วารสารตลาดสีเขียว ฉบับที่ 26

ตลาดสเขยวพฤศจกายน - ธนวาคม 2555 l ปท 5 ฉบบท 26

วารสารค

ณภาพ

บรษ

ทส

วนเงน

มมา

▲“เราปลกผกเพอสขภาพ ของคนกน” - เกษตรนนท

▲ เอสวเอนอะวอรด รางวล แดคนชางฝน

▲คมอกนเพอวถสเขยว

▲ปฏรปตลาดเกษตรอนทรย ชมชนดวยพลงของการ มสวนรวม

EDITOR

❝พนธกจของวารสารตลาดสเขยว เพอแลกเปลยนและเชอมโยง ผประกอบการผผลตและผบรโภค ทค�านงถงความยงยน และเปนมตรกบสงแวดลอม❞

ตดตอเพอลงโฆษณาและสมครสมาชกวารสารไดท บรษท สวนเงนมมา จ�ากด เลขท 77, 79 ถนนเฟองนคร แขวงวดราชบพธ เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200

โทร. 0 2622 2495-6, 0 2622 0955, 0 2622 0966 โทรสาร 0 2622 3228 อเมล: [email protected] Fb: www.facebook.com/thaigreenmarket เวบไซต: www.thaigreenmarket.com

ทปรกษานายกษดศ ออเชยวชาญกจ

นางนาถฤด นาครวาจานายประวทย เยยมแสนสข

นายปรดา เตยสวรรณนางพอทพย เพชรโปร

นางวลลภา แวนวลเลยนสวารด นายสเทพ กลศร

นางสธาทพย แสงวฒนกลนางสวรรณา หลงน�าสงข

บรรณาธการวรนช ชเรองสข

กองบรรณาธการกรณรว เกงกลภพ, จฬาลกษณ ทวกระโทก

ธนกร เจยรกมลชน, ธนพล เขยวละมายสรารนทร รตนาภบาล, อธพาพร เหลองออน

สนต ศรรอดปานศลปกรรม

ชาครต ศภคตตะภาพปก

จามร ศรเพชรนรนทรผจดท�า

บรษท สวนเงนมมา จ�ากด

สนบสนนการจดพมพโดย

จากบ.ก.

> หากมรางวลใหกบวารสารทออกลาชาทสดในรอบป เหนท ตลาดสเขยว ไดถวยมาเชยชมเปนแน...ไมไดภาคภมใจในความไรวนยของตวเองหรอกคะ และอยากชแจงถงเหตทไมตรงเวลาอยางยง แตกกระอกกระอวนใจ เพราะเมอใดทมนษยตงใจจะใชเหตผล ไมมากกนอย มนกตองฟงขนอยวนยงค�า บทบาทของมนไมตางกบค�าแกตวนก ตลาดสเขยวฉบบน ทมงานปนกนเตมเหนยวแลวละคะ ในทสดกไดคลอดออกมาสบตาคณผอานอกครง...ขอบคณในความอดทนอดกลน และยงไมทงกนเสยทเดยวนะคะ :)

ดวยส�านกในความผดซ�าซาก เราจงทยอยไถบาปบางสวน ดวยการน�าสารของงานใหญ 2 งานมาฝากคะ หนาตาฉบบนจงดแปลกตาไปบาง แถมหนาขนอกเลกนอย ลองมาดรายละเอยดกนทละงานนะคะ

งานแรกทอยากบอกกลาวและเชญชวนผคนทวราชอาณาจกรมาเขารวมเปนทสด คอ ‘งานแสดงผลตภณฑอนทรยและผลผลตตลาดสเขยวชมชน’ หรอทค นหกนในชอ ‘งานกรนแฟร’ ซงบรษทสวนเงนมมาของเราจดมา 5 ครงแลว ในครงท 6 นพเศษกวาปทผานๆ มาหนอย เพราะไดแรงสนบสนน ชวยกนลนชวยกนดนจากเพอนเครอขายภาค ไมวาจะเปนมลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) มลนธมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) มลนธชวตไทย โครงการกนเปลยนโลก โครงการสวนผกคนเมอง เครอขายรานกรน กลมกนขาวในสวน ฯ ทงยงไดแรงเสรมดานทนทรพยสวนหนงจาก สสส. กรนแฟรเทยวนจงดดมสงากวาเคย จากเดมทจดกนตามสวนบาง ตามลานกลางแจงบาง บรรยากาศชลลๆ แตรอนสดก กไดอพสถานะมาจดทศนยการประชมแหงชาตสรกต (9 – 12 พ.ค 2556) มรวรอบขอบชดกวาเดม การจดการงายขน การเดนทางกสะดวก และหวงวาจะรอนนอยลง

ธมงานปนเราม งไปท ‘ผ บรโภค’ เพราะเราเชอว า ‘พลงผ บรโภค สามารถเปลยนแปลงโลกได’ (ถามใจและมงมนจรง) จงใหชองานวา “พลงผบรโภคสเขยว สเสนทางเกษตรอนทรยชมชน” มกจกรรมทงสาระและบนเทง นทรรศการ การสาธต การพดคยแลกเปลยน และแนนอน มสนคาเกษตรอนทรยมากมายจากหลากหลายแหลงใหชม ชม ชอปกน

สวนอก 1 งานทอยากบอกดงๆ เชนกนคอ การประชมนานาชาตเรอง “นวตกรรมตลาดทางเลอกส ความมนคงและอธปไตยทางอาหาร” ซงเรมตงแต 7-12 พ.ค รายละเอยดมแจงไวแลวในเลม ขอบอกวางานนนาสนใจมาก นานทเราถงจะมโอกาส มทน (แตยงไมพอ) ไดจดเวททรวมพลคนภาคการเกษตรจากหลายประเทศมาพดคยแลกเปลยนกน ดงนนหากใครพอจะแวะเวยนมาได กอยาพยายามพลาดโอกาสนะคะ :)

ตลาดสเขยว 3

สารบญCONTENT

▲Green Channel 〰• คนปลกผกคยเรองผก 4• ปลกพลงผบรโภคเขยวสงานกรนแฟรครงท6 6• สายลมแหงความหวงของเครอขายตลาดสเขยวในวนน 8

▲ Green Living 〰• CIYกระเจยบเขยวสอดไสลาบหมทอดปลอดสาร 10

▲ Green Production 〰• เราปลกผกเพอสขภาพของคนกน-กลมเกษตรนนท 11• เปลยนผกบนแปลงงานทดลองเพอเกษตรกรของดร.ดสตอธนวฒน 15

▲ Green Movement 〰• เอสวเอนอะวอรดรางวลแดคนชางฝน 21• ปฏรปตลาดเกษตรอนทรยชมชนดวยพลงของการมสวนรวม 24• InternationalForunonInnovatingAlternativeMarkets 26• เวทประชมนานาชาตนวตกรรมตลาดทางเลอกสความมนคง 28 และอธปไตยทางอาหาร• รวมพลงลดถงพลาสตกลดโลกรอน 34

▲GreenEtc. 〰• คมอกนเพอวถสเขยว 36 -หวตะกราตามหาผกบานบาน -ชางเลอกชางกน

p.4 p.6 p.15

p.21

p.36

4 ตลาดสเขยว

GREEN CHANNELเรอง/ภาพ: ป. จฬารก

▲ เมอวนท 31 มกราคม - 2 กมภาพนธ 2556 โครงการคนไทยบรโภคผกไรสารพษดวยกลไกการเชอมโยงเกษตรกร ผประกอบการ และผบรโภคในรปแบบตางๆ โดยการด�าเนนงานของเครอขายตลาดสเขยว บรษทสวนเงนมมา ได ชกชวนลง ป า น า อา เกษตรกรทเขารวมโครงการ ไปศกษาแลกเปลยนดงานกนไกลป นถงจงหวดเจยงใหมนะเจา ฉนเลยถอโอกาสอนดนน�าประเดนทนาสนใจทงเรองการเกบเมลดพนธ ระบบสมาชกผก CSA ของกลมกลยาณมตร และตลาดนดเกษตรอนทรย จงหวดเชยงใหม มาฝากพวกเรา เ รมต นการด งานกนทศนย เกษตรอนทรย เชยงใหม (Green Net Organic Center Chiangmai) ทจดตงขนในป พ.ศ. 2554 โดยมลนธสายใยแผ นดนและสห-กรณกรนเนท มวตถประสงคเพออนรกษพนธ พนบานสรางความยงยนใหกบระบบเกษตรอนทรย ยงยน ผลตเมลดพนธ ผกอนทรย สงเสรมใหเกษตรกรผลตเมลดพนธเกษตรอนทรยเพอจ�าหนาย และเปนศนยถายทอดความร ประสบการณเรองเมลดพนธ ให กบผ ทสนใจ ซงขณะนทางศนยฯ

CSA

คนปลกผกคยเรองผก

ไดทดสอบ ทดลองจนสามารถผลตเมลดพนธ เพอจ�าหนายไดแลว 13 พนธ ดวยกน และไดแบงการเกบเมลดพนธ ออกเปน 4 ประเภท คอ การเกบเมลดจากผลแหง (พวกบวบ) การเกบเมลดจากผลเมอเรมสกแก (ขาวโพด ถวตางๆ) การเกบเมลดพนธเมอผลแก (มะระ มะเขอ) และการเกบเมลดพนธทมสารหมเมลด (มะละกอ มะเขอเทศ พชตระกลแตง) ภายในศนยฯ เราไดเหนเมลดของผกหลายชนดทไมเคยเหน เชน ตนคะนาทสงใหญพอๆ กบความสงของพวกเราก�าลงออกดอกออกฝ กทข างในม เมลดอย เป นจ�านวนมาก หรอเมลดของผกสลดอยาง เรด-โอค เปนตน ออกจากศนยเกษตรอนทรย จงหวดเชยงใหม เราเดนทางตอไปแลกเปลยนเรยนร ร วมกบกล มเกษตรกรร นใหมทตงชอกล มตวเองว า ‘กล มผกอนทรย กลยาณมตร’ ตวแทนเกษตรกรรนใหม ซงยงละออนก�าลงด ทง 2 หนม “ตน” และ “อน” ไดเลาใหฟงถงทมาทไปของกล มตวเอง และการจดการระบบสมาชกผก CSA ว าเรมต นตงแตทร นพอแมได ท�าเกษตรกรรมยงยนมาตงแตป 2529 เนองมาจากมปญหาเรอง

การใชสารเคม การตลาดหลกๆ ในสมยนนใชรถเรขายไปตามสถานทราชการ มหนวยงานทเปนองคกรพฒนาเอกชนเขามาชวยประชาสมพนธใหคนในชมชนร ว าผกไมใชสารเคมดอยางไร ชวงแรก ๆ กไมมใครเชอหรอก มแตคนคลางแคลงสงสยวาท�าไดจรงหรอ เพราะชาวบานสวนใหญคนชนกบการใชสารเคมในการผลตทงนน แตกพยายามพดคยและใหขอมลวาท�าไดอยางไร สวนเรองการตลาดกพบวาการขายตรงนาจะเปนทางออกทดทสด เลยเรมตนกนทการท�าตลาดนดสเขยว ชวงแรกปลกทกอยางยงไมร ฤดกาลการผลตวาควรจะปลกอะไร อยางไร เพราะทผานมาปลกโดยมสารเคมเปนตวชวยส�าคญ ซงสามารถควบคมไดทกอยาง จงเรมศกษาเรยนร กนวาผกอะไรควรปลกชวงไหน อยางไร คนกเรมรจกกนเยอะขน ทางกล มเองกพยายามจะเรยนร วาผบรโภคตองการอะไรบาง “อน” หน มนอยหนาออนผอ ค�าเมองไดเสนาะหยง บอกวาพอมาท�าสวนรสกวามอสระ อยากพกตอนไหนกได รายไดจะขนอยกบตวเอง และระบบทพอแมสรางมากร สกวาเปนระบบทด คดวานาจะตอยอด


ได โจทยแรกๆ ทชกชวนเพอนฝงทง 5 คนมานงคยกนคอ จะท�าอยางไรใหผกทมดละ 5 บาท ขายไดสก 10 บาท ระบบ CSA จงถกน�ามาพดถงกนในวง และเปนจดเรมตนของการด�าเนนการระบบสมาชก CSA ของกล มผกอนทรยกลยาณมตร อนบอกวาสงส�าคญทตดสนใจใชระบบนเปนชองทางการตลาดใหกบผลผลตของกลม กเพราะ CSA เนนเรองความสมพนธระหวางคนปลกกบคนกน เหมอนเปนเชนสหาย หรอเครอญาต และทงสองฝายยงออกมารวมรบความเสยงดวยกน หากเทยบกบเมอกอน ถาไมมเงนท�าการเกษตรกตองไปธนาคารเพอก เงนมาลงทน ซงระบบนกคลายคลงกน แตตางกนตรงทไมใชความสมพนธระหวางเกษตรกรกบธนาคาร แตเปนความสมพนธระหวางผ ผลตและผ บรโภคทร วมลงทนดวยกนรบความเสยงดวยกน เมอสมาชกในกลมเหนตรงกน ทงหมดเลยเอาความร ความสามารถของแตละคนมารวมกน ใชเวลาพดคยวางกลยทธกนอยราว 3-4 เดอน จงตดสนใจเรมทดลองสงผกในระบบสมาชก CSA ไปท โรงพยาบาลในตวอ�าเภอ ชวงแรกๆ ภายในกล มแบงเงนกนไดสงสดคนละ 80 บาท คดทบทวนกนใหมพบวาสวนมากผคนในชมชนแตละบานตางกปลกผกชนดเดยวกน ประเภทเดยวกน ผกททางกล มปลกไดนาจะเหมาะกบคนทอย บานจดสรร คนท�างานทไมมเวลาและไมมพนทปลกผก หรอบานทมคนท�าอาหารให โชคดทขณะนนมลกคาทเปนชาวตางประเทศสนใจอยากไดผกทเปนอนทรย ไปท�าอาหารทราน ทางกลมเลยเสนอแนวคด

เรอง CSA ซงลกคาทเปนชาวตางประเทศสวนใหญคนเคยกบระบบนมากอน การท�าระบบสมาชก CSA กบผ อาศยในตวเมองเชยงใหมจงเรมจากจดนเอง เรองการจดการระบบสมาชกผกนน กอนถงวนองคารสมาชกในกลมทง 5 คนจะสงรายการผกจากแปลงตวเองวามอะไรบาง ดว าผ บรโภคมกคนจะเกบผกกนอยางไร แลวแบงเงนราคาผกเทาๆ กนโดยอางองราคาผกจากตลาดนดสเขยว บวกกบคาใชจายตางๆ หลงจากนนกจะน�าผกมารวมกน เพอเตรยมจดสงใหกบผบรโภค แรกๆ ตองชวนผบรโภคมานงคยกนวาผลตอะไรไดบาง มปญหาอะไร อยางไร ทกปกจะจดกจกรรมเยยมชมฟารม การท�ามาตรฐานทส�าคญทสดคออยากใหผ บรโภคไดเหนแปลงจรงๆ ปจจบนเกบลวงหนาอยท 10 สปดาห พอท�าๆ ไปผบรโภคกมากขน จากจดแรกทไปสงทโรงเรยนนานาชาตเชยงใหม ตอนนกขยายขนเรอยๆ ซงทางกลมเองกไมหยดทจะเรยนรและพฒนาตนเอง “เรยนรและตอสเพอยนอยในถนฐานของตวเอง” ตน หนมมาดเขมเปรยวลเขมพอกนใหเราไดคด สถานทดงานแหลงสดทายของเราอยทตลาดนดเกษตรอนทรยจงหวดเชยงใหม มแมกาดมารวมเลาประสบการณการกอตงตลาดและคดเผอไปถงลกถงหลาน โดยรวมกนจดตงกองทนเพอสรางเกษตรอนทรยในเชยงใหมดวยกน อนาคตจะยงยนหรอไม วนนกลมเกษตรอนทรยทเชยงใหมก�าลงรวมมอรวมใจกนอยางแขงขน เพราะเชอวาเกษตรอนทรยจะท�าใหลกหลานของตนอยไดอยางมคณภาพและยงยน....

〰เทคนคการเกบเมลดพนธจาก

ศนยเกษตรอนทรย จงหวดเชยงใหมการเกบเมลดจากผลแหง เชน บวบ วธการ เกบผลแหงมาตาก 1-2 แดด แลวน�ามากะเทาะเมลดออก หลงจากนนคดเมลดสยออกตากแดดอก 2-3 ครง บรรจใสถงกระดาษหรอถงซป เกบไวในตเยนไดนาน 3-5 ป

การเกบเมลดจากผลเมอเรมสกแก เชน ขาวโพ ถวตางๆ วธการ เกบฝกสน�าตาล (เกบในชวงเชา) น�าไปตากแดด 2-3 แดด แลวน�ามาขยเอาเปลอกออกท�าความสะอาด ไมควรทงฝกใหแหงคาตน เพราะเปลอกจะดดอาหารออกจากเมลด แลวคดเมลดทไมดออก บรรจใสถงกระดาษหรอถงซป เกบไวในตเยนไดนาน 3-5 ป

การเกบเมลดพนธเมอผลแก เชน มะระ มะเขอ วธการ เกบผลสก สเหลอง ผาเอาเมลดออกลางใหสะอาด ตากเมลดไว 2-3 แดด บรรจเมลดใสถงกระดาษหรอถงซป เกบไวในตเยนไดนาน 3-5 ป

การเกบเมลดพนธทมสารหมเมลด เชน มะละกอ มะเขอเทศ พชตระกลแตง วธการ เกบผลสกผาเอาเมลดออกหมดทงไว 2 คน แลวลางเมอกทห มเมลดออกใหหมด ผงลมทงไวใหหมาดแลวน�าไปตากแดด 2-3 แดด บรรจเมลดใสถงกระดาษหรอถงซป เกบไวในตเยนไดนาน 3-5 ป〰


เรอง: ธนากร เจยรกมลชนภาพ: กลธวช เจรญผล

▲ เมอวนท 14 -16 กมภาพนธ 2556 ทผ านมา เครอขายตลาดสเขยวไดจดงาน Green Consumer Society Fair คกบงานนทรรศการอาหาร “เสนทางกน (พอด) ส ชวมสข” ของสสส. ขน ณ ศนยเรยนร สขภาวะ (บานใหมของสสส.) นนเอง งาน Green Consumer Society Fair หรอ งานเครอขายผบรโภคสเขยว ถอเปนหนงในกจกรรมใหญของโครงการการสรางสงคมผ บรโภคสเขยว อนมเปาหมายทจะสรางผ บรโภคใหเขามารวมสนบสนนเกษตรกร ผ ประกอบการ ผผลตอาหารอนทรย ภายในงาน ผบรโภคไดเรยนรเรองราวตงแตแหลงผลตอาหารอนทรย (ขาว พชผก ผลไม ปศสตว ฯลฯ) ทเขามาสผ บรโภคคนเมองผานชองทางการตลาดสเขยว (CSA, การสงวตถดบเขาครว LDC, รานจดจ�าหนายสนคาเพอสขภาพ, ตลาดนดสเขยว) ผานนทรรศการ “เสนทางอาหารปลอดภย จากฟารมส ช องทางการตลาดสเขยว” และ ร วมแลก เปล ยนความค ด เ ห นก บ ผประกอบการและเกษตรกร ผมสวนชวยกนขบเคลอนตลาดนดสเขยวและระบบสมาชก

ผก CSA ในกรงเทพฯ พรอมคนหาแนวทางการผลกดนตอไปในเวทสาธารณะ ตลาด สเขยว แหลงอาหารปลอดภยของคนเมอง และ CSA หนสวนการสรางเสนทาง อาหารปลอดภยส�าหรบคนเมอง นอกจากกจกรรมความร ผ บร โภคยงสามารถพบปะและอดหนนเกษตรกร ผ ประกอบการจากกลมตลาดนดสเขยวและผขบเคลอน CSA ในเมองไทย พรอมกจกรรมความบนเทงทหลากหลายไมวาจะเปนลานศลปะ กจกรรมการแสดงและเวทสาธต ซงเราจดไว เป นพเศษส�าหรบผ บรโภคหวใจสเขยว ใหสามารถเข ามาร วมสนกไดทงครอบครว ทงร นเลก ร นใหญ ไมวาจะเปนกจกรรมการวาดภาพระบายสจากดอกไม โดยคณตองการ, เมนแซนวชดดอกไม, การท�าวนจากสธรรมชาต, การแสดงคนหนาขาว และอกมากมาย เตมเหยยดตลอด 4 วน ส�าหรบทานใดทเทยวงานแรกยงไม สะใจและไมเตมอม ตองการจะกาวเขาสการเปนผ บรโภคสเขยวเตมตว เรากอยากเชญชวนมาสงสรรคครงใหญกบเรากนอกครง ในงานแฟรของชาวตลาดสเขยว ทคราวน

กลบมาในธมของ งานแสดงผลตภณฑอนทรยและผลผลตตลาดสเขยวชมชน ครงท 6 (Green Fair’ 06) “พลงผบรโภคสเขยว สเสนทางเกษตรอนทรยชมชน” ปนพวกเรามโอกาสเขาไปจดงาน ณ ศนยประชมแหงชาตสรกต ระหวางวนท 9 - 12 พฤษภาคม 2556 คกบงาน Organic and Natural Expo ของกระทรวงพาณชย ถอเปนการรวมพลงครงใหญของงานแฟรเกษตรอนทรยในบานเรา โดยทานจะไดพบนทรรศการ “เสนทางน�าอาหารกลบบาน” และเกม “กาวย าง.. .ส การเป นผ บรโภคสเขยว” ซงคณจะพบว าการบรโภคของคณสามารถเปลยนโลกได จรงเทจแคไหน มารวมคนหาแรงบนดาลใจในการสรางวถผบรโภคสเขยวในแบบของตวทานผานเรองราวของ 8 ผบรโภคสเขยวตนแบบและพบปะผ บร โภคส เขยวตวจรง เสยงจรงกบเวทเสวนา “ปน ปลก ปรง เปลยน เปนผบรโภคสเขยวกนนะ” นอกจากน ท านจะได พบปะและอดหนนเกษตรกร ผประกอบการ ผผลตและจดจ�าหนายผลตภณฑอนทรยและสนคาท

GreenFairGREEN CHANNEL

ปลกพลงผบรโภคสเขยวสงานGreen Fair’ 06


เปนมตรตอสงแวดลอม กวา 200 รายจากทวประเทศ พรอมเพลดเพลนกบการแสดงศลปวฒนธรรมพนบานและดนตรรวมสมย กบผอนพกดวยกจกรรมท�ามอและเวทสาธต อาท ยอมผาจากสธรรมชาต ท�าน�าตาลออยธรรมชาต ถงผาท�ามอ ปรงจานเดดเกษตรอนทรย ฯลฯ

* และทพเศษสดๆ เฉพาะงานนเทานน จดไว ส�าหรบ นกช อปหวใจส เขยวทหวตะกราหรอถงผามาเทยวงาน สามารถรอล นรบของรางวลนารกนาชงได ณ จดลงทะเบยน เรยกวา งานน ตะกราเดยวเทยวทวงานจา...

