โดย พลเอก เอกชย ศรวลาศ ผอ านวยการส านกสนตวธและธรรมาภบาล

สถาบนพระปกเกลา

www.elifesara.com ekkachais@hotmail.com

การบรหารงานโดยยดหลกธรรมาภบาล และความโปรงใส

3

การปลกฝงคณธรรมในสงคมองกฤษ

• การปลกฝงคตธรรม ๗ ประการตงแตวยเยาว

๑. สจจะ พดความจรง (Truth)

๒. ความซอสตยสจรต (Honesty)

๓. ความระลกในหนาท (Sense of duty)

๔. ความอดกลน (Patience)

๕. ความเปนธรรม (Fair play)

๖. ความเอาใจเขามาใสใจเรา (Consideration for others)

๗. เมตตาธรรม (Kindness)

• ตามระบบกฎหมายโดยทวไป มบคคล 3 กลมทมบทบาทมส าคญ

ในดานและการสอดสองดแลกจการ

ไดแกกรรมการ เจาหนาทบรหาร

ของบรษท เรยกรวมวาฝายจดการ

และกลมของผถอหนของบรษททง

3 กลม ตางมบทบาทแตกตางกน

ภายในกจการ

ความสมพนธของผถอหน คณะกรรมการ และฝายบรหาร

ผถอหน

กรรมการ

ฝายจดการ

•ภาวะผน า ควบคม และก าหนดนโยบาย

•ปฏบตงานดวยความสจรตและระมดระวง

•มอบหมายใหฝายจดการเปนตวแทน

บทบาทของคณะกรรมการ

•ปฏบตงานตามนโยบายของคณะกรรมการ

• ใหความมนใจวาการปฏบตงานสอดคลองและเหมาะสมตามหลกการบรหารทด

•ปฏบตงานดวยความสจรตและระมดระวง

บทบาทของเจาหนาทบรหารหรอฝายจดการของบรษท

•มอบหมายคณะกรรมการใหเปนตวแทน

•ตดตามประเมนผลของคณะกรรมการ

•เขารวมการประชมผถอหน

บทบาทของผถอหน

• นอกจาก 3 กลมแลวยงม กลมผมสวนไดเสยอนๆดวย ไดแก ลกคา คคา นายธนาคาร ลกจาง และประชาคม

• นอกจากนนกยงมกลมผคอยก ากบและควบคมการแสดง ไดแก ภาครฐ และผสอบบญชอสระ รวมไปถงสงคมโดยรวม

• จงมความส าคญทตองรถงสทธและหนาทของผทเกยวของทงหลายในบรษท ซงไดแก ผถอหน คณะกรรมการ ฝายจดการ ผมสวนไดเสยอน และผก ากบตรวจสอบ

• คณะกรรมการจงมบทบาทส าคญในการตรวจตรา (Monitor) ใหฝายจดการบรหารจดการใหตอบสนองตอกลมผมสวนไดสวนเสยอยางถกตองเหมาะสม

ความสมพนธระหวางบคคลทง 3 กลม

คณะกรรมการ

(Board of Directors)

ฝายจดการผถอหน ประชาคม/สงคม

ลกคา คคา/เจาหนพนกงาน

• ระบบทจดใหมโครงสราง และกระบวนการ ของความสมพนธระหวางคณะกรรมการ ฝายจดการ และผถอหน

• เพอสรางความสามารถในการแขงขน น าไปสความเจรญเตบโตและเพมมลคาใหกบผถอหนในระยะยาว

• โดยค านงถงผมสวนไดสวนเสยอน

ค านยาม “บรรษทภบาล” หรอ “การก ากบดแลกจการ

• ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย “หลกการก ากบดแลกจการทดส าหรบบรษทจดทะเบยนป 2549” หนา 2

