Ургамлын тосны үйлдвэр

Ургамалын тосны үйлдвэрийн төсөл Агуулга

1. Төслийн үндэслэл

1) Төслийн зорилго

2) Төслийн үндэслэл

3) Төслийн байршил

4) Төслийг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж буй эдийн засаг, салбарын

бодлого, шийдвэр

2. Зах зээлийн шинжилгээ судалгаа

1) Маркетингийн судалгааны тойм

2) Эрэлт нийлүүлэлтийн байдал

3) Төслийн зорилтыг хангах маркетингийн стратеги

4) Маркетингийн зардлын төсөв

3. Түүхий эд материал, түүний нийлүүлэлт

1) Түүхий эдийн хэрэгцээ шаардлага

2) Туслах материал

3) Түүхий эдийн нийлүүлэлт

4) Сэлбэг хэрэгсэл

5) Материалын орц норм

4. Технологи барилга байгууламж

1) Технологийн сонголт

2) Үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжүүд

3) Иргэний ба үйлдвэрлэлийн барилга байгууламжууд

5. Зохион байгуулалт

1) Байгууллагын бүтэц зохион байгуулалт

2) Албан тушаалын үүрэг хариуцлага

6. Ажиллах хүч хүний нөөц

1) Ажиллах хүчний хэрэгцээ шаардлага

2) Удирдлагын гол хүмүүс ба нийт ажиллагсдын тоо

7. Төсөл хэрэгжүүлэх хуваарь

1) Үйлдвэрийг барих, угсрах суурилуулах ажлын хуваарь

8. Санхүүгийн шинжилгээ ба хөрөнгө оруулалтын үнэлгээ

1) Хөрөнгө оруулалтын нийт зардал

2) Эрсдлийн шинжилгээ

3) Үйлдвэрлэлийн нийт зардал

4) Хөрөнгө оруулалтын үнэлгээ

Ургамалын тосны үйлдвэрийн төсөл

1. Төслийн үндэслэл

1.1. Төслийн зорилго

Хямд, чанартай экологийн цэвэр бүтээгдэхүүнээр дотоодын зах зээлийн хэрэгцээний

тодорхой хувийг хангах

Үндэсний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд өөрийн гэсэн тодорхой хувь нэмрээ оруулах

Ажлын байр бий болгох

Улсын төсөвт тодорхой хувь нэмэр оруулах

1.2. Төслийн зорилт

2015 он гэхэд зах зээлийн 50%-ийг эзлэх

Ажилчдаа байнга урамшуулж ажиллах

Жил тутамд үйлдвэрлэлээ өргөтгөж бүтээгдэхүүнийхээ чанарыг сайжруулах

1.3. Төслийн үндэслэл

Дэлхий дахинд амьтны гаралтай тосны хэрэгцээ багасаж, ургамлын гаралтай тосны

хэрэглээг нэмэгдүүлэх чиг хандлагыг баримталж байгаа хэдий ч Монгол улс хүнсэндээ

хэрэглэж дадсан, ургамлын тосны нэр төрөл хязгаарлагдмал, хэрэглээнийхээ 100

хувийг импортоор авч хэрэглэж байгаагаас үзэхэд ургамлын тосны зохих хэсгийг

дотооддоо үйлдвэрлэх, эх орны бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих нь эрсдэлээс

хамгаалах гол хүчин зүйл болж байгааг анхааралдаа авч тодорхой арга хэмжээ авч

хэрэгжүүлэх шаардлагатай байгаа билээ.

Мөн жимс, хүнсний ногоо, ургамлын тос, загасны гаралтай бүтээгдэхүүний хэрэглээ

туйлын бага байгаа нь нийт хүн амын дунд аминдэм, бичил эрдэс бодис, тосны

ханаагүй хүчил зэрэг биологийн идэвхит бодисын дутал бодитой оршиж байна гэж

үзэх үндэслэл болж байна.

Дэлхийн ургамлын хомсдолоос үүдэн энэ төрлийн бүтээгдэхүүний олдоц муудаж

манай орны хувьд оны эхнээс ургамалын тосны үнэ 1л нь 2800-3500 болж өсөөд байгаа

энэ үед дотооддоо ургамалын тосыг хямд чанартай үйлдвэрлэх боломж байна гэж үзэн

үндэслэлээ болгосон юм.


1.4. Төслийн байршил

Үйлдвэрийн байршлыг сонгохдоо сонголтын матрицийн аргыг ашигласан.

Шалгуур Хувийн

жин

Байршил

Байршил 1 Байршил 2 Байршил 3

Оноо Нийт

оноо

Оноо Нийт

оноо

Оноо Нийт

оноо

Хөрс 20 10 180 4 80 8 120

Зах зээлд ойр байдал 20 10 100 10 200 6 150

Агааржуулалт 5 6 30 6 30 6 20

Барилгын нийт талбай 5 5 50 5 25 4 30

Төв замд ойр байдал 10 10 80 10 100 6 80

Төвийн шугамын

холболт

10 8 80 5 70 8 40

Эрүүл ахуйн

шаардлага хангаж буй

эсэх

30 8 280 4 120 4 240

Нийт дүн 100 800 625 680

Байршил 1. СХД, 20-р хороо, Сонсголон, Товчооны зам 38 буюу Моносын эмийн

үйлдвэрийн баруун талд

Байршил 2. БЗД, 8-р хороо, Офицеруудын ордны урд “Тэнгэр” худалдааны төвийн

баруун талд

Байршил 3. БГД, 20-р хороо, Үйлдвэрийн баруун бүс, Эрчим хүчний гудамж 48

тоот буюу ТЭЦ-4 станцын зүүн талд зам дагуу

Сонголтын матрицаас хамгийн өндөр оноо авсан Байршил 1-ийг сонгон авсан

бөгөөд үзүүлэлтүүд нь дараах байдалтай байна.


Ерөнхий мэдээлэл:

Газрын нийт талбай: 2000м2

Зориулалт: Үйлдвэрлэл

Барилгын нийт талбай: 390м2

Зориулалт: Үйлдвэрлэл

Техникийн нөхцөл:

Дулаан: байгаа

Цэвэр ус: байгаа (30м-ийн гүний худагтай)

Бохир ус: байгаа

Цахилгаан: 380Вт

Бусад:

Одоо хадаасны үйлдвэр ажиллаж байгаа

Гадуураа бетонон болон модон хашаатай

Хашаандаа үйлдвэрийн барилга болон агуулахтай

Бүх төрлийн үйлдвэр болон агуулахын зориулалтаар ашиглахад тохиромжтой

1.5. Төслийг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж буй эдийн засаг, салбарын бодлого,

шийдвэр

Монгол улсын хүнсний бодлого эрх зүйн орчин

Хүнсний аюулгүй байдал нь үндсэн 3 тулгуураас, тухайлбал хүнсний зүйлийн

хангамж, хүрэлцээ, чанар, аюулгүй байдал, шим тэжээлийн байдлаас бүрдсэн цогц

Байрлал:

СХД, 20-р хороо, Сонсголон,

Товчооны зам 38 буюу

Моносын эмийн үйлдвэрийн

баруун талд


асуудал болохыг Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн

байгууллага тодорхойлж, хувь хүн, өрх гэр, улс гүрэн, бүс нутаг, дэлхийн хэмжээнд

хүнс хоолны бодит үнэлгээг гаргахдаа энэ зарчмыг баримталдаг байна. (зураг1)

Монгол Улсын Хүнсний тухай анхны хуулинд (1995) олон улсын байгууллагын

тодорхойлолтыг үндэслэн “ хүнсний аюулгүй байдал гэж хүнсний зүйлийн хангамж,

бүтцийн болон чанар, эрүүл ахуйн хэмжээ хангагдсан байдлыг хэлнэ” гэж заасан

боловч уг хуулийн шинэчилсэн найруулга (1999)-д “ хүнсний аюулгүй байдал гэж

хүнсэнд чанар, эрүүл ахуйн зохистой хэм хэмжээ хангагдсан байхыг хэлнэ” гэж

хангамж, хүрэлцээний асуудлыг орхиж, хүнсний бодлогын цогц байдлыг

алдагдуулжээ.

