကြးန႔ပေနတာ အခေတာ မဟတေတာဘး။

• တစႏစထကတစႏစ ထးျခားလာတယ။ အခဆ အခငးခငးစတခယၾကညလာၾကတယ။• အေၾကြးေတြေလာသြားေတာ လေတြလညး အလပက အကးအျမတရလာတာေပါ။ ဒေတာ ေခးေငြေတြက

အခနမျပနဆပလာႏငတာေပါ။• အသကေမြးမႈ ပေကာငးလာတယ။ (မတခက - ဤသ႔ ေျဖၾကားသ အမားအျပားရသည။)• အဖြ႕ဝငေတြက ေငြစလာႏငေတာ အမေတြဘာေတြ ျပငႏငတာေပါ။

PACTေခးေငြရရျခငးသည အခ႕အမေထာငစမားတြင ျပနာရမရကလညးေကာငး အေၾကြးတးလာသလား၊ ေလာလာသလားကလညးေကာငး အဖြ႕ဝငမားက ေမးျမနးခသည။ အမားစက ျပနာမရေၾကာငး အေၾကြးေလာ လာေၾကာငး ေျဖၾကားခၾကသည

• အေၾကြးကေလာလာတယ။ အရငကလ အတးႀကးႀကးန႔ အျပငကေငြမေခးရေတာဘးေလ။• အတးႏႈနးနညးေတာ အေၾကြးေလာလာတာေပါ။ အဒါကလညး ဝငးႀကးခပေငြေခးအပစရ႕ သေဘာေၾကာငေပါ။

21

သ႔ေသာ လတငး ဤသ႔မထငျမငၾကပါ။ ေငြမားမားေခးရနလအပေသာ အမေထာငစမားသည PACTေခးေငြ သကသကက အားမကးႏငပါ• အေၾကြးက နညးနညးပ ေလာပါတယ။ ေခးေငြက မေလာကေတာ တျခားက ေခးရေတာ အတးႏႈနး မားတာေပါ။

အသငးဝငဥးေရႏင ေခးေငြတးပြားေနေၾကာငး PACTအပစဝငတငးက ထြကဆၾကသည - လေတြက ဒအဖြ႕က ပပစတဝငစားလာၾကတယ။ ေခးေငြေတြေၾကာင လေတြအကးရလာတာက ေတြ႕လာလ႔ေပါ။24

ေကးရြာရ လမႈအရငးအႏးႏင ေဒသခအာဏာပငအဖြ႔က LIFT၏အဖြ႕မားက မညသ႔ ၾသဇာ သကေရာကမႈရေၾကာငး FGDတငးတြင ေမးျမနးခသည။ ေယဘယအားျဖင အဖြ႕သည ၾသဇာသကေရာက မႈမရေၾကာငး အဖြ႕ဝငမားက ေျဖၾကားခၾကသည။ PACTအဖြ႕မားသည အဖြ႕ဝငမားသ႔ ေငြထတေခးရနႏင ျပနလညေပးဆပရနသကသကကသာ အာ႐စကသည။ ဤအဖြ႕မားသည ေကးရြာ၏ အာဏာပငအဖြ႕အစညးက ေသာလညးေကာငး ဆးျဖတခက ခမတပက ေသာလညးေကာငး မေျပာငးလႏငခေပ။

• ေကးရြာေခါငးေဆာငေတြက အဖြ႕ဝငေတြမဟတဘးေလ။ အျခားအဖြ႕ေတြ အစးရ႐းေတြန႔ ပမန အဆကအသြယရပါတယ။ ဘာမထးထးျခားျခား မျဖစပါဘး။

• လကရေကးရြာေခါငးေဆာငေတြက ခမးသာၿပး အသက ၆ဝ ေကာၿပေလ။ ဒေတာ အဖြ႕က မဝငႏငဘးေပါ။• ေငြေခးတသေတြကေတာ ေခးတသန႔ စးပြားေရးအေျခအေနကၾကညၿပးမ ေခးတာေပါ။ ဒါေပမယ PACT ကေတာ

ဆငးရသားေတြလညး ေခးတာပ။• အဖြ႕က ေကးရြာေပၚမာေရာ အငအားအေဆာကအအေပၚမာေရာ ၾသဇာ မရပါဘး။ • အဖြ႕က ရပေရးရြာေရးမာေရာ ေကးရြာအပစ၊ အပခပေရးမးတ႔၊ ေကးရြာလႀကးတ႔၊ ရာအမမး၊ ဆယအမမးတ႔ကေရာ ၾသဇာမရပါဘး။

အေသးစားေငြေၾကး အဖြ႔မား၏ စြမးေဆာငရညႏင ေရရညတညတႏငမႈအဖြ႕၏ေရရညတညတႏငမႈႏငပတသက၍ အဖြ႕ဝငမားက ေမးခြနးအမားအျပားေမးခသည။ ခငမာေသာ အဖြ႕ အစညးတစရပျဖစေအာင ယငးတ႔၏အဖြ႕က ပမဖြ႕ၿဖးတးတကေအာင လပရနလမလ ပထမဥးစြာ ေမးျမနးခသည။ အေျဖအမးမးကရရခၿပး အမားစက ရနပေငြ ပရရရနႏင အဖြ႕ဝငမားညညြတမႈ ပမရရရန လအပေၾကာငးကသာ ေျဖၾကားခၾကသည။ ပ၍ စတဝငစားဖြယေကာငးေသာအေျဖမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစၾကသည

• အဖြ႕မာဝငခငတ ရြာသားတငးက ဝငခြငျပသငတယ။• လညပတဖ႔ ေငြတ႔ ေခါငးေဆာငမႈသငတနးတ႔ လတယ။• ေငြလညးပလတယ။ ပၿပးညဖ႔လညးလတယ။ ပၿပးလပႏငဖ႔ အဖြ႕ဝငေတြလညး ပလတယ။ လပငနးကၽြမးကငမႈလညး ပလတယ။• အဖြ႕ဝငေတြက စညးလးဖ႔လတယ။ ေခါငးေဆာငေတြကလညး ဘကမလကဖ႔လတယ။ ဒါမ အဖြ႕က ေတာငလာမယ။ • ျပနဆပဖ႔အခနပေပးဖ႔န႔ အတးႏႈနးေလာေပးဖ႔ လတယ။

အဖြ႕၏စြမးေဆာငရညက ဖြ႕ၿဖးေစရနအတြက အနာဂတစမခကမားႏငပတသက၍ ေမးျမနးရာတြင တစဥး တစေယာကမ ေျဖဆႏငျခငးမရပါ။ အကယ၍ ယငးတ႔တြင စမခကမားရပါက PACTထမ အေထာကအပမားက ေတာငးခရန လအပမညျဖစသည

• ခေလာေလာဆယေတာ ဘာစမခကမ မရေသးဘး။ အျခားအဖြ႕အစညးေတြကလညး ဘာအကအညမ ရထားတာမရဘး။• ခထေတာ ဘာစမခကမ လပမထားဘး။ ေသေသခာခာ သငေပးမသရရငေကာငးမယ။• အနာဂတအတြက ဘာစမခကမမရဘး။ ဒါေပမယ PACTက ဆကမေထာကပရငေတာ အေကာငးဆး ကယဘာသာကယ

ဆကလပသြားမယ။

အဖြ႕မား၏ေရရညတညတႏငမႈမာ စဥးစားစရာျဖစလာသည။ PACT၏အဖြ႕မားမာ စြမးေဆာငရည အနညးငယ သာရရန လအပသည။ စညးမဥးစညးကမးအားလးက PACTကေရးဆြထားၿပး ၂ပတတစႀကမ လာေရာကစစေဆး ေနသည။ ေငြေၾကးရရရနအတြက ေငြစေဆာငးရန မလေပ။ ဆငးရေသာအမးသမးမားက အေပါငမပါဘ ေငြပမေခး ငားႏငၿပး အေၾကာငးအမးမးျဖငလညး ေငြေခးငားႏငသည။ သ႔ေသာ PACT၏အကအည PACT၏အေထာကအပ ရပဆငးသြားပါက ဆကလကေဆာငရြကႏငစြမး မားစြာမရေၾကာငး ေပၚေပါကလာမညျဖစသည။

သငခနးစာေဖာထတခကအျခားရြာတစရြာတြင အလားတအဖြ႕က တညေထာငရမညဆပါက အသးျပႏငမညျဖစေသာ မညသညသငခနးစာ မားက ရရခပါသနညးဟ PACT အဖြ႕တ႔က ေနာကဆးတြင ေမးျမနးခသည။

• ဝငးႀကးခပစနစန႔ အေၾကြးဆပတာက တေယာကတညး ျပနဆပရတာထက ဝနထပဝနပး ေလာတယ။ စညးမဥးစညးကမးေတြရေတာ ေခးေငြေပးဆပတာလညး ပမနပဆေတာ စတမဆငးရရဘးေပါ။

• အဖြ႕ဝငေတြက ေခါငးေဆာငစကားက နာခသငတယ။ ေခါငးေဆာငကလညး အဖြ႕ဝငေတြန႔ ညႏႈငးသငတယ။ (ဤသ႔ေျဖၾကားသ အမားအျပားရသည)

• အဖြ႕ေခါငးေဆာငေတြက လပငနးေတြက မၾကာမၾကာ စစေဆးသငတယ။

အျခားအေသးစားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႔မားPACTကဖြ႕ထားျခငးမဟတေသာ အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕၁၈ဖြ႕အနက တစဖြ႕သာလင ရပရြာတြင နဂက တညးက ရချခငးျဖစၿပး၊ ကနအဖြ႕အားလးမာ လပေဖာကငဖကတ႔၏ စတကးစတသနးျဖင အေကာငအထည ေဖာချခငးျဖစသည။ ရပရြာ၏ဆငးရမြေတမႈက ေလာခရန အတြကျဖစသည။ ယငးအဖြ႕ႏစဖြ႕သည ဆငးရမြေတ ေသာ အမးသမးတ႔၏ အသကေမြးမႈက တးတကေစခေၾကာငးသရ၏။

PACTမတပါး အျခားလပေဖာကငဖကမားကေထာကပထားေသာ ရြာ၁၈ရြာမအဖြ႕မား၏ လပငနးပမာဏႏငသဘာဝမာ ကြျပားသည။ ေဆြးေႏြးပြတြင တကေရာကသမားက ယငးတ႔က ေအာကပါအတငး အပစခြခၾကသည။

24 ရလာေသာအတးက စေဆာငးကာ တးခ႕ေခးငားေပးေသာ ေကးရြာ စ/ေခးအဖြ႕မားကသ႔ PACTက လပငနးမေဆာငရြကပါ။ PACT ျမနမာသည ရနပေငြမားက ဗဟမကငထားေသာ မတပတငေငြေၾကးအဖြ႕ အစညးတစချဖစသည။

22

22

• လညပတရနပေငြ (၅ဖြ႕)• စ/ေခးအပစ (၄ဖြ႕)• လညပတရနပေငြ (ေမြးျမေရး) (၃ဖြ႕)• အေသးစားေငြေရးေၾကးေရးအဖြ႔ (၂ဖြ႔)ႏင႔• လညပတရနပေငြ (စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး) 25

ယငးတ႔၏လကေတြ႕လပငနးေဆာငရြကပမာ ေထြျပားသည။ အခ႕အဖြ႕မားတြင ေငြအရငစၿပးမ ေငြေခးခြငျပသည။ အခ႕မာ ထသ႔မဟတ• ေငြမေခးခင အေငြအရငစဖ႔ မလဘး။ ဝငးႀကးခပစနစပါ။• ဝငးႀကးခပေငြစစနစပါ။ အဖြ႕ဝငတစဥးမဆပႏငရင ကနအဖြ႕ဝငေတြက ဝငးၿပးဆပေပးရတယ။• မတညေငြမရဘး။ ေခးေငြက SCက လာတာေလ။ စေငြလညး မလဘး။ အေပါငလညးမလဘး။ ေငြေခးလ႔ရတယ။• SCဆက ေငြအေထာကအပယၿပး အဖြ႕ဝငေတြက ေငြေခးရာမာသးတယ။ အတးကေတာ ၂ပတတစႀကမ ျပနသြငးရတယ။

ေခးေငြအားလးကေတာ ေလးလျပညရင ျပနဆပရတယ။• အဖြ႕ဝငေတြက VDCဆက တစဥးခငး ေခးႏငတယ။ ေခးတလေတြဆကအတးက ေခါငးေဆာငေတြက သးလတစႀကမ စေကာကၿပး

VDCကတာဝနခၿပး ျပနသြငးရတယ။• အသငးသားတငး ၃ဝဝဝဝစ ေခးႏငတယ။ တစလက ၄ဝဝဝျပနဆပရတယ။ စေငြက ၂ဝဝဆေတာ စစေပါငး၄၂ဝဝေပါ။• အဖြ႕ဝငေတြက ေငြအရငစရတယ။ ၿပးမေခးေပးတာ။• လတငးပ အဖြ႕ဝငေတြက သးႏေခးေငြေတြ ၅ဝဝဝစ ထတေပးတယ။ အတး၅%ေပါ။ တခါတညးလညး မဆပရဘး။ အေပါငလညး

မတငရဘး။ အပစက လကမတထးဖ႔ပလတယ။

အဖြ႕ေခါငးေဆာငမားက တခါတရတြင ရပရြာတခလးကဝငး၍ေရြးေသာလညး၊ တခါတရတြင အဖြ႕ဝငမားကသာ ေရြးခယၾကသည။ ယငးမာ အဖြ႕၏အေနအထားကလက၍ျဖစသည

• တစအမေထာငက လတစေယာကတကရတယ။ တကၿပးေတာ အစညးအေဝးမာ ေကာမတကေရြးတယ။• ပထမေတာ လယနညးနညးပရတ ဆငးရတလယသမား၂ဝက အဖြ႕ဝငအျဖစေရြးတယ။ ၿပးေတာ လယသမားေရာ၊ လယလပသားေရာ

အမေထာင ၁၅ဝေလာက ရလာတယ။• အဖြ႕ဝငခငတ ရြာသားေတြက စၿပးေတာ အမားဆႏၵန႔ ေကာမတဝငေတြကေရြးတယ။• ေခါငးေဆာငေတြေရြးဖ႔ အစညးအေဝးေခၚတယ။ ၿပးေတာ ဘယေနရာ ဘယအလပေတြမာ လပဖးလလ႔ ေမးတယ။

အရညအခငးရတသေတြက အားလးသေဘာတညခကန႔ ေကာမတဝငအေနန႔ေရြးတယ။

တခါတရ ေကာမတဝငမားမာ ေယာကားမားသာျဖစၾကၿပး ဆငးရမြေတေသာအမးသမးမား အသကေမြးမႈ တးတက ေကာငးမြနေစရနအတြကရညရြယေသာ (UNDP/SC)တြငမ အမးသမးမားသာ ျဖစသည။

အဖြ႕ဝငမားသညလညး လပေဖာကငဖက၏ရညမနးခကအရ အမးမးရသည။ တခါတရ တရြာလးအဖြ႕ဝငျဖစႏင ေသာလညး အမားစမာ အခြငအေရးခ႕တေသာလအပစတခသ႔သာ ဝငခြငျပထားၾကသည။ မညသတ႔အား အကးခစားခြငေပးသညက အမးမးတငျပၾကသည

• ရပရြာတခလး• အမးသမးမား• ဆငးရႏြမးပါးတ အမးသမးေတြ• ဆငးရႏြမးပါးတ လယသမားေတြ(၂အပစ)• လယသမားေတြ၊ အေၾကာငးက ေခးေငြေတြက လယသမားမားေတြကပ ထတေပးတာေၾကာငပ• မသနစြမးပဂၢလေတြက ဥးစားေပးတယ• ဆငးရႏြမးပါးသေတြက ပထမဥးစားေပး၊ အဒေနာကမ မသနမစြမးသေတြ၊ သကႀကးရြယအေတြ၊ အမးသမးအမေထာငဥးစးေတြ• ဆငးရတ ပကလပသားေတြ• ဆငးရႏြမးပါးတလေတြ (၅ အပစ)• ပကလပသားေတြ• ဆငးရႏြမးပါးတသေတြန႔ ေျမမယာမေတြ• ေျမမယာမေတြ

ေဆြးေႏြးပြအမားစတြငပင အဖြ႕ဝငမားေရြးခယပမာ မတေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ သ႔ေသာ ႏစဥးကမ လးလး သေဘာတညသည မဟတေပ။ လတငးမဝငႏငပါ။ အေၾကာငးကေတာ VDCေတြက လဆငးရေတြကပ ေရြးတယ ဟေျပာသည။ ကနတဥးကမ LEAD က ၃၈ေယာကကပ အလပေပးႏငတယ၊ ကၽြနေတာတ႔မာ အလပလခငတ သေတြက ၅ဝ၊ ၆ဝ ေလာကရတယ။

အဖြ႕ဝငအမားစမာ ဆငးရႏြမးပါးသ၊ အခြငအေရးခ႕တသ၊ ေျမမယာမ အမေထာငစမားျဖစၾကသည။ စကပးေရး ေခးေငြမားကသာ အဓကထတေခးေပးေသာ PACTႏငမတဘ ဤအဖြ႕မားမာ စးပြားေရးေဆာငရြကခြင အခြငအလမးနညးပါးေသာ ေကးလကအမေထာငစမားက ပမေထာကပႏငရန ရညရြယသည။

အဖြ႕ဝငမားသညလညး လပေဖာကငဖက၏ရညမနးခကအရ အသငးသားဥးေရတးတကေနေသာ PACTအဖြ႕ မားႏငမတဘ ဤအဖြ႕မားတြင တခါတရ အသငးသားဥးေရ ကဆငးေနတတသည

• အဖြ႕စဖြ႕တနးက အသငးသား၁၅ေယာကရတယ။ တျခားမာ အလပသြားလပဖ႔ ၅ေယာကက ထြကသြားတယ။ ဒေတာ အစညးအေဝးကငးပဖ႔ေတာင အခနမေပးႏငေတာဘး။

• အသငးသား၄ေယာက ထြကသြားတယ။ သတ႔က ရနကနက တကသြားၾကတာ။ ေနာကထပ အသငးသား အသစလညး မရေသးဘး။• နဂအသငးသားအတငး ရမေနေတာဘး။• ပထမက အသငးသား၂၅ေယာကရတယ၊ ၄ေယာကထြကသြားၿပး အသစ၃ေယာကဝငလာတယ။ ေလာေလာဆယ အသငးသား

၂၄ေယာကရတယ။

25 FGDမတတမးတငးတြင ဤအခကကေဖာျပထားျခငးမရ။

23

• နဂအသငးသားတငးလညး မကနေတာဘး။• အသငးသားအသစလကခဖ႔ ညႊနၾကားခကမရဘး။• နဂအသငးသား ၅ဝမာ ၂၈ေယာကကနေသးတယ။• တခ႕ေတာ ထြကသြားၿပ။ နဂက အသငးသား ၅ဝ ရတယ။ ခေတာ ၂၅ေယာကပ ရေတာတယ။ ၂၄ေယာက ထြကသြားတာက

အသငးမာ စတမဝငစားလ႔ အစညးအေဝးမတကႏငၾကလ႔ပ။

ေဆြးေႏြးပြ၁၈ႀကမအနက ၆ႀကမတြင တကေရာကသတ႔က အသငးသားမား တးတကခေၾကာငး တငျပၾကသညက မတသားရနျဖစသည။

တကေရာကသတ႔က တငျပခေသာ ျပနာမားႏင စနေခၚမႈမားက အဖြ႕ဝငေလာရျခငးအေၾကာငးရငးက မးေမာငး ထးျပေနသည• ေခးေငြေတြက အကန႔အသတန႔ဆေတာ လခငသေလာက မရႏငဘး။• အေၾကြးေတြဆပတအခါမာ ျပနာရတယ။ တခ႕က အခနမျပနမဆပႏငဘး။• အေၾကြးျပနဆပရမယအခနက အသငးသားေတြအတြက ျပနာပ။• ေခးခငတသကမားၿပး ေငြကမေလာကဘး။ 26 • ေငြကမလေလာကေတာ ရငးႏးဖ႔မလြယဘး။• အေၾကြးမဆပႏငတာကမားလာေတာ ဝနထပဝနပးျဖစလာတယ။• အဖြ႕ဝငအခငးခငး ညႏႈငးမႈသပမရဘး။• ေငြေခးတာက စညးကမးစနစတက မရဘး။ ဘယသေတြ ရသငတယ။ ဘယေလာက ေခးႏငတယ။ စညးကမးေတြကဘာလဆတာ

ေသခာမရဘး။

PACTေငြေၾကးအဖြ႕မားနညးတ အျခားေငြေၾကးအဖြ႕မားတြငလညး အဖြ႕လပငနးမစတငမကႏင ႏႈငးယဥပါက အကးေကးဇးမားရေၾကာငး မတတမးတငႏငခသည

• ရြာထက အျခားေငြေခးတသေတြန႔မတဘး။ အတးႏႈနးလညးနညးတယ။ အေပါငလညးတငစရာမလဘး။• အဖြ႕ကအတးႏႈနးက အျပငကေငြေခးတသေတြထက ပေကာငးတယ။ အားလးက တနးတပ။ အေၾကြး ျပနမဆပႏငရင ပစၥညးေတြက

ျပနေရာငးစရာလညး မလဘး။ အျပငက ေငြေခးရငေတာ ဒါမးျဖစမာ ကနးေသပ။• ဆငးရတလေတြက ခမးသာတသေတြေလာက အျပငက ေငြမေခးႏငဘး။• ေရႊရရင မရတလထက ပၿပးေငြမားမားေခးႏငတယ။• အျပငကလဆက ေငြေခးၿပး ျပနမဆပႏငရင ရကဖမးမယ။• အဖြ႕မာေတာ မဆပႏငေသးရငလညး တစလအတြငး ျပနဆပမယဆၿပး လကမတထးထား႐ပ၊ အျပင ေငြေခးတလကေတာ

အမကလကၿပး ျပနာရာမယ။• အျပငေငြေခးသမားက ကယကမယရင ေငြမေခးဘး။ အဖြ႕မာလ ေငြေခးရဖ႔ မလြယဘး။

သ႔ေသာ ေငြေခးစားသတ႔ႏငယဥလင အားနညးခကမားရေၾကာငးက အခ႕ကတငျပခသည• အျပငမာဆရင ကယႀကကသလဆပလ႔ရတယ။ အဖြ႕မာကေတာ စညးကမးတငးၾကပထားတယ။• အျပငကလေတြဆက ေငြေခးရင ေရႊရရငေတာ အတးႏႈနးသကသာတယ။ အဒါက သးရာခငႏႈနးပ။ ဒအတးႏႈနးကေတာ

အေကာငးဆးပ။ ဒါေပမယ ေရႊရမ ရတာေနာ။• အျပငက ေငြေခးတသေတြန႔ဆ အဆငေျပသလ ဆပလ႔ရတယ။

ဤေခးေငြရငးျမစအသစသည သကဆငေသာအမေထာငစမားက ေျပာငးလေစသလားဟ ေမးျမနးေသာအခါ အေျဖမာ ႏစအပစကြေနသည။ အနညးငယမသာ ေျပာငးလသည။ သ႔မဟတ လးဝမေျပာငးလဟ ထငျမငၾကသ အမားပငရသည။ ယငးထက အနညးငယသာပေသာသတ႔ကမ ဆငးရသားမား အတးႏႈနးသကသကသာသာႏင ေငြေခးႏငေသာေၾကာင အဖြ႕ဝငအမေထာငစမား ေျပာငးလလာသညဟ ယၾကညၾကသည။ သ႔ေသာ အကးရမႈမာ အေရာကေႏးသညဟ ထငျမငၾကသည

• ဒ စ/ေခးအသငးက သပလညးအေၾကာငးမထးပါဘး။ အရငးအႏးက နညးတာကး။• ဒလမထငပါဘး။ ဒေခးေငြေလာကန႔ ဒအမေထာငစအေျခအေနက တးတကေအာင မလပႏငပါဘး။Yes – slowly.• ဟတတယ၊ ေႏးတယ။ အတးႏႈနးကနညးေတာ အေၾကြးေတြေလာလာတာေပါ (ဤသ႔ေျပာသ ၇ ဥးခန႔ရသည)• နညးနညးေတာ အေထာကအပရတာေပါ။ ဒါေပမယ သပမထးပါဘး။ ေခးေငြက နညးတာကး။• မဟတပါဘး၊ ေႏးတယ။• နညးနညးပထးတယ။ ဒပကဆန႔ ဝကတစေကာငေလာကတ႔၊ ၾကကတ႔ ဘာတ႔ဝယၿပး တျဖညးျဖညး ေမြးၿပး တကေစးန႔ျပနေရာငးေပါ။

ဒါေပမယ ၾကာတယ။• ဟငအငး၊ ျပနဆပတာေႏးတာန႔၊ ပကတာန႔၊ ေငြရငးက ရပသြားၿပး လပငနး ဆကမလပႏငေတာဘး။ • ဟငအငး၊ လပႏငတာက ေမြးျမေရးပရတာ။ ခထေတာ မထးေသးပါဘး။• ခထေတာ မယမယရရ မေအာငျမငေသးဘး။ ေရရညမာဆရငေတာ သကဆငရာအမေထာငစေတြက အေၾကာငးထးေအာင

လပႏငမာပါ။

အဖြ႕ဝငမားစက အတးႏႈနးနညးမႈေၾကာင အေၾကြးတငမႈေလာသြားၿပဟ လညးေကာငး၊ ေခးေငြအသစသည ျပနာအသစမားက ေခၚေဆာင မလာဟလညးေကာငး ရငးလငးစြာျမငေနၾကေသာလညး၊ အခ႕ေဆြးေႏြးသတ႔ ကမ အေၾကြးတငမႈမာမထးဟ ထငေနၾကဆျဖစသည။ ယငးသ႔ ျဖစရျခငးမာ ေကးရြာတြင စးပြားေရးအခြငအလမးမား မားမားမရေသာေၾကာငဟ တေယာကက ေထာကျပသည။ အျခားတေယာကကလညး မသားစမားမာ ဖားေရး နာေရးရပါက ျပငပမအတးႏႈနးႀကးႀကးႏင ေငြေခးေနရဆျဖစေၾကာငး တငျပသည။ (၁ဝ%မ၁၅%ထ)

အနာဂတကစးစမးၾကညၿပး ေငြေၾကးလပငနးအသစသည ရပရြာတခလးက သကေရာကမႈရႏငမႏငက စဥးစား ဆငျခငခငးသည။

26 အဖြ႕ရနပေငြမရျခငးက ေဖာျပျခငးမားအႀကမႀကမရသည။

24

24

အမားစကဤေခးေငြသည အကးရေၾကာငး ယၾကညၾကေသာလညး အဖြ႕ဝငမားသ႔သာ ျဖစၿပး အမားစအတြကအကးရမႈနညးေၾကာငး ယၾကညၾကသည။

• အကးမရပါဘး၊ အဖြ႕ဝငမဟတရင ေငြမေခးႏငဘးေလ။• အဖြ႕ဝငမဟတတ အမေထာငေတြမာ အကးမရပါဘး၊ ဒအစအစဥက သတ႔န႔မမဆငဘ။

ပါဝငေဆြးေႏြးသတ႔ထမ အေသးစတအခကအလကမားက ေတြ႕ရရသည• အဖြ႕ဝငအတြကပ အကးရတာပါ။ ပကအလပသမားအေနန႔ အေထြေထြေခးေငြ အတးကကယဝငေငြန႔ပ ျပနေပးရတာပါ။

ေခးေငြန႔ ဝကေပါက ကေလးတေကာငဝယၿပး ႀကးလာမျပနေရာငးေတာ အျမတရတာေပါ၊ အဒေငြန႔အေၾကြးက ျပနဆပလကေတာ အျမတနနကနေသးတယ။

• အဖြ႕ဝငမားအတြကဆတယတမႈကေတာ ႏစပတတစႀကမအတးေပးဖ႔ ေငြရာရတာမလြယဘး၊ သးႏေတြက မခေနရတာ၊ ၄လေနလ႔ အတးေရာအရငးပါ တစခါတညး ေပးလ႔ရရငေတာ ပေကာငးမယ။

အဖြ႕ဝငအခ႕က အေၾကြးမားအၿမဆပရန မလြယကေၾကာငး၊ တစခါတစရအျခားမေငြေခး၍ ေပးဆပရေၾကာငး ေျပာျပသည• အဖြ႕ဝငေတြကျပနဆပႏငဖ႔ ေငြရာရတာေတာေတာဥးေႏာကေျခာကတယ။• အခနမ သးႏမရတသမးႏငရင ျပနာတကၿပ။ သးႏေတြကအခနမ မေရာငးႏငရင အျပငေငြေခး သမားဆက အတးႀကးႀကးန႔ေခးၿပး

အဖြ႕က ျပနဆပရတယ။

ရပရြာတစခလးအတြက အကးအသငအတငရသညဟ တကေရာကသအမားစက ယၾကညၾကေသာလညး ႏစဥးကမ သြယဝကေသာနညးျဖင ပမထေရာကမႈရေၾကာငး ေထာကျပၾကသည

• ရပရြာမာ အကးရသငသေလာကရပါတယ။ အဖြ႕က ၂%အတးန႔ထတေခးေတာ တရားမဝင ေခးတသေတြ လညး သတ႔အတးႏႈနးေတြက ၁ဝ%ကေန ၈%၊ ၆% အထ ခရတာေပါ။ ရပရြာလထက အဒါကေန အကးရတာေပါ။

• အျပငေငြေခးတသေတြလညး အရငအတးႏႈနး ၁ဝ%ကေန ၈%၊ ၅% အထခၿပး အဖြ႕န႔ၿပငရတာေပါ။

အဖြ႕၏စြမးေဆာငရညမားႏင ေရရညတညတႏငမႈေကးရြာရနပေငြမားကစမကာ ေငြမားထတေခးေနေသာ အဖြ႕မားသ႔ ေကးရြာရနပေငြသည တးတကလာျခငး ရမရမႈက ေမးျမနးခသည။ အမားစက အဖြ႕ဝငသစမား လကခၿပး ဆေငြႏင အတးရရေငြ တးပြားလာျခငး တ႔ေၾကာင စစေပါငးရနပေငြမာ တးတကလာေၾကာငး ေျဖဆၾကသည။ အဖြ႕ဝငမားေလာ၍ ရနပေငြေလာလာေၾကာငး ႏစဖြ႕ကသာ ေျဖဆခၾကသည။

ယငးတ႔၏အဖြ႕ေရရညတညတရနအတြက ပမဖြ႕ၿဖးရနလအပမညဟ FGDတငးနးပါးမ ၾကားသခရသည။ ေငြေၾကးက ပမလညပတရန လအပေၾကာငး အဖြ႕မားစြာကပင တငျပခသည။ အဖြ႕ဝငမားသည စကပးေရး ေမြးျမေရးဆငရာ နညးပညာမားက ပမနားလညတတကၽြမးရန လအပေၾကာငး အခ႕ကတငျပခၾကသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ အပခပမႈ ႏင ေငြေၾကးဆငရာကၽြမးကငမႈမာ လအပေနဆျဖစေၾကာငး၊ စညးမဥး စညးကမးမားက ေရးဆြျပ႒ာနးရန လအပေၾကာငး၊ ေဆြးေႏြးသအမားက တငျပခၾကသည။ အငအားျဖညတငးရနကစၥရပမားႏင သကဆငသည ေျဖၾကားခကအခ႕တ႔မာ ေအာကပါတ႔ျဖစသည

• စမခကေရးတာ၊ ေငြေၾကးစမသးစြတာ၊ ေစာငၾကညအကျဖတတာေတြမာ ပကၽြမးကငဖ႔ လေသးတယ။• ေခးေငြဆပတစမခကေတြ ေသေသခာခာဆြဖ႔လတယ။ ေခးေငြေတြတကယဆပေအာင စညးကမးေတြ ဆြထားဖ႔လတယ။• အားလးပးေပါငးၿပး ညညညြတညြတ တငတငပငပငန႔ အလပလပဖ႔လတယ။• စကပးေမြးျမေရးမာ ပမျဖစထြနးေအာင လပဖ႔လေသးတယ။ ရညမနးခကေတြ ခမတရမယ။ စမခက ေတြေရးဆြရမယ။

စာရငးဇယားေတြ ထနးသမးထားရမယ။ ေစာငၾကညအကျဖတေနရမယ။ သမားအဖြ႕ ေတြန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကရမယ။

ယငးတ႔၏အဖြ႕ႏင အဖြ႕စြမးရညကထြနးကားေအာင အနာဂတစမခကမားေရးဆြျခငးႏင ပတသက၍ ေမးျမနး ေသာအခါတြင ေျဖၾကားသ တဝကေကာေကာတြင စမခကမားရေၾကာငး သရရသည။ ယငးတ႔အဖြ႕သည ယခ ေဆာငရြကေနသညအတငး ဆကလကေဆာငရြကသြားမညဟ ယၾကညေနၾကသည။ (SCကညႊနၾကားတ အတငးဆကလပေနတယေလ။ ဒထကပ မလပတတဘး လပပငခြငမမရတာ)။ သ႔ေသာလညး အျခားသ အမားအျပားမာ ရညမနးခကပရၾကၿပး LIFTက ဆကလကမေထာကပေသာအခါ မညသ႔လပေဆာငမညက စဥးစားထားၿပးျဖစၾကသည

• ဒအဖြ႕က ေရရညတညတေအာင စမခကေတြရတယ။ လယသမားေတြက စကပးစရတေတြ ဆကေခးေပးဖ႔ စညးကမးေတြေရးဆြထားတယ။

• ရနပေငြေတြ ေခးေငြေတြက တးခ႕ဖ႔ စမခကေရးထားတယ။ ၂ဝ၁၆ခႏစေလာကဆရင ဒလပေဖာကငဖက အဖြ႕က လမာမဟတေတာဘး။

• လပငနးေတြက အတတႏငဆး တးခ႕ဖ႔ စမခကေရးထားတယ။ ျပနဆပတေငြန႔ အတးေတြက မတညၿပး ထပေခးသြားဖ႔ ႀကးစားမယ။ ၃ႏစအတြငးမာ အေထာကအပမပါဘ ကယဖာသာကယ ရပတည သြားႏင မယ။

• ေမြးျမေရးပ လအပတာမဟတဘး။ စးပြားေရးလပငနး အေသးစားေလးေတြကလညး ေထာကပဖ႔ လေသးတယ။ လပငနးေတြက တးခ႕ရမယ။

• ေနာက ၅ႏစ ၁ဝႏစေလာကအတြငးမာ လေတြကပၿပး ၾကညရနငဖ႔ လပငနးတးခ႕ရမယ။• လပငနးေတြက တးခ႕ရမယ။ဒလလပႏငဖ႔ကေတာ ၃ႏစကေန ၅ႏစေလာက အခနယရမယထငတယ။• စေငြပထေထာငဖ႔လတယ။ PACTန႔ ညၿပးၿပ။ ဒါေပမယ PACTက သေဘာမတဘး။ သ႔အစအစဥအရ ႏစပတတစႀကမ

အစညးအေဝးထငရတယေလ။ အဒါက ဒရပရြာန႔မကကဘး။ ေနာက၅ႏစေလာကဆ ဒအဖြ႕ကလေတာမယ မထငဘး။• ဒအဖြ႕က ေရရညတညတေအာင ႀကးစားခငတယ။ ေမြးျမေရးလပငနးကပ အဓကတးခ႕ခငတယ။ ဒအဖြ႕ရ႕

ေငြရငးေငြႏးတးပြားေအာငလညး စမခကေတြရတယ

25

ဤေျဖၾကားခကမားအရ သရရသညမာ အျခားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕အခ႕သည PACT၏အဖြ႕မားထက မားစြာ စမႏငစြမးရေၾကာငး ျဖစထြနး ေနေၾကာငးသရသည။ PACTစနစသည ထေရာကၿပးထေထာငရန လြယကျမနဆန ႐သာမက မားစြာေအာငျမငသညမာမနေသာလညး PACTအရာရမားက စမေထာကပေနေသာေၾကာငသာ ျဖစ သည။ သ႔ေသာလညး LIFTလပေဖာကငဖက၏အေထာကအပ ရပစသြားပါက ဤေငြေၾကးအဖြ႕မား ၁%ခန႔ပငလင လပငနးမားက ဆကလကေဆာငရြကေနႏငမညမဟတေပ။ အဖြ႕မားစြာတြင အနာဂတစမခကမားမရၾက။ အဖြ႕အခ႕တြင အသငးသားမား ဆး႐ႈးေနသည။ အခ႕အဖြ႕မားတြငကား တကျပတသားေသာ လပထးလပနညးမား မရၾကေပ။ ထ႔ျပင အသငးရနပေငြတးပြားေစရနအတြက ေငြပစရနလအပသညအျပင ရပရြာက ထေရာကမႈ ရေစရန အတြက စညးကမးေဖာကဖကမႈ နညးပါးရန လညးလအပသည။

သငခနးစာေဖာထတခကအျခားေကးရြာတြင အလားတအဖြ႕တဖြ႕က ထေထာငရမညဆပါက အသးကမည မညသညသငခနးစာမားက ေဖာထတႏငခသနညးဟ အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕ဝငမားသ႔ ေနာကဆးတြင ေမးျမနးခသည။ ေအာကေဖာျပပါတ႔မာ ယငးတ႔၏ အေတြ႕အႀကမရရခေသာ သငခနးစာနမနာမား ျဖစႏငသည 27

• သတ႔က အခနမေငြျပနဆပႏငေအာင ဘယလလပရမလ။ ဘယလေငြေခးရမလဆတာ ရငးျပႏငတာေပါ။ ၿပးေတာ ဘယလေငြစႏငမယ။ ကပနးအလပသမားေတြက ဘယလကညႏငမလဆတာကလညး ရငးျပႏင တာေပါ။

• ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညအခ႕ရယ၊ ေငြဘယလစရမလ၊ အကးရေအာင ေငြဘယလသးရမလဆတာရယ နားလညခပါတယ။• ကယအဖြ႕ေအာငျမငခငရင စညးမဥးစညးကမးေတြက လကနာရမယ။ • အပစလကေငြစေငြေခးလပေတာ ေငြျပနဆပႏငတာ ေသခာတာေပါ။ အဖြ႕ဝငေတြလညး စတေအးရ တာေပါ။• အတးႏႈနးလညးနညးေတာ အကးရတာေပါ။ ဝငးႀကးခပစနစန႔ဆပေပးေတာ အခနမဆပႏငတာေပါ။• အဖြ႕ဝငေတြက အတးႏႈနးနညးနညးန႔ အေပါငမလဘ ေခးႏငရင အကးရတာေပါ။• ေခါငးေဆာငေတြက တကယေကာငးမဆနသငဘး။ အဖြ႕ဝငေတြန႔ရပရြာလညး ညညြတသငတယ။ ေငြစာရငးေတြကလညး ရပရြာက

ျပသငတယ။• ပြငလငးျမငသာမႈက ပလပသငတယ။ စညးမဥးစညးကမးေတြ ေသေသခာခာခသငတယ။ ျပနာေတြ ျဖစလာစရာရရငလညး

ေျပာျပသငတယ။ ပးေပါငးေဆာငရြကဖ႔ ညညြတဖ႔လတယ။ ကနးမာေရး ဗဟသတ ကလညး မေဝေပးသငတယ။ လပငနးအခကအခရရငလညး ထတေျပာသငတယ။

• အမာခအပစေတြကသးၿပး ေခးေငြေသခာေပါကျပနဆပေအာင လပရမယ။ အမးသမးေတြကလညး ေခါငးေဆာငေနရာေပးၿပး ရပေရးရြာေရးမာ ဝငလပခငးရမယ။ အသကေမြးဝမးေကာငးန႔ နညးပညာဆငရာ သငတနးေတြ အေထာကအကေပးရမယ။

• စညးလးညညႊတေရးက အေရးႀကးတယ။ ေခါငးေဆာငမႈေကာငးမ ျဖစမယ။ ေကာငးေကာငးစမတတတ သေတြက စမခန႔ခြခငးရမယ။• စညးမဥးစညးကမးေတြရရမယ။ တစရြာလးန႔ေရာ ရြာအပခပေရးမး႐းန႔ေရာ တငပငရမယ။• လပငနးေတြက စနစတက ေသေသခာခာလပရမယ။ လပငနးအဖြ႕ေတြဖြ႕ၿပး လပငနးစမခကေတြက အေကာငအထညေဖာရမယ။

အဖြ႕စညးမဥးစညးကမးေတြက လကနာရမယ။ ရပသရြာသားအားလးက သာတညမ အခြငအေရးေပးရမယ။ အဖြ႕အစညးစတဓာတေကာငး ရမယ။ ေခါငးေဆာငေကာငး ေတြက ေရြးရမယ။

• အဖြ႕ဝငအသစေတြက အဖြ႕န႔ဆငတအလပေတြမာ ေလကငေပးမ အဖြ႕က တးတကေအာငျမငမယ။

ေငြေၾကးလပငနးဆငရာ အဖြ႔ လပငနး၏အေထြေထြအေျခအေန‘’သငတ႔အဖြ႕က ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးက ေဆာငရြကေပးရ႕လား’’ဟေမးေသာအခါ အေျဖမာႏစမးကြေနသည။ အခ႕က ရပရြာတြင အေထြေထြ စးပြားေရးတြင အကးရသညဟ ေျဖၾကသည။ အခ႕ကမ အဖြ႕ဝငမားသာ အကးရသညဟ ေျဖၾကသည

• အဖြ႕ဝငေတြက ေခးေငြထတေပးတယ။ အဖြ႕ဝငေတြန႔ရပရြာက စြမးေဆာငရညရေအာင တညေဆာကေပး တယဆေတာ သပအကးျပတာေပါ။

• ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ဒအဖြ႕က အေရးႀကးပါတယ။ ဒါေပမယ အခထေတာ သပအကးမျပေသးဘး။• ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးက ျဖညးျဖညးပ ေဆာငရြကေပးတယ။

ေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕အမားစႏင ယငးတ႔၏အဖြ႕မားက ေလကငေပးထားၿပးျဖစသည။ PACT အေထာကအပခ အဖြ႕ဝငမားသည ေခးေငြမား မရရမ သငတနးမျဖစမေန တကရသည။ ယငးသငတနးတြင PACT၏ စညးမဥး စညးကမးမားက လညးေကာငး၊ ေငြေရးေၾကးေရးက မညသ႔ စမခန႔ခြရမညက လညးေကာငး ေလကငေပးသည။ အျခားေသာလပေဖာကငဖကမားက သငတနးအမးမးေပးၾကသည။ အခ႕မာမ သငတနး လးဝမေပးၾကေၾကာငး သရသည။ အခ႕အဖြ႕က စ/ေခးအပစ မညသ႔ေဆာငရြကရမညက သငတနးေပးသည။ သ႔ေသာ ဤလပေဖာ ကငဖကမားမာ PACTကသ႔မဟတဘ ေခးေငြမားကအသးျပကာ ဝငေငြရာႏငမညနညးလမး သငတနးမားကသာ အဓကထားၾကသည။ စကပးေမြးျမေရးလပငနး၊ ေခါငးေလာရညႏင ဆပျပာလပငနး၊ အပခပစကအသးျပနညး၊ မန႔လပနညးစသညသငတနးမား ျဖစၾကသည။ ေငြေၾကး၊ အပခပမႈ၊ လပငနး ကၽြမးကငမႈတ႔ႏင မဆငေသာ အျခား သငတနးမားအျဖစ ကနးမာေရးႏငအာဟာရ၊ သဘာဝေဘးအႏရာယျပငဆငေရးစသည တ႔ကလညး အဖြ႔မားမ တဆင သငတနးေပးၾကသည။ လကခရရေသာ သငတနးမားမာ မညသညအမးအစားမဆ အကးရေၾကာငး တကေရာကသအမားစက တငျပၾကသည။

မညသညသငတနးမးက ထပမအလရေသးေၾကာငး ေမးျမနးေသာအခါ PACTအေထာကအပခမား အပါအဝင အဖြ႕အမားစက ယငးတ႔၏ စးပြားေရးလပငနးငယမားက စတငရန သ႔မဟတ ထတကနတးတကေစရနအတြက လအပမည လပငနးဆငရာ သငတနးမားကသာ ဥးစားေပးေၾကာငး ေျဖၾကားၾကသည။ ေငြေၾကးအပစ၃၆အပစ အနက ၄အပစသာ ေငြေၾကးစမခန႔ခြေရး၊ စာရငးကငစာရငးစစ စသညတ႔တြင သငတနးမားလအပေၾကာငး တငျပၾကသည။ ၆ဖြ႕ကမ ဘာသငတနးမမလေတာေၾကာငး တငျပၾကသည။28

သငတနးမားအျပင ယငးတ႔တြငရေနသာ အားနညးခကမား အကန႔အသတမားက လပေဖာကငဖကအမးမး၏ အေထာကပခအဖြ႕အမးမးက တငျပၾကသည။ အခ႕က မတညအရငးအႏးမား ထပလေသးေၾကာငး တငျပၾက သည။ အဖြ႕မားစြာက ၂.၅%အတးႏႈနးမာ မားလြနးသညဟ

27 အျခားအေသးစားေငြေၾကးအဖြ႔မားသည PACT အဖြ႔မားထက သငယခြငပမရရခသည။ ဤအဖြ႔မား ႀကေတြ႕ခေသာျပနာမားအရ မမဘာသာေျဖရငးခရသည။ ထ႔ေၾကာင ဖြ႕စညးပဆငရာတြင ပမျဖစထြနးလာသည။28 အခ႕အဖြ႕မားက ယငးတ႔သငတနးထပတကရနလေသးသညဟ ျမငၾကသည။

26

26

ဆၾကသည။ အခ႕က ေငြျပနဆပရမည အခနပငးက ေျပာငးလလၾကၿပး ေငြေခးသညကာလကလညး ပ၍ထားေစလၾကသည။ ထ႔အတ ေခးေငြပထတေပးရနကလညး အပစအခ႕က တငျပၾကသည။ ေျဖၾကားခကနမနာမားတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငၾကသည။

• အဖြ႕ဝငနညးလြနးတယ။• ေငြအရငးအႏးကမားေအာငလပၿပး ေငြပေခးႏငေအာငလပပါ။• ေခါငးေဆာငေကာငးလတယ။• ေခါငးေဆာငေတြက လစာေပးဖ႔လတယ၊ ဒါမအခနေပးႏငမယ။• ေကာငးထားေပးဖ႔ ေငြပေခးခငတယ ခေလာေလာဆယမာေတာ ငါးေသာငးပရႏငတယ။• ႏစပတတႀကမ ျပနဆပရမယအစား ရာသဥတအေပၚမတညၿပး ၆လတစႀကမ တစခါတညး ျပနဆပလ႔ရရင ေကာငးမယ။• ခေလာေလာဆယ ထတေပးေနတ စကပးေရးေခးေငြက ဓါတေျမၾသဇာတ႔၊ မးေစတ႔ လယလပသားခတ႔ အားလးအတြက

မလေလာကေတာ စကပးေရးစရတေတြက ပေခးရငေကာငးမယ။• ၂.၅%အတးႏႈနးက မားတယ၊ ေနာကတလမျပနဆပရရင ေကာငးမယ၊ ျပနဆပရတေန႔ကလညး အားလးအတြက အဆငမေျပဘး။• ေငြပေခးႏငဖ႔လတယ၊ ဥပမာ ၅ဝဝဝဝ/-ဆ မေလာကဘး၊ ၁၅ဝဝဝဝ/-ေလာက လတယ။

ေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕ဝငမဟတသမားႏင FGDေဆြးေႏြးပြကငးပျခငးေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕ဝငမဟတသတငးပငလင ေငြေၾကးအဖြ႕အေၾကာငးကသၾကသည။ ၂၉ဥးလးကပင ဤအဖြ႕မားသည ေကာငးေသာ အလပကလပေနေၾကာငး၊ ယငးတ႔၏အဖြ႕ဝငမားက ကညေနေၾကာငး ထငျမငၾကသည။29 ရပရြာတခလးက အကးျပမျပ ေမးျမနးေသာအခါတြငမ အမားစ(၂ဝဥး)က အဖြ႕မားသည ယငးတ႔၏ အဖြ႕ဝငမား ကသာ အကးျပသညဟ ထငျမငေၾကာငး ေျဖၾကသည။

အဖြ႕ဝငမဟတသတ႔က ယငးတ႔ေကာအဖြ႕ဝငျဖစရန စတဝငစားမစား ေမးျမနးေသာအခါ အမားစက စတဝငစား ခေၾကာငး ေျဖၾကားၾကသည။ သ႔ေသာလညး တစေယာကႏငတစေယာက အေျဖမတၾကေပ။ စစေပါငး ၃၇ဥးက အဖြ႕ဝငရန စတဝငစားခေၾကာငး ေျဖၾကားခေသာလညး ၃၄ဥးကမ စတဝငမစားခၾကေပ။ အမားစက အတးႏႈနး နညးနညးႏင ေငြေခးယၿပး အရငးအႏးလပကာ စးပြားေရးလပငနးစတငကာ သတ႔ဘဝက ေကာငးမြနေအာင လပလသည။ မဝငလသမား၏အေျဖမာ အမးမးျဖစသည။ အခ႕က အဖြ႕ဝငေတြက မနာလဟဆၾကသည။ အခ႕ကမ ဆငးရလ၍ ေငြမေခးႏင မဆပႏငဟ ဆသည။ ၁၄ရကတစႀကမ ေငြျပနသြငးရမညဒဏက မခႏငဟ ထငျမငၾကသလညး မားစြာရသည။

• ဟငအငး (စတမဝငစားဘး) ဆငးရလြနးလ႔။• ဟငအငး၊ ဆငးရလြနးလ႔ အေၾကြးျပနမဆပႏငဘး။• ဟငအငး၊ ေန႔စားသမားေတြဆေတာ အေၾကြးမနမနျပနဆပႏငမာ ေၾကာကတယ။• ဟငအငး၊ စတမဝငစားဘး ၁၄ရကတႀကမ ျပနမဆပႏငမာေၾကာကလ႔။• ဟငအငး၊ စတဝငမစားဘး၊ အလပမရလ႔ေငြမရဘး၊ ျပနမဆပႏငမာေၾကာကတယ၊• ဟငအငး၊ ျပနမဆပႏငမာေၾကာကလ႔။• ဟငအငး၊ ၁၄ရကအၾကာမာ အတးမေပးႏငရင အဆငမေျပေတာဘး။• ဘေမြးရငေတာင ေန႔တငးမဥလ႔၊ သမားဆကေငြေခးေနရတာ၊ ဒေတာစတမဝငစားပါဘး။• ဟငအငး၊ ဆငးရလြနးလ႔ မဝငႏငဘး။• ဟငအငး၊ စတမဝငစားဘး၊ ၁၄ရကတႀကမျပနဆပရမာ အဒါက ဝနထပဝနပးႀကးပ။• ဟငအငး၊ စတမဝငစားဘး၊ အတးက အခနမမေပးႏငရင ေငြ၅ဝဝဒဏရကမာ။• ဟငအငး၊ အေၾကြးမဆပႏငမာပလ႔ စတမဝငစားဘး။• ဟငအငး၊ အဖြ႕ဝငဖ႔မတတႏငလ႔။• စကပးဖ႔ေျမမရဘး၊ ဒါေၾကာငမ႔မဝငတာ။

အခ႕က အလပမား၍၊ အခ႕က အကးမဝင၍၊ အခ႕က စညးကမးမားကရႈပ၍ စသျဖင အေၾကာငးျပၾကသည။

အဖြ႕ဝငမဟတသအားလး မဟတေသာလညး အမားစက အဖြ႕ဝငမားကမညသ႔ေရြးေၾကာငး အၾကမးဖငးသၾက သည။ အမားစက ေရြးခယပမႈမတသညဟ ယၾကညၾကသည။ သ႔ေသာ၇ဥးကမ မေကနပေၾကာငး တငျပၾကသည။ ယငးသ႔ျဖစရျခငး၏အေၾကာငးရငးအမားစမာ အမးသမးမား၊ ဆငးရသမား၊ အခြငအေရးမရသမား၊ မသနစြမးသ မားစသျဖင အမးမးဥးစားေပးၾကရာတြင ဆငးရသားမားႏင အမးသမးမားက ဥးစားေပးၾကေသာေၾကာင ျဖစသည။ အမးသမးႏင ဆငးရသားမားက ေထာကပျခငးက တနဖးထားၾကေသာလညး အခ႕ကမ ရပရြာတြငးရ လတငးက ေထာကပေစလၾကသည။(၇ ဥး)

• ဆငးရသားေတြက ေထာကထားညာတာေတာမတတယလ႔ ေျပာရမာေပါ။• ေယာကားေတြက ေပးမဝငဘး ဒေတာ မမတဘးလ႔ေျပာရမာေပါ။• အႏမခရတလေတြဘကက လကေပးတအဖြ႕ရလ႔ ဝမးသာတယ၊ မတပါတယ။• ဟငအငး၊ ရပရြာထကလတငးက ေခးေငြထတေပးရမာေလ။• ဟငအငး၊ အစညးအေဝးေတြက တအမတေယာက ဖတရမယေလ၊ ၿပးရင ဘယသကပါႏငတယ၊ မပါႏငဘး၊ ေမးရမာေပါ၊ ခေတာ

အစညးအေဝးေနာကကတလေတြက ဝငခြငမရႏငဘး၊ ၂၅ေယာက တကၿပးၿပဆရင ေနရာမခနေတာဘး။• စတဝငစားရင သကႀကးရြယအေတြေရာ မသနစြမးေတြေရာ ဝငလ႔ရတယ။

အသငးဝငခြငႏငပတသက၍ ဆကလကစစမးခသည_ ရပရြာထမာရတလတငးက ေပးဝငတယမဟတလား (ဆငးရသ၊ ထခကနစနာသ၊ အမးသမးမား၊ မသနမစြမးမား၊ လမးကြ၊ဘာသာကြအပစမား) အေျဖမာ တညေထာငထားေသာ ေငြေၾကးအဖြ႕အမးအစားကလက၍ ကြျပားသည။ ေငြေၾကးအပစအမားအျပားမာ အမးသမးမားအတြကသာျဖစၾကၿပး ေဆြးေႏြးပြတြငလညး ရငးလငးစြာတငျပခၾကသည။ သ႔ေသာ စတဝငစားဖြယ ေကာငးသညမာ ေငြေၾကးအပစအမားစတြင အဆငးရအထခကဆးသမားက ဝငခြငမေပးေၾကာငး ေဆြးေႏြးခကမား အရ သရရျခငးျဖစသည။ အေၾကာငးမာ ေခးေငြမားက ျပနဆပႏငရန ခယဥးမညဟ ယဆထားေသာေၾကာင ျဖစသည။

29 အဖြ႔ ၃၆ဖြ႕ရေသာ ရြာ၃၀တြင အဖြ႕ဝငမဟတသမားႏင FGD ၂၉ႀကမ ကငးပခသည။

27

• အေရးႀကးတအခကကေတာ အဖြ႕ဝငတစေယာကဟာ အေၾကြးဆပႏငဖ႔လတယ။• လကလပလကစားေတြန႔ မသနမစြမးေတြက ေပးမဝငတာက သတ႔ေတြအေၾကြးျပနမဆပႏငမာစးလ႔ပ။• မသနမစြမးအဖြ႕ဝငေတြ မရဘး။

အခ႕ေငြေၾကးအဖြ႕မားသည ေငြေခးယႏငမည လယသမားမားကသာ အဖြ႕ဝငအျဖစ ရညမနးထားၾကသည• လယဧက အနညးအကဥးရတ လယသမားေတြကပါ လကခတယ။• လယသမားေတြပ ဝငႏငတယ။• လယသမားေတြပပါတယ။

အဖြ႕ဝငမဟတသမားကလညး ယငးတ႔၏အျမငမားက ေမးျမနးခသည။ ေငြေၾကးအဖြ႕လပငနးမားသည ထေရာကမႈ ရမရႏင အဖြ႕ဝငမားႏင သကဆငျခငး ရမရက ေမးျမနးခသည။ အမားစက အတးနညးပါးေသာ ေခးေငြမားသည အဖြ႕ဝငမား၏ဘဝက တးတကေစသညဟထငေၾကာငး ေျဖၾကသည။ အနညးစကမ ေခးေငြမာ ထးထးျခားျခား ျဖစေလာကေအာငမမားေၾကာငး ေဆြးေႏြးၾကသည။ ဥပမာအားျဖင

• ဟငအငး၊ စကပးေခးေငြက လယသမားေတြအတြက မေလာကဘး။• ဘယလလပထေရာကမာလ။ ေခးတေငြက ၉ဝဝဝ/-၊ ၁ဝဝ,ဝဝဝ/-ပရတာ။• လယသမားေတြလခငတ အရငးအႏးက ေခးတေငြထက အမားႀကးမားတယ။

အပစ၂စမ တကေရာကသမားကမ အဖြ႕မားသည အဖြ႔ဝငမားက အၿမတမးအကးမျပေၾကာငး ေဆြးေႏြးခသည။ ထအဖြ႔ဝငမားမာ ႏစပတတႀကမ အတးျပနမဆပႏငေသာေၾကာင အျခားသမားထမ ေငြေခးၾကရသည။ “အဖြ႔ကေရာ ေငြေခးတသကေရာ အတးေပးေနရတယ။

အဖြ႔ႏငပတသက၍ အထကပါအတငးေဆြးေႏြးခၾကေသာလညး ပါဝငေဆြးေႏြးသည အဖြ႔ဝငမဟတသမားက ရပရြာအတြငးတြင အဖြ႔ဝငမား၊ အဖြ႔ဝငမဟတသမား အခငးခငး၌ ဘာျပနာမမရေၾကာငး ေဆြးေႏြးခၾကသည။ ေငြေၾကးအဖြ႔မားသည ရပရြာအတြငးတြင ျပနာတကေအာင ေသြးကြေအာင လပမလပ ေမးျမနးေသာအခါ ထျပနာမး လးဝမရေၾကာငး အားလးက တညတၫြတတညး ေျဖၾကားၾကသည။ (တျခားအပစေတြ လေတြန႔ေကာ၊ တျခားရြာေတြ၊ ရြာေခါငးေဆာငေတြ၊ ရြာအဖြ႔အစညးေတြန႔ေကာ)

အဖြ႕သည ရပရြာအတြငး အတတကြအလပလပရန ေဆာငရြကေပးမေပး ေမးျမနးေသာအခါ ေဆြးေႏြးသ ၂၉ဖြ႔တြင ၄ဖြ႔ကသာ ေဆာငရြက ႏငသညဟ ထငျမငၾကသည။ အမားစကမ လးဝမယဆၾကပါ။

လပေဖာကငဖက၏စမခကအရ ဆကလကမေထာကပေသာအခါ ယငးတ႔ရြာရေငြေၾကးအဖြ႔သည ဆကလက တညတပါမလားဟ ေမးျမနးေသာအခါ အေျဖမာ ႏစအပစကြသြားသည။ ၁၂ဥးက ဆကလကတညတမညဟ ဆေသာလညး အမားစျဖစေသာ၁၈ဥးကမ လကရအေထာကအပက လအပမညဟ ထငျမငၾကသည။ ကနသမားမာ မေျဖႏငၾကေပ။ အေၾကာငးရငးကေမးျမနးေသာအခါ ဆကလကတညတမညဟ ေအာကပါအခကမားေၾကာင ယဆေၾကာငး ေျဖဆၾကသည