• รปแบบของบรรษทภบาลในแตละประเทศจะแตกตางกนในแตละประเทศ

• โครงสรางทางการเงนของภาคธรกจ

• โครงสรางผถอหน

• วฒนธรรมทางธรกจ (corporate culture) และ

• กฎหมายบรษท (corporate law) ในแตละประเทศ

ปจจยในการก าหนดรปแบบบรรษทภบาล

• กฎหมายในสหรฐอเมรกาใหความคมครองผถอหนสง ท าใหตลาดทนมความกาวหนาเปนพเศษ โครงสรางทางการเงนจะเนนการระดมทนมากกวาการกอหน

• ความคมครองผถอหนรายยอยสง ท าใหโครงสรางผถอหนกระจายตวมาก

• สงผลใหไมมเจาหนหรอผถอหนรายใหญ เขามามบทบาทในการรวมบรหารธรกจ อ านาจการบรหารจะเบดเสรจอยกบผบรหาร ท าใหเกดปญหาในการแสวงหา

ผลประโยชนตอตนเองไดงาย (Self-dealing)

กรณสหรฐอเมรกา และ องกฤษ

• ปญหาหลกของบรรษทภบาลในญปน คอ การคมครองผถอหนรายยอย

• กฎเกณฑคมครองเจาหนมากกวาผถอหน

• โครงสรางเงนทนจะนยมการระดมทนดวยการกอหนมากกวาการออกหนสามญ

• เจาหน (ธนาคารพาณชย) มบทบาทส าคญในการบรหารธรกจของบรษททวไป (บรษทลกหน)

• สงผลใหการบรหารงานของลกหนมการตรวจสอบและโปรงใสมากขน

กรณญปน หรอ เยอรมน

•ญปนมวฒนธรรมจางงานแบบถาวร การปลดพนกงานจงไมเปนทแพรหลาย

•สหรฐอเมรกา การปรบลดอตราก าลง หรอโยกยายแหลงทท างานเปนเรองธรรมดา

•ดงนน พนกงานบรษทในญปนจะมบทบาทในการก าหนดรปแบบของ บรรษทภบาลภาคเอกชน มากกวา พนกงานบรษทในสหรฐอเมรกา

วฒนธรรมทางธรกจ

• กฎหมายวาดวย insider trading ในสหรฐเขมงวดมาก ท าใหผบรหารหรอกรรมการตองระมดระวงในการเปดเผยขอมล สงผลใหผถอหนไมสามารถตรวจสอบ

ความเหมาะสมของการบรหารงานและการตดสนใจของผบรหารไดเทาทควร

• กฎหมายของสหรฐในการจ ากดอ านาจและบทบาทของธนาคารพาณชยและสถาบนการเงนอน ๆ ในการเขามสวนรวมในการบรหารธรกจของลกหนหรอบรษททม

หนสวนท าใหบรรษทภบาลของสหรฐขาดระบบการคานอ านาจของผบรหาร

กฎหมายและกฎระเบยบทางธรกจ

• รปแบบของบรรษทภบาลทแตกตางกนมผลตอประสทธภาพในการประกอบกจการ

• ธรกจทมโครงสรางผถอหนกระจดกระจาย จะขาดความยงยน ขาดผเปนเจาของทชดเจน อ านาจในการบรหารเปนของฝายจดการอยางสมบรณ ผบรหารมกจะไมมความยนดยน

รายกบการเปลยนแปลงความเปนเจาของ ตราบใดทไมกระทบตออ านาจบรหารทเปนอย

ของตน

• ธรกจทเนนการจางงานระยะยาว เชน ในญปน จะมขดความสามารถในการพฒนาบคลากรไดดกวา แตมจดออน เรองการปรบตวในภาวะเศรษฐกจตกต า