Зураг 1.Хүнсний аюулгүй байдлын бүрэлдэхүүн

2. Зах зээлийн шинжилгээ судалгаа

2.1. Гадаад дотоод орчны шинжилгээ

Өрсөлдөгчийн судалгаа

Монгол улсад гадаад улс орноос ургамалын тос импортолж оруулж ирдэг хэд хэдэн аж

ахуйн нэгж байдаг бөгөөд тэдгээрийг сарын импортын хэмжээ болон импортын нийт

дүнд эзлэх хувийн жингээр нь дараах хүснэгтэнд харууллаа. Хүснэгтээс харахад

ургамалын тосны импортоор тэргүүлэгч компаниудад “Тэсо” ХХК, “Бимекс – Артиар”

ХХК, “Монпальма” ХХК, “Боса Импекс” ХХК зэргийг дурьдаж болохоор байна.

хангамж хүрэлцээ

чанар, эрүүл ахуйн

шаардлага

шим тэжээл

Хүнсний

аюулгүй

байдал


Дархан хотод ОХУ –ын хөрөнгө оруулалттай Ургамалын тосны үйлдвэр байгуулагдан

энэ оны 4-р сараас үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлнэ гэж байсан боловч одоогоор

хараахан үйл ажиллагаагаа эхлээгүй байгаа тул судалгаанд оруулаагүй болно.

2008 оны 1 дүгээр сард импортоор оруулж ирсэн ургамлын тосны мэдээ, компаниар

№ Компанийн нэр Импортлогч орон Нийт

хэмжээ /кг/

Нийт

мөнгөн дүн

Эзлэх

хувийн жин

1 Тэсо ХХК Малайз 190.000.0 161.036.4 17.9

2 Бимэкс-Артиар

ХХК

Тайланд,

Аргетин, Малайз

145.803.0 130.941.2 13.7

3 Монпальма ХХК Аргентин, малайз 129.498.0 109.757.3 12.2

4 Өгөөж чихэр боов

ХХК

Малайз 108.384.0 43.310.4 12.2

5 Боса Импэкс ХХК Вьетнам 97.821.4 81.346.2 9.2

6 Номинфүүдс ХХК Нидерланд 78.627.4 84.563.0 7.4

7 Камдер ХХК Сингапур 77.061.2 76.746.0 7.2

8 Цолмон Хятад 56.280.0 68.200.0 5.3

9 Сатком ХХК Малайз 40.986.0 48.583.3 3.9

10 Сонгино Хангай

ХХК

Бельги 40.513.2 60.371.2 3.8

11 Бусад ХБHГУ, ОХУ,

АНУ,

98.564.7 49.699.0 9.3

Нийт дүн 1.063.538.9 914.554.0 100%

2007.12 дугаар сард импортоор оруулж ирсэн ургамлын тосны мэдээ, компаниар

№ Компанийн нэр Хэмжих

нэгж

Тоо статистик

дvн /$/

Суурь

vнэлгээ/T/

ЗЗ-д

эзлэх %

1 Баяржавхлан ХХК кг 1406516.4 1240205.87 1450737580 13.2

2 Бимэкс-Артиар ХХК кг 1302840 1039815.72 1212609780 12.3

3 Делта фуудс ХХК кг 799464.12 603571.83 708752616.9 7.5

4 Монмасло"ХХК кг 538674 625608 737802709.1 5.1

5 Монпальма ХХК кг 476816 294146.38 344883270.5 4,5

6 Бэрэнгрупп ХХК кг 337961.8 283041.47 331859907.4 3.2

7 Тэнгэр ХХК кг 215160.33 143513.99 167182905 2

8 Боса импэкс ХХК кг 195610.92 134174.86 157684704.9 1.8

9 Эм Би Би Си ХХК кг 160088 98454.12 114768525.1 1.1

10 Сатком ХХК кг 120474 109264.16 127982631.2 1.5

11 Алейск-Импэкс кг 117400.28 97501.79 113844666.5 1.1

12 Алтан гадас трейд

ХХК

кг 113616.51 87862.28 104157821.5 1

13 Таван богд ХХК кг 93203.43 89742.2 104499495 0.8


Үнийн судалгаа

Манай улс ургамлын гаралтай тосны хэрэглээг 20 шахам улс орнуудаас импортлон

хангаж байна. Өнгөрсөн оны байдлаар нийт 40 гаруй аж ахуйн нэгж, 45-иад иргэд

2698.38 тн наранцэцэгийн үрийн тос, 2008 оны эхний 3 дугаар сарын байдлаар 33 аж

ахуйн нэгж, 40 орчим иргэн нийт 6315.85 тн ургамлын гаралтай тос, 610.41 тн

наранцэцэгийн үрийн тосыг тус тус импортолсон байна.

2007 оны эхний 3 сарын байдлаар нийт 108.89 тн ургамлын тос импортолж байсан бол

2008 оны эхний 3 дугаар сарын байдлаар нийт 610.41 тн ургамлын тос импортолсон нь

өмнөх оны мөн үеийнхээс 501.52-р буюу 82.2 хувиар нэмэгдсэн дүнтэй байна.

Монгол улсад өмнөх жилийнхтэй харьцуулахад импорлогдож байгаа ургамлын тосны

тоо хэмжээ нэмэгдсэн боловч үнэ нь өссөн дүнтэй байна. Энэ нь манай орон ургамлын

тосны импортын 80 гаруй хувийг ОХУ-аас хангаж байгаа, тус улсын зах зээлийн

үнэтэй уялдаж байгаатай холбоотойгоор үнэ өсөхөд нөлөөлж байна.

ОХУ-ны зах зээлийн судлахад ургамлын тосны үнэ цаашид өсөх хандлагатай байна.

Ирэх гурван сард 4,5-9 хувиар өснө гэсэн тооцоо гарсан байна. 2007 оны 9 дүгээр сард

ОХУ-д ургац хураалт 1тн нь 11 мянгаас 11,5 мянган руб байсан бол энэ жил 12 мянгаас

13 мянган руб болж өсөх төлөвтэй.

Ургамлын тосны өсөх болсон гол шалтгаан нь ургах талбай багассантай холбоотойгоор

тайлбарлаж байна. Өнгөрсөн оныхоос тариалалтын талбай 900 мянган га-р буурсан

үзүүлэлт юм. ОХУ-д 2007 онд 6,7 сая тн ургац авсан бол энэ онд энэ хэмжээ буурч 5,5

сая ургац авах төлөвлөгөөтэй байгаа аж. Харин Монгол улсад импорлогч 2 дахь том

орон болох Украйн улсад энэ жил 4 - 4,2 сая тн ургац авна тооцоололтой. Эдгээр 2

оронд тариалалтын талбай буурснаас ургамлын тосны зах зээлийн үнэ өсч байна.

Мөн түүнчлэн ОХУ-ын ургамлын тосны үнэд нөлөөлсөн хүчин зүйлс дотор ургац

хураалт бага байна гэсэн прогноз, наранцэцэгийн үрийн үнэ өснө, мөн дотоодын

хэрэглээ өснө, дэлхийн зах зээлийн ургамлын тосны эрэлт нийлүүлэлт өснө гэсэн дутуу

тооцоолол ургамлын тосны үнэд нөлөөлсөн байна.

Дээрхи шатгаанааны улмаас цаашид монголын зах зээл дэх ургамлын тосны үнэ

өсөхөөр байна.


2.2. Маркетингийн судалгааны тойм

Зар сурталчилгааны зах зээлийг тодорхойлох

Сонин: ихэвчлэн өдөр тутмын чөлөөт хэвлэлүүд болон бусад шар сонингуудыг

уншдаг.

Телевиз: MNB, MN25, TV5, TV9, NTV,SBN гэх мэт нийт Монгол улсын хэмжээнд 13

телевиз үйл ажиллагаа явуулж байна.

FM, Радио: Монгол улсын хэмжээнд ганцхан Монголын Үндэснийн Радио байдаг.

Харин FM-ийн хувьд Улаанбаатар хотод 20 гаруй FM үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Сэтгүүл: Монгол улсын хэмжээнд нийт 50 гаруй сэтгүүл дугаараа нийтэлж байгаа.

Нийт сэтгүүлүүдийн ихэнх хувийг манай зорилтот хэрэглэгчид хэрэглэдэг.

Интернет сайт: Сүүлийн жилүүдэд техник технологийн хөгжил сайжирч

хэрэглэгчид маань интернетийг ихээр ашиглах болсон.

Самбар: Сонирхсон хэн бүхэн тогтож харах боломжтой, гудамжинд байрладаг тул

хүний нүдэнд өртөх боломж ихтэй.