• ေငြေခးတလေတြ တးလာတယ။• လပေဖာကငဖကအဖြ႔အစညးက ရပရြာရ ႔စြမးေဆာငရညက တညေဆာကေပးထားတယ။• အေၾကာငးကေတာ သတ႔က စညးကမးလကနာတာက။• အဖြ႔က ပကဆစမထားေတာ လပငနးဆကလပႏငမာေပါ။

အဖြ႔ဆကလကတညတမညမဟတဟ ယဆသတ႔ကမ အဖြ႔၏ ေအာငျမငမႈရနအတြက လညပတေငြမလေလာက ေသာေၾကာင ထပမေထာကပေပးရန လအပမညဟ ယဆၾကသည။

လယသမားအပစမားႏင လယသမားသငတနးေကာငးမား30

လယသမားမားႏင သကဆငေသာအဖြ႕မားက အပစခြရာတြင မားစြာရငးလငးျခငးမရေပ။ လယသမားသငတနး ေကာငးမားက ျပတျပတသားသား အဓပၸာယဖြငႏငေသာလညး အျခားလယသမားအပစမားက မးေစဘဏမား၊ အေသးစားေငြေၾကးလပငနးမား၊ လညပတရနပေငြအပစမားကလညး ေထာကပေနေသာေၾကာင ဘကစ အဖြ႔မားဟ သတမတႏငသည။ နမနာေကာကယခေသာ လယသမားအပစ ၂၃စတြင ေအာကပါ အမးအစားမား ပါဝငေနေၾကာငးေတြ႔ရသည။

• လယသမားအပစ ၂၃စအနက ၇စမာ လယသမားမား ပညာေရးႏင ေလကငေရးက ျပတသားစြာ ဥးတည ေဆာငရြကေနၾကသည။ သ႔ေသာ ထသ႔ အၾကမးဖငးသတမတႏငေသာ အပစ ၂ စလညးရေသးသည။

• ကနလယသမားအပစမားမာ ရညရြယခကအမးမး၊ လပငနးအမးမးက ေဆာငရြကေနရာ ေအာကပါတ႔ လညး ပါဝငသည• ေရတြငးမားတးျခငး• ၾသဂနစ ေျမၾသဇာျပလပျခငးႏင ေလလာေရးခရးထြကျခငး• ေပါငးသငကရယာ၊ တစဥ၊ ထြနတ႔က ခြေဝအသးျပျခငး• လယသမားမားက မးေစထတေပးျခငး• စကပးေရးသြငးအားစမား၊ နညးစနစမား၊ ခငးကၽြ ခငးႏြားမား၊ စကပးေရးေခးေငြမား ထတေပျခငး• အဖြ႔ဝငမားသ႔ စကပးေရးစကကရယာမား ထတေပးျခငး (လယထြနစကစသည)• ခငးကၽြ ခငးႏြားမားထတေပးျခငး• စပါးမးေစထတလပျခငးက တကတြနးအားေပးျခငးႏင ေျမၾသဇာမား၊ အေစခကရယာမား၊ ပးသတ ေဆးဖနးပးမား၊

စပါးေျခြေလ႔စကမားက မးေစထတလပေရးလပငနးအတြက ထတေပးျခငး• စပါးေျခြေလ႔စကမားက ငားရမးေပးျခငးအစား လကခစားေဆာငရြကေပးျခငး၊ ရရေသာဝငေငြက လညပတရနပေငြအျဖစ

အသးျပသည။• တာ႐းမားတညေဆာကျခငး• စကပးေရးေခးေငြမား ထတေပးျခငး

30 ဤစစတမးေကာကရာတြင ပါဝငေသာ IP မားမာ Mercy Corps, AVSI, Metta, Radanar Ayar, LEAD, WHH/GRET, and Action Aid/Thadarတ႔ျဖစသည။

28

28

• အဖြ႔ဝငမားကအလညက စကပေရးသြငးအားစမားက အခမထတေပးျခငး• ငါးေမြးျမျခငး• ေရသြငးစနစက တးခ ျခငး• မးေစသေလာငျခငးႏင အေျခာကချခငး• လညပတရနပေငြက စမခန႔ခြျခငး• ဆနစကထေထာငျခငး

ဤလယသမားအဖြ႔အားလးက LIFT၏လပေဖာကငဖကမား၏အစအမျဖင ထေထာငချခငးျဖစသည။ လယသမား မား၏ အစအမျဖင မဟတပါ။ နဂကလညးမရခပါ။

လယသမားအပစမား၏စမခန႔ခြေရးေကာမတမားက တခါတရတြင ေရြးခယတငေျမႇာကထားျခငး ျဖစေသာလညး တခါတရတြငမ ခန႔အပထားျခငး ျဖစသည။ ေျပာငမဆႏၵျဖင ေရြးခယထားသညမာ တစဝကပင မရေပ။ ယငးတ႔က VDCေခါငးေဆာင၊ ေကးရြာေကာမတ၊ ေကးရြာအပခပေရးမး၊ ရပရြာလႀကးစသညတ႔က ခန႔အပျခငးျဖစသည။ တခါတရ လပေဖာကငဖကမားက ဝငေရာကေဆာငရြကျခငးလညးရသည။ တခါတရတြင လပေဖာကငဖက သ႔မဟတ ေကးရြာေခါငးေဆာငက စသတမတေပးသည။ ေအာကပါတ႔မာ ေရြးခယမႈ နညးလမးနမနာအခ႕ ျဖစသည

• VCDေခါငးေဆာငန႔ သတ႔အဖြ႔က သငေတာတသက ေရြးတယ (အဖြ႕ေခါငးေဆာငအျဖစ)။• ေကးရြာအပခပေရးမး၊ ရပရြာလႀကးေတြ၊ လပေဖာကငဖကအဖြ႔၊ ကယစားလယေတြအဖြ႔ဝငေတြက အစညးအေဝးေခၚၿပး

ေကာမတကေရြးတယ။• ေရြးခယတာမရဘး၊ ေခါငးေဆာငေတြက သတမတေပးတယ၊ သတမတခကက ႏ႔တစဘတမာ ကပထားတယ။• ရြာသားေတြ၊ ရြာလႀကးေတြက အမားသေဘာတညခကန႔ ေကာမတကေရြးတယ၊ ရြာလႀကးေတြက ေရြးေပးတသေတြက ရြာသားေတြက

ကယႀကကတသေတြက မေပးၾကတယ။• စာရငးကငကေတာ VDCက စာရငးကငပ၊ VDCက စကပးေရးအဖြ႔က စမခန႔ခြတယ။

မညသ႔ပငေရြးခယေသာလညး ေရြးခယပြမာမတေၾကာငး တကေရာကသတငး တငျပၾကသည

အဖြ႔ဝငမားသည ေကးရြာမားမသာမနလယသမားမား ဟတမဟတႏင လတငးပါဝငႏငခြငရမရ ေမးျမနးေသာအခါ အေျဖမာ အမးမး ျဖစေနသည။31 အခ႕လယသမားအပစမားမာ ဆငးရေသာလယသမားမားအတြက ဖြ႔စညးျခငး ျဖစေသာလညး အခ႔မာ ေျမရငႀကး/ငယမားအတြက ျဖစသည။ အခအဖြ႔မားတြင ေျမမယာမမားသာမက ကနစတပါသတငးက ဝငခြငျပထားသည။32 ေအာကပါတ႔မာ ေျဖၾကားခကနမနာမား ျဖစၾကသည။

• လယရတသေတြက အဖြ႔မာပါဖ႔ေခၚတယ။• တစရြာလးအဖြ႔ဝငျဖစႏငတယ၊ ကန႔သတခကမရဘး။• လယပငတအေပၚ မတညၿပး လယသမား ၃အပစလး အဖြ႔ဝငျဖစၾကတယ (အႀကးစား၊ အလတစား၊ အေသးစား)။• အဆငးရဆး အတနးက လယသမားေတြအဖြ႔ဝငျဖစရမယ။• အဖြ႔ဝငေတြထမာ လယသမားေရာ၊ ယာသမားေရာ ေျမမယာမေတြေရာ ပါတယ။• အဖြ႔ဝငျဖစဖ႔ စသတမတခကမရဘး။• ဘယလယသမားမဆ ဒအဖြ႔ထမာပါႏငတယ၊ အဓကအခကေတြက မးေကာငးမးသန႔စကပးဖ႔ရယ၊ စကနညးစနစမနကနဖ႔ရယ

စတဝငစားဖ႔ပ လတယ။• ပကအလပသမားေတြေတာ ပါဝငခြငမရဘး၊ ဒါက လယသမားေတြ အထြကတးေအာငအတြကပ လပတာ။• စပါးေျခြေလ႔စကမရတ လယသမားတငးက အစညးအေဝးတကဖ႔ေခၚတယ၊ လယသမား ၄ဝထက ၁၄ ေယာကက အဖြ႔ဝငျဖစလာတယ၊

လယသမားအမားစက အစညးအေဝးမတကၾကဘး။• ဘယသမဆ ေယာကားျဖစျဖစ မနးမျဖစျဖစ ဘယလလယသမားမးပငျဖစျဖစ၊ ပညာဘယေလာကပ တတတတ သ႔စတထကသနရင

ဝငပါႏငတယ။• ေယာကားထက မနးမအဖြ႔ဝငပမားမယ၊ စတဝငစားတသ အဖြ႔ဝငျဖစႏငတယ။• အေထာကအပက မလေလာကေတာ ဥပမာ- ၈ ေယာကပ လေလာကတယဆရင လယသမားေတြက ကယထက ၈ ေယာကကေရြးၿပး

ေပးရတယ။• လယ ၁၅ ဧကထကေလာၿပး ပငတလယသမားတငး ဝငခြငရတယ။• ဟတက၊ လမးစေတြထကေရာ မသနမစြမးတသေတြေရာ သပၿပးလအပေနတသေတြေရာ၊ မနးမေတြ၊ လငယေတြ၊ လႀကးေတြပါ

အဖြ႔ဝငႏငတယ။• ေျမမယာမေတြကေတာ ဝငခြငမရဘး။• ေျမငားထားၿပး လယမလပတသေတြကလညး အဖြ႔ဝငႏငတယ။

လယသမားအပစဝငမားႏင ေဆြးေႏြးရာတြင အားလးကပင အဖြ႔ဝငေရြးခယပမာ မတသညဟ ယၾကညၾကသည။ သ႔ေသာ အေၾကာငးျပခကမားမာ အမးမးျဖစသည။ အၾကမးအားျဖင အေျဖတစဝကခန႔အရ ရြာသရြာသားတငး အဖြ႔ဝငျဖစႏငေသာေၾကာင ေရြးခယပမာ မတသညဟဆၾကသည။ တခ႕ကမ အဆငးရဆး လယသမားမား လပကြကငယလယသမားမားက ေထာကပရနဥးတညကာ ဖြ႔စညးထားေၾကာငး တငျပၾကသည_

• အဖြ႔ဝငေတြက ေရြးတာမတပါတယ၊ လယ၁ဝဧကထကနညးၿပးပငတ လယသမားတငး အဖြ႔ဝငျဖစႏငတယ။

ေျမမယာမမားႏငပတသက၍ ေမးျမနးျခငးကမ တစခါတစရမေျဖပခနလပသြားၾကသည။ လယသမားအပစဝင မဟတသမားက လးဝျခားနားေသာအျမငမားက တငျပၾကသည။ သတ႔ေသာလညးေကာငး ရပရြာထမာ အျခားသလညးေကာငး ျဖစႏငမႏငက ေမးျမနးေသာအခါ ေအာကပါအတငး ေျဖၾကားၾကသည။

31 FGDတကၾကညစာရငးတြင ဤကစၥႏငပတသက၍ အေသးစတေထာကလမးရန ေျပာထားသည။ ယငးတ႔၏ ပစၥညးၾကြယဝမႈသာမက အဖြ႕ဝငမားသည ေယာကားအမားစလား၊ အသကငယသလား၊ ပညာပတတလား၊ ခစားခြငအနညးဆးမားလား၊ လမးစမားလား၊ မသနမစြမးမား၊ မနးမမားက ကယစားျပသလား ဆသည တ႔ကပါ ေမးရနျဖစသည။ သ႔ေသာ ဤသ႔ အေသးစတအခကအလကမားက မတတမးတငထားသညမာ နညးသည။32 ေယဘယအားျဖင လယသမားအဖြ႔မား၏ ရညမနးခကတ႔က လပေဖာကငဖကကသာ ျပဌာနးေပးသည။

29

• လယ ၃ ဧကထကနညးတ လယသမားေတြအဖြ႔ဝငမျဖစႏငဘး။• လယ၅ဧကကေန ၁ဝဧကထရတ လယသမားေတြအဖြ႔ဝငျဖစႏငတယ၊ ဒါေပမ မရတလေတြက ေပးမဝငဘး။• လယသမားေလးေတြက ဆငးရတယ၊ ၿပးေတာ ခမးသာတအဖြ႔ဆက အေထာကအပမလတ လယသမားႀကးေတြလ အဖြ႔အတြက

အခနမရၾကဘး။• လပေဖာကငဖကအဖြ႔က အနညးဆးလယ ၅ဧကရတသက လယသမားလ႔ သတမတတယ၊ ၁ ဧက၊ ၂ ဧကရရငေတာ

လယသမားငယေတြေပါ၊ ေျမမယာမေတြကေတာ ဂ႐မစကဘး၊ ဖယထားတယ။• အဖြ႔ဝငျဖစဖ႔ လတငး စပါး၂တငး၊ ေျပာငး ၂ တငးထညရတယ။• ေျမမယာမေတြရယ၊ ဆငးရတသေတြရယ၊ လယ ၁ဝဧကထက ပရတသေတြရယ အဖြ႔ဝငမျဖစႏငဘး။• အေထာကအပေပးတစနစက မႀကကဘး၊ တကယလ႔ အေျခအေနေကာငးရင အေထာကအပကရႏငၿပး

အေျခအေနမေကာငးတသေတြကေတာ အေထာကအပမရပ ကနခတယ။• အသငးဝငေၾကးကမားတယ။ ေငြ၅ဝဝ စပါး၁တငးန႔၊ ေျပာငး၂တငး အဖြ႔ကသြငးရမယတ ဒထကေလာရင ေတာ အဖြ႔ဝငခငတာေပါ။

လယသမားအပစက ေကးရြာတြင အဓကဘာေဆာငရြကေပးခသညက ေမးျမနးခသည။ အေျဖအမးမးတ႔တြင ေအာကပါတ႔လညး ပါဝငသည

• ေရတြငးေတြ တးေပးခတယ။• ၾသဂနစေျမၾသဇာလပနညးန႔ ဝငေငြေကာငးတ တျခားသးႏေတြ၊ စပါးေတြ၊ ပေတြ စကပးနညးက ေလလာေရးသြားခတယ။• ေပါငးရငးကရယာေတြရတယ၊ တစဥေတြေရာ၊ ထြနေတြေရာ ရတယ။• အဖြ႔က ၾသဂနစေျမၾသဇာသးၿပး စပါးစကပးနညးသငေပးတယ၊ ေျမၾသဇာလပနညးေရာ၊ ေရာဂါပးမႊား ႏမနငးနညးကေရာ

သငေပးတယ၊ မးစပါးေတြလညး ထတေပးတယ။• အဖြ႔က စမးသပစကကြငးေတြ စစဥေပးတယ၊ မးေကာငးမးသန႔ေရြးခယနညး၊ ၾသဂနစေျမၾသဇာ ျပလပနညးေတြကလညး

သငေပးတယ။• အဖြ႔က စကပးေရးသြငးအားစေတြ၊ နညးစနစေတြ၊ ခငးကၽြခငးႏြားေတြ၊ စကပးေရး ေခးေငြေတြ ထတေပးတယ။• အတးႏႈနးနညးနညးန႔ေခးေငြေတြက လယသမားေတြကထတေပးေတာ လယသမားေတြေငြေရးေၾကးေရး အခကအခေတြ

နညးကနတာေပါ။• စပါးအတနးလကစကဖ႔ေျပာလ႔ အတနးလကစကၾကတယ၊ ၿပးေတာ မးေကာငးမးသန႔ေတြ ေျမၾသဇာေတြ အေစခကရယာေတြ၊

ပးသတေဆးျဖနးပးေတြ ေျခြေလ႔စကေတြကလညး ထတေပးတယ။• စပါးေျခြေလ႔စကတစလးကရေတာ အဒါန႔အငားလကၾကတယ၊ ရတေငြက လညပတရနပေငြ အေနန႔ သးၾကတယ။• လယသမားေတြက အခဆ ကယထကယထ တာ႐းေတြက ေဆာကခၾကတယ။• အဓကေအာငျမငမႈကေတာ စပါးမးေစဘဏရလာတာပ၊ မးေစဘဏေဆာကဖ႔ အဖြ႔က မတညေပးတယ၊ အဖြ႔ဝင ၂၂ ေယာကကလညး

တျခားကနကစရတေတြက ဝငးထညၾကတယ။• အဖြ႔က စကပးေရးနညးပညာေတြက အဖြ႔ဝငေတြက ျဖန႔ျဖးေပးတယ၊ စကပးေရးသြငးအားစေတြကလညး အဖြ႔ဝငေတြကအလညက

အလကားေပးတယ၊ စကပးေရးေခးေငြေတြကလညး ထတေးပတယ။• ခဆ “ဝ”ဥေတြ၊ ဝါးေတြစကေနၿပ၊ ငါးလညးေမြးတယ၊ သဘာဝေျမၾသဇာလညးလပတယ။• ေရေပးေရးစနစအေသးစားတစခက လပလကႏငလ႔ အဖြ႔ဝငေတြေရာ တျခားသေတြပါ အကးရတယ၊ ေျမၾသဇာေတြကလညး

လပခတယ။• ဆငးရတလယသမားေတြက ေထာကပတယ၊ နညးပညာေတြက ခြေဝေပးတယ။• ကၽြနေတာတ႔လပတာကေတာ မးေကာငးမးသန႔ေတြ၊ သဘာဝေျမၾသဇာေတြသးၿပး ေျမဆလႊာက ျပျပငၿပး စပါးမးပေကာငးေအာင

ထတလပတယ၊ စပါးေတြက ေသေသခာခာသမးတယ၊ အေျခာကခစကကလညး သးတယ။• လယသမားေတြအတြက ဆနစကလပေပးတယ။• ၿမ႕နယက ကၽြမးကငသေတြလာၿပး ေပၚဆနးေမႊးစပါးစကဖ႔ သငတနးေပးတယ။ အဖြ႔ဝငတစေယာကက ေရြးၿပး စပါးစကခငးတယ၊

သကစပါးမးေတြက လခငတသေတြဆ ေစးသကသကသာသာန႔ ခြေရာငးေပးတယ။

လယသမားအပစအမားစသည သငတနးေပးျခငးကခရသည။ အဖြ႕ထေထာငရာတြင ေအာငျမငေစရနအတြက အဓကထား၍ လပေဖာကငဖကက သငတနးေပးျခငးျဖစသည။ အခ႕အဖြ႕မားသည ေဒသခစကပးေရးဌာန ကယစားလယထမာလညး သငတနးတကရသည။ ေယဘယအားျဖင သငတနးမားမာ အဖြ႔ဝငမား အတြကသာ ျဖစေသာလညး စတဝငစားသညလယသမားမားကလညး တကခြငေပးေၾကာငးသရသည။

အဖြ႔ဝငအားလးေလာကကပင ယငးတ႔အဖြ႔၏ လပေဆာငမႈမားမာ တနဖးရေၾကာငး ေျပာၾကသည• လယသမားသငတနးေကာငးက ဘာကစကရမယလ႔ေျပာတယ၊ မးေကာငးမးသန႔ေတြရႏငမယ ေနရာက လမးၫႊနျပတယ၊

သးႏအထြကတးလာတယ။• ဒခကကငၾသဂနစေျမၾသဇာလပတာ သပအသးဝငတယ။• လ႔လပအားအစား စကေတြကသးေတာ စပါးအထြကတးတာေပါ။• စကေတြကငားလ႔ရေတာ သပထေရာကတာေပါ။• ေခးေငြရတအတးန႔ ေကာငးမတကႏငတ ေကာငးသားေတြကေထာကပတယ။• အဖြ႔ဝငေတြကလညး ေမတာအပစက သငတနးေတြကသြားတကဖ႔ ေထာကပတယ၊ ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရး လပငနးေတြမာလညး

အသးျပတယ။• စပါေျခြေလ႔စကက အဖြ႔ဝငေတြေရာ တျခားလေတြပါ သးႏငတယ၊ စကငားခေတြက ေငြျပနေခးရာမာ သးတယ။• တာ႐းေတြေဆာကတာ သပအသးဝငတယ။• စပါးေျခြေလ႔စကေတြက သပအသးဝငတယ၊ စကေတြကလညး ငားလ႔ရတယ၊ ခငးႏြားေတြကလညး ငားလ႔ရတယ။• မးေကာငးမးသန႔ေတြက ေပါကေစးထကနညးတေစးန႔ ျဖန႔ေပးတယ။• အဖြ႔ေတြရ ဘဝလညး တးတကလာတယ၊ ရပရြာမာေတာ သပမထးေသးဘး။• ထတေပးထားတ ေရစပစကက ရြာကလညးသးႏငတယ။• အဖြ႔ဆက စကပးေရးကရယာေတြက တစရြာလးကငားလ႔ရတယ။• ေရသြငးေျမာငးမတးခငက စကလ႔မရတလယေတြ အမားႀကးပ၊ ဒါေပမ ဒႏစကေတာ ဒလယေတြက စကႏငမယလ႔ထငတယ။

30

30

• အသးဝငတာကေတာ စပါးအထြကတးလာတယ၊ လယေတြပေကာငးလာတယ၊ ေျမဆၾသဇာေတြလညး ေလာမသြားဘး၊ အရငက ယရးယား၄အတသးခရတယ၊ ခေတာ ၂အတန႔ ေျမေဆြးေတြက ေပါငးသးတယ။

• လညပတရနပေငြက အဖြ႔ဝငေတြအတြက အသးဝငတယ။• ပးသတေဆးန႔ မးေကာငးမးသန႔ေတြအေၾကာငးက သရတယ၊ အဒါေၾကာင တးတကတာေပါ၊ ဒါေတြက ရြာထက

တျခားလယသမားေတြကလညး ေျပာျပေတာ သတ႔လညးေကးနပၾကတယ။• စကပးနညးေတြတးတကလာေတာ သးႏလညးအထြကတးတာတယ၊ ဒေတာ ရြာမာလညး စားစရာ လေလာကတာေပါ။

အေထာကအပမား၏ မသငေလာမႈႏငပတသကေသာ အျပစအခ ကလညး ၾကားသခရသည “တခ ေပါငးထး ကရယာေတြက ေျမမညရင သပမထေရာကဘး” လယယာသးကရယာမား ထတေပးထားရာတြင ထနးသမး ျပျပငမႈႏငပတသက၍ ပပနေနေသာအဖြ႕မားကလညး ေတြ႔ႀကခသည။ “အဖြ႔ကေပးတ လကတြနးလယထြနစကေတြက ၂ ႏစေလာကပ သးလ႔ရတယ”

အဖြ႔၏လပငနးအမးမး၏ သကေရာကမႈမားကလညး ကယကယျပန႔ျပနေမးျမနးခသည။ တညေသာ အေျဖမားက ေအာကတြငေဖာျပထားသည

• အဒကရယာကသးကတညးက ေပါငးသငရတအခနမကနေတာဘး၊ အဒါက အျခားသေတြကလညး ငားေပးတယ။• အေစခစကက အလပျမနျမနၿပးတယ၊ စပါးဖးလညး အကနအကနညးတယ။• တစရြာလးပ စကပးေရးနညးသစေတြက တတကနၾကၿပ၊ လယသမားေတြက မးေကာငးမးသန႔ ဘယလေရြးရမယ၊

ၾသဂနစေျမၾသဇာက ဘယလလပရတယဆတာ နားလညသြားၾကၿပ။• လယသမားေတြက စကပးေရးနညးလမးေကာငးေတြက သလာၾကေတာ အထြကတးလာတာေပါ၊ ရြာထက တျခားလေတြလညး

အဖြ႔ဝငေတြဆက စကပးေရးနညးစနစေတြက သငယၾကတယ။• အဖြ႔ဝငေတြက အဖြ႔ကရတ ခငးႏြားေတြက လယလပရာမာ သးႏငတယ၊ ရတအတးေတြက ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရး လပငနးေတြမာ

အသးခတယ။• စပါးေျခြေလ႔စကေတြ၊ ေဆးဖနးပးေတြက သပအသးဝငတယ၊ တခါတေလ ေျမမေကာငးရင စပါးအေစခ စကက သပအသးမဝငဘး။• စပါးႏယေလ႔စကေတြက အျပငကမငားခင အဖြ႔ဝငေတြက အရငသးခြငရတယ၊ လညပတရနပေငြ ကလညး ေခးေငြရႏငတယ၊

ဘယအဖြ႔ဝငမဆ ၅%အတးန႔ ၆ လေငြေခးလ႔ ရတယ။• တာ႐းေဆာကၿပးေတာ လယေတြဆားမေပါကေတာလ႔ စပါးမးေကာငးမးသန႔ေတြက စကလာႏငၿပ။• ရြာသရြာသားေတြလညး ပးမႊားန႔ သးႏေရာဂါက ခြတတလာၿပ၊ ဓာတေျမၾသဇာကလညး စနစတက သးတတလာၿပ။• အခဆ လယထမာ ဘယအခနမာ ေရဘယေလာကထားရမယဆတာ ရြာသရြာသားေတြသလာၿပ။• အသငးဝငမဟတရငေတာ သငတနးေတြတကလ႔မရဘး၊ တခ႕ခစားခြငေတြကေတာ အဖြ႔ဝငေတြကပ ေပးတယ။• အဖြ႔ရ႕လပေဆာငမႈေၾကာင ရကၡာဖလလာၿပ၊ သးႏအထြကတးလာၿပ၊ လယသမားေတြသးတနညးပညာ ေတြလညး တးတကလာၿပး

အဖြ႔ဝငေတြလညးဝငေငြတးလာၿပ။• ေရအားလပစစထေထာငဖ႔ အဖြ႔က ေငြ၅ဝဝဝဝ/- လတယ၊ ေကာငးေတြကလညး တစႏစက ေငြ ၅ဝဝဝဝဝ/- ေထာကပတယ။• လယသမားေတြကေတာ အကးျပပါတယ၊ ဒါေပမတျခားသေတြကေတာ သပအကးမျပဘး၊ စပါးအထြက တးလာတယ၊

လယသမားေတြက မးန႔ေျမၾသဇာက ေလာသးရတယ၊ ဒေတာ စရတေတြေလာလာတာေပါ။• ေနာက ၂ ႏစ၊ ၃ ႏစေနမ ရြာမာ အကးရမယ၊ အဒကမ ရနပေငြေတြ ပမားလာမယေလ၊ အခထေတာ မသးေသးဘး၊ ဒေငြဟာ

မးေကာငးမးသန႔ေတြန႔ ေျမၾသဇာ ေရာငးလ႔ရတာ၊ ဒေငြေတြက ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရး အတြက သးႏငတယ။• အရငက ရြာမာ ေကာငးမရဘး၊ ခေတာရၿပ၊ ဒလေျပာႏငတာ အဖြ႔ေၾကာငပ။• အဖြ႔မလာခငတနးက စပါးကႀကခငးစနစန႔ စကပးေတာ ၁ ဧကက ၄ တငးခြေလာက ကနတယ၊ ခေတာ ၁ တငးခြပ ကနတယ၊

စရတေလာေပမ အထြကကေတာ အတတပေလ။

လယသမားအပစမားသည ရပရြာ/ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးက ကယကယျပန႔ျပန႔ေဆာငရြကေပးမေပးက ေမးျမနးေသာ အခါတြငမ အေျဖမားလညး ႏစမးကြေနသည။ အခ႔အဖြ႔မားသည စကပးေရးကသာ အာ႐စးစကၾကၿပး အဖြ႔ဝငမားႏငသာ အလပလပၾကသည။ ကနအဖြ႔ဝငတ႔မာ ရြာသားအားလး၏ စကပးေရးဆငရာ အသကေမြးမႈ ပမတးတကေအာင ရညရြယေၾကာငး ေျဖၾကားၾကသည။ အနညးစကမ ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးက အလြနအာ႐စကၾကၿပး စာသငေကာငးရနပေငြ၊ ရြာခငးဆကလမး၊ ေရသြယေျမာငးစနစတ႔က ေဆာငရြကခၾကသည။ ဤကစၥမားတြင ေအာငျမငမႈက ယငးတ႔က ဂဏယၾကသည။ ထသ႔ျဖစရျခငးမာ အဖြ႔မားက လပေဖာကငဖကမားက မညသ႔ တညေထာငထားသညဆသညအခကကလညး အမျပေနသည။ ဥပမာအားျဖင

• လပေဖာကငဖကအဖြ႔က ေကးရြာဖြ႔ၿဖေရးရနပေငြ ပစၥညးတနဖး ၃ဝ%က လဒါနးခတယ၊ အဒပကဆက ရြာလမးအတြက သးခတယ၊ တကယလ႔ ကနကစရတက တစသနးဆရင ကၽြနေတာတ႔က သးေသာငးပ ေပးဖ႔လတယ၊ ဒသးေသာငးကလညး ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရး ရနပေငြထက ေရာကသြားတယ။

နမနာေကာကခေသာ ရြာတငးလလပင အဖြ႔ဝငမားကသာ အကးခစားရေသာလညး ရပရြာႏင ေသာလညးေကာငး၊ အဖြ႔ဝငအခငးခငးေသာ လညးေကာငး မေကမနပမျဖစေၾကာငး ေတြ႔ရသည။

ယငးတ႔၏အဖြ႔၏ အားသာခကႏငပတသက၍ ေမးျမနးေသာအခါတြင အဖြ႔ဝငအားလးေလာကကပင ယငးတ႔၏ အဖြ႕သည ညညြတေၾကာငး၊ စကပးေရးနညးစနစႏင အသပညာမားတးတကေအာင အတတကြ ေဆာငရြကေနၾက ေၾကာငး ရငးျပၾကသည

• ကၽြနေတာတ႔အဖြ႔ရ႕ အားသာခကကေတာ စညးလးညၫြတမႈပ၊ အဖြ႔ဝငအားလးက တငတငပငပငန႔ အလပအတတလပၾကတယ။• အဖြ႔ရ႕အားသာခကကေတာ ေခတမတ စကပးေမြးျမေရးနညးပညာေတြက အခငးခငးပညာေပးတာပ ျဖစတယ။• စပါးေျခြေလ႔စကရတာက ဒအပစရ႕ အားသာခကပ၊ အရငကထက စပါးကျမနျမနသမးႏငတယ၊ ၿပးေတာ စပါးကလညး

ေျခာကေျခာကေသြ႔ေသြ႔ သမးႏငတယ။• အဖြ႔ဝငေတြက နညးပညာအေထာကအကေရာ စကပးေရးသြငးအားစကပါ ေပးႏငတယ။• အဖြ႔ဝငေတြက ခငးႏြားေတြက စကပးေရးသြငးအားစေတြက ေထာကပေပးႏငတယ။• စကပးေရးေခးေငြကထတေပးတာ လယယာသးစကကရယာေတြက ငားေပးတာဟာ အသငးရ႕ အားသာခကေတြပ။• ကၽြနေတာတ႔အဖြ႔က ညၫြတတယ၊ အစညးအေဝးေခၚရင လတငးမပကမကြက တကေရာကၾကတယ၊ အပစေဆြးေႏြးပြေတြမာလညး

လတငး ပါဝငေဆြးေႏြးၾကတယ။

31

• ေခါငးေဆာငေတြကလညး အားေပးၾကတယ၊ ေခါငးေဆာငေတြမာလညး ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညရၾက မယလ႔ထငတယ။• ကၽြနေတာတ႔အဖြ႔က ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးက ေဆာငရြကေပးတယ။

ေဆာငရြကသညလပငနးသဘာဝကလက၍ ႀကေတြ႔ရေသာအခကအခမား ျပနာမားသညလညး ကြျပားသည။ သြငးအားစမား၊ ေခးေငြမားက ေထာကပေပးေသာ အသငးမားအဖြ႔မားက ရနပေငြ မလေလာကေၾကာငး တငျပၾကသည။ တးခ႕ရနအတြက အာ႐စးစကထားေသာအဖြ႔မားက သငတနးမားတြင စတဝငစားမႈနညးပါးေၾကာငး၊ ပကကြကသမားျပားေၾကာငး တငျပၾကသည။ စကပးေရးစကကရယာမားက ငားရမးေနသမားတြငလညး ျပငဆင ထနးသမးေရးဆငရာ ျပနာမားရေနၾကသည။ ကနစမးသးႏစကပးသ မားမာလညး ေစးကြကတငေရး ဆငရာျပနာမားႏင ရငဆငေနရသည

• ကၽြနေတာတ႔မာက နညးပညာေတြ လေနေသးတယ၊ အခ လယသမားေတြကလညး နညးပညာေတြက စတမဝငစားၾကဘး။• ရနပေငြကလညး နညးနညးပရတယ၊ စကပးေရးသြငးအားစအသစေတြက လယသမားနညးနညးကပ ျဖန႔ေဝေပးႏငတယ။• အဓကအခကအခကေတာ အခနမစကပးဖ႔ အရငးအႏးမရတာပ။• လကတြနးလယထြနစကေတြက မျပျပငႏငဘး။• လေတြက သငတနးတကေအာင စညး႐းရတာခကတယ။• စပါးႏယေလ႔စကက တစခပရေတာ တေနရာကေန တေနရာေျပာငးေနရတယ၊ လမးေတြက ျဖတကးေတာ အႏရာယမားတယ၊

အဒစကျပငဖ႔ အဖြ႔ဝငတငးက တစေယာကက ေငြ ၄ဝဝဝ/- စထညရမယ၊ ပဆးတာက ျပနရေတာလညး ေမာငးလ႔မရဘး၊ ထပျပငရေသးတယ၊ ေနာကေတာ စပါးတငး ၁ဝဝ ႏယေလ႔လင ၃တငးႏႈနး ေတာငးရတယ၊ အဒစပါးေတြေရာငးရတေငြကမ အဖြ႔ရနပေငြ ျဖစသြားတယ။

• ကၽြနေတာတ႔ဆနစကက သပမေကာငးဘး၊ ထပရငးႏးႏငမ ဆနေကာငးေကာငးထြကမယ၊ ဘဏမာေတာ ေငြ ၂၅သနးခြ အပထားတယ၊ အဒပကဆန႔ ဆနစကက ျပငရမာပ။

• တခ႕လယသမားေတြက စကပးနညးအသစေတြန႔ မရငးႏးေသးဘး၊ အဒါေတြက တကယအကးရ တယလ႔မယၾကဘး။ • သတ႔က ထပေလကငေပးဖ႔လတယ၊ တရြာလး၊ စကပးနညးသစေတြက ကငသးႏငရင သတ႔ဘဝေတြ တးတကလာမယ။• အဖြ႕ဝငေတြက ေထာကပဖ႔ေငြမေလာကဘး၊ သးႏေတြ ေစးကြကက အခနမေရာကေအာင ပ႔ေဆာငေရး ေကာငးေကာငးလတယ။• ေငြေရးေၾကးေရးႏင နညးပညာအေထာကအပေတြလအပတယ။ ဒါမ တးခ႕စကပးႏငမယ။ မးတြငးမာ ဆရငသြားေရးလာေရးက

ခကတယ။ လမးေတြဘာေတြက မေကာငးဘးေလ။

အဖြ႕၏စြမးေဆာငရညႏင ေရရညတညတႏငစြမးLIFT၏လပေဖာကငဖကမားက ေထာကပထားေသာ လယသမားအပစမားစြာသည စကပးနညးသစမားက လကေတြ႕စမးသပစကပးကာ ဆငပြားေပးခၾကသည။ မညသက မညသညစကပးနညးပညာက စမးသပမည သ႔မဟတ ဆငပြားေပးမညဟေသာ အခကကမတည၍ အေျဖမားမာ အမးမးကြျပားသည။ လယသမား အပစမား၏ စမးသပစကပးႏငစြမး သငယႏငစြမးတ႔သည ထအဖြ႕မား ပမေရရညတညတႏငေစမညအျပင လယသမားတ႔က နညးပညာအသစမားက စမးသပကငသးႏငစြမးႏငလညး ဆကစပေနသည။ အမားအားျဖင စမးသပမည သ႔မဟတ ႏႈငးယဥမည စကပးနညးစနစမားက LIFT၏လပေဖာကငဖကကသာ ေရြးခယသည

• LIFTလပေဖာကငဖကက လယစကပးနညးစနစက စမးသပမယဆတာ ဆးျဖတတယ။ (အလားတ ေျဖဆသေနာကထပ(၆)ဥး ရသည။)

• LIFTလပေဖာကငဖကက လာၿပး စကပးနညးစနစတစခက လာေပးတယ။ မေအာငျမငလင ေနာကတစခ ထပစမးဖ႔ေျပာတယ။• သတ႔ကပ ဘယအစကသးရမလ။ ဘယနညးစနစကစမးရမယလ႔ေျပာတယ။ • ၿမ႕နယကလပေဖာကငဖကအသငးန႔ ကၽြနေတာတ႔အဖြ႕န႔ေပါငးၿပး ဘယမာ ဘာက စမးသပမယလ႔ ဆးျဖတပါတယ။

လပေဖာကငဖကအဖြ႕က ဘာနညးပညာကသးမလလ႔ ဆးျဖတပါတယ။• လယသမားေတြ၊ ေကာမတႏငဝနထမးေတြကဆးျဖတၾကတယ။• အဖြ႕ဝငမားအားလးေပါငးၿပး ဘယစကနညးစနစကသးမလဆတာ ဆးျဖတၾကတယ။• ဘယစကနညးစနစက စမးမယဆတာက အဖြ႕ဝင၂၂ဥးက ဆးျဖတတယ။• ေကာမတကအစညးအေဝးေခၚၿပး အႀကဥာဏေတြရာၾကတယ။• စကပးေရးလပငနးန႔ပတသကလ႔ အဖြ႕ေခါငးေဆာငန႔ VDCေခါငးေဆာငက ဆးျဖတတယ။• အဖြ႕ေခါငးေဆာငက ဘာကစကမယ၊ ဘယစကနညးကသးမယလ႔ဆးျဖတတယ။• ဘယစကနညး၊ သြငးအားစကပထေရာကမယဆတာက အဖြ႕ဝငေတြက ထငျမငခကေပးႏငတယ။

စမးသပမညနညးပညာက အဖြ႕မားက ေရြးခယႏငေအာင စြမးေဆာငရည တညေဆာကထားျခငးမာလညး အနညးငယသာ ရသည။

ထ႔အတ ပနးတငမား၊ ရညမနးခကမားက ရငးလငးစြာေဖာျပထားၿပး အမားက တရားဝငသေဘာတ ခမတထား ျခငးလညး နညးပါးသည။ တဖြ႕သည စပါးေျခြေလ႔စကအသစတလးဝယရန၊ ေသခာစြာ ေရးသားမတတမးတင ထားသည။ ေနာကတဖြ႕ကမ “အဖြ႕ဝငတ႔၏ အသကေမြးမႈ ကတးတကေစရန”ပ၍ တတကက ေျပာရလင “သးႏအထြက၂ဝ%တးတကရန၊ အာဟာရဖြ႕ၿဖးမႈ ၁%၊ မသားစဝငေငြ ၁ဝ%တးတကရန” ရညမနးထားသည။ အဖြ႕က သးႏအထြကတးရန ဝငေငြတးရနဟ ရညညႊနးလကေသာအခါ အဖြ႕ဝငတ႔က ယငးတ႔၏ ေမာလငခက အမးမးက ထားရလကၾကေၾကာငး ေဆြးေႏြးပြမားမ သရသည။

အဖြ႕မား၏ လပငနးသဘာဝကလက၍ ေရရညတညတႏငမႈဆငရာ ျပနာမားမာလညး အမးမးရေနသည။ တခ႕လယသမားသငတနးေကာငး မားက အျခားလပေဖာကငဖကမားထမ နညးပညာဆငရာ အေထာကအပ မားကရရရန ႀကးစားမည ဟဆသည။ လယသမားသမဝါယမအသငး မားက သမဝါယမား၊ ဝနႀကးဌာနထမ အကအညမား ေတာငးခမညျဖစသည။ စကပးေရးစကကရယာမားက ငားရမးေနေသာအဖြ႕မားမာ ျပျပင ထနးသမးေရးႏင ျပငဆငေရးဆငရာ ျပနာမားႏင ရငဆငေနရသည။ ေငြစေငြေခးအဖြ႕မားကမ ယငးတ႔ ဆကလကလပေဆာငသြားႏငမညဟ ယၾကညလကရၾကသည။

ေျဖၾကားေသာအဖြ႕ဝငအားလးေလာကကပင စမခကမားၿပးဆးသြားသညတင ယငးတ႔၏အဖြ႕မား ဆကရေန မညဟ ယၾကညေနၾကသည။ ယၾကညရေသာအေၾကာငးရငးမာလညး အမးမးျဖစေနသည။ အခ႕မာ ေသခာစြာ စမခကေရးဆြထားၿပးျဖစေသာလညး ကနသတ႔မာ ယငးတ႔

32

32

ဆကလကေဆာငရြကလေၾကာငး ေျပာၾကားျခငး မသာျဖစ၏။

• လာမမးဆကေတြဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ဆကၿပးအတတလပဖ႔လတယ။• ကၽြနေတာတ႔ဆကလပခငတယ ဒါမစကပးေရးနညးပညာေတြရမယ။• အခလကရ နညးပညာအေထာကအပေတြ၊ ရပသြားရငေနာကတဖြ႕ထပရာၿပး သငတနးေတြထပ တကမာေပါ၊

ၿပးရငရြာမာျပနၿပးသငေပးမယ။• ဆကၿပးအလပလပၾကဥးမယ၊ ေျခြေလ႔စကကလညးျပငမယ၊ ေနာကထပပငႏငေအာငလညး ႀကးစားမယ။• ေနာက၃-၄ႏစေနရင ကၽြနေတာတ႔အဖြ႔ သသသာသာတးခ႕ႏငမယလ႔ထငတယ၊ ဆနစကမာ ထပရငးႏးဥး မယ၊

သမဝါယမဝနႀကးဌာနန႔ အဆကအသြယခငမာေအာင လပရမယ၊ အသငးသားေတြ ထပစမယ၊ အခလကရ ၇ ရြာအျပင ေနာကထပရြာေတြကပါ ထပတးခ႕ရမယ။

• ကၽြနေတာတ႔ အမာခလယသမား၂၂ေယာကကေတာ ဒစမခကက ေရရညတညတေအာငလပဖ႔ ဆးျဖတ ထားတယ။• သငတနးေတြေပးဖ႔ စမခကဆြထားတယ။• ဒအဖြ႔က ဆကရေနမာပ ရြာအတြကလပစရာေတြလညး ကနေသးတယ၊ လပဖ႔ေငြေတြလညးရတယ။• စမခကၿပးသြားေပမလညး ဆကလပေနဥးမာပ၊ ရြာဖြ႔ၿဖးေရးက အကးျပတလပငနးျဖစလ႔ပါ။• ကၽြနေတာတ႔မာ အခအဖြ႔ရေနၿပ၊ သမဝါယမအသငးက ဆကသြယၿပး အကအညေတာငးႏငမယ ထငတယ။• စမခကၿပးသြားရငလညး ဆကလပေနဥးမာပ၊ ကၽြနေတာတ႔မာ စကေတြေရာ ေငြေတြေရာ ရေတာ ဆကလပ ႏငတယ။

သ႔ေသာလညး အဖြ႔ဝင ၂ ဥးကမ ေနာငေရးအတြက ထမေလာကအကာငးမျမငႏငၾကေပ။• စမခကၿပးရင ဒအပစလညး ဆကလပႏငမာမဟတဘး၊ လကတြနးလယထြနစကေတြလညး ပကစးကနၿပ ေလ။• ဒစမခကက ရပပစမအစား ဆကၿပး ၾကည႐ႈေထာကပမ အဖြ႔အစညးကရာရမယ။• ကၽြနေတာတ႔အဖြ႔ ဘာဆကလပမယ မေျပာႏငေသးဘး။

စမခကၿပးဆးသြားေသာအခါ နညးပညာအကအည ဆကလအပမညလားဟ ေမးျမနးေသာအခါ အားလးေလာက ကပင လအပမညဟ ေျဖၾကားၾကသည။33 သ႔ေသာ ယငးအေထာကအပက မညသညေနရာတြင ရာရမညမနး မသသအမားအျပားပငရသည။

• ဟတတယ၊ နညးပညာအေထာကအပဆကေပးဖ႔လတယ၊ ခထေတာ ဘယကရမယမနးမသေသးဘး။ (ဤသ႔ ေျဖၾကားသညအပစမားစြာရသည)

• ဆကၿပး ေထာကပသြားဖ႔လမယထငတယ၊ လကရအဖြ႔ကပ ဆကေထာကပသြားမယလ႔ထငတယ။• လယသမားသငတနးေကာငးအေနန႔ နညးပညာအေထာကအက ဆကရေနဖ႔ လအပတယ၊ အဒ အေထာကအကအတြက NGOကပ

မခရမာပ၊ ကယဘာသာကယ မရာႏငဖးေလ။• အေထာကအပရဖ႔အတြက ဒအဖြ႔အစညးေတြဆကသြားမယ။ (ေဒသခႏင ႏငငတကာ NGOမား၏ အမည ၃ ခကေျပာျပသည)။• စကပးေရးနညးပညာေတြန႔ သြငးအားစေတြက လအပတယ။• စြမးေဆာငရည တညေဆာကမႈ ဆကလပဖ႔လတယ စကပးေရးစကကရယာေတြလညး လတယ၊ စပါးေျခြေလ႔စကေတြေၾကာင

အလပအမားႀကးတးတကတယ၊ နညးပညာအေထာကအပ ဆကလဥးမယ သမဝနႀကးဌာနန႔ စကပးေရးဝနႀကးဌာနက ေတာငးရမယ• ကၽြနေတာတ႔ကကညမယ NGOေတြ အမားႀကးရတယလ႔ ထငတယ၊ ဘယဟာလေတာ မေျပာတတ ေသးဘး။• ဆကေထာကပသြားဖ႔လတယ၊ ခထေတာ သြားေတာငးရမအဖြ႔ မရေသးဘး၊ ဒအဖြ႔ေတြအေၾကာငး ၾကားဖးတယ။ (ေဒသႏရ NGO

အမည၂ခက ေျပာျပသည) ဒါေပမ သတ႔ ခထ ကၽြနေတာတ႔ရြာက ေရာကမလာေသးဘး။• ဆကေထာကပဖ႔လတယ၊ အဒအေထာကအပရဖ႔အတြက အဖြ႔ဝငေတြက အဒကသြားၾကမာပ။ (ေဒသႏရ NGO တခ၏အမညက

ေျပာျပသည)• ဟတက၊ ဆကေထာကပဖ႔လဥးမယ၊ အခလကရအဖြ႔မရေတာရင စကပးေရးဝနႀကးဌာနက သြားရမယ။• လကရအဖြ႔က ဆကမေထာကပေတာရင ေကးရြာအာဏာပငေတြဆ သြားရမာပ၊ NGOဆက အကအညရဖ႔

ရြာအပခပေရးမးကေျပာရမယ၊ သကေထာကခမ NGOဆက အကအညရမာေလ။• ဟတတယ အေထာကအပလေနေသးတယ၊ အခလယယာသမဝါယမအသငးန႔ ေတြ႔ေနတယ။

အၾသစရာေကာငးသညမာ အဖြ႔ဝငမဟတေသာရြာသားမားကမ ဆကလကမေထာကပလငလညး အဖြ႔မား ဆကလကတညရေနမညဟ ထငျမငေနျခငးပငျဖစသည။ အဖြ႔ဝငမဟတသမားထမ ၁၈ဥးက လယသမားအပစ ဆကလကတညရေနမညဟ ယဆေနၾကၿပး ၁၅ ဥးသာ တညရမညမဟတဟ ယဆေနၾကသည။

သငခနးစာေဖာထတခကအျခားေကးရြာမားတြင လယသမားအပစထေထာငလပါက အႀကဥာဏရရေစရန သငခနးစာအခ႕က အဖြ႔ဝငမားက ေဖာထတခၾကသည။ အမားစမာ ေခါငးေဆာငေရြးခယျခငး ရပရြာလထသ႔ အျမငရငးလငးျခငးႏင သကဆငသည

• ဒလအဖြ႔အစညးမးက ဖြ႔မယဆရင အဖြ႔ဝငေတြမန႔ ေရြးဖ႔သငတယ။• အဖြ႔တစခကလပမယဆရင စညးကမးရဖ႔ စနစကဖ႔ ေငြေရးေၾကးေရးမာ မနမနကနကနစမခန႔ခြဖ႔ဆတာ ေတြက အေရးႀကးတယ။• အဖြ႔က ဘာလပေနလဆတာက တရြာလးကအသေပးသငတယ၊ အဖြ႔ေခါငးေဆာငေတြက ေရြးခယရငလညး တရြာလးက

အစညးအေဝးေခၚၿပး ေရြးသငတယ။• အဖြ႕ေခါငးေဆာငေတြ၊ အဖြ႔ဝငေတြက သတ႔ရ႕တာဝနထမးေဆာငမႈက ျပနသးသပသငတယ။• ရပသရပသားေတြက ပၿပးစညး႐းေရးလပဖ႔လတယ။• လပငနးေဆာငရြကပက ပၿပးပြငလငးျမငသာမႈရဖ႔လတယ။ လပငနးေဆာငရြကပေတြ၊ ေငြစာရငးရငးတမး ေတြက လသေအာင

ထတျပနထားရမယ၊ ဥပမာ-ေကးရြာေၾကာျငာသငပးမာေပါ။• လမားစက ေထာကခတ တငျပတ ေခါငးေဆာငေတြက အဖြ႔ဝငေတြက ေရြးရမယ။• ေခါငးေဆာငေတြက ကယတာဝန ကယေကရမယ၊ ဒါမ အဖြ႔တးတကမာ။

33 အေထာကအပက ဆကလကခလေၾကာငး အလရငမားက သေစလ၍ျဖစမည။

33

• စာရငးကငန႔ ေငြကငမာက သတမတထားတကၽြမးကငမႈရရမယ။• အဖြ႔ထေထာငထားၿပးရင ေငြေၾကးအေထာကအပေရာ၊ ေခါငးေဆာငမႈဆငရာ ကၽြမးကငမႈေရာ ေတာငတငးမ ျဖစမယ။• စာရငးကငကၽြမးကငမ ေငြစာရငးေတြက ရပရြာကတငျပႏငမယ။• လေတြမညညြတရင အဖြ႔က ၾကာၾကာမခဘး၊ ေနာငမာ ျပနာေတြရလာမယ၊ အဓက ကေတာ ညၫြတမႈပ။• အဖြ႔မာစာရငးေတြက ရငးရငးလငးလငးန႔ စနစတကထားရမယ။• အမားသေဘာတညမႈကယၿပးမ လပငနးေတြက လပရမယ။

ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးေကာမတမား34 35

ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးေကာမတ (VDC)အဖြ႔ဝငမားႏင FGDေဆြးေႏြးပြ ၁၇ႀကမ ျပလပခသည။ ယငးအဖြ႔ဝငမားမာ အဓကအားျဖင တာဝနခမားသာ ျဖစၾကသည။ အဖြ႔ဝငမဟတသမားႏငလညး ေနာကထပေဆြးေႏြးပြ ၁၇ ႀကမ ထပလပခေသးသည။ ယငးတ႔မာလညး VDC တ႔၏ အကးေကးဇးက ခစားေနၾကရသမားျဖစၾကၿပး အမားစမာ VDC၏ပမနအဖြ႔ဝငမားက ကယစားျပၾကသည။ သ႔ေသာလညး အခ႕အဖြ႔ဝငမဟတသမားက သတ႔ကယ သတ႔ VDCပမနအဖြ႔ဝငမားဟ မယဆၾကေပ။ အေၾကာငးမာ အေရးႀကးေသာVDCလပငနး (ဥပမာ။ ေကးရြာ အေသးစားေငြေခးလပငနး)တ႔တြင မပါဝငျခငး၊ အကးခစားခြငမရျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင အခ႕ ေကးရြာမားတြင PACTကေထာကပထားေသာ အေသးစားေငြေၾကး လပငနးမား ရေနၾကသည။ ထ႔ျပငVDC မတဆင အျခားအဖြ႔အစညးမားက ေထာကပထားေသာ အေသးစားေငြေၾကးလပငနးမား ရေနၾကသည။ PACT အေထာကအပခမားက သတ႔ကယသတ႔ VDCအဖြ႔ဝငမားဟ မယဆၾကေပ။

ကစၥအမးမးအတြက တညေထာငထားေသာ ေကးရြာမအဖြ႔မားက VDCမားဟ ေဆြးေႏြးသမားက အၾကမးဖငးး အပစခြထားျခငးျဖစသည။36

VDCမားက ဘာေၾကာငထေထာငရသလဟ ေမးေသာအခါ အဖြ႔ဝငအမားစက ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးအတြကဟ ေယဘယေျဖဆၾကသည။ ထခကခရ လြယသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးက အေထာကအပျပရနႏင ဆငးရမႈက ေျပေလာရနရညရြယေၾကာငး တငျပသလညးမားစြာရသည။ ေရြးေကာကထားေသာ အေျဖတခ႕မာ ေအာကပါအတငး ျဖစသည

• ရပရြာဖြ႔ၿဖးေအာင၊ ဆငးရမႈကေလာခေအာင၊ လေနမႈအဆငအတနးျမႇငတငေအာင။• ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရးႏင ဆငးရမႈပေပာကေရး။• ေကးရြာရ႕လအငေတြက စးစမးၿပး အဒါေတြကျဖညဆညးႏငမယ အဖြ႔အစညးေတြက ဆကသြယႏငဖ႔။ ေကးရြာသားအခငးခငး

ေျပလညေစဖ႔၊ ေကးရြာမာရတ အထခကလြယဆးသေတြက ေထာကပဖ႔။• ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေအာင ေဆာငရြကဖ႔၊ မသနမစြမးေတြရ႕ဘဝက ျမႇငတငဖ႔။• စားနပရကၡာဖလဖ႔၊ ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမာ ဥးေဆာငမအဖြ႔အစညးတစခက ထေထာငဖ႔။ • ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရးက ေဆာငရြကဖ႔၊ အေျခခအေဆာကအအက ပတးတကေအာငေဆာငရြကဖ႔။• ေကးရြာရနပေငြက ခန႔ခြဖ႔။• ေကးရြာမာရတ အဆငးရဆးလေတြရ႕ အသကေမြးမႈက ေထာကပဖ႔။

VDCမားက တစဖြ႔မလြ၍ ကနအဖြ႕အားလးက လပေဖာကငဖကမား၏ အစအစဥျဖင ထေထာငထားျခငး ျဖစသည။ ယငး VDCကမ အျခား NGOက ထေထာငထားျခငးျဖစသည။

VDCေခါငးေဆာငမားႏင တာဝနရသမားက ေရြးခယရာတြင မတသညဟ ယဆၾကသည။ အမားအားျဖင အဖြ႔ဝငမားက ရပရြာတစခလးက မေပးကာ ေရြးခယထားၾကသည။ သ႔ေသာလညး ေရြးခယရာတြင မကြမားရေနသည_

• ပထမဆးေရြးေကာကဖ႔ ေကာမတတရပဖြ႔လကတယ၊ ရြာသားတစဥးခငးမေပးတာထက တစရြာလးရ႕ ယၾကညမႈက အေျခခတာျဖစလ႔ မတပါတယ။

• ပထမဆး ရြာသားေတြက စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ ေစးေရာငးဆသလ အလပကလကၿပး အပစေလးေတြ ဖြ႔လကတယ၊ အပစတစစစက လႏစေယာကစကေရြးၿပး ေကးရြာအပခပေရးမးက ခန႔လကတယ။

• ရြာအပခပေရးမးန႔ ရြာသႀကးေတြက စြမးရညရတယလ႔ ထငတသေတြက ေရြးလကတယ။• အတြငးေရးမးန႔ စာရငးကငေတြက ဥက႒က ေရြးတာပါ။• ေကးရြာလႀကးေတြ၊ ရာအမမးေတြ၊ ဆယအမမးေတြက ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးေတြကလပႏငမသေတြက ေရြးလကတယ၊ ရြာလႀကးေတြက

သငေတာမယသေတြက အရငဆး နာမညစာရငးျပစလကတယ၊ အဒထကမ ရြာသားေတြက ေရြးေပးရတယ။

ယငးတ႔၏အဖြ႔သည ရပရြာရလအပစအားလးက ကယစားျပသညဟ အဖြ႔ဝငမားက ယၾကညၾကသည။ အဖြ႔ဝငမဟတသမားကလညး လမႈအပစ အားလး (ဆငးရသမား၊ ထခကလြယသမား၊ အမးသမးမား၊ မသနစြမး သမား၊ လမႈေရး၊ ဘာသာေရးအပစငယမား)ကလညး အဖြ႔ဝငအျဖစ ပါဝင ခြငျပေၾကာငး တငျပၾကသည။ အဖြ႔ဝင မဟတသ အပစတစစကသာ VDCအဖြ႔ဝငျဖစရင အတားအဆးရေၾကာငး တငျပခသည။

• ရြာထကဘယသမဆ အဖြ႔ဝငျဖစႏငတယ၊ အဖြ႔မာမတပတငၿပး ရြာရနပေငြ တစေထာင ထညဖ႔ပလတယ။

VDCအဖြ႔ဝငမားက ယငးတ႔အဖြ႔သည ရပရြာအတြငးရ သးျခားလမႈေရးအပစအခ႕တ႔က ေထာကပရန ရညရြယျခငး ရမရ ေမးျမနးခသည။ ဆငးရသားမားအတြက ရညရြယေၾကာငးအမားစက ေျဖဆခၾကသည

• ပငဆငမႈအဆင သတမတလကတယ၊ အထခကအလြယဆးလေတြက ဥးစားေပးတယ။ (အလားတ ေျဖဆသ ၅ ဥးရသည)• ေကးရြာတြင အပစ၄စခြလကတယ၊ အဆင၁၊၂၊၃၊၄ ဆၿပးေတာ၊ အဆင၄ကေတာ အထခကလြယဆး အပစေပါ၊ ဒေတာ သတ႔က