รายละเอยดเพมเตมสามารถเขาไปดไดท www.thaigreenmarket.com และ FB: Green-fairpage หรอตดตอสอบถาม คณแกว โทร. 0-2622-2495-6, 0-2622-0955, 0966


เรอง/ภาพ: ไผพม

GREEN CHANNELGreen Community

สายลมแหงความหวงของเครอขายตลาดนดสเขยวในวนน

▲ “อโรคยา ปรมาลาภา ความไมมโรค เปนลาภอนประเสรฐ” พทธภาษตนจรงแทและนาเชอถอยง เมอหลากหลายผคนตองประสบกบโรคภย ท�าใหคนยคนตนตวหนมาใสใจสขภาพมากขน จนกลายเปนกระแส…อะไรๆ กตองเฮลธต จรง ไมจรง เชอถอได ไมได ไมร ขอองเกาะกระแสอนเทรนดไวกอน แตผ ใสใจท�าจรงกมไมนอยทงใหความส�าคญกบอาหารการกนเปนอนดบแรก ดวยเหตนเอง ท�าใหเครอขายตลาดสเขยวไดเกดและเตบโตขน ท�าหนาทเชอมโยงผผลต เกษตรกรทปลกพชผก ผลตอาหารในวถเกษตรอนทรย มาพบผ บรโภคหวใจสเขยว เพอมาเกอหนนกนใหไดผลตภณฑทดทงตอตนเอง สงคม และสงแวดลอม นบจากจดเรมต น การรวมตวของผ ผลต ผ ประกอบการสเขยว และบรษทสวนเงนมมา กอเกดตลาดสเขยวขนทอาคารรเจนท เปดจ�าหนายพชผก อาหาร ขาวของเครองใชทปลอดภยไรสารเคมแกคนทวไปทใส ใจสขภาพ และขยายส ตลาดสเขยวในโรงพยาบาลตนแบบ ซงไดรบการสงเสรมจากส�านกงานกองทนสนบสนนการสร างเสรมสขภาพ (สสส.) โดยเรมจากตลาดสเขยวโรงพยาบาลปทมธานเปนแหงแรก ก าว ส โ รงพยาบาลบางโพ ต อมาท โรงพยาบาลมชชน โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตศนย รงสต โรงพยาบาลกรงธน1 โรงพยาบาลนครธน และอาคาร 3 ส�านกปลดกระทรวงสาธารณสขในรปแบบตลาดนดสเขยว สปดาหละครง จนปจจบนนบเนองไดเกอบ 4 ป


อกทงขยายส ตลาดสเขยวสญจรไปตามหนวยงาน องคกร สถานทราชการและเอกชน ทเหนความส�าคญของเรองอาหารการกนทดตอสขภาพและสงแวดลอมในวถเกษตรอนทรย ท�าใหเหนความเคลอนไหวของการเปลยนแปลง และความร ความเข าใจทยงกระทอนกระแทนของผ คน ทสวนใหญยงสบสนกบค�าวา ผกปลอดภย ผกไฮโดรโปนกส คดวาสะอาดปลอดภย แตทจรงแลวยงเคลอบแฝงสารเคม และทางเครอขายฯ กพยายามสงเสรมความรและผลกดนใหเกษตรกรในเครอขายกาวมาผลตพชผกแบบไรสารเคม เพอความปลอดภยทงของคนปลกและคนกน

การท�างานของผ ผลต ผ ประกอบการในเครอขายจงไมใชแคการขายสนคาผลตภณฑ แต คอการบอกเล าเรองราว รณรงค ให ความ ร แลกเปลยนข าวสาร ระหวางผ ผลตส ผ บรโภคดวยน�าใสใจจรง และส งส� าคญคอมาตรฐานส เ ข ยวของผลตภณฑทสรางความเชอมนน�าเสนอตอผบรโภค หากแตการท�างานในระยะเวลาทผานมา บางแหงกกาวรดหนา บางแหงกซบเซาตามภาวการณของพนท ท�าใหตองมการปรบตวและรวมแกไข

ป จจยนเองทน�ามาส แนวคดการจดตงคณะกรรมการเครอข ายจากผ ผลต ผ ประกอบการในตลาด มารวมบรหารงานใหเปนรปธรรมขน จงมการนดประชมผผลตจากทกตลาดมาพบปะสงสรรคเมอวนนท 2 กมภาพนธทผานมา และคดเลอกตวแทนผ

ผลตจากตลาดแตละแหงๆ ละ 2 คนมาท�าหนาทในการวางทศทางการท�างานของเครอขาย การควบคมดแลมาตรฐานสเขยวใหเขมแขง และการรวมแกไขปญหาของแตละพนทใหชดเจนและเปนจรงอกทงการเตรยมตวคดกรองผ ผลตจากตลาดสเขยวเขารวมงานกรนแฟรครงท 6 ซงจะจดในวนท 9 - 12 พ.ค. น จากการประชมครงนน เราไดตวแทนผผลตมา 10 คนเพอท�าหนาทดงกลาว… และในวนท 14 มนาคมทผานมา มการนดประชมตวแทนผ ผลต 10 คน เพอวางทศทางการกอรางเครอขายตลาดสเขยวใหเปนปกแผน โดยตวแทนของแตละตลาดบอกเลาสถานการณภายในพนทแลกเปลยนซงกนและกน เช น ตลาดสเขยวร เจ นท วนน พนทตงตลาดถกยายจากโถงกลางอาคาร ไปอย ภายในห องกระจกซงเป นมมอบ ท�าใหยอดขายตก ผคนไมร ทตงของตลาด เปนเหตให ตลาดไมคกคกเหมอนกอน เชนเดยวกบตลาดสเขยวโรงพยาบาลบางโพ และโรงพยาบาลมชชน ซงออกจากระบบประกนสงคม เปนเหตใหลกคาหายไปมาก สวนตลาดทยงด�าเนนกจการไปไดด วยด คอตลาดสเขยวโรงพยาบาลปทมธาน ดวยเพราะตลาดตดแลวมลกคาประจ�า ทงใกล ส วนราชการต างๆ ของจงหวด อกทงคณะกรรมการบรหารตลาดและเจาหนาทโรงพยาบาลเขมแขง มการประชาสมพนธและจดกจกรรมอยางตอเนอง อกแห งทลกค ามากมายคอตลาดส เขยวโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตศนยรงสต เนองจากเปนโรงพยาบาลขนาดใหญ มผ ใชบรการมาก อกทงตลาดไดรบ

การประชาสมพนธ ทางทวอย างต อเนอง ดวยเอกลกษณเฉพาะทขายแตพชผก และอาหารสด แปรรปเทานน ท�าใหตลาดตดจนตองขยายวนเปนสปดาหละ 2 วน อกทงมการควบคมมาตรฐานสเขยวอยางเขมงวด สรางความเชอมนแกลกคาไดเปนอยางด เหลานเปนขอมลแลกเปลยนกนเพอน�าไปวเคราะหพฒนาตลาดสเขยวแตละแห งทประสบป ญหา ส งส� าคญคอการประชาสมพนธและจดกจกรรมอยางตอเนอง ทงตองควบคมดแลเรองมาตรฐานสเขยวอยางเขมงวด เปนหลกประกนสรางความมนใจแกผบรโภค อกหนงทน�าเสนอคอทางเครอขายควรมสถานทของตนเองใหผ ผลตจากทกตลาดมารวมกนเปดตลาด และจดกจกรรมประจ�าทกสปดาห จะมความคดเหนเชนไร ซงยงตองมองหาพนทและท�าเลทเหมาะสมตอไป ดวยภาระหนาทของตวแทนผ ผลตทเขามาท�าหนาทบรหารเครอขาย ไมวาจะเปนการแกไขปญหาเรองพนทตางๆ การควบคมดแลมาตรฐานสเขยวใหเขมแขง การวางทศทางการกาวไปของเครอขาย ลวนตองอาศยความเสยสละ ความท มเททงกายใจในการท�างาน เหลานคอสงทาทายทตองการเวลาพสจน แตเปาหมายคอการด�ารงอย อยางมนคงของตลาดสเขยว ทจะเปนตลาดเพอสขภาพและแหลงเรยนรเรองวถเกษตรอนทรยททกคนเขาถงไดงาย และยงประโยชนต อชมชน สงคม ทเราตงใจและทกคนรวมสรางดวยกนทงผ ผลตและผ บรโภค…


เรอง/ภาพ: Fusion Passion

GREEN LIVING

▲ คอลมน Cook It Yourself วนน ฉนจะพาทานไปรจกกบเมนฟวชนเพอสขภาพ ทคดสรรวตถดบจากผกพนบานอนทรยและเนอหมปลอดสาร อยยะ! เกรนมานาหม�าขนาดน กอยารอชา มาลงครวกนเลย

CIY

กระเจยบเขยวสอดไสลาบหมทอดปลอดสาร(ส�าหรบ4-5ท)

〰สวนผสมวตถดบเครองโขลกตะไครซอยคว 10 กรมขาซอยคว 4 กรมกระเทยมคว 4 กรมหอมแดงคว 4 กรม〰วตถดบแปงชบทอดแปงเอนกประสงค 100 กรมไขไกชวภาพ (ใชเฉพาะไขแดง) 1 ฟอง น�าเยน 200 มล.น�ามนร�าขาวส�าหรบทอด〰วตถดบกระเจยบเขยว ลาบหมกระเจยบเขยวอนทรย 15-20 ฝกหมสบปลอดสาร 300 กรมหอมแดงซอย 20 กรมผกชฝรงซอย 10 กรมตนหอมซอย 20 กรมน�าปลา 40 กรมน�ามะนาว 40 กรมพรกปน 15 กรมขาวควปน 15 กรมแปงขาวโพด 15 กรม

ลงมอท�า〰กระเจยบเขยว ลาบหม• ลางกระเจยบ ผาดานขางตามยาวโดยไมใหขาดจากกน แกะเมลดในออก พกไว• โขลกสวนผสมเครองโขลกทงหมดใหละเอยด• ผสมหมสบ เครองทโขลกไว พรกปน ขาวคว น�าปลา น�ามะนาว แปงขาวโพด หอมแดง ซอย ผกชฝรง ตนหอม คลกเคลาใหเขากน (เคลดลบคอไมควรใสน�ามะนาวในเนอหม โดยตรง เพราะจ�าท�าใหเนอหมรวน ไมเกาะกน)• น�าไปยดไสกระเจยบเขยวทเตรยมไว〰ผสมแปงและชบทอด• ผสมสวนของแปงโดยน�าไขแดงผสมกบน�าเยน แลวคอยๆ เทใสแปงอเนกประสงค คนใหเขากน• ตงกระทะใสน�ามนร�าขาว พอกระทะรอน น�ากระเจยบทยดไสไวชบแปงลงทอดใหสก เหลอง พรอมรบประทาน!!〰สงละอน พนละนอยกระเจยบเขยว (Okra) เปนไมลมลกสง 1-2 เมตร นยมกนผลออนมรสชาตจด มสารอาหารครบครน อาท คารโบไฮเดรต เสนใย โปรตน โฟเลท แคลเซยม ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แมกนเซยม เหลก วตามนเอ วตามนซ วตามนบ1 วตามนบ2 ไนอาซน ชวยรกษาโรคกระเพาะ และลดความรอนในรางกายลาบ (Spicy Salad) เปนอาหารทนยมท�าถวายพระและเลยงคนในงานบญ งานเทศกาลส�าคญ ส�าหรบตอนรบญาตมตรทมารวมงานและรบประทานอาหารรวมกน ซงผ จดงานมความเชอวาลาบเปนอาหารมงคล จะน�าโชคลาภมาสตนเองและครอบครว


เรอง/ ภาพ: อรณวนา สนกะวาท

GREEN PRODUCTIONGreen Producer

“เราปลกผกเพอสขภาพของคนกน”สด สะอาด ปลอดภย กบผกปลอดภย “เกษตรนนท”

▲ แผงผกขนาดเลกทต งตรงประตท า ง เ ข า โ ร ง เ ร ย น เ อ ก ช น ช อ ด ง ก ล า งกรงเทพมหานครเปนสงทเราไมค นเคยนก แต ทกเช าตร วนองคารครอาจารย และผ ปกครองหลายคนกต องยอมลงจากรถคนหรเพอมาจบจายพชผกบนแผงน เพราะผกทกชนดการนตจากโครงการตลาดสเขยวแลวว า “สด สะอาด ปลอดภยจากสารพษ” ทส�าคญราคาถกมากเมอเทยบกบผกมาตรฐานเดยวกนทวางขายอยในหางสรรพสนคาเพราะราคาเรมตนท 10 บาทตอถง นอกจากผกทเปนทนยมอยางคะนา กวางตง มะเขอเทศ ถวฝกยาว ฯลฯ กยงมผกพชบานแปลกๆ เวยนมาตามฤดหรอผลไมตามทชาวบานจะเกบได แตทกชนดมนใจไดเลยวาไมมการปนเป อนของสารเคมเพราะเกษตรกลมนเขาใชปยอนทรยและไมใชสารเคมในการปราบศตรพชใดๆ ทงสน และเพราะอยากเหนกบตาวาผกเขยวสดหนาตาหมดจดทการนตความปลอดภยของผ บรโภคนนมทมาทไปจากทไหน พวกเราชาวขณะจงนดหมายกบพๆ เกษตรกรกล มนเพอลงไปเทยวชมใหเหนเปนบญตา และในทสดกไดเดนทางไปถงนนทบรเพอพบกบพบญเชด คงดน เกษตรกรหนาตาใจด หนงในสมาชกของ “กลมเกษตรนนท” ทเราก�าลงพดถง

“ดงเดมผมไมไดเปนชาวสวนผมเปนชาวนา...” พบญเชดเกรนให เราฟงระหว างพาเดนชมแปลงผกทบางส วนถกเกบไปขายบางแลว จากเคยปลกขาว เมอแตงงานมครอบครวกเปลยนมาปลกบวเพอตดดอกขายตามอาชพของภรรยา เหนสวยๆ อยางนน เบองหลงดอกบวตมสวยๆ ใหญๆ ทขายใหคนไปไหวพระกตองบอกวาสาหสสากรรจพอสมควร “ปลกบวเกบดอกตองใชสารเคมวนตอวนฉดยา(ก�าจดศตรพช)กยากมากเพราะฉดแลวยาไมคอยตดเหมอนทเราเคยไดยนนนแหละวาน�ากลงบนใบบวเพราะน�าไมตดใบแลวบวกเปนพชทสงตองลยลงไปฉดใตใบ เราเปนคนฉดกรบยามาตลอด แตเรากส เพราะเราไดตงค แตพอขายไดมาก ทางสพรรณฯท�าตามบวกลนตลาดจากก�าละ30-40บาทเหลอ4-5บาท...” “เลกบวมาปลกผกบงน�า เกบผลผลตไปขายไดวนละ2-3ตนทางสพรรณฯกเลกท�าบวมาปลกผกบงน�าคอเขาพนทเยอะมากและปลกเยอะแลวกมาตตลาดตลาดกตายบางครงขายไดครงนงตองทงครงนงเพราะคนมาขายเยอะกวาคนซอ” การแข งขนท สงในตลาดขายส งจนท�าใหเสยมากกวาได จงมองหาชองทางอน

อกครง และดเหมอนสถานการณจะกลบมาดขนเมอพบญเชดไดชองทางใหม คอน�าสงวตถดบใหโรงงานแหงหนงโดยตรง

เบองหลงกลองอาหาร... โรงงานจะน�าวตถดบเชนผกชนดตางๆ ไปผลตเปนอาหารกลองเพอสงปอนใหรานสะดวกซอชอดง 24 ชวโมงทอย ในเครอบรษทเดยวกน “หนาทเราคอไปขอสเปกจากฝายจดซอของโรงงาน แลวประมลราคาโดยแฟกซราคาของเรากลบเขาไป คนคดเมนกคดไปคนท�าอาหารกท�าไปคนปลกกปลกไป” พบญเชดอธบายใหฟ งว า การเป นซพพลายเออรใหโรงงานนน จะประมลราคาวตถดบกนวนตอวน เชนวนนทางโรงงานตองการวตถดบในการประกอบอาหาร 20 รายการกจะแฟกซคณสมบตทต องการไปใหกบซพพลายเออรเจาตางๆ เชน ตองการหอมใหญ 4-6 ลกตอหนงกโลกรม แตละเจากจะเสนอราคาของตวเองสงกลบเขาไป เจาไหนเสนอราคาถกทสดกไดรบเลอกและคอยไปหาซอผก คดแยก และน�าสงโรงงานในวนนนๆ “เปนซพพลายเอรอยไดสก4-5ปกเรมมกองทนหมบานเขามาเพอนบานเลอกเราเปนประธานเรากตองไปอบรมไปประชมใน


ฐานะประธานเรมมกจกรรมเยอะขน...” เมอเรมท�างานตางๆ ใหกบชมชน การเขาตลาดเพอตดตามราคาพชผลกกลายเปนสงทไมไดท�าเปนประจ�าเสยแลว ท�าใหชวงหลงๆ ประมลไมคอยได บางกเสนอราคาผดถงกบขาดทนไปหลายหมน “วนนงแฟนกเลยใหเราตดสนใจเลอกถ าจะท�างานชมชนต อไปกต องเลกเป นซพพลายเออร แตถาเลอกจะท�าสงโรงงานตอกตองเลกรบงานของชมชน...” พ บญ เ ช ด จ ง กล บมาต ง หล ก ค ดทบทวน “ระบบของโรงงานเขากพยายามหาซพพลายเออรใหไดมากรายเพอมาดนราคากน เพอให โรงงานได ราคาถกทสดไหนจะยงค าตรวจสารพษในผกทโรงงานเรยกเกบจากซพพลายเออรอกปละ6-7พนคอสดทายโรงงานไดประโยชนทกทางแตเกษตรกรแขงกนเจง...กเลยตดสนใจเลอกท�างานใหหม บาน ไมท�าผกสงโรงงานแลวเพราะตอนนนเรากพออยพอกนแลว”

สเสนทางเกษตรกรปลอดสารพษ ยอนไปชวงทยงสงผกใหโรงงาน บานพบญเชดท เปลยนจากผกบ งน� ามาปลกโหระพากจะมเจาหนาทเกษตรอ�าเภอแวะเวยนมาถามสารทกข สกดบและพดคยเรองการเพาะปลกอย เสมอ จนมาลงเอยทค�าถามกงเชญชวนวา “อยากปลกผกแบบลดตนทนมยผกปลอดสาร...”