Хэрэглэгчдийн мэдээллийн хэрэгслийн хэрэглээг тодорхойлох

Хэрэглэгчид

М/хэрэгсэл

УБ хотын

иргэд

Хөдөө орон

нутгийн иргэд

МУ-ын нийт

хүн ам

Сонин + + +

Телевиз + + +

Радио +

FM + +

Сэтгүүл +

Гудамжны биет сурталчилгаа +

Гудамжны самбар + + +

Бараа тараах материал + + +

Интернет + +

2.3. Төслийн зорилтыг хангах маркетингийн стратеги

“Сурталчилгааны түрийвч” байгуулах

1. Нийт хэрэглэгчиддээ зориулан сонин дээр сурталчилгаагаа байршуулна.

2. Иргэддээ зориулан гудамж, олон нийтийн газар ялангуяа хүнсний худалдааны

төвүүдээр дамжуулан танилцуулга болон бүтээгдэхүүний талаар тодорхой

мэдээлэлтэй тараах материал тараана.


3. Мөн хэрэглэгчиддээ зориулан борлуулалтын байран дээрх сурталчилгааг явууна.

Өөрөөр хэлбэл бүтээгдэхүүнээ зах зээл дээр гаргасны дараа хэрэглэгчдэд таниулах

зорилгоор худалдааны цэгүүд дээр сурталчилгаа явуулна

4. Өргөн хүрээг хамарч чаддаг үүнийхээ үндсэн дээр олон нийтийн мэдрэхүйд

нөлөөлж анхаарлыг нь сайн татаж чаддаг тул телевизийн сурталчилгаа явуулна.

5. Гудамжинд самбар байрлуулна

6. Нийт зорилтот хэрэглэгчиддээ зориулан интернет сайт дээр баннер байрлуулна

Сурталчилгаа явуулах ажлын график

1 сар 2 сар 3 сар 4 сар 5сар 6сар

Сонин Өдөр тутмын хэвлэлд 7 хоногт 2 удаа

хэвлэгдэхээр нийт 24 удаа

Мягмар Пүрэв гарагийн дугаарт

7 хоног тутмын сонинд 3 удаагийн дугаарт

хэвлэгдэхээр

Телевиз MNTV-ээр 5 секундын

сурталчилгаа 10 хоногын

турш өдөрт 5 удаа

Тараах

материал

2 өдөр

Гудамжны

самбар

Сөүлийн гудамж, Их

тойруу, Энхтайвны

өргөн чөлөөнд жижиг

самбарууд байрлуулах

Интернет www.banjig.net www.yellowpage.mn

www.news.mn дээр баннер

байршуулах

Борлуулалтын

байран дээрх

Сар бүр 2 өдөр борлуулалтын цэгүүд дээр

сурталчилгаа явуулах

SWOT шинжилгээ

Давуу тал:

Үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжье

гэсэн сэтгэлгээ олон нийтийн дунд

бий болж байгаа

Чадварлаг мэргэжлийн өндөр ур

чадвартай боловсон хүчин

Чанартай харьцангуй хямд үнэтэй

бүтээгдэхүүн

Сул тал:

Гадаад харилцаа сул

Зах зээлд шинээр нэвтэрч байгаа

Дотоодын үйлдвэрлэлийг дэмжсэн,

дотоодын бараа бүтээгдэхүүнийг

гадны импортын бараанаас

хамгаалсан хууль эрх зүйн орчин

сул

http://www.banjig.net/

http://www.yellowpage.mn/

http://www.news.mn/


2.4. Эрэлт нийлүүлэлтийн байдал

Ургамлын тосны мэдээ ба судалгаа

2008 оны 1 дүгээр сард импортоор оруулж ирсэн ургамлын тосны мэдээ, улс орноор

№ Импортлогч

орон

Ургамлын

тосны төрөл

Нэгж үнэ

/ам.доллар/

Нийт

хэмжээ

/кг/

Нийт

мөнгөн

дүн

Улс орны

импортод

эзлэх

хувийн

жин

1 Малайз Тос, дал модны,

хүнсний

1.161 511196 488112.94 33.8

2 Аргентин Тос, шар

буурцагны

0.816 468462.16 412780.88 28.5

3 Сингапур Ургамлын тос,

шар бурцгийн

0.996 117291.2 131797.8 9.1

4 Вьетнам Тос, шар

буурцагны

0.832 97821.36 81346.2 5.6

5 Хятад Тос, шар

буурцагны

1.212 56280 68200 4.7

6 Бельги Тос, шар

буурцагны

1.490 40513.2 60371.16 4.2

7 Нидерланд Тос, шар

буурцагны

0.897 780367.92 55398.79 3.8

8 Тайланд Тос, шар

буурцагны

1.038 974982.48 49748 3.4

9 ХБHГУ Ургамлын тос,

наранцэцэгийн

2.370 2067256.16 45496.11 3.1

10 БНСУ Тос, шар

буурцагийн

1.250 3042238.64 37335.3 2.6

11 Бусад Тос, самрын,

шар буурцагийн

9699.88 15275.79 1.1

Нийт дүн 1.063.538.9 8166109 1642343.3 100%

Боломж:

Засгийн газраас жижиг дунд

үйлдвэрлэл эрхлэхийг дэмждэг

Ургамалын тосны хэрэгцээгээ

100% импортын бүтээгдэхүүнээр

хангадаг.

Хүн ам өсч байгаатай

холбоотойгоор ургамалын тосны

хэрэгцээ нэмэгдэж байгаа

Аюул:

Эдийн засгийн уналт

Бүтээгдэхүүний чанарын талаар

буруу ташаа мэдээлэл тарах


2007 оны 12 дугаар сард импортоор оруулж ирсэн ургамлын тосны мэдээ, улс орноор

№ Импортлогч

орон

Импортолсон ургамлын тосны хэмжээ

/тн/

Зах зээлд эзлэх хувь

хэмжээ

2006 2007

1 ОХУ 1774.82 2214.78 54.25 82.08

2 Аргентин 266,73 150,15 8,15 5,56

3 Хятад 537,23 106 16,42 3,93

4 Турк 0.12 94,84 0 3,51

5 Украйн 147,94 75,69 4,52 2,81

6 Нидерланд 20,76 0,77

7 ХБНГУ 33,43 20 1,02 0,74

8 БНСУ 1,48 9,45 0,05 0,35

9 Итали 4,43 3,29 0,14 0,12

10 АНУ 3,67 2,47 0,11 0,09

11 Япон 0,01 0,2 0 0,03

Кувейт 0,25 0,75 0,01 0,01

Нийт дүн 3271.53 100 100

2007 оны 12 сарын 20-ноос 2008 оны 1 сарын 15-ныг хүртэл хугацаанд

импортоор оруулсан ургамлын тосны мэдээ

№ Хилийн

гаалийн нэр

Оноосон нэр Хэмжих

нэгж

Тоо Нийт мөнгөн

дүн

/ам,долл/

1 Сүхбаатар Тос, шар буурцагны,

наранцэцгийн,дал модны

кг 9310.4 14071.86

2 Замын-Үүд* Тос, шар буурцагны,

наранцэцгийн,дал модны

кг 1488690.64 1468934.62

Нийт дүн 1498001.04 1483006.48

Ургамлын тосны хангамж үнийн өсөлтийн судалгаа /мян.төг/

2008-1-15 байдлаар

№ Аймгуудын

нэр

Хүн

ам

хэрэгцээ Нийт хангамж Нөөцийн

хэмжээ үйлдвэрлэл бараа татан

авалт

1 Архангай 93.3 0.78 0.78

2 Баянхонгор 83.8 0.7 0.59 0.012

3 Баян-Өлгий 100.1 0.84 0.4

4 Булган 60.3 0.5 0.478

5 Говьсүмбэр 12.3 0.1 0.1

6 Говь-Алтай 60.3 0.5 0.5 0.02


7 Дорнод 73.6 0.62 0.62

8 Дорноговь 54.5 0.45 0.45

9 Дархан-Уул 87.5 0.73 0.73

10 Дундговь 49.2 0.41 0.6 0.1

11 Завхан 80.6 0.67 0.69 0.017

12 Орхон 79.4 0.66 0.6 0.004

13 Өвөрхангай 114.9 0.96 0.96

14 Өмнөговь 46.5 0.39 0.39 0.05

15 Сүхбаатар 55.6 0.46 0.46 0.0084

16 Сэлэнгэ 100.1 0.84 0.84

17 Увс 80.5 0.67 0.67

18 Ховд 88.5 0.74 0.74

19 Хөвсгөл 122.1 1.02 1.02 0.0196

20 Хэнтий 71 0.59 0.59 0.0038

21 Төв 86.4 0.72 0.72

22 УБ хот 994.3 8.35 8.35

Нийт дүн 2594.8 21.7 21.278 0.2348

Энэ хүснэгтээс харахад ургамалын тосны хэрэглээ дийлэнх аймгуудад 50 –аас дээш

хувиар нэмэгдсэн байгаа бөгөөд Улаанбаатарт бүр 8 дахин нэмэгдсэн байгаа нь эрэлт

хэрэгцээ их байгааг харуулж байна. Мөн үйлдвэрлэл огт байхгүй байгаа нь энэхүү

төслийг хэрэгжүүлэхэд зах зээлийн багтаамж боломж их байгааг илтгэж байна.