ဥးစားေပးတယ။

34 VDCသည အကယစငစစအဖြ႔၏ ေကာမတသာျဖစသည။ အစရငခစာတြင ရပရြာတစရပလးမ အဖြ႕ဝင အားလးက ရညညႊနးကာ အစရငခစာတြင သးစြထားသည။ VD-Cေခါငးေဆာင သ႔မဟတ တာဝနခဆသည ကမ တကယေကာမတဝငမားကသာ သးစြေခၚေဝၚသည။35 ဤစစတမးတြငပါဝငေသာ IPမားမာ Mercy Corps, Oxfam, HelpAge, Proximity Designs, CESVI, WHH/GRET, Action Aid/Thadar, and ADRAတ႔ျဖစသည36 အဖြ႔မားက အပစခြရာတြင အခကႀကရေသာ စစတမးအဖြ႕မားက LIFT၏ လမးညႊနခကမားက ပ၍အက အညေပးႏငပါသည။ အခ႕အဖြ႔မားမာ LIFTမတပါး အျခားအစအစဥမားက ထေထာငထားသည။ ယငးတ႔ တြင VDCမားသည ျပနာအတကဆးျဖစသည။ ယငးတ႔သည လယသမားအပစမား၊ အေသးစား ေငြေၾကးအပစမား၊ အလပႏငေငြဖလယေသာအပစမား၏အလပကပါ တြ၍လပတတၾကသည။ မလက VDCမားဟ အပစခြထားေသာလညး အလပႏငေငြဖလယေသာအပစအျဖစ ေျပာငးလကရသညမားလညး ရသည။ အေၾကာငးမာ ယငးတ႔၏အဓကလပေဆာငမႈမာ ေသာကေရကနမားမ ႏႈနးေဖာျခငးသာျဖစၿပး ေရရညဖြ႕ၿဖးေရးရညမနးခကမားမရေသာေၾကာငျဖစသည။

34

34

• ဆငးရတအမေထာငစေတြက မသနမစြမးန႔ သကႀကးရြယအရတ အမေထာငစေတြက အမးသမးဥးစးတ အမေထာငစေတြက ဥးစားေပးတယ။

• ဆငးရတ ထခကလြယတလေတြ။• အေျခခကေတာ ဆငးရတ ရြာသားေတြကေပါ၊ ၿပးမ အလယတနးစားလေတြက ဥးစားေပးတယ။• အမးသမးဥးစးတ အမေထာငစေတြ။• အထခကအလြယဆးအပစေပါ၊ သတ႔ဘဝက ျမႇငတငေပးဖ႔က အဓကရညရြယတာပေလ။

သ႔ေသာလညး လပငနးေဆာငရြကေသာအခါတြငမ ဆငးရသားမားအတြက အၿမတမးမရညရြယေပ။ တခ႕ VDC တ႔က ပစၥညးမညမရသ၊ မညသည အသကေမြးမႈလပငနးရသစသျဖင ဥးစားေပးၾကသည။ အခ႕တ႔ကမ တရြာလးအတြက အလပလပၾကသည။

• လညပတရနပေငြအတြက အလယတနးစားလေတြက အရငေခးလကတယ၊ ဆငးရတသေတြက ေခးရင ျပနမဆပႏငမာ ေၾကာကလ႔ေလ၊ သ႔တ႔ကေခးၿပးမ ဆငးရသားေတြက ေခးတယ။

• စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးလပတရြာသားေတြကေတာ အကးအခစားရဆးပထငတယ။• လယသမားေတြေပါ၊ ကၽြနေတာတ႔က ေျမပမးတ႔၊ စပါးမးတ႔၊ ေျမၾသဇာတ႔က ေထာကပေပးတယ။• စကပးေရးအပစေပါ၊ သတ႔ကလညပတရနပေငြကေန အတးႏႈနးနညးနညးန႔ ထတေခးတယေလ။• လယသမားေတြ၊ ဝကေမြးတသေတြ၊ ပကအလပသမားေတြေပါ။• တရြာလးေပါ၊ တရြာလးအတြက အလပလပတာပဟာ။ ( ဤကသ႔ေျဖဆသအမားရသည)

VDC၏ပနးတငရညမနးခကမားက LIFT၏လပေဖာကငဖကမားက အႀကျပခၾကသညမားရေသာလညး၊ အမားစမာ ရပရြာအစညးအေဝးေခၚကာ တငပငခၾကေၾကာငး ထြကဆၾကသည။ ပနးတငမား၊ ရညမနးခကမားက မတတမးတင ထားသညမာ နညးပါးၿပး၊ အမားစမာ ေရးသားထားျခငး ထတျပနထားျခငးမရေပ။

VDCအဖြ႔ဝငအမားစက ဘာသာရပအမးမးသငတနးပ႔ခထားသညဟ ထြကဆၾကသည။ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ အျခားလယယာျပငပစသည အသကေမြးမႈပညာသငတနးမားသာမက၊ ေခါငးေဆာငမႈ၊ စာရငးကငစသည VDCက ဥးစးရာတြင လအပေသာ သငတနးမားက တကေရာကခ ေၾကာငး တငျပၾကသည။ တငျပခေသာ ဘာသာရပတ႔မာ ေအာကပါအတငးျဖစၾကသည37

• ေျမၾသဇာလပနညး၊ တငးရငးေဆးေဖာနညး၊ ေအာဂနစပးသတေဆးလပငနး၊ စကျပငနညး၊ စကပးနညး သငတနးေတြ။ • ေခါငးေဆာငမႈ၊ အမးသမးစြမးေဆာငရညျမႇငတငမႈ၊ အပငကာကြယေရးသငတနးေတြ။• စာရငးကငသငတနး၊ ျပနာေျဖရငးနညးသငတနး။• စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးလပငနး သဘာဝေဘးအႏရာယေလာပါးေရး၊ ပတဝနးကငထနးသမးေရး။• ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈသငတနး။• သးႏစကပးနညး၊ ရတသမးနညးသငတနး။• စာရငးကင၊ စာရငးစစ၊ မန႔လပနညး၊ ေမြးျမနညး၊ စကခပ၊ မးဖလပငနး၊ ေမာေတာဆငကယျပငနညး။• ဆပျပာခကနညး၊ မႈစကပးနညး၊ ေျမယာဥပေဒ။• ေလကားထစေတာငယာစကနညး၊ ေျမဆလႊာထနးသမးနညး၊ ပနးရ။• တရစၧာနေဆးက၊ ေခါငးေလာရညလပနညး၊ စကခပ၊ စပါးအထြကတငးတာနညး။• အာဟာရ။• မးေကာငးမးသန႔ေရြးခယနညး။• ပနးစကပးနညး။• ေဒသထြကကန ေစးကြကဖနတးနညး။• ေရးဥးသနာျပသငတနး။• မးသတနညး။

သငတနးမား ထေရာကေၾကာငး ေဆြးေႏြးသမားက တငျပၾကသည။38

VDCမားတြင ေကးရြာအာဏာပငမား၊ ရာအမမး၊ ဆယအမမးမားပါဝငၾကၿပး လကရေကးရြာေခါငးေဆာငႏင ေပါငးစပဖြ႔စညးထားသည။ VDCထေထာငျခငးေၾကာင လကရအာဏာပငအဖြ႕က ၿခမးေျခာကျခငး၊ ၿပငဆငျခငးတ႔ျဖစေၾကာငး အေထာကအထားမေတြ႕ရေပ။ VDCအဖြ႔ဝင မားကလညး အျခားအဖြ႔မား၊ ေခါငးေဆာငမား၊ လကရတရားဝင မဝငေကးရြာအပခပသမားႏင မသငတငမႈမား၊ အျငငးပြားမႈမား၊ တငးမာမႈ မားမရေၾကာငး ထြကဆၾကသည။ အဖြ႔ဝငမဟတသမားႏင ၁၇ႀကမ FGDေဆြးေႏြးပြျပလပရာတြငလညး ယငးတ႔ရြာရ VDCမားသည

ျပနာမား၊ ဝနတမႈမား၊ မညၫြတမႈမားက မဖနတးေၾကာငးထြကဆၾကသည။

VDCမားသည ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရးအတြကဥးတညကာ ေဆာငရြကျခငးျဖစေသာေၾကာင ရပရြာသည စညးလး ညညြတစြာျဖင ဆးျဖတခက ခမတႏငေအာင ေဆာငရြကႏငမညဟ ေမာလငရေပသည။ VDCအဖြ႔ဝငမားက ယငးတ႔၏အဖြ႕သည ထသ႔ေသာ အေျပာငးအလမားက ေဆာငရြကေပးမေပး ေမးျမနးေသာအခါ ဤသ႔ ေဆာငရြကေၾကာငး အမားစက ေျဖၾကားၾကသည။ ေျဖၾကားခကနမနာတ႔တြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငသည။

• ဟတက၊ အဖြ႔ဝငေတြန႔ ရြာအာဏာပငေတြ ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈတးတကလာတယ။• လပငနးအတြကဆးျဖတတအစညးအေဝးေတြက ရြာသားေတြကပါ ဖတေတာ ဆးျဖတခကခရမာ လေတြပၿပးေတာ

ပါဝငေဆာငရြကလာၾကတယ။• ဟတက၊ အဖြ႔က ရြာသားေတြဆက အႀကညဏကအၿမေတာငးတယ၊ ဒေတာ ရြာသားအခငးခငး ညႇႏႈငးမႈပေကာငးလာတယ။• ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးေတြမာ ရြာသားေတြဝငးပါဖ႔ အဖြ႔ကလႈ႕ေဆာေပးတယ၊ ဆးျဖတခကခရမာ လငယေတြ ပါဝငေအာငလညး

လႈ႕ေဆာတယ။

37 အစအစဥတစခချဖင စဥထားျခငး၊ သတငးပ႔မႈအနညးအမားကလက၍ စဥထားျခငးမဟတ။38 FGDတငးလလတြင ဤသ႔ေျဖထားၾကသည။ သတ႔ေမာလငထားေသာအသအျမငကၽြမးကငမႈတ႔က ျပညျပညဝဝ ရမရက တကစြာစစေဆးမထားမနး သသာသည။ သ႔မဟတ သငတနးမာ ထေရာကေသာ ေၾကာင အားလးက နားလညသြားၿပး ကၽြမးကငေအာင သတ႔ဘာသာေလကငခေသာေၾကာငလညး ျဖစႏငသည။

35

• ဟတက၊ ရပရြာမာလညး ဆငးရသားေတြက ကညတအေလအထ ပရလာပါၿပ၊ ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရး လပငနးမာလညး ဝငးဝနးေဆာငရြကလာၾကပါၿပ။

ေဆြးေႏြးရာတြင ရပရြာစေပါငးဆးျဖတမႈ၊ ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးတြင ပမပးေပါငးေဆာငရြကမႈတ႔ ရေၾကာငး အပစအမားစက တငျပၾကေသာလညး အပစ၄စကမ VDCသည ရပရြာစေပါငး ေဆာငရြကမႈက သကေရာကမႈ မရေၾကာငး တငျပခသည။

အဖြ႔၏ စြမးေဆာငရညႏင ေရရညတညတႏငစြမးLIFTအေထာကအပခ စမခကၿပးဆးခနထ အဖြ႔၏ဖြ႔စညးႏငစြမး၊ အဖြ႔ျဖစထြနးမႈ၊ ေရရညတညတမႈစသညတ႔ႏင သကဆငေသာေမးခြနးမားက ေမးခသည။ အနာဂတတြင ပမေတာငတငးႏငရနအတြက ယငးတ႔၏VDCက ဖြ႔ၿဖးေအာငဆကလကေဆာငရြကရမညဟ ေယဘယ ေျဖၾကားခၾကသည။ သ႔ေသာလညး မညသည အားနညးခကက အားျမႇငေပးရမညဟ အပစတငးက အျမငမရငးလငးၾကေပ။ ေျဖဆၾကေသာ အေျဖမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည

• အဖြ႔က ၂ ပတတစႀကမ အစညးအေဝးပမနကငးပဖ႔လတယ။• လငယေတြပါ ေဆာငရြကဖ႔လတယ၊ ဒါမ ဗဟသတန႔လပထးလပနညးေတြက လႊေျပာငးေပးႏငမယ။• ရြာသားေတြ ပးေပါငးေဆာငရြကလာေအာင လပဖ႔ လတယ။• စြမးေဆာငရညတးတကလာေအာင လပရမာကေတာ အမားႀကးပ၊ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ ေစးကြကတငေရး၊ ေငြေၾကစမခန႔ခြေရး။• အဖြ႔ဝငအခငးခငး ပညညြတေအာင လပဖ႔လတယ။• စနစတကအလပလပတတဖ႔ လတယ။• ေစာငၾကညအကျဖတတအဖြ႔ ဖြ႔ဖ႔ လတယ။• အဖြ႔ဝငေတြက ပညာေပးဖ႔ လတယ၊ စမခန႔ခြေရးစြမးရညရဖ႔ လတယ။• ေငြေၾကးအေထာကအပ လတယ။• စမခကေကာငးေတြ ဆြတတဖ႔ လတယ။• အဖြ႔ဝငအခငးခငး ယၾကညဖ႔၊ ညညြတဖ႔ လတယ။• အဖြ႔မာက ဖြ႔ၿဖးေရးရနပေငြ ပရဖ႔ လတယ။• စညးမဥးစညးကမးေတြေပါ။• ပးေပါငးေဆာငရြကေရးန႔ ေခါငးေဆာငမႈ လတယ။• ရပရြာအတြက အလပလပခငတစတရဖ႔ လတယ။

ဤကစၥရပမားတြင စြမးရညတးတကေအာငေဆာငရြကမည စမခကမားရမရႏင အျခားအဖြ႔အစညးတစခခမ အေထာကအပက ေမာလငမႈရမရ ေမးျမနးေသာအခါ အမားစက ယငးတ႔တြင စမခကမားမရေသးေၾကာငး၊ LIFT မရသညေနာကတြင အကအညက မညသ႔ထမမ ေမာလငထားျခငး မရေၾကာငး ေျဖၾကားၾကသည။ အခ႕ VDCမားတြငမ စမခကမားရၾကသည

• ဖြ႕စညးပအေဆာကအအက ပေကာငးေအာငလပရမယ။• စကပးေမြးျမေရးႏငပတသကလ႔ အစးရဌာနေတြဆ အေထာကအပေတာငးမယ။• စမခကၿပးသြားရင ဒေဒသကေကးရြာေကာမတ၁၅ခန႔ ဆကသြယၿပး အေထာကအပရေအာင လပမယ။

VDCအဖြ႔ဝင ၅ ဥးကမ ေဒသခNGOမားထမ အေထာကအပရမညဟ ေမာလငေၾကာငးေျပာဆၾကသည။

VDCတငးက ေဆြးေႏြးရာတြင ေမာမနးခကမား၊ ပနးတငမား ခမတျခငး၊ ေခါငးေဆာငမႈႏင အပခပမႈ၊ စမခက ေရးဆြျခငး၊ ေငြေၾကးစမခကခြျခငး၊ စာရငးကငျခငး၊ လပငနးအေကာငအထညေဖာမႈ၊ ေစာငၾကညအကျဖတမႈ၊ ရပရြာႏငဆကသြယသတငးပ႔မႈ၊ အစးရႏင ေဒသႏရအာဏာပငမား၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမား အျခားေကးရြာအဖြ႔အစညးမားတ႔ႏင ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈ စေသာ အဖြ႔အစညးဆငရာစြမးရညမားႏင ပတသက၍ ေမးျမနးခသည။

ေယဘယအားျဖင အဖြ႔ဝငအမားကပင ယငးတ႔၏အဖြ႔၏ ေမာမနးခက၊ ပနးတင၊ ေခါငးေဆာငမႈ၊ အပခပမႈ၊ စမခကေရးဆြမႈတ႔မာ အားနညး ေၾကာငး၊ ေငြေၾကးစမခန႔ခြမႈမာ လေလာကေၾကာငး၊ ခငမာေၾကာငး၊ လပငနး အေကာငအထညေဖာမႈႏင ေစာငၾကညအကျဖတမႈတ႔မာ ေယဘယအားျဖင လေလာကေၾကာငး၊ ရပရြာက သတငးပ႔ျခငး၊ ဆကသြယျခငးတ႔မာ အားသာခကအျဖစပငရေနေၾကာငး အကျဖတၾကသည။ အစးရ၊ ေဒသအာဏာပင၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညး၊ အျခား ေကးရြာအဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈတြငမ အားနညးသညမ အားသာသညအထ အမးမးအကျဖတၾကေသာလညး ရငးရငးလငးလငးမရေပ။

သငခနးစာေဖာထတခကအျခားရြာတြင VDCတဖြ႔ထေထာငမညဆပါက အသးဝငႏငမညသငခနးစာမား ေဖာထတႏငမႈရမရ အဖြ႔ဝငမားက ေမးျမနးခသည။ အေျဖအမားစမာ ပြငလငးျမငသာမႈ၊ ဆးျဖတခကခမတမႈ၊ ေငြေၾကးစမခန႔ခြမႈတ႔ႏင သကဆင ေနသည။ အျခားအဖြ႔အမးအစားမားက ေဖာထတေသာ သငခနးစာမားႏင အမားအားျဖင မထးျခားလေပ။ ပစတဝငစားဖြယေကာငးေသာ အေျဖမားက ေအာကတြငေဖာျပထားသည၊ (ယငးတ႔က သငခနးစာဟ သတမတရန သငေကာငးမသငေပမည)

• အမးသမးေတြပပါဝငဖ႔လတယ။• ဆးျဖတခကက အမားသေဘာန႔ခမတဖ႔လတယ။• စမခကေတြက အားလးျမငသာရမယ။• ျပနာေတြကအျမနဆးေျဖရငးရမယ။• ဘယသ႔ကေခးေငြအရငေပးရမယလ႔ ဆးျဖတရာမ ျပနာေတြ႔ရတယ၊ အဒအပစက ဘာလ႔အရင ေခးေပးရလဆတာ ကနတလေတြ

သေဘာေပါကေအာငလပရတယ၊ ရသငတသေတြက မစနစန႔ ဆးျဖတတာ ပေကာငးမယ။• လပငနးအေကာငအထညမေဖာခင ရပသရြာသားအားလးရ႕ သေဘာတမႈကရယရမယ။• ေကာမတဝငေတြက ေသေသခာခာေရြးရမယ။• ေခါငးေဆာငက လေတြပါဝငလာေအာင စညး႐းသငတယ။• သငခနးစာေဖာထတဖ႔ လပငနးမတတမးေတြက တတကကေရးထားရမယ။

36

36

• ရြာသားေတြရ႕ ထငျမငခကန႔သကသာေခာငခေရးက VDCေတြက စဥးစားဖ႔ကလညး အေရးႀကးတယ။• အဖြ႔ေတြမာ စညးမဥးစညးကမးေတြက ေရးဆြထားဖ႔လတယ။• အမားဆႏၵက အေကာငအထညေဖာရမယ။• အဖြ႔မာ ျပတသားတရညမနးခကေတြရရမယ။• တာဝနခေတြက ရပရြာကစၥက တကယစတဝငစားတလေတြ ျဖစရမယ၊ ရြာမာ အၾကာႀကးေနခတလ ျဖစရမယ။

အနာဂတအတြက စမခကမားေနာကဆးတြင VDCအဖြ႔ဝငမားက ယငးတ႔၏အနာဂတစမခကမားက ေမးျမနးၿပး လကရအေနအထားႏင လပငနးမားအေျပာငးအလရမညဟ ေမာလငထားမထား ေမးျမနးခသည။ အဖြ႔ ၃ပ၁ပခန႔က အနာဂတအတြက စမခကမားရေၾကာငး ေျဖၾကားခသည။ အမားစမာမ မရၾကေပ။ ေလာေလာဆယမာ လပေဖာကငဖကအဖြ႔က ဆကလကေထာကပသြားရနလအပမညဟ ေျဖခၾကသည။ သ႔ေသာ အဖြ႔အနညးငယကမ ေနာငအခန တစခနတြင ယငး၏အကအညက လအပေတာမညမဟတေၾကာငး ေမာမနးခကထားရၾကသည

• ခေလာေလာဆယေတာ ဘာမမစမႏငေသးဘး၊ လကထမာရနပေငြရမ စမႏငမာေလ။• လကရအဖြ႔က အၾကာႀကးလဥးမယ၊ သတ႔ဆက သငစရာေတြအမားႀကးရေနတယ။• လကရအဖြ႔က ရြာမဆကရေနေစခငတယ။• တျခားအလရငေတြန႔ စမးၿပးဆကသြယမယ။• ၁ဝ ႏစေလာကဆရင ဒအဖြ႔လညး ေအာငျမငၿပလ႔ထငတယ၊ ဒါေပမယ႔ လညပတရနပေငြကတာ ရပလ႔မျဖစဘး။• ပညာေပးေရးန႔ပတသကလ႔ စမခကေတြရတယ၊ အဖြ႔ကေနာက ၁ဝႏစေလာကလပရဥးမယ။• ရြာမာေရပရရေအာင လပဖ႔ရညမနးထားတယ။• ေနာက ၅ ႏစမာေတာ သးျခားအဖြ႔ျဖစဖ႔ ေမာလငတယ။• ၃ ႏစအတြငးမာ သးျခားအဖြ႔ျဖစမယလ႔ ထငတယ။• ေနာကႏစဆရင သးျခားရပတညႏငမယလ႔ ထငတယ။• ၂ဝ၁၇ ခႏစေလာကဆရင သးျခားရပတညႏငမယလ႔ ေမာလငတယ။• လပစစမးရေအာင လမးေတြ တတားေတြျပနေဆာကႏငေအာင လပငနးေတြကတးခ႕သြားခငတယ။• ေလာေလာဆယေတာ ရြာမာရမျဖစမယ၊ ေနာက ၅ ႏစဆရငေတာ မလေတာဘး။

အဖြ႔ဝငမဟတသမားႏင FGDမားကငးပျခငးVDCက ရပရြာတစခလးက ေရြးခယထားျခငးျဖစေသာေၾကာင လတငးကပင အဖြ႔ဝငျဖစသညဟ ယဆထား ၾကသည။ အမနမာ ထသ႔မဟတေသာ ေၾကာင FGDတြငပါဝငခေသာ အဖြ႔ဝငမဟတသမားက VDCႏင ပတသကေသာသတ႔၏အျမငမားက ေမးျမနးခသည။ တစရြာလးက အဖြ႔တြင ပါဝငသညဟ ယဆၾကေသာလညး အဖြ႔ႏငလးဝပတသကမႈမရသမားရေနေၾကာငး ေဆြးေႏြးသမားထမသရသည။

နမနာေကာကယေသာ ရြာ၁၇ရြာမ အဖြ႔ဝငမဟတသမားႏင FGD၁၇ႀကမကငးပခရာတြင VDC၏လပရပမာ ေကာငးမြနေၾကာငးေျဖၾကားၾကသည။ VDCသည အဖြ႔ဝငမားက အေထာကအကေပး႐သာမက ရပရြာကပါ အကးျပေၾကာငး အမားစကေျဖၾကားသည။ ႏစဥးကမ မသားစလပငနးျဖင အလပမားေနေၾကာငးေျဖၾကားခၿပး အပစတစစကမ VDCအေၾကာငးကလညး မားစြာမသသညအျပင စတဝငစားမႈလညး မားစြာမရေပ။ တစေယာကကမ VDCသည အဖြ႔ဝငအသစမားက လကမခဟဆသည။

အဖြ႔ဝငမဟတသအားလးက VDCသည ရပရြာတြင ျပနာမား၊ ေသြးကြမႈမားက မဖနတးခေၾကာငး ေျပာဆ ၾကသည။ ထ႔အတ အဖြ႕ဝငမားႏင အဖြ႕ဝငမဟတသမားလညး မလမနးထားမႈမရၾကေၾကာငး ေျဖၾကားသည။

ဤကစၥႏငပတသက၍ VDCသည ရပရြာက စေပါငးေဆာငရြကတတေအာင၊ ဆးျဖတတတေအာင မညသ႔ ျပျပငချခငးရမရက အဖြ႔ဝငမဟတသ မားအား ေမးျမနးခသည။ အဖြ႔ဝငမဟတသအမားစက ထသ႔ေဆာငရြက ခေၾကာငး ေျဖၾကားၾကသည။ ၄ဥးကသာ ရပရြာအတြငး၌ လမႈေရး အရငးအႏးက VDCကေဆာငရြကေနျခငးမရဟ ေျဖၾကားခၾကသည။ အဖြ႔ဝငမဟတသမားထမ အေကာငးျမငေသာအေျဖမားတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငသည

• ရပရြာက ပစညးလးလာတယ၊ နညးပညာေတြကမေဝေပးတယ၊ စကပးေရးဆငရာျပနာေတြက ေျဖရငးဖ႔ အခငးခငး ေဆြးေႏြးၾကတယ။

• ဟတတယ၊ VDCအဖြ႔ဝငေတြန႔ ေကးရြာအာဏာပငေတြ ပးေပါငးၿပးဆးျဖတခကခႏငေအာင VDCက ေဆာငရြကေပးႏငခတယ။• ဆးျဖတခကခဖ႔ အစညးအေဝးေခၚရင ရြာသားေတြကပါဖတေတာ လေတြရ႕ပါဝငေဆာငရြကမႈက တးတကလာတာေပါ။• VDC က ရြာသားအခငးခငးပစညး႐းေအာင လပႏငခတယ။

အဖြ႔ဝငမဟတသမားကလညး အဖြ႔ဝငမားနညးတ လပေဖာကငဖကစမခက၏ အေထာကအပမရေတာမည ေနာငအခနတြင VDCစနစရႏငမႏင ထငျမငခကကေမးျမနးခသည။ VDC၏အနာဂတအတြက အဖြ႔ဝငမဟတသ အမားစက အေကာငးျမငတတၾကသည။ ၃ဥးကသာ VDCဆက ရပတညႏငမညမဟတေၾကာငး ယၾကညၾကသည။ တစအပစကဆလင ဆကရေနမညျဖစေသာလညး စမခကမ အေထာကအပမရပါက အားနညးလာမညဟ ထငျမငသည။ သ႔ေသာ အပစအမားစက VDCဆကရေနမညဟ ယၾကညၾကသည။

ထသ႔ယၾကညၾကျခငးမာ VDC၏ေခါငးေဆာငမႈေတာငတငးျခငး၊ ရပရြာတစခလးထမ ေထာကပမႈကရရျခငး၊ ေဆာငရြကေနေသာ လည႔ပတ ရနပေငြ၏ ေအာငျမငမႈတ႔ေၾကာင ျဖစသညဟ ဆသည

• VDCကေတာ ေခါငးေဆာငေတြရ႕ ေခါငးေဆာငမႈေတာငတငးလ႔ ဆကရေနမာပ၊ ေဒသခေတြျဖစေသာ သတ႔က ရပရြာကအၿမအႀကေပးႏငတယ၊ လပငနးက ထေရာကေအာင အေကာငအထညေဖာႏငတယ။

• ေကးရြာအာဏာပငေတြ အဖြ႕ေကာမတဝငေတြ၊ ရြာသားေတြပးေပါငးေဆာငရြကေနသမေတာ ရနပေငြတးတကေနၿပး အဖြ႕လညးဆကတညတေနမာပါ။

• အဖြ႕ကအရငးအႏး အေတာစမၿပးေတာ လပငနးေတြကလညး ေခာေမြ႕ေနတယ။• ေငြေခးတလပငနးေတြက လညပတေနၿပေလ။

37

• အဖြ႕က ရနပေငြရေနၿပဆေတာ ေသေသခာခာလပရင တာရညခႏငတယ။• ေလာေလာဆယမာေတာ ဒအဖြ႕က လညပတဖ႔ ရနပေငြေကာ စြမးရညေကာ ရေနတာကး။• ရပရြာန႔အတတြလပေတာ ရပရြာကလညး ျပနေထာကပႏငတာေပါ။

အျခားရြာအနညးငယမ အဖြ႔ဝငမဟတသမားကမ ရနပေငြမရျခငး၊ လပေဖာကငဖကဖကအဖြ႕က ရနပေငြဆကလက မေထာကပျခငးတ႔ေၾကာင VDCဆကလကတညတမညမဟတေၾကာငး တငျပၾကသည။

လပအားႏငေငြေၾကးဖလယေသာ အပစမားလပအားႏငေငြေၾကးဖလယေသာ အပစ(CfW) အဖြ႕၈ဖြ႕၏အဖြ႕ဝငမားႏငFGDေဆြးေႏြးပြမား ျပလပခသည။39 အလားတ အဖြ႕ဝငမဟတ သမားႏငလညး FGD၈ႀကမ ကငးပခသည။ ဤ၈အပစလးက ခဥးကပမႈအဖြ႔ မ တညေထာငထား သည။ ၃ဖြ႕မာ လမးေဖာကရန ျဖစၿပး၊ ၅ဖြ႕မာ ေရကနျပနေဖာရန ျဖစသည။ ဤအဖြ႕အားလးက လပေဖာကငဖက အဖြ႕၏ စတကးျဖငဖြ႕ထားသည။

တဖြ႕မလြ၍ ကနေကာမတဝငမားက ရြာလးကၽြတအစညးအေဝးျဖင ေရြးေကာကထားျခငးျဖစသည။ အဖြ႕အားလးက လပေဖာကငဖကအဖြ႕၏ စတကးျဖင ထေထာငထားျခငးျဖစသည။ ျခြငးခကမာ ထေကာမတက ေကးရြာအပခပေရး က ေရြးခယထားျခငးျဖစၿပး ေဆြးေႏြးပြတကေရာကသ မားက ဤသ႔ေရြးခယထားျခငးက မတသညဟ ယၾကညၾက သည။

ေဆြးေႏြးသမားအေနျဖင တကေရာကေဆြးေႏြးသမားသည အပခပသမားျဖစသည၊ သ႔မဟတ ဤအစအစဥတြင အလပလပသမားျဖစသညက ေသခာစြာမခြျခားႏငပါ။ သ႔ေသာ ေဆြးေႏြးၾကေသာအဖြ႕ဝငမားသည ေကာမတဝင မားျဖစေၾကာငးက အေျဖမားအရ သရသည။ ထ႔အတ ေဆြးေႏြးသမားသည ေမးျမနးရာတြင လညးေကာငး၊ အေျဖမားက မတတမးတငရာတြင လညးေကာငး၊ ရပရြာတစခလးက အစအစဥတြင ပါဝငအလပလပခြင ရမရ က လညးေကာငး၊ အစအစဥတြင အဆငးရဆးေသာသမားကသာ ပါဝငခြငျပထားျခငး ဟတမဟတ ကလညးေကာငး ရငးလငးစြာမသႏငပါ။ အလပလပလသ(ေျမတးျခငး သ႔မဟတ ေျမသယျခငးစသည)မနသမက အလပေပးမေပး ဆသညက မသရသျဖင အကးခစားခြငရသက ေရြးခယရာတြင စမားမရေၾကာငး သရသည။

ေဆြးေႏြးပြတစခတြင ေကာမတဝငမားထမ လပခႏငပတသက၍ အျငငးပြားေၾကာငးသရရသည။ ေကာမတသည အလပသမားမားက လပခမနမမန ေပးမေပး သသယရေၾကာငး ေဆြးေႏြးသက တငျပထားသည။ သ႔ေသာ အဖြ႕ဝငမဟတသမားကမ မေၾကမလညျဖစျခငး မလမနးထား ျဖစျခငးစသညတ႔က တငျပချခငးမရပါ။ ေရကန သ႔မဟတ လမးသည တစရြာလးက အကးျပသျဖင ရပရြာတစခလးက သာမနအားျဖင ဤလပငနးက ေထာကခၾကေၾကာငးကသာ ေျပာဆခၾကသည။ ဤေကာမတမားသည အၿမတမးအပစမား မဟတေသာေၾကာင ရပရြာတြင ေသြးခြျခငး အျခားလကရအဖြ႕မားႏင အဆငမေျပျခငးမားလညး သာမနအားျဖင မရေပ။

ဤအဖြ႕ ဆကလက တညရမည မရမညက ေမးျမနးေသာအခါ အဖြ႕ဝငမားေကာ အဖြ႕ဝငမဟတသမားပါ အေျဖ၂မးလးကေပးခၾကသည။ လတစဝကက CfWစမခကသည ၿပးဆးၿပျဖစေသာေၾကာင အဖြ႕မာ ဆကလက မလႈပရားေတာေၾကာငး၊ ေနာကထပ ဆကလကလႈပရားရန လပေဖာကငဖကအဖြ႕က ေငြေထာကပရန လအပေၾကာငး၊ အခ႕စမခကမားမာ ေဆာကလပၿပးလပငနးမားက ထနးသမးရနသာျဖစေသာလညး အခ႕မာ လပငနးသစမားက ေဆာငရြကရနေမာလငေနၾကသည

• ကၽြနေတာတ႔ကလပငနးစဥေတြက သေနၿပဆေတာ ကယဘာသာကယဆကလပသြားႏငၿပ။• လကရလပငနးေတြက ဆကလပၿပး ေရကနက ထနးသမးသြားမယ။• တတႏငသေလာက လပငနးဆကလပခငေပမယ ဘတဂကအကန႔အသတရေနတယ။• ဒလပငနးက ဘယေတာမ ဆးမာမဟတဘး။• ဒေရကနက ဆကၿပးထနးသမးသြားဖ႔ ရညရြယတယ။• ေငြေၾကးန႔နညးပညာရရငေတာ လပငနးဆကလပသြားခငတယ။

ယငးတ႔၏အဖြ႔မားႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြးသမားစြာက ရပရြာအတြက ယငးတ႔၏လပေဆာငခကမားက ဂဏယေလရၾကသည။ CfWအဖြ႕မားသည အၿမတမးအဖြ႕အျဖစထေထာငထားျခငး မဟတေသာလညး သငတနးအနညးငယမသာ ေပးထားျခငးသ႔မဟတ လးဝမေပးထားျခငးျဖစေသာလညး ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး အတြက ဆကလကလပကငရန စတအားထကသနေနၾကသည။ သ႔ေသာ အနာဂတအတြက စမခက ခငခငမာမာရမရက ေမးျမနးေသာအခါ သတ႔၏ေရကနမား လမးမားက ထနးသမးရန အျခားNGOထမ အကအညေတာငးရနမလြ၍ တငျပႏငျခငးမရေပ။ စမခကလးဝမရသက မားသည။

CfWလပငနးမားအတြက စညးရးျခငး၊ အလပသမားမားက လပခေပးျခငးစသညတ႔ႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးခ သည။ ေကာမတမားသ႔ မညသ႔ ဆးျဖတခသည။ မညသညႏႈနးျဖင လပခေပးေခသငသည၊ ရပရြာမ ေငြမညမ ရသငသညတ႔ကလညး ေမးျမနးခသည။ ဤကစၥမားႏငပတသက၍ လပေဖာကငဖကအဖြ႕မားကသာ ဆးျဖတခေၾကာငး အမားစက ေျဖၾကားခၾကသည

• IDEကႏႈနးကသတမတေပးတယ၊ ေျမ၁ကငးက ၄ဝဝဝ/-ေပးတယ။• ေျမတကငးက ၄ဝဝဝ/-ေပါ၊ ဒါသတ႔သတမတေပးတာေလ။• အဖြ႕ဝငေတြက ေန႔စားလပခကတးေတာငးေတာ ၅ဝဝ တးေပးတယ။• ဘယေလာကအလပၿပးရင ပကဆဘယေလာကေပးရမယလ႔ IDEကဆးျဖတတယ။• တစေန႔၂ဝဝဝ/-ေပးေပမယ ၈ရကအတြကဘယေလာကရသငတယဆတာ ရပရြာကဆးျဖတတယ။

ေယဘယအားျဖင ၿပးေသာအလပကလက၍ ေငြေပးျခငးျဖစသည။ (ဥပမာ-တးေသာ/သယေသာ ေျမထထည အလက)မနးမမားသညလညး ေယာကားမားရသညႏႈနးအတငး ရမရႏင ဤသ႔ဆးျဖတရာတြင လပေဖာကငဖက အဖြ႕၏ ၾသဇာလႊမးမးမႈရမရက ေမးျမနးခသည။ မနးမမား သည ေယာကားမားရသညအတငး ရရေၾကာငး ေျဖၾကားခၾကသည။ သ႔ေသာ ေဆြးေႏြးသမားက နကနကနန စးစမးမႈမားမျပလပခဘ၊ “ဟတက”ဟေသာ လညးေကာငး လပဝမေရးဘေသာလညးေကာငး မတတမးတငခၾကသည။

39 မလက ဤထမ ၃ဖြ႕က VDC ဟ သတမတခသည။ ေဒသခအတငပငခက စစတမးကအကဥးခပေရး ေသာအခါမ ကနေဖာရနအတြက ပေရာဇမတဒဇငးက ေငြႏငအလပဖလယရန သကသကအတြက ဖြ႕စညးခေၾကာငး စစေဆးေတြ႕ရခသည။

38

38

အဖြ႕ဝငမားေရာ အဖြ႕ဝငမဟတသမားပါ ေကးရြာအတြငးတြင လပငနးေဆာငရြကမႈႏငေသာလညးေကာငး ေသြးကြမႈမားႏင ေသာလညးေကာငး ျပနာမားမရေၾကာငး တငျပၾကသည။

အဖြ႕၏စြမးေဆာငရညမားႏင ေရရညတညတႏငစြမးCfWအဖြ႕၈ဖြ႕အနက ၂ဖြ႕သာ သငတနးေပးခရေၾကာငး သရရသည။ တစဖြ႕မာ လပအားခစာရငးမားက မညသ႔ မတတမးတငရမညက လညးေကာငး၊ သတ႔ေဖာကလပခေသာလမးက မညသ႔ထနးသမးရမညကလညးေကာငး သငတနးေပးျခငးျဖစသည။ ေနာကတစဖြ႕မာ ေရကနထနးသမးေရးႏငပတသက၍ သငတနးေပးျခငးျဖစသည။ ကန၆ဖြ႕မာ ဘာသငတနးမေပးျခငးမခရေသာလညး စးပြားေရးစမခန႔ခြမႈႏင စာရငးကငသငတနးမား တကလ ေၾကာငး တငျပၾကသည။ ဤသ႔သငတနးမေပးရျခငးမာ ဤအဖြ႕မားသည လပအားစေဆာငးရန၊ လပငနးစာရငး ထနးသမးရန၊ ေဆာကလပေရးလပငနးအတြက လပအားခေပးေခရနသာ တာဝနရေသာေၾကာငလညး ျဖစႏငသည။

ဤအဖြ႕မားတြင အေထြေထြဖြ႕ၿဖးမႈဆငရာ စမခကမားမရၾကေပ။ သတမတထားေသာအလပကၿပးစးေအာင လပရနသာရသည။ (ေရကနႏင လမးမား)ဤစမခကမားကလညး ဆငရာလပေဖာကငဖကအဖြ႕တ႔က ေရးဆြခ ျခငးျဖစသည။ အဖြ႕မားက ယငးတ႔သည ေမာမနးခကမား ပနးတငမား ခမတျခငး၊ ေငြေၾကးစမခန႔ခြျခငးတ႔တြင အားနညးေၾကာငး ကယကယကယသတမတျခငးသည ဤအဖြ႕မားကတညေဆာကရာတြင ေရရညဖြ႕ၿဖးေရး အတြကမရညရြယခေၾကာငး၊ ထ႔ေၾကာင အဖြ႕၏စြမးေဆာငရညက တညေဆာကရာတြင အနညးငယမသာ ေထာကပေၾကာငး ေပၚလြငေနသည။

လညပတရနပေငြ(ပစၥညး)အပစမားနမနာေကာကယခေသာအဖြ႕၅ဖြ႕သည လညပတရနပေငြ(ပစၥညးက) စမခန႔ခြေနၾကသည။ ဤအဖြ႕မား က LIFT၏စမခက၄ခေအာကတြင ထေထာငခၾကသည။40 ယငးတ႔၏ အရငးမေပာကရနပေငြအျဖစ ေခးေငြ မားကထတမေခးဘ၊ ကၽြ၊ ဝက၊ ေရစပစက၊ လယသးကရယာမား၊ လယထြနစကတစစး တ႔ကသာ ေထာကပေပးေနသည။ ေယဘယအားျဖင ေမြးေကာငမားက အခမထတေပးၿပး သားေပါကမားက အဖြ႕သ႔ ျပနသြငးရသည။ ယငးသားေပါကတ႔က အဖြ႕က အျခားအမေထာငစမားသ႔ ျပနထတေပးသည။ အဖြ႕ တစဖြ႕သည လကသးကရယာမားက စပါးမးမား၊ ေျမၾသဇာမားႏငအတ ထတေပးၿပး သးႏမား၊ သးႏေရာငးခ ေငြျဖင လကသးကရယာမားထပဝယကာ အျခားအမေထာငစမား အသးျပရန ထတေပးသည။41 ေရစပစကမား ကလညး ေရတငသြငးႏငရန ငားေပးသည။ လယထြနစကအပစက လညပတရနပေငြအပစအျဖစ သတမတထားေသာလညး အဖြ႕ဝငမားကသာမက ရပရြာတစခလးကပါ လယထြနစကငားေပးသည။ ငားခ အမားစက ျပငဆငထနးသမးရနႏင ျပျပငရနအတြက အသးျပသည။

အဖြ႕၅ဖြ႕လးကLIFTလပေဖာကငဖက၏အစအစဥျဖင ထေထာငထားျခငးျဖစသည။ စမခန႔ခြေရးေကာမတမားက ရပရြာကေရြးခယထားျခငး ျဖစေသာလညး တစဖြ႕ကမ ေကးရြာအပခပေရးမးက ခန႔ထားျခငးျဖစသည။ ေရြးခယ ပမာ မတသညဟ အဖြ႕ဝငမားက ယဆၾကေသာလညး ကနရြာသရြာသားတငးက မယဆၾကပါ။ ေဆြးေႏြးပြ၂ခ တြင ေရြးေကာကပမာ မမတေၾကာငး အဖြ႕ဝငမဟတသတ႔က တငျပခၾကသည။ အေၾကာငးမာ သဆငးရမားႏင ေျမမယာမမားက အကးဝငဟ မယဆေသာေၾကာငျဖစသည။

ဤအဖြ႕မားတြင မတညေသာရညမနးခက၂ချဖင လးဝျခားနားေသာ လညပတရနပေငြ၂မးက ေတြ႕ရရသည။ တမးမာ ေျမမယာမမားႏင အလြနဆငးရသတ႔ကသာ ဥးတညသည။ ဥပမာအားျဖင ေျမမရဘ ေမြးျမႏငသည ဝကမားကထတေပးျခငး၊ သ႔မဟတ အမေနာကေဖးၿခမားႏင အလြနေသးငယေသာေျမကြက မားတြင ဟငးသးဟငးရြကစကပးႏငရန ေထာကပျခငးတ႔က ေဆာငရြကေပးသည။ အျခားအဖြ႕တစခမာ လယသမားမား၊ ေျမပငရငမားက ကၽြမား၊ လယထြနစကမားထတေပးကာ လယယာလပငနးက တးခ႕ေစျခငး ျဖစသည။ ထကသ႔ အဖြ႕ဝငမားက ကန႔သတထားသျဖင အဖြ႕ဝငမဟတသမားက မေကနပေၾကာငးေျပာဆ သညမာ အၾသစရာမဟတေပ။

ေယဘယအားျဖင ရပရြာရအေျခအေနေကာငးသမားက လပေဖာကငဖကအဖြ႕မားက အဆငးရဆးႏင အလအပဆးသတ႔ကရညမနးကာ ေထာကပသညကမကန႔ကြကၾကေပ။ သ႕ေသာလညး ဆငးရသားမားႏင ေျမမယာမမားကမ အေျခအေနေကာငးသည အမေထာငစမားက ေထာကပရန ဒဇငးထတထားေသာ အဖြ႕က မေကနပၾကေပ။

• ေခါငးေဆာငေတြန႔ ရငးႏးတ သေတြပ ကြဝယဖ႔ ပကဆရၾကတယ။• ေျမရတရြာသားေတြပ အဖြ႕ဝငျဖစနငတယ။

ပစၥညးက အလညက ေထာကပေပးျခငးက အဖြ႔ဝငမားကေကနပၾကသည_”ေမြးျမေရးတရစၦာနေတြန႔ ေခးေငြ ေတြက အဖြ႕ဝငေတြက အစဥလက ထတေပးတယ” သ႔ေသာလညး ဤအဖြ႕၅ဖြ႕တြင စညးမဥးအမးမး လပနညးကငနညး အမးမးျဖစေနသည။ ဥပမာအားျဖင ပစၥညးေထာကပပ၊ ေငြေပးပ၊ ေငြမေပးႏငသက ဆကဆပမတညၾကေပ။

ဟငးသးဟငးရြကအပစတြင အဖြ႕ဝငမားက ေရစပစကသာမက မေစမား၊ လကသးကရယာမားပါ ထတေပးသည။ စကပးရာသအကနတြင၊ အဖြ႕ဝငမားက ေရစပစကႏင ေငြကျပနသြငးသည။ လယထြနစက အပစက လယထြနစကက တငဒါေပးသည။ တငဒါေအာငျမငသသည လယထြနစကက အသးျပႏငေသာ အေနအထားျဖင ျပနအပရသည။ “၄ဝ%က လယထြနစကျပနျပငဖ႔သမးထားတယ ပရငေတာ ရပရြာထက ဆငးရတသေတြက ၃%အတးန႔ ထတေခးတယ”။

ဝကေမြးျမသညအပစက ယငးတ႔၏စညးကမးမားက အေသးစတရငးျပသည။၄၄ အဖြ႕ဝငမားသည ထတေပးေသာ ေငြျဖင ဝကမဝယမ ဝကၿခ အရငေဆာကရန လအပသည။ ၁ဝလအတြငး ေခးေငြႏငအတးက ျပနဆပရသည။ ျပနမဆပႏငပါက မညသ႔ျဖစသညက ဆကလကေဖာျပသည။

“ေငြျပနဆပတာေနာကကမယဆရင ေခါငးေဆာငေတြက ရငးျပရမယ၊ ၅ေယာကအပစထက တစေယာကက ေငြမသြငးႏငရင သ႔ကယစား ကနတသေတြက သြငးေပးရမယ။ ဝကေသသြားရငေတာင ေခးေငြအားလးက ျပနဆပရတယ၊ ၂လ၊ ၃လေလာကေတာ အခနထပတးေပးတာေပါ။ တစေန႔တနးက အဖြ႕က ဝနထမးတစေယာကက ေျပာတယ၊ ေသသြားတဝကေတြအတြက ေငြ၂ဝဝဝဝ/-ေလာေပးမယ၊ ဒါကလညး ဒအပစကမေအာငျမငဘးလ႔ တငျပေပးမယ”

40 ရြာ၂ရြာကေရြးကာ Action Aid၏ “ဧရာဝတျမစဝကၽြနးေပၚေဒသတြင အသကေမြးမႈစနစမားအတြက ေဒသခမားကစြမးေဆာငရညျမငတငျခငး” စမခကတြငပါဝငေစသည။ အျခားအဖြ႔မားက SWISSAID Mercy Corps, ADRAတ႔၏ စမခကမားအရ ဖြ႕ခသည။41 ဤသတငးအခကအလကအားလးက FGDတ႔တြင အဖြ႕ဝငတ႔က တငျပချခငးျဖစသည။

39

အဖြ႕ဝငအတးအေလာသည အဖြ႕၏ေအာငျမငမႈႏင ေရရညတညတမႈက ညႊနျပေနသညဟေသာ အခကက ေမးျမနးခသည။ အဖြ႕၂ဖြ႕တြင အဖြ႕ဝငဥးေရမာမလအတငးရၿပး တစဖြ႕တြင အဖြ႕ဝငအသစမားက ဝငခြငျပလက သျဖင ဥးေရတးတကလာသည။ ကန၂ဖြ႕တြင ထြကသြားၾကသျဖင အဖြ႕ဝငေလာသြားသည။ တစဖြ႕တြင ထသ႔ျဖစရျခငးမာ အဖြ႕ကအဖြ႕ဝငမားက အေထာကအပအနညးငယသာ ေပးေသာေၾကာင ျဖစသညဟ ဆသည (ေျမမယာမမားပါဝငေသာ ဟငးသးဟငးရြကအပစ)42

အဖြ႕၏လပငနးမားသည ထေရာကမႈရသညဟ ေယဘယအားျဖင အဖြ႕ဝငမားကယၾကညၾကသည။ သ႔ေသာ အျခားထငျမငခကမားကလညး ေဖာျပၾကသည

• အေထာကအပကလခငေနတာန႔ ကကညတယ။(ဤသ႔ေျပာဆသ၃ဥးရေသးသည)• ပးသတေဆးဖနးပးေတြ၊ မးေစေတြ၊ ေျမၾသဇာေတြ၊ သငတနးေတြက အသးဝငတယ။• စမခကက ပေကာငးတမးေစေတြက ေပးဖ႔ေကာငးတယ။• လယထြနစကကငားေတာ ေငြဝငတာေပါ၊ ၿပးေတာ ကယလယေတြမာလညးသးလ႔ရတယေလ။• ပကဆေလာကေအာငေပးရငေတာ ဝကႏစေကာငဝယႏငမာေပါ၊ ဒါဆသားေပါကေတြ ေဖာကႏင တာေပါ၊ ခေတာ

တစေကာငစာပရတယ။

သ႔ေသာလညး အဖြ႔တစဖြ႔ကမ ယငးတ႔အဖြ႔သည စကပးေရးေခးေငြမားထတေပးလင ပထေရာကမညဟ အႀကေပးသည။

အဖြ႔မ ေထာကပမႈသည ယငးတ႔၏အသကေမြးမႈက တးတကေစၿပး ဝငေငြမားေစသညဟ အဖြ႔ဝငအမားစက ထငျမငၾကသည။ သ႔ေသာလညး အဖြ႔ဝငတစဥးက အဖြ႔၏သကေရာကမႈမာ သပမရဟဆသညအျပင အဖြ႔ဝင ႏစဥးကလညး အသကေမြးမႈတးတက မတကမာ ေမြးထားသညအေကာငမား အသကရငမႈအေပၚ မတညမညဟ ဆသည

• ဝကေတြမေသရငေတာ အမေထာငစအေျခအေနေကာငးမာေပါဗာ။• ထတေပးတေမြးေကာငေတြအားလး ေသကနၿပ၊ ကနတာေတြက သတ႔ဆကမရခငကထက ေမြးထား တာေတြ

(အဖြ႔၏အမညကေဖာျပသည)။

၂ဖြ႕က ယငးတ႔၏ ရနပေငြမားတးတကေနေၾကာငး ေဖာျပသည။ ကန၃ဖြ႔ကမ တးေနသညလား၊ ေလာေနသလား ဆသညကပင မသၾကေခ။

၅ဖြ႔အနက ၃ဖြ႔က ယငးတ႔၏ေမာမနးခကႏင ဥးတညခကမားမာ အဖြ႔ဝငမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ တးတကရနရညရြယေၾကာငး ေျပာဆၾကသည။ လယထြနစကအပစကမ ငားရမးခမ အျမတမားက လမးေဖာကရန၊ ထနးသမးရနရညရြယသည။ အဖြ႔တစဖြ႔တြင ၃ႏစစာ ရညမနးခကရသည။ “သတ႔ဆက အေထာကအပမရရငလညး ဆကၿပးလပသြားမယ”ဟ အဆးစြန ရညမနးထားသည။ ယငးအဖြ႔က တငျပသညမာ “သတ႔က ေခါငးေဆာငၿပး စမခကေရးတယ၊ ဆးျဖတတယ၊ အဖြ႔ဝငေတြကေတာ အေကာငအထညေဖာရာမာပ ပါၾကတယ”

နညးပညာပငးဆငရာ ေအာငျမငမႈမား (ဥပမာ၊ ေမြးေကာငတးလာျခငး၊ ဟငးသးဟငးရြကအထြက တးလာျခငး) ႏင အသပညာ (ဥပမာ၊ ဝကေမြးျမေရး၊ တရစၧာနေဆးကသနညး)စသညတ႔က ေျပာၾကသည။ တဖြ႔ကသာ ဖြ႔စညးပအားသာခကက ေျပာၾကသည။ “အဖြ႕ဝငေတြက တကၾကြတယ၊ ညၫြတတယ”

စနေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမားႏငပတသက၍လညး နညးပညာပငးႏင ႐ပပငးဆငရာအကန႔အသတမား ကသာ ေျပာဆၾကသည။ ေျမညဖငးမႈ၊ ဟငးသးဟငးရြကစကရန ေျမမရျခငး၊ ပးမႊားကေရာကျခငး၊ ဝကဝယရန ေလငားခ၊ လယထြနစကအေဟာငးစသညတ႔က ေဖာျပၾက သည။ သ႔ေသာလညး ေခးေငြျပနဆပေရးႏင ရနပေငြ ရရေရးတ႔ႏငသာ အဓကသကဆငေသာ ဖြ႔စညးေရးႏငစမေရးျပနာမားကလညး တငျပၾကသည

• ေငြေခးတလေတြေနာကကမ ဆပတာက အဓကအခကအခပ။• ရနပေငြေတြ လေသးတယ။• အခလကရ ၁ဝ လထကစာရင ၁၈လ က ပၿပးျပနဆပလ႔ အဆငေျပမယ။• ဝက ၁ ေကာငအစား ၂ ေကာငဖးရရင ေကာငးမယ။• ဝကေတြေသသြားေတာ တခ႕လညး ေခးေငြျပနေပးႏငတယ၊ တခ႕လညးမေပးႏငဘး။

ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးတြင အဖြ႔မား၏ေဆာငရြကပႏငပတသက၍ ေမးျမနးခသည။ ၂ဥးက ယငးတ႔၏အဖြ႔သည ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးတြင ထေရာကေသာ အဖြ႔အစညးတစချဖစသညဟ ထငျမငၾကသည။ တစဥးကမ ယငးတ႔အဖြ႕ သည ေကးရြာတြင အေရးႀကးဆးအဖြ႔အစညးျဖစသညဟ ထငျမငသည။ သ႔ေသာ ဤထငျမငခကမားက အေသးစတစးစမးချခငးမရပါ။

၅ဖြ႔တြင ၄ဖြ႔က ပမနအစညးအေဝးကငးပေၾကာငး ေယဘယအားျဖင လစဥကငးပေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ အစညးအေဝးတကေရာကသမား စာရငးႏင ေငြေၾကးမတတမးမားကလညး ထနးသမးထားသည။ ဤမတတမး မားက အဖြ႔ဝငမားေရာ ရပရြာကပါ ေၾကညာသညဟ သရသည။ ၅ဖြ႔အနက ၃ဖြ႔တြင စညးမဥးစညးကမးမား ရၾကသည။ ၅ဖြ႔စလးတြင ယခႏစအတြက စမခကမားရၾကၿပး လကနာေဆာငရြကလကရေၾကာငး သရသည။ ေစာငၾကညအကျဖတမႈက တရားဝငမျပလပဘ လခငးေတြ႔ဆျခငး၊ ေမြးျမထားေသာအေကာငမား၊ ပစၥညမားက ေကာမတဝငမားက တခါတရ အမတငရာေရာက သြားေရာကၾကညရသည။ ေအာငျမငမႈက ယငးပစၥညးမားက အသးျပသျဖင အမေထာငစလကရရေသာ အကးအျမတျဖင တငးတာေၾကာငး သရသည။

အဖြ႔၅ဖြ႔စလး သကဆငရာ လပေဖာကငဖကအဖြ႔ထမ သငတနးေပးျခငးကခရသည။ ေယဘယအားျဖင ယငးသငတနးတ႔မာ လညပတရနပေငြ မားက ေထာကပေသာအသကေမြးမႈမားႏင သကဆငသည။ (ဥပမာ၊ ဝကေမြးျမျခငး၊ ဟငးသးဟငးရြကစကပးျခငး) အဖြ႔တစဖြ႔မလြ၍ ကနအဖြ႔မားက သငတနးမားသည ထေရာကသညဟ ယဆၾကသည

42 ထတေပးေသာမးေစမားမာ ေဒသႏငမကကေၾကာငး၊ အခ႕မာ အပငေပါကေၾကာငးအဖြ႕ဝငအခ႕က ေဆြးေႏြးသည။ အဖြ႕သည အဖြ႕ဝငတ႔၏ အသကေမြးမႈႏင ဝငေငြကသသသာသာ မထးျခားေစေၾကာငး တငျပၾကသည။

40

40

• သငတနးတကရေတာ အဖြ႔ဝငေတြလညး စမခကလပတတလာတယ၊ အခငးခငးလညး ယၾကည လာၾကတယ။• သငတနးတကရတာ အကးရတယ။• သငတနးတကၿပးေတာ ဝငေငြတးလာတယ။• သငတနးမာ ေျမဆလႊာပကစးေနတာက ျပငဆငတနညးသငေပးတယ၊ သဘာဝေျမၾသဇာလပနညး လညးသငေပးတယ။

သ႔ေသာလညး ဝကေမြးျမေရးအဖြ႔ကမ သငတနးကမထေရာကေၾကာငး ေျပာၾကသည။ “သငတနးမာေပးတ ေဆးေတြေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ဝကေတြ ေသသြားတယ၊ ေဆးထးၿပးၿပးခငး ေသသြားတယ၊ သငတနးက အသးမကၾကဘး၊ ေပးတေဆးေတြေရာ၊ သငျပတနညးေတြေကာ မေအာငျမငပါဘး”

လညပတရနပေငြျဖင ပစၥညးမားေထာကပျခငးသည အမေထာငစမားက ေရရညအကးျပသလား၊ (ဥပမာအားျဖင တရစၧာနဆကလက ေမြးျမသလား)ဟ ေမးျမနးေသာအခါ အဖြ႔ဝငအမားစက အသကေမြးမႈႏင ဝငေငြမာဆကလကတညရေၾကာငး ေျဖၾကသည။ တစဖြ႔သာလင အထကတြင တငျပထားသညအတငး ထတေပးထားေသာ ေမြးေကာငမားေသဆးေၾကာငး တငျပသည။

လကရလပငနးမားက ဆကလပရနမတပါး အဖြ႔မားတြင အျခားအႀကအစညအသစမား မရၾကေပ။ ေယဘယ အားျဖင ယငးတ႔၏အဖြ႔မားသည ရပရြာအတြငး လပငနးေဆာငရြကမႈမားက လႊမးမးႏငရန မႀကးစားၾကေၾကာငး တငျပၾကသည။ လမႈေရးအရငးအႏးတညေဆာကမႈတြင ၾသဇာ သကေရာကမႈအနညးသာရသည။ ယငးတ႔အဖြ႕သည ရပရြာက ဆးျဖတခကခရာတြင မလႊမးမးသကသ႔ အပစအခငးခငး လတစဥးခငး တငးမာမႈမား အျငငးပြားမႈမား ကလညး မဖနတးခေၾကာငး ေျပာၾကသည။

အဖြ႔၏စြမးေဆာငရညမားႏင ေရရညတညတႏငစြမးယငးတ႔အဖြ႔၏ ေရရညတညတႏငစြမးႏငပတသက၍ အဖြ႔အစညးဖြ႔ၿဖးေရးအတြက ေကာလႊားရမည အဟန႔အတား မားရေၾကာငး တငျပၾကသည။ ယငးတ႔မာကၽြမးကငမႈႏင အသပညာဖြ႔ၿဖးရနအတြက သငတနးေပးရနႏင ရနပေငြအကန႔အသတမားႏင အမားဆးသကဆငသည

• အဖြ႔အစညးခငမာဖ႔အတြက ညညြတမႈႏငအသပညာလအပတယ။• ရနပေငြတးပြားလာရင အဖြ႔လညးေတာငတငးလာမယ။• ဆးျဖတခကေတြ ပနးတငေတြက ေသေသခာခာခမတႏငဖ႔ ထပၿပးသငယရမယ။• ပၿပးညညြတဖ႔လတယ။

