ø ì × ö ý Ô ö Ý ó â · 2020-03-04 · โอกาสต่อไป...

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองขอเสนอแนะเชงนโยบายในการอนรกษปาสงวนแหงชาต :

กรณศกษาปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ เมองบวละพา แขวงคำมวน สาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎเอกสาร และงานวจยทเกยวของ

ตามลำดบดงน

1. แนวคดเกยวกบการอนรกษปาสงวนแหงชาต

1.1 ความหมายของการอนรกษปาสงวนแหงชาต

1.2 ความสำคญของการอนรกษปาสงวนแหงชาต

1.3 องคประกอบของการอนรกษปาสงวนแหงชาต

1.4 พระราชบญญตวาดวยปาสงวนแหงชาต สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว

2. สงเคราะหตวแปรการอนรกษปาสงวนแหงชาต

2.1 สภาพและปญหาการมสวนรวมในการอนรกษปาสงวนแหงชาต

2.2 ปจจยทสงผลสำเรจตอการมสวนรวมในการอนรกษปาสงวน

แหงชาต

3. แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน

3.1 ความหมายการมสวนรวมของประชาชน

3.2 ความสำคญของการมสวนรวมของประชาชน

3.3 กระบวนการมสวนรวมของประชาชน

4. แนวคดเกยวกบการนำนโยบายสการปฏบต

5. บรบทปาสงวนแหงชาต หนหนามหนอ สาธารณรฐประชาธปไตย


6. งานวจยทเกยวของ

ซงมรายละเอยดตามลำดบ ดงน

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

22

แนวคดเกยวกบการอนรกษปาสงวนแหงชาต

การวจยครงน ผวจยไดศกษาแนวคดเกยวกบการอนรกษปาสงวนแหงชาต

ประกอบดวย 1) ความหมายการอนรกษปาสงวนแหงชาต 2) หลกการอนรกษปาสงวน

แหงชาต 3) แนวทางการอนรกษปาสงวนแหงชาต และ 4) ปญหาการบกรกทำลายปา

สงวนแหงชาต ซงมรายละเอยด ดงตอไปน

1. ความหมายการอนรกษปาสงวนแหงชาต

นกวชาการหลายทานไดใหความหมายการอนรกษทรพยากรปาไมไว เชน

เกษม จนทรแกว (2540, อางถงใน อนนตศกด รนทอง, 2546, หนา 13) ไดใหความหมาย

การอนรกษ หมายถง การเกบรกษา สงวน ซอมแซม ปรบปรง การใชทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมเพอจะไดเอออำนวยใหคณภาพในการสนองความเปนอยของมนษย

ตลอดไป นวต เรองพานช (2537, หนา 235) ไดกลาวไววา การอนรกษ หมายถง การรจก

นำทรพยากรธรรมชาตมาใชอยางชาญฉลาด ใหเปนประโยชนตอมหาชนมากทสด สญเสย

นอยทสด ใชไดนานและตองกระจายการใชประโยชนใหทวถงกนโดยถกตองตามกาลเทศะ

และทศนะของ เกษม จนทรแกว (2540, อางถงใน พงษศกด ประทมมาส, 2545, หนา 18)