2.5. Маркетингийн зардлын төсөв

№ Тоо Нэгжийн үнэ Нийт төсөв мян.төг

1 Сонин

Эх бэлтгэх

Нийтлэх

2

27

80000

50000

160.0

1350.0

2 Телевиз

Бэлдэх

Цацах

2

50

100000

30000

200.0

1500.0

3 Тараах материал 500 150 75.0

4 Гудамжны самбар

Том

Жижиг

2

18

800000

35000

1600.0

630.0

5 Интернет 130000 130.0

7 Бусад 300.0

Дүн 5945.0


3. Түүхий эд материал, түүний нийлүүлэлт

3.1. Түүхий эдийн хэрэгцээ шаардлага

Өөх тосны бүтэц

Өөх тос нь тосны хүчил ба глицеринээс тогтоно. Өөх тосны шинж чанар нь түүнд

агуулагдах тосны хүчлээс шууд хамаарч байдаг. Тосны хүчлийн бие махбодод үзүүлэх

нөлөөгөөр нь орлогдох ба үл орлогдох тосны хүчлүүд гэж ангилдаг.

Өөх тосны найрлага дахь тосны хүчлийг химийн шинж чанараар нь ханасан, нэг

ханаагүй ба олон ханаагүй тосны хүчил гэж хуваана. Тэдгээрээс шалтгаалан өөх тосыг

ханасан, нэг ханаагүй ба олон ханаагүй өөх тос гэж үндсэн 3 бүлэг хуваана. Мал,

амьтны гаралтай өөх тосны найрлагад ханасан тосны хүчил, ургамалын гаралтай тосны

найрлагад ханаагүй тосны хүчлийн агууламж давамгайлж байдаг.

Өөх тосны төрөл Ханасан өөх тос Нэг ханаагүй тос Олон ханаагүй

тос

Төлөв байдал Хатуу, царцмаг Шингэн Шингэн

Тосны хүчил Ханасан тосны

хүчил

Нэг ханаагүй тосны

хүчил

Олон ханаагүй

тосны хүчил

Хүнсний

бүтээгдэхүүн

Мал, амьтны

гаралтай хүнс: мах,

сүү, тахиа,

шувууны махны

хальсан дор,

цөцгий, цөцгийн

тос, өөхөн тос

Ургамалын

гаралтай хүнс:

чидун жимс

(олив), газрын

самар, чидун

жимсний тос,

канолын тос,

газрын самрын тос

Загас, загасны

тос Ургамалын

гаралтай хүнс:

шар буурцгийн

тос,

эрдэнэшишийн

тос, наран

цэцгийн тос

Эрүүл мэндийн нөлөө

Хоол хүнсэн дэх өөх тос ходоод гэдэсны замд боловсорч шимэгдээд уурагтай нэгдэн

цусанд ордог. Цусан дахь өөх тосыг холестерин, триглицерид ба липопротейн буюу

уурагтай нэгдсэн өөх тос буюу липопротейн (Lipos - өөх тос, protein - уураг) гэж

нэрлэдэг.


Липопротейныг эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөгөөр нь “Сайн холестерин” буюу их

нягтшилтай липопротейн (ИНЛ) ба “Муу холестерин” буюу бага нягтшилтай

липопротейн (БНЛ) гэж ангилдаг.

- “Сайн холестерин” буюу их нягтшилтай липопротейн – цусны судаснаас өөх тосыг

эд эс үрүү зөөж, судас хатуурахаас хамгаална.

- “Муу холестерин” буюу бага нягтшилтай липопротейн – цусан дахь нийт

холестерины хэмжээг нэмэгдүүлэн судасны хатуурал үүсгэдэг. Цусны биохимийн

шинжилгээгээр нийт холестерин, триглицерид, бага нягтшилтай липопротейн, их

нягтшилтай липопротейны түвшинг хялбархан тодорхойлох боломжтой.

Хэрэв таны цусанд нийт холестерин, триглицеридын хэмжээ бага, “сайн холестерин”

буюу ИНЛ их байвал та өөрийгөө судасны хатуурал, зүрх судасны өвчинд өртөх

магадлал багатай гэж үнэлж болно. Харин таны цусанд нийт холестерин, “муу

холестерин” буюу БНЛ-ийн түвшин ихэссэн байвал зүрх судасны өвчин, зүрхний

шигдээс, зүрхний цус хомсдох өвчин, тархины судасны хатуурал, цус харвалтад өртөх

эрсдэлтэй байгааг илтгэнэ.

Ямар өөх, тосыг сонгон хэрэглэх вэ?

Өөх, тосонд агуулагдах ханаагүй тосны хүчил, ялангуяа нэг ханаагүй тосны

хүчлийн агууламжаар түүний эрүүл мэндийн ач холбогдол тодорхойлогддог. Нэг

ханаагүй тосны хүчлийн агууламж өндөртэй өөх тос нь хүний эрүүл мэндэд сөрөг

нөлөө үзүүлдэггүй.

Өөх

тосны

төрөл

Ханасан өөх тос Нэг ханаагүй тос Олон ханаагүй тос

Эрүүл

мэндийн

нөлөө

Сөрөг нөлөө ихтэй:

Цусан дахь нийт

холестерины

түвшин, ялангуяа

судас хатууруулах

нөлөө бүхий бага

нягтшилтай

липопротейн (БНЛ)

ыг нэмэгдүүлнэ

Эрүүл мэндэд тустай:

Судасны хатуурлаас

сэргийлдэг их

нягтшилтай

липопротейны

хэмжээг

бууруулахгүйгээр

цусан дахь

холестерины хэмжээг

багасгана.

Сөрөг нөлөө бага,

Цусан дахь холестерийн

хэмжээг багасгана,

гэхдээ судасны

хатуурлаас сэргийлдэг

их нягтшилтай

липопротейны хэмжээг

бууруулах магадлалтай.


Зэрэг

лэл Өөх, тосны төрөл

Ханасан

тосны

хүчил

Ханаагүй

тосны

хүчил

үүнээс

Нэг

ханаагүй

тосны

хүчил

Олон

ханаагүй

тосны

хүчил

1. Канолын тос 6 94 62 32

2. Наранцэцэгийн тос 12 88 19 69

3. Эрдэнэшишийн тос 13 87 25 62

4. Шар буурцгийн тос 15 85 24 61

5. Чидун жимсний тос 17 83 72 11

6. Газрын самрын тос 18 82 50 32

7. Яргай, хулд загасны тос 20 80 55 25

8. Хөвөнгийн үрийн тос 27 73 19 54

9. Гахайн өөх, тос 41 59 47 12

10. Дал модны тос 51 49 39 10

11. Цөцгийн тос 66 34 31 3

12. Дал модны үрийн тос 86 14 12 2

13. Наргил модны самрын

тос 92 8 6 2

Ургамалын тос нь мал, амьтны гаралтай тостой харьцуулахад ханаагүй тосны хүчлээр

илүү баялаг боловч эрүүл мэндэд тустай нэг ханаагүй тосны хүчлийн агууламжаараа

харилцан адилгүй байдгийг дээрх хүснэгтээс харж болно.

Иймээс ханаагүй тосны хүчлээр баялаг, ялангуяа нэг ханаагүй тосны хүчлийн

агууламж өндөртэй чидун жимс, эрдэнэшиш, шар буурцаг, наранцэцэг зэрэг ургамалын

тосыг сонгон хэрэглэх нь илүү ач тустай байна..