รปแบบของบรรษทภบาลกบประสทธภาพ

•รปแบบของบรรษทภบาลทแตกตางกน

•สงผลใหแตละบรษทมจดออนและจดแขงทแตกตางกน

•ตระหนกในหนาท

•ก าหนดภารกจของแตละฝายอยางชดเจน

•ปฏบตกบผมสวนไดสวนเสยทกกลมอยางยตธรรม

•ด าเนนงานอยางโปรงใส สามารถตรวจสอบได

•มองการณไกล ค านงถงผลประโยชนระยะยาว

•สงเสรมใหการปฏบตงานทกดานสความเปนเลศ

หลกการของบรรษทภบาลทด

• วกฤตการณทางเศรษฐกจ พ.ศ.2540 บทเรยนส าหรบการรองหาการก ากบดแลกจการทด

• การด าเนนการปรบปรงมาตรฐานบญช และการตรวจสอบบญชใหมความนาเชอถอมากขน เพอใหขอมลทางบญชสามารถสะทอนความเปนจรง

ทางดานการเงนของบรษท

•พฒนาระบบการควบคมภายใน (internal control) ทมประสทธภาพ และ

มการตรวจสอบการบรหาร (monitoring) จากภายนอกมากขน

แนวทางการสรางบรรษทภบาลทดในไทย

•สทธของผถอหน

•การปฏบตตอผถอหนอยางเทาเทยมกน

•บทบาทของผมสวนไดสวนเสย

•การเปดเผยขอมลและความโปรงใส

•ความรบผดชอบของคณะกรรมการ

หลกการก ากบดแลกจการทดส าหรบบรษทจดทะเบยนป 2549

Thailand Corruption Perceptions Index 2012

“ คอรปชน ” (Corruption)

การใชอ านาจทไดมาโดยหนาทในการหาประโยชนสวนตว โดยองคกรความโปรงใส

สากลไดระบถงกรณตางๆทจะสามารถเกดขนในการคอรปชนของภาครฐได ดงน

การคอรปชนของภาครฐ

การคอรปชนขนาดใหญ (Grand corruption) เปนการกระท าของเจาหนาท

รฐระดบสงเพอบดเบอนนโยบายหรอใชอ านาจรฐในทางมชอบ เพอใหผน าหรอ

ผบรหารประเทศไดรบผลประโยชนจากการใชทรพยากรของชาต

การคอรปชนขนาดเลก (Petty corruption) เปนการกระท าของ

เจาหนาทรฐระดบกลางและระดบลางตอประชาชนทวไป โดยการใชอ านาจทไดรบ

มอบไปในทางมชอบ

องคกรความโปรงใสสากล(Transparency International – TI)

การคอรปชนของภาครฐ

การตดสนบน (Bribery) เปนการเสนอ การใหหรอสญญาวาจะใหผลประโยชน

ทงรปของเงน สงของ และสงตอบแทนตางๆ เพอเปนแรงจงใจใหเกดการท าผด

กฎหมายหรอศลธรรมอนด

การยกยอก (Embezzlement) คอการทคนในองคกรน าเงนหรอสงของทไดรบมอบใหใชในราชการ มาใชเพอประโยชนสวนตวหรอเพอกจกรรมอนทไมเกยวของ

รฐ

องคกรความโปรงใสสากล(Transparency International – TI)

การคอรปชนของภาครฐ

การอปถมภ(Patronage) เปนรปแบบของการเลนพรรคเลนพวก ดวยการคดเลอกคนจากความสมพนธทางการเมองหรอรจกกน เขามาท างานหรอรบผลประโยชน โดยดคณสมบตและ

ความเหมาะสม

การเลอกทรกมกทชง (Nepotism) เปนรปแบบหนงของการเลนพรรคเลนพวก โดย

เจาหนาทของรฐจะใชอ านาจทม ในการใหผลประโยชนหรอใหหนาทการงานแกเพอน

ครอบครวหรอบคคลใกลชด โดยไมค านงถงคณสมบตและความเหมาะสม

องคกรความโปรงใสสากล(Transparency International – TI)

การคอรปชนของภาครฐ

•ผลประโยชนทบซอน (Conflict of interest) คอการขดกนระหวาง

ผลประโยชนสวนตว กบผลประโยชนสวนรวม

องคกรความโปรงใสสากล(Transparency International – TI)