พบญเชดสนใจเกอบจะในทนท แตเปนเพราะวาในตอนนนคดจะปลกผกดใหตรงสเปกทโรงงานตองการ ยงไมไดคดจะปลดแอกตวเองออกจากระบบทเกษตรกรตองเปนฝายยอมอยร�าไป... “เรากอยากรตองท�าอยางไร เจาหนาทฯบอกวามวธแตขอเปดโรงเรยนเกษตรกรโดยใชพนทของเรา รวบรวมเกษตรกรแถวนมาเรยนร ร วมกน บานไหนทปลกผกเปนอาชพอย แล วเรากลงไปชวนวาสนใจไหมสดทายมากนประมาณ๓๕หลงเจาหนาทแบงเราเปน๒กลมท�าสองแปลง เปรยบเทยบกนแปลงหนงระบบปลอดภยอกแปลงกระบบเคม คอ แบงกนคนละรอง แปลงขนาดเทากนหมดคณอยแปลงไหนมวทยายทธอะไรเอาออกมาใหหมด ทขาดกเสรมหาความรมาให” ผกทใชทดลองตอนนนคอ คะนา ปลกในแปลงขนาด 5 คณ 80 เมตร เทากนไมขาดไมเกนและมการจดบนทกทกขนตอนตงแตเรมลงแปลงจนถงเกบเกยว “ผลปรากฏวาแปลงทใช สารเคมได ผลผลตมากกวาผกแปลงปลอดสารไมถงร อยโล แตตอนเอาไปขาย หกลบตนทนเบดเสรจแลวผกปลอดสารไดก�าไรมากกวา2,400บาท” นนหมายความวา ปลกผกปลอดสารค มกวา...เมอเหนผลลพธออกมาวาท�าได จากเกษตรกร 35 หลงคาทมาเรยนร รวมกน

เหลอ 25 บานทตกลงใจตงกลมเปนของตวเอง “ทไม เข ากล มเพราะยงไม เชอใจในเรองตลาดถาดดตวออกจากพอคาคนกลางมาปลกผกปลอดสารสงขายกนเองแลวกลมจะรบประกนไดแคไหน สดทายกเหลอ 29คนทมาลยดวยกน” พบญเชดยอมรบวา เจาหนาทเกษตรสอนปลกแต ไม เก ง เรองสอนขาย แต กพยายามทจะชวยหาตลาดให จนกระทงไดลกคา “เมอก อนระบบผกปลอดภยยงไม คอยตดหตดตลาดมแตตลาดบนทรจกและบรโภคแตสดทายเจาหนาทกหาคนกลางมารบซอผกจากเราไดประมาณ5รายวธการกคอขอใบสง(order)มาจากลกคาแลวมาวางแผนการปลกใครจะปลกอะไรวนทเทาไหรเขยนขนกระดานไวมคะนาฮองเตผกกาดขาว ผกบง ผกช ใครจะปลกอะไร ใน29 คนนกตองมาตอควกน ใหผลผลตมนเวยนกน เสรจแลวเรากจะรวบรวมผลผลตและเอาไปสงตามออเดอร ทก 15 วนกจะเสนอราคาหนงครง และเกบเงน ตกลงกนลวงหนาเลยวาจะหกเขากลมเปนคาบรหารจดการเทาไร เปนราคาทเราก�าหนดกนในกล ม ผกตวไหนจะตองขนราคากมาคยกนแลวเอาราคาไปเสนอลกคา” ทกวนท 2 กบ 16 ของเดอน คอวนทนดหมายใหสมาชกมารบเงนจากผลผลตท


กลมน�าไปขาย โดยใชบานของพบญเชดเปนศนยกลาง สองวนนจะเปนวนทสมาชกกลมมาพบปะ คย แลกเปลยนความรทงเรองการปลกผกและเรองตางๆ “ถ ามาตอนนนจะเหนเลยว าคยกนเจยวจ าวไปหมด เงนทเหลอจากบรหารจดการกซออาหารมาเลยงกน สนกสนานมากทกคนแฮปปมากในตอนนนผมกภมใจมากทเรารวมกนได” พบญเชดเล าไปยมไปจนคนฟงกยงสมผสไดถงบรรยากาศแหงความรนเรงของเกษตรกรกล มหนงทดเหมอนอนาคตยงไปไดอกไกล... แต...ถานเปนนยาย จดพลกผนกไดเกดขนแลวในตอนนจดเปลยน...อกครง ขณะทกจการก�าลงไปไดด เกษตรกรมความสข ผกปลอดสารเคมกขายได แตพอคาหารายทสงสนคาเรมไมจายเงนตรงตามก�าหนดเวลา ครงแรกๆ พบญเชดส�ารองจายใหสมาชกในกล มไปกอนแลวคอยไปเกบเงนจากลกคาทหลง แตหลายครงเขากไมไหว “จากหวหนากล มกเลยเป นหวหนากลมสดทายกตองประชมบอกกบกลมตรงๆวาผมไมไหวแลว และไมอยากใหแตละคนคลางแคลงใจดวยวาท�าไมขายแลวไมไดเงนกเลยใหแยกยายกนไปตางคนตางหาตลาดกนเอง..บางคนกไดไปขายในตลาดนดบางคนกกลบไปท�าเกษตรเคมแบบเดมสดทายตอนนเหลอกนแค9ราย “ถ าตอนนนลกค าจ ายเงนครบถวนและตรงเวลา กล มพวกเรากตองอย กนตอไปไดแน...” นคอช วงตอนหนงในอดตทได จบไปแลวอยางนาเสยดาย

แมวเกาชวต แมจะเหลอกนเพยงเทาน แตเมอกาวมาถงขนนแลวกตองไปตอใหสด ๆ “9รายเรากยงบกอยตลอดเจาหนาทเกษตรฯกชวยหาตลาดใหอกจนสดทายเราไดตลาดทอปสซปเปอรมารเกต ทอปสใหเราเลอก/ทางคอขายขาดแตราคาของเราตองไปองกบซพพลายเออรรายใหญทสงอยเดม ถาไมเอาตวเลอกนกมทางเลอกทสองคอฝากขาย เราตงราคาเองดแลคณภาพเองถาไมดกคอเขยลงจากชนเรากขอเลอก

แบบทสอง...” “ผ กท ส ง เป นของสมาช กท งหมดรบรองคณภาพได และทอปสกมการตรวจคณภาพปลายทางดวย ถาตรวจเจอวาไมเปนไปตามมาตรฐานกยกเลกสญญา ในกล มกคยกนวาเราตองรกษามาตรฐานเราไวเพออาชพของเรา “แตกยงมปญหาอยบางคอเราจดการไดไมครบวงจรเทาทควร ไมมคนดแลเรองการเอาผกขนวางชน ผ จดการแตละสาขากไมเหมอนกน บางสาขากเอาผกของเราขนเรวบางทกเอาของบรษทขนกอนพวกทฝากขายอยางเราคอยวางทหลงแตถาเทยบกบขายกบพอคาคนกลาง กบทอปสเรายงพอดแลได กบพอคาคนกลางปญหาเยอะกวามาก...” เพราะซอสตย กบลกค าท�าให กล มเกษตรนนทกได ค าขายกบท อปสซ เปอร มารเกตมากวา 5-6 ปแลว และทอปสยงเคยชกชวนใหกล มเพมปรมาณผกทสงเพอกระจายไปยงสาขาอนๆ ของเขาอก “ทจรงเขากขอใหเราขยายสาขาอกแตเราขอเทานกอนเรายงเหนอยกบการบรหารจดการ และหางเขากยงหาซพพลายเออรรายอนอยเรอยๆส�าหรบเรากถอวาตลาดยงไมมนคงกเลยขอท�าเทานกอนจนสดทายกไดรบการประสานงานจากตลาดนดสเขยวใหไปรวมเขาโครงการ...” เราจงไดพบปะและรจกกบกลมเกษตรนนทกตอนทไปจบจ ายในตลาดสเขยวนแหละ แมแตภาวะวกฤตอยางชวงน�าทวมปลายป พ.ศ. 2554 ทบานและสวนผกของสมาชกกลมเกษตรนนทกโดนไปกบเขาดวยเรากยงไดเปนพบญเชดมารวมดวยชวยงานอาสากบเครอขายตลาดสเขยวอยด และกคงจะเปนเหตผลคลายกนวา ณ วนนใหกลบไปปลกผกระบบสารเคมอกกคงจะไม... “คนทมาปลกระบบปลอดภยเขาไมกลบไปปลกแบบใชสารเคมแลวละ มองแคเรองตนทนมนกค มกวากน สวนตวผมท�าอยางอนเชนขายของช�ากเลยงตวเองและครอบครวไดแลว แตทยงปลกผกไรสาร เพราะมนเปนประโยชนตอคนกน...”


เรองหม หม “จรงๆแลวไมไดตงใจเลยงหมสวนตวไมอยากเลยงสตวแตกระบวนการเกษตรแบบปลอดภยมนจ�าเปนตองม เพราะถาเราปลกพชอยางเดยวจะตองเอาวตถดบจากทอนเขามาตนทนกจะสงแลวเลยงหมมประโยชนคอ1.คาใชจายเรองแกสลดลงเพราะใชขหมท�าแกส2.ตนทนลดลงเรอยๆ3.เอาพชทเหลอในแปลงในสวนนนแหละใหมนกน ไม เสยเปลาและกไดขายหมดวย “ทจรงพอผมคานมากไมอยากใหเลยงกลวบาป แตผมกท�าความเข าใจกบแกวาถ าเราจะเรมท�าขบวนการเกษตรปลอดภยมนเปนวงจรทมนตองใช เราไปซอเองกไดแตถาเราไปซอขหมในฟารมทเขาใชโซดาไฟเพอฆาหนอนในมลของมน เสรจแลวเรามาใชในแปลงมนกสะสมสารและใชอนทรยตวอนรวมดวยมนกไมด มทงโซดาไฟฆาหนอนน�ายาราดกนแมลงวนฯลฯแตเลยงแบบของเราเราปลอยแบบธรรมชาตถาจะท�าอนทรยจรงๆ เขาบอกวา ตองเปนวตถดบทมาจากฟารมเดยวกน ตองหมนวนอย ในแปลง แตเอาวตถดบจากภายนอกเขามาเราตรวจสอบไมไดวาเอามาจากไหน “คอกหมของเรามเจาหนาทปศสตวเขตมาประเมนแลววาไมมผลกระทบตอชมชนในเรองกลนเรองมลภาวะ เพราะวาเราใช EMบ�าบดกลนในฟารมตลอด เราจะขยายเชอไวราดในเลาอาหารเมอกอนกไปเอากากถวมาจากโรงงานท�าว นเสนแตตอนนมบรษทมารบซอไปหมดแลวกไมเหลอขายใหเราแตตอนทซอกากถวมาผสมกบร�ากบสวนผสมอนๆใหหมกน หมจะโตไวมาก เกบเศษผกใหมนกนดวยแลวเวลาลางคอกมลกจะไหลมาใตดนแลวกจะเขาถงหมกแกสตอทอเลกๆจากถงหมกแกสตรงเขาไปในครว ใชเปนแกสหงตมวธการตางๆ กคอเราไปดงานมาแลวกลบมาท�าเอง”

ยากงายไมเหมอนกน “ปลกผกระบบปลอดสารใชเวลาเยอะกวาท�าระบบเคมนะตองดแลตองดายหญาตองท�าดวยแรงงานคนยกตวอยางหญาทขนทแปลงผกของผมถาท�าระบบไมตดดาวเขาอาจใชยาตวหนงทฉดไปแลวสามารถก�าจดหญาไดเลย ผกไมตาย แตว ามนจะมสารตกคางอย ระดบหนง แตของผมใชคนถอนหญา แล วกปล อยให มนรกแบบนนแหละถาไมทนกไมถอน เคยไปดงานแปลงเกษตรอนทรยทโคราช คนญป นมาซอท นาจะถง100 ไร มคนงานประมาณ 30 คน ปรากฏเขามหญาเยอะกวาเราอก เราเหนของเราแคน เรายงไมคอยสบายใจแลว เราเคยชนกบแปลงโลง ๆ แตตอนนเรากพยายามปรบพฤตกรรมนะ เราจะไตไปถงอนทรย เราตองปลอยใหหญามบาง เพราะหญามนจะชวยเปนทอยอาศยของแมลงอะไรพวกนนดวยถาเราไปก�าจดมนเตยนโลงเลยแมลงมนกจะไปอยกบผกเราแทน “ใครอยากเรมท�ากแนะน�าใหแบงพนทเรยนร กอน เพราะการใชชวภณฑก�าจดศตรพชไมไดใชอยางเดยวเอาอย หมด มนตองผสมผสาน จะเหนแปลงผมมเตยปลกแซม

ดวย เพราะขายกได และยงใช เป นแนวกนแมลงดวย เตยไมมแมลงรบกวน และเรากปลกระหวางแปลงเพอไม ให มนข ามไปกนแปลงอน เรองพวกนเราสงเกตไปดวยท�าไปดวยหาวธพฒนาไปเรอยๆพอเราท�าไดครบวงจรแลวไมตองเสยงแลวดอยางคะนาสวยไหมเมอกอนผมไมเคยไดกนแตกเปลยนการปลกสลบแปลงไปเรอยๆ หลายๆ อยางเราตองเรยนร ผมเองเวลาไปดงานทอนกจะฟงใหหมด ไมพดเลยฟงอยางเดยว แลวเอามาปฏบตมาปรบกบแปลงของเราเราตองท�าตวเปนน�าพรองแกว... “ถาเปนเรองกระบวนการผลต ณ วนน เราผานความยากตรงนนไปแลว เดมยากเพราะเราไมร จดจ�าหนายชวภณฑ เชนพวกบาซลลสกากน�าตาลฯลฯไมร จะไปหาจากไหนแตตอนนเราท�ามาหลายปแลวเรารแลววาอยากไดอะไรจะตองไปหาตรงไหน “เรองทยงหนกใจอย กเลยเปนเรองการตลาด ถาจะท�ากบเรากต องมาวางแผนวาจะเอาอยางไรไมใชมาปบสงปบ...ณวนนเรายงไมมตลาดทมนคงเราอยากกาวไปตางประเทศเหมอนกนแตบอกตรงๆวาแผนการตลาดในอนาคตกยงมดมนอย”


GREEN PRODUCTIONเรอง/ ภาพ: ปราชญ อนดามนในสวนของคนปลกพรรณไม

เปลยนผกบนแปลงงานทดลองเพอเกษตรกรของ ดร.ดสต อธนวฒน

▲ หลาย เดอนมาแล วทผมต องตนตงแตย�าร ง ดวยมนดหมายทส�าคญกบทมวจย อยางนอยสปดาหละสองครงทผมกบทมวจย ซงม ดร.ดสต อธนวฒน และปรนซ หรอวา นคร ลมปคปตถาวร รวมอย ในทนผมอยากกลาวถง ดร.ดสต อธนวฒน คนทผมเรยกสนๆ วา ‘อาจารย’ จนตดปาก จ�าไดวาผมร จกกบอาจารยตอนทไปตงวงประชมเรองการท�าอยางไรใหคณภาพชวตเกษตรกรไทยดขนทคลนฟารม จงหวดสระบร ดวยเหนถงความสนใจในเรองเกษตรอนทรยของอาจารยเปนพเศษ เราจงไดเขาไปท�าความร จกพดคยกน ก อนจบพลดจบผลได มาท�างานรวมกนในทสด ทราบมาบางวาอาจารยมภมล�าเนาทเมองแปดรว - ฉะเชงเทรา จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยมอนดบหนง) จากภาควชาโรคพช คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ก�าแพงแสนและไดศกษาตอทนในสาขาเดยวกน จนจบปรญญาเอก

จากมหาวทยาลยคอรเนลล สหรฐอเมรกา ปจจบนเปนอาจารยประจ�าหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการเกษตรอนทรย คณะวทยาศาสตร และเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร พเกษร เกษตรกรจากนนทบรเคยแอบกระซบกบผมวา “ทแรกนกวาไมใชอาจารย เพราะดรปรางแลวนกวาพวกท�างานบรษท ไมคอยนาเชอถอ แตพอเหนวาอาจารยแกมาลงแปลง ท�าทกอยางเหมอนทเราท�า แดดกรอน เป อนดนเลอะโคลนกไมเคยบนแลวชกเปลยนใจ เคยเหนพวกดอกเตอรส วนใหญชอบชนวสงมากกวา แตอาจารยไมเลย ความรเรองตางๆ แกบอกหมด จบจอบขดดน นาประทบใจมาก” ผมยงจ�ารอยยมของพเกษรในวนนนไดด อาจารยดสตเคยบอกผมถงเรองปญหาหลกๆ ของเกษตรกรทท�าเกษตรอนทรยวา ประชากรสวนใหญของไทยประกอบอาชพเกษตรกรรม ทงเพอบรโภคภายในครวเรอน

และสงไปขายยงตลาดในและตางประเทศ แตเกษตรกรกลบยากจนลงทกวน สงผลใหปญหาเรองปากทองทวความรนแรงขนเรอย ๆ เนองจากความไมแนนอนของสภาพดนฟาอากาศ ปรมาณผลผลตทางการเกษตรไดไมตรงตามความตองการ เกษตรกรมรายไดนอยและไมแนนอน ปรมาณผลผลตคณภาพตกต�า ล�าพงเกษตรกรเองกไมมอ�านาจตอรองราคา ประกอบกบสภาพดนมความอดมสมบรณต�า พชทปลกจงให ผลผลตน อย คณภาพไมด รวมทงออนแอตอโรค แมลง และศตรพชอนๆ มหน�าซ�าศตรพชยงดอสารเคมทเคยใช ท�าใหตองพงพาป ยเคมและสารเคมก�าจดศตรพชทตองน�าเขาจากตางประเทศ ท�าใหตนทนการผลตสง สวนทางกบรายได เกษตรกรจงหลดเขาไปอยในวงโคจรของเกษตรพนธะสญญาและหนนอกระบบ เปนวงจรทไมนาพงประสงคและไมนาจะเกดขนกบเกษตรกรไทย ดวยเหตนคนรนหลงจงไมตองการ

〰>


ส บ ท อ ด อ า ช พ เ ก ษ ต ร ก ร ร ม ต า ม ร อ ยบรรพบรษ และเกษตรกรร นพ อแมเองกไมตองการใหบตรหลานล�าบากเหมอนร นตนเอง เกษตรกรรนใหมและแรงงานเกษตรจงลดน อยลงทกวนๆ อกทงในป จจบน นโยบายขยายเมองและอตสาหกรรมท�าใหทดนมราคาสงขนมาก เป นแรงจงใจให เกษตรกรขายทดนท�ากนเปนจ�านวนมาก ปาคอนกรตจงผดขนบนพนทเกษตรอยางรวดเรว พนททางการเกษตรลดลงอยางนาใจหาย จดเปนคนความนาสลดของดนแดนทเคยไดชอวาเปนประเทศกสกรรม อาจารยยงบอกผมอกวา ปญหาหลกของภาคเกษตรคอ เกษตรกรรนเกาถอครองทดนจ�านวนมากเกนก�าลงของตนเอง และไม มลกหลานสบทอดอาชพเกษตรกรรม กอปรกบสภาวะโลกรอนในปจจบนสงผลใหฤดกาลและสภาวะแวดลอมเปลยนแปลงไปจากอดต ศตรพชทระบาดอยแลวระบาดรนแรงมากขน หรอศตรพชทไมเคยระบาดในอดตกลบมาอาละวาดใหม วทยาการใหมๆ ในการจดการระบบการปลกพชแบบงาย ๆ และตนทนต�า จงเปนทตองการส�าหรบการบรหารจดการฟารมในปจจบน ปจจยส�าคญอกประการหนงคอ พชจดเปนปจจย 4 ทส�าคญกบทกชวต ไมวาจะเปน อาหาร ทอยอาศย ยารกษาโรค และเครองนงหม ตลอดจนปาไมทคอยอมซบน�าเอาไวท�าใหทกชวตมน�าไวอปโภคและบรโภค หากเรายงคงใชสารเคมก�าจดศตรพชและปยเคม จะท�าใหเราใกลชดกบสารพษทอาจปนเป อนมากบผลผลตทางการเกษตรและตกคางในสภาวะแวดลอมและน�าเพมมากขน ปญหาสขภาพและโรคใหม ๆ ทอาจเกดขนเนองจากสารพษตาง ๆ อาจตดตามมาในระยะเวลาอนใกล