3.2. Түүхий эдийн нийлүүлэлт

Орхон аймгийн Жаргалант сум 395.0 га-д тосны ургамал тариалсан нь өмнөх

жилийнхээс 4 дахин их болсон нь манай улсад тосны ургамалыг тариалах боломж

байгаа нь харагдаж байна.


Газрын самар Рапс Rice bran Sesame seed Буурцагны үр Наранцэцэг

ийн үр

Энэ төсөлд эхэндээ зөвхөн наранцэцэгийн үрийг ашиглан тос гаргахаар төлөвлөсөн

бөгөөд цаашдаа үйл ажиллагаа тогтворжоод ирэхээр бусад төрлийн түүхий эдийг мөн

ашиглах болно. Наранцэцэгийн үрийг БНХАУ – аас импортоор оруулж ирэх ба манай

орны ургамалын тосны түүхий эдийн тариалалт нэмэгдээд үйлдвэрлэлийн хэрэгцээг

хангах чадвартай тодорхой хэмжээнд хүрсэн тохиолдолд дотоодоосоо худалдан авна.

3.3. Материалын орц норм

1кг ургамалын үрнээс тосыг нь гаргаж авахад дундажаар 15% нь үлдэгдэл болдог.

Өөрөөр хэлбэл 1кг тосны цэвэр гарц нь 85% байдаг байна. Уг үйлдвэрийн хувьд цагт

1500кг тос үйлдвэрлэх хүчин чадалтай (Энэ нь 1765*0.97=1712л тос үйлдвэрлэнэ гэсэн

үг юм) тул ийм хэмжээний тос гарган авахын тулд 1500*85/100=1765кг ургамалын үр

шаардлагатай. Манай орны хувьд ихэнхдээ 1л-р савласан ургамалын тос

худалдаалагддаг бөгөөд манай үйлдвэрийн хувьд ч мөн адил бүтээгдэхүүнээ 1л –ээр

савлаж худалдаална. Иймд 1712ш сав болон шошго хэрэгтэй болж байна.

Шаардагдах материал түүхий эдийн тооцоо

ТЭМ - ийн

нэр

Хэмжих

нэгж

Шаардагдах хэмжээ

1 цагт Хоногт Сард Жилд

Ургамалын үр Кг 1765 28240 621280 7455360

Хуванцар

савны бэлдэц

Ш 1712 27392 602624 7231488

Шошго Ш 1712 27392 602624 7231488

Багцлах

материал

м2 171.2 2739.2 60262.4 723148.8


4. Технологи барилга байгууламж

4.1. Технологийн сонголт

Ургамалын тосыг ургамалын үрнээс гаргаж авах ерөнхийдөө үндсэн 3 төрлийн арга

технологи байдаг байна.

1. Уусгаж гаргаж авах –Энэ ажиллагааны боловсруулалтын нэгдсэн үйл явц

болон уусгалтын үед гал түймэр, тэсрэлт дэлбэрэлтийн аюул учрах эрсдэл

ихтэй боловч үр ашиг өндөртэй арга юм.

2. Халуун процесс – Эдгээр аргын үед ашигдагдах тоног төхөөрөмж нь ахуйн

3. Хүйтэн процесс - болон үйлдвэрлэлийн хэмжээнээñ шалтгаалаад харилцан

адилгүй байдаг.

Энэхүү төслийн хүрээнд дээрх 3 аргаас эрсдэл, зардал болон хүчин чадал, чанарыг нь

харгалзан үзсэний үндсэн дээр уусгалтын процессийн аргыг ашиглахаар сонгож авлаа.

Орчин үед энэ аргыг тос гаргаж авах хамгийн тохиромжтой стандарт арга гэж үзэх

болсон. Тийм ч учраас энэ аргыг сонгож аван хэрэглэхээр боллоо.


Ургамалын тосыг боловсруулах үйл явц дараах шат дамжлагаар явагдана.

1. Тос шахах үйл ажиллагаа: шахахын өмнө эхлээд ургамалын үрийг хальсалсан

байх шаардлагатай. Ингэснээр хэрэглэгчдэд хүрэх эцсийн бүтээгдэхүүний

чанарт муугаар нөлөөлөх хүчин зүйлийг багасгадаг. Энгийнээр хэлбэл тос

шахах механизм нь үр цэвэрлэх ба бутлах хэсэг, ууранд жигнэх болон

хуурайшуулах хэсэг, шахах хэсэг, цахилгаан дамжуулагч хэсгээс бүрдэнэ.

Øàõàõ õýñýã íü òîñûã øàõàæ ãàðãàõûí òóëä õàòóóðñàí òîðîíä óðãàìàëûí ¿ðíèé

ëàâñûã õèéæ 68,950 - 20,6850 êèëîïàñêàëü äàðàëòààð øàõäàã. Ýíý á¿õýí íü

õºäºëìºð áîëîí àæèëëàõ õ¿÷èéã õýìíýæ àâòîìàòààð àæèëëàäàã òîñ øàõàõ òîíîã

òºõººðºìæººð ã¿éöýòãýãäýíý. Òîñ øàõàõ ¿éë àæèëëàãààíààñ äàéâàð

á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ ñàâàíãèéí ¿ëäýãäýë ãàðäàã. Ò¿¿íèéã íü óãààëãûí íóíòàã

áîëîí ñàâàíãèéí ò¿¿õèé ýä áîëãîí àøèãëàõ áîëîìæòîé.

2. Òîñ óóñãàõ ¿éë àæèëëàãàà: Дараагийн үйл ажиллагаа нь тосыг уусгадаг химийн

уусгагч бодис ашиглан тосыг уусгаж гаргаж авах юм. Энд ууршуулах замаар

тосыг ялгаж авдаг. Өмнөх шахах үйл ажиллагаанаас тосны үлдэгдэл 14- 18 %

ялгардаг бол энэ үе шатанд үлдэгдэл нь 1%-р багасдаг.

3. Òîñ áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà: Äýýð äóðüäñàí 2 àðãààð òîñûã áóòëàæ øàõàõ

áîëîí óóñãàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä ÿíç á¿ðèéí ò¿âøíèé õ¿íñíèé òîñ

¿éëäâýðëýõ áîëîâñðóóëàëòûí õýñýã ð¿¿ ò¿¿õèé òîñûã øàõóóðãààð øàõäàã.

Боловсруулалт нь 40-85 хэмийн Цельсийн халуунд халаах болон содын

гидроксид эсвэл карбониттэй алкалин гэдэг бодистой холих үйл

ажиллагаануудаас бүрдэнэ.

a. Эдгээрийн дараа тос нь сайн барьцалдаж зууралдаагүй байдаг. Тиймээс

Цельсийн 85-95 хэмийн халуун ус эсвэл хүчилтэй усаар жигнэж

боловсруулах хэрэгтэй.

b. Өнгийг нь арилгах үйл ажиллагаа явагдана.

c. Төгсгөлд нь үнэрийг нь арилгадаг. Үүний тулд Цельсийн 225-250 хэмийн

вакуум орчинд халуун тосыг жигнэдэг бөгөөд ингэснээр үнэр амт нь

арилдаг.

4. Тосыг савлах үйл ажиллагаа: Эцэст нь бэлэн болсон тос маань цэвэр

контейнерт юүлэгдэх бөгөөд хуванцар саванд савлаад худалдаанд гаргана.


4.2. Үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжүүд

Энэхүү үйлдвэрт БНХАУ – ын “Anyang General International” Co.Ltd –ийн

үйлдвэрлэдэг тос шахах, уусгалтын тоног төхөөрөмжүүд болон боловсруулах

төхөөрөмжүүдийг худалдан авах болно. Энэ компани өөрийн орондоо болон олон

улсад бүтээгдэхүүнээ нийлүүлдэг нэр хүндтэй байгууллага юм.

Òîñ øàõàõ õîñîëñîí òîíîã òºõººðºìæ

Çàãâàð Õ¿÷èí ÷àäàë Ýð÷èì õ¿÷ Тоо ширхэг

YZS-100A 200кг/цаг 7,5квт 1

YZS-120A 250кг/цаг 11квт 2

Тос шүүх тоног төхөөрөмж


YLX – 65 1000кг/цаг 3квт 1


Уусгаж боловсруулах тоног төхөөрөмжүүд


YZG 500кг/цаг 6,5квт 2

YKТ 750кг/цаг 8квт 2

YRC 1500кг/цаг 18квт 1

Савлах тоног төхөөрөмж


YCZ 1500ш/цаг 5квт 2

1л-ийн савалгаатайгаар цагт 1500ш ургамалын тос савлана.