ไดกลาวไววา การอนรกษ หมายถง การใชอยางมเหตผลและมการสรางสรรค ซงการ

อนรกษ ไดแก การใช การเกบการรกษาการซอมแซม การฟนฟ การปองกน การสงวน

และการแบงเขต ตอทรพยากรและสงแวดลอมเพอจะไดเอออำนวยใหคณภาพในการสนอง

ความเปนอยของมนษยตลอดไป Allen (1959, อางถงใน มตรไทย อานนทนสกล, 2544,

หนา 11) ไดกลาวไววา การอนรกษ หมายถง การรจกใชทรพยากรใหเปนประโยชนตอ

ประชาชนมากทสด และใชไดเปนเวลายาวนานทสด ทงนตองสญเสยทรพยากรโดยเปลา

ประโยชนนอยทสด และผนกล อยสกล (2556, หนา 7) ไดกลาวไววา การรจกใชทรพยากร

ปาไมอนรกษธรรมชาตอยางเหมาะสม ประหยดและรคณคามากทสด โดยคำนงผลไดเสย

จากการนำทรพยากรปาไมใชเพอตอบสนองความตองการอยางรอบคอบและกอใหเกด

ความสญเสยนอยทสด

จากทกลาวมาขางตนของนกวชาการหลายทาน ผวจยสรปไดวา

ความหมายการอนรกษปาสงวนแหงชาต คอ การเกบรกษาทรพยากรเอาไวใหนานและ

มการใชทรพยากรอยางมคณคาและเปนประโยชนสงสดของประชาชนและประเทศ

โดยททกคนเขามามสวนรวมทกขนตอนของดำเนนงานเกยวกบทรพยากรปาไม


23

2. ความสำคญการอนรกษปาสงวนแหงชาต

สำหรบแนวทางในการอนรกษนนเปนเรองมรายละเอยดมาก และมกเปน

ปญหาเกยวของกบเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวฒนธรรม ซงนอกเหนอจาก