• การทฝายบรหารก าหนดนโยบายโดยขาดการวางแผนไมค านงถงประโยชนของประชาชน

• เจาหนาทของรฐขาดความรบผดชอบ ไมมการปฏบตตามหลกนตธรรม

• ใชอ านาจในทางทมชอบ

• ประชาชนไมมสวนรวมในกจการสาธารณะ

• มการฉอราษฎรบงหลวงอยทวไป

การบรหารงานทขาดหลกธรรมาภบาล (Bad Governance)

การบรหารงานทขาดหลกธรรมาภบาล (Bad Governance)

1. ประชาชนไดรบบรการสาธารณะจากราชการหรอรฐวสาหกจทไมมคณภาพ

2. ประเทศขาดศกยภาพในการก าหนด หรอด าเนนนโยบาย หรอการตดสนใจดานนโยบาย

ผดพลาดและสบสนไมไดอยบนพนฐานทางวชาการและเหตผล

3. การบรหารการคลงของประเทศลมเหลว ซงรวมถงปญหาการเงนการคลงของประเทศ

และก าหนดงบประมาณทไมสอดคลองกบสภาพความเปนจรง

4. การก าหนดกฎระเบยบทไมสามารถปฏบตไดอยางจรงจง

5. ความไมโปรงใสของกระบวนการตดสนใจ มการทจรตและแสวงหาผลประโยชนจาก

ทรพยสนสาธารณะและพบการทจรตคอรปชนของนกการเมองและขาราชการ

จากรายงานขององคการพฒนาแหงสหประชาชาต(United Nation Development Programmed : UNDP)

Good Governance1) การมสวนรวมของสาธารณชน(Public participation) เปนกลไกทประชาชนมสวนรวมในการ

ตดสนใจอยางเทาเทยมกน (Equity) การใหเสรภาพแกสอมวลชนและใหเสรภาพแกสาธารณชนในการ

แสดงความคดเหนอยางสรางสรรค

2) ความสจรตและโปรงใส (Honesty and transparency) เปนกลไกทมระบบกตกา และการ

ด าเนนการทเปดเผย โดยประชาชนสามารถเขาถงและไดรบขอมลขาวสารอยางเสรเปนธรรม ถกตองและ

มประสทธภาพ ตรวจสอบการบรหารและตดตามผลได

3) พนธะความรบผดชอบตอสงคม (Responsiveness and accountability) เปนกลไกทมความ

รบผดชอบมหนาทตอสาธารณชน มการด าเนนงานเพอตอบสนองความตองการของกลมตางๆ ในสงคม

อยางเปนธรรม รวมถงการมความรบผดชอบทมตอประชาชนสงคมโดยรวม

Good Governance4) กลไกทางการเมองทชอบธรรม (Political legitimacy) เปนกลไกทมองคประกอบของผทเปน

รฐบาลหรอผทเขารวมบรหารประเทศทมความชอบธรรมเปนทยอมรบของคนในสงคมโดยรวมไมวาจะโดย

การแตงตงหรอเลอกตง

5) กฎเกณฑทยตธรรมและชดเจน (Fair legal framework and predictability) คอม

กรอบของกฎหมายทยตธรรมและเปนธรรมส าหรบกลมคนตางๆ ในสงคม ซงกฎเกณฑมการบงคบใชและ

สามารถใชบงคบได

6) ประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and effectiveness) คอเปนกลไกทม

ประสทธภาพในการด าเนนงานไมวาจะเปนดานการจดกระบวนการท างาน การจดองคกร การจดสรร

บคคลากร และมการควบคมการใชทรพยากรสาธารณะตางๆ อยางคมคาและเหมาะสม มการด าเนนการและ

ใหบรการสาธารณะทใหผลลพธอยางคมคา

อนดบการทจรตคอรปชน

352012:คะแนน 3.7 อนดบ 88

36

3.7

2012

Price Water- House Coopers

การทจรต ผถกส ารวจบอกวาแนวโนมอนาคตจะมมากขน

อาย 36-55 70%

เพศ ชาย 85 %

ลกษณะการทจรต ท าคนเดยว 68 %

ต าแหนงในองคกร ผบรหารขนไป 86 %

อายงานในองคกร 2-5 ป 36 % มากกวา 10 ป 22%

หนาทการงาน 1.ฝายการเงน 2. ฝายปฏบตการ 3. ฝายขาย

ทมาส ารวจอาชญากรรมเศรษฐกจทวโลก(Global Economic Crime Survey)