Алкалинаар боловсруулах YZG Үнэрийг арилгах YKТ YRC

4.3. Иргэний ба үйлдвэрлэлийн барилга байгууламжууд

Барилгын нийт талбай нь 390м2 бөгөөд цахилгаан, дулаантай, төвийн шугамд

холбогдсон.


5. Зохион байгуулалт

5.1. Байгууллагын бүтэц зохион байгуулалт

5.2. Албан тушаалын үүрэг, хариуцлага

Ерөнхий захирал: Үйлдвэрийн газрыг ерөнхийд нь удирдаж, ажилчидыг удирдлагаар

хангаж ажиллах.

Санхүү, хяналт тооцоо хариуцсан мэргэжилтэн: Байгуулагын эдийн засаг, үр

ашгийн хувьд шаардагдах санхүү, НББ-ийн мэдээллээр удирдлагыг хангах. Хүчинт

төгөлдөр мөрдөгдөж буй стандарт, хууль, дүрэм журмуудын дагуу ажиллах.

Маркетинг, борлуулалт хариуцсан менежер: Зах зээлийн талаар судалгаа шинжилгээ

хийх, бүтээгдэхүүний борлуулалт, түүнд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийн талаар судлах,

хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамж бүтээгдэхүүний талаарх сэтгэгдэлийн талаар болон

борлуулатыг нэмэгдүүлэх боломжийг судлан дүгнэлт гарган үйл ажиллагаа явуулах

Ерөнхий захирал

Маркетинг, борлуулалтын алба

Үйлдвэрлэлийн хэлтэс

Тээвэрлэлт, хадгалалт, нийлүүлэлтийн алба

Санхүү, хяналт тооцооны алба


Үйлдвэрлэлийн менежер: үйлдвэрлэлийн нэгж хэсгүүдийг зохион байгуулах, өндөр

чанартай бүтээгдэхүүн гаргахад анхаарч үйлдвэрлэлийн ажилчдыг зүй зохистой

идэвхжүүлж удирдан ажиллах, техник технологийн ашиглалтыг сайжруулах талаар

тодорхой арга хэмжээ авч байх

Тээвэрлэлт, хадгалалт, нийлүүлэлтийн менежер: Үйлдвэрлэлийг материал, түүхий

эдээр хангах, бараа бүтээгдэхүүнийг хадгалах, тээвэрлэх зэрэг асуудлыг хариуцна.

6. Ажиллах хүч хүний нөөц

6.1. Ажиллах хүчний хэрэгцээ шаардлага

Төсөл үр ашигтай хэрэгжих эсэх нь удирдлага, боловсон хүчин ажилчдын ур чадвар

зэргээс ихээхэн хамаардаг. Тиймээс ажиллах хүчни хэрэгцээ шаардлагыг

тодорхойллоо. Энэхүү үйлдвэрийн байгуулахад ажлыг оновчтой сайн удирдах ажилтан

хэрэгтэй бөгөөд хамгийн гол нь санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн туршлагатай өндөр

ур чадвартай ажилтнууд хэрэгтэй юм. Учир нь аливаа байгууллагын амин чухал хэсэг

нь санхүү байдаг бөгөөд тухайн байгууллагын өсөж дэвжих, бууран доройтох эсэх нь

санхүүгийн үйл ажиллагаагаа хэр зөв зохистой удирдран зохион байгуулснаас

шалтгаалж байдаг.

Мөн үйлдвэрлэлийн чадварлаг ажилтан нэн чухал хэрэгцээтэй юм. Учир нь хэр зэрэг

өндөр ур чадвартай ажилтан байна төдий чинээ үйлдвэрлэлд эерэгээр нөлөөлж

бүтээгдэхүүний чанар болоод гарцад сайнаар нөлөөлөх юм.

6.2. Удирдлагын гол хүмүүс ба нийт ажиллагсдын тоо

Д/д Албан тушаал Орон тоо

1 Ерөнхий захирал 1

2 Санхүүч 1

3 Нягтлан бодогч 1

4 Маркетингийн менежер 1

5 Үйлдвэрийн хэлтсийн дарга 1

6 Тээвэрлэлт, хадгалалт, нийлүүлэлтийн менежер 1

7 Үйлдвэрийн ажилчин 8

8 Жолооч 2

9 Ачигч 4

10 Харуул 1

Нийт 21


7. Төсөл хэрэгжүүлэх хуваарь

7.1. Үйлдвэрийг барих, угсрах суурилуулах ажлын хуваарь

Хийгдэх ажил 2009.6 7 8 9 10 11 12 2010.1 2 3

Барилгаа

худалдан авч

шаардлагатай

засвар хийх

Агуулах болон

конторын

барилга барих

Ажилчдыг

сонгож авах

Ажилчдыг

сургах

Тоног

төхөөрөмжөө

худалдан авч

суурилуулах

Бэлтгэн

нийлүүлэгчидтэй

гэрээ хийх

Түүхий эд

материалаа татан

авах

Үйлдвэрийг үйл

ажиллагаагаа

эхлэхэд бэлэн

болгох

Туршилтын

журмаар

үйлдвэрлэл

явуулах

Үйлдвэрлэл

явуулж эхлэх

Бүтээгдэхүүнээ

зах зээл дээр

нийлүүлэх


8. Санхүүгийн шинжилгээ ба хөрөнгө оруулалтын үнэлгээ

8.1. Хөрөнгө оруулалтын нийт зардал

Машин тоног төхөөрөмжийн зардал

№ Тоног төхөөрөмжийн нэр Марк Тоо Нэгжийн

үнэ мян.төг

Бүгд үнэ

мян.төг

1 Òîñ øàõàõ õîñîëñîí машин YZS-100A 1 13000.0 13000.0

2 Òîñ øàõàõ õîñîëñîí машин YZS-120A 2 15000.0 30000.0

3 Тос шүүх машин YLX – 65 1 14500.0 14500.0

4 Уусгаж боловсруулах YZG 2 16300.0 32600.0

5 Уусгаж боловсруулах YKТ 2 17000.0 34000.0

6 Уусгаж боловсруулах YRC 1 21000.0 21000.0

7 Савлах машин - 2 6500.0 13000.0

8 Тээврийн зардал - 3800.0 3800.0

9 Гаалийн татвар 5% - 9895.0

10 НӨАТ 10% - 20779.5

Дүн - 238489.5

Угсралт, суурилуулалт, туршилтын зардал

№ Зардал Ажилчны тоо Хугацаа Зардал мян.төг

1 Угсралт, суурилуулалт 10 2 сар 5500.0

2 Туршилт 15 2сар 7500.0

3 Сургалт 3 2 6000.0

Нийт дүн 19000.0

Сургалтыг БНХАУ- ын 2 мэргэжилтэн явуулна.

Үндсэн хөрөнгийн зардал

№ Үндсэн хөрөнгийн нэр Тоо Нэгжийн үнэ

мян.төг

Нийт үнэ

мян.төг

1 Үйлдвэрийн барилга,газар 1 50000.0 50000.0

2 Конторын барилга 1 15000.0 15000.0

3 Агуулах 1 8000.0 8000.0

4 Компьютер 4 650.0 2600.0

5 Ширээ 6 40.0 240.0

6 Сандал 6 20.0 120.0

7 Буйдан 1 70.0 70.0

8 Тээврийн машин 2 8000.0 16000.0

9 Бусад хөрөнгө 1130.0



Үндсэн хөрөнгийн элэгдлийн зардал

№ Үндсэн хөрөнгийн нэр Өртөг мян.төг Элэгдүүлэх

жил

Элэгдлийн зардал

мян.төг

1 Үйлдвэрийн барилга 20000.0 40 500.0

2 Конторын барилга 10000.0 40 250.0

3 Агуулах 5000.0 40 125.0

4 Компьютер 2600.0 3 867.0

5 Ширээ 240.0 10 24.0

6 Сандал 120.0 10 12.0

7 Буйдан 70.0 10 7.0

8 Бусад үндсэн хөрөнгө 1130.0 10 113.0

Нийт дүн 39160.0 1898.0

Элэгдэл тооцохдоо шулуун шугамын аргыг ашигласан бөгөөд хуулинд заасны

дагуу хувь хэмжээг тооцоолсон болно.