ประ เดนหน งทอาจารย คดว า เป นปญหาหลกของเกษตรกรทท�าเกษตรอนทรย นอกจากปญหาปากทองของเกษตรกรแลว การเช าทดนท�ากน การเปลยนแปลงวถปฏบตทางการเกษตรและความเคยชนของเกษตรกร จดเปนปญหาทส�าคญในล�าดบตนๆ ทเดยว เพราะเกษตรกรมองวาการท�าเกษตรอนทรยทจะตองคอยๆ สรางสมดลทางธรรมชาต ใหธรรมชาตควบคมกนเอง

ไมเหนผลทนตา ศตรพชตายไมทนใจ เกดความไมแนใจกบปรมาณและคณภาพของผลผลตทจะไดรบ นนคอความไมมนคงของรายได ท�าใหเกษตรกรไมนยมท�าเกษตรอนทรย ซงกไมผดอะไรทจะคดแบบนน แม การท�าเกษตรอนทรย จะเหนผลไมทนใจ แตจะคมคาในระยะยาว ซงจรง ๆแลวหากเรานกถงปาไม จะเหนไดวาไมมใครใส ป ยให กบปา แตต นไมในปากลบเจรญเตบโตออกดอกและผล ใหมนษยและสตวใชเปนปจจย 4 ไดอยางไมสนสด แตการปรบเปลยนความเคยชนจากการท�าการเกษตรแบบเดม ทมการใชสารเคมมากวา 50 ป มาท�าเกษตรอนทรย สภาพดนและสภาพแวดลอมเสอมโทรมไปมากแลว การท�าเกษตรอนทรยในปแรกหรอ 2-3 ปแรก พชจะใหผลผลตมากไปไดอยางไร นอกจากนการไมมตลาดกลางหรอชองทางการคาไวรองรบผลผลต กเปนอกปจจยหนงทสรางความลงเลและกงวลใจแกเกษตรกรอยางยง หากทกภาคสวนร วมมอกนก าวผ านปญหาตางๆ ทกลาวมาขางตน จะท�าใหประเทศไทยมพชผลทางดานเกษตรอนทรยทเพยงพอตอความตองการของผบรโภคทกระดบ ตลอดจนปญหาโรคภยไขเจบกจะลดลงตามไปดวย อาจารยเน นวาผกอนทรย ควรเปนทตองการของผบรโภคทกระดบ (ไมใชเฉพาะผบรโภคทมก�าลงซอสงเทานน) ชองทางการตลาดหรอชองทางการกระจายผกอนทรยจงต องมหลายระดบทงในระดบท องถน ระดบสถาบน รานสะดวกซอและหางสรรพสนคา ซงแตละชองทางการตลาดจะตองมมาตรฐานทเขมงวดแตกตางกน รวมถงราคาผกทตองแตกตางกนตามระดบความยากงายของมาตรฐานในตลาดแตละระดบอกดวย เพอรอยเรยงผผลตใหมมาตรฐานและจดม งหมายเดยวกนในการผลตตลอดจนเชอมโยงผผลตไปยงผ ซอ โดยการก�าหนดราคาของแตละตลาดท�าการโฆษณา จนกระทงท�าการขาย การมสวนรวมกนจากหลายภาคสวนในการเชอมโยงองคประกอบตางๆ ทงผผลต ผบรโภค นกวชาการ นกสงเสรม วสาหกจชมชน และแหลงสนบสนนจากท งภาคร ฐและ เอกชน จ งจ ด เป นยทธศาสตรทส�าคญในการขบเคลอนตลาด

เกษตรอนทรยทงในปจจบนและอนาคต ตลาดผกอนทรย ในป จจบนยงมอย น อยมากและยงไม ได รบความนยมแพร หลาย เนองจากผ ผลตและผ บรโภคหลายรายยงไมเขาใจหลกการของการท�าเกษตรอนทรย รวมทงการสนนสนนจากภาครฐมอย อยางจ�ากดหรอเฉพาะบางพนทเทานน ท�าใหพนทการผลตผกอนทรยถกจ�ากดอยในวงแคบ สงผลกระทบตอราคาคาขนสงและกระบวนการขนสงผลผลตผกสดไปจ�าหนายในตลาดตางๆ นอกจากนการกอตงตลาดกลางผกอนทรย เปนอกหนงทางเลอกเพอลดปญหาการเปรยบเทยบดานรปลกษณภายนอกระหวางผกอนทรย และผกทวไป อกทงผผลตเกษตรอนทรยตองการจ�าหนายผลผลตในราคาทค มคากบการลงทนและการเอาใจใส ซงอาจจะสงกวาผลผลตทมการใชสารเคมและปยเคมเขารวม (ปฏบตตามตารางบรษทก�าหนด บรหารจดการงาย) เปนผลท�าใหคาแรงงานทตองเอาใจใสดแลพชผกอนทรย เพมมากขน ขณะทผ บรโภคกลบมองวาการท�าเกษตรอนทรยสามารถประหยดตนทนดานปจจยการผลต ดงนนการขบเคลอนองคประกอบตาง ๆ ของตลาดดงไดกลาวไวขางตนใหเกดความสมดล เชน การมสวนรวมในการก�าหนดมาตรฐานและราคาของตลาด การตรวจสอบรบรอง การตรวจสอบยอนกลบ และการโฆษณา เปนตน จะสงผลใหเกดพลวตและพลงในการขบเคลอนตลาดไปไดตวของตลาดเอง อาจารยดสตบอกผมวา เปาหมายของการเลอกมาท�างานแบบนกเพราะ ตองการเผยแพรองคความร ด านการก�าจดศตรพชทางเลอกใหแกเกษตรกรและผ ทสนใจในการลดและเลกใชสารเคมก�าจดศตรพช เพอลดตนทนการผลตอยางยงยน โดยหนมาใชจลนทรย ศตรธรรมชาต และสารสกดจากธรรมชาตทดแทนการใชสารเคม ฮอรโมนพชสงเคราะห และปยเคม และทส�าคญเพอใหเกษตรกรสมผสกบสารเคมก�าจดศตรพชใหนอยทสด อนเปนประโยชนตอสขภาพของเกษตรกรเอง ผบรโภค และสภาพแวดลอม และอยากกระต นใหเกษตรกรปรบเปลยนทศนคตว า การปลกพชผลไวจ�าหนายคอการปลกพชผลไวกนเอง ยงไปกวานนการ


รกษาสภาพแวดลอมไมให ปนเป อนจากสารเคมหรอมการปนเป อนนอยทสด จดเป นการอนรกษสภาพแวดลอมทดให อย นานเทานานส�าหรบร นลกหลาน ยงไปกวานนคอ การขยายพนทการผลตพชอนทรยให เพยงพอตอการบรโภคภายในทองถนและภายในประเทศ ขณะเดยวกน การใหขอมลหรอผลงานวจยเกยวกบเกษตรอนทรยและขอมลการใชสารเคมแกผ บรโภค จะเปนอกแนวทางหนงใหผ บรโภคหนมาใสใจปญหาสขภาพและสงแวดลอม ตลอดจนเกดความเหนใจเกษตรกร โดยเฉพาะผ ทท�าเกษตรอนทรยทตองยากล�าบากในการผลตพชอาหารปลอดภยใหเรากน จงเปนอกหนงแรงจงใจใหเกษตรกรหนกลบมาท�าเกษตรอนทรยเพมมากขน นนคอเรองราวของอาจารยดสต อธน-วฒน นกวชาการหน มทแมมาดไมเขมแตหวใจเตมเป ยมไปดวยความมงมน ผมไมร เหมอนกนวาจะมดอกเตอรหรออาจารยสกกรายในประเทศน ทท�างานเรยนร ร วมกบเกษตรกรเพอคนหาทางเลอกทแตกตางออกไปจากวงจรเดมๆ

ผมอดด ใจแทนเกษตรกรผ ปลกผกหลายคนไมได ผมว าพวกเขาโชคดทได ท�างานรวมกบอาจารยหนม ไมไดตองการอดมการณทตองลนเหลอแตอาจารยไดน�าสงทคนพบจากการเรยนร วชาการในต�ารา มากางขงบนแปลงตอหนาเกษตรคนปลกผกไดอยางมทวงท�านอง ผมไมไดลงเลมาแตตนทชวนอาจารยมาท�างานบนแปลงทดลองรวมกบเกษตรกร เจออาจารยทานอนๆ มาหลายคน แตหลายคนกมขอจ�ากดกบหวโขนทสวมทบอยในรวมหาวทยาลย ไมไดน�าพาความร เหลานนมาถงคนระดบรากหญาอยางพเกษรหรอเกษตรกรคนอนๆ ไดเทาทควรจะเปน ผมอยากยกตวอยางงานทดลองบนแปลงผกของเกษตรกรทอาจารยดสตไดท�าทนนทบรและทปทมธานมาเลาใหฟงกน อาจารย ดสตบอกว ากระบวนการทส�าคญททมวจยท�ากคอ เราเรมลงส�ารวจตรวจแปลงตงแตเมอเดอนมกราคม เนนไปทกล มเกษตรนนทเพอวางแผนกระบวนทดลองในเบองตนกบทางกล ม กอนทจะนดคยหารอรวมทงสามกล มในสปดาหถดไป ซงการประชมรวมทงสามกลมคอ จาก

หนองเสอ บงช�าออ และกลมเกษตรนนท ทหองประชมสาขาการจดการเกษตรอนทรย คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาลยธรรมศาสตร รงสต กเพอก�าหนดรปแบบการท�างานรวมกนระหวางเกษตรกรและทมวจย ทมอาจารยดสตเปนหวหนาทม ซงการพดคยกเพอหาขอสรปในการท�างานเรองแปลงทดลอง ดงนคอ 1) แปลงทดลองมจ�านวน 3 แปลง คอ กล มพเชดใชแปลงของพบญมา (พพม) มแปลงทยาว 40 วา กลมพเรยมใชแปลงของพเรยมเลย กล มนาด�ารงใชแปลงของนาด�ารง แตนาเสนอใหใชเนอทจ�านวน 1 ไร พรอมทงคดคาใชจายมาใหเสรจเลย (รวมคาจางแรงงานดวย) ซงนาตองการใหเหนตนทนของการผลตจรงๆ 2 ) การทดลองในแต ละแปลงต องใหเกดความร เรอง โรค แมลง วชพชและการบ�ารงดน ซงอาจารยดสตเนนเรองการใชวสดทองถนมาพฒนาใหสามารถใชไดคณภาพมากทสด ยกตวอยางเช น เรองน�าสมควนไม กลมพเชดบอกวาทใชอยมนใชไมไดผล อยากใหอาจารยชวยหาแหลงผลตใหใหมซงอาจารยบอกวาเอาของเกานนละมาใช แตลองมาชวยกนทดลองดวาท�าอยางไรจงจะพฒนาคณภาพของมนใหสามารถใชไดผล 3) กระบวนการจะท�าการนดหมายลงพนทครงแรกเพอส�ารวจพนท วดพนทและเกบดนมาส�ารวจในแตละแปลง 4) ในการท�าแปลงทดลองของแตละพนท อาจารย ดสต ทมวจยและตวแทนเกษตรกรจะตองร วมกนคนหาโจทยวจยเลกๆ เฉพาะพนทรวมกน

แปลงพบญมา กล ม เกษตรนนท เปนการลงเพอแบงแปลงเปนลอกๆ โดยวดแบงเปนจ�านวน 16 แปลงยอย หลงจากนนได ท�าการส มเกบตวอย างของดนเพอน�าไปเขาหองแลบทคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มธ.รงสต นอกจากนไดแวะไปเยยมแปลงของลงสมคดทมปญหาในเรองของโรคทเกดกบตนมะเขอ ซงทางอาจารยดสตไดแนะน�าวธการจดการกบโรคพชทเกดขน อยางไรกตาม จากการทลงพนทนนกไดมข อคดเหนในเรองของการท�างานในแปลงสาธต ซงมเรองราวตางๆ ทมประโยชน

ในการวางแผนการผลตของเกษตรกรมาเลา ดงน ประเดนโจทยเฉพาะของแตละพนทตอนนชดเจน คอ 1) แปลงพบญมา เกษตรนนทตองการเรยนรเรองแมลง การบ�ารงดน โดยการเรยนร จากการปลกคะนาและกวางตงฮjองเต 2) แปลงพ เรยม การจดการวชพช เปลยนมมมองใหมว าหญาเป นป ย โดยการทดลอง 4 แบบคอ แบบท 1 ทพเรยมท�าอยเดมคอใชพลาสตกคลมหญา แบบท 2 ตดหญาแลวไถ แบบท 3 ตดหญาไถแลวใชน�าสมควนไม แบบท 4 แบบใชจลนทรยยอยตอซง 3) แปลงนาด�ารงตองการพสจนเรองการตอบมาตรฐาน 17 ขอของ LDC (ศนยเรยนร การรบและกระจายผลผลตอนทรย ชมชน) และสะทอนตนทนทแทจรงรวมทงการตงราคาผกไร สารพษทผ านมาตรฐานโดยเรยนร จากการปลกถวฝกยาว

กระบวนการท�างานของทมวจย 1) ท�ารางกระบวนการแปลงสาธต ซงอาจารยดสตจะเสนอมาเปนกระบวนการวจย 2) ท�ารางกระบวนการโรงเรยนชาวสวนเพอเขามาชวยการขยายผลงานแปลงสาธตใหกบสมาชกกลมเกษตรกรทง 3 กลม 3) นดหมายลงพนทตามกระบวนการ อยางนอยอาทตยละ 1 ครงตอกลม 4) LDC ของวสาหกจชมชนคนสานใจไรสารพษ ลงพนทเพอประกนราคาผลผลต 5) LDC รบซอผลผลตตามเงอนไขและขอตกลงทท�าไว

การสนบสนนของโครงการ ม 2 แบบ 1) สนบสนนปจจยการผลตในแปลงทงหมดแตไมรวมคาแรง (แปลงพบญมาและแปลงพเรยม) แตใหมการบนทกการท�างานในแปลงสาธตของเกษตรกรเพอสะท อนตนทนจรงและใชในการค�านวณราคาของ LDC ทจะเขาไปรบซอผลผลต 2) สนบสนนปจจยการผลตทงหมดรวมทงคาแรง ตามความเปนจรง (แปลงนาด�ารง) มการบนทกการท�างานในแปลงเพอสะทอนตนทนทแทจรง การจดการผลผลตของ LDC คราวๆ ทมการพดคยกนม 2 แบบ คอ


1 ) ในกรณท โครงการเป นคนออกคาแรงให ม 2 แนวคอ เมอผลผลตออกมา ผลผลตนนเปนของ LDC เลย หรอ ผลผลตเปนของเกษตรกร LDC ลงไปประกนราคาตามปกตแต ต องหกค าแรงออกไปเพราะโครงการไดจายแลว 2 ) ในกรณไม ได จ ายค าแรง LDC ประกนราคา อยางไรกตามค�าวา ‘แปลงสาธต’ ทใชในการท�างาน โดยเฉพาะในประเดนของการสอสารใหชดเจนกบผ ทมสวนเกยวของและสาธารณะนน ผมไดเสรมค�าเพมเปน ‘แปลงทดลองสาธต’ ดวยเหตผล คอ 1. เพราะเราก�าลงท�า ‘การทดลอง’ ในแปลงดงกลาว และการทดลองนเรามโจทยทต องการจะเปรยบเทยบวธการผลตตามมาตรฐานฯ กบวธของเกษตรกร เพอสรางการเรยนรร วมกนในกระบวนการทดลองทเรมจาก (1) การสงเกต -->วามความเปนไปไดในการไมใชสารเคม (2) การตงสมมตฐานการทดลอง -->การไมใชสารเคมหรอการท�าผกไรสารพษมผลผลตต�ากว า มค าแรงสงกว า นคอสมมตฐานการทดลองทรอพสจน (3) การวางแผน (ออกแบบ) การทดลอง -->การก�าหนดพชทจะปลกและแปลงเปรยบเทยบระหวางวธการแบบไร สารพษกบวธเดมของเกษตรกรในระยะเวลาเดยวกน

(4) การด�าเนนการทดลอง -->การปลกและดแลรกษาตามกรรมวธทวางแผนไวทงสองวธการ (5) การเกบขอมล --> ทใชเปนตวแทนในการบอกคาความแตกตางระหวางทงสองวธการได เชน วดการเปลยนแปลงของความอดมสมบรณของดนกอนและหลงการปลก วดผลการเจรญเตบโตของพชทปลก (ล�าตน ใบ ทรงพ มฯลฯ) การเข าท�าลายของโรคแมลง จ�านวนแมลงศตรพชและแมลงศตรธรรมชาต (แมลงปฏปกษของศตรพช) การใหผลผลต (น�าหนก ขนาดและคณภาพอนๆ ของผลผลต) วดตนทนและรายไดจากทงสองวธการ เปนตน (6) การวเคราะหและน�าเสนอขอมล--> เพอวเคราะหและแสดงใหเหนถงเหตปจจยของผลการทดลองทได และประเมนผลวาไดเปนไปตามสมมตฐานทตงไวหรอไม ไดเรยนร และสามารถสงเคราะหบทเรยนทไดจากทดลองบาง

2. การใชค�าวา ‘แปลงทดลองสาธต’ นน เปนทอ างองไดตามประเภทของการทดลองในทางวชาการดวย โดยประเภทของการทดลองนน แบงออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก (1) การทดลองขนตน (Prel iminary Experiment) การทดลองประเภทนมกใชกบการวจยเบองตนทไมมข อมลพนฐานของการวจยมากอน ท�าไปเพอการสงเกตผล

เบองตนของแนวคดทตองการน�ามาทดสอบ สวนใหญไมมความจ�าเปนตองใชสถตในการวางแผนการทดลองเพยงดลกษณะทวไปแบบไมเจาะจงนกหรอค�านวนคาสถตพนฐาน เพอแสดงกลมของขอมลเทานน (2 ) การทดลองขนวกฤต หรอการทดลองเพอยนยนผล (Critical Experiment) เปนการทดลองทจ�าเปนตองใชสถตเพอการวางแผนการทดลองทเหมาะสม ทงแผนการทดลองและการวเคราะห ตงแตสถตพนฐานจนกระทงการใชสถตทซบซอนซงขนอย กบสาระของกทดลองตามวตถประสงค (3) การทดลองสาธต (Demonstration Expe r imen t ) เป นการ เปรยบเทยบกนระหวางวธดงเดมกบวธใหมหรอวธทน�ามาเปรยบเทยบ โดยทวไปจะไมใชสถตทซบซอน อาจจะเปนเพยงเปรยบเทยบคาเฉลยหรอคาสถตพนฐาน มกน�าไปใชในการสงเสรมเผยแพรหรอสร างการเรยนร จากชดขอมลทไดรบการยนยนจากการทดลองในขนวกฤตมาแลว ในบรบทของเรานเหนวา การทดลองของเราสอดคลองกบการทดลองประเภทท 3 คอ การทดลองสาธต เนองจากเปนการเปร ยบ เทยบว ธ การผลตผกด ง เดมของเกษตรกรกบวธการผลตผกไร สารพษทไดรบชดขอมลทผานการทดลองยนยนมาแลว เชน จากการวจยของอาจารยดสต ส วนผลลพธ ท ได ท ง ในงานพฒนาและงานวจยวชาการในงานนกขนอย กบ