การทจรต กบการบรหารผดพลาด

• การบรหารผดพลาดมความเสยหายมากกวา อาจถงขนเลกกจการ

• คนทมโอกาสโกง คอคนทมอ านาจ ใกลชดชองทางใชเงน ซอต าแหนง

• ตองสรางสภาพแวดลอมและการควบคมทด

• มการประเมนความเสยง

• มกจกรรมควบคมชดเจน

• มระบบขอมล รายงานการสอสารทสามารถตดตามประเมนผล

จากการส ารวจคนไทย

จ านวนไมนอยก าลงสรางคานยมวฒนธรรมทผดๆ พยายามสง

ทศนคตทวา “การทจรตโกงกนไมเปนไร ขอใหกนแลวแบงปนใหบางก

ใชได

คานยมคนไทยนยมคนรวย

การโกงกนมาจากการเอารดเอาเปรยบ หลบเลยงภาษทตองจายรฐ

ประเภททจรตฉอโกงการใชทรพยสนในทางทผด

“คน” เปนตนตอปญหาความไมโปรงใส การทจรต

• พฤตกรรมของคน รบอทธพลจากความรสกนกคด คานยมของตวและสงคม การ

ปฎบตหลายประการทสบสานกนมาตงแตครงโบราณ เชน

• ความเกรงใจ

• ความรสกเปนหนบญคณ บญคณตองตอบแทน

• เกรงกลวผมอ านาจและอทธพล

• ระบบอปถมภเปนผใหญตองเลยงลกนอง

• กลวเสยหนา

• เอาหไปนาเอาตาไปไร

• สนน าใจของฝากตดไมตดมอ

www.elifesara.com KPI

ระบบเปนปจจยทกอความไมโปรงใสและการทจรตคอรปชน

• “ระบบ” ทก าหนดขนเพอใหเกดระเบยบในสงคม และองคกร โดยเฉพาะ “ระบบราชการและหนวยงานของรฐ” เปนจดออน เชนกฏหมาย ระเบยบ ขอบงคบ มขนตอนมาก มชองวางและความลาสมย