အဖြ႔ဝငမားတြင အဖြ႔၏ဖြ႔စညးႏငစြမးက တးျမႇငရနအတြက ေသာလညးေကာငး ယငးတ႔လအပေနသညဟ ယဆေသာ ရနပေငြတးပြားရနအတြက ေသာလညးေကာငး ခငမာသညစမခကမား မရၾကေပ။ အဖြ႔တစဖြ႔က LIFTႏင အျခားအလရငမားထမ အေထာကအပေတာငးခမညဟ ေျပာၾကားသည။ အျခားတစဥးကမ ပ၍ပင အဆးျမငေနေသးသည။ “ဘယအဖြ႔အစညးကမ ကညမာမဟတပါဘး”

သငခနးစာေဖာထတခကအျခားေကးရြာတြင အလားတအဖြ႔ထေထာငမညဆပါက အသးဝငႏငမညသငခနးစာမားက ေဖာထတႏငမႈ ရမရ အဖြ႕ဝငမားသ႔ ေမးျမနးခသည။ အဖြ႔ဝငမားက ညညြတမႈသည အေရးႀကးေၾကာငး ေျဖၾကားခၾကသည။ ဤအေျဖမာ ဤစစတမးတြငပါဝငေသာ အျခားအဖြ႔အမးအစားမားကလညး ေပးေနကျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အဖြ႔ဝငမားက စညးမဥးစညးကမးမား သတသတမတမတထားရရနႏင အဖြ႔ဝငအသစမားကလညး စညးမဥးစညးကမး ဆငရာ သငတနး လအပသလေပးရန အေရးႀကးေၾကာငးကလညး အေလးအနက ေျပာဆခၾကသည။ အဖြ႕တဖြ႕က အဖြ႕ဝငမား၏ လပေဆာငမႈက ေသခာစြာေစာငၾကညရနလေၾကာငး ေျပာဆခၿပး အဖြ႕တစဖြ႕ကမ ျပနာမားက ေျဖရငးရန ႀကတငေမာေတြးထားသငေၾကာငးက ေျပာဆခသည။

အဖြ႕ဝငမဟတသမားအဖြ႕ဝငမဟတသမားႏငပါ ေဆြးေႏြးပြမား ကငးပခသည။ အဖြ႕ဝငမဟတသအားလးက ဤအဖြ႕သည ယငးတ႕၏ ရပရြာတြင ေကာငးေသာအလပက လပေနသညဟ ေယဘယအားျဖင ယၾကညၾကသည။ အဖြ႕ဝငမားက ထထေရာကေရာက ကညႏငေသာလညး ရပရြာတစခ လးအတြကမ အသးမဝငဟ ယဆၾကသည။ ၅ဥးတြင ၂ဥးက အဖြ႕သည ယငး၏အဖြ႕ဝငမားကသာ ေထာကပၿပး ရပရြာက မကညေၾကာငး၊ ယငးမာ အဖြ႕က ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးက ကယကယျပန႕ျပန႕ ေဆာငရြကျခငး ရမရႏင သကဆငေၾကာငး ေျဖသည။ အဖြ႕ ၂ ဖြ႕မာ အဖြ႕ဝငမားသာမက ရပရြာတစခလးက ေထာကပရန တာဝနရသညဟ ခယထားသည။ ဤအခကက အဖြ႕ဝငမဟတသမားက ေကာငးစြာ အသအမတျပၾကသည

• လယထြနစကေတြ ငားရမးလ႕ရတ ပကဆန႕ လမးေတြက မးကနရင ႏစတငး ျပငေပးတယ။• အဖြ႕ကရတဝငေငြရ႕ ၁% ကေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမာ ထညဝငေပးတယ။

အဖြ႕သည ရရငးအပစမားအခငးခငး သ႕မဟတ လပဂၢလအခငးခငး မလမနးထားမႈ၊ တငးမာမႈ၊ အျငငးပြား မႈမားက မဖနတးေၾကာငး အဖြ႕ဝငမဟတသ အားလးက တငျပၾကသည။

ေထာကပမႈ ရပဆငးသြားေသာအခါတြင အဖြ႕ဆကလက တညတႏငစြမး ရမရက ေမးျမနးေသာအခါ အေျဖမာ ၂ မးကြျပားေနသည။ ယငးတ႕၏ အေၾကာငးျပခကမားမာ ရနပေငြ ရရႏငမႈႏင စမခန႕ခြမႈက အေျခခၾကသည။ အခ႕က အဖြ႕၏ရနပေငြသည လပငနးဆကလကေဆာငရြကရန လေလာကသညဟ ယဆၾကေသာလညး ကနသတ႔မာ ထသ႕သေဘာမထားၾကေပ။

• ေငြေၾကးန႕နညးပညာ အေထာကအပေတြ ရပလကမယဆရင လပငနးေဆာငရြကဖ႕ ရနပေငြ ေလာကမာမဟတဘး• ရနပေငြေတြက အကနသးမပစလကရင အဖြ႕ကဆကလပႏငမာပါ။

အျခားအေျဖမားတြင ေအာကပါတ႕လညး ပါဝငသည။• ညညညြတညြတ ဆကလပေနရင ဆကလပႏငမာပါ။• မးေစက အေရးႀကးတယ၊ မးေစထတေပးမ အဖြ႕အစညးမရရင ဒအဖြ႕ဆကလပႏငမာ မဟတဘး။

41

စပါးဘဏ/မးေစဘဏအပစမားနမနာေကာကယခေသာ အပစ ၄ခက စပါးဘဏ သ႕မဟတ မးေစဘဏဟ သတမတထားသည။ ယငးတ႕ အနက အပစ၂ခသည ရကၡာဖလေရး ရညရြယခကမားျဖင စပါးဘဏလပငနးမားကေဆာငရြကကာ ေကးရြာရ အဆငးရ အႏြမးပါးဆးသမား၏ လအငက ျဖညဆညးရန ေဆာငရြက ေနၾကသည။ (ရညမနးခကကေတာ ဆငးရ တသေတြက သတ႕ဘဝ အဆငေျပေအာငလ႕ စပါးေတြက အေကြးန႕ေရာငးေပးဖ႕ပ ျဖစတယ။) ကန ၂ဖြ႕မာ လယသမားမား မးေကာငးမးသန႕မားရရရနအတြက မးမားကသေလာငထားသည မးေစဘဏလပငနးက ေဆာငရြကရန ျဖစသည။ မးေစဘဏတစခမာ စပါးမးမားကသာ အဓကေဆာငရြကသည။ ကနတဖြ႕ကမ ပမးစမးမားက အဓက ေဆာငရြကသည။

ဤအပစမား၏လပငနးေဆာငရြကပက နားလညႏငရနအတြက သးျခားေမးခြနးမားက ေမးျမနးခရသည။ ေျဖၾကားခကမားမာ ေအာကပါတ႕ ပါဝငသည

• မးေတြက ဂေဒါငတစလးထမာ ေလာငထားၿပး မးရာသမာ လယသမားေတြက ထတေခးေပးတယ။• အဖြ႕က စပါးေတြက ေလာငထားၿပး အဖြ႕ဝငေတြက အေကြးန႕ေရာငးေပးတယ။• အဖြ႕က လယသမားေတြဆက စပါးဝယၿပး ေလာငထားတယ။• မးတြငးဆနရားတအခနမာ အဖြ႕ဝငေတြက ေရာငးေပးတယ၊ အဖြ႕က စပါးေတြသေလာငထားႏင ေတာ ရြာမာ ဆနရားတအခနမာ

အဖြ႕ဝငေတြက ေပါကေစးထကေလာၿပး ျပနေရာငးေပးတယ၊ အဖြ႕က လပငနးက ဒလေဆာငရြကေနတယ။• အဖြ႕က အဖြ႕ဝငေတြက စပါးက အေကြးန႕ ေရာငးေပးတယ။• မးေစဘဏက စကပးခနမာ မးေစေတြက ျဖန႕ေပးတယ။• အဖြ႕ဝငေတြက မးေစေခးေပးတာ၊ ေငြေခးေပးတာကေန အတးေတြရတယ။

ဤ ၄ ဖြ႕လးက LIFT ၏ လပေဖာကငဖက၏ အၾကျပခကျဖင ထေထာငထားျခငးျဖစသည။43 ေကာမတဝင မားႏင ေခါငးေဆာငမားက ရပရြာက ေရြးေကာကၿပး ေရြးခယမႈမာ မတေၾကာငး ေဆြးေႏြးသအားလးက တငျပၾကသည။

အဖြ႕တငးတြင အဖြ႕ဝငျဖစမႈမာ သးျခားစရၾကသည။ ေဆြးေႏြးသမားက အမးမးေျဖၾကားၾကသည။• ၅ ေယာကအပစ ၁ စမာ ေယာကား ၃ေယာက၊ မနးမ ၂ေယာက ပါဝငၿပး လတနးစား အမးမးက ျဖစတယ။• အဖြ႕ဝငဆတာမရဘး အဖြ႕က ရြာသားေတြက အလညက စပါးေရာငးေပးတယ။• သပလညးမခမးသာ သပလညးမဆငးရတ သေတြက ဥးစားေပးတယ။• သကႀကးရြယအေတြ မသနမစြမးေတြ မနးမေတြက အဖြ႕ဝငအျဖစ လကခတယ၊ လပငနးတာဝန ထမးေဆာငႏငတသေတြက

ေရြးတယ။• ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးက စတဝငစားၿပး အဖြ႕လပငနးေတြအတြက အခနေပးႏငတ ဘယသကမဆ အဖြ႕ဝငအျဖစ လကခတယ။

အဖြ႕တညေထာငစဥက ပါဝငခေသာ အဖြ႕ဝငအခ႕မာ ထြကသြားၾကၿပး အဖြ႕ဝငအသစမားလညး ဝငေရာကခ ၾကသည။ သ႕ေသာ စပါးဘဏအပစမ အဖြ႕ဝငတစဥးက ေအာကပါအတငး ေျပာၾကားခသည။

• တခ႕ဆနေရာငးတသေတြက သေဘာမတၾကဘး သတ႕စးပြားေရး ပကစးမာစးလ႕။

စမခကကနဆးခနတြင ဝငေငြတးလာရန၊ အသကေမြးမႈ တးတကလာရန၊ ဆငးရမႈေလာကလာရန၊ ရပရြာ အေထြေထြဖြ႕ၿဖးလာရန ရညရြယ ထားၾကသည။ ေနာငအနာဂတတြင မညသညေအာငျမငမႈက ေမာလင ေၾကာငး ေမးျမနးေသာအခါတြငလညး အလားတပင ေျဖၾကားၾကသည။

အဖြ႕သည အဖြ႕ဝငမားေရာ ရပရြာအတြကပါ အသးဝငသညဟ အဖြ႕ဝငအားလးက ယၾကညၾကသည။ အခ႕ ေဆြးေႏြးသမားကမ ရပရြာထတြင အခ႕သမားက ပ၍အကးခစားၾကရေၾကာငး ေျဖၾကားသည။

• လယသမားေတြက အကးအရဆးလ႕ထငတယ။• ဆငးရတသေတြက အမားဆးအကးခစားၾကရတယ။• ဆငးရတသေတြက အကးအရဆးပ၊ သတ႕က စပါးက အေကြးန႕ဝယလ႔ရတယ၊ ၿမ႕တကၿပးေတာ ဆနဝယစရာမလေတာဘး။

အဖြ႕ဝငအခငးခငးေသာလညးေကာငး ရပရြာအတြငး၌ေသာလညးေကာငး ပဋပကၡျဖစပြားျခငး မရေၾကာငး အဖြ႕ဝငမားက ေျဖၾကားသည။ သ႕ေသာ ရြာတစရြာတြငမ အခ႕ရြာသားမားက စပါးမရၾကသျဖင မေကနပေၾကာငး ေျဖၾကားသည။

လပငနးေဆာငရြကမႈ၊ အကးခစားခြငျဖန႕ေဝမႈႏငပတသက၍ နညးအမးမးျဖင ဆးျဖတၾကေသာလညး အမားအား ျဖင တရြာလးႏငတငပငကာ ဆးျဖတၾကသည။

• ပထမ VDCန႕ အစညးအေဝးလပၿပး ဆးျဖတခကေတြခတယ၊ ၿပးမ တစရြာလးန႕ တငပငၿပး အၿပးသတဆးျဖတခကခတယ။• တစရြာလးက အစညးအေဝးတကဖ႕ အသခ႕စကန႕ေခၚၿပး ရြာသားေတြ ဝငးဆးျဖတၾကတယ။• VDC န႕ စပါးဘဏအဖြ႕ဝငေတြ ေဆြးေႏြးၿပးမ စမခကခတယ ဆးျဖတခတယ၊ အေကာငအထညေဖာတယ။

အဖြ႕ဝငမားက ယငးတ႕အဖြ႕၏အားသာခကမာ အဖြ႕ဝငအခငးခငး ညညြတျခငး၊ ဆငးရေသာအဖြ႕ဝငမားက စပါးေထာကပႏငျခငးျဖစေၾကာငး ေျဖၾကသည။ ႀကေတြ႕ရေသာ အခကအခမားႏငပတသက၍ ေအာကပါ အတငး ေျဖၾကားၾကသည။

• စပါးေခးတသေတြက ျပနဆပတာေနာကကတယ၊ မတတမးေတြက ေသေသခာခာထားဖ႕အတြက နညးပညာန႔သငတနးေတြလတယ။• အဖြ႔က တစရြာလးက ေလာကေအာင စပါးမေထာကပႏငဘး။• သယယပ႔ေဆာငခက အဖြ႔အတြကျပနာပ၊ စပါးေတြက ေစးေလာမေရာငးႏငဘးေပါ။• အဖြ႔မာ ရနပေငြထပလေသးတယ၊ ဒါမလပငနးေတြ ပလပႏငမယ၊ ပျပးထေရာကမယ။

43 HelpAgeက မးေစဘဏ၂ခ Action Aid, Thadarက စပါးဘဏ၂ခက ထေထာငခသည။

42

42

အဖြ႔ဝင၄ဥးက ယငးတ႔၏အဖြ႔တြင ေကးရြာဖြ႔ျဖးေရးက အတနအသငအေထာကအကျပခသညဟ ယဆၾကသည။ သ႔ေသာလညး ရငးလငးျပချခငး မရပါ။ စပါးဘဏအပစတစခက ယငးတ႔အဖြ႔သည ေကးရြာတြင အေရးအၾကးဆး တရားဝငဖြျဖးေရးအပစျဖစသညဟ ယဆၾကသည။ အေၾကာငးမာ ယငးတ႔သည တစရြာလးက အကးျပေသာ ေၾကာငျဖစသည။ ကနစပါးဘဏအပစကမ ယငးတ႔အဖြ႔သည ထမအေရးၾကးသညဟ မထငၾကေပ။ အေၾကာငးမာ ယငးတ႔၏လပေဆာငမႈသည တစရြာလးက မလႊမးျခႏငေသာေၾကာငျဖစသည။ ယငးတ႔အဖြ႔သည လကရ ေကးရြာ အဖြ႔အစညးတခကအစားထးျခငး၊ ၿပငဆငျခငးမျပဟဆသည။ ယငးတ႔အဖြ႕သည ရပရြာ၏လပငနးေဆာငတာက ၾသဇာလႊမးမးမႈမရဟဆသည။ ယငးတ႔အဖြ႕သည လကရအပစမားႏင ေသာလညးေကာငး၊ လတစဥးခငးႏင ေသာလညးေကာငး၊ မလမနးထားမႈ၊ တငးမာမႈ၊ ထပတကေတြ႕မႈမားကလညးေကာငး၊ ရပရြာအတြငး ဆးျဖတခက ခမႈမားကလညးေကာငး ၾသဇာလႊမးမးမႈမရဟ ဆသည။

အဖြ႕၄ဖြ႕လးသည တစလတစႀကမ ပမနေတြ႕ဆၾကသည။ အစညးအေဝးတကေရာကသစာရငး၊ ေငြစာရငးမား ကလညး ထားရၾကသည။ အဖြ႕၏လပငနးမားႏင ေငြေရးေၾကးေရးကစၥမားကလညး ရပရြာႏင ပြငပြငလငးလငး ေဆြးေႏြးၾကသညဟ အားလးကတငျပၾကသည။ စညးမဥးစညးကမးမားကလညး အဖြ႕ဝငအခငးခငး ေဆြးေႏြးၿပး လကခထားၾကသည။

LIFT၏လပေဖာကငဖကထမရရေသာ အေထာကအပႏငပတသက၍ ၄ဖြ႕တြင၂ဖြ႕က အျခားျပငပအကအညမား လညး ရရသညဟ သရသည။

• စကပးေရးဌာနန႔ ေမြးျမေရးဌာနတ႔က စကပးေရးႏငေမြးျမေရးဆငရာ ႀကဥာဏေတြက ေပးတယ။• အမးသမးႏစျခငးအဖြ႕ႏင ကရငျမနမာအမးသမးႏစျခငးအဖြ႕တ႔က အဖြ႕ကအငအားျဖညေပးတယ၊ ေငြေထာကပေပးတယ၊

စပါးဘဏအေဆာကအအက ေဆာကေပးတယ။

LIFT၏လပေဖာကငဖကအဖြ႕သည အဖြ႕၏အခကအခတခ႕က ေျဖရငးေပးသည။ အျခားအဖြ႕အစညးမား အစးရဌာနမားႏင ဆကသြယေပးသည။အဖြ႕၂ဖြ႕ကLIFT၏ လပေဖာကငဖကမားက သငတနးေပးေၾကာငး သရသည။ သ႔ေသာလညး ယငးတ႔ရရေသာသငတနးမာ စပါး သ႔မဟတ မးေစဘဏလပငနးမားႏင ဆကစပျခငးမရေပ။ သငတနးမားတြင ေမြးျမေရး၊ စကပးေရး လယယာျပငပဝငေငြရရေသာ မန႔ဖတျခငး၊ ဆပျပာခကျခငး၊ စကခပျခငးစေသာ သငတနးမား ပါဝငသည။44 အဖြ႕တစခက ရရေသာသငတနးမာ ယငးတ႔လပငနးႏင ပမသကဆငမႈရေသာေၾကာင ထေရာကသညဟ တငျပၾကသည။

• ပဋပကၡျဖနေျဖေရးသငတနးက ကၽြနေတာတ႔က အေထာကအကျပတယ။ ပဋပကၡေတြက ေဆြးေႏြး ေျပာဆျပးေျဖရငးႏငတယ။

မးေစဘဏ၂ခသည စနစတကစမထားေၾကာငး ေျဖၾကားခသည။ အဖြ႕တစဖြ႕က LIFTလပေဖာကငဖကအဖြ႕က ဝငေရာကစမခကေရးဆြေပးခေသာလညး မၾကမးက ရပရြာႏငေကးရြာအပခပေရးတ႔က တငျပခသည။ စပါးဘဏ ၂ခမအဖြ႕ဝငမားက ယငးတ႔၏အဖြ႔သည လပငနးမားကစနစတက စမချခငး မရေၾကာငးတငျပခသည။

အဖြ႕မားသည ယငးတ႔၏လပငနးမားက ေစာငၾကညအကျဖတမႈရေၾကာငး တငျပၾကသည။

• ေစာငၾကညတအဖြ႕တစဖြ႕ကဖြ႕ထားၿပး တးတကမႈႏငလပငနးေဆာငရြကမႈက ေစာငၾကညေနတယ။• အဖြ႕က တးတကမႈႏငလပငနးေဆာငရြကမႈက ေစာငၾကညေနတယ။• VDCန႔စပါးဘဏအဖြ႕ဝငေတြက အဖြ႕ရ႕စမခကေတြက ေစာငၾကညေနတယ။• ေစာငၾကညတအဖြ႕ရတယ၊ အဒအဖြ႕မာ ေဒသခအာဏာပငေတြရ႕ ေကးရြာလႀကးေတြပါတယ။

စပါးဘဏတစခႏင မးေစဘဏတစခတ႔က ယငးတ႔၏လပငနးေဆာငရြကမႈႏင တးတကမႈတ႔က ရပရြာသ႔ ရငးလငးျပေၾကာငး ေျပာျပသည။အဖြ႕အားလးက ယငးတ႔၏ေအာငျမငမႈက တကစြာသတမတထားေသာစမားျဖင ႏႈငးယဥ၍ျပသၾကသည။ စတဝငစားဖြယအေျဖတ႔တြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည။

• ဟတတယ၊ ေအာငျမငရငကယကယက ဆနးစစဖ႔လတယ။• အဖြ႕ရ႕ေအာငျမငမႈေတြက အဖြ႕ဝငေတြ ဝငေငြတးမတးန႔ တငးတာတယ။ ၿပးေတာအဖြ႕ဝငေတြ အခနမာ ျပနဆပႏငရ႕လားဆတာန႔

တငးတာတယ။• ေအာငျမငမႈက ရနပေငြတးတကမႈ ရမရန႔ တငးတာတယ။• ဟတက၊ ကၽြနေတာတ႔ ကယကယကယစစစၿပး ေနာကႏစမာ စပါးပေထာကပႏငဖ႔အတြက ရညမနးခကေတြခတယ။• ေအာငျမငမႈက ရပရြာမာ ရကၡာဖလေအာင ဘယေလာကလပေပးႏငလဆတာန႔ တငးတာတယ။

အဖြ႕၏ေရရညတညတႏငမႈယငးအဖြ႕၏ အဖြ႕ဝငမား၊ မးေစစပါးသေလာငထားမႈ၊ တးတကမႈရမရကလညး အဖြ႕ဝငမားသ႔ ေမးျမနး ခသည။ ေျဖဆခကအမားစအရ အဖြ႕မာအေျခအေနေကာငးသညဟ ယဆရသည။ သ႔ေသာ အဖြ႕တစခတြင သေလာငထားသည မးေစမားေလာလာသည ျပနာရေနသည

• ဟတကမးစပါးေတြ တးပြားေနတယ။• အဖြ႕ဝငကေတာ တးပါတယ။ ဒါေပမယလေတြက ျပနမဆပၾကလ႔ စပါးေတြေလာေနၿပ။• ေလာငထားတစပါးေတြတးေနတယ။• အဖြ႕ဝငေကာ စပါးေရာတးေနတယ။

အနာဂတစမခကမားႏငပတသက၍ ၄ဖြ႕လးက ယခအတငး ဆကလကလပေဆာငလၾကသည။ အခ႕ကမ ယငးတ႔၏လပငနးမားက ျပျပငမႈမားလပခငၾကသည။

• မးေကာငးမးသန႔ေတြက သမးထားၿပး ကနတာေတြက ေရာငးထတမယ။• ေနာကကရင ဒဏရကမယလ႔ စဥးစားေနတယ။

44 ဤသငတနးမးမာ ေကးရြာရအျခားအဖြ႕မားသ႔ လပေဖာကငဖကကေပးေသာ အေထာကအပမားႏင သကဆငႏငသည။

43

• ရပရြာတစခလးက စပါးလလေလာကေလာက ေထာကပမယလ႔စမေနတယ။

ဖြ႔စညးပစြမးရညဖြ႔စညးပစြမးရညႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးခၿပး အဖြ႕အေနျဖငဆကလကတးတကေအာင တညေဆာကရန ရမရ ေမးျမနးခသည။ အမားစက ယငးတ႔အဖြ႕က ပခငမာေအာငေဆာငရြကရနလသညဟ ယၾကညၾကေသာလညး မညသညတ႔လအပေနေၾကာငး ရငးရငးလငးလငးမသၾကေပ။ ေငြေရးေၾကးေရးဆငရာ ကၽြမးကငမႈသည ဖြ႕ၿဖးေအာငလပရမည အေရးႀကးဆးကစၥ ျဖစဟနတသည

• အနာဂတမာ လပငနးအေကာငအထညေဖာဖ႔အတြက ခငမာတအဖြ႕အစညးျဖစေအာင လပဖ႔လေနေသး တယ။• အဖြ႕ဝငေတြညညႊတရင ခငမာတအဖြ႕အစညးျဖစလာမယ။• ေငြစာရငးေတြက ေကာငးေကာငးထားၿပး အဖြ႕ဝငေတြန႔ရပရြာက ရငးျပသငတယ၊ ဒါမ အထငလြမႈေတြ ေလာလာမယ။• ေငြေခးတလပငနးက ထထေရာကေရာကေဆာငရြကသငတယ။• ကၽြနေတာတ႔အဖြ႕က ခငမာတယ၊ ထပၿပးတညေဆာကဖ႔ မလဘးထငတယ။

အဖြ႕ဝငအမားစသည ယငးတ႔၏အားနညးခကမားက မညသ႔ကငတြယရမနး ရငးရငးလငးလငး မသၾကေပ။ LIFT၏လပေဖာကငဖကက ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ေရရညေထာကပသြားရန လအပေနဥးမညဟ တဖြ႕ကဆသည။

သငခနးစာေဖာထတမႈအျခားေကးရြာတြင အလားတ ဖြ႔စညးတညေထာငပါက အသးဝငႏငမည ေထာကခအႀကျပခကအမားအျပားက အဖြ႕ဝငမားက အဆျပခၾကသည။ အျခားေသာ အဖြ႕အစညးအမးအစားမားစြာကသ႔ပင အဖြ႕ဝငအခငးခငး ညညြတရန စညးမဥးစညးကမးမားရငးလငးရနလအပေၾကာငး အဖြ႕ဝငမားကေထာကျပၾကသည။ သ႔ေသာ ေဒသခ အာဏာပငမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရနအေရးႀကးေၾကာငးက ၂ဥးက ေထာကျပခသည။

အဖြ႕ဝငမဟတသမားအဖြ႕ဝငမဟတသမားႏငေဆြးေႏြးရာတြင အားလးက အဖြ႕သည ေကာငးမြနေသာအလပက ေဆာငရြက ေနေၾကာငးတငျပၾကသည။ အဖြ႕သည အဖြ႕ဝငမားကကညေနသညဟ ယဆၾကသည။ တဖြ႕မလြ၍ အားလးက အဖြ႕သည ရပရြာတစခလးက ကညေနသည ယဆခသည။ အထးသျဖင စပါးဘဏမားက တနဖးအထားဆး ျဖစၾကသည

• ရြာသားေတြက စပါးကအေၾကြးန႔ ေရာငးေပးလ႔ပါ။• ဆငးရသားေတြအားလး စပါးက တစလအေၾကြးန႔ဝယႏငလ႔။• စပါးအေၾကြးဝယခငတသတငး အဖြ႕ကဝယႏငတယ။• အဖြ႕ဝငေတြက စပါးထတေပးတယေလ။• ဆငးရသားေတြက ရကၡာဖလေအာငလပေပးလ႔ပါ။

ေဆြးေႏြးပြတကေရာကသ၂ဥးကသာ စပါးဘဏမ အေထာကအပရယျခငးႏင ပတသက၍ စးရမမႈရေၾကာငး ေဖာျပၾကသည

• တစလျပညလင ျပနမဆပႏငမာေၾကာကတယ။• ဝငေငြမေကာငးေတာ အေၾကြးျပနဆပႏငမာမဟတဘး

အေသးစားေငြေၾကးလပငနးႏင လညပတရနပေငြလပငနးမားမာ ေျဖၾကားခၾကသတ႔ကသ႔ပင အေၾကြး စနစသည ရပရြာတြငအဆငးရဆးသမားက အေထာကအကမျပေၾကာငးေတြ႕ရသည။

အဖြ႕ဝငမား အကးခစားခြငရသမားက ေရြးခယရာတြင မတမႈရေၾကာငး အဖြ႕ဝငမဟတသမားက ေျဖၾကားခသည• ဟတက ဘာလ႔လဆေတာ ဒါကမားသေဘာန႔လပတာျဖစလ႔ပ။• မတပါတယ၊ စပါးေရာငးရာမာ ဘကလကတာမရဘး။• ဆငးရတသေတြက စပါးအေၾကြးေရာငးေပးရာမာ ခြျခားခကမရဘး။• လတငးပ စပါးက အေၾကြးဝယရာမာ အခြငအေရးအတတပရၾကတယ။

စတဝငစားသတငး အဖြ႕ဝင အကးခစားခြငရသျဖစႏငသညဟ အဖြ႕ဝငမဟတသအားလးက တငျပသည။ အဖြ႕၏ အလပမားသည ယငး၏အဖြ႕ဝငမားအတြက ထေရာကသညဟလညး ထငျမငၾကသည။ သ႔ေသာ အဖြ႕ ပေကာငး ေအာငေဆာငရြကရန အႀကျပခကမားက ယငးတ႔၏အျမငျဖင တငျပခၾကသည

• ပေကာငးတမးေစေတြက ထတေပးေစခငတယ။• စပါးေရာေငြေရာ ေခးတအတးႏႈနးေတြက ေလာေပးေစခငတယ။• စပါးေရာငးတအခါမာ ခရးစရတက ၁ဝဝဝကေန ၅ဝဝေလာေပးေစခငတယ။• စပါးေထာကပေပးမယ အဖြ႕ဝငဥးေရက တးခ႕သငတယ။• လပငနးတးခ႕ဖ႔ ရနပေငြထပလတယ။• အေၾကြးဆပရမယအခနက တစလအစား ၄၅ရကထ တးေပးသငတယ။• အဖြ႕ဝငေတြက ၁၂လလးလး စပါးေရာငးေပးရင ပေကာငးမယ။• အျခားအဖြ႔ေတြန႔ ရပရြာန႔ ပၿပးပးေပါငးေဆာငရြကသငတယ။• လပငနးအေကာငအထည မေဖာခငမာ ရြာသားအားလးန႔ ေဆြးေႏြးဖ႔ေကာငးတယ• အဖြ႕က ရြာန႔ပၿပး စညးလးဖ႔လတယ။• ဆးျဖတရာမာ အားလးပါဝငဖ႔လတယ။• ဆးျဖတခကေတြက အမားသေဘာတညခကန႔ ခမတဖ႔လတယ။

44

44

ရပရြာအတြငးစညးလးမႈရရန ပးေပါငးေဆာငရြကမႈရရန အႀကျပၾကေသာလညး အဖြ႕သည ေကးရြာအတြငး မလမနးထားမႈမား၊ တငးမာမႈမား၊ ထပတကေတြမႈမားက မဖနတးခေၾကာငး အဖြ႕ဝငမဟတသမားက တငျပၾကသည။ အေကာငးအျမငဆးေသာ အေျဖမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည

• တစရြာလးပညညြတလာတယ အဖြ႕က ရပရြာန႔အတတႏငဆးပးေပါငးေဆာငရြကတယ။• လပငနးအေကာငအထညမေဖာခင အစညးအေဝး အၿမကငးပေတာ ရပရြာကလညး ပၿပးစေပါငး ေဆာငရြကလာတယ။

အဖြ႕ဝငမဟတသမားသည အဖြ႕ဝငမားထကပ၍ပင အဖြ႕ေရရညတညတမညဟ စတခေနၾကသည။ ေထာကပမႈ ရပဆငးသြားေသာလညး အဖြ႕ဆကလကတညတမညဟ ယဆေနရသည

• ေငြေရာ အသပညာေရာရခတယေလ။• မတညေငြက ရပရြာထမာလညပတေနေတာ လေတြက ကတတညတညန႔ စပါးေတြျပနဆပေနရင လပငနး ဆကရေနမာပ။• ရပရြာမာစားစရာ ဖလဖ႔အေရးႀကးတယေလ၊ ဒေတာလပငနးဆကလပေနဖ႔ သတ႔ႀကးစားၾကမာပ။• အဖြ႕ဝငေတြဆက အတးေတြရေတာ ေနာငဆရင ပေကာငးလာမယထငတယ။• ကယဝငေငြကယရာႏငၿပဆေတာ အရငးအႏးေတြ တးလာမာေပါ။

သစေတာအပစစစတမးေကာကယရာတြင သစေတာအပစတစခသာပါဝငသည။ ယငးမာ ရခငျပညနယဂြၿမ႕နယရ ဒေရေတာ ထနးသမးေရး အပစျဖစသည။45

ဤအဖြ႕က ေအာကပါရညမနးခကမားျဖင LIFT၏လပေဖာကငဖကက ထေထာငချခငးျဖစသည။ • ရြာသားေတြရ႕အသကေမြးမႈက ပေကာငးဖ႔။• ဒေရေတာေတြက ထနးသမးၿပး အဖြ႕ဝငေတြက ဝငေငြတးတကေစမယ လပငနးေတြန႔ ေထာကပဖ႔။

စမခန႔ခြမႈေကာမတက ေရြးခယတငေျမာကချခငးျဖစသည_ တာဝနခေတြကေရြးတာ မတတယလ႔ထငတယ၊ အဖြ႕ခင အမားသေဘာတညခကန႔ ေရြးတာကး။

အဖြ႕ဝငမားကေရြးခယရာတြင ဆငးရမႈႏႈနးျဖငက အသးျပ၍ေရြးခယျခငးျဖစေၾကာငးသရသည။• ရြာသားေတြက သတ႔အဆငအလက သတမတထားတယ။• အႏြမးပါးဆးလေတြက အဆင၁သတမတထားတယ အေျခအေနပေကာငးတသေတြက အဆငတးေပးတယ။

ဤသ႔ျဖင ပကအလပသမားမား၊ ေကးရြာေနသဆငးရမား၊ လယသမားမားသည အဖြ႕ဝငမားျဖစလာၾကသည။ သ႔ေသာလညး အဖြ႕ဝငမားသည ကနးမာသ၊ အခနေပးႏငသျဖစရန လအပသည။ ဤစနစက မတသညဟ အဖြ႔ဝငတ႔ကျမငၾကသည_အေၾကာငးကေတာ ဆငးရတသေတြက အဖြ႕မာေပးဝငတယေလ။

ဒအဖြ႕က ဆငးရတသေတြက အကးျပတယလ႔ထငပါတယ။ ဘာလ႔လဆေတာ ပကလပသားေတြန႔ ဆငးရတသေတြက ဝငေငြရေအာင ဖနတးေပးတယ။

အဖြ႕ဝငမားတးပြားေနသညဟဆသည။ မလအဖြ႕ဝငမားရေနသညအျပင အဖြ႕ဝငအသစ၃ဝခန႔လညး တးတကလာသညဟ ဆသည။

အျခားအဖြ႕မားႏငမတဘ သစေတာအပစအဖြ႕ဝငမားသညလညး ယငးတ႔၏ပနးတငမား ရညမနးခကမားက ပတဝနးကငဆငရာ အသးအႏႈနးမားျဖင ေဖာျပၾကသည။

• ပနးတငကေတာ ဒေရေတာေတြန႔ ကမးရးတနးေဒသက ထနးသမးဖ႔ပ။• ပနးတငကေတာ စမးလနးတပတဝနးကငက ဖနတးဖ႔န႔ ေဒသခေတြရ႕ အသကေမြးမႈက တးတကေအာင လပဖ႔ပ။• ရညမနးခကေတြကေတာ ရြာသားေတြပတဝနးကငထနးသမးေရးက သျမငလာဖ႔၊ သစပငေတြက တနဖးထားတတလာဖ႔၊

ေဒသခေတြရ႕ အသအျမငက တးတကေအာငလပဖ႔ပျဖစတယ။

သစေတာအပစအဖြ႕ဝငအမားစသည ဤပနးတငရညမနးခကမားက သေဘာတညသကသ႔ ရပရြာလမားစ ကလညး သေဘာတညေၾကာငးသရသည။ စမခကၿပးဆးလင ဤအဖြ႕ရရမည ၿပးေျမာကမႈမားက ေမးျမနးခရာ အေျဖအမးမးရရခသည

• ပတဝနးကငထနးသမးေရး နညးစနစေတြက အမားႀကးသသငတယလ႔ ထငတယ။• ဒေရေတာေတြပၿပး စမးလနးစျပညလာမယ ထငတယ။• ရြာသားေတြ ပးေပါငးေဆာငရြကတတတ အေလအကငရလာလမမယ။• ရြာသားေတြပျပး ရငးႏးမႈရလာမယ ထငတယ။• ေခးေငြေတြကရတ အတးေတြက ရြာဖြ႕ၿဖးေရးအတြက သပသပဖယထားတယ။ ရပရြာအတြက ေရရည အကးရလမမယ။

ေရရညေမာမနးခကအခ႕က ေဆြးေႏြးပြတကေရာကသႏစဥးက ေထာကျပခသည။• ဒေရေတာေတြက ခတပစရင သဘာဝေဘးအႏရာယန႔ ရငဆငရမယဆတ အသအျမငမးကရြာသားေတြ ရလာမယထငတယ။• ဒေရေတာေတြက ထနးသမးရာကရတ ဝငေငြန႔ ရြာသားေတြ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ ပေကာငး လာလမမယလ႔ ထငတယ။

အဖြ႕၏ ပငမလပငနးမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသညဟ တကေရာကေဆြးေႏြးသမားထမသရသည။• ရြာသားမားကေငြထတေခးတယ၊ ရြာသားေတြက ဝငေငြရာေပးတယ၊ ဒေရေတာေတြက ထနးသမးေပးတယ။• စကပးေရးစနစေတြသငေပးတယ၊ အဖြ႕ဝငေတြက စကပးေရးသြငးအားစေတြ ကရယာေတြက ထတေပးတယ။

45 LIFT၏ လပေဖာကငဖကမာ MERN ျဖစသည။

45

• ေမြးျမေရးသငတနးေတြေပးတယ။• ေရလပငနးကရယာေတြက ထတေပးတယ။• ပကလပသားေတြက ၁ဝလဆငး၃%အတးန႔ ေငြေခးတယ။

ယေန႔အထ ယငးတ႔အဖြ႕၏ ေအာငျမငမႈမာ ရြာသားမားအသကေမြးမႈတးတကေအာင လပေပးႏငျခငးႏင ဒေရေတာမားက ထနးသမးႏငျခငး ျဖစေၾကာငး တငျပၾကသည။

အဖြ႕၏လပငနးမားသည အသးဝငၿပး အဖြ႕ဝငမားကအကးျပေၾကာငး တကေရာကေဆြးေႏြးသမားက တငျပသည။

• ရြာသားေတြက အသဥာဏတးေအာင လပေပးတယ၊ ရြာသားေတြက စကပးေရးကရယာေတြက အကး ရရအသးျပတတေအာင သငေပးတယ။ ရြာသားရ႕အသကေမြးမႈက တးတကေအာငလပေပးတယ။

• အဖြ႕ဝငေတြက စကပးေရးကရယာေတြက အသးျပတနညးေတြက ကနတရြာသားေတြက ျပေပးေတာ တစရြာလး နားလညသြားတာေပါ။

• ဟတက၊ အဖြ႕က အလပမရတသေတြအတြက ဝငေငြဖနတးေပးတယ။• ဒေရေတာေတြကထနးသမးေတာ ဒေဒသမာ ငါးေတြမားလာတယ။ တငါသညေတြလညး ဝငေငြတးလာတာေပါ။• ဒလပငနးေတြမာ ဝငလပတသေတြက လပခရၾကေတာ အကးအရဆးေပါ။• ဒေရေတာေတြက ထနးသမးတာက သဘာဝေဘးအႏရာယျဖစပြားမႈက ေလာေစတယ။

အဖြ႕ဝငအခငးခငး သ႔မဟတ ရပရြာအတြငးတြင ပဋပကၡမားမရေၾကာငး အဖြ႕ဝငမားက တငျပၾကသည။ အေၾကာငးကေတာ အဖြ႕ဝငေတြက ညညြတၾကတယ။ စေပါငးအလပလပၾကတယ။ ေခါငးေဆာငမား၊ အဖြ႕ဝငမားသည ကစၥရပမားက ဆးျဖတခကခသညအထ ပါဝငေဆြးေႏြး ၾကသည။ အဖြ႕ဝငမားသည လပငနး အသစမားအတြက အႀကျပႏငၾကသည။ ေခါငးေဆာငမားက အမားစ၏ သေဘာတညခကျဖင အေကာငအထည ေဖာၾကသည။

ယငးတ႔၏ အားသာခကမားမာ အဖြ႕ဝငမား ညညြတျခငး၊ အစညးအေဝး ပမနျပလပျခငး၊ လပငနးမားက ထေရာကစြာ အေကာငအထညေဖာ ႏငစြမးရျခငးတ႔ျဖစေၾကာငး တငျပၾကသည။ ယငးတ႔၏ စနေခၚမႈမားမာ ဒေရေတာထနးသမးျခငးႏင အဓကသကဆငသည။

• ဒေရေတာေတာက ထနးသမးဖ႔ စညးမဥးစညးကမးေတြမရဘး။• အခ႕လေတြက ဒေရေတာထနးသမးေရးက မလကနာဘး။ ဒါေၾကာင ဒလေတြကဖမးဖ႔ ရက ဆကသြယရတယ။• ဒေရေတာေတြက ခတတအတြက အျပစဒဏန႔ ဥပေဒေတြမရဘး။• တခါတေလကရင ဒေရေတာေတြကမထနးသမးလ႔ ျဖစမယ ေနာကဆကတြျဖစရပေတြက ရငးျပရတယ

အဖြ႕သည ေကးရြာဖြ႕ၿဖးမႈက အေထာကအကျပေသာလညး မားစြာမထေရာကဟ အဖြ႕ဝငမားက ယဆသည။46

အစညးအေဝးမားက အနညးဆး တစလတစႀကမ အစအစဥသးျခားျဖင ပမနကငးပၾကသည။ အစညးအေဝး တကေရာကသစာရငး၊ ေငြစာရငးတ႔က ထနးသမးထားေၾကာင တငျပၾကသည။

• လပငနးအေျခအေနန႔ေငြေရးေၾကးေရးအေျခအေနက ရြာကသေအာင ေၾကာျငာသငပနးမာ အၿမကပေပးတယ။

အဖြ႕ဝငအားလးက ေရးဆြလကခထားေသာ စညးမဥးစညးကမးမားရေၾကာငး တငျပၾကသည။

လပေဖာကငဖကအဖြ႕သည ေကာမတႏငအဖြ႕ဝငမားက ေအာကပါအေၾကာငးအရာမားက သငတနးေပးခၾကသည။

• စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနး• စာရငးကငသငတနး• မန႔ဖတႏင အမတြငးအစားအေသာက ခကျပတျခငး• မးဖျပလပျခငး• ပးဥယာဥစကပးထတလပျခငး• ဒေရေတာထနးသမးျခငး၊ ျပနလညစကပးျခငး• သဘာဝေဘးအႏရာယေလာပါးေရး

ဤသငတနးအမားစမာ ထေရာကအသးဝငသညဟ တငျပၾကသည။• ဟတက၊ အေၾကာငးကေတာ လယသမားေတြ သးထြကတးလာလ႔ပ။• မးေစေတြက ဘယလေရြးခယရမလ၊ ဘယအခနမာ စကရင အေကာငးဆးလဆတာ နားလညလာတယ။• ဒေရေတာပငေတြက ဘယလကငးခငေပးရမလ၊ ဘယလျပနစကရမလဆတာ နားလညလာတယ။• ဒေရေတာေတြက ထနးသမးၿပး ျပနစကပးရင စမးလနးစျပညတ ပတဝနးကငက ဖနတးႏငမနး နားလညလာတယ။

ေခါငးေဆာငမားႏင အဖြ႕ဝငမားသည စမခကမားက အတတကြေရးဆြၾကေၾကာငး၊ ေရးဆြရာတြင VDCႏင ေကးရြာအပခပေရးမးလညးပါဝငေၾကာငး သရသည။ အဖြ႕၏တးတကမႈႏင လပငနးေဆာငရြကမႈက ဤစမခကမားႏင တကဆင၍ စစေဆးၾကသည။ ဤအခကအလကကလညး ေကးရြာအပခပေရးမးက အသေပးၾကသည။ အဖြ႕၏ေအာငျမငမႈက ရြာသားမား၏ အသကေမြးမႈ တးတကျခငးႏင တငးတာသည။

အဖြ႕သည အစးရထမ ေကးရြာသစေတာလကမတက ေလာကထားေသာလညး မရရေသးပါ• ၿမ႕နယအပခပမး႐းကသြားၿပး လကမတသြားေလာကတယ။ ဒါေပမယ သတ႔က ေျမစာရငး႐းက လမးညႊနလကတယ။

ေျမစာရငး႐းကေရာကေတာ ၿမ႕နယအပခပေရးမး႐းက ျပနသြားခငးတယ။ အဒက အႀကမႀကမသြားေပမယ လကမတခထမရေသးဘး။

46 အေသးစတရငးလငးခက မေတြ႕ရပါ။

46

46

သးႏစကပးျခငး၊ ဝငေငြတးျခငး၊ အသကေမြးမႈတးတကျခငးတ႔ေၾကာင ေထာကပေပးေသာ စကပးေရးသြငးအား စမားသည အသးဝငသညဟ အဖြ႕ဝငမားက ယဆၾကသည။ အျခားအဖြ႕ဝငမားသညလညး ေရလပငနးသး ကရယာမားက ရရျခငးေၾကာင ငါးပဖမးႏငသည။ ဝငေငြတးတကလာသည။ အလအပဆးသမားက သြငးအားစ မားက အရငဆးေပးအပသည။

• ေခါငးေဆာငေတြက အေထာကအပေတာငးလာတလေတြက တကယလမလ စစစၿပးမ အဖြ႕ဝငေတြရ႕ သေဘာကေမးတယ။• အေထာကအပေတာငးခတသေတြက သတ႔ဘာလအပတယဆတာ ေမးၿပးမ အျခားအဖြ႕ဝငေတြန႔ တငပငၿပး

လတအေထာကအပကေပးတယ။

ဒေရေတာျပနလညစကပးျခငးလပငနးက အလပႏငေငြဖလယသညနညးျဖင ေဆာငရြကသည။• တစဧက ၂၄ဝဝဝႏႈနးန႔ေပးၿပး ျပားပငေတြက ကငးခငခငးတယ။ ၁ဝ%က အဖြ႕က ရြာဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြ အတြကေကာကတယ။• ေျမလြတေတြမာ တစဧက ၁၂၅ဝဝေပးၿပး ျပားပငေတြစကခငးတယ။• ကနးမာတ အလပၾကမးလပႏငတ အဖြ႕ဝငတငး ဝငလပႏငတယ။

တစဧကလင ရပရြာမမညမရရမညက MERNက ဆးျဖတသည။ သ႔ေသာ ေန႔စားခ၂ဝဝဝ/-ေပးရနမာ အဖြ႕ဝငမားက အဆျပျခငးျဖစသည။ မနးမမားသည ေယာကားမားႏင ၂ဝဝဝ/-ႏႈနးအတတရရေၾကာငး သရသည။ ေငြေပးစာရငး မားက ထနးသမးရနအတြက စာရငးကငသငတနးမား ေပးထားေသာလညး မလေလာကဟ ယဆၾကသည။

အေထာကအပမားကနဆးသြားလငလညး ဆကလကလပေဆာငမညျဖစေၾကာငး အဖြ႕ဝငမားက တငျပၾကသည• ရနပေငြရသေလာက ဒေရေတာေတြကဆကၿပး ထနးသမးသြားဖ႔ စမထားတယ။• ရနပေငြအကန႔အသတရေပမယ ကယလပႏငတာလပၿပး ဒေရေတာေတြက ထနးသမးသြားမယ။

အဖြ႕က အပစမားအခငးခငး၊ လအခငးခငး၊ မလမနးထားမႈ၊ တငးမာမႈ၊ ထပတကေတြ႕မႈမားက မဖနတးခ ၾကေၾကာငး အဖြ႕ဝငမားက တငျပၾကသည။ ယငးတ႔၏အဖြ႕က ရပရြာကပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပမေကာငးေစရန ဖနတးခသညဟ ယၾကညၾကသည။

စညး႐းေရးစြမးရညႏင ေရရညတညတႏငစြမးခငမာေသာ အဖြ႕အစညးျဖစလာေစရနအတြက တးတကေအာငလပေဆာငရဥးမည စြမးရညမား ယငးတ႔ အဖြ႕တြင လအပမႈရမရက ေမးျမနးခရာ တြင အမးမးေျဖဆၾကသည။

• အဖြ႕က ရနပေငြလညးလေသးတယ။ အခငးခငး စညးစညးလးလးန႔ ေဆာငရြကသြားဖ႔လညး လေသးတယ။• အတးရတေငြ ၃ဝ%ကစထားတယ။ အေထာကအပေတြမရတအခါမာ ကယဟာကယ ရပတညသြားႏငေအာငလ႔၊• ခေလာေလာဆယမာေတာ သတ႔လမးညႊနခကန႔လပေနတယ။ အေထာကအပေတြ ရပသြားရငေတာ ကယဘာသာကယ စမခကဆြၿပး

စမအပခပသြားရမယ။

အဖြ႕သည စမျခငး၊ ေငြေၾကးခန႔ခြျခငး စာရငးထနးသမးျခငး လပငနးအေကာကအထညေဖာျခငး၊ ေစာငၾကညျခငးတ႔တြင အားသာေသာလညး ရပရြာႏငဆကသြယျခငး၊ သတငးပ႔ျခငးတ႔တြင အားနညးသညဟ အဖြ႕ဝငမားက အကျဖတၾကသည။ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ အစညးအေဝးမားတြင လမားမား မတကၾကေသာေၾကာငဟ ဆသည။ သ႔ေသာလညး အဖြ႕၏ေၾကာျငာသငပနးတြင အဖြ႕၏သတငးမားက ေဖာျပထားသညဟဆသည။

သငခနးစာေဖာထတမႈအျခားရြာတရြာတြင အလားတအဖြ႕ထေထာငမညဆပါက အသးဝငမည အႀကျပခကအခ႕က တငျပခသည။

• ဒေရေတာေတြက ထနးသမးတာက ရာသဥတန႔ ပတဝနးကငအတြက အေရးပါတယ။• ကၽြနေတာတ႔လပေဆာငမႈေၾကာင ပတဝနးကငေဘးအႏရာယေတြ ေလာပါးလာလမမယ။• ေကးရြာအပခပေရးမးန႔တငပငၿပး အဖြ႕ဝငေတြ ေခးေငြေပးသငတယ။• ေခးေငြေတြက ဝငးႀကးခပစနစန႔ ထတေပးသငတယ။ ဒါမ အေၾကြးမဆးမာ။

အဖြ႕ဝငမဟတသမားအဖြ႕ဝငမဟတသမားႏငေဆြးေႏြးခရာတြင စတဝငစားဖြယေကာငးေသာအျမငတခ႕က ရရခသည။ အဖြ႕သည ေကာငးေသာအလပက လပေနေၾကာငး အဖြ႕ဝငမဟတသတ႔က ထငျမငၾကသည။ ယငးသည အဖြ႕ဝငမားက ကညေနေသာလညး ရပရြာကမ မကညေၾကာငးေျပာသည။ အဖြ႕ဝငမားအတြက တနဖးရသညဟ ယဆေသာ အေထာကအပတ႔တြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည။

• အဖြ႕ဝငေတြက မးေစေတြ၊ အပငေပါကေတြက ေစးနညးနညးန႔ေရာငးေပးတယ။• ဒေရေတာပငေတြကကငးခငရာမာ ဒေရေတာျပနစကရာမာ အဖြ႕ဝငေတြက ေန႔စားန႔အလပေပးတယ။• ေမြးျမေရးေခးေငြန႔ ေစးသညေလးေတြအတြက ေခးေငြေတြက ထတေပးတယ။

အဖြ႕ဝငလ မလေမးေသာအခါ အမားစက ျငငးၾကသည။• ဟငအငး၊ တစေန႔လပမ တစေန႔စားရတာ အခနမရပါဘး။• ဟငအငး၊ ဒေရေတာဓနေတာေတြက ထနးသမးတအလပက မႀကကဘး။• ဟငအငး၊ သတ႔အလပေတြမာ မပါႏငဘး။ ကယအလပန႔ကယအမမာရတယ။• ဟငအငး၊ သတ႔အစညးအေဝးေတြက တကဖ႔အခနမရဘး။• ဟငအငး၊ မသားစန႔ ႐နးကနေနရတာ သတ႔အစညးအေဝးေတြက မတကႏငပါဘး။• ဟတက ဒေရေတာေတြက ထနးသမးတာက စတဝငစားတယ၊ အဒါမ ငါးေတြပဇြနေတြက ထနးသမးႏင မယ။ ကမးၿပတာေတြက

ကာကြယႏငမယေလ။

အဖြ႕ဝငေရြးခယမႈမာ မတသညဟ ထငျမငၾကသည - အဖြ႕ဝငေတြက ေရြးတာမဟတဘး၊ စတဝငစားတ လတငးဝငႏငတယ။အဖြ႕ဝငမဟတသ သ႔မဟတ ယငး၏အမေထာငစဝငတစဥးဥးက အဖြ႕ဝငျဖစရနႀကးစားဖးသလားဟ ေမးျမနးေသာအခါ တစဥးက

47

ေအာကပါအတငးေျဖသည။• ဟတက၊ ေမြးျမေရးေခးေငြလခငလ႔၊ ဒါေပမယ အဖြ႕ဝငေတြက ေငြေခးေပးတာမမတေတာ ေခးေငြ မယေတာပါဘး။

အဖြ႕လပငနး၏ထေရာကမႈႏငပတသကေသာ အဖြ႕ဝငမဟတသမား၏အျမငမာလညး စတဝငစားဖြယ ျဖစသည။ အဖြ႕၏ ဒေရေတာမား ကာကြယျခငး၊ ျပနလညထေထာငျခငးမာ ထေရာကမႈရမရက ပပနေနေၾကာငး ေအာကပါအေျဖ မားတြင ထငဟပေနသည။

• အဖြ႕ကေငြေခးတာက ထေရာကပါတယ။ အဒေခးေငြေတြကသးၿပး အဖြ႕ဝငစးပြားေရးလပႏငတယ။ အဖြ႕က အတးရတယ၊ ျပနလညထေထာငတလပငနးက မထေရာကပါဘး။ အဖြ႕ဝငေတြကေတာ သစပငႀကးေတြ ကခတၿပး ေရာငးၾကတယ။ အဖြ႕ဝငမဟတတလေတြကေတာ ခတခြငမရဘး။

• ျပနလညထေထာငတလပငနးက မထေရာကဘး။ အဖြ႕ဝငေတြက အကငးက ခင႐တငမကဘး။ အပငႀကးေတြကပါ လၾကတယ။ ဒေတာ ဒေရပငေတြနညးလာတယ။

• အဖြ႕လပငနးေတြက မထေရာကပါဘး။ လေတြက ေခးေငြေတြက စးပြားေရးလပငနးမာ ရငးႏးၾကၿပးေတာ အမားစက ျပနမဆပၾကဘး။

ထေရာကေအာငအဖြ႕က ျပျပငရမညအႀကမားက အဖြ႕ဝငမဟတသမားထမ ေတာငးခခသည။• အဖြ႕ဝငေတြက ပၿပးညညြတရမယ။• အဖြ႕က သရညရြယတအတငး ဒေရေတာေတြက ထနးသမးရမယ၊ ျပားပငေတြကခတၿပး ေရာငးမစားရဘး။• ဒလသာ ဒေရေတာပငေတြက ခတေနရင၊ အပငေတြနညးလာမယ၊ အဖြ႕လညး ရညမနးခကက ထေျမာကမာ မဟတဘး။

အဖြ႕ကမညသ႔ဥးေဆာငသငသည။ စမခန႔ခြသငသညဟ အဖြ႕ဝငမဟတသမားက ေျပာငးလရနအခကမားက အဆျပထားသည။ အဖြ႕က ဘကလကမႈက ပပနေနသညကလညး ေတြ႕ရသည။

• ေခါငးေဆာငေတြက ဆးျဖတတအခါမာ မတဖ႔ လတယ။• ေခးေငြေတြက မကႏာမလကဘ ညညမမ ေပးသငတယ။• ေခါငးေဆာငေတြက စညးမဥးစညးကမးေတြက လကနာရမယ။ အလပေပးလပရာမာလညး အဖြ႕ဝင အားလးက မမတတ ရရမယ။

အဖြ႕သည ေကးရြာအတြငးရအပစမား၊ လပဂၢလမားအခငးခငး မလမနးထားမႈမား၊ တငးမာမႈမား၊ ထပတကေတြ႕မႈ မားက မဖနတးေၾကာငး တငျပခၾကသည။ ထ႔အတ ရပရြာအတြငး စေပါငးလပေဆာငမႈကလညး ၾသဇာသကေရာကမႈ မရခေပ။

စမခကက ဆကလကမေထာကပေတာလင အဖြ႕က ဆကလကရပတညသြားႏငမႏငက ေမးျမနးေသာအခါ တစဥးက အေကာငးမျမငေၾကာငး ေျဖၾကားသည။

• ဟငအငး၊ ထနးသမးေရးလပငနးတ႔၊ ကငးခငတာတ႔လပရင အလပသမားေတြအဖြ႕ဝငေတြက ေငြေပးရမယေလ။ အေထာကအပမရရင အဖြ႕လညး ၾကာၾကာခမာမဟတဘး။

စစတမးအဆင(၁)မသးသပခကမားLIFTႏင ယငးကေထာကပခေသာစမခကမားသည အေထာကအပခေကးရြာမား၏ လမႈေရးႏင စညး႐းေရး အေျခအေနမားက ထထေရာကေရာက သကေရာကခသည။ LIFT၏လပေဖာကငဖကမားသည စစတမး ေကာကေကးရြာတစရြာလင ပမးမေကးရြာအဖြ႕အစညး၂ခစက ထေထာင ေပးခၾကသည။ ၂ဝ၁၄ခႏစႏစကန ကနးဂဏနးတ႔အရ ယငးတ႔ကေထာကပခေသာ ေကးရြာအဖြ႕အစညးေပါငး ၁ဝဝဝဝေကာရေၾကာငး ေတြ႕ရ ရသည။ စစတမးေကာကေကးရြာ ၆ဝ%တြငရၿပးျဖစသည လကရအပစမားမတဆင မေဆာငရြကဘ အမားအားျဖင အဖြ႕အသစမားက ထေထာင ခၾကသည။ ေယဘယအားျဖင လပေဖာကငဖကမားက ယငးအဖြ႕၏ ပနးတငမား၊ ရညမနးခကမားက ခမတေပးခၾကသည။ အဖြ႕ဝငမား (အကးခစားခြငရသမားကေရြးခယျခငး) ေကာမတမား၊ ေခါငးေဆာငမားက ေရြးခယသည လပငနးစဥမားကလညး ႀကးၾကပခၾကသည။ လပေဖာကငဖကအမားစမာ အဖြ႕တစခခငး၏ လပငနးတာဝနက သတမတေပးၿပး လပထးလပနညးမားက ေရးဆြရာတြငလညး အကအညေပး ၾကသည။ အခ႕လပေဖာကငဖကမားက စမေရးအဖြ႕က ေလကငေပးၾကသည။ အခ႕ဆလင စမခကေရးဆြရာ တြငပါ အေထာကအပေပးၾကသည။ အဖြ႕အေရအတြကမားျပားမႈႏင အဖြ႕ဝငမသားစမား အေရအတြကတ႔က ေထာက႐ႈပါက LIFT၏အေထာကအပမား ၿပးဆးသြားခနတြင ယငးတ႔ မညသ႔ ေဆာငရြကၾကမညဆသည ေမးခြနး မာ အထးအေရးပါလသည။

ျမနမာႏငငေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးကေဆာငရြကရာတြင ေထာငႏငခေသာ ဤအဖြ႕မား၏ လပႏငစြမးမာ အလြန အေရးပါသည။ သ႔ေသာလညး ဤစစတမးမ ေတြ႕ရခကအရ LIFT၏ စမခကတငးသည လမႈေရးအရငးအႏးက လအပသေလာက အေလးမမေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ေယဘယအားျဖင သကတမးတေသာ LIFT၏စမခက မားက အေကာငအထညေဖာရာတြင လအပေသာ ယာဥယႏရားမားအျဖစ အဖြ႕မားက အလငအျမနဖြ႕စညးခ ၾကသည။ LIFT၏ လပေဖာကငဖကအမားစ၏ စမခကမားမာ ေကးရြာအေျမာကအျမားက လႊမးၿခထားေသာ လညး ကြငးဆငးဝနထမးမားမာ မလေလာကသညအျပင အေကာငအထညေဖာရသည၊ ရာသမာလညး တေတာငးသည။ ဤစစတမးမသရသညမာ အဖြ႕သစမားစြာမာ စြမးေဆာငရညတညေဆာကေရးဆငရာ အေထာကအပက အနညးဆးသာရရၾကေၾကာငး၊ စမခန႔ခြေရးေကာမတႏင အဖြ႕ဝငမားသည ေငြေၾကးခန႔ခြေရး သငတနးမား ထပမတကေရာကရန လအပေၾကာငး၊ ယငးတ႔၏ လပငနးဆငရာ လပထးလပနညးမားမာ ရငးလငးမႈမရေၾကာငး၊ သရသည။ LIFT၏ စမခကၿပးဆးခနတြင ေဆာငရြကမည တကသညအစအမမားရသ နညးပါးသည။

မညမပင ေလကငျပငဆငထားေသာလညး ေရရညတညတရနအတြက အာမ မခႏငေပ။ သ႔ေသာ အဖြ႕မား ဆကလကတညရမႈက ဆးျဖတမည အျခားအခကအလကမားရေနေသးသည။ အဖြ႕ဝငအမားစသည LIFT၏ စမခကတြငပါဝငရမႈႏင ယငးတ႔၏ေအာငျမငမႈမားအတြက ဂဏယေနၾကၿပး ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးအတြက လပေဖာ ကငဖကအဖြ႕မား၏ ဝနထမးမားႏငအတ ေဆာငရြကေနၾကသည။ အဖြ႕ဝငမားေရာ အဖြ႕ဝငမဟတသမားပါ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈက တးတကေစမညလပငနးမားက ကယကယျပန႔ျပန႔ အေကာငအထညေဖာေနရသျဖင ေကနပလကရေၾကာငး သရရသည။ စမခကကာလတြင အဖြ႕၏ေအာငျမငမႈသည ယငးတ႔၏ေနာငေရးက ဆးျဖတမည ျဖစသည။

ဤအဖြ႕မားသည ေရရညလပေဆာငရန မရညရြယျခငးကပငလင ယငးတ႔က ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးတြင ပါဝငလပေဆာင ရန လႈ႔ေဆာေနသည။ ဥပမာအားျဖင ေငြႏငအလပ ဖလယေသာအပစမားသည သာမနအားျဖင ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရး တြင ေရရညေဆာငရြကႏငရန စြမးရညျမငတငထား သမားမဟတၾကေပ။ ဤအပစမးတြင ဖြ႕စညးမႈဆငရာႏင အငအားျဖညတငးျခငးတ႔တြင လပေဖာကငဖကမားက အနညးဆးသာ ရငးႏး

48

48

ျမပႏထားၾကသည။ ဤစစတမး ေကာကယရာတြင အေျခခစာရငးကင(တစဖြ႕) ျပင/ထနးလပငနး (ႏစဖြ႕)မတစပါး အျခားသငတနးမားက ေပးထားျခငးမရေပ။ ဤသ႔အနညးငယမ ရငးႏးျမပႏ႐ျဖင လပေဖာကငဖကမားသည ရပရြာအမားအျပားက ကန႔သတထားသညအခနအတြငး အေထာကအပေပးႏငရန အဖြ႕အစညးမားက စညး႐းႏငသည။ အေၾကာငးမာ ယငးတ႔သည လပအားကစစညးရန၊ လပငနးကခန႔ခြရန၊ လပခ ေပးေခရနအတြကသာ တညရရျခငးေၾကာငျဖစ သည။ အေျခခအေဆာကအအ လပငနးမားၿပးစးပါက ဆကလကတညရရန မလအပေသာေၾကာင ယငးတ႔က စညး႐းေရးစြမးရည တးတကေစရနအတြက အနညးငယသာ အာ႐စကျခငးက နားလညႏငပါသည။ သ႔ျဖစေသာ လညး အၿမတမး ဤသ႔မဟတပါ။ ေငြႏငလပအားဖလယေသာ အခ႕အဖြ႕မားသည ေဆာငရြကၿပးလပငနးမားက ထနးသမးရနသာမက ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးရညမနးခကမားကလညး ဆကလကေဆာငရြကလေၾကာငး ထငထငရားရား ေဖာျပၾကသည။ ယငးတ႔၏ ေဒသခလပအားျဖင ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးက သသသာသာ ေဆာငရြကႏငခသျဖင ဤအဖြ႕ ထကဝကခန႔သည လပငနးသစမားက ဆကလကေဆာငရြကရန ထကသနေနၾကသည။ ဤရညမနးခကမား အေကာငအထညေဖာႏငျခငးရမရက ဤစစတမး၏အဆင (၂) တြင စးစမး ေဖာထတရမည ျဖစသည။

အထကတြငေဖာျပခေသာ ေတြ႕ရခကမားသည LIFT၏ လပေဖာကငဖက၂၁ဖြ႕က စစတမးေကာကေကးရြာ ၅ဝတြင အေကာငအထည ေဖာေနေသာ စမခက၂၅ခမ ေကးရြာမားရ ကပနးမဟတေသာ နမနာေကာကယခသည အဖြ႕မား၏ အျမငမားက ကယစားျပပါသည။ ဤသတငးအခကအလကမားသည ရြာသားအားလး၊ LIFT၏ လပေဖာကငဖကစမခကမား အားလး၊ LIFTလပငနးေဆာငရြကေနေသာ လပငနးအားလးက ကယစားျပေနသညဟ မမတယသငပါ။

ထ႔ျပင ေဆြးေႏြးပြတကေရာကသမားကေပးေသာ သတငးအခကအလကမားသည ဘကလကႏငသည။ LIFT၏ အေထာကအပအကးေကးဇးက ခ႕ကားႏငသည၊ ရနပေငြမား၊ သြငးအားစမား၊ အေထာကအပမားက စမခက ၿပးဆးသြားေသာလညး ဆကလကရယလသည ရညရြယခက ျဖငလညး ေျဖဆနငသည။ ဤစာတမးေရ႕ပငးတြင ေဆြးေႏြးထားသကသ႔ စစတမးေကာကအဖြ႕မား၏ အရညအေသြးဆငရာ သေတသန အေတြ႕အႀကနညးပါးမႈေၾကာင အေထာကအကမရခပါ။

ဤကန႔သတခကမားရေနေသာလညး FGDေဆြးေႏြးပြ ၁၈၇ႀကမျပလပခရာတြင တကေရာကေဆြးေႏြးသတ႔ထမ အေရးႀကးေသာ အတြငးသေဘာ အခ႕ကရရခၿပး ယငးတ႔သည ေကးရြာမားက LIFTက ဆကလက ေထာကပမႈႏင သကဆငေနေပသည။ ပငမသတငးေပးေတြ႕ဆမႈမားမလညး LIFT၏ လပေဖာကငဖကက စမခကေဆာငရြကေန သည ေကးရြာအေျခအေနႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက ရရသည။

ေကးရြာအဖြ႕အစညးသစမားကထေထာငျခငးနမနာေကာကယေသာ ေကးရြာအမားစတြင ေကးရြာအဖြ႕အစညးမား တညရေနၿပး ျဖစေသာလညး LIFTလပေဖာကငဖကအမားစက အဖြ႕အစညးသစမား ဖြ႕ခၾကသည။ KII ေတြ႕ဆခေသာ LIFTအေထာကအပခ ေကးရြာ ၉၃ရြာတြင အဖြ႕အမားစက LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားက ထေထာငခၾကသည။ ၂ဖြ႕သာလင နဂရရငးစြျဖစသည။ အဖြ႔ဝငမားႏင ေဆြးေႏြးခကအရ သရရသညမာ LIFT၏လပေဖာကငဖကမားသည ဤအဖြ႕သစမားက ယငးတ႔၏ ကယပငအေတြးအေခၚမား၊ စမခကအေကာငအထညေဖာရန လကေတြ႕လအပ ခကမားတ႔ျဖင သြတသြငးခေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ပနးတငမား၊ ရညမနးခကမား၊ အကးခစားခြငရသေရြးခယမႈမား အဖြ႕ေခါငးေဆာငေရြးခယမႈမား၊ အဖြ႕ဝငေရြးခယမႈမား၊ လပထးလပနညးမား၊ စညးမဥးစညးကမးမားစသည တ႔တြင အဖြ႕အမးအစားမား တညသညတင ကြျပားမႈအနညးအမားရေနေၾကာငး ေတြ႕ရသည။

စမခကမားမာ အၾကပအတညးမားႏင ရငဆငေနရသည။ အခနတအတြငးတြင ေသခာစြာ ေစာငၾကညစစေဆး ေနေသာ ပနးတငမားရသည ရလဒကဥးတညေသာ စမခကမားျဖစေသာေၾကာင လပေဖာကငဖကအဖြ႕အမားစ သည ဥးတညေကးရြာမားတြင စမခကအေကာငအထညေဖာရန အခရာကေသာအဖြ႕မားက ထေထာငရန စတထကသနလကရၾကသည။ စမခကႏငသကဆငေသာ ရညမနးခကမား၊ တာဝနမားႏငအည အဖြ႕သစမားက ဖြ႕စညးရသညမာ ရရငးအဖြ႕အစညးမားက တာဝနအသစမားယေစရန လမးညႊနသငၾကားရသညထက ပ၍ လြယကျမနဆနသည။ ထ႔ေၾကာင လပေဖာကငဖကအဖြ႕အမားကပင ယငးတ႔၏အဖြ႕မားအတြက ရညမနးခကမား၊ စညးမဥးမား၊ တာဝနမား၊ လပထးလပနညးမားက သတမတေပးခရသည။ ဤသ႔ ျပလပျခငးျဖင မခအားထားမႈက ျဖစေစႏငသည။ သ႔ျဖစရာ ထးထြငးတထြငဥာဏႏင အဖြ႕လကသငယျခငးအတြက ေနရာမရေတာေပ။ သ႔ေသာလညး ဖြ႕စညးပဆငရာ အေထာကအပက အနညးဆးရရသည အဖြ႕မားက ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အေတြအႀကမားမ ပ၍နားလညတတေျမာကခၾကေၾကာငး ေဆြးေႏြးပြမားမ သရခရသည။ ယငးအဖြ႕အခ႕ သည ေရရညတညတႏငမည မဟတေသာလညး ကနအဖြ႕မားကမ ရရထားေသာ အေတြ႕အႀကမားမ သငယၿပး ယငးတ႔၏ အဖြ႕အစညးတးတကရန၊ အဖြ႕ဝငမား အသကေမြးမႈတးတကေအာင ေဆာငရြကေပးရန၊ ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရး ေဆာငရြကေပးရနတ႔က ယငးတ႔၏အႀကအစညမားျဖငပင ေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

အဖြ႕မားတညေထာငရျခငး၏အေၾကာငးရငးႏင စမခကအေကာငအထညေဖာရာတြင ယငးတ႔၏တာဝနမားLIFT၏လပေဖာကငဖကစမခကမားက အေကာငအထညေဖာရာတြင အဖြ႕မားသည ပငမ မ႑ငအခနးက႑မ ပါဝငခၾကသည။ ယငးတ႔သည မညသညအေထာကအပအတြကမဆ အကးခစားရမညသမားက ေဖာထတရာတြင အကးေဆာငႏငခၾကသည။ လပငနးအမးမးက အေကာငအထညေဖာႏငရနအတြက စညး႐းေပးခၾကသည။ လညပတရနပေငြအပါအဝင ေငြစေငြေခးလပငနးအမးမးကလညး စမခန႔ခြခၾကသည။ LIFTႏင ရနပေငြထညဝငသမားထသ႔ တငျပရနအတြက လပေဖာကငဖကမားကသးစြသည မတတမးအမးမးကလညး ထနးသမးေပးခၾကသည။ အဖြ႕မားက ဤသ႔ေဆာငရြကမေပးခပါက ရသမအခနႏင ပစၥညးအငအားတ႔ျဖင လပငနးက အေကာငအထညေဖာႏငမည လပေဖာကငဖကအဖြ႕ နညးပါးေပမည။ အဖြ႕မားက ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးက အျပညအဝကယစားျပေသာအဖြ႕မားျဖစထြနးေစရန သ႔မဟတ အငအားျဖညေပးရနထက လပေဖာကငဖကမား၏ အကးအတြကသာ တညေထာငခသညဟ အျငငးပြားစရာ ရသည။ တခါတရ ရြာေပါငးမားစြာတြင ယငးတ႔၏ စမခကမားက လငျမနစြာအေကာငအထညေဖာရနအတြက ႀကတငသတမတထားေသာ လပနညးမားက အသးျပကာ အဖြ႕မားက ထေထာငခၾကရသည။

အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕မားက ထေထာငလေသာ PACTႏင အလပႏငေငြဖလယေသာအပစမားက ထေထာငလေသာ IDEတ႔ ကသ႔ေသာ ရညမနးခကႀကးမားသညစမခကမားသည လပငနးက လငျမနစြာ တးခ႕ၾကရာတြင ဤနညးလမးက အသးျပေၾကာငး ထငရားစြာ ေတြ႕ရသည။ PACTသည အသားကၿပးေသာ လပငနးပစတစခက ၿမ႕နယ ေကးရြာ အမားအျပားႏင လကေလာညေထြရေေအာင လငျမနစြာဆပြားႏငခသည။ PACTေရာ IDEပါ ယငးတ႔၏ ေအာငျမငမႈစႏႈနးသည ေရရညတညတေသာ ကယစားျပေသာ ေကးရြာအဖြ႕အစညးက မျဖစထြနးေစပါဟ ေျပာဆႏငသည။ ကနလပေဖာကငဖက အဖြ႕အစညးမားမာ ကယကယျပန႔ျပန႔ ေျခကပယ ထားေသာ အားလးပါဝငသည ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးကသာ အာရစကသညအေလာက အျခားနညးလမးတစခကသးကာ အဖြ႕မားကစညးရးကာ အငအားျဖညေပးေနၾကသည။ VDCမားႏင အလပလပေနေသာ လပေဖာကငဖကမားသည ဤအမးအစားတြငပါဝငသည။ ဤစစတမးတြင အထးျပကာစစမးစစေဆးျခငး မရခေသာလညး လမႈေရးအရငးအႏး တညေဆာကရာတြငေအာငျမငေသာ လပေဖာကငဖကအဖြ႕မားသည ေကးရြာအနညးငယတြငသာ လပငနး ေဆာငရြကမညဟ ေမာလငရသည။ ဤေနရာတြင လပနညး၂ခ၏ အစြနးေရာကမႈက ေတြ႕ျမငရသည။ အစြနးတစ ဖကတြငမ၊ ေကးရြာမားတြင

49

ပစတစခက အသးျပကာ ရငးလငးသသာေသာ ေအာငျမငမႈအညႊနးမား (ဥပမာ-အသကေမြးလပငနး ေခးေငြရရေသာ အမးသမးအေရအတြက၊ ေငြကနကးနပေသာ ေသာကေရကနျပနေဖာမႈ အေရအတြက စသည)တ႔က အေကာငအထညေဖာသည စမခကမားရၾကသည။ အျခားတစဖက တြငမ ဖြ႕ၿဖးေရး လမးေၾကာငးက ေနာငအခနထ မမဘာသာ ဆးျဖတေဆာငရြကႏငစြမးရသည ေကးရြာအဖြ႕အစညးက ထေထာင သ႔မဟတ အားျဖညေပးမည စမခကမားရေနၾကသည။

အဖြ႕မား၏စြမးေဆာငရညႏင စြမးေဆာငရညဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအပအဖြ႕မား၏ အလားအလာကမတညကာ လပေဖာကငဖကအဖြ႕မားသည စြမးေဆာငရညဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအပ အဆငဆငက ေပးအပၾကသည။ တခါတရ အဖြ႕မားက စမခကအေကာငအထညေဖာနငေရးအတြက ရပရြာက စညးရးရနအတြကပါ အဓကအသးျပၾကသည။ ထအခါတြင လပအားစညးရးရန၊ ေငြေပးေခရန၊ အေျခခ ေငြစာရငးထနးသမးရနတ႔အတြက လေလာကရသာ စြမးေဆာငရညက ျမငတငေပးျခငးမးလညး ရသည။ ေကးရြာ ဖြ႕ၿဖးေအာင ေရရညစမေဆာငရြကနငမည အဖြ႕ျဖစေစေရးအတြက ေထာကပရန စတမဝငစားေသာ အလပႏငေငြ ဖလယသည စမခကမားတြင ေတြ႕ျမငေနကျဖစသည။ ထကသ႔ေသာ အေထာကအပေပးမႈႏင စတဝငစားမႈတ႔က မလေလာကဟေသာလညးေကာငး မသငမေလာဟေသာလညးေကာငး သတမတရမညျဖစသည။ လပေဖာ ကငဖက၏ရညမနးခကမားသည ရငးလငးၿပး အဖြ႕၏အခနးက႑မာလညး လပငနးေဆာငရြကရ သကသကမ အတြကသာ ျဖစသည။ သ႔ေသာ ရညမနးခကမားစြာ ပမကယျပန႔ေသာ လမႈေရးအရငးအႏးတညေဆာကရန၊ မမဖြ႕ၿဖးေရးအတြကမမ စမေဆာငရြကႏငစြမးရရနအတြက ေကးရြာ၏ေဆာငရြကႏငစြမးက တညေဆာကရန ျဖစပါက ဤလပနညးသည သငေလာမညမဟတေပ။ အျခားစမခကမားမာ ဤသ႔ ရညမနးခက ထားရေသာေၾကာင ေကးရြာအဖြ႕အစညး၏ ဖြ႕ၿဖးေရးကအေလးအနက ေထာကပလကရသည။

အဖြ႕ဝငမႈႏင အကးခစားခြငရသသတမတမႈအဖြ႕အားလးတြင အဖြ႕ဝငအမားစမာ ေယာကားမားျဖစၾကၿပး LIFTကေထာကပေနေသာ အဖြ႔မား၊ အျခားအဖြ႕မား အပါအဝင ဤေကးရြာ၅ဝရ၊ ၁၇၈ဖြ႕အနက ၁၆၇ဖြ႕၏ အဖြ႕ဝငအငအားက KIIမား ျပလပရာတြင ရရခသည။ စစေပါငးအငအား ၁၁၃၉၁ဥးအနက ၇၄၄ဝဥးမာ ေယာကားမား (၆၅%) ျဖစၾကသည။ ၃၉၅၁ဥးမာ မနးမမား ျဖစၾကသည။ LIFTအေထာကအပခ အဖြ႕မားတြင အမးသမးထက ကယစားျပမႈမာ ၃၁%ရၿပး အျခားအဖြ႕မားတြငမ ၄ဝ%အထ ရသည။ ေခါငးေဆာငမား စမခန႔ခြမႈတာဝနခမား၏ ကား မ အခးကမ မတတမးတငချခငးမရပါ။

LIFTအေထာကအပခအဖြ႕မားစြာသည (PACTမတဆင LIFTကေထာကပေသာ အေသးစား ေငြေၾကးအပစမား ကသ႔) အမးသမးမားအတြကသးသန႔ျဖစေသာလညး အမးသမးထက ကယစားျပမႈနညးပါးျခငးမာ အၾသဖြယပင ျဖစသည။ ေကးလကအမေထာငစမားတြင အမးသမးထသည အသကေမြးမႈဆငရာ သးျခားတာဝနမားက ထမးေဆာငေနၾက သည။ အမေထာငစ၏ ရကၡာဖလမႈႏငအာဟာရျပညဝမႈက စမခန႔ခြေနရေသာေၾကာင အသငးဝငမား၏ ကားမကြျပား မႈသည အေရးႀကးသည။

အဖြ႕အစညးမားသည မညမကယစားျပပါသနညး။ အမးသမးမား ဆငးရႏြမးပါး ထခကလြယေသာသမားႏင ပတသကလင ယငးတ႔၏ ဆးျဖတခကမားသည မညမ၊ မတပါသနညး။

လပေဖာကငဖကမား၏ ဘရညမနးခကမားမာ ဆငးရႏြမးပါး ထခကလြယေသာသမားက ေထာကပရန ျဖစေသာ လညး ယငးတ႔ဖြ႕စညးေပးခေသာ အဖြ႕အမားစတ႔သည ဤလထတ႔၏ အကးစးပြားက ကယစားမျပေၾကာငး စစတမးရလဒအရ သရရသည။ လယသမားမား၏အဖြ႕မားတြင အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက ပါဝငခြငမျပၾကေပ။ အခ႕ဆလင အဖြ႕ဝငမားက အနညးဆးပငဆငရမည လယေျမအကယအဝနးကပင သတမတထားၾကသည။ အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအခ႕ဆလင အတးေငြ ေသခာေပါကရရေစရနအတြက အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက အဖြ႔ဝငခြငမျပလၾကေပ။ အခ႕အဖြ႕မားသည အသငးဝငေၾကး(ေငြ သ႔မဟတ ပစၥညး)မေပးႏငေသာ အလြနဆငးရ ႏြမးပါးသမားက အဖြ႕ဝငခြင မျပၾကေပ။

အဆငးရအႏြမးပါးဆး အထခကဆးသမားသ႔ အဖြ႔မား၏ သကေရာကမႈအဖြ႕ဝငမားေရာ၊ အဖြ႕ဝငမဟတသမားထမပါ သရရသညမာ အခ႕အဖြ႕မား လပေဖာကငဖကမား၏ စမခကမား သည ရပရြာအတြငးရ အဆငးရ အႏြမးပါးဆး၊ အထခကအလြယဆးသမားထသ႔ အျပညအဝ ေအာငျမငစြာ မေရာကရေၾကာငးျဖစသည။ ဆငးရႏြမးပါးသမား ေျမမယာမမားက ဥးတညထားရသည သ႔မဟတ ရကၡာအရားဆး အခနအတြက လမႈေရးသကေစာငပကကြနထားရသညျဖစေစဥး၊ အဖြ႕မား သကဆငရာစမခကမား၏ နဂသဘာဝ အရ အဆငးရအႏြမးပါးဆး အထခကအလြယဆးသမားသ႔ ေရာကရမညဟ မေမာလငႏငေပ။ ဥပမာအားျဖင အလပႏငေငြဖလယရာတြင လပအားရသ အခနအားရသတ႔ကသာ ေထာကပႏငမညျဖစသည။ ယငးတ႔သည အဆငးရအႏြမးပါးဆး အထခကအလြယဆးသမားသ႔ မေရာကရေစသည ဒဇငးဆငရာ အျမငသေဘာထားဆငရာ အဟန႔အတားမားပငျဖစသည။

စမခကအေကာငအထညေဖာမႈဆငရာ ကစၥရပမားလညး ရပါေသးသည။ အလပႏငေငြဖလယျခငးက ဆငးရ ႏြမးပါးသမား ထခကလြယသမား အတြက အကးအရဆးအခန (အျခားအလပအကငအခြငအလမးမား အနညးငယ သာရေသာအခနတြငသာ) ေဆာငရြကရမည။ ထ႔ျပင ထေရာကမႈရေစရနအတြက အလပလပခနလညး မားရမည ျဖစသည။ ဤစစတမးေကာကရာတြင ေတြ႕ရခသည အလပႏငေငြဖလယျခငးအမားစမာ အဆငးရအႏြမးပါးဆး ထခကအလြယဆး အမေထာငစမားက အလပအမားစက ေဆာငရြကခြငရေစရန ဥးတညမႈ မားစြာမရေပ။ ဤလပငနးက ေယဘယအားျဖင ရပရြာရ စတပါဝငစားသ လပအားရသတငးက လပႏငသည။ လမႈေရး သကေစာင ပကကြနတာဝနက အဖြ႕တဖြ႕က ေဆာငရြက ႏငရနအတြက ေထာကပလလင ေကးရြာစမခကေရးဆြျခငး၊ ေမာမနးခကခမတျခငးတ႔က ေဆာငရြကနငေစေရးတြင ရငးႏးျမပႏရနလအပေပသည။

သ႔ေသာ အေရးႀကးဆးအေၾကာငးရငးမာ စြန႔စားရလြနးသညဟ ယငးတ႔ကထငျမငေသာ လပငနးမားတြင အဆငးရ အႏြမးပါးဆး အထခက လြယဆးသမားက ပါဝငရန ဝနေလးၾကျခငးပငျဖစသည။ တတကက ျပနလညေပးဆပ ရမည အေသးစားေငြေၾကးအဖြ႕အစညးထမ ေငြေခးရန သ႔မဟတ လညပတရနပေငြလပငနးမ ေမြးေကာင မားရယရနတ႔က စြန႔စားရလြနးသညဟ ယငးတ႔က ထငျမငတတၾကသည။ တခါတရ အဖြ႔မား ကယတငကပင အဆငးရအႏြမးပါးဆးသမားကပါဝငရန မတကတြနးအားမေပးၾကပါ။ ေခးေငြျပနဆပရနအတြက အျပနအလန တာဝနခမႈမာ အေသးစားေငြေၾကးအဖြ႕တငး၏ ဘလအပခကပငျဖစၿပး ျဖညဆညးပပးေပးေသာ အေၾကာငးရငး တစခလညး ျဖစသည။ PACT၏အဖြ႕မားသည ဆငးရေသာအမးသမးမားက ေခးေငြေထာကပရန စမထားေသာ လညး ေငြျပနဆပႏငမညမဟတဟ ကနအဖြ႕ဝငမားက ယဆထားသမားက ဝငခြငမေပးခပါ။ ထ႔အတ အျခား ေကးရြာအေသးစားေငြေၾကးအဖြ႕အစညးမားတ႔ကလညး ေၾကြးဆးဖြယရသမားက အားမေပးၾကပါ။

50

50

လပကြကငယလယသမားမားသည PACTထမေခးေငြမားက အမားဆးရရၾကသည။ ေျမရသမားသည စကပးေရး တြင ရငးႏးျမပႏရန အခြငအလမးမားက အလြယတကရရႏငသည။47 ေျမမယာမမားမာ စတခစြာ ရငးႏးျမပႏ ႏငမည စးပြားေရးအခြငအလမးမားက ရရရန မလြယကေပ။ PACTသည အေသးစားေငြေၾကးလပငနး ေဆာငရြကႏင မည စမးသပထားေသာ စျပထားေသာ လပထးလပနညးမားက ျမနမာႏငင တစဝနးလးတြင ေဆာငရြကေနသည။ ထ႔ျပင ဆငးရႏြမးပါးသမား နညးပညာဆငရာတြင ကၽြမးကငမႈလာေစရန ေထာကပမႈမာလညး နညးပါးသည။ လကရ PACT၏အဖြ႕ဝငမားသညလညး စးပြားေရးဆငရာနညးပညာသငတနးမားက ေတာငးခေနၾကသည။

ထ႔အတ အဖြ႕မားက ေဆာငရြကေနေသာ အေသးစားေငြေၾကးလပငနးႏင လညပတရနပေငြလပငနးတ႔မာ လညး ေျမမယာမတ႔က တရစၦာန ေမြးျမရနကသ႔ေသာ အေထာကအပမားကေပးအပရန ရညစးထားေသာလညး အၿမေအာငျမငသညမဟတေပ။ ထသ႔ျဖစရျခငးမာ အျခား အဖြ႕ဝငမားက ဆငးရႏြမးပါးသမားက ပါဝငခြငမျပျခငး ေၾကာငမဟတဘ ယငးတ႔ကယတငက ေငြသ႔မဟတ အျခားပစၥညးမားက ေခးယရန မစြန႔စားလေသာေၾကာင ျဖစသည။ ေခးေငြမားျပနမဆပရေသးမ ေမြးေကာငမားေသဆးသညက ျမငၾကရေသာအခါ ပမေၾကာကရြ႕လာၾကသည။

VDCမားက ေယဘယအားျဖင တရြာလးႏငသကဆငေသာဖြ႕ၿဖးေရးက ေထာကပရန ထေထာငထားျခငး ျဖစသည။ တခါတရတြင ဆငးရႏြမးပါးသမားကရညမနးကာ ေဆာငရြကေၾကာငးကပင ေဖာျပထားတတသည။ ေကးရြာရ အဆငးရဆးအမေထာငစမားက ပထမဥးစားေပးအျဖစ အကးခစားခြငျပရနအတြက ပစၥညးဥစၥာအဆင သတမတ ခကက အသးျပၾကသည။ သ႔ေသာလညး VDCအမားအျပားသည လယသမားမား ကသ႔ေသာ လမႈေရးအပစက ဥးတညေသာလပငနးအမးမးက ေဆာငရြကေနၾကသည။ VDCမားက သဆငးရမားက ေအာငျမငစြာ ေထာကပနင ရနမာ ေထာကပမႈအမးအစားက တညမေနသည။

မးေစဘဏမားသည သဆငးရမား ေျမမယာမမားက အနညးငယသာေထာကပႏငေသာလညး စပါးဘဏမားကမ ထခကလြယဆးသမား ရကၡာဖလရနေထာကပမည ရညရြယခကျဖင ထေထာငထားျခငးျဖစသည။ မအားျဖင စပါးဘဏမားသည ထကသ႔ ေထာကပႏငသည ဆေသာလညး စစတမးတြငေတြ႕ရခေသာ စပါးဘဏ၂ခသည ဤရညရြယခကေကာငးျဖင ေဆာငရြကေသာလညး ႏြမးပါးသ အမေထာငစ အားလးက ေထာကပရနခကခေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ စပါးဘဏတစခသည အဆငးရဆးသမားသာမက ရပရြာရ မညသကမဆ စပါးေခးခြင ျပခရာ စပါးမလေလာကခေပ။ ထ႔ထကပအေရးႀကးသညမာ အဆငးရဆးအမေထာငစမားက မပါဝငၾကေၾကာငး၊ သတမတခနတြင အေၾကြးျပနဆပႏငမညဟ မယဆေသာေၾကာငျဖစေၾကာငး အဖြ႕ဝငမဟတသမားႏင ေဆြးေႏြးရာ တြင ၾကားသရသည။ ထ႔ေၾကာင အေၾကြး ေပးျခငး ဟသည မညသညအသြငသ႑နျဖငျဖစေစ(ေငြ ေမြးေကာင စပါး) ေကးရြာရအဆငးရအႏြမးပါးဆးသမားအဖ႔ ထေရာကေသာ အေထာကအပ အၿမမျဖစႏငေပ။

ၿခ၍ၾကညလင ယငးတ႔၏ရပရြာရ အဆငးရဆးသမားက တက႐ကေထာကပရာတြင ေအာငျမငသညအဖြ႕ အလြနနညးပါးသည။

အဖြ႕ဝငမားသ႔ ေယဘယသကေရာကမႈမားအေသးစားေငြေၾကးလပငနးက ေဆာငရြကေနေသာအဖြ႕မားသည အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက ထေရာကစြာ မေထာကပႏငေသာလညး အဖြ႕ဝငမားကမ အကးျပသည။ အထးသျဖင လပကြကငယလယသမားမားက ျဖစသည။ ယငးတ႔၏အေၾကြးမား ေလာသြားၿပျဖစေၾကာငး သ႔မဟတေလာေနၿပျဖစေၾကာင အမားစက တငျပ ၾကသည။ လယသမားႀကးမားကမ ဤသ႔အၿမတမး မထငျမငၾကေခ။ အဖြ႕မားက ေခးေသာ ေငြပမာဏမာ နညးပါးေသာေၾကာင လယသမားႀကးမားမာ အျခားေငြေခးသမားထမ အတးႏႈနးႀကးႀကးျဖင ေငြေခးေနရဆျဖစသည။ အခ႕အေသးစား ေငြေၾကးအပစမားမာ အဖြ႕ဝငမားက လပငနးမေအာငျမငမႈေၾကာင ပအေၾကြးထလာေၾကာငး တငျပၾကသည။ အထးသျဖင ေမြးေကာငမား ေသဆးေသာေၾကာငျဖစသည။ ထသ႔ျဖစေသာလညး ေခးေငြက ျပနဆပရမညျဖစေသာေၾကာင တခါတရတြင အတးအေလာ လပေပးေသာ အျခားေငြေခးသမားထမ ေငြေခးယကာ မလေခးေငြက ပမနျပနဆပရသညမားလညး ရသည။ အခ႕အဖြ႕ဝငမားကလညး အေသးစားေငြေၾကး လပငနးမားထမ အရငးအႏးေငြမားက အတးႏႈနးနညးနညးျဖင ေခးယ၍ရေသာလညး ကနးမာေရး သ႔မဟတ အျခား အေရးေပၚကစၥမားအတြက ျပငပေငြေခးသမားထမ အတးႏႈနးႀကးႀကးျဖင ေငြေခးယေနရေၾကာငး တငျပၾကသည။ အခ႕အဖြ႕မားက ေခးေငြ ကပမနဆပရန သတမတထားျခငးကလညး ျပနာတစရပအျဖစ ေဖာျပၾကသည။ စကပးေရးလပငနးမဝငေငြမာ ရတသမးၿပးမသာ ရရမည ျဖစေသာေၾကာငး အမေထာငစ အမားအျပားမာ စကပးခနတြင ၂ပတတစႀကမ ေပးဆပႏငရန ျပငပေငြေခးသတ႔ထ အတးႏႈနးႀကးႀကးျဖင ေခးယေနၾကရသည။

အမေထာငစမားစြာတြင အေၾကြးတငမႈမာ ျဖညးျဖညးခငးေလာကေနေသာလညး အေသးစားေငြေၾကးလပငနး အဖြ႕ဝငအမားစက ေခးေငြမားသည ယငးတ႔၏အသကေမြးမႈက အနညးငယသာ ေျပာငးလေပးသညဟ ယၾကညၾက သည။ ေခးေငြနညးပါးေၾကာငးႏင သကေရာကမႈအေကာငအထည ေပၚျခငးမာလညး ေႏးေကြးေၾကာငး အမားက တငျပၾကသည။ သ႔ေသာလညး အခ႕ရြာမားတြင ေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕မားႏင ၿပငဆငႏငရနအတြက ျပငပေငြ ေခးသမားသည အတးႏႈနးမားကေလာခရေၾကာငး တငျပၾကသည။ ယငးသည ရပရြာတခလးအတြက အကးရေစမည ျဖစသည။

ဤစစတမးတြငပါဝငေသာ လယသမားအပစမားသည ယငးတ႔၏အဖြ႕ဝငမားအတြက ရလဒအမးမးကေပးသည။ ယငးသ႔ျဖစရျခငးမာ စစတမးတြင ပါဝငေသာ လယသမားအပစမား၏ လပေဆာငမႈအမးမးတ႔ေၾကာငျဖစသည။ သ႔ရာတြင အဖြ႕ဝငအမားစက တငျပေသာ ရလဒမာ စကပးေရးႏငသကဆငသည အသအျမငမားပငျဖစသည။ နညးပညာသစမားကကငသးရန အထြကတးေရး သ႔မဟတ ဝငေငြတးေရး အတြက လညး တငျပၾကသည။

ရပရြာတစရပလးသ႔ သကေရာကမႈမားဤစစတမးတြင ေကာကယခေသာ အခ႕အဖြ႕မားသည လပေဖာကငဖက၏စမခကလကေအာကရ ကယျပန႔ေသာ အေထာကအပအစအစဥ၏ အစတအပငးမားသာ ျဖစၾကသည။ အဖြ႕တငးသည ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးက အကးျပမညဟ အၿမတမးမေမာလငႏငေပ။ အမားစသည ရပရြာ အတြငးရ သးျခားအပစငယတခခသ႔ သ႔မဟတ အသကေမြးမႈ လပငနးအပစတခခသ႔ဥးတညကာ ေထာကပေနၾကသည။ ထသ႔ျဖစပါက ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရး လအပခက မားက ကငတြယႏငရနအတြက လပေဖာကငဖက၏စမခကမားတြင လမႈေရးအပစအလက သးျခားမဟာဗဟာမား က ထညသြငးထားရတတသည။

သ႔ျဖစေသာလညး အဖြ႕တစဖြ႕ ေအာငျမင မေအာငျမငဆသညက အဖြ႕ဝငမားႏင အျပငလမားက အကျဖတၾက ေသာအခါတြင ေကးရြာ လထတစရပလးက အဖြ႕ကေထာကပႏငမႈႏႈငးယဥတတၾကသည။ အဖြ႕ဝငမားက ေကးရြာ ဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြသ႔ ထညဝငလင ျဖစေစ၊ ရပရြာရ

47 လယသမားႀကးမားမာ ေခးေငြမားမားလသျဖင အျခားေငြေခးသတ႔က အားထားရသည။

51

အမေထာငစတငးသ႔ အေထာကအပေပးလင ျဖစေစ အျပငလမားက မားစြာအသမတျပတတၾကသည။ ဤသ႔ ရပရြာကေထာကပႏငရနအတြက LIFTမရေတာပါက လညး အဖြ႕က ဆကလကေဆာငရြကသြားလသညဟ အဖြ႕ဝငမားက တငျပၾကသည။ ဤစစတမးတြင မစးစမးခေသာလညး ရပရြာတခလးကျဖစေစ သးျခားအပစတခခကျဖစေစ ေထာကပေနေသာ အကအညက တးခ႕ရန လပေဖာကငဖကမားက ဆးျဖတချခငးသည ဤအခကေၾကာငဟ ယဆရသည။

လယသမားမားကသာေထာကပရန ဥးတညထားေသာ အခ႕စမခကမားသည မတမႈအနညးဆးျဖစသညဟ ဆၾကသည။ ေျမမယာမမားႏင အလြနဆငးရႏြမးပါးသမားက ပါဝငခြငမျပ႐သာမက လယေျမ၂ဧကေအာကသာ ပငဆငေသာ လပကြကငယလယသမားမားကပင အဖြ႕ဝငမား အျဖစ လကမခၾကေပ။ ေယဘယအားျဖင လယသမားအပစအဖြ႕ဝငမားက ယငးတ႔လပငနးသည ရပရြာတစခလးသ႔ သကေရာကမႈမရေၾကာငးက ဝနခၾက သည။ သ႔ေသာလညး အခ႕လယသမားအပစမားသည ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြသ႔ ထညဝငျခငး၊ ေကးရြာ အေျခခအေဆာကအအက ေဆာကလပေပးျခငးျဖင ေကးရြာ၏တးတကမႈက ေဆာငရြကေပးၾကသည။

အဖြ႔၏လြတလပမႈ ကယပငျပ႒ာနးႏငမႈ၊ စြမးေဆာငမႈ၊ ေရရညတညတမႈဤစစတမးတြင ေရရညတညတမႈက သတမတခကေဘာငအမးမးျဖင သးသပခေသာလညး ခန႔မနးရန မလြယကပါ။ အဖြ႕ဝငမား ေလာနညး လာျခငးသညအဖြ႕အတြက ေကာငးေသာနမတမဟတသညမာ ေသခာသည။ အခ႕လညပတရနပေငြအဖြ႕မားႏင လည႔ပတ ရနပေငြ(ပစၥညး)အဖြ႕မားတြင အဖြ႕ဝငေလာလာေၾကာငး တငျပၾကသည။ အဓကအေၾကာငးရငးမာ အေထာကအပနညးပါးလြနးျခငးႏင ထအေထာကအပက ေစာငရသညမာၾကာလြနးျခငးတ႔ ေၾကာငျဖစသည။ ေမြးေကာငမားေသဆးျခငးေၾကာင အဖြ႕ဝငမား စတမပါေတာ ျခငးလညး ရသည။ အျပနအလနအားျဖင အဖြ႕ဝငမားတးပြားျခငးသည အဖြ႕ႏငစမခကတ႔ ေအာငျမငေနေၾကာငးက ျပသသည လကၡဏာေကာငး ျဖစေသာလညး ေရရညတညတႏငမညဟ ညႊနးျပျခငးကားမျဖစႏငေပ။ ဥပမာအားျဖင PACTသည ရြာတငးတြင အဖြ႕သစထေထာငလသညလဥးေရ တးတက ေအာင ေဆာငရြကႏငခသည။ သ႔ေသာလညး PACT၏ရနပေငြႏင အပခပမႈ ကြယေပာကသြားလင ဤအပစအမားစမာ ယငးတ႔ဘာသာ ဆကလက ရပတညရန ႐နးကနရမည။48

ရနပေငြလညပတေနျခငးသည ေရရညတညတႏငမညဟ ျပသေသာ သတမတခက ေဘာငတစရပ ျဖစသည။ အထးသျဖင ေဒသခမား ကယတင စမခန႔ခြေနေသာ လညပတရနပေငြမား အတြက ျဖစသည။ ျပငပမထပမထညဝငမႈမားမရဘ ရနပေငြတးပြားျခငးသည ေခးေငြျပနဆပမႈမား၊ အဖြ႕ဝငမား၏ ထညဝငမႈမား (ဥပမာ။အသငးဝငေၾကး၊ စေငြ)၊ အတးမားေၾကာငျဖစၿပး အကးခစားသ တးပြားရန သ႔မဟတ ေခးေငြ မားမား/ၾကာၾကာ ထတေခးႏငရန အေထာကအကျပေၾကာငး ထငရားသည။ ရနပေငြမား ေလာနညးလာျခငးသည အဖြ႕တစခ၏အနာဂတက ၿခမးေျခာကျခငးပငျဖစၿပး ေခးေငြမသမာမႈမား၊ ေငြေခးသမားပကကြကျခငး၊ စမခန႔ခြမႈ မားယြငးျခငး သ႔မဟတ မသငေလာျခငးတ႔က ျပသေနသည။ မသငမေလာျပမႈမားရေၾကာငး မတငျပၾကေသာ လညး အခ႕အဖြ႕ဝငမားက ထတေခးမညေငြမား သ႔မဟတ လညပတရနပေငြမား ေလာနညးလာေၾကာငး တငျပၾကသည။ ထသ႔ဆး႐ႈးရနအလားအလာ အမားဆးရသမားမာ လည႔ပတ ရနပေငြ(ပစၥညး)က စမခန႔ခြ ေနေသာအဖြ႕မားျဖစသည။ ထတေခးသမားက ျပနမဆပသျဖင ဤျပနာမးႏင ရငဆငေနရေသာ စပါးဘဏ တခက စစတမးတြငေတြ႕ရခသည။

LIFT၏အေထာကအပခ လယသမားအပစမားက ေရရညတညတႏငမႈတမးက ေဖာျပခသည။ လယသမား အပစမားစြာသည သးႏသစမား၊ မးသစမား၊ စကနညးသစနညးမားက လကေတြ႕ ကြငးဆငးစမးသပခၾကသည။ ယငးတ႔၏ လကေတြ႔စမးသပမႈ၊ မမဘာသာသငယႏငစြမးရမႈ တ႔သည အဖြြ႕၏ ေရရညတညတႏငမႈက သြယဝက၍အေထာကအကျပသညအျပင လယသမားမားကလညး ဆကလကစမးသပကာ နညးပညာ အသစမားက အသးျပမညအလားအလာ ရသည။ စမးသပကာ ႏႈငးယဥၾကညမည နညးပညာမားက LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားကသာ ေရြးခယေပးေသာေၾကာင အဖြ႕မား၏သေတသနစြမးရညက တးတကေအာင ေထာကပမသာ ယငးတ႔သည ေရရည တညတႏငမည။ ျပငပမ နညးပညာအကအညမား ဆကလကေထာကပရန တငျပခကမားက ဤသးသပခကက ေထာကခေနၾကသည။

VDCမားသည အျခားအဖြ႕မားႏငစာလင စြမးေဆာငရညတညေဆာကမႈ အေထာကအကက LIFT၏လပေဖာ ကငဖကမားထမ ပမရရ သည။ VDCမားသည ေကးရြာ၏စမေရး၊ ဖြ႕ၿဖးေရးတ႔က ဆကလကေဆာငရြကမည အေရးႀကးေသာအဖြ႕အစညးတစချဖစသညဟ လပေဖာကငဖကမားက ႐ႈျမငထားၾကသည။ ေလကငေပးထား ေသာလညး မလေလာကေသးေၾကာငး ေကာမတဝငအမားစက တငျပၾကသည။ သ႔ေသာလညး မညသည ကၽြမးကငမႈက အငအားျဖညေပးရမညဟ တကစြာသရေသာအပစမားစြာ မရေပ။ ထ႔အတ LIFT၏ စမခကမားၿပးဆး ပါက မညသ႔လပၾကမညဟ တကစြာစမထားသည VDCမာလညး အနညးငယသာရသည။

ေရရညတညတမႈႏငပတသကေသာ အေၾကာငးရငးမားရၾကေသးေသာလညး ယငးတ႔၏ အကးျပမႈႏင ပတသက၍ အကျဖတရနပမခကခသည။ လပငနးေဆာငရြကမႈကလညးေကာငး၊ အဖြ႕ဝငမားကလညးေကာငး လမးညႊနမည ျပတသားေသာ စညးမဥးစညးကမးမားသည အေရးႀကးသညဟ ထငျမငရေသာလညး ယငးတ႔ မရေၾကာငးက အဖြ႕ဝငမားစြာက တငျပထားသည။ အမားႏငဆငေသာ၊ ရပရြာက ခမတထားေသာ၊ ျပတသားေသာ ပနးတငမား၊ ရညမနးခကမားသည အေရးႀကးသကသ႔ LIFTလြနကာလအတြက စမခကမားသညလညး အေရးႀကးပါသည။ ယငးတ႔သည လညး အဖြ႕မားတြငမရၾကျပနေပ။ မမတ႔အဖြ႕မား၏ ပနးတငမား၊ ေမာမနးခကမားက ခမတႏငစြမး၊ လပငနးစမခကေရးဆြႏငစြမး၊ ဘတဂကႏင ေငြေၾကး စမခန႔ခြႏငစြမး၊ ေခါငးေဆာငႏငစြမး၊ ေစာငၾကညအက ျဖတႏငစြမးစသည ဖြ႕စညးပဆငရာစြမးရညမားက အကျဖတရန အဖြ႕ဝငမား အပခပသမားက တကတြနးပါသည။ မမကယမမ အကျဖတမႈ၏ ရလဒမားသည ျပတသားမႈမရပါ။ သ႔ေသာလညး ယငးအဖြ႕မားသည အခ႕ ကစၥရပမားတြင အငအားျဖညရန လအပေနေၾကာငး တငျပခၾကသည။

ေနာကဆးအေနျဖင စမခကၿပးဆးပါက ယငးတ႔အဖြ႕မားသည နညးပညာအေထာကအပဆကလက လမလက အဖြ႕ကယစားလယမားသ႔ တက႐က ေမးျမနးခသည။ မညသညအဖြ႕အမးအစားမဟ ေျဖဆသမားက လအပမညျဖစေၾကာငး တငျပၾကသည။ LIFTထမ အကအညက ဆကလကေတာငးခလသည ရပရြာလထ၏လႊမးမးမႈေၾကာင ဤသ႔ေျဖၾကားျခငး ျဖစႏငေသာေၾကာင ဤအေျဖမးက သတႀကးစြာထား၍ အနကေကာကသငသည။49

စမခက၏အေထာကအပမရဘ အဖြ႕သည ဆကလကတညတသြားႏင မႏငက အျပငလမားသ႔လညး ေမးျမနးခ သည။ အျပငလမားသည အေသးစားေငြေခးအဖြ႕မား၏ ေရရညတညတမႈက ယၾကညမႈအနညးဆး ျဖစသည။ အေထာကအပမရပါက ဆကလကေဆာငရြကသြားႏငမည

48 PACTအဖြ႕မားသည စြမးေဆာငရည အကန႔အသတသာ ရရနလသည။ PACTက စညးမဥးစညးကမး အားလးက ေရးဆြေပးသည။ PACTဝနထမးမားက ၂ပတတစႀကမ ရြာသ႔လာသည။ စေငြ၊ အသငးဝငေၾကး၊ အတးေငြစသညတ႔က ျပနလညရငးႏးျမပႏရနမလ။49 အေတြ႕အႀကရေသာ အရညအေသြးဆငရာသေတသသာလင သတငးမနက ႏႈကယႏင၊ ေဝဖနႏငမည ျဖစသည။

52

52

မဟတဟ အဖြ႕ဝငအမားစက သသယရၾကသည။ အလပႏငေငြဖလယေသာအပစမားက ေသာလညးေကာငး လညပတရနပေငြ(ပစၥညး)အပစမားက ေသာ လညးေကာငး ထငျမငမႈမာ အညအမခန႔ရသည။ ျပငပမလမားက လယသမားအပစက အနညးငယမသာ ပ၍ အေကာငးျမငေသာလညး VDCမားကမ အေထာကအပမပါဘ ဆကလကေဆာငရြကသြားႏငမညဟ အျပငလမားက ယၾကညၾကသည။

ဤအျမငမားသည စတဝငစားဖြယျဖစေသာလညး အားမထားရေပ။ သ႔ေသာလညး LIFT၏လကေအာကတြင ထေထာငခေသာအဖြ႕မားသည စမခကၿပးဆးခနတြင ဆကလကေဆာငရြကမညဟ ရပရြာက မယၾကညေၾကာငး ကမ ျပသေနသည။

ဤစစတမးတြင ေနာကဆးအခကတခေပၚထြကလာသညမာ အဖြ႕မား၏စတဓာတတကၾကြမႈပင ျဖစသည။ အဖြ႕အခ႕သည ယငးတ႔၏ လပငနးမားက ဆကလကေဆာငရြကရန အခငအမာစတႏစထားေၾကာငး တငျပ ခၾကသည။ VDCမားသည ရပရြာ၏ဖြ႕ၿဖးေရးက ေဆာငရြကႏငသညဟ ယၾကညေသာေၾကာင ဤသ႔စတႏစ ထားသညက မားသည။ သ႔ေသာ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြကထညဝငခေသာ အပစမားကပ၍ ဤသ႔သေဘာ ထားၾကသည။50 စပါးဘဏအပစအခ႕သညလညး စမခကအေထာကအပၿပးဆးသြားသညတင ဆကလက ေဆာငရြကလသညဆႏၵက ေဖာျပခၾကသည။ အေၾကာငးမာ ရပရြာတြင ရကၡာဖလေရးသည အေရးႀကးေသာ ေၾကာငျဖစသည။

အဖြ႔၏ဂဏသကၡာ၊ အဖြ႔ဝငမားေကးရြာလထမားတ႔သ႔ တာဝနခမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနခမႈမရေၾကာငးက အဖြ႕ဝငမားေရာ အျပငလမားပါ တငျပမႈမရသေလာကပင ျဖစသည။ အဖြ႕တာဝနခမားက ေရြးခယရာတြင ေကးရြာအပခပေရးမး သ႔မဟတ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားက ညႏႈငး ေဆာငရြကေပးခၾကေသာလညး ေရြးခယမႈလပငနးစဥသည မတေၾကာငး၊ အဖြ႕မားသည အဖြ႕ဝငမားက တာဝနခေၾကာငး၊ ရပရြာလထသ႔ ပြငလငးျမငသာမႈရေၾကာငး တငျပခၾကသည။

ဤစစတမးတြငပါဝငေသာ အဖြ႕၄၉ဖြ႕တြင တဖြ႕သာလင စးရမမကငးရေၾကာငးက အသငးဝငမားေရာ အျပငလ မားကပါ တငျပခၾကသည။ သစေတာအပစသည ဒေရေတာမားက ျပနလညျပစျခငး၊ ျပနလညစကပးျခငး၊ လပငနမားေဆာငရြကႏငရနအတြက အဆငးရအႏြမးပါးဆး အမေထာငစမားကေဖာထတရနအတြက ပငဆငမႈ အဆငသတမတခကကအသးျပခရာ အျပငလမားထမ ေဝဖနခကအမးမးႏင ႀကေတြ႕ ခရသည။ အဖြ႕ ေခါငးေဆာငမားက ေခးေငြထတေပးရာတြငမမတေၾကာငး ႏစဥးက တငျပခသည။ ေငြေခးသမား ျပနမဆပႏငျခငးက အျပင လမားကစးရမေၾကာငး ေဖာျပခၾကသည။ သ႔ေသာလညး အမားဆးစးရမပပနၾက သညမာ အဖြ႕၏သစေတာလပငနးမားႏင ပတသကေနသည။ ကငးခငျခငးမာ ဒေရေတာမားက အမနတကယ ဖကဆးခေၾကာငး၊ အေၾကာငးမာ ကငးခင႐သာမက အပငႀကးမားကပါ ခတလခေသာေၾကာင ျဖစေၾကာငး၊ အဖြ႕ဝငမားက ခငထားေသာအကငးမားက ေရာငးခၿပး အကးအျမတရရေနခနတြင အျပငလမားကမ သစပငမားက ခတခြင မရေၾကာငး အခ႕လမားကတငျပခၾကသည။

အဖြ႔မား၊ လမႈေရးအရငးအႏး၊ အာဏာပငအဖြ႕မား လကရအဖြ႕အစညးမား၊ ေခါငးေဆာငမား၊ အငအားအေဆာကအအမားႏင အဖြ႕တ႔မညသ႔ အျပနအလနအကးျပ ၾကသညကေမးျမနးထားေသာ ေမးခြနးမားက ထညသြငးထားေသာလညး အေသးစတအခကအလကက အနညးငယ သာ ရရခသည။ အလားတအဖြ႔မားသည ေကးရြာလမႈေရး အေဆာကအအမားက မညသ႔ေဆာငရြကေပးသညက ပမနားလညႏငရန ဤစစတမးက အားထတေဆာငရြကခပါသည။ ဤကစၥႏငပတသက၍မ သတငးအခကအလက ပ၍ရရခသည။ သ႔ေသာ ဤအေၾကာငးအရာႏစခက ပမစးစမးနငရနအတြက အရညအေသြးဆငရာသေတသနတြင ကၽြမးကငမႈႏင အေတြ႕အႀက ပမလအပေနေသးေၾကာငး ထငရားသည။

ေကးရြာလမႈေရးအရငးအႏးသ႔ အဖြ႕၏ေဆာငရြကေပးမႈသည အဖြ႕၏ရညမနးခကမားႏင သကဆငသည။ VDC မားသည ေကးရြာ၏ဖြ႕ၿဖးေရး ကတညေဆာကရန ဥးတညထားၾကေသာလညး ဆငးရႏြမးပါးေသာ ထခကလြယသ မားက ေထာကပရန စးပြားေရးအခြငအလမးမား လမႈေရးႏင ႐ပပငးဆငရာ အေျခခ အေဆာကအအတ႔က ေကးရြာတစရြာလး၏ အကးအတြကျမငတငေပးရနလညး ရညရြယခကမား ထားရၾကသည။ အခ႕ အဖြ႕မားမာ ေရတရညမနးခကမား (အလပႏငေငြဖလယျခငး)က သ႔မဟတ သးျခားအဖြ႕ဝငအပစတစစ (ဥပမာ-လယသမား အပစမား၊ အခ႕ေငြေၾကးအဖြ႕မား)က ဥးတညကာေဆာငရြကေနသည။ ေငြေၾကးအဖြ႕မားစြာသည ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရး အတြက ကယကယျပန႔ျပန႔ေဆာငရြကရန စတမဝငစားၾကဘ အေသးစားေငြေၾကးလပငနးမ ယငးတ႔၏အဖြ႕ဝငမား အကးခစားခြငရရေစေရးကသာ အဓကထားၾကသည။

အဖြ႕အစညးသစမားထေထာငကာ သငတနးမား ေငြေၾကးပစၥညးမားတ႔ျဖင အငအားျဖညေပးေသာအခါ ေကးရြာရ လမႈေရးအေနအထားႏင အငအားအေဆာကအအတ႔သ႔ သကေရာကမႈမားရသညသာျဖစ၏။ ေကးရြာအပစ အပခပေရးမး ရရငးေကးရြာအသငးအဖြ႕မား ေခါငးေဆာငမားသည ေငြေၾကးႏငပစၥညးတ႔က ရလြယေသာ အဖြ႔အသစမားေၾကာင တခါတရတြင ၾသဇာကဆငးျခငးရတတသည။ ေကးရြာအသငးအဖြ႕မားျပားျခငး၊ အၿပငအဆငျဖစျခငးတ႔ေၾကာင တခါတရတြင တငးမာမႈမားရသညက LIFT၏ အရညအေသြးဆငရာႏင လမႈေရးဆငရာ ေစာငၾကညေရးအဖြ႕မားက ေတြ႕ရခၾကသည။51

ပ၍အေရးႀကးသညမာ လပေဖာကငဖကမားက ေထာကပထားေသာအဖြ႕မားသည အမေထာငစမား လတစဥးခငးမား တ႔ထသ႔ အကးခစားခြင ေရာကရေရးတြင အကးခစားခြငရသေရြးခယျခငး၊ အခနသတမတျခငး၊ ျဖန႔ေဝျခငး တ႔တြင မလြမေရာငသာ ဆကသြယေဆာငရြကေပးေနရျခငးပင ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဤအဖြ႕မား၏ ကယစားျပ ႏငမႈ၊ အမးသမးမား ဆငးရႏြမးပါးထခကလြယသမား လမးစမား ဘာသာေရးလနညးစမားႏင စပလဥး၍ ဆးျဖတရာတြင မတမႈ ရမရဆသညက LIFTကနားလညရန အေရးႀကးသည။ ဤအစရငခစာတြင ေရ႕ပငး၌ ေဆြးေႏြးခကမားအရ အဖြ႕မားတြင အမးသမးမားပါဝငမႈ၊ ဆငးရႏြမးပါးသမား အဖြ႕ဝငခြင အဖြ႕၏လပငနးမားမ အကးခစားခြငတ႔ႏင ပတသက၍ စးရမမႈမား ေပၚေပါကခသည။

50 ဥပမာ - အခ႕လယသမားအပစမား51 Qualitative Social Economic Monitoring Report (Round 3, Dec 2013)

53

LIFTသ႔ကနဥးအႀကျပခကမားဤစစတမး၏ ေတြ႕ရခကမား၊ သးသပခကမားမ ထြကေပၚလာေသာ အႀကျပခကအမးမးက LIFTကဆငျခင သးသပကာ အနာဂတလပငနး မား၊ ရနပေငြေထာကပမႈလပကြကမားက ေရြးခယႏငမညျဖစသည။ ဆငးရသားမား အတြကဥးတညေသာ၊ အျပညအဝကယစားျပႏငစြမး ရေသာ၊ တာဝနခႏငစြမးရေသာ၊ သ႔မဟတ ေရရညတညတမည အားလးပါဝငႏငေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးအဖြ႕အစညးျဖစေရးအတြက မမဘာသာသငယ ႏငစြမးရေအာင အဖြ႔မားက အငအားျဖညေပးရန LIFTကသ႔ေသာ သြတသြတလကလက ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆာငရြကေနသည အစအစဥက အဆျပႏငမညမဟတပါ။ LIFTသည ဆနးသစတထြငမႈက အားေပးၿပး ရလဒႏင ေငြေၾကးကနကရ ကးနပမႈက ဥးတညသည။ ယငးတ႔ လပငနး ေဆာငရြကေနေသာရပရြာတြင အခန၊ ေငြ၊ ပစၥညးတ႔က ပေအာေနေသာ INGOမားက ေရ႕ေနလကေနသည ေရရညတညတေသာ လမႈေရးအရငးအႏးက တညေဆာကရနအတြက အားလးပးေပါငး ေဆာငရြကရမည လပထးလပနညးမားသည LIFTကသ႔ေသာအစအစဥႏင အဝငခြငက မျဖစႏငေပ။ မညသ႔ဆေစကာမ ဤစစတမးမ အဆျပထားေသာ အႀကျပခကမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည

• သငေလာေသာအဖြ႕တခ ရပရြာတြင ရၿပးျဖစလင (အဖြ႕အသစတညေထာငမညအစား) ယငးသည LIFT၏ လပေဖာကငဖက စမခကႏင သငေလာျခငး ရ/မရ၊ စတဝငစားျခငး ရ/မရ ေထာကခရန စညး႐း၍ ရ/မရက စစမးေလလာရန။52

• လပေဖာကငဖကမားက အဖြ႕မား၏ စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရးစမခကမားအား အပငးလကခြျခားေစရန အထးသျဖင လပေဖာကငဖကမားသည တာဝနကေလာကာ ေလာကာယသြားေစရန၊ လပငနးသမး မဟာဗဟာႏင ယငးတ႔ ထေထာငထားေသာ အဖြ႕မား၏ ေရရညတညတေရးစမခကမားက ေရးဆြေစေရး တကတြနးအားေပးရန။

• လပေဖာကငဖကမားက ရပရြာက မခမႈမျဖစေစရန၊ အထးသျဖင ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးစမခကေရးဆြရာတြင ျပငပမလမားက အားမကး ေစရန။ အထးသျဖင စမခကအၿပးတြငရပစမည ယာယအေထာကအပမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက အဖြ႕မားက ထေထာငခေသာကစၥမးတြင ျဖစသည။

• LIFTသည လပေဖာကငဖကမားကသာမက အဖြ႕မားကလညး ကယပငအပခပစမႏငစြမး၊ အနာဂတ အတြကစမခကမား အပခပမႈႏင လပငနးအေကာငအထညေဖာႏငစြမး၊ အေထာကအပမားက ရရႏငသည အျခားနညးလမးမားက နားလညႏငစြမး တ႔ရေစရန တညေဆာက ေပးရန။53

• အဖြ႕မား၏ စြမးေဆာငရညကအသးခရန၊ အခငးခငးအေထာကအပျပရနႏင သငယရန၊ လပကငႏငစြမး ရရန၊ ေျပာဆခြငရရန တ႔အတြက အဖြ႕မားႏင အထကအဖြ႕အစညးမား ကြနရကဖြ႕စညးျခငးက အားေပးရန

• လယသမားအပစ အပါအဝငျဖစေသာ အဖြ႕မားသ႔ တက႐ကအေထာကအပေပးႏငမည နညးလမးမားက ရာေဖြရန၊ အစမး ေဆာငရြကရန၊ လပေဖာကငဖကမားမတဆင အၿမတမး မေဆာငရြကရန၊ (သ႔မဟတ လပေဖာကငဖကမားက အနညးဆးသာ ေဆာငရြကေစရန)54

• အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕မားက တကေသာ စညးမဥးစညးကမးမား ေရးဆြေစရနႏင အဖြ႕ဝငမားကလညး အနညးဆး သငတနးေပးထားရန၊ ဤအခကမားသည ယငးအဖြ႕မား၏ေအာငျမငမႈ/ ေရရည တညတမႈက ေဆာငရြကေပးမညအျပင ယငးတ႔၏ တာဝနႏငစြန႔စားရမႈတ႔က အဖြ႕ဝငမားက ရငးလငးစြာ နားလညေစရနအတြကလညး ယငးတ႔က လအပသည။

• အေသးစားေငြေၾကးလပငနးအဖြ႕မားက ေခးေငြျပနဆပမႈအစအစဥႏင ေငြေခးျခငးဆငရာ စညးကမးမားက သကဆငရာ စကပးေရးရာသႏင ပမသငေလာေအာင ေဆာငရြကေရးက အားေပးရန (သ႔မဟတပါက ဆငးရႏြမးပါးေသာအမေထာငစမားသည ေခးေငြျပနဆပရနအတြက အျခားမ ေငြေခးယရျခငးေၾကာင ေခးေငြအကးခစားခြင ေလာနညးသြားမည ျဖစသည။)

• လပငနးမေအာငျမငသည အဆးအရႈးကေလာပါးေစရနႏင ရပရြာအတြငးမ အဆငးရအႏြမးပါးဆးသမားက လပငနးရငးႏးျမပႏရန အတြက ေငြေခးယေရးက အားေပးရနအတြက သကေစာငပကကြန သ႔မဟတ အာမခအစအစဥမားက အတတႏငဆးရယထားရန။

• ေျမမယာမမားႏင ဆငးရေသာလယသမားမားသည စးပြားေရးအခြငအလမးမားက ေဖာထတႏငရန အေထာကအပသာမက နညးပညာႏငစးပြားေရး သငတနးမားက ေခးေငြ သ႔မဟတ ေထာကပေငြမားႏင အတ လအပသည။

• ေကးရြာမားရ အဆငးရဆးႏင အထခကအလြယဆးသမားက ေထာကပႏငမညနညးလမးမားက စစမးရန၊ စမးသပေဆာငရြကရန အတြက ရနပေငြမားက ပမလာထားရန။ 55

အထကတြငေဖာျပထားသညအတငး အဖြ႕တ႔၏စြမးေဆာငရညျဖစထြနးရန အခနယရသည။ LIFT၏ လပေဖာ ကငဖကစမခကမားသည အခနတေသာေၾကာင သတမတထားေသာစားနပရကၡာဖလမႈႏငအသကေမြးမႈဆငရာ ရလဒမားက ေဖာေဆာငရနအတြက လပေဖာကငဖကမား သည ဖအားေပးခထားရသလျဖစေနသည။ ထ႔ျပင စမခကတငးကလညး အဖြ႕တ႔၏ စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရးက အေလးအနကမထားၾကေပ။ ထ႔ျပင လပေဖာ ကငဖကတငးမာလညး စြမးေဆာငရညတညေဆာကမႈ အေတြ႕အႀကမရၾကေပ။ LIFTကယတငသညပငလင ေကးရြာအဆင၌ စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရးက မညမဥးစားေပးရမညက ျပတသားရငးလငးျခငးမရေပ။ စစတမး ေကာကယခနတြင အဖြ႕၏စြမးေဆာငရည ျဖစထြနးမႈက အကျဖတမည ယတေဗဒမေဘာငအညႊနးမားလညး LIFTတြငတကစြာမရေပ။ ဤအခကတ႔ေၾကာင အဖြ႕မားသည အားနညးၾက သည။ လပေဖာကငဖကမားႏင အဖြ႔မား၏ အခနးက႑အသစတ႔က စဥးစားဆငျခငရန အခနေရာကၿပလား။ လပေဖာကငဖကမားက အထက အဖြ႕အစညး အေနျဖင ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးတြင စမးသပတထြငမႈမားက ေထာကခအားေပးၿပး ေကးရြာမားကယတငက စမခကမား ကအဆျပကာ ရနပေငြ(ေထာကပေငြအေသးစားမား)က စမခန႔ခြလငေကာ မျဖစႏငဘးလား။ ဤနညးျဖင အဖြ႕၏ စြမးေဆာငရညျဖစထြနးေရးက ရငးလငးစြာေထာကပႏငမညအျပင LIFTႏငအလရငမားလညး ေငြေၾကးကနက ရကးနပမည ျဖစသည။

52 နဂရရငးျဖစေစ၊ အသစျဖစေစ အဖြ႔အားလးတြင အမးသမးမား ပပါဝငေစရန ေခါငးေဆာငပငးတြင ပါဝငေစရန၊ ကယစားျပမႈ ညမေစရန တကတြနးခသည။53 စမခကအေကာငအထညေဖာရာတြင အေထာကအကအျဖစ ယာယသာဖြ႕လပါက ေကးရြာတြင လကရ အဖြ႕အစညးက အသးျပႏငသည။ သ႔မဟတပါက ရညမနးတာဝန၊ အဖြ႕သစကသးမည သ႔မဟတ ေထာကပမညအခနတ႔က ရပရြာသ႔ အသေပးထားသငသည။54 စြမးေဆာငရညရေသာ ကယစားျပမႈရေသာ အဖြ႔တ႔က တက႐ကအေထာကအပေပးႏငသည။ အျခားႏငငရ ဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားမာကသ႔ ျဖစသည။55 ေျမမယာမဆငးရသားတ႔က လယသမားအမေထာငစမားတြင စကပးေရးဝနေဆာငမႈ ျပလပေစျခငး လညးပါဝငႏငသည။ (ဤနညးက အဖြ႔မားက သပမေထာကပေၾကာငးေတြ႕ရခသည။) အလပၾကမး သာမက စကပးေရးဆငရာ၊ စကကရယာဆငရာကၽြမးကငမႈမားက ေျမမယာမမားက ေလကငႏငသည။ (ေမြးျမေရး၊ ေျခြေလ႔စက၊ လကတြနးလယထြနစက၊ အေစခစကတ႔က ကငတြယနညးမားအပါအဝင)

54

54

စစတမးအဆင(၂)အတြကအႀကျပခကမားFGDေဆြးေႏြးသအမားအျပားသည အရညအေသြးဆငရာသေတသနတြင အေတြ႕အႀကမရသညျပင LIFTႏင ဤစစတမး၏ရညမနးခကတ႔ကလညး အတြငးကက နားမလညၾကပါ။ ထ႔ေၾကာင မညသညေမးခြနးသည မညသည အပစႏငစပဆငသညက မဆးျဖတႏငၾကေပ။ သငတနးေပးကာ အစမးသးႀကမေကာကၿပးသညတင အမားအျပား သည အပစႏငအနညးငယသာဆငေသာ ေမးခြနးမားက ထပကာတလလ ေမးျမနးေနၾက႐ သာမက မဆငေသာ ေမးခြနးမားက ဖယရားရနဆႏၵလညး မရၾက၊ ဖယရားရန တတလညး မတတႏငၾကေပ။ ထ႔ေၾကာင အကးဆကမား ျဖစေပၚလာေတာသည။ ၾကာသငသညထက ပၾကာလာေသာေၾကာင တကေရာကသမားက စတမပါေတာေပ။ မသကဆငေသာ ေမးခြနးတ႔က ထပတလလေမးျမနးေနေသာေၾကာင စတပကလာၾကသည။ ေဆြးေႏြးသတ႔မာလညး ေမးခြနးလႊာအရညႀကးက ၿပးဆးေအာင ႀကးစားေနရေသာေၾကာင တကေရာကသမား၏အေျဖတြင ပါလာေသာ ကစၥရပအေၾကာငးကပမသေစမည စကားအရပအျမြကက မဖမးႏင ေတာေပ။ ထသ႔ျဖစ႐သာမက သကဆငရာ အပစအတြက အခကအျခာကေသာေမးခြနးမားကလညး မေမးလကႏငေတာေပ။အလားတစစတမးမားက ပမေကာငးမြနစြာ အေကာငအထညေဖာႏငမညမာ ထငရားပါသည။ ေအာကပါ ႐းရငးေသာအႀကျပခကမားသည သေတသနအရညအေသြးက ပမေကာငးမြနေစပါမည

• အဆင(၁)မ အေတြ႕အႀကမား56 ပမတကေသာရညရြယခကမားက အေျခခကာ လမးညႊနေမးခြနးမားက တတရငးရငးျပလပရန။57

• အေတြ႕အႀကပရေသာ အရညအေသြးဆငရာသေတသမားက ရာေဖြရန၊ အေထြေထြကၽြမးကငမႈက သာမက မဆငေသာေမးခြနးမားက ဖယရားႏငစြမးႏင ႏႈကႏႈကခၽြတခၽြတ ရာေဖြႏငစြမး ရမရကပါ စစေဆးရန။

• ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးႏငပတသက၍ မားစြာနားလညေသာ သေတသမားက ႀကးစားရာေဖြရန။• အဖြ႔မားႏငအေျဖမားက ကနဥးအပစခြရာတြင ပမတာဝနယရန၊ အေျဖမားႏငသးသပခကမားက ေကာကယ စစေဆးႏႈငးယဥရာတြင

လမးညႊနႏငမည စာရငးဇယားပစမား ေရးဆြရာတြင ပါဝငေဆာငရြကရန။

စစတမးအဆင(၂)က မားစြာလြယကေအာင ျပလပႏငသည။ ထေရာကစြာ အေကာငအထညေဖာနငမည(ထ႔ျပင လြယလြယကကလညး သးသပႏငမည) ေအာကပါကစၥမားကအာ႐စကသငသည

• အဆင(၁)ပါ အဖြ႕မားအနက မညသညတ႔ ဆကလပေနၾကေသးသလ။• အဖြ႕မား ဆကမလပေတာသညမာ မညသညေၾကာငလ။(ဆကမလပေတာေသာ အဖြ႕မားအတြကသာ)• ဆကလပေနေသာ အဖြ႕မားအတြက

• အဆင(၁)မာအတငး လပေနေသးသလား (ရညမနးခကအတတ၊ လပငနးအတတ၊ အသငးဝင အတတ၊ ေရြးေကာကပအတတ၊ ဆးျဖတခကခပအတတ)။

• အဆင(၁)ေနာကပငး အသငးဝငတးလာသလား၊ ေလာသြားသလား။• လညပတေနေသာရနပေငြတးသလား၊ ေလာသြားသလား(သကဆငပါက)။• LIFTအေထာကအပရပၿပးေနာကပငးတြင မညသညေအာငျမငမႈမားရရခသလ၊ ရပရြာအတြက မညသညရလဒမားရသလ။• အဖြ႕မားတြင အဆငးရဆးသမားက မညမကယစားျပထားသလ။ အဖြ႕၏လပငနးတ႔မ ယငးတ႔ မညသညရလဒမား

ရလာသလ။• ေကးရြာ၏အဖြ႕အစညးဆငရာတြင အဖြ႕သည မညမတးတကလာသလ။ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ဆးျဖတခကမားတြင မညမ

ၾသဇာသကေရာကလာသလ။• လကရအဖြ႕ရငဆငေနရေသာ အခကအခမားမာ မညသညတ႔လ။

• အဖြ႕၏ အားသာခကမား ဆကလကတညတေနေစေသာ အေၾကာငးရငးတ႔မာ မညသညတ႔လ။ • ေနာငအနာဂတအထ ယငးတ႔၏အဖြ႕က လပငနးဆကလပသြားမညဟ အဖြ႕ဝငမားက ယၾကညၾကသလား။• လကရတြင မညသညအေထာကအပ(ရခလင)မးက အဖြ႕ကရရေနသလ။ (အေထာကအပအမးအစား၊ ေထာကပသစသည)

အဆင(၁)မ အခနအလြနကနေသာအလပမား ဥပမာ။လပေဖာကငဖကအဖြ႔မားႏင ေတြ႕ဆျခငး၊ KII ကငးပျခငးတ႔ျဖင အဖြ႕၏ဖြ႕စညးပေနာကခက နားလညေအာငျပလပကာ စစတမးနမနာေရြးခယျခငးက အဆင(၂)တြင လပရနမလေတာေပ။ စစတမးအဖြ႕မားသည စစတမးေကာကမညရြာသ႔ တကရကသြားကာ အဆင(၁)ပါ နမနာ၉၄ဖြ႕၏ ကၾကမၼာက စစမးႏငေပမည။ ဤအဖြ႕အခ႕မာ လပငနးေဆာငရြကေနေတာမည မဟတ ေသာေၾကာင ယငးရြာတြင လပရမညအလပခနက ေလာခႏငေပမည။ လအပလင ေဆာငရြကမညအတငးအတာ၊ ကနကစရတ၊ အခန စသညတ႔ကလညး ေလာခႏငေသးသည။ ဥပမာ။ အဖြ႕ဝငမား၊ေကာမတဝငမားႏငသာ FGDမားကငးပျခငး၊ အျပငလမား၊ ႏြမးပါးသ ေယာကားမနးမတ႔က သးျခားမေဆြးေႏြးျခငး။ ဤစစတမးသညလညး နမနာအဖြ႕မား၏ ေရရညကၾကမၼာ (စမခကေနာကပငး)ကသာ အာ႐စကျခငးျဖင LIFTလကေအာကရ ေထာငႏငခေသာ အဖြ႕တ႔၏ ကၾကမၼာႏင ေရရညသကေရာကမႈတ႔က အတြငးကကသျမငႏငရန အေလးထားနငမညျဖစပါသည။

56 ေမးခြနးတငးက အပစအားလးသ႔ ေမးရနမလေၾကာငး ထပ၍ ေျပာလပါသည။ (ဥးစားေပးစာရငးက ျပစသင သည။ ေမးခြနးလႊာက ဖတျပျခငးက ေရာငသငသည။57 ေမးခြနးတငးသည အကးမရေၾကာငး အခ႕သည အသးတညေသာ သတငးအခကအလကကမရေစေၾကာငး သတျပသငသည။

55

ေနာကဆကတြမား

56

56

ေနာက

ဆက

တြ (က

) LIF

T၏လ

ပေဖာ

ကငဖ

ကမ

ား လ

ပငနး

ေဆာင

ရြ႔ကေန

ေသာ

နမနာ

ေကာက

ခေသ

ာ ေက

းရြာ၅

ဝ၏ တ

ညေန

ရာႏင

ရြာအ

လက

စမ

ခက

မား

ရြာအ

မည

ေကးရ

ြာ အ

ပစ

ျမ႕န

ယ

ျပည

နယ/တ

ငးလ

ပကင

ေနေသ

ာ IP

စမခ

ကအ

မည

Ka N

iKa

Ni

Pyap

onAy

eyar

wady

PACT

/Pya

pon

Pyap

one I

ntegr

ated L

ivelih

oods

Dev

elopm

ent

Tha L

eik

Chau

ngTh

a Leik

Gyi

Pyap

onAy

eyar

wady

PACT

/Pya

pon

Pyap

one I

ntegr

ated L

ivelih

oods

Dev

elopm

ent

Ku La

r Gyi

Chau

ngTh

it Hpy

u Cha

ung

(Kan

Su)

Boga

leAy

eyar

wady

Prox

imity

Des

igns

Liveli

hood

s Sup

port

for V

ulner

able

Comm

unitie

s in B

ogale

, Maw

lamyin

egyu

n and

Labu

tta

Rada

nar A

yar

Socio

-Eco

nomi

c and

Env

ironm

ental

Dev

elopm

ent in

Bog

alay (

SEED

)

Boe Y

aung

Boe Y

aung

Boga

leAy

eyar

wady

Prox

imity

Des

igns

Liveli

hood

s Sup

port

for V

ulner

able

Comm

unitie

s in B

ogale

, Maw

lamyin

egyu

n and

Labu

ttaRa

dana

r Aya

rSo

cio-E

cono

mic a

nd E

nviro

nmen

tal D

evelo

pmen

t in B

ogala

y (SE

ED)

Hmaw

Cha

ung

Nyi N

aung

(Hay

Ma

n)Bo

gale

Ayey

arwa

dyW

HH/G

RET

Value

Cha

in De

velop

ment

for In

clusiv

e Eco

nomi

c Gro

wth i

n Cen

tral B

ogale

/Maw

lamyin

egyu

n Tow

nship

sRa

dana

r Aya

rSo

cio-E

cono

mic a

nd E

nviro

nmen

tal D

evelo

pmen

t in B

ogala

y (SE

ED)

Min H

la Su

Su P

a Dau

ng

Kone

Boga

leAy

eyar

wady

Prox

imity

Des

igns

Liveli

hood

s Sup

port

for V

ulner

able

Comm

unitie

s in B

ogale

, Maw

lamyin

egyu

n and

Labu

tta

Sein

Ya T

iSe

t San

Boga

leAy

eyar

wady

Actio

nAid/

Thad

arBu

ilding

Loca

l Cap

acitie

s for

Live

lihoo

ds S

ystem

s App

roac

hes i

n the

Aye

yarw

addy

Delt

aTh

a Pya

y Ko

neHp

a Yar

Tho

ne S

uBo

gale

Ayey

arwa

dyW

HH/G

RET

Value

Cha

in De

velop

ment

for In

clusiv

e Eco

nomi

c Gro

wth i

n Cen

tral B

ogale

/Maw

lamyin

egyu

n Tow

nship

s

Yae H

pyu K

anAh

Lel Y

ae K

yaw

Mawl

amyin

egyu

nAy

eyar

wady

Actio

nAid/

Thad

arBu

ilding

Loca

l Cap

acitie

s for

Live

lihoo

ds S

ystem

s App

roac

hes i

n the

Aye

yarw

addy

Delt

a

Gway

Cha

ung

Myit G

yi Bo

eMa

wlam

yineg

yun

Ayey

arwa

dyPr

oxim

ity D

esign

sLiv

eliho

ods S

uppo

rt for

Vuln

erab

le Co

mmun

ities i

n Bog

ale, M

awlam

yineg

yun a

nd La

butta

Shaw

Cha

ung

Pyar

Mut

Shaw

Ch

aung

Mawl

amyin

egyu

nAy

eyar

wady

WHH

/GRE

TVa

lue C

hain

Deve

lopme

nt for

Inclu

sive E

cono

mic G

rowt

h in C

entra

l Bog

ale/M

awlam

yineg

yun T

owns

hips

Tha P

yu K

one

Ka N

yin K

one

Labu

ttaAy

eyar

wady

Mercy

Cor

psBe

yond

Rec

over

y : P

romo

ting M

arke

t-led,

Pro-

poor

Eco

nomi

c Gro

wth

Kyein

Ni

Kyau

ng S

uBo

e Pya

ytLa

butta

Ayey

arwa

dyMe

rcy C

orps

Beyo

nd R

ecov

ery :

Pro

motin

g Mar

ket-le

d, Pr

o-po

or E

cono

mic G

rowt

h UN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

Hpa Y

ar La

yKy

u Taw

Labu

ttaAy

eyar

wady

UNDP

/PAC

TSu

staina

ble M

icrofi

nanc

e to i

mpro

ve Li

velih

oods

of th

e Poo

r in M

yanm

arPr

oxim

ity D

esign

sLiv

eliho

ods S

uppo

rt for

Vuln

erab

le Co

mmun

ities i

n Bog

ale, M

awlam

yineg

yun a

nd La

butta

Mercy

Cor

psBe

yond

Rec

over

y : P

romo

ting M

arke

t-led,

Pro-

poor

Eco

nomi

c Gro

wth

Bay P

auk

Shaw

Cha

ung

Labu

ttaAy

eyar

wady

Mercy

Cor

psBe

yond

Rec

over

y : P

romo

ting M

arke

t-led,

Pro-

poor

Eco

nomi

c Gro

wth

UNDP

/PAC

TSu

staina

ble M

icrofi

nanc

e to i

mpro

ve Li

velih

oods

of th

e Poo

r in M

yanm

ar

57

ရြာအ

မည

ေကးရ

ြာ အ

ပစ

ျမ႕န

ယ

ျပည

နယ/တ

ငးလ

ပကင

ေနေသ

ာ IP

စမခ

ကအ

မည

Thau

ng La

yPy

in Ah

Lan (

Py-

insalu

Sub

-town

-sh

ip)La

butta

Ayey

arwa

dyAV

SIPr

omoti

ng an

expe

rienc

e of S

mall-S

cale

Farm

ers’

Coop

erati

ve in

Labu

tta To

wnsh

ip in

the D

elta R

egion

of M

yanm

ar

Prox

imity

Des

igns

Liveli

hood

s Sup

port

for V

ulner

able

Comm

unitie

s in B

ogale

, Maw

lamyin

egyu

n and

Labu

tta

Yae K

yaw

Gyi

Tei P

in Ta

ing (P

y-ins

alu S

ub-to

wn-

ship)

Labu

ttaAy

eyar

wady

LEAD

Acce

lerati

ng F

ood S

ecur

ity : E

nsur

ing F

ood s

ecur

ity am

ong F

arme

rs an

d lan

dless

labo

rers

by pr

ovisi

on of

tech

nical,

fami

ng

and l

ivesto

ck in

puts

in Ko

ne G

yi an

d Te

i Pin

Khain

g Villa

ge Tr

acts

of Py

insalu

Sub

-town

ship

in La

butta

Dist

rict in

Aye

yarw

ady

Divis

ionYa

e Lei

Thit

Dham

ma T

haw

Kamm

aMa

gway

UNDP

/SC

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

Min T

eMi

n Te

Kamm

aMa

gway

UNDP

/SC

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

Zee T

awZe

e Taw

Kamm

aMa

gway

UNDP

/SC

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

No (1

) War

dGw

aGw

aRa

khine

MERN

Coas

tal Li

velih

ood a

nd E

nviro

nmen

t Ass

ets R

estor

ation

in R

akhin

e (CL

EARR

)Le

ik Si

nt Py

inTh

a Pya

y Kan

Mrau

k-URa

khine

Mercy

Cor

psBu

ilding

Com

munit

ies R

esilie

nce f

or F

ood S

ecur

ity

Pada

uk K

one

Shau

k Pin

Chau

ngTa

ungo

oBa

go E

ast

Actio

nAid/

Thad

arTh

adar

…Ci

vil S

ociet

y led

Com

munit

y Bas

ed Li

velih

ood R

esou

rces D

evelo

pmen

t in th

e Dry

Zone

Chau

ng C

hauk

Chau

ng C

hauk

Kyau

kme

Shan

(Nor

th)UN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

Naun

g Pein

g La

n Khw

ePi

n Tein

Kyau

kme

Shan

(Nor

th)CE

SVI

Liveli

hood

Sec

urity

in K

yauk

Mae

and N

aung

Cho

Town

ships

in N

orthe

rn S

han S

tate

Nawn

ghkio

Gyi

(Sou

th)

Nyan

Taw

Nawn

ghkio

Shan

(Nor

th)UN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

Nam

Han

Hkein

He K

wiHe

Kwi

Shan

(Nor

th)UN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

CEVS

ILiv

eliho

od S

ecur

ity in

Kya

uk M

ae an

d Nau

ng C

ho To

wnsh

ips in

Nor

thern

Sha

n Stat

e

Sit S

ee To

eKo

ne T

har

Nawn

ghkio

Shan

(Nor

th)UN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

CEVS

ILiv

eliho

od S

ecur

ity in

Kya

uk M

ae an

d Nau

ng C

ho To

wnsh

ips in

Nor

thern

Sha

n Stat

eKy

awng

Loi

Long

Hko

keHo

pong

Shan

(Sou

th)Me

ttaFa

rmer

Fiel

d Sch

ool to

LIFT

the F

ood S

ecur

ity of

Sma

ll and

Mar

ginal

Land

Hold

ers (

LIFT-

FFS)

Pin S

onPi

n Son

Hsihs

eng

Shan

(Sou

th)Me

ttaFa

rmer

Fiel

d Sch

ool to

LIFT

the F

ood S

ecur

ity of

Sma

ll and

Mar

ginal

Land

Hold

ers (

LIFT-

FFS)

Thit P

in Gy

iPi

n Mun

Pinla

ung

Shan

(Sou

th)Me

ttaFa

rmer

Fiel

d Sch

ool to

LIFT

the F

ood S

ecur

ity of

Sma

ll and

Mar

ginal

Land

Hold

ers (

LIFT-

FFS)

Zaun

g Kya

n Ko

neLe

in Pi

nW

undw

inMa

ndala

yPr

oxim

ity D

esign

sLiv

eliho

ods S

uppo

rt for

Vuln

erab

le Dr

y Zon

e Com

munit

ies

Oke S

hit K

one

Oke S

hit K

one

Thaz

iMa

ndala

yOx

famBu

ilding

Res

ilienc

e in t

he D

ry Zo

ne

Kan T

eKa

n Te

Pyaw

bwe

Mand

alay

Mercy

Cor

psBu

ilding

Com

munit

ies R

esilie

nce f

or F

ood S

ecur

ity

Ma G

yi Ko

neTa

ung L

elPy

awbw

eMa

ndala

yMe

rcy C

orps

Build

ing C

ommu

nities

Res

ilienc

e for

Foo

d Sec

urity

Yae N

i (Eas

t)Ya

e Ni

Mahla

ingMa

ndala

yPr

oxim

ity D

esign

sLiv

eliho

ods S

uppo

rt for

Vuln

erab

le Dr

y Zon

e Com

munit

iesHe

lpAge

Redu

cing E

cono

mic V

ulner

abilit

y thr

ough

an E

quita

ble/ In

clusiv

e App

roac

h to L

ivelih

oods

Pro

ject

Sin H

kan

Sin H

kan

Bham

oKa

chin

SWIS

SAID

Impr

oving

Live

lihoo

ds th

roug

h Civi

l Soc

iety S

treng

thenin

g

58

58

ရြာအ

မည

ေကးရ

ြာ အ

ပစ

ျမ႕န

ယ

ျပည

နယ/တ

ငးလ

ပကင

ေနေသ

ာ IP

စမခ

ကအ

မည

Hpat

Ma D

arHp

at Ma

Puta-

OKa

chin

Metta

Farm

er F

ield S

choo

l to LI

FT th

e Foo

d Sec

urity

of S

mall a

nd M

argin

al La

nd H

older

s (LIF

T-FF

S)W

ar Y

aung

War

Yau

ngAy

adaw

Saga

ingHe

lpAge

Redu

cing E

cono

mic V

ulner

abilit

y thr

ough

an E

quita

ble/ In

clusiv

e App

roac

h to L

ivelih

oods

Pro

ject

Nyar

Taw

Nyar

Taw

Taun

gdwi

ngyi

Magw

ayPr

oxim

ity D

esign

sLiv

eliho

ods S

uppo

rt for

Vuln

erab

le Dr

y Zon

e Com

munit

ies

Lay T

aing S

in (N

orth)

Lay T

aing S

in My

othit

Magw

ayPr

oxim

ity D

esign

sLiv

eliho

ods S

uppo

rt for

Vuln

erab

le Dr

y Zon

e Com

munit

iesDP

DO

Sowi

ng th

e see

ds fo

r Per

son w

ith D

isabil

ity in

Dry

Zone

Are

aPi

Tauk

Ngo

ke

Ywar

Thit

Pi Ta

uk N

goke

Natm

auk

Magw

ayDP

DO

Sowi

ng th

e see

ds fo

r Per

son w

ith D

isabil

ity in

Dry

Zone

Are

a

Ywar

Tha

r Aye

Myit C

hay

Pako

kku

Magw

ayUN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

Tha H

pan S

eikTa

Pau

k Taw

Magw

ayMa

gway

Actio

nAid/

Tha

dar

Thad

ar…

Civil

Soc

iety l

ed C

ommu

nity B

ased

Live

lihoo

d Res

ource

s Dev

elopm

ent in

the D

ry Zo

neHn

aw K

one

Ma G

yi Pi

n Pu

Pako

kku

Magw

ayUN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

Tlang

teTla

ngte

Than

tlang

Chin

GRET

Susta

inable

Live

lihoo

ds an

d Natu

ral R

esou

rce M

anag

emen

t in 5

Town

ships

of th

e Nor

thern

Chin

Stat

eLim

khai

Limkh

aiTe

dimCh

inGR

ETSu

staina

ble Li

velih

oods

and N

atura

l Res

ource

Man

agem

ent in

5 To

wnsh

ips of

the N

orthe

rn C

hin S

tate

Kan Y

at Gy

iKa

n Yat

Gyi

Pako

kku

Magw

ayUN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

Prox

imity

Des

igns

Liveli

hood

s Sup

port

for V

ulner

able

Dry Z

one C

ommu

nities

Cink

hua

Dauc

himHa

kha

Chin

GRET

Susta

inable

Live

lihoo

ds an

d Natu

ral R

esou

rce M

anag

emen

t in 5

Town

ships

of th

e Nor

thern

Chin

Stat

e

Za Lo

keSh

ar P

in Ka

ingPa

kokk

uMa

gway

ADRA

Comm

unity

Initia

ted Li

velih

ood a

nd P

over

ty Re

ducti

onAc

tionA

id/Th

adar

Thad

ar…

Civil

Soc

iety l

ed C

ommu

nity B

ased

Live

lihoo

d Res

ource

s Dev

elopm

ent in

the D

ry Zo

neUN

DP/P

ACT

Susta

inable

Micr

ofina

nce t

o Imp

rove

Live

lihoo

ds of

the P

oor in

Mya

nmar

59

ေနာက

ဆက

တြ(ခ

) လပေ

ဖာက

ငဖက

မား

၏စမ

ကနး

ရညမန

းခက

မား

ႏင ရ

လဒအ

ကဥ

းခပ

အဖြ႕

အမည

စမ

ခက

အမည

ရည

မနးတ

ာဝန

ယတ

ေဗဒမ

ေဘာင

အရရ

လဒမ

ား

Actio

n Ai

d M

yanm

arBu

ildin

g Lo

cal C

apac

ities

For

Liv

elih

oods

Sys

tem

s Ap

proa

ches

In

The

Ayey

arw

addy

Del

ta

ေရရည

တည

တေသ

ာ အ

သက

ေမြးမ

ႈစမခ

ကမ

ားက

ပး

ေပါင

းေဆ

ာငရြက

ရနအ

တြက

လပေ

ဖာက

ငဖက

တ႔၏

စြမးေ

ဆာင

ရညက

တည

ေဆာက

ရန

ရလဒ၁

။ ျမန

မာNG

OႏငC

BO၈ဖ

ြ႕တ႔ စ

ညးရ

းေရး

စြမး

ရညထ

ကျမ

ကစြာ

ျဖင

ထေရ

ာကစြာ

ပးေပ

ါငး

လပက

ငျခင

း။

ရလဒ၂

။ လပေ

ဖာက

ငဖက

မား

ႏငCB

Oမား

သည

ေရြး

ခယ

ထား

ေသာေ

ကးရ

ြာမား

တြင

ေရရည

တ

ညတ

ေသာအ

သက

ေမြးမ

ႈမား

က ေ

အာင

ျမငစ

ြာ ထ

ေထာင

ျခငး

။

ရလဒ၃

။ လ

ပေဖာ

ကငဖ

ကမ

ားႏင

CBO

မား

သည

အသ

ကေမ

ြးမႈလ

ၿခေ

ရးအ

တြက

ေအ

ာငျမ

ငေသ

ာ လ

မႈေရး

အက

ာအက

ြယမ

ားက

ေအ

ာငျမ

ငစြာ

ထေထ

ာငျခ

ငး။

Actio

n Ai

d M

yanm

arCi

vil S

ocie

ty L

ed C

omm

unity

Bas

ed

Livel

ihoo

d Re

sour

ces

Deve

lopm

ent

In T

he D

ry Z

one

အပပ

ငးဇန

ရ ထ

ခကလ

ြယေသ

ာ အ

မေထ

ာငစမ

ား၏

ရက

ၡာဖလ

မႈႏင

အသ

ကေမ

ြးမႈတ

းတက

ေအာင

စြမ

းေဆ

ာငရည

ရေသ

ာအား

ျဖည

ထား

သည

အရပ

ဘက

လ

မႈအဖြ႕

အစည

းသည

ေအ

ာငျမ

ငစြာ

ေဆာင

ရြကရန

။

ရလဒ၁

။ အပပ

ငးဇန

ရရြာ၃

၇ရြာတ

ြင တ

ညတ

ေသာ

အသ

ကေမ

ြးမႈက

လက

လမး

မေအ

စရန

ျမနမ

ာNGO

လပေ

ဖာ က

ငဖက

မား

က စ

မႏငစ

ြမးရရ

ျဖင

ထေရ

ာကစြာ

ပးေ

ပါငး

လပက

ငျခင

း။

ရလဒ၂

။ သးထ

ြကတ

းျခငး

၊ ရက

ၡာဖလ

ျခငး

၊ အမေ

ထာင

စတးျခ

ငး။

ရလဒ၃

။ အေထ

ာကအ

ထား

အေျ

ချပ

သေတ

သန၊

ေဆ

ြးေႏြး

လႈ႕ေ

ဆာမ

ႈ၊ လက

ေတြ႔

ၾကည

ၿပးစ

ကေသ

ာနည

းမား

ျဖင

ျမနမ

ာႏငင

ရ ရက

ၡာဖလ

မႈႏငအ

သက

ေမြးမ

ႈနညးန

ာမား

က

တးတ

ကျပ

ျပငျ

ခင။

ADRA

(Adv

entis

t De

velo

pmen

t & R

elie

f Ag

ency

)

Com

mun

ity In

itiat

ed L

ivelih

ood

And

Pove

rty R

educ

tion

Proj

ect

အပပ

ငးဇန

မေက

ြးတငး

သးၿမ

႕နယ

(ဆပျ

ဖ၊

ပခက

၊ ၿမ

င)ရ

ေက

းရြာ

၅ဝမ

အမေ

ထာင

စ ၅၁

၅၂စ၏

အသ

ကေမ

ြးမႈက

စက

ပးေ

ရးသ

ြငးအ

ားစ၊

ေခ

းေငြ

သငတ

နးတ

႔က လ

ကလ

မးမေ

စျခင

းျဖင

ေကာင

းမြနေ

စရန။

ရလဒ၁

။ လယ

သမာ

းငယ

မား

၊ ေျမ

မယာမ

မား

သည

ေခ

းေငြ၊

စက

ပးေ

ရးသ

ြငးအ

ားစ

ထတ

ေပးျခ

ငး၊

မးေ

ကာင

းမးသ

န႔မား

က မ

းသန႔မ

ားက

မးပ

ြားျခ

ငး သ

ေလာင

ျခငး

၊ တရစ

ၦာနအ

စာထ

တလ

ပျခင

း၊ သ

ငတနး

မား

၊ ရာသ

ဥတေျ

ပာငး

လမႈဆ

ငရာ

အသ

အျမ

င မဝ

ါဒျဖစ

ထြနး

ေရးစ

သည

တ႔က

လက

လမး

မေစျ

ခငး

တ႔ျဖ

ငဝငေ

ငြတးလ

ာျခငး

၊

ရလဒ၂

။ ထခက

လြယ

ေသာမ

သား

စမား

အတ

ြက စ

းပြား

ေရးလ

ပငနး

ငယမ

ား၊ အ

လပအ

ကငအ

ခြငအ

လမး

မား

ဖနတ

းေပး

ျခငး

။

ရလဒ၃

။ ေရမ

လေလ

ာကမႈက

ေလာခ

ျခငး

၊ ေရတ

အလ

ပအက

င အ

ခြငအ

လမး

မား

က ဖ

နတးေ

ပးျခ

ငး။

ရလဒ၄

။ အာဟ

ာရႏင

သန႔ရ

ငးေရ

းဆငရ

ာ အ

သအ

ျမငတ

းတက

လာျခ

ငးေၾ

ကာင

အစာ

း အ

စာစာ

းသးမ

ႈေကာင

းမြနလ

ာျခငး

။

ရလဒ၅

။ ေက

းရြာသ

ဘာဝ

ေဘးအ

ႏရာယ

ေလ

ာပါးေ

ရးေက

ာမတ

ဖြ႕စည

းျခငး

၊ (PV

A/PR

A) န

ညးစ

နစက

အ

သးျပ

ျခငး

တ႔ျဖ

င က

ယျပ

န႔ေသ

ာ သ

ဘာဝ

ေဘးအ

ႏရာယ

႐နးျပ

နႏငမ

ႈ စမခ

ကက

ေရး

ဆြျခ

ငး။

ရလဒ၆

။ သငတ

နေပး

ျခငး

၊ ရပရ

ြာအဖြ႕

ဖြ႕ စ

ညးေ

ပးျခ

ငး၊ အ

ားျဖ

ညေပ

းျခငး

တ႔ျဖ

င ျမ

နမာႏ

ငငတ

ြင အ

သအ

ျမငႏ

င စြမ

းေဆ

ာငရည

ပမခ

ငလာျခ

ငး။

60

60

အဖြ႕

အမည

စမ

ခက

အမည

ရည

မနးတ

ာဝန

ယတ

ေဗဒမ

ေဘာင

အရရ

လဒမ

ား

AVSI

Prom

otio

n An

Exp

erie

nce

Of

Smal

l-sca

le F

arm

ers’

Coop

erat

ive

In L

abut

ta T

owns

hip

In T

he D

elta

Re

gion

Of M

yanm

ar

ျပငအ

လနး

ရြာရ

လပက

ြကငယ

လယ

သမာ

းမား

က

ေရရည

တည

တမႈႏ

င ေက

ာငးမ

ြနေသ

ာ အ

သက

ေမြးမ

ႈရရေစ

ေရး အ

တြက

အငအ

ားျဖ

ည ေ

ပးရန

ရလဒ၁

။ ေရြး

ခယ

ထား

ေသာေ

ကးရ

ြာမား

တြင

လပက

ြကငယ

သမာ

းမား

က သ

မငးယ

မ ဖြ႕

စညးျခ

ငး၊

အငအ

ားျဖ

ညေပ

းျခငး

။

ရလဒ၂

။ အေရ

အတ

ြကေရ

ာ အ

ရညအ

ခငး

ပါ အ

ထြက

တးလ

ာျခငး

။

ရလဒ၃

။ အသ

ကေမ

ြးမႈဖလ

ေရးက

ေက

ာငးမ

ြနေစရ

နအတ

ြက၊ လ

ယေျ

မမား

ဆား

ငနေပ

ါကျခ

ငးက

ေလ

ာခႏ

ငျခင

း။

CESV

I (Co

oper

azio

ne E

Sv

ilupp

o On

lus)

Livel

ihoo

d Se

curit

y in

Kya

uk M

e an

d Na

ung

Cho

Tow

nshi

ps in

Nor

ther

n Sh

an S

tate

ေနာင

ခႏ

ငေက

ာကမ

ၿမ႕န

ယရရ

ြာ၁ဝဝ

ရ ႏြမ

းပါးေ

သာေ

ကးလ

က အ

မေထ

ာငစမ

ားက

ရက

ၡာဖလ

ေရး၊

ေငြဝင

လမး

တးတ

ကေရ

း သယ

ဇာတ

က

ေရရည

စမ ခ

န႔ခြေရ

းတ႔က

ေဆ

ာငရြက

ေပးက

ာ အ

သက

ေမြးမ

ႈတးတ

တ ေ

စရန

ရလဒ၁

။ ပဥ

းမနယ

ေျမရ

ေက

းရြာတ

စရြာရ

ရြာသ

ားမ

ားသ

ည ယ

ငးတ

႔၏အ

ေျခအ

ေနက

အက

ျဖတ

ႏငစြမ

းရ

လာျခ

ငးႏင

အသ

ကေမ

ြးမႈ ေ

ကာင

းမြနေ

စေရး

လပင

နးမ

ားက

အေက

ာင အ

ထည

ေဖာလ

ာႏငျ

ခငး။

ရလဒ၂

။ ထခက

လြယ

ေသာ

အမေ

ထာင

စမား

သည

အရည

အေသ

ြးေက

ာ အ

ရညအ

တြက

ပါ

သးထ

ြကတ

းလာေ

စျခင

း။

ရလဒ၃

။ ထခက

လြယ

ေသာ

အမေ

ထာင

စမား

က အ

ျခား

နညးလ

မးျဖ

င ဝင

ေငြတ

းလာေ

အာင

လ

ပေဆ

ာငႏင

ျခငး

ႏင အ

ဆငမ

လပင

နး တ

းခ႕ျခ

ငး။

ရလဒ၄

။ ဥးတ

ညရပ

ရြာမ

ားသ

ည ပ

တဝန

းကင

ထနး

သမး

ရနႏင

ဝငေ

ငြ ရလ

မးအ

သစက

ျဖစထ

ြနးေစ

ရနအ

တြက

သယ

ဇာတ

က စ

မခန႔ခ

ြႏငမႈ

တးတ

ကလ

ာျခငး

။

DPDO

(Disa

bled

Pe

ople

’s De

velo

pmen

t Or

gani

zatio

n)

Sow

ing

The

Seed

s Fo

r Fut

ure

Of

Pers

on W

ith D

isabi

lity

In D

ry Z

one

Area

ဖြ႕ၿဖ

းေရး

လပင

နးစဥ

တြငမ

သနမ

စြမးသ

မား

က

ေရရည

တည

တ ေ

သာ

အသ

ကေမ

ြးမႈႏင

ရက

ၡာဖလ

မႈအစအ

စဥတ

႔တြင

ပါဝင

ေစရန

၊မသ

နမစြမ

းသရ

ေသာ

အမေ

ထာင

စ၁၅ဝ

ဝ၏ လ

ေနမႈက

ပမေ

ကာင

းမြနေ

စ ရန

ရလဒ၁

။ SHG

မား

က စ

ြမးေဆ

ာငရည

တည

ေဆာက

ေပးၿပ

းေနာ

က အ

ရငးမ

ေပာက

မတ

ညေင

ြမား

က

ယငး

တ႔ဘ

ာသာ

စမခန

႔ခြေစျ

ခငး။

ရလဒ၂

။ ေရရ

ညတ

ညတ

ေသာ

စကပ

းနည

းမား

က သ

ျမငျ

ခငးႏ

င စက

ပးေ

ရး ေ

မြးျမ

ေရး

သြငး

အား

စမား

မ

ားျပ

ားလ

ာျခငး

။

ရလဒ၃

။ မသ

နမစြမ

းသရသ

ည အ

မေထ

ာငစမ

ား၏

အသ

ကေမ

ြးမႈတ

းတက

လာျခ

ငး။

EcoD

evPr

ojec

t For

Sca

ling

Up R

ural

En

terp

rise

In D

ryzo

ne (S

URE)

ေကာက

ပနးေ

တာင

း၊ ပြင

ျဖ၊

မေက

ြးၿမ႕န

ယမ

ားရ

စမခ

ကေက

းရြာ

၁ဝရြာ

ရ အ

မေထ

ာငစမ

ား၏

ဝငေ

ငြ တ

းတက

လာရ

န ရက

ၡာဖလ

လာရ

နရလ

ဒ၁။ ဥ

းတည

ေကးရ

ြာမား

တြင

အလ

ပအက

ငအခြင

အလ

မးတ

းတက

လာျခ

ငး။

ရလဒ၂

။အမတ

ြငးစာ

းေသ

ာကက

နလပင

နးမ

ားက

စးပ

ြားေရ

းဆနဆ

န တ

ညေထ

ာငႏင

ျခငး

။

ရလဒ၃

။ စား

ေသာက

ကနလ

ပငနး

တြင

စမခန

႔ခြ ႏင

စြမး တ

းတက

လာျခ

ငး။

61

အဖြ႕

အမည

စမ

ခက

အမည

ရည

မနးတ

ာဝန

ယတ

ေဗဒမ

ေဘာင

အရရ

လဒမ

ား

GRET

Sust

aina

ble

Livel

ihoo

d An

d Na

tura

l Re

sour

ces

Man

agem

ent I

n 5

Tow

nshi

ps O

f The

Nor

ther

n Ch

in

Stat

e

ေဒသ

ခပတ

သက

ဆက

ႏြယသ

မား

၏

စြမးေ

ဆာင

ရညက

အငအ

ားျဖ

ညေပ

းျခငး

ျဖင

ကနထ

တစြမ

းအား

ႏင သ

ယဇာ

တက

ေရရ

ညစမ

ခန

႔ခြႏငေ

စၿပး

ေျမ

ာကပင

းခင

းျပည

နယ

၅ၿမ

႕နယ

မေက

းရြာ၁

၈၅ရြာ

ရက

ၡာဖလ

မႈႏင

သယ

ဇာတ

ခန

႔ခြမႈတ

းတက

လာေ

စရန။

ရလဒ၁

။ အနည

းဆး အ

မေထ

ာငစ၄

၇၅ဝသ

ည ရ

ကၡာဖ

လေရ

းႏင

သယ

ဇာတ

စမခ

န႔ခြေရ

းအတ

ြက

ပတဝန

းကင

ႏင ဆ

ေလာသ

ည အ

သအ

ျမငႏ

င က

ၽြမးက

ငမႈ၊

မးေ

စထတ

လပျ

ခငး၊အ

စားအ

ေသာက

ထ

တလ

ပျခင

း နည

းပည

ာမား

ပမရ

ရလာျခ

ငး။

ရလဒ၂

။ အနည

းဆးအ

မေထ

ာငစ၄

၇၅ဝသ

ည ရ

ပရြာအ

ဖြ႕အ

စညးမ

ားက

စမခ

န႔ခြေသ

ာ ေဒ

သ ဖ

ြ႕ၿဖးေ

ရးလ

ပငန

းစဥမ

ားမတ

ဆင

ကနထ

တ စ

ြမးအ

ာမား

က လ

ကလ

မးမက

ာ ဝင

ေငြရလ

မး တ

းပြား

လာျခ

ငး။

ရလဒ၃

။ ခင

းျပည

နယတ

ြင အ

လပလ

ပေနေ

သာ

ဖြ႕ၿဖ

းေရး

အဖြ႕

အစည

း အနည

းဆး၄

ခသည

CBO

အဆ

ငတြငပ

းေပါ

ငးေဆ

ာငရြက

မႈတးတ

ကလ

ာျခငး

၇ဖြ႕

သည

ထြနရ

ကလ

ပငနး

မား

တြင

ပါဝင

ေနၿပ

း ယငး

တ႔၏

စည

းရးေ

ရးႏင

လပင

နးစြမ

းေဆ

ာငရည

တးျမ

ငလာျခ

ငး။

Help

Age

Inte

rnat

iona

lRe

ducin

g Ec

onom

ic Vu

lner

abilit

y Th

roug

h An

Equ

itabl

e/ In

clusiv

e Ap

proa

ch T

o Liv

elih

oods

(REV

EAL)

အပပ

ငးဇန

ရ မလ

ႈငႏင

အရာ

ေတာၿမ

႕နယ

မား

ရ ေက

းရြာ၃

ဝမ ရ

ကၡာမ

ဖလ ေ

သာအ

မေထ

ာငစမ

ား၏

အ

သက

ေမြးမ

ႈ တးတ

ကေစ

ရနအ

တြက

အား

လး

ပါဝင

ေသာ

ရပရြာ

အေျ

ချပ

လပင

နးစဥ

ျဖင

ေဆာင

ရြကရန

ရလဒ၁

။ ဘက

စဖြ႕ၿဖ

းေရး

အတ

ြက ရ

ပရြာ

စြမးေ

ဆာင

ရညက

အငအ

ားျဖ

ညျခ

ငး။

ရလဒ၂

။ သးႏ

အထ

ြကတ

းျခငး

ႏင အ

မေထ

ာငစ

ဝငေင

ြတးတ

ကျခ

ငး`

ရလဒ၃

။ ေမြး

ျမေ

ရးႏင

အေသ

းစား

စးပြာ

းေရ

လပင

နးမ

အမေ

ထာင

စဝငေ

ငြတးတ

ကေစ

ရန က

ၽြမးက

ငမႈႏ

င အ

သအ

ျမငတ

းပြား

လာျခ

ငး။

ရလဒ၄

။ ကန

းမာေ

ရး၊ သ

န႔ရငး

ေရး၊

အဟ

ာရတ

႔ ေက

ာငးမ

ြနေစရ

န ရပ

ရြာယ

ႏရား

က ျပ

ျပငျ

ခငး။

ရလဒ၅

။ သယ

ဇာတ

စမခန

႔ခြမႈႏင

သဘ

ာဝ ေ

ဘးအ

ႏရာယ

ေလာပ

ါးေရး

အတ

ြက ရ

ပရြာ၏

ရနး

ျပနႏ

ငစြမး

တးျ

မငျခ

ငး။

ရလဒ၆

။ အပပ

ငးဇန

ရ အ

သက

ေမြးမ

ႈဆငရ

ာ မဝ

ါဒႏငလ

ပနည

းလပဟ

နမား

က ၾသ

ဇာ သ

ကေရ

ာကႏင

ေစရန

ေဒ

သခအ

ဖြ႕အ

စညးမ

ား စ

ြမးေဆ

ာငရည

ပမခင

မာျခ

ငး။

LEAD

(Lin

k Em

erge

ncy

Aid

And

Deve

lopm

ent)

Acce

lera

tion

Food

Sec

urity

: En

surin

g Fo

od S

ecur

ity A

mon

g Fa

rmer

s An

d La

ndle

ss L

abor

ers

By

Prov

ision

Of T

echn

ical,

Farm

ing,

An

d Li

vest

ock

Inpu

ts In

Kon

e Gy

i An

d Te

i Pin

Kai

ng V

illage

Tra

cts

Of

Pyin

salu

Sub

-tow

nshi

p In

Lab

utta

Di

stric

t In

Ayey

arw

addy

လမႈစ

းပြား

၊ အဆ

ငနမက

ေသ

ာ လ

ယသ

မားမ

ားႏင

ေျ

မမယ

ာမလ

ယ လ

ပသား

မား

၏ ဝ

ငေငြက

တးျမ

င

ေပးရ

န

ရလဒ၁

။ စပါ

းစက

လယ

သမာ

းမား

ဝငေင

ြ တးလ

ာျခငး

။

ရလဒ၂

။ ေဆ

ာငးသ

းႏစက

လယ

သမာ

းမား

ဝငေ

ငြတးလ

ာျခငး

။

ရလဒ၃

။ ေျမ

မယာမ

လယ

လပသ

မားမ

ား၊ ေ

မြးျမ

ေရး

လပင

နးျဖ

င ဝင

ေငြတ

းလာျခ

ငး။

ရလဒ၄

။ ရပရ

ြာအေျ

ချပ

အပစ

မား

လြတ

လပစ

ြာ လ

ပငနး

ေဆာင

ရြကလ

ာႏငျ

ခငး။

62

62

အဖြ႕

အမည

စမ

ခက

အမည

ရည

မနးတ

ာဝန

ယတ

ေဗဒမ

ေဘာင

အရရ

လဒမ

ား

MER

N (M

angr

ove

and

Envi

ronm

enta

l Re

habi

litat

ion

Netw

ork)

Proj

ect F

or C

osta

l Live

lihoo

d An

d En

viron

men

tal A

sset

s Re

stor

atio

n In

Ra

khin

e (C

LEAR

R)

ကႏ

လၿမ

႕နယ

ရ က

မး႐း

တမး

ေဒသ

ရပရြာ

မား

အ

သက

ေမြးမ

ႈႏငရက

ၡာဖလ

မႈ တ

းတက

ရနအ

တြက

စက

ပးေ

ရးေမ

ြးျမေ

ရး ေ

ထာက

ပရန

ဒေရေ

တာ

ထေထ

ာငျခ

ငးစမ

ခန႔ခြျ

ခငးျဖ

င အ

သက

ေမြးမ

ႈႏင

ပတဝန

းကင

အပခ

ပမႈ

ေဆာင

ရြကႏင

စြမး

တးတ

ကေစ

ရန

ရလဒ၁

။ ေဒသ

ႏငက

ကည

ေသာ

စကပ

းေရး

၊ သစေ

တာ၊

ငါးလ

ပငနး

၊ တျခ

ားစး

ပြားေ

ရး လ

ပငနး

တ႔က

ဘ

ကစဖ

ြ႕ၿဖးေ

စျခင

းျဖင၊

အသ

ကေမ

ြးမႈ က

နထတ

စြမးအ

ားက

တးတ

ကျခ

ငး။

ရလဒ၂

။ ရပရ

ြာအခ

ငးခ

ငးႏင

အျခ

ားပတ

သက

ဆက

ႏြယသ

မား

ႏင ပ

ေပါင

းေဆ

ာငရြက

ျခငး

ျဖင

ေရရည

တည

တမည

အသ

ကေမ

ြးမႈတ

႔က တ

းတက

ႏငစြမ

းရလ

ာျခငး

ႏင ဒ

ေရေတ

ာမား

၏ ေ

ဂဟစန

စက

ျပနလ

ညထ

ေထာင

ျခငး

။

ရလဒ၃

။ ေဂဟ

စနစျ

ပနလ

ည ထ

နးသ

မးျခ

ငးျဖ

င ထ

ခကလ

ြယေသ

ာ အ

မေထ

ာငစမ

ား ရ

ကၡာဖ

လလ

ာျခငး

ႏင

လမႈေ

ရးအ

ကာအ

ကြယ

ရရလ

ာျခငး

။

ရလဒ၄

။ အသ

ကေမ

ြးမႈႏင

သယ

ဇာတ

စမခန

႔ခြမႈ လ

ပငနး

မား

က စ

မျခင

းႏင

အေက

ာင အ

ထည

ေဖာျခ

ငး

ဆငရ

ာ စြမ

းရည

က အ

ဆငတ

ငးတ

ြင တ

ညေဆ

ာကျခ

ငးႏင

ပငမ

ပတသ

ကဆ

ကႏြယ

သမ

ားႏင

ထ

ေတြ႕ေ

ဆာင

ရြကျခ

ငး။

Met

ta D

evel

opm

ent

Foun

datio

nFa

rmer

Fie

ld S

choo

l To

Lift T

he

Food

Sec

urity

Of S

mal

l And

M

argi

nal L

and

Hold

ers

ပအ႔ႏင

ကခ

ငရပရ

ြာမား

ရ တ

စႏစတ

ြင၂လ

ထက

မနည

း ရက

ၡာဖလ

မႈႏင

အသ

ကေမ

ြးမႈက

ျမငတ

ငရန။

ရလဒ၁

။ အဓက

လယ

သမာ

းအပစ

မား

၊ ကနး

ျမငစ

ပါး၊

စကပ

းရာတ

ြင က

ၽြမးက

ငလ

ာျခငး

။

ရလဒ၂

။ လပင

နးသ

ေတသ

နႏင

နညးပ

ညာ/

ကရယ

ာ စမ

းသပမ

ႈတ႔က

ျပလ

ပၿပး

မတ

ဆက

ေပးျခ

ငး။

ရလဒ၃

။ အဓက

လယ

သမာ

းအပစ

မား

၊ ကနး

ျမငေ

ဒသစပ

ါးဆငရ

ာနည

းပည

ာမား

က က

ၽြမးက

ငလ

ာျခငး

။

MSN

(Man

grov

e Se

rvice

s Ne

twor

k)St

reng

then

ing

Capa

citie

s An

d M

arke

t Opp

ortu

nitie

s Fo

r Loc

ally

Prom

ising

Ene

rgy-

savi

ng S

tove

s An

d Qu

ality

Tre

e Sa

plin

gs In

Del

ta,

Mya

nmar

ေလာင

စာေခ

ၽြတာေ

ရး မ

းဖမ

ားႏင

ပးပ

ငမား

က

ေစးက

ြကတ

ငႏငမ

ညအ

ခြင အ

လမး

မား

ကျမ

ငတငရ

န အ

တြက

ေဒသ

ခတ႔၏

စြမး

ေဆာင

ရညက

ျမငတ

ငရန

ရလဒ၁

။ စမခ

ကနယ

ေျမတ

ြင ေလ

ာငစာ

ေခၽြတ

ာေရး

မးဖႏ

ငအဆ

ငမ ပ

းပငမ

ား

ဝယလ

အား

တးတ

ကလ

ာျခငး

။

ရလဒ၂

။ ထတ

လပေ

ရးဌာ

နမား

တည

ေထာင

ကာ

ေလာင

စာေခ

ၽြတာေ

ရးမး

ဖမား

ႏင ပ

းပငမ

ားက

ထ

တလ

ပျခင

း။

ရလဒ၃

။ ေဒသ

အရင

းအျမ

စမား

ေရရ

ညတ

ညတ

ေရးႏ

င သ

စေတ

ာထနး

သမး

ေရး လ

ပငနး

မား

အတ

ြက

ထတ

လပသ

ႏင စ

ားသ

းသက

ေစ

းကြက

ယႏရ

ားမ

ားျဖ

င ခ

တဆ

ကေပ

းျခငး

။

SWIS

SAID

To Im

prov

e Th

e Liv

elih

oods

And

Fo

od S

ecur

ity O

f The

Poo

rest

Ho

useh

olds

In K

achi

n St

ate

And

Shan

Sta

te In

Mya

nmar

To in

crea

se fo

od a

vaila

bilit

y an

d ac

cess

ibilit

y an

d in

com

e ge

nera

tion

oppo

rtuni

ties

for 3

295

targ

et b

enefi

ciarie

s in

12

tow

nshi

ps in

Kac

hin

and

Shan

Sta

tes

Outp

ut_1

: Dire

ct a

gricu

ltura

l pro

duct

ion

supp

ort p

rovid

ed a

nd u

sed

by ta

rget

ed h

ouse

hold

s Ou

tput

_2: E

ffect

ive in

com

e ge

nera

tion

supp

ort m

echa

nism

(on

farm

, off

farm

, non

-farm

) pr

ovid

ed a

nd u

sed

by ta

rget

ed h

ouse

hold

s.