Төсөлд оруулах хөрөнгө оруулалт

№ Зардлын нэр Өртөг

мян.төг

Тайлбар

1 Машин тоног төхөөрөмжийн

зардал

238489.5 Технологийн тоног

төхөөрөмжийн үндсэн үнэ,

сэлбэг хэрэгсэл, тээврийн зардал

тооцсон болно.

2 Угсралт, суурилуулалт,

туршилтын зардал

19000.0 Тоног төхөөрөмжийн угсралт,

туршилт, тохируулгын зардлыг

салгаж тусад нь авсан болно.

3 Эргэлтийн хөрөнгө 63000.0 Үйлдвэрлэл эхлэхтэй холбоотой

зайлшгүй зардал

4 Үндсэн хөрөнгийн зардал 93160.0 Үйлдвэрлэл эрхлэхтэй

холбоотой үндсэн хөрөнгийн

зардал

Нийт дүн 413649.5 Үйлдвэрлэл эрхлэхэд

шаардагдах хөрөнгө оруулалт


8.2 Эрсдлийн шинжилгээ

Òîîöîîëæ áîëîõ ýðñäë¿¿ä Áóóðóóëàõ àðãà çàì

ТЭМ –ийн чанар алдагдах ТЭМ –д øèíæèëãýý õèéлгэх, өөр бэлтгэн

нийлүүлэгчтэй холбоо тогтоох

Өðñºëäººí бий болсноор

á¿òýýãäýõ¿¿íèé борлуулалт буурах

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã нэмэгдүүлж

àæèëëàõ,áóñäààñ ÿëãàðàõ

Улс төрийн бодлогын томоохон

өөрчлөлт

Зохцуулагчдын зүгээс хэлэлцэж байгаа болон

хэрэгжүүлэх гэж буй асуудлыг урьдчилан мэдэхийн

тулд нягт хамтран ажилладаг байх

Гэнэтийн санхүүгийн бэрхшээлд

орох

Үүнээс урчдилан сэргийлэхийн тулд эрсдлийг сан

байгуулах

Чадвартай боловсон хүчнээ алдах

Боловсон хүчнийг байнга дагалдантай байлгах,

тогтвортой ажиллах гэрээ байгуулах

Òîíîã òºõººðºìæèéí ãýìòýë Тоног тоөхөөрөмжийн даатгалд даатгуулах, хэрэгцээ

ихтэй сэлбэг хэрэгслийг нөөцлөх

Төрөл Тайлбар Дүн мян.төг

Äààòãàë Үéëäâýðëýëèéí òîíîã òºõººðºìæèéã

äààòãóóëàõ

4000.0

Ýðñäëèéí ñàí Урьдчилан тооцоолоогүй гэнэтийн аюул

ослоос хамгаалах зорилгоор õºðºíãº

îðóóëàëòûí 3%

12000.0


8.3 Үйлдвэрлэлийн нийт зардал

Цалин хөлс, урамшууллын зардал

№ Албан тушаал Орон

тоо

Цалингийн сан мян.төг

Шаг

нал

ын

сан

бай

гуулах

норм

ати

в 3

0%

Урамшууллын сан

мян.төг

Сард Жилд Сард Жилд

Захиргааны ажилчид

1 Ерөнхий

захирал

1 600.0 7200.0 180.0 2160.0

2 Санхүүч 1 550.0 6600.0 165.0 1980.0

3 Нягтлан

бодогч

1 500.0 6000.0 150.0 1800.0

4 Маркетингийн

менежер

1 450.0 5400.0 135.0 1620.0

Дүн 2100.0 25200.0 630.0 7560.0

Үйлдвэрийн ажилчид

5 Үйлдвэрийн

хэлтсийн дарга

1 500.0 6000.0 150.0 1800.0


6 Тээвэрлэлт,

хадгалалт,

нийлүүлэлтийн

менежер

1 450.0 5400.0 135.0 1620.0

7 Үйлдвэрийн

ажилчин

8 400.0 4800.0 120.0 1440.0

8 Жолооч 2 380.0 4560.0 114.0 1368.0

9 Ачигч 4 300.0 3600.0 90.0 1080.0

10 Харуул 1 300.0 3600.0 90.0 1080.0

Дүн 2330.0 27960.0 699.0 8388.0

Нийт дүн 4430.0 53160.0 1329.0 15948.0

НДШ, ЭМД –ын зардал

№ Зардлын нэр Хувь

хэмжээ

Дүн мян.төг

Сард Жилд

1 НДШ 13,5% 4430.0*13.5% =598.05 598.05*12=7176.7

2 ЭМД 3% 4430.0*3% =132.9 132.9*12=1594.8

Нийт дүн 730.95 8771.6

Нийт хөдөлмөрийн зардал

№ Зардал Хувь хэмжээ Дүн мян.төг

Сард Жилд

1 Цалингийн сан 4430.0 53160.0

2 Шагнал, урамшууллын сан 30% хүртэл 1329.0 15948.0

3 НДШ болон ЭМД шимтгэл 13,5% ба 3% 730.95 8771.6

Нийт дүн 6489.95 77879.6

Хөдөлмөр хамгааллын зардал

№ Зардлын нэр Тоо ширхэг Нэгжийн үнэ Нийт үнэ мян.төг

1 Ажлын хувцас 15 18000 270.0

2 Бээлий 14 150 2.1



Цахилгааны зардал

№ Тоног

төхөөрөмж

Марк 1 цагийн эрчим

хүчний зарцуулалт

Нэгжийн

үнэ

Нийт дүн

Өдрийн ээлж

1 Òîñ øàõàõ

õîñîëñîí машин

YZS-100A 7,5квт

68

510

2 Òîñ øàõàõ


YZS-120A 11квт*2=22 квт 1496

3 Тос шүүх машин YLX – 65 3квт 204

4 Уусгаж

боловсруулах

YZG 6,5квт*2=13 884

5 Уусгаж


YKТ 8квт*2=16 1088

6 Уусгаж


YRC 18квт 1224

7 Савлах машин YCZ 5квт*2=10 680

Нийт дүн 89.5 6986

Шөнийн ээлж

1 Òîñ øàõàõ


YZS-100A 7,5квт

39

292.5

2 Òîñ øàõàõ


YZS-120A 11квт*2=22 858

3 Тос шүүх машин YLX – 65 3квт 117

4 Уусгаж


YZG 6,5квт*2=13 507

5 Уусгаж


YKТ 8квт*2=16 624

6 Уусгаж


YRC 18квт 702

7 Савлах машин YCZ 5квт*2=10 390

8 Гэрэлтүүлэг 10квт 390

Нийт дүн 99.5 3880.5

Нийт цахилгааны зардал

Хоногт

ажиллах

цаг

Сард

ажиллах цаг

Жилд

ажиллах цаг

1

цагийн

зардал

Нийт зардал

Сард Жилд

Өдөр 8 8*22=176 176*12=2112 6986 1229536 14754432

Шөнө 8 8*22=176 176*12=2112 3880.5 682968 8195616

Нийт дүн 16 352 4224 1912504 22950048


Шатах тослох материалын зардал

№ Зардлын нэр Сард зарцуулах

хэмжээ

Нэгжийн үнэ Нийт үнэ мян.төг

ñàðä æèëä

1 Шатахуун 264л 850 224.4 2688.0

2 Масло 0.08л 3500 0.28 3.5

Нийт 224.68 2691.5

Тус үйлдвэрийн газар нь тээврийн 2 машинтай бөгөөд бэлэн бүтээгдэхүүнийг

худалдааны төвүүдэд хүргэж өгөхөд өдөрт ойролцоогоор 1 машин 40км явна гэж үзвэл

2 машин 80км сард 1760км явна. 1машин 100км-т 15л шатахуун зарцуулдаг гэж үзвэл

сард 264л шатахуун зарцуулна. Маслыг жилд 1 литр хэрэглэнэ гэж үзсэн бөгөөд сард

шилжүүлэн зардлыг тооцож гаргалаа.