ความต อเนองของกระบวนการและการมส วนร วมของทกฝายทเกยวของ ตงแตการวางแผนออกแบบกระบวนการทงการทดลองและการพฒนา การด�าเนนงาน การตดตามผล และการปรบปรงกระบวนการอยางสม�าเสมอ ซงไมอยากใหถอมตววาสอบตกในกระบวนการเรยนร ซงเหนว ากระบวนการเรยนร ก�าลงเรมด�าเนนไป แมจะเรงเครองยาก แตกดวยประสบการณและพลงของทกคนในทม รวมทงเกษตรกรทกคน อาจารยดสตบอกผมวา เราจะเดนตอไปและมโอกาสกาวหนาได เรองเวลาและข อจ�ากดทงหลายนน ทมวจยเหนด วยว าเป นอปสรรคไม น อย จงไมขอกลาวถงอะไร และเหนวาทมเราท�าได อย างสมสถานการณแล ว แตหากจะมองเป นประเดนในงานพฒนา ในแง ของการพฒนาผ ผลตแลว ตามความเหนของทมวจย ขณะนเกษตรกรสวนใหญในพนทนนทบร บงช�าออและหนองเสอ ก�าลงอย ในกระบวนทศนวา ‘เกษตรอนทรย/ไร สารพษ คอ แนวทางหรอเทคนคการลดตนทน’ ซงยงไมไดไปถงจดทเราเชอกนวา ‘เกษตรอนทรย/ไรสารพษ คอ โอกาส ความ

สข และความยงยน’ กบเรองนเองผมจงเหนดวยกบประเดนเรองงานพฒนากบการทดลองว าไม ได แยกออกจากกน จงควรอาศยโอกาสในงานทดลองน เป นเครองมอใหกบกระบวนการเรยนร ในงานพฒนาทจะด�าเนนไปอยางเปนเนอเดยวกน อาจเรยกไดวาเปนจดกระตนใหเกดกระบวนการโรงเรยนชาวสวนอยางเปนธรรมชาต โดยมการทดลองอยางมสวนรวมเปนเชอใหไฟลกโชนสวางไสวขนมาอกครง ดงนนเปาหมายอกประการหนงของงานนกคอ การสงเกตและศกษากระบวนการเปลยนแปลงกระบวนทศนของเกษตรกร ซงผมคดวาเปนประเดนดานวธคดททาทายตอกระบวนการท�างานของเรา และชวยสงเสรมใหมไฟในการท�างานไดอยางแขงขนมากยงขน

ทายทสดอาจารยดสตบอกผมวา การท�างานวจยบนแปลงทดลองรวมกบชาวบาน เปนอกทางออกใหเกษตรกรหนมาทปลกผกอนทรย แตอยางไรกตามเกษตรกรตองมใจในการคดทจะท�าเกษตรอนทรยเสยกอน หากไมมใจเสยแตตนทางแลว กไมควรจะไปบงคบหรอยนขอเสนอชน�า เกษตรกรเรา

ถกหลอหลอมดวยการใชสารเคมและป ยเคมมากวา 50 ป คงไมแปลกอะไรทเราจะไปบอกใหเกษตรกรปรบเปลยนมาท�าเกษตรอนทรย แลวเกษตรกรไมเชอ และเมอไดคนทมใจมารวมทมแลว เรากตองพยายามกระต นใหเขาปฏบตเขารวมในทกขนตอนการผลตใหได ตงแตการเตรยมปจจยการผลต การเตรยมพนท การปลก การดแลรกษา จนกระทงเกบเกยว เพอใหเกดการเรยนร และปฏบตจรง สามารถแกไขปญหาเฉพาะหนา ตลอดจนเหนการเปลยนแปลงดวยตนเอง จงจะเขาใจถองแทและศรทธาในการท�า เกษตรอนทรย จนกระทงปรบเปลยนมาท�าเกษตรอนทรย ซง เราอาจจะตองเปนพเลยงใหในระยะแรก และในระยะตอไปเกษตรกรจะมความเชยวชาญจนกระทงสามารถพงตนเองได ตอจากนนเกษตรกรเหลานจะเปนผสบทอดองคความร ในการถายทอดส ร นลกหลานและเพอนเกษตรกรดวยกนเอง จดเปนการอนรกษอาชพเกษตรกรรมและขยายพนทส เขยวปราศจากสารเคมปนเป อนไปอกทางหนงดวย สงทส�าคญทสดในการลงพนทปฏบตร วมกบเกษตรกร คอ การเอาใจเขามาใสใจเรา เกษตรกรเหนอยเรากตองเหนอยเชนกน และเนองจากเกษตรกรจะไมเขาใจเทคโนโลยทเราพยายามน�าไปให จงตองการการสาธตและพเลยงในการก�ากบดแลในระยะแรกจนกระทงเกษตรกรมความเขมแขงและชวยเหลอตนเองตลอดจนเพอเกษตรกรด วยกน เองได อย างไรกตามการปรบเทคโนโลยการผลตแบบเกษตรอนทรยเขารวมกบภมปญญาทองถนหรอสงทเกษตรกรเคยชนอยางลงตวเปนอกหนงกลยทธทจะหลอหลอมเกษตรกรใหปฏบตรวมกนกบเราไดอยางกลมกลน รถต พาเราออกจากมหาลยเกษตร-ศาสตรมงตรงไปยงแปลงผกอกครง อาจารยดสตบอกผมวา ร สกมความสขทกครงทไดลงแปลง แมจะตองตนตงแตตหา ดวยเพราะเราตางกมความฝนทต องไปใหถง ความฝนเหลานนไมไดเปนของเราแตผเดยว แต มอกหลายคนทเฝ ารอสร างฝ นนนให ปรากฏจรง


เรอง: วลลภา แวนวลเลยนสวารดภาพ: เครอขายเอสวเอน

GREEN MOVEMENTSocial Entrepreneur

เอสวเอนอะวอรดรางวลแดคนชางฝนจากฮปปส ธรกจกบสงคม

▲ เครอขายเอสวเอนในประเทศไทยมอายกวา 15 ป โดยทอาจารยสลกษณ ศว-รกษ ไดรเรมการประชมเรองธรกจกบสงคมขนในป 2541 ในเวลาไล หลงจากการประชมนานาชาตเรอง “ทางเลอกออกจากบรโภคนยม” ซงจดขนก อนหนานนในป 2540 เวทประชมเรองทางเลอกออกจากบรโภคนยมไดเปดโอกาสใหมการแลกเปลยนของกลมคนทรเรมแนวทางเลอกดานตางๆ อาท การศกษาทางเลอกทเรยกรองใหมการปฏรปการศกษาทมเดกเปนศนยกลางกด หรอการเกดขนของ เสมสกขาลย หนวยงานดานการศกษาใตรมมลนธเสฐยรโกเศศ-นาคะประทป ทเนนเรองหวสมอง หวใจและการลงมอปฏบต สรางความเปลยนแปลงใหเกดขนแกผ เรยน Head, Heart and Hands เศรษฐศาสตร ทางเลอก อาท งานเขยนของ เอ.เอฟ. ชมารเกอร เรอง เลกนนงาม (Small is Beautiful) ทสรางแรงกระเพอม

เรองเศรษฐศาสตรและธรกจทมขนาดของมนษย (human-scale economy/business) หรอแมแตการเมองทางเลอกทผสมผสานแนวคดการเมองสเขยว ซงในยโรป พรรคกรนทประเทศเยอรมนในชวงหนงไดมบทบาทตอเวทการเมองระดบประเทศและยโรป ในการก�าหนดนโยบายทเออตอสงคมและสงแวดลอม ทยงขาดอย คอเรองราวของธรกจทางเลอก ซงในชวงทศวรรษ 80 เหลาฮปป (hippy) ทครงหนงเคยเปนเหลาบปผาชนในชวงปลายทศวรรษ 60 ถงตนทศวรรษ 70 ฝนถงโลกทดกว า ร วมกบนกกจกรรมขบเคลอนสงคม ทงเรองความเปนธรรมและในฐานะนกสงแวดลอม คนเหลานเรมผนตวเองมาประกอบสมมาอาชพเลยงตวเองและครอบครว บางคนเรมกจการธรกจของตนแมครงหนงจะเคยปฏเสธมนในฐานะทธรกจคอตวแทนของทนนยมทตนเองเคยตอตาน พอ

มาท�าธรกจ พวกเขาและเธอกพกพาค�าถามตางๆ มาดวย จะท�าธรกจอะไรดทสอดคลองกบแนวคดของตน จะท�าใหธรกจดขนไดไหม ธรกจไมควรเปนเรองการการแสวงหาก�าไรเพยงอยางเดยว ตอมารปแบบกจการของเหลาอดตฮปปกมใหเหนมากขน ค�าวา ‘Corporate and Social Responsibility’ หรอ CSR ‘ธรกจกบความรบผดชอบทางสงคม’ กกลายมาเปนแรงขบเคลอนจากฝงอเมรกาขามมายโรป Social Venture Network หรอ SVN กลายเปนทรวมตวของอดตเหลาฮปปทผนมาเปนยปป (yuppie) หรอคนร นเบบบม ตอนนพวกเขาตองการสรางครอบครวและกจการกนบางแลว และความหวงทจะสรางโลกทดกวากไมไดหายไปไหน มนยงคงฝงอย ณ กนบงหวใจ การลงทนเพอสงคมท�าให ความหมายของการท�ากจการหรอธรกจมพลง และสรางแรงขบเคลอนมากกวาการแสวงหาก�าไรแบบธรกจเหมอนอยางเคย

01 03


ในยคแรกของเครอขายเอสวเอนทงในอเมรกาและยโรป รวมทงการขบเคลอนเรอง ‘ธรกจและความรบผดชอบทางสงคม’ ยงมกลนอายแบบนกกจกรรมทางสงคมผสมกบแนวทางใหมของการท�าธรกจ แม จะผลตแชมพ สบ ผลตภณฑบ�ารงผว อดตนกเคลอนไหวทางสงคมเหลานกหาวธใส ใจสงแวดลอม และสอสารกบผ บรโภคเพอสร างความตระหนก อาท การน�าบรรจภณฑกลบมาใชใหม (reuse ) รฟล (refill) รไซเคล (recycle) หรอไมน�าสตวมาทดลองกบขบวนการผลตเครองส�าอางทแอนนตา รอดดกเรมกบผลตภณฑเครองส�าอางในราน ‘บอดชอป’ (Body Shop) ทกอตงขนในป 2519 จนกลายมาเป นต�านานของอาณาจกรบอดชอปทมสาขากระจายอย 47 ประเทศ รานบอดชอปมกตดปายรณรงคใหกบองคกรดานสงคม อาท Green Peace กด World Wide Life Fund (WWF) กด ทงยงเคยเชอเชญองคทะไลลามะมารวมกจกรรมในรานอกดวย เรองราวของธรกจทางเลอกนยงมาสมทบกบขบวนการเกษตรอนทรย ทเรมน�าผลตภณฑอนทรยเขามาปะทะสงสรรคในระบบการคาสมยใหม ไมเกบตวอย แตในชมชนทางเลอกเพยงอยางเดยวอกตอไป สนคาอนทรย เรมพบเหนในหางสรรพสนคา ววาทะทจะสรางโลกใหมเรมขยบมาประนประนอมกบระบบทเปนอย หรออกนยหนงคอการเปลยนแปลงกลไกของสงคมจากขางในระบบทมอยนนเอง การรวม

สมทบของขบวนการเกษตรอนทรย ทน�าสนคามาเขาหาง มการเปดกจการรานกรนตามทตางๆ ชวยสรางเรองราวใหกบธรกจทาง เลอก เพมหมวดสนค า ใหม ๆ อาท ผลตภณฑนม โยเกรต เนย ไอศกรมทใชวตถดบอารมณด emotional ingredients อยางทไอศกรมยหอเบนแอนดเจอรร (Ben & Jerry) ใชเปนค�าขวญ โดยบอกเลาเรองราวการผลตคณภาพจากส วนประกอบอาหารอนทรย อาท การเลยงววในทงหญาธ ร รมชาต แบบปล อยฝ ง บ าน เ ร าก มผลตภณฑของแดรโฮมทมลกษณะคลายๆ กนน และในการมอบรางวล เอสว เอนประเทศไทยเมอค�าวนท 12 กมภาพนธ 2556 ทผานมา บรษทแดรโฮมกเปนหนงในผรบรางวลเอสวเอนประจ�าปนดวย รวมกบกจการอนๆ อก (ดรายละเอยดในหมายเหตทายบทความ) แลวธรกจใหญกหนมารวมขบวน CSR

กบเขาดวย การมารวมของกจการใหญทวางอยคนละระนาบของความคดความเชอ ระนาบของกจการใหญอาจจะไมมค�าถามเรองวธการและเปาหมาย เพราะจดหมายปลายทางของธรกจใหญรวมทงธรกจขามชาตคอก�าไรสงสด ภาพลกษณทดจงเปนสงทกจการเหลานอยากได ในตอนแรกวธคดนคลายกบการทสนคาอนทรยแตงตวไปเขาหางสรรพสนคา เพราะตองการเขาไปอยในชองทางกระแสหลก ท�าใหคนซอผบรโภคเหนสนคาเหลานมากขน ดงนนการปะทะสงสรรคกบองคกรธรกจขนาดใหญจะท�าใหการเรยนร เรองความรบผดชอบทางสงคม ความตระหนกเรองสงแวดลอมเกดขนกบธรกจเหมอนอยางเคย เพอชวยเปลยนแปลงโลกไดมากขน สงผลกระทบมากตามไปดวยกบขนาดอนใหญโตน แตสงทนากงวลคอ ค�าวา ‘ซเอสอาร’ ถกเปลยนแปลงจตวญญาณ ถกใชไปในทางการตลาดการประชาสมพนธ


องคกรธรกจ ทบางครงมปญหาการด�าเนนกจการ เพราะไปแยงชงทรพยากรจากชมชนทองถน ขดถลงเอาทรพยากรธรรมชาตมาใชมากเกนเพอก�าไรของตนเพยงฝายเดยว หรอพร�าพดถงซเอสอารแตขาดธรรมาภบาล มปญหาคอรรปชน ขาดความเปนธรรมในการกระจายรายได อาท เงนเดอนเจาหนาทบรหารอาวโสสงกวาพนกงานทวไปถงเกาสบเทา เปนตน ห า ก ถ า ม ว า ซ เ อ ส อ า ร ท เ ข า ไ ปปฏสมพนธ กบกจการธรกจใหญดหรอไม เรองนคงตอบไดยาก เพราะธรกจกรนหรอสนค าอนทรย ท เข าส ระบบ จะยงคงจตวญญาณของการเปลยนแปลงเพอโลกทดกวาหรอไม ทกวนนกยงบอกไดยาก ธรกจใหญทแฝงตนในเสอคลมซเอสอารกมเยอะ แต ท เปลยนแปลงอย างแท จรง อย างมคณภาพกมใหเหน เชน บรษท Interface Inc. ของนายเรย แอนเดอรสน ผผลตพรมอตสาหกรรมและพรมบานรายใหญทสดของโลก เรยกวายเทร นกจการพรมแบบ 360 องศากวาได โดยหมนเวยนน�าพรมเกามาเขาขบวนการผลตใหม ท�าใหกจการพรมเปนการเชามใชซอขาด เปลยนสายพานการผลตพรมดวยเทคโนโลยทเรยกวา Mission Zero ลดผลกระทบจากขบวนการผลตทจะมตอโลกเทากบศนย แรงบนดาลใจหนงท

เขามกเลาใหผ คนฟงคอ การอานหนงสอเรอง The Ecology of Commerce ทเขยนโดย พอล ฮอวเกน (หนงสอเลมนส�านกพมพสวนเงนมมาจะจดพมพเผยแพร ได ในราวสนปน) เขาบอกวาสาระหนงสอนนกระแทกหวใจเขาอยางแรง ผเขยนเองกเชอวา การจะลดการท�าลายลางทบรรษทใหญมตอโลกไดนน จะตองน�าบรรษทเหลานมารวมขบวนการ ธรกจกบความรบผดชอบทางสงคมดวยใหได ไม ว าประวตศาสตร จะถกเขยนขนอยางไร โดยทตอนจบยงมาไมถง เพราะขณะนเราเองก�าลงอยในกระบวนการสรางประวตศาสตร การจะบอกวาควรมโลกทางเลอกเกดขนทไหนสกแหงของเราเองหรอไม หรอการปะทะสงสรรคระหวางองคกรทางเลอกกบธรกจกระแสหลกจะยงด�าเนนตอไปอยางไร รางวลเอสวเอนประเทศไทยทมขนน อยางนอยกชวยใหกจการเลกๆ ทสรางผลกระทบเชงบวกทางสงคม สรางความหวงใหผ ประกอบการรนใหมทอยากกาวเดนไปบนเสนทาง ผประกอบการสงคม มความหวงวา กจการแบบนท�าไดและเปนไปได และทส�าคญเปนก�าลงใจแดคนชางฝน แมความหวงและความฝนเรองโลกทดกวาจะยงอย ไกลลบกตาม

หมายเหต1. เครอขายเอสวเอนเรมมาตงแตป 2530 ทประเทศสหรฐอเมรกา ตอมาขามไปยงฝ งประเทศยโรป เชน เนเธอรแลนด องกฤษ เบลเยยมและประเทศในแถบสแกนดเนเวย ส วนใหญ เป นนกธรกจทมพนเพเป นนกกจกรรมทางสงคมมากอน ปจจบนมสมาชกประมาณ 500 องคกร ทงทเปนองคกรธรกจและองคกรไม แสวงหาก�าไร ในป 2540 อาจารยสลกษณ ศวรกษได รบเชญเปนวทยากรในการประชมเอสวเอนทประเทศองกฤษ และไดน�าแนวคดนมากอหวอดในสงคมไทย โดยรเรมจดการประชมเอสวเอนเปนครงแรกในป 2541 และมประธานเครอขายเอสวเอนประเทศไทย ไดแก นายปรดา เตยสวรรณ นายสทธชย เอยมเจรญยง และนายวระเดช สมบรณเวชชการ ตามล�าดบ 2. รางวลเอสวเอนประเทศไทย เรมขนในป 2542 ซงมงสงเสรมคดสรรจากองคกร

ธ รกจขนาดเลกและขนาดกลาง หลายองคกรไดชออย ในท�าเนยบผ ประกอบการสงคมของส�านกตางๆ โดยในป 2555 มองคกรธรกจทไดรบรางวลน ไดแก บรษทปาใหญครเอชน บรษท (โรงแรม) พระนครนอนเลน บรษทแดรโฮม บรษทสยามแฮนดส (เสอยดแตงโม) บรษทวนเดอรเวลด บรษทซองเดอร บรษทสยามคาตามารน (สวนนายด�า) บรษทอ-เอสเทอร (กรงเทพฯ) และบรษทสวนเงนมมา โดยการมอบรางวลเอสวเอนประจ�าป 2555 จดขนทสยามสมาคม ในวนท 12 กมภาพนธ 2556 ทผานมา โดยมอดตนายกรฐมนตร นายอานนท ปนยารชน และ อาจารยสลกษณ ศวรกษ รวมในการมอบรางวลครงนดวย3. บรษทสวนเงนมมา หนงในบรษททไดรบรางวลในปน กอตงขนในป 2544 ชอสวนเงนมมา มทมาคอ พนทสวนของอาจารย สลกษณบนถนนเจรญนคร เขตคลองสาน

ซงมอบใหมลนธเสฐยรโกเศศ-นาคะประทป สวน เงน ม และมา เปนชอยายทงสามของอาจารยสลกษณ เพอระลกถงพระคณอาจารยทอยเบองหลงการกอตงบรษทแหงน บรษทสวนเงนมมามกจการและกจกรรมหลก 3 ดาน ไดแก 1. ส�านกพมพกระบวน-ทศนใหม 2. สงเสรมสนคาชมชน ซงตอมาไดน�าไปสการกอตงเครอขายตลาดสเขยวในพนทกรงเทพฯ และจงหวดใกลเคยงขนในป 2549 3. เวทแลกเปลยนและการประชม โดยในป 2550 บรษทสวนเงนมมารวมกบองคกรต างๆ ทงภาครฐ เอกชนจดการประชมนานาชาตความสขมวลรวมประชาชาต ครงท 3 ขนทจงหวดหนองคายและกรงเทพฯ ตอมาไดจดตง School for Wellbeing Studies and Research และโครงการเครอขายเกษตรอนทรยเอเชย (Towards Organic Asia-TOA)


เรอง: TOA Team

GREEN MOVEMENTTowardsOrganicAsia-TOA

ปฏรปตลาดเกษตรอนทรยชมชนดวยพลงของการมสวนรวม(“Greening” the organic grassroots: Small-scale farmers’ movements join hands)