Outp

ut_3

: Effe

ctive

soc

ial p

rote

ctio

n m

easu

res

prov

ided

for t

he p

oor o

f the

targ

eted

ho

useh

olds

. Ou

tput

_4: C

apac

ity o

f 6 lo

cal p

artn

er o

rgan

izatio

ns a

nd lo

cal c

omm

uniti

es s

treng

then

ed a

nd

supp

ort l

ivelih

oods

and

food

sec

urity

initi

ative

s.

Outp

ut_5

: M&E

evid

ence

and

com

miss

ione

d st

udie

s ar

e us

ed to

info

rm th

e pr

ogra

mm

e an

d su

ppor

t the

ena

blin

g en

viron

men

t.

63

အဖြ႕

အမည

စမ

ခက

အမည

ရည

မနးတ

ာဝန

ယတ

ေဗဒမ

ေဘာင

အရရ

လဒမ

ား

Oxfa

mBu

ildin

g Re

silie

nt L

ivelih

oods

In D

ry

Zone

စမခ

ကနယ

ေျမရ

အဖြ႕

ဝငမ

ားသ

ည

အား

လး ပ

ါဝငႏ

ငေသ

ာ မ

တသ

ညရပ

ရြာက

ေဖ

ာေဆ

ာငသ

ညရက

ၡာႏင

သက

ေမြးမ

ႈဖလေရ

း လ

ပငနး

မား

က ေ

ခါငး

ေဆာင

ႏငစြမ

းရလ

ာရနႏ

ငေရ

ရညတ

ညတ

ကာ

ထေရ

ာကေသ

ာဘက

စနမန

ာတစခ

က

ေပးအ

ပရန

ရလဒ၁

။ လယ

သမာ

းမား

၊ အလ

ပသမာ

းမား

၊ ေမြး

ျမေ

ရးသ

မားမ

ား၏

အသ

ကေမ

ြးမႈ ဥ

းစား

ေပးအ

ရ သ

ြငးအ

ားစမ

ားက

လက

လမး

မႏငေ

သာလ

ပငနး

ေဆ

ာငရြက

ႏငေသ

ာ၊ တ

႔ျပနႏ

ငစြမး

ရေသ

ာ၊ အ

ဖြ႕အ

စညးမ

ားျဖ

စလာျခ

ငး။

ရလဒ၂

။ အက

းခစာ

းခြငရ

သမ

ား လ

ကခရ

ရေသ

ာ စက

ပးေ

ရးဆ

ငရာ

တက

႐က အ

ေထာက

အပမ

ားသ

ည

ေဒသ

ခအစာ

းအေသ

ာကထ

တက

နမား

က အ

ရညအ

ေသြးေ

ရာ အ

ေရအ

တြက

ပါ တ

းတက

ေစျခ

ငးႏင

ထ

တလ

ပသမ

ားသ

ည ရ

ာသအ

လက

ေစးႏ

ႈနး အ

တက

အက

ေၾက

ာငအ

ကးရ

လာျခ

ငး။

ရလဒ၃

။ အဖြ႕

ဝငမ

ားသ

ည ထ

တလ

ပသမ

ားသ

႔ အက

းခစာ

းခြငမ

ားက

ေပး

အပျ

ခငးျဖ

င ပဂ

ၢလက

က႑

မ ေထ

ာကပသ

မား

ႏင ဝ

နေဆ

ာငမႈေ

ပးသ

မား

သ႔ ထ

ေရာက

စြာ လ

ကလ

မးမလ

ာျခငး

။

ရလဒ၄

။ အဖြ႕

ဝငမ

ားသ

ည ရ

ပရြာအ

ဆငတ

ြင ေဘ

းအႏရ

ာယက

စမခ

န႔ခြႏင

စြမး တ

းတက

လာမ

ည။

အထ

ခကအ

ခရလ

ြယဆ

းသမ

ားသ

႔ ဝငေ

ငြတးတ

ကလ

ာေအ

ာင ေ

ထာက

ပႏငစ

ြမးရလ

ာျခငး

။ ရလ

ဒ၅။ စ

မခက

မ ရရ

ေသာ

အေထ

ာကအ

ပမား

က အ

သးျပ

၍ ေ

ဒသႏရ

ႏင တ

စႏငင

လးက

ငသ

းေနေ

သာ

နညးလ

မးမ

ားက

ၾသဇာ

သက

ေရာက

ေစၿပ

း စြမး

ေဆာင

ႏငေသ

ာ ပ

တဝန

းကင

တစရ

ပက ထ

ေထာင

ျခငး

။

PACT

Pyap

on In

tegr

ated

Live

lihoo

ds

Deve

lopm

ent P

roje

ct (P

ILDP

)ဖ

ာပၿမ

႕နယ

ေက

းရြာမ

ားရ

ထခက

လြယ

ေသာ

အမေ

ထာင

စမား

က အ

ရငးအ

ႏးအ

ား

လက

လမး

မေစျ

ခငးအ

သက

ေမြးမ

ႈ အဟ

န႔အတ

ား

အခက

အခမ

ားမ

တ႔ျပ

နႏငမ

ည သ

ကေစ

ာင

ပကက

ြနယႏရ

ားက

ထေထ

ာင ေ

ပးျခ

ငးျဖ

င ယ

ငးတ

႔၏႐န

းျပန

ႏငစြမ

းရေသ

ာကနထ

တ

စြမးရ

ညက

ေကာင

းမြနေ

စရန

ရလဒ၁

။ ေခ

းေငြ၊

စေင

ြမား

က လ

ကလ

မးမျ

ခငးျဖ

င အ

သက

ေမြးမ

ႈ ဖလ

ကာ

ကနထ

တတ

းလာျခ

ငး။

ရလဒ၂

။ အသ

ကေမ

ြးမႈက

ၿခမး

ေျခာ

ကမႈႀ

ကးမ

ားႏင

သဘ

ာဝေဘ

းအႏရ

ာယမ

ားက

ေဒ

သအ

လက

တ႔ျပ

နႏငမ

ည သ

ကေစ

ာငပက

ကြန

ယႏရ

ားက

ပါဝင

ႏငျခ

ငး။

Prox

imity

Des

igns

Livel

ihoo

ds S

uppo

rt Fo

r Vul

nera

ble

Com

mun

ities

In B

ogal

ay, M

aw G

yun

And

Lapu

tta

ဘက

ေလး၊

ေမာက

ၽြနး၊

လပြတ

ာရထ

ခကလ

ြယေသ

ာ ေက

းလက

အမေ

ထာင

စမား

၏ အ

သက

ေမြးမ

ႈ၊ ဝငေ

ငြ၊

သးထ

ြကရက

ၡာဖလ

မႈတ႔က

ပမေ

ကာင

းမြနေ

စရန

ရလဒ၁

။ အသ

ကေမ

ြးမႈခက

ခေနေ

သာ

ေကးရ

ြာမား

တြင

လသ

ြားလ

မးျပ

ျပငျ

ခငး၊

ေရဆ

ပတတ

ားႏင

တတ

ားမ

ားေဆ

ာကလ

ပျခင

းစသ

ည အ

လပႏ

ငေငြဖ

လယ

ေသာ

စမခ

ကမ

ားျဖ

င လ

ယယ

ာျပငပ

ဝငေင

ြရရေစ

ရန

ဖနတ

းေပး

ျခငး

ႏငေက

းရြာအ

ခငး

ခငး

အဆ

ကအ

သြယ

ပမေက

ာငးမ

ြနေစျ

ခငးတ

႔ျဖင

ထခက

လြယ

ေသာ

အမေ

ထာင

စမား

က ေ

စးက

ြကသ

႔ ပမလ

ကလ

မးမေ

စျခင

းႏင

လမႈေ

ရးအ

ကာအ

ကြယ

က

ပမေက

ာငးမ

ြနေစျ

ခငး။

ရလဒ၂

။ ဓါတ

ေျမၾ

သဇာ

အသ

းျပမ

ႈေလာခ

ျခငး

၊ ပးပ

ႊားႏင

ေရာဂ

ါေၾက

ာငသ

းႏဆ

းရႈးမ

ႈ ေလ

ာကျခ

ငးတ

႔ျဖင

လပက

ြကငယ

လယ

သမာ

းတ႔၏

သးထ

ြကႏင

အထ

ြကႏႈန

းက တ

းျမငျ

ခငးျဖ

င ဝင

ေငြတ

းကာ

ရကၡာပ

မဖလ

လာျခ

ငး။

Prox

imity

Des

igns

Livel

ihoo

ds S

uppo

rt Of

Vul

nera

ble

Dry

Zone

Com

mun

ities

အပပ

ငးဇန

ရ ထ

ခကလ

ြယေသ

ာရပရ

ြာမား

သ႔ေ

ရေပး

ေဝေရ

းနည

းပည

ာအသ

စမား

ဝငေင

ြရရေစ

မည အ

လပႏ

ငေငြဖ

လယ

သည

စမခ

ကမ

ားျဖ

င အ

သက

ေမြးမ

ႈ တးတ

ကေစ

ရနႏင

ရက

ၡာဖလ

ေစရန

ရလဒ၁

။ ထခက

လြယ

ေသာ

အမေ

ထာင

စမား

သ႔ စ

ကပ

းထတ

ကန

အထ

ြကတ

းရနအ

ေထာက

အပေ

ပးအ

ပျခ

ငးႏင

အသ

းျပျခ

ငး။

ရလဒ၂

။ အက

းခစာ

းခြငရ

သအ

မေထ

ာငစမ

ားသ

႔ ဝငေ

ငြရရေ

ရးအ

ခြငအ

လမး

မား

ေပး

အပျ

ခငးႏ

င အ

သးျပ

ျခငး

။ရလ

ဒ၃။ အ

ကးခ

စားခ

ြငရသ

အမေ

ထာင

စမား

သ႔ထ

ေရာက

ေသာလ

မႈေရး

အက

ာအက

ြယေပ

းအပျ

ခငး။

ရလဒ၄

။ ေဒသ

ခလပေ

ဖာက

ငဖက

အဖြ႕

အစည

း ၆ခႏ

င ရပ

ရြာတ

႔က စ

ြမးရည

ျမငတ

ငျခင

း ႏငအ

သက

ေမြးမ

ႈႏငရ

ကၡာဖ

လမႈအ

ေထာက

အပေ

ပးျခ

ငး။

ရလဒ(

၅)။ ေ

စာငၾ

ကည

အက

ျဖတ

ျခငး

ဆငရ

ာ အ

ေထာက

အထ

ားႏင

စစတ

မးမ

ားက

အသ

းျပ၍

စမခ

ကက

သ

တငး

အခ

ကအ

လက

ေပးပ

႔ျခငး

ႏင စ

ြမးေဆ

ာငႏင

ေသာ

ပတဝန

းကင

က အ

ေထာက

အပျ

ပျခ

ငး။

64

64

အဖြ႕

အမည

စမ

ခက

အမည

ရည

မနးတ

ာဝန

ယတ

ေဗဒမ

ေဘာင

အရရ

လဒမ

ား

UNDP

Sust

aina

ble

Micr

ofina

nce

To

Impr

ove

Livel

ihoo

ds O

f The

Poo

r In

Mya

nmar

ျမနမ

ာႏငင

ေကးလ

ကေဒ

သရ

ဆငး

ရထခက

လြယ

ေသာ

အမေ

ထာင

စမား

သ

ကသ

ာ ေသ

ာအတ

းႏႈနး

ျဖင

ေခးေ

ငြရရၿ

ပး

ယငး

တ႔၏

ဝငေ

ငြတးေ

စမည

ရက

ၡာဖလ

ေစ

မညအ

သက

ေမြးမ

ႈလပင

နး မ

ားက

ေဆ

ာငရြက

ႏငရန

ေထ

ာကပေ

ပးမည

အေသ

းစား

ေင

ြေခးလ

ပငနး

မား

ထေထ

ာငရန

တးခ

႕ရန

ရလဒ

၁။ စ

မခက

နယေျ

မတြင

အေသ

းစား

ေငြေခ

းလပင

နးမ

ား တ

းခ႕ေ

ဆာင

ရြကႏင

မည လ

ပငနး

ခြအသ

စ ၇ခ

တည

ေထာင

ျခငး

။

ရလဒ

၂။ အ

ကးခ

စားခ

ြငရသ

လယ

သမာ

းအမေ

ထာင

စ ၁၄

၉ဝဝစ

က တ

စအမေ

ထာင

လင

တစႏ

စ က

နေဒၚ

လာ

၁၅ဝႏ

ႈနးစျ

ဖင စ

ကပ

းေရး

ေခးေ

ငြ ထ

တေခ

းျခငး

။

ရလဒ

၃။ အ

ကးခ

စားခ

ြငရသ

အမေ

ထာင

စ ၈၅

၃ဝစက

တစႏ

စလင

တစအ

မေထ

ာငလ

င က

နေဒၚ

လာ

၇၅မ

၁၅ဝထ

ေမြး

ျမေ

ရးေခ

းေငြ

ထတ

ေခးျခ

ငး။

ရလဒ

၄။ အ

ကးခ

စားခ

ြငရသ

အမေ

ထာင

စ ၃၂

ဝဝစက

တစႏ

စလင

တစအ

မေထ

ာငလ

င က

နေဒၚ

လာ

၇၅မ

၁၅ဝထ

အေသ

းစား

အေရ

ာငးအ

ဝယလ

ပငနး

ေခးေ

ငြ ထ

တေခ

းျခငး

။

ရလဒ

၅။ အ

ေသးစ

ားစက

မႈလပင

နးရင

၈၄ဝ

က တ

စႏစလ

င က

နေဒၚ

လာ

၁၅ဝမ

၂၅ဝ

ထ

အေသ

းစား

စကမႈလ

ပငနး

ေခးေ

ငြ ထ

တေခ

းျခငး

။

ရလဒ

၆။ အ

ထခက

လြယ

ဆး အ

မေထ

ာငစ

၃ဝဝဝ

က တ

စႏစလ

င က

နေဒၚ

လာ

၃ဝမ

၄ဝထ

အ

မတြငး

လပင

နးေခ

းေငြ

ထတ

ေခးျခ

ငး။

ရလဒ

၇။ အ

ေသးစ

ားေင

ြေၾက

းလပင

နးအ

သစမ

ား ဆ

ကလ

ကထ

ေထာင

ျခငး

။

ရလဒ

၈။ အ

ေသးစ

ားေင

ြေၾက

းလပင

နး စ

ြမးေဆ

ာငရည

တးျမ

ငေစရ

နအတ

ြက သ

ငေလ

ာ ေသ

ာ ေဆ

ာဖဝက

အ

သးျပ

ကာခ

ငမာေ

သာ

စမခန

႔ခြမႈ သ

တငး

အခ

ကအ

လက

စနစ

ထေထ

ာငအ

သးျပ

ျခငး

။

ရလဒ

၉။ ရ

လဒ

၉။ လ

ပငနး

ေဆာင

ရြကမႈ

အစရ

ငခတ

ငျပျ

ခငး၊

ေခးေ

ငြအစအ

စဥဆ

ြျခငး

၊ အ

ေျပာ

ငးအ

လက

ေစာ

င႔ၾက

ည႔မတ

သား

ျခငး

တ႔အ

ျပင

ဘဏ

လပင

နးလ

ညပတ

မႈမား

၊ ရနပ

ေငြစမ

ခန

႔ခြျခင

းမား

က ပ

မထေရ

ာကေစ

မည႔ သ

င႔ေလ

ာသာ

အေသ

းစား

ေငြေၾ

ကးဆ

ငရာ

ေဆာ႔ဖ

ဝမား

ျဖင႔

သတ

ငးအ

ခက

အလ

ကစမ

ခန႔ခြမ

ႈက အ

ားေက

ာငးခ

ငမာေ

အာင

ေဆာင

ရြကျခ

ငး

ရလဒ

၁ဝ။ U

NDP၏

လပေ

ဖာက

ငဖက

ျဖစေ

စ၊ မ

ျဖစေ

စ၊ အ

ေသးစ

ား ေ

ငြေၾက

းလပင

နးတ

ြင

ေဆာင

ရြကေန

သမ

ားက

စြမး

ေဆာင

ရည တ

ညေဆ

ာကေပ

းျခငး

။

ရလဒ

၁၁။ ျ

မနမာ

ႏငငရ

အေသ

းစား

ေငြေၾ

ကးလ

ပငနး

မား

ေရရ

ညတ

ညတ

ရနအ

တြက

မဝါ

ဒဆငရ

ာ ေဘ

ာငတ

စရပက

အစး

ရက ေ

ရးဆ

ြရာတ

ြင က

ညေဆ

ာငရြက

ေပးျခ

ငး။

65

အဖြ႕

အမည

စမ

ခက

အမည

ရည

မနးတ

ာဝန

ယတ

ေဗဒမ

ေဘာင

အရရ

လဒမ

ား

Mer

cyCo

rps

Beyo

nd R

ecov

ery:

Pro

mot

ion

Mar

ket-l

et, P

ro-p

oor

ေကးရ

ြာ၂၄ရ

ာမ အ

ကးခ

စားခ

ြငရသ

မား

သ႔

ေရရည

တည

တေသ

ာ အ

သက

ေမြးမ

ႈႏင ရ

ကၡာဖ

လမႈက

ေဆ

ာငရြက

ေပးရ

န။

ရလဒ၁

။ လပြတ

ာၿမ႕န

ယရ

အရင

းအျမ

စရား

ပါးေ

သာ

အမေ

ထာင

စမား

သ႔ စ

ကပ

းဝငေ

ငြ တ

းတက

ေစရန

ေထာက

ပျခင

း။ (ရ

ြာ၃၃ရ

ြာရ အ

မေထ

ာငစ

၈ဝဝဝ

)

ရလဒ၂

။ ျပင

ပလၿမ

႕နယ

ခြရ သ

ဘာဝ

ေဘးဒ

ဏခရ

ပရြာမ

ားသ

႔ ရက

ၡာဖလ

ေစရန

ေထ

ာကပျ

ခငး (

ရြာ၁၇

ရြာရ

အမေ

ထာင

စ ၁၂

၆၈)

ရလဒ၃

။ ငါးေ

မြးျမ

ျခငး

၊ ငါးလ

ပငနး

ထတ

ကန

အစာ

ျပျပ

ငျခင

း၊ သ

ေလာင

ျခငး

လပင

နး အ

ဖြ႕တ

ညေထ

ာငျခ

ငး၊

ဘသ

စေတ

ာထေထ

ာငျခ

ငးျဖ

င ေရ

ရညတ

ညတ

ေသာ

ဝငေင

ြတးတ

ကေစ

ရန ေ

ထာက

ပျခင

း (ရြာ

၃၃ရြာ

ရ အ

မေထ

ာငစ၂

၃၄၅စ

)

ရလဒ၄

။ အေသ

းစား

ေငြေၾ

ကး လ

ပငနး

စြမးေ

ဆာင

ရညႏင

လပင

နးတ

းခ႕ျခ

ငးျဖ

င လ

ယသ

မားမ

ားႏင

အ

ျခား

သမ

ားေခ

းေငြက

ပမလ

ကလ

မးမျ

ခငး။

ရလဒ၅

။ ေက

းရြာ၁

ဝဝမ

ေစးက

ြကက

လြယ

ကစြာ

ေရာက

ရေရး

အတ

ြက လ

မးပန

းပ႔ေဆ

ာငေရ

း အ

ေျခခ

အေဆ

ာကအ

အက

ေဆ

ာကလ

ပျခင

း၊ ျပ

ျပငထ

နးသ

မးျခ

ငး၊ ထ

သ႔ေဆ

ာငရြက

ရာတ

ြင ထ

ခကလ

ြယေသ

ာအမေ

ထာင

စ ၇၅

ဝဝက

အလ

ပအက

ငဖနတ

းေပး

ျခငး

။

Mer

cyCo

rps

Build

ing

Com

mun

ity R

esilie

nce

For

Food

Sec

urity

.ခ

ငးျပ

ညနယ

၊ ရခင

ျပည

နယ၊ အ

ပပငး

ဇနတ

႔တြင

အထ

ြက တ

းေရး

၊ ဝငေ

ငြတးေ

ရး ေ

ဆာင

ရြကက

ာ၊ ရပ

ရြာက

သဘ

ာဝေဘ

းမ ႐

နးျပ

နႏငစ

ြမး က

တ

ညေဆ

ာကရန

ရလဒ

၁။ ရ

ပရြာ႐

နးျပ

နႏငမ

ႈ တည

ေဆာက

ရနအ

တြက

ရက

ၡာဖလ

ေရးစ

မခက

မား

က

ေရးဆ

ြအေက

ာငအ

ထည

ေဖာရ

နအတ

ြက ေ

ရြးခ

ယထ

ားသ

ည E

SOမ

ား စ

ြမးေဆ

ာငရည

တးတ

ကလ

ာျခငး

။

ရလဒ

၂။ ရ

ပရြာစ

းပြား

ေရး ႐

နးျပ

နႏငမ

ႈ စမခ

ကက

ေရး

ဆြအ

ေကာင

အထ

ညေဖ

ာျခငး

။

ရလဒ

၃။ အ

ကးခ

စားခ

ြငရသ

လယ

သမာ

းမား

သးထ

ြကတ

းလာျခ

ငး၊ စ

းပြား

ေရးအ

ေလအ

ကင

မား

တ

းတက

လာျခ

ငး။

66

66

အဖြ႕

အမည

စမ

ခက

အမည

ရည

မနးတ

ာဝန

ယတ

ေဗဒမ

ေဘာင

အရရ

လဒမ

ား

WHH

(Wel

t Hun

ger

Hilfe

)Va

lue

Chai

n De

velo

pmen

t For

In

clusiv

e Ec

onom

ic Gr

owth

In

Cent

ral B

ogal

e

၁၆၂ရ

ြာရ အ

ကးခ

စားခ

ြငရသ

တ႔အ

ား ရ

ကၡာဖ

လမႈႏ

င အ

သက

ေမြးမ

ႈက ေ

ရရည

တည

တေစ

ရန

ရလဒ

၁။ ေ

ကးလ

ကအ

မေထ

ာငစ၇

ဝဝဝေ

ကာတ

႔ ဝငေ

ငြတးေ

စရန၊

ကနထ

တတ

းေစရ

န၊ အ

ရညအ

ေသြးျမ

င က

နထတ

ႏငေစ

ရနအ

တြက

ကယ

ထက

ယထ

အရည

အေသ

ြးတည

ေဆာက

ျခငး

။

ရလဒ

၂။ ရ

ြာ ၁၅

ဝရ ေ

ကးလ

ကအ

မေထ

ာငစ

၂ဝဝဝ

ထက

မနည

းတ႔ ေ

ခတမစ

ကပ

းေရး

လပင

နးစဥ

မား

၊ သ

ေလာင

႐မား

ကသ

း၍ ထ

တက

နမား

က ေ

ဒသႏရ

တနဖ

းျမငတ

ငႏငစ

ြမးရလ

ာျခငး

။

ရလဒ

၃။ ၿမ

႕နယ

အပခ

ပေရ

းက႑

ပတသ

ကဆ

ကႏြယ

သမ

ားႏင

ေက

းလက

ရပရြာ

၁၅ဝ

တ႔က

အ

ဆငမ

ထတ

ကနမ

ားက

ေစ

းႏႈနး

ေကာင

းေက

ာငးႏ

င တ

ညတ

ညၿင

မၿငမ

ျဖင

ေရာင

းခႏ

ငမည

ပတ

ဝနးက

ငတ

စခက

ဖနတ

းႏငေ

အာင

ေထ

ာကပျ

ခငး။

ရလဒ

၄။ လ

ပကြက

ငယလ

ယသ

မားမ

ား၊ ဓ

ာတေျ

မၾသ

ဇာက

အမအ

ခကငး

မေအ

ာင၊ ပ

းမႊား

ေရာဂ

ါတ႔ေၾ

ကာင

ဆ

း႐ႈးရ

မႈေလ

ာကေ

အာင

ေဆ

ာငရြက

ေပးျခ

ငးျဖ

င အ

ထြက

တးေ

စျခင

း၊ အ

ထြက

ႏႈနးတ

းေစျ

ခငးျဖ

င ဝင

ေငြတ

းကာ

ရကၡာဖ

လလ

ာျခငး

။

ရလဒ

၅။ အ

ေသးစ

ားေင

ြေၾက

းလပင

နးမ

ား၏

စြမး

ေဆာင

ရညႏင

လပင

နးက

တးျမ

ငရန

ေထာက

ပျခင

းျဖင

လယ

သမာ

းမား

ႏင အ

ျခား

သမ

ားေခ

းေငြက

ပမလ

ကလ

မးမလ

ာျခငး

။

ရလဒ

၆။ အ

သက

ေမြးမ

ႈခကခေ

နေသ

ာ ေက

းရြာမ

ားတ

ြင လ

သြား

လမး

ျပျပ

ငျခင

း၊ ေရ

ဆပတ

တား

ႏင တ

တ

ားမ

ားေဆ

ာကလ

ပျခင

းစသ

ညအ

လပႏ

င ေင

ြဖလယ

ေသာစ

မ ခ

ကမ

ားျဖ

င လ

ယယ

ာျပငပ

ဝငေင

ြရရရန

ဖန

တးေ

ပးျခ

ငးႏင

ေက

းရြာအ

ခငး

ခငး

ဆက

သြယ

မႈပမေ

ကာင

းမြနေ

စျခင

းတ႔ျဖ

င ထ

ခကလ

ြယေသ

ာ အ

မေထ

ာငစမ

ားက

ေစ

းကြက

သ႔ ပ

မလက

လမး

မေစျ

ခငးႏ

င လ

မႈေရး

အက

ာအက

ြယက

ပမ

ေကာင

းမြနေ

စျခင

း။

ရလဒ

၇။ ရ

ြာ ၁၁

၈ရြာတ

ြင ေလ

ာငစာ

ေခၽြတ

ာေရး

မးဖအ

သးျပ

ျခငး

၊ သစေ

တာျပ

နလည

စက

ပးျခ

ငးတ

႔ျဖင

သယ

ဇာတ

က ေ

ရရည

တည

တေအ

ာင စ

မခန႔ခ

ြျခငး

။

ရလဒ

၈။ အ

စအစဥ

ခြမား

က ပ

ငမလ

ပေဖာ

ကငဖ

ကအ

ဖြ႕က

ထထ

ေရာက

ေရာက

စမခ

န႔ခြျခ

ငး၊

ေပါင

းစပည

ႏႈငးျခ

ငး၊ ေ

စာငၾ

ကပအ

ကျဖ

တျခ

ငး။

Rada

nar A

yar

Socio

-eco

nom

ic &

Envir

onm

enta

l De

velo

pmen

t In

Boga

lay

Tow

nshi

p (S

EED)

ဘက

ေလးၿမ

႕နယ

ရ ရြာ

၄၂ရ

ြာတြင

လမႈစ

းပြား

ေရးအ

ေျခအ

ေနက

ျမငတ

ငရန

(လယ

ယာထ

တက

န ေစ

းကြက

တငပ

႔ျခငး

ျဖင)

ရလဒ

၁။ တ

တယ

ႏစတ

ြင အ

သအ

မတျပ

မးစ

ပါးမ

ားက

ဧက

၆ဝဝ

တြင

ထတ

လပၿ

ပး ပ

ါဝငသ

ည

လယ

ယာရ

ပရြာမ

ားသ

႔ ျဖန႔ခ

ေပး

ျခငး

။

ရလဒ

၂။ တ

တယ

ႏစတ

ြင စမ

ခက

နယေျ

မတြင

အနည

းဆးစ

ပါးအ

ထြက

၂၅%

တးလ

ာ ျခ

ငး၊

ပ႔ကနအ

ဆငမ

လာျခ

ငး။

ရလဒ

၃။ တ

တယ

ႏစတ

ြင လ

ယသ

မားစ

ညး႐

းေရး

ႏင စ

မးသ

ပေရး

႐းဖြင

လစၿ

ပး သ

းႏ ထ

တလ

ပျခင

း၊ ဇဝ

စတခ

ရေသ

ာနည

းနာမ

ား၊ ေ

ရရည

တည

တေသ

ာ သ

ယဇာ

တ စ

မခန႔ခ

ြ မႈမ

ားက

အေထ

ာကအ

ပျပ

ျခငး

။

ရလဒ

၄။ တ

တယ

ႏစတ

ြင ဆ

ားငန

ေရဝင

ေသာ

လယ

ေျမမ

ားတ

ြင မး

စပါးသ

ာ စက

ပးရ

ာမ စ

မခက

မ သ

႐ပျပ

ေသာ

စကနည

းစနစ

မား

သးက

ာ သ

ငေလ

ာေသ

ာ သ

းႏမ

ား စ

ကပ

းလာျခ

ငး။

67

ေနာကဆကတြ(ဂ) ပငမသတငးေပးသအတြက ေမးခြနးလႊာႏင ဥးတညအပစေဆြးေႏြးပြအတြက တကၾကညေမးခြနး စာရငး

(က) အဓကအခကအလကေပးႏငသမားအတြကေမးခြနးမား

ဤမတတမးသည ေကးရြာေခါငးေဆာငမား၊ ရပရြာမ အဓကအခကအလကေပးႏငသမားႏငေတြ႔ဆေမးျမနးျခငး(KII)က အေျချပထားသည။ မနးမမားအပါအဝင လ၃ဥးမ ၅ဥးအထက ေမးျမနးသငသည။

ေကးရြာႏင ေကးရြာအဖြ႔အစညးမား မတတမး

ေမးခြနးလႊာအမတ

အပငး၁။ အေထြေထြ

၁.၁ ေကးရြာအမည |________|

၁.၂ ေကးရြာ၏MIMU ကတ |________|

၁.၃ ေကးရြာအပစအမည |________|

၁.၄ ျမ႕နယအမည |________|

၁.၅ ျပညနယ/တငး |________|

၁.၇ ရကစြ ___ရက__/__လ___/၂ဝ၁၄ _____/_____/၂ဝ၁၄

အမည ကတ

၁.၈ စာရငးေကာက |____|

၁.၉ ၾကးၾကပ |____|

၁.၁ဝ အယဒတာ |____|

ဤေကးရြာတြင အလပလပခ/ လပဆ LIFT၏ လပေဖာကငဖက အမည

၁ အလပလပေနဆလား (ဟတ/မဟတ)

၂

၃

၄

၅

ဤေကးရြာတြင အလပလပခ/ လပေနဆ အျခားNGO သ႔မဟတ အဖြ႔အစညး

၁

၂

၃

၄

၅

68

68

ေျဖၾကားသ၏အေၾကာငးအရာ

အမည

လင

ရာထး/တာဝန ကား---- ၁

မ--၂

ေျဖၾကားသ ၁ ၁ ၂

ေျဖၾကားသ ၂ ၁ ၂

ေျဖၾကားသ ၃ ၁ ၂

ေျဖၾကားသ ၄ ၁ ၂

ေျဖၾကားသ ၅ ၁ ၂

ေကးရြာဖနးအမတ

ဤအပငးက ပစကေရးမထားပါ။ သငေလာေသာ အစအစဥျဖင ေမးခြနးမားက အၾကမးစဥထားျခငးျဖစသည။

ခငဗားတ႔ ရြာသားေတြ အခငးခငးေတြ႔ဆၾက၊ အပစဖြ႔ အလပလပၾကျပး အခငးခငးကညၾက၊ ရြာဖြ႔ျဖးေရးက ေထာကပၾကသလား (ဤတြငေငြစ/ေခး အပစမား၊ ကယထကယထအပစမား၊ လယသမားအပစမား၊ သမဝါယမမား၊ အမးသမးအပစမား၊ မးေစဘဏ၊ စပါးဘဏအပစမား၊ သစေတာအပစမား၊ ေကးရြာဖြ႔ျဖးေရးေကာမတမား၊ မခင အပစမား၊ ကနးမာေရးအပစမား၊ ေမြးျမေရးအပစမား၊ ပညာေရးအပစ စသည)

ေအာကပါဇယားတြင လြနခေသာ ၁၂လအတြငး လႈပရားေဆာငရြကခေသာ အပစမားအားလးက ျဖညပါ။

(လႈပရားသညဆျခငးက ပငမသတငးေပးမားက သကဆငရာအပစအလကအကျဖတရနလမည)

ဤအခကအလကမားက သကဆငရာအပစေခါငးေဆာငမား အဖြ႔ဝငမားက တကၾကညရမည။

အဖြ႔အမည ထေထာင ေသာခႏစ LIFTက ေထာကပ/မပ

စစေပါငး အဖြ႔ဝငဥးေရ

အမးသမးဥးေရ

၁။

ပငမလပငနး

ဥးတညအပစ (အကးခစားခြငရသ)

၂။

ပငမလပငနး

ဥးတညအပစ(အကးခစားခြငရသ)

၃။

ပငမလပငနး

ဥးတညအပစ(အကးခစားခြငရသ)

၄။

ပငမလပငနး

ဥးတညအပစ(အကးခစားခြငရသ)

ေတြ႔ဆမညအဖြ႔က ေရြးရနအတြက ဤသတငးအခကအလကက သးစြပါ၊ ၃ဖြ႔ထ ေရြးခယရာတြင သးရမညစႏႈနးမာ-

၁. LIFT၏လပေဖာကငဖကက ေထာကပထားရမည။( လပေဖာကငဖကက ထေထာငထားေသာ သ႔မဟတ စြမးေဆာငရညျမႇငတငထားေ သ႔မဟတ အျခားအေထာကအပအတြကယာဥယႏရားျဖစရမည)

၂. အဖြ႔ဝငဥးေရမားရမည။(အနညးဆး LIFT၏လပေဖာကငဖကက ေထာကပခေသာ အၾကးဆးအပစကေရြးပါ။ လကရလႈပရားေနရနမလ)

၃. LIFT၏ လပေဖာကငဖက၏အေထာကအပက ရရခေသာ အဖြ႔၂ဖြ႔က ကပနးေရြးပါ။ (လကရလႈပရားေနရန မလ)

69

ေကးရြာအဖြ႔အစညး ( ၁ - ၃ )

(အဖြ႔ေခါငးေဆာငႏင အၾကားအျမငမားေသာ အဖြ႔ဝင၃ဥးမ ၅ဥးထ(မနးမမားအပါအဝင)က KIIေဆြးေႏြးရာမ ရရေသာ သတငးအခကအလကမား)

အမည

လႈပရားမႈအမးအစား

သတမတခက သငေလာေသာအမတစဥက စကဝငးဝငးပါ (အျခားျဖစပါက အမးအမညကေဖာျပပါ)

၁။ ေကးရြာဖြ႔ျဖးေရးေကာမတ

၂။ ေကးရြာစ/ေခးအသငး/ လည႔ပတရနပေငြ(ေငြ)

၃။ လည႔ပတရနပေငြ(ပစၥညး)

၄။လယသမားအပစ/ တးခ႕လယသမားအပစ/ လယသမား သငတနးေကာငး

၅။ သမဝါယမ

၆။ မးေစဘဏ/စပါးဘဏအပစ

၇။ သစေတာအပစ/သစေတာလပအားအပစ/ သစေတာ အသးျပ သအပစ

၈။ အလပႏငေငြဖလယေသာအပစ

၉။ အျခား ၁။

၁ဝ။အျခား ၂။

၁၁။အျခား ၃။

ဤအဖြ႔က ေထာကပေသာ/ အတ အလပ လပ ေသာ LIFT၏ လပေဖာကငဖကအဖြ႔မား ၏ အမညမား

LIFT စမခကအမညမား

ဤလပေဖာကငဖကမားက ဤအဖြ႔က အေထာကအပ၊ အၾကဉာဏ၊ အကအည ေပးေန ေသးသလား

ဟတ မဟတ

ေပးေနပါက မညသည လပေဖာကငဖကက အေထာကအပ၊ အၾကဉာဏ၊ အကအည ေပးေနေသးလ

အဖြ႔ထေထာငသညရကစြ

LIFT၏ လပေဖာကငဖကက ထေထာငသည ဟတ ၁ မဟတ ၂

ဤအဖြ႔သည အျခားရြာမားတြငလညး အလပ လပေနသလား

ဟတ ၁ မဟတ ၂

ဟတပါက၊ ရြာမညမမာလ

ဤအဖြ႔၏ အဖြ႔ဝင စစေပါငး (ရြာအားလး)

အမးသမးအဖြ႔ဝင စစေပါငး (ရြာအားလး)

ဥက႒/သဘာပတအမည ကား ၁ မ ၂

တာဝနခစစေပါငးဥးေရ

တာဝနခ အမးသမးဥးေရ

တာဝနခ မသနစြမးဥးေရ

70

70

သငတနးပ႔ခမႈရရျခငး

LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားမ

အျခားမ

LIFT ၏လပေဖာကငဖကမား အျခား

၁။ ၁။

၂။ ၂။

၃။ ၃။

၄။ ၄။

၅။ ၅။

၆။ ၆။

၇။ ၇။

(ခ) ေကးရြာအဖြ႕အစညးမားႏင ဥးတညအပစေဆြးေႏြးပြမတခက။ ယခငေဆြးေႏြးခေသာေကးရြာေခါငးေဆာငမား၊ အသအျမငမားေသာ ရပသရြာသားမားႏငလညး ဤေဆြးေႏြးခကသည သငေလာပါက ေဆြးေႏြးႏငသည။ တစရြာလင အမားဆးသးဖြ႕ထသာ ေခၚယေဆြးေႏြး ရမည။ အဖြ႕ဝငမားႏငတစႀကမ အသကေမြးမႈႏင လမႈစးပြားအဆငတသ အျပငလမားႏငတစႀကမ ေဆြးေႏြးရမည။ ထ႔ျပငအဖြ႕ဝငျဖစေစ၊ မျဖစေစ ေကးရြာရ အဆငးရအမြေတဆးသမား ေယာကားမနးမမားႏငလညး သးျခားေဆြးေႏြးရမည။

ကငးပေသာFGDအလက မတစမတတမးမားက သးသန႔ ေသခာစြာ သမးထားပါ။

အဖြ႕အစညးအမည။

ရြာအမည။

ရကစြ။

ေဆြးေႏြးပြစတငခန။ ေဆြးေႏြးပြၿပးဆးခန။

တကေရာကေဆြးေႏြးသ။ အမးသမးဥးေရ။

အမးသားဥးေရ။

စစေပါငးတကေရာကေဆြးေႏြးသတ႔၏ ေယဘယလမႈစးပြားအဆင (ခမးသာ၊ ဆငးရ၊ ေျမမ၊ လယသမား၊ တငါ၊ အဖြ႕၊ အပခပသ၊ ပမနအဖြ႕ဝင)

တကေရာကလာေသာအဖြ႕အပခပသႏင ပမနအဖြ႕ဝငတ႔က ေအာကပါေမးခြနးတ႔ကေပးရန။ ၆ဥးမ ၁ဝဥးအထ တကသငသည။ တတႏငသေလာက ကားမေရာေႏာပါဝငေစသငသည။

(က) ေကးရြာအဖြ႕အစညးဖြ႕စညးပ

• ဘာေၾကာင ဖြ႕ခရသလ၊ ဖြ႕ဖ႔ဘာကလႈ႔ေဆာခသလ၊ LIFTလပေဖာကငဖကက အႀကေပးခလ႔လား၊ အျခား NGO သ႔မဟတ အဖြ႕အစညးကအႀကေပးလ႔လား၊ (အမညေဖာျပရန) ေကးရြာသားေတြရ႕သေဘာန႔ စခတာလား၊

• စမခန႔ခြေရးေကာမတက ဘယလဖြ႕ခတာလ၊ ဘယလေရြးခတာလ၊ ေရြးေကာကခတာလား။ ေရြးခယတလပငနးစဥက မတတယလ႔ ထငပါသလား။ ရပရြာက လအမးမးက ကယစားျပတယလ႔ ထငပါသလား။ (မ/ကား၊ ခမးသာ၊ ဆငးရ၊ လယရ၊ လယမ၊ ဘာသာေရး၊

လမးေရးအပစငယမား၊ ရပရြာေခါငးေဆာငမားစသည)

• အဖြ႕ဝငေတြက ဘယသေတြလ၊ ဘယလေရြးတာလ။ ေရြးခယတလပငနးစဥက မတတယလ႔ ထငပါသလား။ အဖြ႕ဝငျဖစခငသတငး ဝငႏငပါသလား။ သတ႔က ရပရြာလအမးမးက ကယစားျပတယလ႔ ထငပါသလား (မ/ကား၊ ခမးသာ၊ ဆငးရ၊ လယရ၊ လယမ၊

ဘာသာေရး၊ လမးေရးအပစငယမား၊ ရပရြာေခါငးေဆာငမားစသည)

71

• ရပရြာထက ဘယအပစက ဒအဖြ႕က အကးျပတယလ႔ ထငပါသလ၊ ဘာေၾကာငလ။ • အဖြ႕ထေထာငၿပးကတညးက အဖြ႕ဝငအေျပာငးအလရသလား။ နဂအဖြ႕ဝငအားလး ရေသးရ႕လား။ အဖြ႕ဝငသတ႔က ရပရြာလအမးမးက ကယစားျပတယလ႔ ထငပါသလား (မ/ကား၊ ခမးသာ၊ ဆငးရ၊ လယရ၊ လယမ၊ဘာသာေရး၊ လမးေရးအပစငယမား၊ ရပရြာေခါငးေဆာငမားစသည) • ရပရြာထက ဘယအပစက ဒအဖြ႕က အကးျပတယလ႔ ထငပါသလ၊ ဘာေၾကာငလ။ • အဖြ႕ထေထာငၿပးကတညးက အဖြ႕ဝငအေျပာငးအလရသလား။ နဂအဖြ႕ဝငအားလး ရေသးရ႕လား။ အဖြ႕ဝင အသစဝငလ႔ ရသလား။ အဖြ႕ဝငအသစ ဘယေလာကဝငခၿပလ။ အဖြ႕ဝငတးလာသလား၊ ေလာသြားသလား၊ နဂအတငးပလား။

(ခ) ပနးတငႏင ရညမနးခကမား

• ဒအဖြ႕မာ ပနးတငန႔ ရညမနးခက ရသလား။ ဘာေတြလ။ ဒပနးတငန႔ ရညမနးခကက အျခားပငမ သတ႔က ရပရြာလအမးမးက ကယစားျပတယလ႔ ထငပါသလား (မ/ကား၊ ခမးသာ၊ ဆငးရ၊ လယရ၊ လယမ၊ ဘာသာေရး၊ လမးေရးအပစငယမား၊ ရပရြာေခါငးေဆာငမားစသည)

• ရပရြာထက ဘယအပစက ဒအဖြ႕က အကးျပတယလ႔ ထငပါသလ၊ ဘာေၾကာငလ။ • အဖြ႕ထေထာငၿပးကတညးက အဖြ႕ဝငအေျပာငးအလရသလား။ နဂအဖြ႕ဝငအားလး ရေသးရ႕လား။ အဖြ႕ဝင

ပတသကဆကႏြယသတ႔ကပါ သၾကသလား။ (ဥပမာ။ ေဒသအာဏာပင၊ ရာအမမး၊ ဆယအမမး၊ အကးခစားခြငရသမား၊ ရပရြာစသည)

အဖြ႕ဝငအားလးက သေဘာတထားသလား၊ အျခား စတကးရတသမား ရသလား။ ရပရြာတစခလးကပါ သေဘာတထားသလား။ ဒပနးတငန႔ ရညမနးခကေတြအတြက တကတအခနကန႔သတခကရသလား၊ ဒါေတြက စာန႔ေရးၿပး မတတမးတငထားသလား။ အဖြ႕ဝငေတြ အပခပသေတြက ဒပနးတငန႔ ရညမနးခကေတြက ျပနၿပး သးသပထားသလား။ ဒပနးတငေတြ ရညမနးခကေတြက ျပျပငေျပာငးလထားပါသလား။ ဘယအခနက ေနာကဆး လပထားသလ။ ဒါေတြက

တျခားပတသကဆကႏြယသေတြကေကာ အသေပးထားသလား။ (ဥပမာ - ေဒသအာဏာပင၊ ရာအမမး၊ ဆယအမမး၊ အကးခစားခြငရသမား၊ ရပရြာစသည)

ေနာကႏစနညးနညးၾကာရင ဒအဖြ႕န႕ဘာေတြက ရယႏငမယလ႔ ေမာလငထားသလ။

(ဂ) အဖြ႕၏ထေရာကမႈ (ပနးတင ရညမနးခကတ႔ႏင စပလဥး၍)

• ဒေကးရြာမာ ခငဗားတ႔အဖြ႕ရ႕ပငမလပေဆာငမႈေတြက ဘာေတြလ။• အဖြ႕ထေထာငၿပးေနာကပငးမာ ဒလပေဆာငမႈေတြက ေျပာငးလတာရေသးသလား၊ ဘာေတြလ၊ ဘာေၾကာငလ။• အဖြ႕ရ႕လပေဆာငမႈေတြက အသးဝငသလား၊ ဘာက အသးအဝငဆးလ၊ အသးဝငရင ဘယလ အသးဝငသလ၊ မဝငရင ဘာေၾကာင

မဝငတာလ။• ဒလပေဆာငမႈေတြက အဖြ႕ဝငေတြက ဘာသကေရာကမႈေပးသလ၊ ရပရြာကေကာ။• အဖြ႕ဝငအားလး အကးခစားခြင တတရၾကသလား၊ ရပရြာတစခလးကေကာ အတတရၾကသလား။• ဘယသေတြက အမားဆးရသလ၊ အနညးဆးရသလ၊ ဒါေတြေၾကာင အဖြ႕ဝငေတြ ရပရြာေတြထမာ မသငမတငျဖစတာေတြ

ရသလား (တစဖြ႕ဖြ႕ကနေနသလား၊ အကးမရဘေနလား၊ ေဆြးေႏြးပါ၊ ဒလမညမ တာေတြက ဒလျမငေနတာေတြက အဖြ႕ကဂ႐စကရ႕လား၊ ဒလမညမတာေတြက ဘယလေျဖရငးမလ လ႔ စမစတကးထားတာ ရမရ ေဆြးေႏြးပါ)။

• စမထားေပမယလညး မေဆာငရြကျဖစေသးတ လပေဆာငမႈေတြက ဘာေတြလ၊ ဘာျဖစလ႔လ၊ မစမထား ေပမယ ေဆာငရြကျဖစတာေတြမားေကာ ရသလား။

• မနးမေတြ၊ မသနမစြမးေတြ၊ မနးမေတြဥးစးတအမေထာငစေတြ၊ ေျမမယာမေတြ၊ လမးစေတြ၊ ဘာသာကြေတြေရာ အဖြ႕မာ ဝငၾကသလား အဖြ႕ရ႕လပေဆာငမႈေတြမာေကာ ဝငပါၾကသလား (စမျခငး၊ ဆးျဖတျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငး)

• ဘယလ ဆးျဖတၾကသလ၊ ဘယသေတြဝငၿပး ဆးျဖတၾကသလ။• ခငဗားတ႔အဖြ႕ရ႕ အားသာခကက ဘာလ႔ထငသလ။• ခငဗားတ႔အဖြ႕ရ႕အခကအခေတြ အကန႔အသတေတြကေကာ ဘာလ။• ဘာျပနာေတြ ေတြ႕ခသလ၊ ဘယလ ေျဖရငးခသလ။• ခငဗားတ႔အဖြ႕က ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးက လပေပးသလား၊ ရပရြာဖြ႕ၿဖးေရးမာ အဖြ႕က အသးဝင ထေရာကရ႕ လား။ ဒအဖြ႕ဟာ ရြာထမာ

တရားဝငျဖစျဖစ တရားမဝငျဖစျဖစ အေရးႀကးဆးအဖြ႕လား၊ ဘာေၾကာငလ၊ ဘာေၾကာငမ႔ မဟတတာလ။

(ဃ) အစညးအေဝးမား၊ မတတမးမား

• အရင ၁၂လထမာ အစညးအေဝးဘယလကငးပခလ။ (ပမန၊ ပမမန၊ အပတစဥ၊ လစဥ၊ သးလပတ စသည)၊ အစညးအေဝးေတြက သးျခားကစၥတ႔၊ အစအစဥတ႔ရသလား။ အစညးအေဝးက မတတမးေကာ တငထားသလား။ တကေရာကတသ စာရငးေကာရသလား။ ရရင ဘယလေရးထားလ (တတကက မတတမးတငမတင)

72

72

• အဖြ႕မာ အဖြ႕ဝငမတတမးေတြရသလား။ ေငြေၾကးစာရငးေတြရသလား။ လပေဆာငမႈမတတမးေကာ ရသလား။ ရပရြာေရာ၊ အဖြ႕ဝငေတြကေရာ ဒမတတမးေတြက အသေပးသလား။ ရပရြာကေကာ သရ႕လား။ ဘယလနညးန႔သၾကတာလ။

(င) စညးမဥးစညးကမးမား

• စညးမဥးစညးကမးေတြေကာ ရရ႕လား၊ စညးမဥးစညးကမးေတြ ေရးထားတာရသလား၊ အဖြ႕ဝငေတြ န႔ ေဆြးေႏြးထားသလား။ အားလးက လကခၾကရ႕လား၊ ဘာေၾကာငလ။ ဘာေၾကာင လကမခတာလ။

(စ) ေကးရြာအဖြ႕အစညးသ႔ လပေဖာကငဖကအဖြ႕ကေထာကပမႈ

• NGOေတြ အျခားအဖြ႕အစညးေတြက အဖြ႕ထေထာငရာမာ အငအားတးတကေအာငလပရာမာ ကညေထာကပတာေတြမားရသလား၊ ဘယ NGO၊ ဘယအဖြ႕အစညး၊ ဘယအစးရဌာနကလ (ဥပမာ - စကပးေရးဌာန)၊ ဘယလ အေထာကအပမးလ။

• သငတနးေတြတကရတာ ရသလား။ ဘာသငတနးေတြလ၊ အဖြ႕ဝငေတြထက ဘယသေတြ အေထာက အပသငတနးတကရသလ။• အဒါက ထေရာကရ႕လား။ အဖြ႕န႔ အဖြ႕အလပမာ ဘာပထးသြားသလ။

(ဆ) စမျခငး၊ ေစာငၾကညအကျဖတျခငး

• အဖြ႕က အလပက တရားဝငစမခကခၿပးလပသလား။• ဒလစမခကခရာမာ ဘယသေတြပါသလ၊ ဘယလလပသလ။• ၂ဝ၁၃ခႏစက စမခကရခသလား။ ၂ဝ၁၄ခႏစအတြကေကာ စမခကဘယလျပစသလ၊ အဖြ႕ဝငတ႔ ရပရြာတ႔ကေကာ တငျပသလား။

စာန႔ေရးထားသလား။ ေကးရြာအာဏာပငေတြကေကာ အသေပးသလား၊ ရာအမမးေတြကေကာ၊ ဆယအမမးေတြကေကာ။• ကယအလပက ကယ ျပနသးသပသလား။ အလပေအာငျမငမႈက ဘယလ တငးတာသလ။• အဖြ႕က ေဒသခအာဏာပငေတြ၊ ပါတေတြန႔ အဆကအသြယရသလား၊ အဖြ႕က ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးစမခက ေတြေရးဆြရာမာ

ဝငပါသလား။ ဘယေလာကေကာ ထေရာကခသလ။• ရပရြာကတ႔ျပနသက နားလညရ႕လား၊ အဒါကေကာ ေတာငးခရ႕လား၊ အဒါကေကာ ထေရာကရ႕လား။ အသးဝငေနတနးပလား။

ေကးရြာအဖြ႕အစညးအလက သကဆငေသာအဖြ႕ကသာေရြးပါ

• လယသမားသငတနးေကာငး (FFS)၊ တးခ႕လယသမားအပစ (FEG)• ေကးရြာေငြစေငြေခးအသငး (VLSA) ကယထကယထအပစ (SHG) ကယအားကယကးအပစ (SRG)• လညပတရနပေငြ (ပစၥညး) အပစ (RF)• သစေတာလပအားအပစ (FLG) သစေတာအသးျပသအပစ (FUG)• မးေစဘဏအပစ/စပါးဘဏအပစ• အလပႏငေငြဖလယရန ဖြ႕စညးထားေသာအပစ

(ဇ) လယသမားအပစ

• ဘယအပစမးလ။ (FFSလား၊ FEGလား၊ တျခားလား)• ဘယလေဆာငရြကသလ။• ဘယလလပငနးေတြေဆာငရြကသလ၊ ဘယသက စမခန႔ခြသလ။• ဘယစကနညးစနစ နညးပညာေတြကစမးဖ႔ ျပန႔ပြားေအာငလပဖ႔ ဘယသေတြက ဆးျဖတသလ။• ဘယသေတြကထေထာငတာလ။ ဘယတနးကလ။ လဘယေလာကဝငပါၿပးၿပလ။• အဖြ႕ဝငေတြကဘယလေရြးသလ။ ဘယသေတြ အေရြးခရသလ။ မတရ႕လား။ လေတြထပဝငခြငေပးသင တယထငသလား။ ထငရင

ဘယသေတြ ျဖစသငလ၊ ဘာျဖစလ႔လ။• အဖြ႕ဝငေတြက ရြာက သလကယလ လယသမားေတြပလား၊ (ပခမးသာသလား၊ ပဆငးရသလား၊ ပအသကငယလား၊

ပပညာတတသလား၊ ေယာကားေတြပမားသလားစသည) လတငးဝငပါခြငရရ႕လား (အဆငးရဆးအကအညအလဆး၊လယသမားမား၊ လမးစဝင၊ မသနမစြမး၊ အမးသမးဥးစးအမေထာငစ မားကေကာ) ဘယသေတြ ကနေနသလ။ ဒါက တမငခနထားတာလား။ ဘာလ႔လ။ မပါရလ႔ စတဆး တသရသလား။ ဒလျဖစလာရင အဖြ႕က ဘယလကငတြယသလ။

• အပစက ဘာသငတနးေတြေပးသလ၊ ဘယသကေပးတာလ။ ဒသငတနးက အဖြ႕ဝငေတြသကသက အတြကပလား၊ စတဝငစားတလယသမားေတြအတြကလား။ ဘာသငတနးမးေပးသလ (ဥပမာ - စကပး ေရးနညးပညာ၊ စမးသပစကကြက၊ စကနညးအလက ေငြေၾကးအရ သးသပမႈ၊ အဖြ႕အစညးက စမခန႔ခြ ျခငးစသည) သငတနးတကၿပးတအဖြ႕ဝငေတြ အခးကဘယေလာကရသလ၊ ကနတသေတြေကာ သငတနးတကစရာမလဘးလား။

• လပေဖာကငဖကေတြဆက သငတနးအျပင အျခားဘာအေထာကအပေတြ ရၾကသလ။ ေဖာျပပါ။ လတငးေကာ ဒအေထာကအပရသလား။ ဘယသေတြပ အေရြးခရသလ။

• စမခကၿပးသြားရင အဖြ႕ကဆကၿပးအလပလပမာလား။ ဘာေၾကာငလပသလ။ မလပသလ။ လပမညဆရင ဘာလပမာလ။• အဖြ႕ကဆကၿပး နညးပညာအကအညလေနဥးမာလား။ ဒအကအညရဖ႔ အဖြ႕ဝငေတြဘယမာ သြားေတာငးရမာလ။

73

(စ) ေငြစေငြေခးအပစ

• ဘယလေငြစေငြေခးအပစမးလ။ လညပတရနပေငြလား၊ ေခးေငြလပငနးလား။• ဘယလအလပလပသလ။ ေငြမေခးခင အရငစရသလား။ အေပါငပစၥညးေပးရသလား။• ဘယသကစမသလ။ ဘယသက ဆးျဖတသလ။ လပေဖာကငဖကအဖြ႕က ဘယလေနရာက ဝငပါသလ။ ရြာမာ အဖြ႕ဝငေတြမာ

ဘယေလာကထ လပသာကငသာရသလ။ ေခးေငြစနစကဘယလလ။ ဘယသေတြ အကးဝငသလ။ ဘယေလာကထ ေခးႏငသလ။ စညးကမးခကေတြကေကာ ဘယလလ။ (ဥပမာ။ အတးႏႈနး၊ ေခးေငြဆပခန၊ ေနာကကဆပေငြ၊ ေၾကြးဆးေငြဆငရာ စညးမဥးမား)

• လပေဖာကငဖကအဖြ႕ဝငေတြ၊ အဖြ႕အပခပသေတြ၊ အဖြ႕ဝငေတြရ႕ တာဝနေတြက ဘာကြာျခားသလ။• အဖြ႕က ဘယသေထာငတာလ။ ဘယတနးကလ။ ဘယသေတြပါခတာလ။• (၁) စ/ေခးလပငနးေတြေဆာငရြကဖ႔အတြက (၂) စးပြားေရးစမခက လပငနးစမခကေတြေရးဆြဖ႔ အတြက အကျဖတဖ႔အတြက

(၃) နညးပညာဆငရာကစၥရပေတြအတြက (ဥပမာ။စကပးေရးဆငရာ ရငးႏးျမပႏမႈ စသည)(၄) အျခားကစၥရပမားအတြက သငတနးေပးေသးသလား။ ဘယသကေပးသလ။ စမခကၿပးသြားရင သငတနးေတြ နညးပညာအႀကဉာဏေတြအတြက အဖြ႕က ဘယသ႔ဆသြားမလ။

• သငတနးထပေပးဖ႔လ ေနေသးသလား၊ ဘာေတြလအပေနလ၊ ဘာ အေထာကအပ ဆကေပးရမလ။ အားနညးခကေတြ ဘာကနေသးသလ။

• အဖြ႕ဝငေတြက ဘယလေရြးၿပး လကခသလ၊ ဘယသေတြက ေရြးသလ၊ မတရ႕လား၊ လတငးဝငခြင ရရ႕လား(အဆငးရဆး၊ အလအပဆး၊ မသနမစြမး၊ အမးသမးမား၊ လနညးစမားစသည)။ မပါရလ႔ စတဆးတသေတြရသလား၊ ဒလကစၥေတြက အဖြ႕က ဘယလေျဖရငးသလ၊ ေယာကားေရာ မနးမပါ အကးခစားခြငညမရ႕လား၊ ဘာေၾကာငလ၊ ဘာေၾကာငမညမရတာလ။

