Το αντικείμενο της Πολιτικής Οικονομίας (σελ. 27-28)

Αρχές Κοινωνικών Επιστημών-Β’ Τάξη, Ανθρωπιστικές Επιστήμες

Κριπαροπούλου Αντιγόνη

Πολιτική Οικονομία Η Πολιτική Οικονομία είναι

κοινωνική επιστήμη και μελετά τα οικονομικά

φαινόμενα (π.χ. παραγωγή προϊόντων και ποσότητα που

πωλούν οι επιχειρήσεις-προσφορά, ποσότητα και

είδος προϊόντων που επιθυμούν οι καταναλωτές να αποκτήσουν-ζήτηση, η

αποταμίευση, ο πληθωρισμός, η ανεργία

κ.λπ.). Πληθωρισμός είναι η συνεχής

αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών μιας οικονομίας μέσα σε μια

συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Το αντικείμενο της Πολιτικής Οικονομίας είναι η περιγραφή και η

ανάλυση των τρόπων που παίρνονται αποφάσεις για:

Τι προϊόντα θα παραχθούν και σε ποιες ποσότητες σε μια χρονική περίοδο;

Το είδος και η ποσότητα των προϊόντων που

παράγονται αλλάζει καθώς περνά ο χρόνος

(νέα προϊόντα παράγονται ενώ άλλα αποσύρονται από την

παραγωγή). Ποιοι αποφασίζουν γι’

αυτό; Οι καταναλωτές, οι επιχειρήσεις ή το

κράτος;

Πώς θα παραχθούν αυτά τα προϊόντα;

Τα προϊόντα μπορούν να παραχθούν με διάφορες

μεθόδους. Π.χ. Μια καλλιέργεια

μπορεί να γίνει με τρακτέρ ή άροτρο, με λίπασμα ή χωρίς. Ένα

ύφασμα μπορεί να φτιαχτεί με χειροκίνητο ή ηλεκτροκίνητο αργαλειό κ.λπ. Το πώς θα παραχθεί ένα προϊόν εξαρτάται από την τεχνολογία που έχει

στην διάθεσή της μια κοινωνία.

Πώς θα διανεμηθούν τα προϊόντα ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας;

Τα προϊόντα που παράγονται μπορεί να

φτάσουν στα μέλη μιας κοινωνίας με διάφορους τρόπους. Δηλαδή μπορεί:

Να μοιραστούν εξίσου στα μέλη μιας κοινωνίας.

Να μοιραστούν ανάμεσα σε όσους εργάζονται.

Να μοιραστούν ανάλογα με τις ανάγκες των μελών

ανεξάρτητα εάν εργάζονται ή εάν έχουν

την δυνατότητα να αγοράσουν.

Ο τρόπος που θα διανεμηθούν τα προϊόντα είναι

θέμα πολιτικής βούλησης δηλ. η

απόφαση αυτή εξαρτάται από

κάποια κριτήρια όπως: διασφάλιση

κοινωνικής δικαιοσύνης,

μέριμνα για τους οικονομικά αδύνατους, εξασφάλιση κοινωνικής

συνοχής κ.λπ.

Πώς μπορεί να αναπτυχθεί οικονομικά μια κοινωνία;

Η οικονομία αναπτύσσεται όταν

αυξάνεται ο όγκος της παραγωγής της. Μπορεί όμως μια οικονομία να αυξάνει τον όγκο της παραγωγής αλλά αυτό

να ωφελεί λίγα μέλη της και όχι το σύνολο των

μελών της. Αυτό σημαίνει ότι ενώ υπάρχει «ανάπτυξη» δεν υπάρχει

δικαιοσύνη και οι άνθρωποι δεν ευημερούν.

Σήμερα υπάρχει ανάπτυξη αλλά ποιος ωφελείται;

Ζούμε σ’ ένα πλανήτη όπου κατοικούν 7 δισ. άνθρωποι. Σ’ αυτόν τον πλανήτη λιγότεροι

από 2.000 άνθρωποι κατέχουν περιουσία που -

σύμφωνα με τη «λίστα Forbes» - έχει εκτιναχτεί στα 6,4 τρις δολάρια, αλλά την

ίδια ώρα το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού (3,5

δισ. άνθρωποι) στερείται την πρόσβαση σε βασικά αγαθά για την ανθρώπινη ύπαρξη:

Τροφή, καθαρό νερό, οποιαδήποτε κοινωνική

υποδομή (στέγη, ηλεκτρικό, αποχέτευση, παιδεία,

στοιχειώδεις υπηρεσίες υγείας, περίθαλψης, κ.λπ.).

  Ζούμε σ’ έναν κόσμο που η ανάπτυξη των παραγωγικών

δυνατοτήτων θα μπορούσε να εξασφαλίσει να έχουν όλοι απ'

όλα. Αλλά το 1/6 της ανθρωπότητας είναι θύμα

υποσιτισμού. Ακούγεται εξωφρενικό, αλλά

είναι η πραγματικότητα: Θα ήταν αρκετό μόνο το 4%

της περιουσίας των 225 πλουσιότερων ανθρώπων για να εξασφαλιστεί τροφή για όλους

τους κατοίκους της Γης! Θα αρκούσαν οι περιουσίες των

7 πλουσιότερων ανθρώπων για να εξαλειφθεί για πάντα η

φτώχεια!

Τα παραπάνω οικονομικά ερωτήματα αλληλοεπηρεάζονται και δεν είναι

ανεξάρτητα μεταξύ τους.

Παράδειγμα… Μια οικονομία αποφασίζει να

αναπτύξει την βιομηχανία τροφίμων.

Η επένδυση σ’ αυτόν τον τομέα ανοίγει θέσεις εργασίας, μειώνει τις εισαγωγές για τρόφιμα και

δίνει ώθηση σε γεωργία, αλιεία, κτηνοτροφία που παρέχουν τις

πρώτες ύλες. Η κατάσταση όμως επηρεάζεται

και από άλλους παράγοντες όπως το εάν οι επιχειρήσεις είναι δημόσιες (ανήκουν στο

κράτος) ή ιδιωτικές (ανήκουν σε ιδιώτες επιχειρηματίες), εάν οι

τιμές είναι χαμηλές και μπορούν να ικανοποιήσουν ανάγκες και οι

οικονομικά αδύναμοι κ.λπ.

Οι παραπάνω αποφάσεις

εξαρτώνται από πολιτικές

επιλογές που και εκείνες με την

σειρά τους έχουν σχέση με το είδος του οικονομικού συστήματος που επικρατεί (ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής;) και τις τεχνολογικές

δυνατότητες.