รฐบาล, โรงเรยน และมหาวทยาลย) รวมมอกนในการทจะสรางระบบการตรวจสอบรบรองคณภาพ ทตงอยบนฐานของเครอขายทางสงคม การรวมแรงรวมใจ และการมสวนรวมอยางแขงขน ระบบการรบรองอยางมส วนร วม (PGS) เปนแนวทางอนหลากหลายทจะท�าใหการปฏบตการนเกดขนได ดงเชนตวอยางทเกดขนอยางเปนรปธรรมในหลายประเทศทวโลก การทระบบการรบรองอย างมส วนร วมถกน�าไปใช ในหลายพนท คอตวอยางทแสดงใหเหนวา ระบบเศรษฐกจใหมสามารถทจะเตบโตและขยายตวจากระดบทองถน เพอท�าใหโลกนเกดความยงยนขนไดอยางแทจรง ดวยวถทางเชนน คนร นใหมจะรบเอาแนวคดเรองเกษตรเชงนเวศไปสานตอเพอร วมกนรบประกนความปลอดภยของอาหารและสขภาพส�าหรบทกคนในสงคม ซงรวมถงไปการจางงานในภาคการเกษตรและการจดการสงแวดลอม

เนองในวาระครบรอบปท 40 ของการกอตงสมาพนธเกษตรอนทรยนานาชาต (IFOAM) เมอเดอนพฤศจกายน ป 2555 ทางเครอขายตลาดสเขยว และบรษทสวนเงนมมา ผประกอบการสงคม รวมกบกล มองคกรภาคทงในประเทศไทยและตางประเทศ ได เสนอตวเป นเจ าภาพในการจดประชมคณะกรรมการดานระบบการรบรองอยางมสวนรวม (PGS) ของ IFOAM ทจฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยพรอมกบการประชมครงน จะมการรวมตวกนของเครอข ายผ ทท�างานในระบบชมชนสนบสนนเกษตรกร (CSA) ของเอเชยในนาม URGENCI Asia ทม งเนนการสรางความเปนพนธมตรโดยตรงระหวางผผลตและผบรโภค

วตถประสงคของการจดเวทประชมนานาชาต เรอง “นวตกรรมตลาดทางเลอกส ความมนคงและอธปไตยทางอาหาร” ทจะจดขนระหวางวนท 7 -

▲ เกษตรอนทรยมกถกมองวาเปนธรกจเพอท�าเงน โดยสรางแรงจงใจทางด านราคาให เกษตรกรเพอให ยอมรบเงอนไขกฎระเบยบของระบบตรวจสอบรบรองทเข มงวด ชองทางการตลาดกมกจะเปนซเปอรมารเกตของกลมลกคาระดบบน ร านอาหาร หรอแมกระทงสงออกไปขายในตางประเทศ อยางท สงคโปร ฮองกง รวมทงยโรป และอเมรกา เพราะวากลมผบรโภคในประเทศเหลานมความตองการและสามารถทจะจบจายสนคาเหลานน นวตกรรม “ตลาดทางเลอก” จงเปนความพยายามทจะสรางโอกาสในการเข าถงอาหารปลอดภยส�าหรบกล มผ บร โภคส วนใหญทวไป ตวอยางชองทางการท�าตลาดของตลาดทางเลอกน ไดแก โรงพยาบาล โรงเรยน โรงอาหารของบรษท และตลาดนดสเขยว ซงตลาดสวนนจะโตไดกตอเมอผ ทสวนเกยวของจากทกภาคสวน (เกษตกร, ผ บรโภค, ผประกอบการสงคม, หนวยงาน


12 พฤษภาคม นคอ การสรางตลาดส�าหรบเกษตรกรอนทรย รายยอย รวมถงเกษตรกรทยงอย ในระยะปรบเปลยน ผานการเชอมโยงผผลตกบผบรโภค รวมทงผ บรโภคระดบองคกรทมความเขาใจและมจตส�านกในการร วมสร างชมชนเกษตรอนทรย ในการทจะน�าระบบเศรษฐกจอาหารกลบสทองถน ผประกอบการสงคมเปนผทมบทบาทส�าคญในการสร างและน�าพาให เกดความเป นภาคระหวางเกษตรกรกบผ บรโภคผานระบบ PGS โดยความพยายามนคอการฟนคนคณคาดงเดมของ IFOAM ทเกยวของกบการเคลอนไหวระดบรากหญา ตงแตครงเรมกอตงองคกรในป 1972 ทกรงแวรซายด ประเทศฝรงเศษ IFOAM เปนองคกรทใหการสนบสนน PGS มาตงแตเรมตนจนถงปจจบน ในชวงหลายปทผานมา IFOAM มสวนอยางมากในการท�าใหตลาดสนคาเกษตรอนทรย ท ว โลกเตบโตมากขน

แตตลาดเกษตรอนทรย ทโตขนมกเปนตลาดของผ บรโภคระดบบนและตลาดสงออก ซงเหนไดชดจากสวนตางราคาของอาหารอนทรย กบทมาจากระบบอตสาหกรรมอาหารทสงมากจนท�าใหผ บรโภคทวไปเขาถงไดยาก ถงแมวาราคาผลผลตจากระบบเกษตรอตสาหกรรมจะถกลง อนเนองมาจาก "ตนทนภายนอก" ทถกซอนเอาไว รวมทงการทระบบเกษตรอตสากรรมไดรบการสนบสนนทางออมดานการวจย ระบบโครงสรางพนฐาน การบงคบใชกฎหมาย (โดยเฉพาะเรองการถอครองทดน และทรพย สนทางปญญา) ทเออตอกลมธรกจการเกษตร

ดงนนระบบ PGS ทท�าใหการรบรองและควบคมคณภาพเปนเรองความรบผดชอบรวมกนของทกภาคสวนทเกยวของ จงเปนแนวทางทตรงขามกบระบบรบรองทว าจ าง “บคคลทสาม” เข ามาเป นผ ตรวจสอบรบรอง ซงเป นตนทนทสง

ส�าหรบเกษตรกรรายยอย โดยความเปนพนธมตรของผเกยวของจากหลายภาคสวนเพอสรางตลาดทางเลอกใหเกดขนนคอการยอมรบในแนวทางของการมทรพยสนสวนรวม (common property) และการแบงปนความรบผดชอบเพอสขภาวะของทกคนรวมถงธรรมชาต

ลาเวยคมเปซนา ซงเปนเครอขายของเกษตรกรรายยอยจากทวโลก กจะมสวนรวมในการประชมครงน เพอจะสานความรวมมอกบองคกรเครอขายอนๆในการสนบสนนตลาดทางเลอกเพอจะน�าไปสการสรางเศรษฐกจใหมทตงอย บนฐานของความมนคงและอธปไตยทางอาหาร ความยตธรรมทางสงคม และการพฒนาทยงยน


GREEN MOVEMENTTowardsOrganicAsia-TOA

InternationalForumonInnovatingAlternativeMarketsBangkok,7-12May2013“Greening” the organic grassroots. Small-scale farmers’ movements join hands.

Organic agr icultu re is often perceived as “high end”-business providing farmers a price incentive if they are able to comply with stringent regulations of official certification. Sales channels are mainly upper class supermarkets, restaurants as well as export to Singapore, Hong Kong or Europe and USA. Because the consumers can and are willing to pay more. Innovating “alternative markets” is a growing effort to provide equal access to healthy, organic food for the middle and lower range consumers. Typical trade channels are hospitals, schools, company canteens and “Green Markets”. This market segment can only grow if all stakeholders ( fa rmers, consumers, socia l entrepreneurs, governments, schools and universities) join hands in an approach to quality-support and -control based on socia l networking, mutual collaboration and full engagement. Participatory Guarantee Systems (PGS) are diverse ways to make this happen as practiced all over the world. PGS initiatives are examples of how a “new economy” can grow from the grassroots in order to make our world truly sustainable.

In this way future generations will inherit an agro-ecology1 system that secures food-safety and health for all. As well as smart employment in agriculture and environmental management.

▲ As an Asian contribution to the 40st anniversary of IFOAM (International Fede r a t i on o f O rgan i c Ag r i cu l t u r e Movements), celebrated at the IFOAM Headquarters in Bonn, Germany, November 2012, the Thai Green Market Network and Suan Nguen Mee Ma social enterprise, in response to the “IFOAM birthday wishlist”, cordially facilitate together with partners a global meeting of the IFOAM PGS Committee at Chulalongkorn University, Bangkok. The meeting is arranged to coincide with a gathering of the newly formed URGENCI Asia group. URGENCI is the network of CSA (Community Supported Agriculture) initiatives, the most direct approach to farmers’ - consumers’ partnerships. The aim of the International Forum on Innovating Alternative Markets, Bangkok, 7 - 12 May 2013, is to create markets for small-scale “organic” (or: “in transition to” organic) farmers by connecting them directly with mindful consumers, and their organizations. In order to bringing the food economy home2 . A special role is perceived for social enterprises that help facilitate building partnerships based on

Participatory Guarantee Systems (PGS). This effort revitalizes the grassroots origin of IFOAM which was founded in 1972 in Versailles, France, at the initiative of Nature et Progrès, the organization that at that time already promoted and practiced “PGS”, and does so until today.

Over the years IFOAM faci l i tated a remarkable growth of the organic food market all over the world. But this growth tends to be based on convenience markets and exports, marked by a price difference with industrial agri-business products that discourages many ordinary consumers. Even if they know that prices of chemical agriculture are deflated due to hidden “externalities”, that is: indirect support from public means for research, infra-structure, legislation and enforcement (land ownership and intellectual property) that favours industrial agri-business.

Participatory Guarantee Systems (PGS) place the responsibility for quality support and control in the common hands of the diversity of stakeholders involved, in contrast to “third party” certification systems which incur high costs that cannot be met by small-scale farmers.

Multi-stakeholder partnerships can create “alternative markets”, characterized by a spirit of common property and shared


responsibility for the wellbeing of nature and people.

LaViaCampesina, the International Peasants Movement, with mill ions of member-farmers all over the world, will participate in the meeting in order to explore partnership-building towards “alternative markets” that aim to constitute a new economy based on food security, food sovereignty, social justice and sustainable development.

The International Forum will be hosted at Chulalongkorn University, Bangkok; and for the last two days at the Queen Sirikit National Convention Center where the 6th Green Fair will be held in conjunction with the Organic and Natural EXPO of the Ministry of Commerce, Thailand. A two-day Symposium will be organized: for one day, Friday 10 May, by the ministry, and the other day, Saturday 11 May, by the organizers of the International Forum. These are: Green Market Network ( including the Alternat ive Agriculture Network, BioThai, and others), Suan Nguen Mee Ma social enterprise, Towards Organic Asia (TOA) project, School for Wellbeing Studies and Research, and others; with the support of Chula Global Network, the Chulalongkorn Indian Studies Centre, the Organic Agriculture Innovation Network, the Asia Today team of Maejo University, Chiangmai, CCFD - Terre Solidaire, France

and Iona Foundation, the Netherlands. More organizations are expected to join.

Keynote speakers wil l be Andr é Leu, Australia, President, IFOAM; and Pablo Soloón, Executive Director, Focus on the Global South, former Ambassador to the UN for Bolivia.

IFOAM PGS Committee members from India, Peru, Spain, New Zealand, South Africa, USA and Brazil will present their work together with pract i t ioners of community supported agriculture from Japan, India and China, united in URGENCI-Asia. Members of the Towards Organic Asia network include resource persons from the Mekong region: Myanmar, Laos, Cambodia, Vietnam + Bhutan. Thailand will be represented by “community organic”-networks from four regions: North, North-East, Central and Bangkok+region.

Please contact Rita Phetphudhong rita.innovationforum@gmail .com, Thanapol Kheolamai [email protected] or Hans van Willenswaard [email protected] for more information and registration for 2 or 4-day participation packages.

〰1Altieri, M.A. 1995. Agroecology: Thesc ience o f sus ta inab le ag r i cu l tu re .Westview Press, Boulder, CO. Revised and expanded edition.2BringingtheFoodEconomyHome:LocalAlternatives to Global Agribusiness by Helena Norberg-Hodge, Todd Merrifield, Steven M. Gorelick, 2002. Translated into Thai by Suan Nguen Mee Ma publishers.〰

เวทประชมนานาชาตนวตกรรมตลาดทางเลอกสความมนคง

และอธปไตยทางอาหาร“การเตบโตของระบบชมชนสนบสนนการเกษตร(CSA)และระบบการรบรองอยางมสวนรวม(PGS)สการสรางเศรษฐกจใหม”

ระหวางวนท 7-9 พฤษภาคม ณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย และ 10-11 พฤษภาคม ณ ศนยการประชมแหงชาตสรกต

เวทการประชมนานาชาตจดขนเปนเวลา 5 วน ซงจดโดยเครอขายเกษตรอนทรยเอเชย (Towards Organic Asia -TOA), เครอขายตลาดสเขยว, บรษทสวนเงน-มมา ผประกอบการสงคม, เครอขายนวตกรรมเกษตรอนทรย, School for Wellbeing Studies and Research, รวมกบสหพนธ เกษตรอนทรย นานาชาต (IFOAM), เครอขาย CSA นานาชาต (URGENCI) รวมทงองคกรพนธมตรตางๆ มากมาย อาท เครอขาย Asia Today โดยมหาวทยาลยแมโจ จงหวดเชยงใหม, เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก, มลนธเกษตรกรรมยงยน, มลนธ

ชววถ, กนเปลยนโลก และกลมสวนผกคนเมอง

เวทการประชมครง นจะจดควบค ไปกบงานแสดงผลตภณฑ อนทรย และผลผลตตลาดสเขยวชมชน หรอ กรนแฟร ครงท 6 ภายใตหวเรอง “พลงผ บรโภคสเขยว.. .ส เส นทางเกษตรอนทรยชมชน” จดโดย บรษทสวนเงน-มมา ผประกอบการสงคม ซงจะตรงกบการจดงาน Organic & Natural Expo 2013 + Organic Symposium ณ ศนยการประชมแหงชาตสรก ต ทจดโดยกระทรวงพาณชย

รายการหลกของเวทประชมนานาชาตฯ• รายการกอนการประชม วนท 7 - 9 พฤษภาคม 2556 ทจฬาลงกรณมหาวทยาลย• เวทประชมนานาชาตฯ วนท 10 - 11 พฤษภาคม 2556 ทศนยการประชมแหงชาต สรกต• รายการหลงการประชม วนท 12 พฤษภาคม 2556 ทศนยการประชมแหงชาตสรกต• งานแสดงผลตภณฑและสนคาเกษตรอนทรย วนท 9 - 12 พฤษภาคม 2556 ทศนยการประชมแหงชาตสรกต

ก�าหนดการ• รายการกอนการประชม (7 - 9 พฤษภาคม 2556)วนองคารท 7 พฤษภาคม17.30-20.00 น. งานเลยงตอนรบ (ส�าหรบผทรบเชญเทานน)สถานท:เรอนจฬานฤมตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยวนพธท 8 พฤษภาคม09.00-12.30 น. การประชมรวมของ URGENCI, La Via Campesina และ Towards Organic Asia: วตถประสงค วสยทศน และความรวมมอสถานท:DipakC. Jain Hallอาคารศศนเวศนจฬาลงกรณมหาวทยาลยการประชมรวมของตวแทนจากขบวนการเคลอนไหวเรองเกษตรเชงนเวศและเกษตรอนทรย นานาชาต เพอแลกเปลยนมมมองและทรรศนะต อการเชอมโยงปฏบตการระดบท องถนเพอการเปลยนแปลงระดบโลก13.30-17.00 น. ประชมเชงปฏบตการ “การรเรมระบบชมชนสนบสนนเกษตร: ประสบการณของประเทศไทย ญป น และอนเดย”สถานท:DipakC. Jain Hallอาคารศศนเวศนจฬาลงกรณมหาวทยาลยร วมแลกเปลยนบทเรยนของการรเรมและการกอตงระบบชมชนสนบสนนเกษตรจากหลากหลายบรบททางวฒนธรรม กบ Joy Daniel (URGENCI อนเดย) Etona Orito (URGENCI ญปน) เจนและประยงค ศรทอง (กลม CSA ผกประสานใจ จ.สพรรณบร) และภาคเครอขาย CSA ในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑลวนพฤหสบด ท 9 พฤษภาคม09.00-12.30 น. ประชมรวมและวงเสวนา “ขบวนการเคลอนไหวเรองอาหารจะช วยสร างอนาคตของภาคการเกษตรและอธปไตยทางอาหารในระดบทองถนไดอยางไร”สถานท:DipakC. Jain Hallอาคารศศนเวศนจฬาลงกรณมหาวทยาลยร วมแลกเปลยนความคดเหนและวางแผนเพอความร วมมอในอนาคตของขบวนการเคลอนไหวเรองอาหาร กบตวแทนจาก IFOAM, URGENCI, La Via Campesina และ Towards Organic Asia 13.30-16.00 น. วงเสวนา “ระบบการรบรองอยางมสวนรวม: ประสบการณและบทเรยนจากทง 4 ภมภาค ของประเทศไทย” สถานท:DipakC. Jain Hallอาคารศศนเวศนจฬาลงกรณมหาวทยาลยรวมเสวนาแลกเปลยนกบนกปฏบตจากสภมภาคทท�างานสงเสรมและน�า PGS ไปใชในการท�างานระดบทองถน ไดแกภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต ภาคกลางรวมทงในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล17.00-20.00 น. รวมพบปะกบสอมวลชน “พลวตใหมของขบวนการเคลอนไหวเพอการเปลยนแปลงเรองอาหารและการเกษตร: IFOAM, URGENCI, La Via Campesina และ Towards Organic Asia” สถานท:เรอนจฬานฤมตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยรวมรบฟงแถลงการณและเสนอความเหนในเรองอนาคตของการขบเคลอนเกษตรเชงนเวศและเกษตรอนทรย กบตวแทนจาก IFOAM, URGENCI, La Via Campesina, และ Towards Organic Asia

09.00 - 10.00 -กลาวเปดงานและปาฐกถาน�า “ระบบการรบรองอยางมสวนรวมกบอนาคตเกษตรอนทรย”โดย องเดร ลว ประธานสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต (President of IFOAM) -การบรรยาย “อธปไตยทางอาหารและนวตกรรมตลาดทาง เล อก : เสรมสร า งความ เข มแข งขบวนการเกษตรอนทรย ส เศรษฐกจใหม” โดย พาโบล โซลอน ผ อ�านวยการบรหาร Focus on The Global South และอดตเอกอครราชทตประเทศโบลเวยประจ�าสหประชาชาต-สาสนจากการปะชมสมชชาโลก (World Social Forum 2013) ประเทศตนเซย โดยผแทนจาก ลาเวยคมเปซนา (La Via Campesina)

10.00 - 10.30 อาหารวาง

10.30 - 11.30 -การอภปราย “จากการรเรมของกลมแมบานญปน (Teikei) สเครอขาย CSA นานาชาต: อดต ปจจบน และวสยทศนเพออนาคต CSA แหงเอเชย”รวมแลกเปลยน: อโตโน โอรโตะ (ญปน) จอย ดาเนยล (อนเดย) โจ ซาแลง พารอท (ฝรงเศส) วลลภา แวนวลเลยนสวารด (ไทย) และช ยน (จน)

11.30 - 12.30 -เวลดคาเฟ 1 “นวตกรรมการตลาดทางเลอกและการสรางเศรษฐกจใหม”(วงสนทนากอพลงปญญาระหวางผ เขารวมและวทยากร)รวมแลกเปลยนประสบการณ “CSA จากประเทศตางๆ”บทบาทของสมาชกผบรโภค CSA เชงสถาบนและการหนนเสรมผประกอบการสงคมขบวนการ CSA จะรวมสรางระบบเศรษฐกจใหมไดอยางไร?