• ခငဗားတ႔ေကာ ေခးေငြယဖးသလား၊ အဖြ႕ဝငအမေထာငစအားလး ညတညမေခးေငြရႏငခြင ညတညမ ရၾကရ႕လား၊ ဘာအတြက ေခးတာလ၊ ဒေခးေငြအသစ လညပတရနပေငြန႔ အရငက ေငြေခးတာေတြန႔ ဘာကြာသလ(အျခားေခးေငြမား၊ ေငြေခးစားသမားစသည)

• ဒေခးေငြအသစ လညပတရနပေငြက အမေထာငစေတြက ဘာအေၾကာငးထးေစသလ၊ ဘယလလ၊ ဘာေၾကာငလ၊ အမေထာငစတခ႕မာ ျပနာတက ေစသလား၊ အေၾကြးတငတာေတြ တးလာသလား၊ ေလာသြားသလား။

• ရပရြာကေရာ ဘယလသကေရာကလ (အေပါငးလား၊ အႏႈတလား)၊ အသးဝငသလား (မဝငရင ဘာ ေၾကာငလ)၊ အဓကေျပာငးလသြားတာ ဘာလ (စးပြားေရးလပငနးအငယစားမား၊ ရငးႏးမႈမား၊ ေငြေခးဖ႔ စတခရမႈစသည)

• ခထ လပငနးလညပတေနတနးပလား၊ ဘယလလညပတလ၊ မလညပတေတာပါက ဘာေၾကာငလ၊• ေငြထတေခးတာေတြတးလာသလား၊ ေလာသြားသလား၊ ေဖာျပပါ။ အဖြ႕ဝငတးလာသလား၊ ေလာ သြားသလား၊ ေဖာျပပါ။• ေကးရြာကထတေခးႏငတေငြ တးလာသလား၊ ေလာသြားသလား၊ ေဖာျပပါ။

(ည) လညပတရနပေငြ(ပစၥညး)

• ဘယလ လပငနးေဆာငရြကတာလ(မးေစ၊ ကၽြ/ႏြား၊ ဝက/ဘ၊ ဆတ/အျခားသြငးအားစမား၊ စညးကမးခက၊ အခနသတမတခက၊ ေၾကြးမဆပႏငပါက စညးမဥးမားစသည)

• စကပးေရးသြငးအားစ/ေမြးေကာင/ငါးသားေပါကစသည လကခရတသ စစေပါငး ဘယေလာကရသလ။• သငတနးေကာ ေပးေသးသလား၊ ဘယသကေပးသလ၊ စမခကၿပးသြားရင သငတနးတ႔ နညးပညာ အေထာကအပတ႔က

ဘယသ႔ဆမာ သြားေတာငးခရမလ။• ပစၥညးေတြကလကခရမယသက ဘယလေရြးသလ၊ ဘယသေတြအေရြးခရသလ(အဆငးရဆး၊ အလအပ ဆး စသည)• လကခတသေတြ လအပေနတာန႔ အေထာကအပပစၥညးေတြ ဘယေလာကဆကစပမသလ၊ ဘာေတြရယင ပအသးတညမလ၊

လခငတအတငးရေအာငလ႔ ဘယလျပျပငႏငမလ။• ပစၥညးေတြေထာကပလ႔ အသကေမြးမႈ/ဝငေငြ ပတးလာသလား၊ ဘယလတးသလ၊ ပစၥညးအေထာက အပန႔ပတသကလ႔

ဘာျပနာရသလ၊ (ဥပမာ-ေမြးေကာငမားအစာစရတ၊ ေရာဂါစသည)၊ ဒါေတြက လကခရတ အမေထာငစေတြမာ ေရရညအကးရရ႕လား၊ ေမြးေကာငေတြက ဆကၿပး ကေလးေမြးေန ေသးသလား၊ အမေထာငစဝငေငြ ဆကတးေနသလား၊ ဘာေၾကာင တးသလ၊ မတးသလ။

• လကရလညပတရနပေငြ ဘယေလာကရသလ၊ တးေနသလား၊ ေလာေနသလား၊ ဒအတငးပလား။• အသငးဝငတးေနသလား၊ ေလာေနသလား။• ဒရနပေငြရ႕ ေရ႕အလားအလာက ဘယလျမငသလ။ အနာဂတစမခကေတြရသလား။

(ဋ) သစေတာလပအားအပစ/သစေတာအသးျပသအပစ

• ဘယလလပငနးေဆာငရြကသလ၊ လေတြက သြငးအားစတ႔ သစေတာသြငးအားစတ႔ ေငြအေထာကအပ တ႔က ဘယလရၾကသလ။• သငတနးေတြ(ဥပမာ။ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ ပးဥယာဥ၊ ငါးလပငနးသငတနးမား၊ ဘသစေတာ၊ ရာသဥတေျပာငးလျခငး၊

ျပားေတာျပနစကျခငးႏင ထနးသမးျခငးစသည)ေကာ ေပးသလား၊ ဘယသက ေပးသလ၊ စမခကၿပးဆးရင သငတနးန႔ နညးပညာအေထာကအကေတြက ဘယသြားေတာငး ရမာလ။

• ဘသစေတာလပငနးေတြ အေကာငအထညေပၚရ႕လား။ ေပၚရင ဘသစေတာလကမတ လကမတ ေလာကၿပးၿပလား၊ ဘယလ ေလာကသလ၊ ဘာေၾကာငရသလ၊ မရသလ။

74

74

• တကယလ႔ သြငးအားစေတြ (ဥပမာ-ေငြေၾကးအေထာကအပ၊ ပးဥယာဥ၊ ဘသစေတာ၊ ျပားေတာ စသည)တ႔က လကခရရင လေတြက ဘယလေရြးသလ၊ ဘယသေတြအေရြးခရသလ။ (အဆငးရဆး အလအပဆးစသည)

• လကခတသေတြ လအပေနတာန႔ ေထာကပတပစၥညးေတြ ဘယေလာကဆကစပသလ၊ ဘာေတြကမား ပအသးတညမလ။• ဒသြငးအားစေတြက ေထာကပလ႔ အသကေမြးမႈ ဝငေငြပတးလာသလား၊ ဘယလတးသလ၊ ဒါေတြက လကခရတအမေထာငစေတြန႔

ရပရြာမာ ေရရညအကးရရ႕လား။

(ဌ) မးေစဘဏ/စပါးဘဏ

• မးေစဘဏလား၊ စပါးဘဏလား။• ဘယလအလပလပသလ။• အဖြ႕ဝငေတြမးေစေတြ/စပါးေတြ တးေနသလား၊ ေလာေနသလား၊ ဘာေၾကာငလ။• လညပတေနတနးပလား၊ ဘယလလညပတသလ၊ မလညပတေတာရင ဘာေၾကာငလ။• အနာဂတမးေစဘဏ စပါးဘဏေတြရ႕ အနာဂတအတြက ဘာစမခကေတြရသလ။

(ဍ) အလပႏငေငြဖလယရနဖြ႕စညးထားေသာအပစ

• ဘယလအလပလပသလ။ (ဥပမာ။ လမး၊ တတား၊ ေရကနျပနေဖာျခငး၊ ေဆာကလပျခငး၊ လသြားလမး ျပနျပငျခငး၊ ေဆာကလပျခငး၊ သစပငစကျခငး၊ ျပားေတာျပနစကျခငးႏင ထနးသမးျခငးစသည)

• အကးခစားခြငရတသက ေရြးတစႏႈနးကဘယလလ၊ ဒါက ခငဗားတ႔ရ႕ စႏႈနးေတြလား၊ လပေဖာကငဖက ေတြရ႕စႏႈနးေတြလား။• လေတြက ဘယလေရြးၿပး လကခသလ၊ ဘယသေတြအေရြးခရလ (အဆငးရဆး၊ အလအပဆး၊ မသနမစြမး၊ မနးမမား၊ လမးစမား၊

ကပမးအလပသမားမားစသည) ဘယသေတြက ခနထားသလ ဘာေၾကာငလ။• ကာယကရငေတြက ဘယေလာက ရပရြာက ဘယေလာက ေငြဘယေလာကရရမယလ႔ ဘယလဆးျဖတသလ၊

ဒါခငဗားတ႔အဆးအျဖတလား လပေဖာကငဖကရ႕အဆးအျဖတလား။• ေပးေခမယႏႈနးက ဘယလသတမတသလ၊ ဘယလေပးေခသလ၊ ေန႔စားလား၊ ပတျပတလား (ဥပမာ။ တး/သယသညေျမ

ေတာငးအေရအတြက) ခငဗားတ႔ အဆးအျဖတလား၊ လပေဖာကငဖကရ႕ အဆး အျဖတလား။• မနးမေတြေကာ ေယာကားေတြန႔ ေန႔စားခ အတတရၾကသလား(ကား/မေန႔စားခ မတတမးတငခရန) ခငဗားတ႔အဆးအျဖတလား၊

လပေဖာကငဖကရ႕အဆးအျဖတလား။• ဘယလေငြေပးတစနစက အသးျပသလ၊ ခငဗားတ႔ အဆးအျဖတလား၊ လပေဖာကငဖကရ႕ အဆး အျဖတလား။• ဘယသကေငြေပးေခသလ၊ ဘယသေတြစာရငးကငသလ။ သငတနးေပးထားသလား၊ လေလာကရ႕လား။• လပေဖာကငဖကအဖြ႕ေတြက အလပန႔ေငြဖလယတလပငနးေတြက မေထာကပေတာရင ခငဗားတ႔အဖြ႕ ဆကေတြ႕ၾကဥးမလား၊

ဘာလပၾကမလ၊ အနာဂတအစအမေတြ ဘယလရသလ။

ဤအပငးက အဖြ႕အမးအစားတငးသ႔ေမးရနျဖစသည

(ဎ) ရပရြာအတြငးႏင အျခားေကးရြာအဖြ႕အစညး အခငးခငးဆကဆေရး

• ခငဗားတ႔အဖြ႕က လကရအလပလပေနတ ေကးရြာအဖြ႕အစညးတခခန႔ ၿပငေနသလား။ အစားထးဖ႔ လပေနသလား။• ခငဗားတ႔အဖြ႕က ေကးရြာမာအလပလပကငပန႔ ေကးရြာအာဏာပငအဖြ႕က ၾသဇာ သကေရာကမႈ ရသလား။

• ရရငးအဖြ႕ေခါငးေဆာငေတြ ခငဗားတ႔အဖြ႔မာပါသလား၊ ရြာကအျခားအဖြ႕ေတြ၊ အပခပေရးေတြန႔ • ဆကဆေရးဘယလရသလ။ (ဥပမာ။ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတ၊ ေကးရြာအပခပေရးမး၊ ရာအမ မး၊ ဆယအမမး၊ အျခားေကးရြာ လႀကးမား စသည) • ခငဗားတ႔အဖြ႕ထေထာငလကေတာ ရရငးအဖြ႕အစညးေတြလေတြန႔ တငးမာမႈေတြ၊ ထပတက ေတြ႕မႈေတြျဖစလာသလား။ • ဒါမမဟတ ေကးရြာထမာရတ ထပတကေတြ႕မႈေတြက ေျဖရငးေပးခသလား။ • ခငဗားတ႔အဖြ႕က ေကးရြာထမာ ဆးျဖတခကခတာေတြ၊ ေကးရြာအပခပေရးမး၊ ေကးရြာလႀကး၊ • ရာအမမး၊ ဆယအမမးေတြန႔ ဆကဆေရးေတြမာ ၾသဇာရသလား။ • ေကးရြာမာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ (ဥပမာ-စမျခငး၊ ဆးျဖတျခငး)ေတြမာ ခငဗားတ႔အဖြ႕ေၾကာင ထးျခားလာတာရသလား၊ ဘယလထးသလ၊ ဘာေၾကာငလ။

(ဏ) ေရရညတညတမႈ

• ခငဗားတ႔အဖြ႕အငအားေတာငတငးေအာငလပဖ႔ လေနေသးတယလ႔ ထငသလား၊ ဘယေနရာေတြမာလ၊ အဒေနရာေတြမာ စြမးရညရလာဖ႔ စမခကေတြေကာ ရသလား၊ ဘယလစမထားသလ၊ တစဥးဥး/ တစဖြ႕ဖြ႕က အေထာကအကျပမာလား။

• ခငဗားတ႔အဖြ႕ အနာဂတအတြက စမခကေတြရသလား၊ လပငနးေတြက ေျပာငးလမာလား တးခ႕မာလား၊ အရငးအတငးပလပမာလား၊ တစခနခနမာ အဖြ႕တာဝနၿပးဆးသြားၿပး အဖြ႕က ဆကမလပေတာမာလား။

75

• ခငဗားတ႔အဖြ႕ရ႕ လပေဆာငခကေတြက ရပရြာကမသကေရာကေတာဘးလ႔ ထငသလား၊ ဘယလလ၊ ဘာေၾကာငလ။

• ဘယလပေဆာငခကေတြက ေရရညအတညတဆးျဖစမာလ။ • ဘာေၾကာငလ၊ တျခားလပေဆာငခကေတြကေကာ • ဘယလပေဆာငခကက တညတမႈ အနညးဆးျဖစမာလ၊ ဘာေၾကာငလ

(တ) နဂး

• ေအာကပါအဖြ႕အစညးဆငရာ စြမးေဆာငရညေတြအရ အဖြ႕ကအဆငဘယေလာက သတမတမလ။ (အခငအမာ၊ လေလာက၊ အားနညး)

• ေမာမနးခကႏငပနးတငခမတျခငး • ေခါငးေဆာငမႈႏင အပခပမႈ တာဝနခမားေရြးခယျခငး၊ ဆးျဖတခကခမတျခငး၊ အဖြ႕ဝငမားသ႔ အစရငချခငး၊ စညးမဥးႏင တာဝနခမႈ၊ အဖြ႕အစညးတညေဆာကမႈ) • စမခကေရးဆြျခငး။ • ေငြေၾကးစမခန႔ခြမႈ၊ စာရငးကင • လပငနးအေကာငအထညေဖာျခငး • ေစာငၾကပၾကညရျခငး • ရပရြာသ႔အစရငချခငးႏင ဆကသြယျခငး • အစးရ၊ ေဒသခအာဏာပင၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညး၊ အျခား ေကးရြာအဖြ႕အစညးမားႏင ေပါငးစပညႏႈငးျခငး။

• အျခားရြာတစရြာမာ ဒလအဖြ႕မးဖြ႕မယဆယင အသးဝငမယ ဘာသငခနးစာေတြက ရခသလ။

(ဂ) အျပငလမားက ေဆြးေႏြးျခငးအတြကလမးညႊန

ဤေမးခြနးမားက အဖြ႕ဝငျဖစခြငမရေသာ အမေထာငစမား၊ မျဖစလေသာ အမေထာငစမားသ႔ မေမးသငပါ။

ယငးတ႔တြငလညး အဖြ႕ဝငမားကသ႔ စတဝငစားမႈမား အသကေမြးမႈ အခြငအလမးမားရသငသည။ ဥပမာ-လယသမားအပစဝငမဟတေသာ လယသမားမား။

အဖြ႕တငးအတြက အျပငလမားႏင FGD ေဆြးေႏြးပြလပသငသည။

• ကယရြာမာ ဒအဖြ႕(အဖြ႕အမည) အလပလပေနတာသရ႕လား။ • ဒအဖြ႕အလပလပတာ ေကာငးတယလ႔ ထငသလား၊ သ႔အဖြ႕ဝငေတြက ကညေနသလား၊ ရပရြာကေရာ၊ ဘာေၾကာငကညလ၊ မကညလ။ • ဒအဖြ႕န႔ ပတသကခငသလား၊ အဖြ႕ဝငျဖစခငသလား၊ ဘာေၾကာငျဖစခငလ/မျဖစခငလ။ • ဒအဖြ႕မာအဖြ႕ဝငေတြက ဘယလေရြးသလသလား မတရ႕လား၊ ရပရြာထကလတငး ဝငခြငေပးရ႕လား ၊ (ဆငးရခႏငရညမ၊ မနးမမား၊ မသနမစြမး၊ လမးစ၊ ဘာသာေရးအပစကြမား)ခငဗားအမသားေတြေရာ အဖြ႕ဝငျဖစ ဖ႔ႀကးစားဖးသလား၊ ဘာေၾကာငလ၊ ဘာျဖစသြားသလ၊ ခငဗားလညး ျဖစခငရင အဖြ႕ဝင ျဖစႏငသလား။ • အဖြ႕ဝငမျဖစခငခဘးဆရင ဘာေၾကာင မျဖစခငတာလ။ အဖြ႕ရ႕လပေဆာငမႈေတြက အဖြ႕ဝငေတြအတြက ထေရာကသလား၊ သကဆငသလား၊ ခငဗားတ႔ေကာ ဘာေၾကာငျဖစတာလ၊ မျဖစတာလ။ • အဖြ႕ပေကာငးဖ႔ သကဆငဖ႔၊ ပထေရာကဖ႔ဘာေတြက ေျပာငးရင ေကာငးမယလ႔ အႀကေပးခငသလ။

• ဘယလလပရမလ။ • ဘယလေခါငးေဆာငရမလ၊ စမခန႔ခြရမလ။ • ဘယလဆးျဖတရမလ။

• ဒအဖြ႕ကရပရြာထမာ မညညြတေအာငျပနာေပၚေအာင ဖနတးခသလား၊ အခ႕အဖြ႕ေတြ လေတြ န႔ေကာ အျခားရြာေခါငးေဆာငေတြအဖြ႕ အစညးအေတြန႔ေကာ မလမနးထားတာတ႔ေကာရသလား၊ ေဖာျပပါ။ • ဒအဖြ႕ကရပရြာထမာ ညညညြတညြတအလပလပေအာင ဆးျဖတေအာင တးတကေအာငလပခသလား။ ေဖာျပပါ။ • စမခကအေထာကအပမပါဘန႔ ဒအဖြ႕ေနာငအခနမာ ဆကရေနဥးမယလ႔ ထငသလား၊ ဘာေၾကာင ထငသလ၊ မထငသလ။

76

76

အလြနဆငးရခ႕တေသာ အမေထာငစမားမ ေယာကား မနးမသးျခားအပစမားအတြက ေမးခြနးမား

ဤေမးခြနးမားက အဖြ႕ဝငျဖစေစ/မျဖစေစ ေမးသငသည။

• ကယရြာမာ ဒအဖြ႕ေတြ(အဖြ႕အမည)အလပလပေနတာသရ႕လား။ • ဒအဖြ႕အလပလပတာေကာငးတယလ႔ ထငသလား၊ သ႔အဖြ႕ဝငေတြကကညေနသလား၊ ရပရြာကေရာ၊ ဘယအဖြ႕ေတြလ၊ ဘာေၾကာငကညလ၊ မကညလ။ • ခငဗားတ႔က ဒအဖြ႕ေတြက အဖြ႕ဝငေတြလား၊ ဘယအဖြ႕ေတြလ၊ ဘာေၾကာငဝငသလ၊ မဝငသလ။ • ဒအဖြ႕ေတြန႔ပတသကခငသလား၊ အဖြ႕ဝငျဖစခငသလား၊ ဘာေၾကာငျဖစခငသလ၊ မျဖစခငသလ။ • ဘယအဖြ႕ကကယန႔ အသကဆငဆးလ႔ထငသလ (ရြာတြငလပငနးေဆာငရြကေနေသာ အဖြ႕တငးက ေမးရန)။ • ဒအဖြ႕ေတြ အသငးဝငက ဘယလေရြးသလသသလား၊ အဒါမတရ႕လား၊ ရပရြာထကလတငး ပါခြငရသ လား။ (ဆငးရ၊ ထခကလြယ၊ မနးမမား၊ မသနမစြမး၊ လမးစ၊ ဘာသာေရးအပစကြမား) ခငဗားကေကာ ပါဝငပတသကခြင အဖြ႕ဝငခြင ေပးသလား။ • ခငဗားကေရာ ခငဗားအမသားေတြေရာ အဖြ႕ဝငျဖစဖ႔ ႀကးစားဖးသလား၊ ဘာေၾကာငလ၊ ဘာျဖစသြားသလ၊ ခငဗားလညး ျဖစခငရင အဖြ႕ဝငျဖစႏငသလား။ • အဖြ႕ဝငမျဖစခငခဘးဆရင ဘာေၾကာငမျဖစခငတာလ၊ အဖြ႕ရ႕လပေဆာငမႈေတြက အဖြ႕ဝငေတြအတြက ထေရာကမႈရရ႕လား၊ သကဆငသလား၊ ခငဗားတ႔ေကာ ဘာေၾကာငျဖစလ၊ မျဖစလ၊ အဖြ႕ ပေကာငးဖ႔၊ ပသကဆငဖ႔၊ ပထေရာကဖ႔ ဘာေတြကေျပာငးရင ေကာငးမယလ႔ အႀကေပးခငသလ_

• ဘယလလပရမလ။ • ဘယလေခါငးေဆာငရမလ၊ စမခန႔ခြရမလ။ • ဘယလဆးျဖတရမလ။

• ဒအဖြ႕ေတြက ရပရြာထမာ မညညႊတေအာင၊ ျပနာေပၚေအာင ဖနတးခသလား၊ အခ႕အဖြ႕ေတြ လေတြန႔ေကာ၊ အျခားရပရြာေခါငးေဆာငေတြ အဖြ႕အစညးေတြန႔ေကာ မလမနးထားတာတ႔ေကာ ရသလား၊ ေဖာျပပါ။ • ဒအဖြ႕ေတြက ရပရြာမာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ၊ ဆးျဖတခကခမႈေတြမာ တးတကလာေအာင ေဆာငရြက ေပးတာရသလား၊ ေဖာျပပါ။ (ရြာတြငလပငနးေဆာငရြကေနေသာ အဖြ႕အားလးက ေမးျမနးရန)

77

ေနာကဆကတြ(ဃ)စစတမးအတြကစညးကမးခကမားLIFTအစအစဥရ ေကးရြာအဖြ႕အစညးတ႔၏ အခနးက႑ႏငထေရာကမႈက အကျဖတျခငး။

ေနာကခအေၾကာငးအရာ

အသကေမြးဝမးေကာငးမႈႏင စားနပရကၡာဖလေရးရနပေငြ(LIFT)သည ျမနမာႏငငတြငးရကၡာမဖလမႈႏင ဝငေငြနညးပါးျခငးကေျဖရငးရန ရညရြယေသာ အလရငမားပါဝငသည ရနပေငြအဖြ႕တချဖစသည။ ဤအလရငတ႔တြင ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ဒနးမတ၊ နယးဇလန၊ နယသာလန၊ ျပငသစ၊ ယနကတကကငးဒမး၊ အေမရကနျပညေထာငစ၊ အတလ၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ ၾသစေၾတးလတ႔ပါဝငသည။ LIFTက၂ဝဝ၉ခႏစတြင တညေထာငခၿပး ၂ဝ၁၈ခႏစထ လပငနးေဆာငရြကေနမညျဖစသည။

LIFT၏ပနးတငမာ ေထာငစႏစဖြ႕ၿဖးေရးပနးတင(၁)၊ (အလြနအမငးဆငးရႏြမးပါးျခငးႏင ငတမြတျခငးက ေဖာကပစ ရန)ကေရာကရရန ျဖစသည။ ရနပေငြေစာငေရာကေရးအဖြ႕၏ လပထးလပနညးအတငး ေဆာငရြကေနရာတြင LIFT၏ရညမနးတာဝနမာ ျမနမာႏငငေကးလကေဒသရ ဥးတညအကးခစားခြငရသ လႏစသနးက စားနပရကၡာႏင ဝငေငြ ပမရရေစရန ျဖစသည။

LIFT၏ရညမနးတာဝနက ထေျမာကရနအတြက ေအာကပါအစအစဥရလဒမားက ေပးအပျခငးျဖင အေကာင အထညေဖာမည

၁။ ထတလပမႈျမငတငျခငးႏင ရတသမးခနလြနနညးပညာမား ပပးေပးျခငးျဖင ဝငေငြႏင စကပးေရးထတလပမႈ တးတကေစၿပး သြငးအားစႏင ေစးကြကမာကပမလကလမးမေစျခငး။

၂။ ရညမနးအမေထာငစမားက လယယာျပငပအသကေမြးမႈမား လပကငရန ေထာကပေပးျခငး ႏင/သ႔မဟတ အလပအကင ရရေရးအတြက အသကေမြးမႈအတတပညာမား သငၾကားေပးျခငး။

၃။ သယဇာတမားက ေရရညသးစြနငရနစမခန႔ခြျခငး သဘာဝပတဝနးကင ျပနလညျပစျခငးျဖင ေဒသခ အသကေမြးမႈတ႔က ကာကြယျခငး။

၄။ ကာလၾကာရည ဆငးရႏြမးပါးခေသာ အမေထာငစမား၏ အသကေမြးမႈ အခြငအလမးမားက ကာကြယေပးမည၊ အသကေမြးမႈ အခြငအလမးမားကျမငတငေပးမည၊ဝငေငြတးေစမည ထေရာကေသာ လမႈအကာအကြယမားက ေဆာငရြကေပးျခငး။

၅။ ဆငးရသားမား၏ အသကေမြးမႈႏငရကၡာဖလမႈက ေထာကပေပးမည အရပဘကအဖြ႕အစညးမား၏စြမးရည ကျမငတငေပးျခငး။

၆။ အစအစဥမားႏင မဝါဒေရးဆြရာတြင သတငးအခကအလကမားက ေပးနငရန အေထာကအထားမားက ေစာငၾကညအကျဖတျခငးႏင စစတမးမားက ေကာကယေစျခငး။

LIFTသည လပေဖာကငဖကအမးမးတ႔ႏင လပငနးကအေကာငအထညေဖာလကရသည။ ယငးတ႔သည LIFT၏ ရညမနးတာဝနက အေထာကအပျဖစေစမည စမခကမားက ဥးတညနယေျမတြငေဆာငရြကရန အဆတငသြငးၿပး ေအာငျမငခသမား ျဖစၾကသည။ UNOPSက LIFT၏ ရနပေငြစမခန႔ခြသအျဖစ အလရငမားက ေရြးခယခၿပး ဤကစၥအတြက ရနပေငြစမခန႔ခြေရး႐း(FMO)တခကလညး ဖြငလစခသည။ ၂ဝ၁၄ခႏစ LIFTသည ဤတငးျပည၏ အပပငးဇန၊ ေတာငေပၚေဒသ(ကခငျပညနယ၊ ခငးျပညနယ၊ ရမးျပညနယ)၊ ျမစဝကၽြနးေပၚကမးရးတနးေဒသ ဟေသာ စကပး-ေဂဟေဗဒဇန၃ခတြင စမခကမားက ေငြေၾကးေထာကပေနသည။

ယခအခါ လပငနးအေကာငအထညေဖာေနသညမာ ခရးတစဝကခန႔ေရာကလာၿပျဖစေသာေၾကာင LIFTသည လပေဖာကငဖကမားမတဆင ေကးရြာအဖြ႕အစညးမား (ရပရြာအေျချပအဖြ႕အစညးမား)သ႔ ေပးအပေနေသာ အေထာကအပမားက အကျဖတလလာသည။ အထးသျဖင LIFT၏ အသကေမြးမႈႏင ရကၡာဖလမႈ ေဆာငရြကခက မားတြင ယငးေကးရြာအဖြ႕အစညး (အဖြ႔)မား၏ အခနးက႑ႏင ထေရာကမႈတ႔က စစစရနရညရြယသည။ ၂ဝ၁၃ခႏစ ႏစလယတြင ေကးရြာအဖြအစညး ၇၅၄၆အဖြ႕က လပေဖာကငဖကမားက ေထာကပခသညဟ တငျပခသည။ ယငးတ႔တြင ယခငကမရခဘ လပေဖာကငဖကမားက စညး႐းထေထာငခေသာ အဖြ႕မားပါဝငသက သ႔ လပေဖာကငဖကမားက အေထာကအပေပးကာ အငအားျဖညရနရညရြယေသာ ရရငးအဖြ႕မားလညး ပါဝင သည။ အဖြ႕မားသည ေကးရြာတစရပလးက ကယစားျပေသာ ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတ(VDC)မား မသည အသကေမြးမႈအတြက ကယထကယထေဆာငရြကေနေသာ လညပတရနပေငြလပငနးမား၊ စ/ေခးလပငနး မားစသည အဖြ႕ငယမားအထ ပါဝငၾကသည။ ယငးတ႔၏လပငနးမား မတညသကသ႔ ရရေသာအေထာကအပ မားမာလညး မတညၾကေပ။

အေထာကအပမားက ေအာကပါအတငး အမးအစားခြႏငသည _

• ေခါငးေဆာငမားႏင အဖြ႕ဝငမားက အဖြ႕အစညးျဖစထြနးေရးႏင စြမးေဆာငရညဆငရာ သငတနးမား ေပးျခငး (ေငြေၾကးစမခန႔ခြျခငး၊ ေငြစာရငးထနးသမးျခငး၊ စမခကေရးဆြျခငး၊ ေစာငၾကညအကျဖတျခငး၊ အပခပမႈႏင တာဝနခမႈ)၊

• အဖြ႕ဝငမားက သကဆငရာ အသကေမြးမႈသငတနးမားေပးျခငး၊

• အပစအခငးခငး၊ စမခကအခငးခငး၊ အျပနအလနေလလာေရးခရးစဥမား၊ အစးရဌာနမားသ႔ ေလလာေရးခရးစဥမား၊

• ေငြႏငပစၥညးေထာကပျခငး (သာမနစာေရးကရယာမား၊ အာမခေသတာမား မသည မတညေငြမား၊ ေမြးျမေရးႏင အသကေမြးမႈဆငရာ လကသးကရယာမားအထ)၊

၂ဝ၁၃ခႏစ ႏစလယတြင ေကးရြာအဖြ႕အစညး ၇၅ဝဝမ အဖြ႕ဝင ၆၂၄ဝဝတ႔သည အဖြ႕အစညးမား စမခန႔ခြေရး သ႔မဟတ နညးပညာကၽြမးကငမႈဆငရာက အငအားျဖညေပးေသာ သငတနးမားက တကေရာကခၿပး ျဖစသည။ ယငးတြင အမးသမးအဖြ႕ဝင ၃ဝဝဝဝလညးပါဝငသည။

78

78

LIFTသည လပေဖာကငဖကမားထမ အဖြ႔အမးအစားမားႏင အေရအတြက၊ သငတနးတကၿပး အဖြ႕ဝင အေရ အတြက စသညတ႔က ပမနရရေနေသာလညး ဤေထာကပမႈ၏ ထေရာကပကမ ရငးလငးစြာ မသရေပ။ ဥပမာ ေအာကပါကစၥမားက သးသပႏငမည သတငးအခကအလကမားက LIFTက မရရေပ_

• အပခပသမားႏငအဖြ႕ဝငတ႔၏ စမခန႔ခြေရးသ႔မဟတ စြမးေဆာငရည ေျပာငးလလာမႈရမရ။ • သငတနးႏင အျခားစြမးေဆာငရညျမငတငမႈတ႔ေၾကာင စြမးေဆာငရည ေျပာငးလလာမႈ ရမရ။ • အဖြ႕ဝငတ႔၏အသကေမြးမႈ၊ ရကၡာဖလမႈက ဤအဖြ႕မားက တးတကေအာင ေဆာငရြကႏငမႈ ရမရ၊ • လပေဖာကငဖကမား၏ စမခကၿပးဆးခနတြင ဤအဖြ႕မားေရရညတညတႏငမႈ ရမရ၊

စမခကမားက ေကးရြာရအကးခစားခြငရသမားထသ႔ အေထာကအပမားေပးအပရာတြင အသးျပရနအတြကသာ အဖြ႔မားကေထာကပချခငး လညးရသည။ အဖြ႔မားက အငအားျဖညေပးျခငးသညသာ အဓကရညမနးခကျဖစၿပး ယငးသ႔ျဖင ေကးရြာမားက ယငးတ႔ဘာသာ စမခကေရးဆြျခငး၊ အေကာငအထညေဖာျခငး၊ ေစာငၾကည အကျဖတျခငးတ႔က ေဆာငရြကေစသညလညးရသည။

အဖြ႕အစညးမားကတညေထာငသညျဖစေစ ရရငးအဖြ႕အစညးမားက အငအားျဖညေပးသညျဖစေစ ေကးရြာ အတြငးရ လမႈေရးအရငးအႏးႏင အာဏာပငအဖြ႕တ႔က သကေရာကမႈမားရသညသာျဖစ၏။ ေကးရြာ အပစအပခပေရးမး၊ ရရငးေကးရြာအသငးအဖြ႕မား၊ ေခါငးေဆာငမားသည ေငြေၾကးႏငပစၥညးတ႔က ရလြယ ေသာအဖြ႔မားေၾကာင တခါတရတြင ၾသဇာကဆငးရတတသည။ အခ႕ေကးရြာမားတြင အသငးအဖြ႕မားျပားျခငး အၿပငအဆငျဖစျခငးတ႔ေၾကာင တခါတရ တငးမာမႈမားရသညက LIFT၏ အရညအေသြးဆငရာႏင လမႈစးပြားေရးဆငရာ ေစာငၾကညအဖြ႕မားက ေတြ႕ရခၾကသည။

ပ၍အေရးႀကးသညမာ လပေဖာကငဖကမားက ေထာကပထားေသာအဖြ႕မားသည အမေထာငစမား လတဥးခငးထသ႔ အကးခစားခြင ေရာကရေရးတြင ပတမတေရြးခယျခငး၊ အခနသတမတျခငး၊ ျဖန႔ေဝျခငးတ႔တြင မလြမေရာငသာ ေဆာငရြကေပးေနရျခငးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဤအဖြ႕မား၏ ကယစားျပႏငမႈ၊ အမးသမးမား ဆငးရမြေတထခကလြယသမား၊ လမးစမား၊ ဘာသာေရးလနညးစမားႏင စပလဥး၍ ဆးျဖတရာတြင မတမႈ ရမရ ဆသညက LIFTက နားလညရန အေရးႀကးသည။

ေကးရြာအေျချပအဖြ႕အစညးမားသ႔ ေထာကပျခငးႏငသကဆငေသာ သတငးအခကအလကမား ခ႕ငျခငးသည အထးအေရးႀကးသည။ အပပငးဇန၊ ေတာငတနးေဒသ၊ ျမစဝကၽြနးေပၚေဒသတ႔တြင LIFTကေဆာငရြက ေနေသာ အသကေမြးမႈႏင ရကၡာဖလေရးစမခကမားသည ၂ဝ၁၄ခႏစအတြငးတြင ၿပးဆးခၿပျဖစသည။ ဤသးသပခကမ ရရေသာ သငခနးစာမားသည ၂ဝ၁၈ခႏစႏစကနအထ ကန၅ႏစတာ အစအစဥအတြက ဒဇငးထတလပရာတြင အခရာကသည။

ဤျပနလညသးသပခကျဖငေတြ႕ရခကႏင သးသပခကမားက မတတမးတငထားမညျဖစၿပး ေနာငတြင LIFTက အေထာကအပေပးရာတြင ေဆာငရြကရမညက လမးညႊနမညျဖစသည။ ဤျပနလညသးသပခကက ပတသက ဆကႏြယေနသတငးသ႔ မေဝမညျဖစသည။

ဤစစတမး၏ရညရြယခကမား

ျမနမာႏငငရအဖြ႔မားသ႔ LIFTက ေထာကပမႈ၏ရလဒမားက ဆနးစစေဝဖနသးသပရန ဤစစတမးက ရညရြယသည။ ေအာကပါတ႔က နားလညရနႀကးပမးအားထတမည _

• အဖြ႔မားကထေထာငရန သ႔မဟတ ေထာကပရန လပေဖာကငဖကမားသ႔ လႈ႔ေဆာေနေသာ အဓက အေၾကာငးရငးမား၊ • လပေဖာကငဖကမားက အသးျပေသာ ခဥးကပနညးမားႏင အေထာကအပအမးအစားမား၊ • ဤအေထာကအပမား၏သကဆငမႈႏင ထေရာကမႈ၊ • ျမနမာႏငင၏အဖြ႔မား၏ အကအညျဖင သ႔မဟတ အဖြ႔မားမတဆင အေကာငအထညေဖာမည အနာဂတ ဖြ႕ၿဖးေရးစမခကမားက ေတြ႕ႀကရမညအခကအခႏငအခြငအလမးမား

ဤစစတမး၏အဓကရညမနးခကမားမာ _

• အဖြ႔မားက စညး႐းေဆာငရြကရာတြင ႀကေတြ႕ရမည ေယဘယမဝါဒမားႏင လပငနးစဥမား၊ စနေခၚမႈမားက နားလညေစရန၊ • ဆငးရသားမားအတြက ရညမနးေသာထေရာကေရရညတညတသည အဖြ႔မားျဖစေစရနအတြက လအပမည အေထာကအပမားႏင စြမးေဆာငႏငခြငရသညအေျခအေန တ႔က ပမနားလညေစရန၊ • ေကးရြာအဆငတြင အဖြ႔မားမတဆငျဖစေစ၊ ယငးတ႔၏ အေထာကအပျဖငျဖစေစ၊ အေကာငအထည ေဖာမည အသကေမြးမႈႏင ရကၡာဖလေရးစမခကမားက လမးညႊနမည အႀကျပခကမားႏင သငခနးစာ မားက ျပစေဖာထတရန၊

ဤစစတမးသည ေအာကပါသေတသနဆငရာ ေမးခြနးမားက ဆငျခငသးသပမည _

• အဖြ႔မားက ေထာကပရာတြင လပေဖာကငဖကမားက မညသညခဥးကပနညးမားက အသးျပခသလ။ • ထခဥးကပနညးမားတြင မညသညတ႔က အမားဆး/အနညးဆးအလပျဖစခသလ၊ ယငးတ႔အသးသးက ႀကေတြ႕ခရေသာ ေအာငျမငမႈႏင အကန႔အသတတ႔မာ မညသညတ႔ျဖစၾကသလ။ • LIFTကသ႔ေသာ အသကေမြးမႈႏင ရကၡာဖလမႈစမခကမား ႀကေတြ႕ေနရေသာအေျခအေနတြင အဖြ႔မားကေထာကပရာတြင အသးျပေသာ အေလအကငမားမာ မညသညတ႔ျဖစၾကသလ။ • စမခကအေကာငအထညေဖာရနသကသကအတြကသာ အဖြ႔မားက ေထာကပျခငး၏အကးအျပစတ႔မာ မညသညတ႔ျဖစၾကသလ။ ထအေထာကအပမးသည အခ႕အေျခအေနတြင သငေလာပါသလား။ • ဤအဖြ႕အစညးမားသည မညမေလာကကယစားျပပါသလ၊ အမးသမးမား ဆငးရႏြမးပါးခႏငရညမရသ မားႏင စပလဥးေသာ ဆးျဖတခကခမတရာတြင မညမမတမႈရသလ၊

79

• အဖြ႔မားသ႔ ေထာကပမႈသည ေကးရြာရ လမႈေရးအရငးအႏးမား အာဏာပငအဖြ႕မားတ႔သ႔ မညသ႔ သကေရာကၾကသလ၊ မညသညအေၾကာငးရငးမားသည ရရငးအဖြ႕အစညးတ႔ႏင တငးမာမႈကျဖစေစသလ၊ သ႔မဟတ တငးမာမႈက ေျဖရငးရာတြင ကညသလ။

သေတသန၏လပနညးဤစစတမးသည LIFT၏ လပေဖာကငဖကမားသ႔ ႐းရငးေသာေမးခြနးလႊာတစခက ေမးျမနးျခငးျဖင စတငခသည။ ယငးတြင ေမးခြနးလႊာတြင ေထာကပေနေသာ အဖြ႔အမးအစား၊ အမးအစားလကအေရအတြက (ရရငးစြေရာ အသစပါ)၊ ထအဖြ႔မားသ႔ ေပးေနသညအေထာကအပအမးအစားမား ပါဝငသည။ ဤစစတမးငယ၏ ရလဒမားက ေနာကဆကတြ (က) တြင အကဥးခပေဖာျပထားသည။

ဤစစတမးအတြက ကြငးဆငးလပငနးက အဆင၂ဆငခြထားသည _

• ကနဥးအဆငတြင LIFTေကးရြာ၅ဝသ႔ စစတမးအဖြ႕မားက သြားေရာကကာ ေအာကပါတ႔က သးသပရန FGDႏင KIIေဆြးေႏြးပြမားက ျပလပမည။ • အဖြ႔မားက ေထာကပရာတြငထားရေသာ လပေဖာကငဖကမား၏ ယတေဗဒႏင အေထာကအပ ဒဇငးမား၏သကဆငမႈ၊ • ယငးအေထာကအပတ႔၏ အခနတအတြငး အကးရမႈ၊ • အဖြ႕ဝငမားႏင ရပရြာ၏အသကေမြးမႈ၊ ရကၡာဖလမႈ၊ အဖြ႔တ႔၏ စြမးေဆာငရညျဖစထြနးမႈစသညတ႔ႏင ပတသက၍ အေထာကအပတ႔၏ ထေရာကမႈ၊ ရလဒ၊ သကေရာကမႈ၊ • အဖြ႔ႏငအပခပသမား၏ ကယစားျပႏငမႈ၊ ဆးျဖတရာတြငမတမႈ၊ • ဒတယႏင ေနာကဆးအဆင ကြငးဆငးသေတသနလပငနးက ဆကလကေဆာငရြက ရမညျဖစသည။ စစတမးအဖြ႕မားသည မလေကးရြာ၅ဝသ႔ ျပနလညသြားေရာကကာ လပေဖာကငဖကမား၏ စမခကၿပးဆးခနတြင အဖြ႕မား၊ ယငးတ႔ရရထား ေသာအကးေကးဇးမား၊ ယငးတ႔ ေဆာငရြကေနသည လပငနးမား၏ ေရရညတညတမႈရမရႏင အဖြ႔၏ထေရာကမႈ၊ အဖြ႔၏ ကယစားျပမႈ၊ ဆးျဖတခကမတမႈ တ႔ ေျပာငးလျခငးရမရက အကျဖတၾကမညျဖစသည။

ဤလကရစညးကမးခကသည စစတမး၏ပထမအဆငႏငသာ သကဆငသည။

ဤေကးရြာ၅ဝက LIFTစနစကေသာ ကပနးစနစျဖင ေရြးခယမည။ စမခကေကးရြာအားလးက အဆငသတမတ မညျဖစၿပး ရြာမားက နမနာေကာကယသညစတစချဖင ေရြးခယမည။ သ႔ျဖင ေကးရြာအမားဆးရေသာ လပေဖာ ကငဖကအဖြ႕သည ဤစစတမးတြင ေကးရြာပါဝငခြငအမားဆးရသည။

ကြငးဆငးသေတသနတြင အရညအေသြးဆငရာေရာ အေရအတြကဆငရာပါ သေတသနမားပါဝငျဖစသည။ ရြာတငးတြင ပငမသတငးေပးေတြ႕ဆမႈ (KII)တ႔ကကငးပကာ အဖြ႔တ႔၏လပငနးသဘာဝ၊ အဖြ႕ဝင (ကား/မ)၊ ထေထာငသညရကစြ၊ ရရေသာအေထာကအပအမးအစား၊ လကရလပေဆာငမႈတ႔က သတငးရယမညျဖစ၍ အေသးစတကေသာစစတမးအတြက တစရြာလငအမားဆးအဖြ႕၃ဖြ႕ကေရြးကာ FGDမားကငးပရမညျဖစသည။58

ရြာရသကဆငရာအဖြ႕မား ႏငFGDမား ကငးပရမည။ ေအာကပါတ႔ပါဝငႏငမည

• ေကးရြာဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစ (VDC)၊ ဆပေကာမတမား (ကားမေရာရာ၊ အဖြ႕ဝင၊ အျပငလ)• လယသမားသငတနးေကာငးမား၊ တးခ႕လယသမားအပစမား (ကားမေရာရာ၊ အဖြ႕ဝင၊ အျပငလ)• လညပတရနပေငြ (ပစၥညး)တ႔ကစမခန႔ခြေနေသာအပစမား (ကားမေရာရာ၊ အဖြ႕ဝင၊ အျပငလ)• ေကးရြာေငြစေငြေခးအသငးမား၊ (စ/ေခး) ကယထကယထအပစမား (ကားမေရာရာ၊ အဖြ႕ဝင၊ အျပငလ)• သစေတာအပစမား (ကားမေရာရာ၊ အဖြ႕ဝင၊ အျပငလ)• အလပႏငေငြဖလယသညအပစမား (ကားမေရာရာ၊ အဖြ႕ဝင၊ အျပငလ)• အျခားစတဝငစားေသာအဖြ႕မား (အဖြ႕ဝင၊ အျပငလ)• အဖြ႕ဝငျဖစေစ မျဖစေစ၊ အဆငးရဆး အထခကလြယဆးေသာ အမေထာငစမား၏ ကယစားလယမား (ကား၊ မသးသန႔စ)။

KIIအတြကေမးခြနးမားႏင FGDအတြက တကၾကညစာရငးမားက LIFT၏ေစာငၾကညအကျဖတဌာနက ျပစေပးမည။ ကနထ႐ကရရသက အသးျပရမည။

58 ပါဝငရမညအဖြ႔မားက ေရြးခယရာတြင ထေရာကရမည။ အဖြ႕ဝငအမားဆးရေသာ အဖြ႔မား ပါဝငရမည ျဖစသကသ႔ လပေဖာကငဖကတ႔၏ သးျခားနမနာျပအဖြ႔မားလညး ပါဝငေအာင အမးအမညစလငစြာ ေရြးခယသငသည။

80

80

အတငပငခအလပ၏ရလဒမား

လပငနးအစပးအစရငခစာဤအစရငခစာတြင စာရငးေကာကမားက သငတနးေပးျခငး၊ KIIႏင FGDဆငရာေမးခြနးမား တကၾကညစာရငး မားက အစမးစစေဆးျခငးတ႔ ပါဝငရပါမည။ ယငးတြငေအာကပါတ႔ ပါဝငႏငမည

• စာရငးေကာကသငတနးအေၾကာငးေဖာျပခက (ျဖန႔ေဝမညမတစမား၊ ျပသမညဆလကမားအပါအဝင)• KIIႏင FGDဆငရာေမးခြနးမား တကၾကညစာရငးမားက အစမးစစေဆးမႈအစရငခစာ၊• ေကးရြာမားကြငးဆငးမညအစအစဥ အေသးစတ၊ တစရြာစ တစဖြ႕စ၏ ခန႔မနးရကစြအပါအဝင၊• ထကသငေသာ ႀကးၾကပမႈျဖင အရညအေသြးကအာမခမည၊ လႏငပစၥညးက အထေရာကဆးအသးခမည အပခပစမမႈစမခက၊

ကြငးဆငးလပငနးၿပးစးေၾကာငးအစရငခစာFGDမားကြငးဆငးေဆာငရြကရန အခန၄ပတမ ၅ပတခန႔ ယမညဟ ေမာလငထားသည။ (အသးျပမည စာရငး ေကာကဥးေရက မတညမည၊ သြငးအားစႏငပတသက၍ ေအာကတြငၾကညပါ)၊ ကြငးဆငးလပငနးၿပးစးေၾကာငး အစရငခစာက ေနာက၂ပတအၾကာတြငတငျပရမည။ ကြငးဆငးလပငနးၿပးစးေၾကာငး အစရငခစာတြင ေအာကပါတ႔ ပါဝငရမည

• ေဆာငရြကၿပးစးမႈအကဥးခပ (ဥပမာ - ရြာအမညမား၊ အဖြ႔အမးအစားအလက၊ ရပရြာအပစခြအလက ကငးပခေသာ FGDအေရအတြက၊ ေဆာငရြကခသညနညးလမး (အဖြ႕ဖြ႕စညးပ၊ ႀကးၾကပပ၊ အပခပစမပစသည) ႀကေတြ႕ခေသာကစၥမား၊ အေရးယေဆာငရြကပ၊ ေနာင အသကေမြးမႈ ရကၡာဖလမႈ ဆငရာFGDမားအတြက အႀကျပခကမား၊ သငခနးစာမား၊• ရြာအလကေကာကယခေသာ KII ေမးခြနးလႊာမားတြင မတတမးတငခေသာ သတငးအခကအလကမား (အဖြ႔အမးအစား၊ အဖြ႕ဝင၊ ကား/မ၊ ရရငးအဖြ႕သ႔မဟတ LIFTက ထေထာငသည စသျဖင)

ကငးပခေသာ KIIမားႏင FGDမား၏ ေရးမတခကမားႏင အကဥးခပKIIမားႏင FGDမားက အကဥးခပကာ ဘာသာျပနဆေပးရမည။ KIIသတငးအခကအလကမားက ရငးလငးေသာ ကြနပတာဇယား၊ ေဒတာေဘစတ႔တြင ျဖညသြငးရမည။ FGDတ႔က အဓကေခါငးစဥအလက အဂၤလပစာျဖင အကဥးခပေရးသားရမည။ အျပညအစကမ ျမနမာစာျဖင ေရးသားေပးရမည။

လပေဆာငခကမားေအာကပါတ႔လညးပါဝငရမည

ျပငဆငမႈမား

• KII ႏင FGDေမးခြနးလႊာတ႔က စစတမး၏လအငႏင ကကညမႈရမရ ၾကည႐ႈျပငဆငျခငး (LIFTနညးပညာ အဖြ႕မေပးအပသည သြငးအားစႏငအတ) • အဂၤလပဘာသာ ေမးခြနးမၾကမးမားက စစတမးအေကာကခလမး၊ စကားအပစအလက ဘာသာျပနျခငး၊ • စစတမးေကာကအဖြ႕မားက အရညအေသြးဆငရာသေတသန နညးစနစမားက သငၾကားေပးျခငး၊ အထးသျဖင FGDမားက ထေရာကစြာ ကငးပမတတမးတငႏငရန ျဖစသည။ • KIIမား FGDမားက ကြငးဆငးစမးသပျခငး (စကားအပစတငးပါဝငရမည)ႏင လအပသလ မြမးမျပငဆင ျခငး၊ • KIIမား FGDမားက ေဆာငရြကမညအေသးစတစမခက၊ ေကးရြာ ၅ဝလးက ေဆာငရြကမည အခနဇယား၊ ဆငရာရြာမ မထြကခြာမ KIIႏင FGDမားက အဆငမၿပးစးေအာင စမမညႀကးၾကပမႈ အပါအဝငျဖစသည။

KIIႏင FGDကြငးဆငးလပငနး

• ကြငးဆငးလပငနးက ေဆာငရြကျခငး၊ ႀကးၾကပျခငး၊ • လပငနးတးတကမႈက စမခကႏငခနထးသးသပကာ လအပသလစမခကက ျပငဆငျခငး (ထသ႔ အေျပာငး အလရက LIFTသ႔ အေၾကာငးၾကားရန) • အေရးႀကးကစၥမားျပနာမားရပါက LIFTသ႔တငျပျခငး၊ ယငးတ႔က လအပသလ ေျဖရငးျခငး၊ • KIIမား FGDမားအားလးၿပးစးေအာင ေဆာငရြကျခငး၊ ကြငးဆငးလပငနးၿပးစးေၾကာငး အစရငခစာျပစျခငး၊ တငသြငးျခငး၊ • ၂ရကၾကာ FGDအေတြ႕အႀကရငးလငးပြကကငးပ၍ ကြငးဆငးအဖြ႕မားႏင စစတမးေကာကယခကမားက သးသပျခငး အကဥးခပျပစျခငး။

ေရးမတခကမားႏငအကဥးခပ • ေကးရြာ၅ဝ၏ KIIေရးသြငးခကက ရြာအလကၿပးစးေအာငေရးသြငးျခငး၊ သးသပျခငး • ကငးပေသာ FGDတငးက တကစြာမတတမးတငေရးသားျခငး (ဤေရးမတခကအျပညအစတ႔က ျမနမာဘာသာျဖင ေရးသားထားႏငသည)၊ FGDအကဥးခပက အဂၤလပစာျဖင ေရးသားျပစျခငး။

81

သြငးအားစမားကြငးဆငးလပငနးက FGDလပငနးႏင မတစေရးျခငးတ႔တြင ကၽြမးကငသ၂ဥးပါေသာ အဖြ႕၅ဖြ႕ျဖင ေဆာငရြကရန အႀကျပပါသည။ အသငးတငးသည ရြာတစရြာတြင တညအပႏစရက ေနထငကာ တစပတလင ရြာ၂ရြာ သ႔မဟတ ၃ရြာတြင အလပၿပးစးေအာင ေဆာငရြကမညဟ ေမာလငသည။ အဖြ႕၅ဖြ႕က ပမးမတစပတလင ၂.၅ရြာၿပးစးပါက ဤစစတမးသည ၄ပတႏင ၿပးစးမညျဖစသည။

ကြငးဆငးလပငနးမားၿပးေနာက အဖြ႔သည ၂ရကတာ FGD အကဥးခပတငျပမႈ အလပရေဆြးေႏြးပြက စစတမးေကာကယသည႔ အဖြ႔မား ႏင႔ ကငးပရမညျဖစၿပး စစတမးမ ေတြ႔ရခကမားက အကဥးခပသးသပတငျပရမည။

ေရ႕ပငးတြင ေဖာျပထားသည႔အတငး LIFT မ KII ႏင႔ FGD ေမးခြနးမားက အဂၤလပဘာသာျဖင႔ ျပငဆငေပးၿပး စစတမးေကာကယမည႔ ေကးရြာ ၅ဝ က ကပနးေရြးခယေပးမည။ စမးတမးအဖြ႔မားသငတနးေပးရာတြငလညး LIFT ဝနထမးမား ပါဝငရမည။ LIFT M&E မ KII ႏင႔ FGD အခကအလကမားက အေသးစတသးသပၿပး စစတမးပထမအဆင႔အတြက အစရငခစာ (မၾကမး) ႏင႔ ေနာကဆးအစရငခစာက တငျပမည။

စစတမးေဆာငရြကမည႔ ကနထရကတာ၏ ကၽြမးကငမႈႏင႔ အေတြ႔အႀကကနထရကတာသည သတမတသည႔အခနအတြငး အၾကေပးေဆာငရြကမႈအေကာငးဆးျပနငမည႔ လအပသည႔ အဖြ႔အေရအတြကက အဆျပနငသည။ ကြငးဆငးဝနထမးမားသည FGD မားမတတမးတငျခငးႏင႔ FGD မားႏင႔ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားတြင ကၽြမးကငသမားျဖစရမည။ သငတနးကာလအတြငး ကြငးဆငးဝနထမးမားက ေလ႔လာသးသပေနမညျဖစၿပး အရညအခငးမျပည႔ဝသည႔သမားအားခနထားၿပး အစားထးေဆာငရြကသြားမည။ ကြငးဆငးဝနထမးမားတြင ေအာကပါအရညအခငးမားရရန အႀကျပထားသည။ • တကသလေကာငးသား/သမား (သ႔) အရညအေသြးဆငရာ သေတသနေဆာငရြကမႈအေတြ႔အၾကရထားသည႔ ဘြ႔ရမား • အခကလကမားက ေရးသားၿပးျဖစေစ အလကထေရာနစနညးျဖင႔ျဖစေစ ျပည႔စစြာ မတတမးတငနငရမည။ • ရပရြာဖြ႔ၿဖးမႈႏင႔ဆငေသာ ဗဟသတရၿပး ေကာငးစြာနားလညရမည။ • ရြာသ/သားမား၏ ေျဖၾကားခကမားက ေကာငးစြာနားေထာငၿပး ေမးျမနးမႈ၏ အဓကရညရြယခကက ၿပးေျမာကေအာင ေဆာငရြကနငရမည။ • ေဒသဆငရာ ယဥေကးမႈမားက ေလးစားရနလၿပး ယငးတ႔ႏင႔ လကေလာညေထြေအာင ျပမေနထငနငရမည။

၎တ႔အျပင ကနထရကတာသည ကြငးဆငးအဖြ႔မားအတြက နညးျပမားႏင႔ ႀကးၾကပသမားက ေနရာခထားေပးရနလၿပး FGD ေရးမတခကမားမ အဓကေတြ႔ရခကမားက အကဥးခပတငျပနငရမည။

အျခားလအပခကမားကနထရကတာသည စစတမးအတြက အဖြ႔မားက ေရြးခယထားသည႔ ၿမ႕နယမားႏင႔ ေကးရြာမားသ႔ သြားေရာကနငရန သယယပ႔ေဆာငေရး (ေလေၾကာငး/ကနးေၾကာငး) က စစဥေပးရမည။ ေကးရြာမားမာ ဧရာဝတမစၿပး ကခင၊ ရမး၊ ခငးျပညနညမားအထ ပါဝငနငသည။

ကြငးဆငးသမားအား ေနေရးထငေရးစားေရးေသာကေရးကနကစရတမားက ကာမေစမည႔ သကသာခြင႔က ေပးမည။ ကြငးဆငးေဆာငရြက ေနစဥအတြငး တစပတတြင တစရကနားရမည။ အလဥးသင႔ပါက ကြငးဆငးအဖြ႔မားအတြက ကနးမာေရးႏင႔ မေတာတဆမႈဆငရာ အာမခမားရရရန ေဆာငရြကေပးနငသည။ ထသ႔မဟတပါက ကြငးဆငးကာလအတြငး မကနးမမာျဖစျခငးႏင႔ မေတာတဆမႈမားအတြက ကနကစရတမားက ေပးနငရန ကနထရကတာမ ေဆာငရြကရမည။ အျခားအာမခမား (ယာဥ စသည) တ႔အတြကမ ကနထရကတာမ တာဝနယရမည။

အစရငခ တငျပမႈ၊ ဆကသြယေရး၊ ေမးခြနးမားက ပႏပျခငး၊ မတတမးဘတမား၊ အလပရေဆြးေႏြးပြမား စသညတ႔အားလးအတြကလညး ကနထရကတာမ တာဝနယရမည။ သငတနးမားႏင႔ အစရငခစာျပစျခငးမားအတြက ကနထရကတာမ ၎ကယပင ကြနပတာမား၊ ရခနးေနရာမားက အသးျပရနလလမ႔မည။

အခနခစာတမးအတြက ၂ဝ၁၄ခႏစ ေဖေဖာဝါရလမ စတငမညျဖစၿပး ကြငးဆငးမႈမားက ၂ဝ၁၄ခႏစ မတလကန (ေလးပတအတြငး) တြင ၿပးစးရမည။ မတတမးမားႏင႔ အကဥးခပမားက ၂ဝ၁၄ခႏစ ဧၿပလတြင ၿပးစးရမည။ ေဖာျပပါရကမားသည ခန႔မနးမားသာျဖစသည။

82

THE LIVELIHOODS AND FOOD SECURITY TRUST FUND

UNOPS Fund Management Office

12 (O) Pyi Thu Lane, 7 Mile, Mayangone Township, Yangon, Myanmar

Phone: +95 1 657280-87, Fax: + 95 1 657279

Email: lift@unops.org

lift-fund.org | facebook.com/liftfund | twitter.com/liftfund

LIFT is managed by the United Nations Office for Project Services