• ผบรหารมอ านาจมาก ใชชองวางจากกฎระเบยบ

• การบรหารจดการไมไดใชขอมลเพอการตดสนใจ ขาดระบบขอมลททนสมย และขาดการเผยแพร

ขอมลอยางเปดเผย

• ระบบเงนเดอนทไมเออตอการด ารงชวต

• ระบบการพฒนาคณภาพคนลมเหลว

• ระบบอปถมภเขมแขงกวาระบบคณธรรม การลงโทษผกระท าผด ไมศกดสทธ

• ขาดกลไกการตดตาม การประเมนผล

www.elifesara.com KPI

การสมมนา World Conference on Governance ณ กรงมะนลา ประเทศฟลปปนส ป 2542

• ใหความหมายของคอรปชนวา หมายถงการทจรต การฉอราษฎรบงหลวง มหลายลกษณะ เชน

• การเสนอโครงการหรอเลอกโครงการ ทไมใหผลตอบแทนทางเศรษฐกจมากนก แตมโอกาสไดเงนใต

โตะมาก

• การจดซอวสดอปกรณทต ากวามาตรฐาน หรอราคาสงกวาความเปนจรง

• การจายเงนใหเจาหนาทเพอยกเวนกฎระเบยบ โดยเฉพาะสวนทเกยวของกบการจดเกบภาษอากร

• การจายเงนใหเจาหนาทเพอใหมโอกาสบรการสาธารณะบางประการ

• การยกยอกทรพยสนของรฐไปเปนของตนเอง

• การซอขายต าแหนง หรอการกระท าทมผลกระทบตอระบบคณธรรมของราชการ

www.elifesara.com KPI

การแกไขปญหาคอรรปชนตองยดหลกการบรหารจดการทด

1. การมสวนรวมของทกสวนในสงคม เปนหนาทของทกคนทตองรวมมอกนใน

การรายงานขอมล การตดตามตรวจสอบและน าเผยแพรตอสาธารณะ การ

เอาผกระท าผดไปลงโทษตามกระบวนการยตธรรม

2. การท าใหการบรหารงานมความโปรงใส เปดเผยขนตอนการท างานใหผตดตอทราบ มระยะเวลาก ากบงานในขนตอนตาง ๆ มกฎระเบยบนอยทสดไมใหเกด

ความยงยาก และใหมการใชดลยพนจของเจาหนาทนอยทสด ปดโอกาสท

เจาหนาทจะเรยกรองผลประโยชนตอบแทนจากผใชบรการ

www.elifesara.comWorld Conference on Governance

การแกไขปญหาคอรรปชนตองยดหลกการบรหารจดการทด

3. ผปฏบตหนาทมความรบผดชอบทตรวจสอบได ทงจากภายในและภายนอกองคการก าหนดใหผด ารงต าแหนงมโอกาสจะใชอ านาจไปในทางมชอบตองแจงบญชทรพยสนทง

กอนและหลงด ารงต าแหนงตอหนวยงานทรบผดชอบ รวมทงเปดใหมการตรวจสอบจาก

สาธารณะ และการมองคกรอสระทมอ านาจเพยงพอในการตดตามตรวจสอบผกระท าการ

คอรปชนเพอน ามาลงโทษตามกระบวนการยตธรรม

4. ยดหลกนตธรรม การบรหารงานทยดหลกกฎหมายทมความชอบธรรมและมความเปน

สากล

5. การปฏบตงานของเจาหนาทตองเปนไปโดยเสมอภาค ไมเลอกปฏบตตอกลมบคคล หรอบคคลเปนการเฉพาะ เชนการน าระบบคอมพวเตอรมาใชในการบรหารเกยวกบทดน หรอ

งานศลกากร

www.elifesara.com World Conference on Governance

“การคอรปชนภาคธรกจกบบรรษทภบาลในไทย”

• ลกษณะคอรปชนในภาคธรกจมหลายลกษณะ เชน

• เกดจากการบรหารจดการแบบเบดเสรจไมโปรงใส

• ขาดการควบคมภายในทมประสทธภาพ เจาของด าเนนการผดพลาด หรอเอาเปรยบผถอหนรายยอย

• ผบรหารใชอ านาจตามต าแหนงหนาทแสวงหาผลประโยชนสวนตนมากกวาผลประโยชนของบรษท ซง

ผถอหนทกหนเปนเจาของเปนปญหาทรนแรงทสด

• คอรปชนโดยถายโอนก าไรจากบรษททมผถอหนหลายรายไปบรษททผถอหนใหญเปนเจาของ ท าใหไม

ตองแบงผลก าไรใหแกผถอหนหรอผรวมลงทน

• การใชขอมลเพอประโยชนในการคาก าไรมตวอยางในตลาดหลกทรพย ทผถอหนรายใหญเทขายหน

โดยทผถอหนรายยอยไมรตว

• กฏหมายในประเทศไทยใหการคมครองผถอหนคอนขางนอย เกดจากปญหาการบรหารจดการ และ

กลไกการตรวจสอบการบรหารจดการธรกจในประเทศไทยออนแอ บรษทบางรายไมโปรงใสและเสยง

ตอการฉอโกง

•www.elifesara.com จากบทความเรองกรงเทพทศนะ เขยนโดย ดร.เดอนเดน นคมบรรกษ และรจตกนก จตมนชยธรรม (2544)

ขอบคณครบ

แลกเปลยนความคดเหน หรอถามค าถามเพมเตมไดท

www.facebook.com/ekkachai.srivilaswww.elifesara.com