12.30 - 13.30 อาหารกลางวน

• เวทประชม (10 - 11 พฤษภาคม)วนศกรท 10 พฤษภาคม เวลา 08.30 - 17.30 น. Organic Symposium 2013 (จดโดยกระทรวงพาณชย)สถานท:หองประชม1และ2,ศนยการประชมแหงชาตสรกตภาคเชา: เปนภาษาไทย และลามแปลภาษาองกฤษ (หฟง) ภาคบาย: เปนภาษาไทยเทานนวนเสารท 11 พฤษภาคม เวทประชมนานาชาต นวตกรรมตลาดทางเลอกสความมนคงและอธปไตยทางอาหารสถานท:หองประชม1และ2,ศนยการประชมแหงชาตสรกตการบรรยายเปนภาษาองกฤษทงหมด มลามแปลภาษาไทย (หฟง) / เวลดคาเฟ มทงกลมทใชภาษาไทย และภาษาองกฤษ

คณะผจดงานและผใหการสนบสนนหลกSchool for Wellbeing Studies and ResearchTowards Organic Asia AllianceIFOAM - International Federation of Organic Agriculture MovementURGENCI - The International Network of Community Supported AgricultureCCFD - Terre Solidaireเครอขายนวตกรรมเกษตรอนทรยเครอขายจฬานานาชาต แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

การลงทะเบยนผสนใจสามารถลงทะเบยนเขารวมรายการตางๆ ของงานประชมฯไดโดยไมค าใชจ าย โปรดกรอกใบลงทะเบยนและสงมาท [email protected]

ตดตอเราส�าหรบขอมลเพมเตมเกยวกบรายการตางๆ ของเวทประชมฯ และขอมลของวทยากร สามารถเขาไปดไดท www.schoolforwellbeing.org หรอตดตอ [email protected]

• รายการหลงการประชม (12 พฤษภาคม)วนอาทตยท 12 พฤษภาคม14.00 - 16.00: เสวนา “เครอขายตลาดสเขยวสภาค: โอกาสและความทาทายในการผลกดนอาหารปลอดภยส ชมชนและการสรางความเปนธรรมของชมชนเกษตรอนทรย” สถานท:เวทดานในฮอลลเอ,ศนยการประชมแหงชาตสรกตรวมเสวนากบตวแทนเครอขายตลาดสเขยวจากภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต และภาคกลาง รวมทงกรงเทพฯ และปรมณฑล ในประเดนโอกาสและความทาทายของการขบเคลอนขบวนการตลาดสเขยวในประเทศไทย

• งานแสดงผลตภณฑและผลผลตตลาดสเขยวชมชน (9 - 12 พฤษภาคม 2556) สถานท:ศนยการประชมแหงชาตสรกต• กรนแฟร ครงท 6 "เกษตรอนทรยชมชน: พลงผบรโภคสเขยว... สเสนทางเกษตรอนทรยชมชน” (ฮอลลเอ, หองบอลรม และโซนดานนอกตดทางขนรถใตดน)• Organic and Natural Expo 2013 (โซน Plenary)

13.30 - 15.30 -การอภปราย “นวตกรรมตลาดทางเลอกและการสรางทนแหงการเปลยนแปลงทางสงคม ดวยระบบการรบรองอยางมสวนรวม”รวมแลกเปลยน: แมททว จอน (อนเดย) ครส เมย (นวซแลนด) เอวา ทอเรโมซา (สเปน) เจเนต วลลานวา (เปร) ชมชวน บญระหงส (ไทย) ฟาม มนห ดค (เวยดนาม)

15.30 - 17.00 เวลดคาเฟ 2 “ระบบการรบรองอยางมสวนรวม: ธรกจออรแกนกเหมอนอยางเคย หรอหนทางใหมสนวตกรรมการตลาดทางเลอก”การสร า งการม ส วนร วมจากหลายฝ าย มประสทธภาพในการสนบสนนและดแลคณภาพเกษตรอนทรยชมชนหรอไม?ประสบการณ PGS จากหลากหลายกล มและประเทศตางๆบทบาทของผผลต ผบรโภค ผประกอบการสงคม หนวยงานรฐ มหาวทยาลยและ สถาบนการศกษาดานการเกษตร ตอการสนบสนนและการดแลคณภาพควรเปนอยางไร

17.00 - 18.00 พธปดและวงสนทนา“การขบเคลอนร วมกนของ ผ ผลตรายยอย ผ บรโภคสเขยว ผ ประกอบการสงคม องค กรผ บรโภค ฯลฯ : เราจะสรางเศรษฐกจใหมทอยบนฐานการเกษตรเชงนเวศไดอยางไร?” โดยผ แทนจากกลม เครอขายและองคกรตางๆ)

Five days’ International Forum jointly organized by Towards Organic Asia (TOA), the Green Market Network, Suan Nguen Mee Ma social enterprise, Organic Agriculture Innovation Network and School for Wellbeing Studies & Research with: URGENCI, the global network of CSA initiatives and the International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM), together with partner organizations, including the Asia Today initiative of Maejo University, Chiang Mai, the oldest agricultural institution in Thailand.In association with the 6th annual Green Fair “community organic”, organized by Suan Nguen Mee Ma social enterprise; and the Organic and Natural Expo 2013 + Organic Symposium of the Ministry of Commerce, Thailand. ABOUT THE FORUMAs an Asian contribution to the 40st anniversary of IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements), celebrated at the IFOAM Headquarters in Bonn, Germany, November 2012, the Thai Green Market Network and Suan Nguen Mee Ma social enterprise, in response to the “IFOAM birthday wishlist”, cordially facilitate together with partners a global meeting of the IFOAM PGS Committee at Chulalongkorn University, Bangkok. The meeting is arranged to coincide with a gathering of the newly formed URGENCI Asia group. URGENCI is the network of CSA initiatives, the most direct approach to farmers’ – consumers’ partnerships. The aim of the International Forum on Innovating Alternative Markets, Bangkok, 7 – 12 May 2013, is to create markets for small-scale “organic” (or: “in transition to” organic) farmers by connecting them directly with mindful consumers, and their organizations.

In order to bringing the food economy home, a special role is perceived for social enterprises who help facilitate building partnerships based on Participatory Guarantee Systems (PGS). This effort revitalizes the grassroots origin of IFOAM which was founded in 1972 in Versailles, France, at the initiative of Nature et Progrès, the organization that at that time already promoted and practiced “PGS”, and does so until today.Over the years IFOAM facilitated a remarkable growth of the organic food market all over the world. But this growth tends to be based on high-end markets and exports, marked by a price difference with industrial agri-business products that discourages many ordinary consumers. Participatory Guarantee Systems place the responsibility for quality support and control in the common hands of the diversity of stakeholders involved, in contrast to “third party” certification systems, which incur high costs that cannot be met by small-scale farmers.La Via Campesina, the International Peasants Movement, with millions of member-farmers all over the world, will participate in the meeting in order to join hands with the major organizations in the field of partnership building towards “alternative markets” that aim to constitute a new economy based on food security, food sovereignty, and sustainable development.

FORUM COMPONENTS• Pre-symposium events [7 – 9 May]: Chulalogkorn University• Symposium [10 – 11 May]: Queen Sirikit National Convention Center (QNCC)• Post-symposium events [12 May]: QNCC• Organic exhibitions [9 – 12 May]: QNCCFORUM SCHEDULE• PRE-SYMPOSIUM EVENTS: 7 – 9 MayTuesday 7 May17.30-20.00: Pre-conference dinner (by invitation)

Venue:ChulaNarumit,ChulalongkornUniversity,BangkokWelcome Dinner with IFOAM PGS Committee, URGENCI the global network of community supported agriculture (CSA) initiatives, La Via Campesina, Towards Organic Asia (TOA), partner organizations and International Forum participants. Wednesday 8 May09.00-12.30: “URGENCI, La Via Campesina and Towards Organic Asia: our aims, vision, strategies and common ground”Venue: Dipak C. Jain Hall SASA InternationalHouse,ChulalongkornUniversity,BangkokMeeting with representatives from international alternative movements for agro-ecology; URGENCI, La Via Campesina and TOA to exchange on the future prospect for connecting local actions for global changes. 13.30-17.00: Shaping CSA Initiatives – Experiences from Japan, India and ThailandVenue: Dipak C. Jain Hall SASA InternationalHouse,ChulalongkornUniversity,BangkokShaping Community Supported Agriculture initiatives in your own cultural context. With Joy Daniel, the new URGENCI Asia network, Etona Orito, Teikei Japan, Jane and Payong Srithong, CSA Bangkok and partners.Thursday 9 May09.00-12.30: “How alternative food movement can help shaping the future of agriculture and local food sovereignty?”Venue: Dipak C. Jain Hall SASA internationalHouse,ChulalongkornUniversity,BangkokJoint exchange and planning meeting with all partners and the global Committee on Participatory Guarantee Systems (PGS) of the International Federation of Organic Agriculture Network. Report and discussion on the previous 2-day meeting of the committee at Chulalongkorn University.

InternationalForumonInnovatingAlternativeMarketstowards

FoodSecurityandFoodSovereignty7 – 12 May 2013

Chulalongkorn University and Queen Sirikit National Convention Center Bangkok, Thailand

13.30-16.00: “Community organic” and PGS practices in four regions of Thailand: Experience and lesson-learnedVenue: Dipak C. Jain Hall SASA International House, ChulalongkornUniversity,BangkokRepresentative practitioners from the four region of Thailand shares their experience and lesson-learned on PGS in local contexts. 17.00-20.00: “IFOAM, URGENCI, Towards Organic Asia and La Via Campesina First Encounter in Thailand: New dynamic of alternative food movement towards local food sovereigntyVenue:ChulaNarumit,ChulalongkornUniversity,BangkokJoint meeting and statements on the future of “agroecology” by partner organizations: IFOAM PGS Committee, URGENCI Asia, La Via Campesina, TOA, Asia Today and others. Exchanges with media and dinner.

• SYMPOSIUM AND INTERNATIONAL FORUM: 10 - 11 MayFriday 10 MayOrganic Symposium 2013 (organized by Thailand’s Ministry of Commerce)Venue:MeetingRoom1&2,QueenSirikitNationalConventionCenterMorning in Thai with translation in English; Afternoon workshops will be in Thai language only.

08.30 – 09.00 Registration

09.00 – 09.15 Welcoming Speech by Ms. Nuntawan Sakuntanaga: Deputy Permanent Secretary, Thaland’s Ministry of Commerce

09.15 – 09.45 Opening Ceremony and Keynote Speaker on “Policy towards Boosting Organic Market” by the Minister of Commerce, Thailand (TBC)

10.00 – 10.15 Coffee break

10.15 – 10.45 “Global Organic Prospect”By Representative of IFOAM World Board (Mr. Andre Leu, President of IFOAM)

10.45 – 12.30 “Global Organic: Vision for the Future”Potential Organic Products and Providers in Thailand” (Mr. Sittiporn Bangkaew: Head of Office of Surin Commercial Affairs)Aims and Experiences of Thai Organic Growers (Mr. Prinya Pornsirichaivatana: Rangsit Farm)Good Life b(u)y Organic” (Mrs. Suwanna Langnamsang: Lemon Farm)Organic Challenges in Global Market (Mr. Son Chomdee: Khaokho Talaypu Co., Ltd.)ASEAN: Dest ina t ion fo r Organ ic Opportunities (Mr. Vitoon Panyakul: Thai Organic Trade Association)Mr. Buncha Coomchaivate (Moderator: TBC)

12.30 – 13.30 Lunch

13.30 – 15.00 (Room 1) Panel discussion: “How to be Organic growers?” Presented by Thai Organic Trade Association (TOTA)Mr. Wanlop PichpongsaMr. Peerachote CharanwongMr. Vitoon Panyakul: Moderator(Room 2) Panel Discussion: Go Organic: Nourishing Good Body and Soul” by Representative from Thai Social Enterprise Office (TBC)

15.00 – 15.30 Coffee break

15.30 – 17.30 (Room 1) Panel Discussion: “Dynamic: Organic Thailand” byDr. Unchalee Sanguangpong (Organic Innovation Network)Mrs. Varatip Veerakit (Earth Net Foundation)Representative from Thailand’s National Bureau of Agriculture Commodity and Food Standards (TBC)Mrs. Boonticha Chomchern (Agriculture Land Reform Office) (Room 2) Panel Discussion: “Anti-cancer and Other Diseases by Organic Dietary”Mrs. Suwanna Lungnumsag (Lemon Farm)Representative from Khonkaen University’s Faculty of Medicine (TBC)Mrs. Supa Petcharit: Moderator

Saturday 11 MayInternational Forum “INNOVATING ALTERNATIVE MARKETS TOWARDS FOOD SECURITY AND FOOD SOVEREIGNTY”Venue:MeetingRoom1&2,QueenSirikitNationalConventionCenterAll Meeting will be in English with Thai translation; World Café with English and Thai language groups.

08.30 – 09.00 Registration

09.00-10.00 Opening speech by Andre Leu, Australia, President, IFOAM:Participatory Guarantee Systems and the Future of Organic Agriculture.

Keynote speech by Pablo Solón, Executive Director, Focus on The Global South; former Ambassador to the UN for Bolivia:Food Sovereignty and Innovating Alternative Markets: strengthening the movement towards a New EconomyMessage from the World Social Forum 2013 in Tunis, Tunisia.

Statement by delegation of La Via Campesina.

10.00-10.30 Break

10.30-11.30 Panel Discussion “From Teikei initiative in Japan to global URGENCI network,History and Future Vision of ‘Community Supported Agriculture’ in Asia.”Etono Orito (Japan), URGENCIJoy Daniel (India), URGENCIWallapa van Willenswaard (Thailand), Thai Green Market NetworkShi Yan (China), URGENCI


11.30-12.30 World CafeInnovating Alternative Markets and the emergence of a New Economy?Informal round-table discussions among resource persons and participantsExchanges of Community Supported Agriculture (CSA)- experiences between countriesThe roles of “institutional” CSA- members; and of enabling “social enterprises”?How can the CSA movement contribute to a “new economy”?

12.30-13.30 Lunch

13.30-15.30 Panel Discussion: Innovating Alternative Markets and building “social transformation capital” by creating and applying Participatory Guarantee Systems (PGS)Mathew John (India), IFOAMChris May (New Zealand), IFOAMEva Torremocha (Spain), IFOAMJanet Villanueva (Peru), IFOAMChomchuan Boonrahong (Thailand), Maejo University / Towards Organic Asia Alliance Pham Minh Duc (Vietnam), Ecolink / Towards Organic Asia Alliance

15.30-17.00 World Cafée (including break) PGS: organic “business as usual” or the innovation of alternative markets?Is a multi-stakeholder approach effective towards support & control of “community organic” quality?Experiences with PGS in various countries and groupsWhat are the distinct roles of producers, consumers, social entrepreneurs, governments and universities/agriculture schools towards quality support & control?

17.00-18.00 Closing Panel. Vision: “movement” of small-scale producers and mindful consumers, social enterprises, consumers’ associations and independent government agencies: can we work together to induce “a new economy” based on agro-ecology?Selection of resource persons from all sessions and key participants.Closing ceremony.

19.00-21.00 Dinner for foreign participants and core-group (by invitation)

• POST-SYMPOSIUM EVENT: 12 MAYSunday 12 May14.00-16.00: Thai Assembly Green Market Network (Four regions of Thailand) Venue:HallA,QueenSirikitNationalConventionCenterExchange and discussion on how to move forward the “green market” movement in Thailand?

• ORGANIC EXHIBITIONS: 9 – 12 MAYGreen Fair 6 “Community Organic”Venue:HallA,Ballroomandoutdoorzone,QueenSirikitNationalConventionCenter

• Organic and Natural Expo 2013 Venue: Plenary Hall, Queen Sirikit National Convention Center

ORGANIZERS AND SPONSORS OF THE FORUMSchool for Wellbeing Studies and ResearchTowards Organic Asia AllianceIFOAM - International Federation of Organic Agriculture MovementURGENCI - The International Network of Community Supported AgricultureCCFD – Terre SolidaireThailand’s Organic Agriculture Innovation NetworkChula Global Network, Chulalongkorn University

HOW TO REGISTER?The registration for this forum is free of charge. Please fill in the registration form and send to [email protected]

CONTACT USInformation about the forum, keynote speakers and registration, are available on www.schoolforwellbeing.org. If you have further inquiry, please contact [email protected]


เรอง/ภาพ: กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

GREEN MOVEMENTบทความพเศษ

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

▲ การ แ ก ไ ข ป ญห า จ า ก ข ย ะ ถ งพลาสตกทเราทกคนสามารถชวยกนไดงายๆ อยางแรกเลยกคอ ตองเหนพองและยอมรบกอนวา ถงพลาสตกทใชกนเปนปรกตวสยในชวตประจ�าวนนน เปนตวสรางปญหาและภาระหนกหนวงใหกบสงแวดลอมและระบบนเวศ ล�าดบตอมากตองเหนถงความจ�าเปนเรงดวนทตองชวยกนแกปญหาและรวมกนลดปรมาณการใชอยางจรงจง เทานเรากจะสามารถชวยประหยดทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และพลงงานไดอยางมหาศาล การลดปรมาณการใช ถ งพลาสตกนอกจากจะชวยลดคาใชจายในการจดเกบขยะแลว ยงช วยลดคาร บอนไดออกไซดซงเป นตนเหตของกาซเรอนกระจกไดอกด วย จากขอมลของกรงเทพมหานครในป 2550 พบว า มขยะจากถงพลาสตกจ�านวนถง 1,800 ตน/วน จากปรมาณขยะท

พฤศจกายน - ธนวาคม 2555 ปท 5 ฉบบท 26, หนา 24-25

กรงเทพมหานครเกบขนไดจ�านวน 8,500 ตน/วน มคาใชจายในการเกบขนถง 1.78 ลานบาท/วน หากเราสามารถลดการใชลงได นนหมายความวา เราจะสามารถประหยดคาใชจายไดถง 650 ลานบาท/ป และสามารถลดปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดไดอก 1 ลานตน/ปทเดยว หากคนไทยทงประเทศซงมประชากรราว 67 ลานคน เพยงชวยกนลดการใชถงพลาสตกลงคนละ 1 ใบตอวน เพยงปเดยวเรากจะสามารถลดถงพลาสตกไดถง 24,455 ลานใบ

ไมใชถงพลาสตก...แลวจะใชอะไรแทน โลกปจจบนน มการคดคนนวตกรรมขนมาใหเราไดใช ประโยชนมากมาย ไมเวนแมในประเภทบรรจภณฑ ซงสามารถใชทดแทนถงพลาสตกได เชน

- พลาสตกไซเบอรพลาส (Cyberplast) เป นผลตภณฑ พลาสตกประ เภทถ งห ว ถงมอ และหลอดดดทย อยสลายไดด วยแสงอาทตย- ถงพลาสตกประเภทยอยสลายไดดวยแสงอาทตยและยอยสลายไดทางชวภาพเชน ถงรอน-ถงเยนทใชใสอาหาร อนทจรงถงพลาสตกประเภทนมมานานแลว ถงแบบนจะผสมผสานสารยอยสลาย ซงจะแทรกตวอย ในโมเลกลของเมดพลาสตก สารยอยสลายนเมอเจอกบแสงอาทตยกจะท�าปฏกรยากบเมดพลาสตก ใหโมเลกลแตกสลาย ถงประเภทนใชเวลาประมาณ 1 ปในการยอยสลาย สงเกตไดจากความเหนยวของถงจะลดลงเรอยๆ กระทงหมดไป- ถงกระดาษถงผาปนโตตะกราเปนตนพฤตกรรมการใชถงกระดาษของผคนในตางประเทศ โดยเฉพาะแถบยโรปหรออเมรกา ม

รวมพลง ลดถงพลาสตก ลดโลกรอน


ใหพบเหนเปนปกตในชวตประจ�าวน อยางเวลาเราดหนง ดสารคด มกจะเหนภาพฝรงเดนอ มถงกระดาษออกจากซเปอรมารเกต หรอรานคาตางๆ อยเสมอ และลาสดในบางเมองใหญๆ ของอเมรกาถงกบออกมาตรการลดใชถงพลาสตกในหางสรรพสนคาเปนศนย เพราะเลงเหนถงขอเสยของมนอยางถองแท

น�าถงผาหรอภาชนะไปใสของแทน แลวบอกพนกงานขายวา “ไมตองใสถงคะ/ครบ” หรอน�ากลองใสอาหารไปใส อยางไรกตาม แมถงผ าจะไมใช ค�าตอบของการลดขยะถงพลาสตก เพราะมนใชพลงงานในการผลตสงกวา แตหากเราน�าถงผามาใชซ�าไปจนกวาจะหมดอายการใชงานของมน กจะชวยประหยดทรพยากรไมนอยทเดยว มการเกบขอมลออกมาแลว