Материал түүхий эдийн зардал

ТЭМ - ийн

нэр

Хэмжих

нэгж

Шаардагдах хэмжээ Нэгжий

н үнэ

Нийт үнэ мян.төг

Сард Жилд Сард Жилд

Ургамалын

үр

Кг 621280 7455360 190 118032.2 1416518.4

Хуванцар

савны

бэлдэц

Ш 602624 7231488 15 9039.36 108472.32

Шошго Ш 602624 7231488 11 6628.854 79546.368

Багцлах

материал

м2 60262.4 723148.8 100 6026.24 72314.88

Дүн 139726.654 1676719.848

Захиргааны зардал

№ Зардлын нэр Сарын зардал мян.төг Жилийн зардал мян.төг

1 Албан томилолт 800.0 800.0*2=1600.0

2 Маркетинг 5945.0 5945.0+3210.0*6=25205.0

3 Бичиг хэрэг 300.0 3600.0

Нийт дүн 7045.0 30405.0

Маркетингийн зардлыг тооцоолохдоо сонин болон телевизийн сурталчилгааг 2 сар

тутамд буюу жилд 6 сар цацахаар тооцооллоо.


Нийт зардал

№ Зардлын нэр Сарын зардал мян.төг Жилийн зардал мян.төг

Тогтмол зардал

1 Удирдлагын цалин 3076.5 36918.0

2 Хөдөлмөр хамгааллын

зардал

272.1 3265.2

Дүн 3348.6 40183.2

Хувьсах зардал

1 Ажилчдын цалин 3413.45 40961.6

2 Öàõèëãààíû çàðäàë 1912.504 22950.048

3 Äóëààíû çàðäàë 132.5 1590.0

4 Ýëýãäëèéí çàðäàë 158.0 1898.0

5 ØÒÌ çàðäàë 224.68 2691.5

6 ÒÝÌ –èéí çàðäàë 139726.654 1676719.848

7 Çàõèðãààíû çàðäàë 7045.0 30405.0

8 Ä¿í 152612.788 1831353.456

9 Íèéò çàðäàë 155961.388 1871536.656

Борлуулалтын төлөвлөгөө

Зах зээл дээрх ургамалын тосны үнэ 2800 – 3500 төгрөгний үнэтэй байгаа бол манай

үйлдвэр бүтээгдэхүүнээ 1500 төгрөгөөр зах зээл дээр борлуулахаар төлөвлөөд байна.

Он Хүчин чадал

ашиглалт

Тоо Орлого мян.төг Зарлага мян.төг

Үй

лд

вэр

лэл

2010 55% 3977318 5965977.0 1029345.0

2011 75% 5423616 8135424.0 1403652.0

2012 90% 6508339 9762508.5 1684383.0

2913 100% 7231488 10847232.0 1871536.0

2014 100% 7231488 10847232.0 1871536.0

Үр ашгийн тайлан

№ Үзүүлэлт 2010 2011 2012 2013

1 Орлого 5965977.0 8135424.0 9762508.5 10847232.0

2 Зардлууд 1047427.2 1443835.2 1688401.2 1871536.7

2.1 Үндсэн үйл ажиллагааны

зардал 1007244.0 1373515.0 1648218.0 1831353.5

2.2 Үндсэн бус үйл ажиллагааны зардал

40183.2 40183.2 40183.2 40183.2

3 Татварын өмнөх ашиг (1-2) 4918550.0 6691589.3 8074107.3 8975695.3

4 Татвар 779637.5 1222898.0 1568527.0 1793924.0

5 Цэвэр ашиг (3-4) 4138912.5 5468692.0 6505580.3 7181771.3

6 Хуримтлагдсан ашиг 40183.2 5508875.2 12014455,5 19196226,8


ААНОАТ-ын тухай хуулинд зааснаар 3тэрбумаас давсан орлогод 25 хувиар татвар

ногдуулдаг.

Зээл ба хүү төлөлт

Шаардлагатай санхүүжилтийг банкнаас 414 сая төгрөгний зээл авах замаар татах ба

зээлийн хүү 22% гэж тооцлоо. Зээлийн үндсэн төлбөрийг 2011 оноос эхлэн тогтмол

хэмжээгээр жил бүрийн 6.28- нд хүүгийн хамт төлнө.

№ Үзүүлэлт 2010 2011 2012 2013

1 Орлого 5965977.0 8135424.0 9762508.5 10847232.0

2 Зардлууд 1047427.2 1443835.2 1688401.2 1871536.7

5 Цэвэр ашиг (3-4) 4138912.5 5468692.0 6505580.3 7181771.3

6 Үндсэн зээл төлөлт 138000.0 138000.0 138000.0

7 Зээлийн үлдэгдэл 414000.0 276000.0 138000.0 -

8 Хүү төлөлт 91080.0 60720.0 30360.0 15180.0

Үлдэх ашиг 4047832.5 5269972.0 6337220.3 7028591.3

8.4 Хөрөнгө оруулалтын үнэлгээ

Тус үйлдвэрийн зардал,үйлдвэрлэлийн хэмжээ,ашгийн шинжилгээ хийхэд бэлэн байгаа

мөнгөний эх үүсвэр болох ашгийн хүрсэн түвшинд шаардагдах борлуулалтын болон

үйлдвэрлэлийн зохистой хэмжээг үйлдвэрийн хүчин чадлаар тодорхойлон тооцсон.

Үүгээрээ удирдлагын зардал,ашиг,үйлдвэрлэл,бүтээгдэхүүний бүтэц,борлуулалтын

хэмжээний хоорондын харилцан хамаарлыг харуулж чадсан гэж үзэж болно. Тухайн

ТЭЗҮ-гийн эдийн засгийн үзүүлэлтэд шинжилгээ хийж үзвэл:

1. Борлуулалтын ашигт үйл ажиллагаа

Бор.аш.аж =ЦА/БО= 7181771.3/ 10847232.0=0.66 Энэ харьцаа нь уг үйлдвэр

борлуулалтын 1 төгрөг тутамд хүлээн авах ашгийн түвшин нилээд өндөр байгааг

илэрхийлж байна.

2. Зардлын ашигт ажиллагаа

Зардлын .аш.аж =ЦА/Зардал= 7181771.3/ 1871536.7=3.83

1 төгрөгний зардал гаргаад олох ашиг маш өндөр байна.

3. Ашигт ажиллагааны тооцоо

Ашигт ажиллагаа буурч эхлэх үеийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн хамгийн бага

хэмжээг тодорхойлохын тулд ашигт ажиллагааны босго гэсэн үзүүлэлтийг тооцдог.


А. а босго = Тогтмол зардал

БО−Хувьсах зардал(харьцангуй хэмжигдэхүүнээр) =

40183200

1−0,17 = 48413494

төгрөг

Бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ = 48413494 / 1500 = 32276 ширхэг ургамалын тос

Төсөлд тооцоолсноор 48413494 төгрөгний 32276 ширхэг ургамалын тос үйлдвэрлэж

байж ашигтай ажиллана гэсэн үг юм.

4. Хөрөнгийн өгөөжийн түвшин

Хөр.өгөөжийн түвшин=𝑛𝑒𝑡 𝑝𝑟𝑜𝑓𝑖𝑡

𝑖𝑛𝑣𝑒𝑠𝑡𝑚𝑒𝑛𝑡=7181771.3/ 413649.5=17.4%

Энэ нь тус үйлдвэрийн борлуулалтын ашигт ажиллагаа харьцангуй өндөр байгааг

харуулж байна.

5. Хүү төлөх чадвар

Хүү ба татварын өмнөх орлогыг хүүгийн зардалд харьцуулж хүү төлөх чадварын

харьцааг төсөлд тооцсоноор харахад

Хүү төлөх чадвар= 8975695.3/ 182160.0 = 49.2

Энэ нь хүү төлөх чадвар зохистой хэмжээнээс илүү сайн байна.

6. Зээл төлөх хугацаа

Эргүүлж төлөх хугацаа= хөрөнгө оруулалт

жилийн цэвэр ашиг =

413649 .5

7181771 .3 = 0,06

Хөрөнгө оруулалтын зардлаа 0,06 *360 = 22 хоногын дотор нөхнө гэдгийг харуулж

байна.

Дээрх эдийн засгийн гол үзүүлэлтийн шинжилгээнээс үзэхэд ТЭЗҮ-ээр уг үйлдвэрийг

барьж байгуулан ажиллуулах бүрэн боломжтой гэж үзэж байна.

Ургамлын тосны үйлдвэр

Documents

Transcript of Ургамлын тосны үйлдвэр