วา ถาเราใชถงผาเพยงสปดาหละ 1 วน จะชวยลดการใชถงพลาสตกไดมากกวา 100 ลานถงตอป วาแลว เราลองมาดขอดอนๆ ของการใชถงผากนดกวา • ซกท�าความสะอาดไดงาย นมสบายมอนาใช และไมกอใหเกดการกดทบฝามออยางรนแรงเทาถงพลาสตก • ใชงาย ขาดยาก ตกแตงไดตามสไตลทชอบ • ยอยสลายได ไม ตกค างจนเป นปญหาสงแวดลอม • ทนทานและใชซ�าไดมากครงกวาถงพลาสตก • ชวยลดปรมาณขยะมลฝอย ไมท�าใหเกดกาซเรอนกระจก • ชวยลดปญหาภาวะโลกรอน • บงบอกภาวะรบผดชอบตอสงคมและ

สงแวดลอมของผใช • ใชถงผาไปไดทกท ใสของไดปรมาณมาก • ใชเปนสอในการรณรงคเสรมสรางความเขาใจและความตระหนกในเรองสงแวดลอมไดอยางกวางขวาง • ถงผาจะชวยลดการเกดและการปนเปอนของสารประกอบไดออกซน ซงเปนสารกอมะเรงทมอนตรายตอชวต • พกพางาย มตดตว ตดรถไว พรอมใชงานไดทกโอกาส • สงเสรมการทองเทยวทเปนมตรตอสงแวดลอม เพราะชวยใหเมองไทยไรขยะ

เรามาเรมใชถงผากนตงแตวนนดกวา และแบงปนถงผาทมใหแกผ อน เพอขยายวงของความพยายามลดกาซเรอนกระจกและภาวะโลกรอน


▲ ในชวงระยะเวลาเจดถงแปดปมาน บรษทสวนเงนมมาไดรเรมและบรหารงานเครอขายตลาดสเขยวในพนทกรงเทพฯ และจงหวดใกลเคยงรวมกบกลมผผลตเกษตรกร ผประกอบการ และผบรโภค โดยไดรบการสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เพอเชอมโยงใหเกดชองทางตลาดทางเลอกทเปนมตรกบสขภาพ สงแวดลอม และความเปนธรรมทางสงคมในรปกจการและกจกรรมตางๆ ไดแก ตลาดนดสเขยว ซงกระจายตวอยในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล ทงทเปนตลาดนดสเขยวประจ�าทกสปดาหและตลาดนดสเขยวสญจร มการน�าผลผลตพชผกไรสารพษสครวโรงพยาบาลและโรงเรยน มระบบสมาชกผกกลองสงตามบานหรอทท�างาน มกจการรบจดเลยงสเขยวทตอบสนองความตองการอาหารวางและอาหารกลางวนทดมประโยชนในทประชมและวงสมนา เกดการรวมตวของร านกรนอสระและร านอาหารสขภาพ รวมทงการกอตงวสาหกจชมชนเพอท�าหนาทเปนศนยเรยนรการรบและกระจายผลผลตอนทรยชมชน นอกจากรปแบบกจการดงทกลาวมาแลว ยงมการจดกจกรรมตางๆ อกมากมาย ได แก การพฒนาผ ผลตและเกษตรกร กจกรรมการใหความร ผ บรโภค อาท การเยยมแปลงเกษตรและสถานประกอบการ การจดเสวนาพดคยแลกเปลยนในหลากหลายหวเรอง ทเกยวกบการสรางจตส�านกผบรโภค ทงในโรงเรยน โรงพยาบาล องคกรรฐ องคกรธรกจ เปนตน อกทงมการจดงานกรนแฟร งานแสดงผลตภณฑอนทรยและผลผลตตลาดสเขยวชมชน ซงจดขนเปนครงแรกในป 2550 งานกรนแฟรนได จดมาทกป และในป 2556 เป นการจดงานกรนแฟร ครงท 6 ซงจดระหวางวนท 9-12 พฤษภาคม 2556 ณ ศนยการประชมแหงชาตสรกต ภายใตหวเรอง “พลงผบรโภคสเขยว สเสนทางเกษตรอนทรยชมชน” โดยจดพรอมกบการประชมนานาชาตเรอง “นวตกรรมตลาดทางเลอกส ความมนคงและอธปไตยทางอาหาร การ

คมอกนเพอวถสเขยว(Food for Living Green Together Guide Book)

เตบโตของระบบชมชนสนบสนนเกษตรกร (CSA-Community Supported Agriculture) และระบบการรบรองอยางมสวนรวม (PGS-Participatory Guarantee System)” การขบเคลอนเครอขายตลาดสเขยวน ยงได ด�าเนนการควบค ไปกบการสอสารต อสาธารณชนวงกว างในรปแบบต างๆ ไดแก เวบไซต www.thaigreenmarket.com วารสารตลาดสเขยว และการผลตหนงสอเลม โดยเฉพาะชดกรนไกดบก (Green Guide Book) ทใหชอวา “วถสเขยวรวมกน” (Living Green Together) ซงไดจดพมพครงแรกในป 2551 เพอเผยแพรเรองราวของผ ผลต กลมเกษตรกรรายยอย รานอาหารสขภาพและรานกรน รวมทงเรองราวของผ บรโภคทฝาดานความคนชนมาสการพงพาตนเอง แลวกอตวเปนพลงผ บรโภคสเขยวกระจายตวอย ในสงคม เปนผ บรโภคทไปพนเรองสขภาพตนเอง หากรวมเอาความเกอกลแบงปนอย ในเสนทางเพอรวมสรางเกษตรอนทรยชมชน ดวยตระหนกวา หากขาดการสนบสนนอยางแทจรงจากผบรโภคทเขาอกเขาใจแลว การปรบทศทางเกษตรเคมกแทบเปนสงทเปนไปไดยาก ความหวงใยนยงเผอแผไปยงธรรมชาตแวดลอม เพราะเหนวารปแบบการใชชวตและการกนของเราทกคน ลวนสงผลตอการแกไขปญหาสงแวดลอมอยางหลกเลยงไมได และส�าหรบหนงสอชดคมอกนเพอวถ-สเขยว (Food for Living Green Together Guide Book) น เป นความร วมมอของส�านกพมพ สวนเงนมมาและมลนธชววถ ทมโครงการกนเปลยนโลก รวมกนจดท�าขน โดยทงสององคกรไดด�าเนนงานดานกจกรรมผ บรโภคในชวงปทผ านมา และตองการสอสารขอมลกบคนอานทวไปในเรองการกนตามแนวทางวถผ บรโภคสเขยว ผ านหนงสอทจดพมพเผยแพร ออกมา 5 เรองไดแก (1) หวตะกราตามหาผกบานบาน การคนหาผกบานทามกลางแผงผกทขายแตผกจน (กวางตง ผกคะนา ผกกาดขาว ฯลฯ) และผกฝรง (ผกสลด แครอต ฯลฯ) แตตลาดสดบางแหงยงมแมคาน�าผกบาน

มาเสนอขาย (2) ชางเลอกชางกน หากจะรบประทานอาหารนอกบาน กแวะชมตามรานกรน รานอาหารสขภาพทพถพถนกบการคดกรองวตถดบมาส ครว (3) ชวนกนปรงชวยกนชม ในยคทอาหารส�าเรจรปแชแขงก�าลงแพรระบาดอยทกมมเมอง การปรงอาหารเองดจะเปนเรองลาสมยไปเสยแลว (4) เลยบเลาะสวนผกชานเมองบางกอก การออกเยยมสวนผกชานเมองอาจน�าไปสการผกโยงกบเกษตรกรตามสวนผกชานเมอง และเปนทมาใหกบระบบสมาชกผก CSA กเปนได (5) เปรยว หวาน มน เคม ความหลากหลายของรสชาตอาหารทนบวนจะถกก�าหนดโดยอตสาหกรรมอาหารขนาดใหญ ดวยการลดทอนรสชาตความหวาน ความเคม ความเปรยวใหเหลอเพยงวตถดบเพยงไมกชนด เพอการผลตแบบพชเชงเดยวอนน�ามาส วฒนธรรมการกนแบบเชงเดยวในทสดหวงใจวาผ อ านหนงสอในชดดงกลาวนจะเหนถงความส�าคญในเรองการกนของเราทกคนวามสวนชวยใหโลกของเรานาอยมากขนได

〰หวตะกราตามหาผกบานบาน คมอกนเพอวถสเขยว เลมท 1เขยน: อญญรตน ออนสทธ,ธนพร ศรสขใส, อรณวนา สนกะวาทภาพ: จามร ศรเพชรนรนทรส�านกพมพสวนเงนมมา ราคา 290 บาท

เรอง/ภาพ:

พฤศจกายน - ธนวาคม 2555 ปท 5 ฉบบท 26, หนา 24-25

GREEN ETC.Green Recommendation


ในยคทการเขาถงขอมลท�าไดงายดาย แตการเขาถง ‘ตลาดสด’ และ ‘ผกพนบาน’ กลบยากเยนและแทบเปนไปไมไดเอาเลยส�าหรบชวตคนเมอง ไมรจะดวยเพราะความสะดวกทมากเกนไป หรอความใสใจทไมมากพอ หรอเพราะไมมเวลา หรอไมเหนคณคาของการท�าเชนนน จงท�าใหเราเพกเฉย มองขามสงทผกโยงมากบวถวฒนธรรมการกนอยไปอยางสนเชง ศกดศรของความเรยบงาย ความเปนทองถนดจะไมอยในขบวนรถไฟ (อนเทรนด) ของยคสมยน ยคสมยทไมคอยมใครตนเชาไปเดนตลาดสด ไมเชอในพลงของคนเลกคนนอย พลงของปจเจก พลงของความธรรมดาทสามารถเปลยนโฉมหนาโลกได แตกลบเชอในทกอยางทถกตตรา ตดแบรนด อย ในกระแส และส�าเรจรป จนชวตเลกๆ อยางพชผกพนบาน พอคาแมขายรายยอย ไมมททางในสงคม จะวาไป ตลาดสดคอวถทอย ค สงคมไทยมาชานาน อตลกษณอนโดดเดนและเป ยมเสนห ยากจะเลยนแบบของมน คอความสดใหม เมออยในตลาดสด เราจะไดปะทะสงสรรคกบความมชวตชวาของผ คนและขาวของ ความโกลาหลรอบกาย ความเปนธรรมชาตทคาดเดาไมได และลกษณะทางกายภาพทอาจไมสวยงามสะอาดตา แตกลบมากดวยสสน เราอาจไดกลนทชวนน�าลายสอและชวนคลนไสในคราวเดยวกน เราอาจลนหวคะม�าเพราะความชนแฉะ หรออาจอกสนขวญผวาทจ ๆ ปลาตวเของกไถลมาอย ทปลายเทา หรอไมกเผลอชนรถเขนผกเขาโครมใหญ เสยงร องตะโกน เสยงโหวกเหวก กนดา เสยงตอรองราคาอยางออกรส… บรรยากาศเหลานไม มในหางสรรพสนคาหรอซเปอรมารเกต ททกอยางถกจดวางอยางแหงแลงตายตว บรรยากาศตลาดสดกลางเมองใหญหลายแหงก�าลงอบเฉาสนแรง ไมตางจากชะตากรรมของผกพนบาน ผกทองถนรมรว ผกสวนครวทขนตามฤดกาล ปลกกนตามสวนหลงบาน หรอทองไรทองนา ทนบวนจะพบเหนยากขน และคนทกนเปนกมนอยลง พชผกเหลานเตบโตตามวถของฤดกาล สอดคลองกบเงอนไขของธรรมชาต แตดวยเงอนไขของสงคมบรโภคนยม สงผลใหพชผกเหลานหางหายไปจากแผงผกในตลาด และโตะอาหารในบานเรา การ ‘กนผกไมเปน’ ของคนปจจบนจงกลายเปนประเดนรอนทหลายฝาย หลายองค กรลกขนมาพดถ งและหาทางออก เพราะตระหนกดว าวงจรชวต ‘ผก’ และ

ชวต ‘คน’ ตางสงผลถงกน เราจะเหนไดวา เสนทางอาหารในปจจบนนถกตอนไปจากการรบร ของคนทวไป เพราะเราสวนใหญหาอาหารจากหางสรรพสนคา ซเปอรมารเกต หรอคอนวเนยนสโตร วถเชนนยงผลกใหเราหางไกลจากตลาดสดใกลบาน และพชผกตามฤดกาลมากขน จนน�าไปส ปญหาเชงซอนมากมาย อาท ท�าใหการพงตนเองถกมองขาม ความเปนชมชนผกรอน วฒนธรรมการพงพาแบบไทยๆ ออนแรง และเศรษฐกจทองถนลมสลาย ใครเลยจะคาดคด วาการกระท�าอนแสนสามญเพยงแคเดนจายตลาดสด การบรโภคพชผกพนบาน จะสงผลพลอยไดยงใหญใหกบโลกทงใบ ชวยด�ารงไวซงวถวฒนธรรมของการเกอกล ชวยรกษาพชพนธท องถนไมใหสญสลาย ชวยฟ นฟสขภาพดน น�า และชวตเลกๆ นอยๆ ในแหลงเพาะปลก ชวยใหบรรยากาศโลกดขน ชวยใหทรพยากรยงยนไปถงคนรนตอไป และทส�าคญ ชวยใหชวตตลาดสดและผกพนบานยงคงมลมหายใจ ยงไมกลายเปนเพยงเรองเลาขานในหนาประวตศาสตร… หนงสอเลมน ทมผเขยนพยายามฉายภาพแมคาพอขายรายเลกรายนอย ทน�าผกพนถน ผกบานๆ มาตงแผงวางขายในตลาดสดจ�านวน 63 ตลาดในเขตตางๆ ของกรงเทพฯ เพอใหคนทอาศยอยในเมองหลวง ไมวาจะถาวรหรอชวคราว ไดมาจบจายไปท�ากนกน เรองราวสน กระชบของแตละตลาด พอจะชวยใหเราเหนภาพบรรยากาศของตลาดสดแหงนนๆ และมขอมลพอทจะชวยน�าทางวาแมคาพอขายทน�าผกพนบานมาจ�าหนาย กราย มแผงตงอยตรงมมไหน พชผกมมากนอยชนดแคไหน เนนผกพนถนใดบาง พรอมภาพถายสสทเตมไปดวยชวตชวาของบรรยากาศตลาดตลอดทงเลม วนหยดนหากยงไม มนดทไหน ลองแวะไปตลาดสดแถวบาน เลอกซอผกไทยๆ มาอยางละนดละหนอย แลวเขาครวควงตะหลว ท�าอาหารเลยงตวเองสกวนดเปนไร

〰ชางเลอก ชางกน

คมอกนเพอวถสเขยว เลมท 2เขยน: ภาศานต

ภาพ: จตต เออนรการกจ, อกษกา อมพชนานนท, ภาศานตส�านกพมพสวนเงนมมา

ราคา 310 บาท

ใครวาเรองกนเรองใหญ เรองตายเรองเลก แตหนงสอเลมนบอกวากนดชวยนยาว แลวยงชวยเปลยนโลกได เขาท�านองกนดอย ด ชวยสรางใหเกด well-being ความเปนอยทดทงของคนกน คนปลก และโลกของเรา กนดนไมใชแคกนอรอย แตคอ ‘กนเพอวถสเขยว’ ในเล มนผ เขยนจะตระเวนพาเราไปร จกสรรพคณของร านอาหารดมคณภาพ 24 แหง ทพถพถนในการเลอกวตถดบทปลอดภย ไรสารพษ พถพถนกบการปรง ไมใสผงชรส สารกนบดกนเสย สารแตงกลน แตงรส ผ ประกอบการรานอาหารเหลานร ดว า รสชาตอาหารตองควบค กบคณภาพวตถดบและการปรง บางร านกเน นแนวอาหารสขภาพตงแตแนวแมคโครไบโอตกส, รอวฟด หรอมงสวรต สวนบางรานเนนการลดอาหารรสจด รวมไปถงลดหวาน ลดมน ลดเคม เพอน�าสขภาพดคนมา บางรานอาหารกมหวใจและความเปนศลปนดานอาหารอยางนายกยองชนชม เขาท�านองวา ธรกจมาทหลง ขอท�าอาหารตามใจปรารถนา กลายเปนบคลกรานอาหารเฉพาะตน โดดเดนไมเหมอนใคร ดงนน ชางเลอกชางกน จงหมายถงผ บรโภคหรอคนกนทเลอกสรรการกนอนใหประโยชนตนประโยชนทานทงหวงโซอาหาร ทงคนกน คนปลก ทงโลกเราเลยกวาได หวงวาผ อ านจะมโอกาสแวะไปชมไปใหก�าลงใจกบรานอาหารดๆ มคณภาพ ใหกจการของผ ใส ใจในจตวญญาณอาหารเหล านอย ได และเป นแนวทางให มคนสนใจหนมาท�ากจการรานอาหารคณภาพกนมากๆ รานอาหารทคดมาลงในหนงสอน นอกจากจะมคณภาพแลวราคากไมไดแพงจนเกนไป ทจรงยงมรานอาหารในลกษณะนกระจายตวอย ในทต างๆ อกมาก ทคดสรรมานเปนเพยงสวนหนงของรานอาหารดมคณภาพ กหวงวาจะมโอกาสน�ามาเสนอเพมเตมในคราวตอไป

ราสงจะรป ยชภอ

กแ ารสนธ รทนอว

พอมนใยภดอลปราหาอ อ

ÅéÍÁÇ§¤ØÂâ´Â :

ลเลบรค ต ผหลงเสนห ราหาอกลปราก

ณษกลงน จกญรจเจใขส นยขเนคะลแนชลวมส / ยคนวชนค งายๆ สไตล งอมเนค

“¾ÔÈÁÑÂ¡ÒÃãªéª ÕÇ Ôµ·Õ è à» ç¹ÁÔµÃ¡ Ñºµ ÑÇàÍ§ ¤¹ÃÍº¢éÒ§ áÅÐÊ Ñ§¤ÁáÇ´ÅéÍÁ”

ลคภาล รพงยพเ อยมาดรกายทว ายวยยเรากบกตาชมรรธนา

“¤ é¹¾ºáÅéÇÇ èÒÇ Ô¶ Õ· Õ èÊÍ´¤ÅéÍ§¡ Ñº¸ÃÃÁªÒµ Ô áÅÐ¤ÇÒÁÊØ¢ÊÑÁ¾Ñ¹¸ì¡ Ñ¹ÍÂèÒ§äÃ”

“»ÅÙ¡¼ Ñ¡àÍ§áÅéÇàÃÒ¡ çÃ Ù é¤Ø³¤èÒ ¡Ç èÒ¨Ðä´ éÁÒ.. .¡Ç èÒ¨Ðâµ”

รกถรรมส รกยลวดสโวาสดาวกน นยขเกน

“¼Ù é¼ èÒ¹¡ÒÃ¡ Ô¹áººÍÅËÁèÒ¹ÁÒÊÙ è¡ÒÃ´ ÙáÅÊØ¢ÀÒ¾áººà¢ éÁ”

“¢ÒÂàºà¡ÍÃ Õ è· Õ è¤ Ñ´ÊÃÃÇ Ñµ¶ Ø´Ôº´ éÇÂã¨·ÓÍÂèÒ§äÃãË é¤¹¡Ô¹ÊØ¢áÅéÇäÁ è· Ø¡¢ì· ÕËÅ Ñ§”

00201 ฯพทเงรก รคนะรพตขเ ธพบชารดวงวขแ รคนงอฟเนนถ 97,77

ทพศรทโ 02-622-0955, 02-622-0966, 02-622-2495-6 โทรสาร 02-622-322

1002naus/moc.koobecaf.www กบซฟเ moc.tirips-naus.www ตซไบวเ

พมพกนำส ามมนงเนวส

¨Ñ´â´Â :

¨Ò¡ "ÍÅËÁè æÂÒè§" èÙÊ "¹Ô¡ÃÒ¡¹Ò "§Í×Áà¹¤ìÅµäÊ.น 03.51 - 00.41 าลวเ 6552 มคาภษฤพ 9 ทดบสหฤพนว

ฮอลล ยนศ อเ หแมชะรปราก ตกรสตาชง

ลเดปเ‘ ทวเ ’งอรเดปเ ม

7-9 พฤษภาคม ณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 10-12 พฤษภาคม ณ ศนยการประชมแหงชาตสรกต

7-9 May at Chulalongkorn University; 10-12 May at Queen Sirikit NCCTOWARDS FOOD SECURITY AND FOOD SOVEREIGNTY

วารสารตลาดสีเขียว ฉบับที่ 26

Documents

Transcript of วารสารตลาดสีเขียว ฉบับที่ 26