ความสามารถของแตละบคคล แตละองคกร จะแกไขโดยลำพงไดจำเปนตองไดรบความ

รวมมอจากหลาย ๆ ฝายในการอนรกษทรพยากรและสงแวดลอมในทกโอกาสทจะทำได

การอนรกษจงตองกำหนดหลกการใหชดเจน เพอนำไปสการสรางมาตรฐานและการสราง

แผนการอนรกษตอไป (เกษม จนทรแกว. 2540 อางถงใน ชมพล ชยชนะ. 2544, หนา22-

28) ไดสรปหลกการอนรกษไว ดงน

2.1 การใชอยางยงยน (Sustainable use) หมายถง การใชดวยเทคโนโลยท

เหมาะสมใหผลผลตมาก มของเสยหรอมลภาวะเกดขนนอย กอใหเกดการฟนตว ม

ศกยภาพในการใหผลผลตแบบยงยนตอเนองตลอดไป ทรพยากรทกประเภททกกลมตองม

การใชอยางยงยน และตองมแผนการใชตามสมบตเฉพาะตวของทรพยากร พรอมทงการ

เลอกเทคโนโลยทเหมาะสม ปรมาณการเกบเกยวเพอการใช ชวงเวลาทนำมาใช และกำจด/

บำบดของเสยและมลพษใหหมดไปหรอเหลอนอยจนไมมพษภย

2.2 การฟนฟสงเสอมโทรม (Recovery) ทรพยากรเมอมการใชยอมเกด

ความเสอมโทรมเนองจากการใชอยางไมเหมาะสม เกบเกยวทรพยากรนนมากเกน

ความสามารถในการปรบตวของระบบ เกบเกยวบอยเกนไป ไมถกตองตามกาลเวลา เกด

มลพษจำเปน ตองมการฟนฟใหดเสยกอน จนทรพยากรนนตงตวได จงสามารถนำไปใชใน

โอกาสตอไป ทงนการใชเวลาการฟนฟ การบำบด หรอการทดแทนอาจเปนป ๆ

2.3 การสงวนของหายาก (Preservation) ทรพยากรบางชนดประเภทใชมาก

เกน ไปหรอมการแปรสภาพเปนสงอน ทำใหทรพยากรบางชนดหายาก ถาปลอยใหมการใช

เกด ขนแลวอาจทำใหเกดการสญพนธได จำเปนตองสงวนหรอเกบไว เพอเปนแมพนธใน

การผลตใหมากขนจนแนใจวาไดผลผลตปรมาณมากพอแลว กสามารถนำมาใชประโยชน

ผนกล อยสกล (2556, หนา 26-27, อางถงใน สมฤทธ ทองศร, 2542, หนา 103-104) ได

กลาวถง ความสำคญและประโยชนจากปาไมทรพยากรปาไมนบวาเปนทรพยากรทม

คณคา ปาไมเปนแหลงผลตไมโดยตรงและยงมความสำคญในดานนเวศวทยาอกดวย

ดงนนปาไมจงใหประโยชนแกมวลมนษยทงทางตรงและทางออม ดงน

1. ประโยชนโดยตรง มนษยไดรบผลประโยชนโดยตรงจากไมในปาในแง

ของปจจยส ไดแก ทอยอาศย อาหาร เครองนงหม และยารกษาโรค เหลานลวนแตไดจาก


24

ปาไมโดยตรง นอกจากนยงใชผลตภณฑซงแปรรปมาจากเนอไมโดยตรง เชน นำมน

เชอเพลง และยางสารเคม เปนตน

2. ประโยชนทางออม การใชประโยชนจากปานอกจากจะไดไมเปนสนคา

มหาศาลแลว ปาไมยงชวยใหมนษยไดอยางปกตหรอสมดลธรรมชาต ชวยลดความรนแรง

ของมลพษตาง ๆ ซงเปนผลพลอยไดจากปาซงมคามากไมแพประโยชนทางตรงเลย

สรปดงน

2.1 ชวยในการอนรกษนำและดนตนไมจะลดความรนแรงของเมดฝนทตก

ลงมาสดน ถาขาดสงปกคลมดนหรอตนไม ความรนแรงของเมดฝนจะทำใหดนเกดการกษย

การทำใหหนาดนถกพดพาไปกบนำฝนและปายงชะลอการไหลของนำฝนในทมความลาด

ชนรวมทงทำใหมนำรากของพชดดซมไว ทำใหปาชมชนและมนำไหลตลอดปดวย

2.2 ชวยปองกนการตนเขนของแมนำและการเกดอทกภย เมอไมมปาไม

การเกดกษยของดนกมมากขน ทำใหผลกระทบทตามมา คอ ดนพงทลาย ทำใหแมนำตน

เขนและถาไมมปาไมนำจะไหลบาอยางรวดเรวทำใหเกดอทกภย

2.3 ชวยใหบรรยากาศมความชมชนในบรรยากาศทมปาปกคลมจะมไอนำ

ในบรรยากาศมากเนองจากนำทระเหยจากพนดน นำคางทอยบนใบไมและนำจากการคาย

นำของพชทระเหยไปในอากาศ เมอกระทบอณหภมทเยนลงกจะกลนตวเปนหยดนำ

หมนเวยนตลอดไป ดงนนปาจงเปนตวททำใหฝนตกตองตามฤดกาลทำใหภมอากาศไมรอน

และหนาวเกนไป

3. ปาไมชวยเพมปรมาณออกซเจนในบรรยากาศและการสงเคราะหแสงของพช

จะใชกาซคารบอนไดออกไซดและไดออกซเจนออกมา ดงนนถามปาไมหรอไมจำนวนมากก

จะทำใหไดกาซออกซเจนไดมากตามไปดวย ดงนนปาไมยงชวยลดคารบอนไดออกไซดและ

เพมออกซเจนทำใหอากาศสดชน

4. ปาไมเปนแหลงรกษาพนธกรรมของพชและสตว ปาไมเปนแหลง รวบรวม

ความหลากหลายทางชวภาพของโลก ทำใหการถายทอดพนธกรรมของพชและสตวเปนไป

อยางธรรมชาตและสมดลพชปาและสตวปาสามารถนำมาเลยงดและเปนพชและสตวทาง

เศรษฐกจได

5. ปาไมเปนแหลงพกผอนหยอนใจ ปาไมตามธรรมชาตมทพกผอนหยอนใจ

เชน นำตก หนาผา ลำธาร มสตวปาทสวยสดงดงาม มคณคาทางดานจตใจ รวมทงพช

พรรณไมทหายากการอยรวมของพชพรรณและสตวปาทเกดขนในธรรมชาตอนแทจรง


25

ทวเขาทสลบซบซอน การไดยนเสยงสรรพสตวทงหลายในปา ทำใหเพลดเพลน รวมทง

การศกษาของปาดวย

6. ปาไมเปนทอยอาศยของสตวปา ปาไมเปนแหลงทอยอาศย หลบซอนภยและ

แหลงอาหารของสตวปาทใดมปาทนนยอมมสตวปา ดงนนเมอปาไมถกทำลายกมผลทำให

สตวปาสญเสยดวย

ดงนนผวจยสรปไดวา ความสำคญการอนรกษทรพยากรปาไม เปนสงทม

ความสำคญตอมนษย พช สตว ในการอนรกษนำและดนตนไม ปองกนการตนเขนของ

แมนำและการเกดอทกภย บรรยากาศมความชมชนในบรรยากาศทมปาปกคลม ชวยเพม

ปรมาณออกซเจนในบรรยากาศ พรอมทงเปนแหลงรกษาพนธกรรมของพชและสตว และ

การสงวนของหายากการใชอยางยงยน การฟนฟสงเสอมโทรมและการสงวนของหายาก

3. องคประกอบการอนรกษปาสงวนแหงชาต

จากการศกษาองคประกอบของการอนรกษทรพยากรปาไม ผวจยไดศกษา

แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของจากนกวชาการหลายทาน ไวดงน

พงษศกด ประทมมาส (2545, หนา 30) การอนรกษปาไมประกอบดวย 1) ปองกนมใหม

การบกรกทำลาย 2) ปองกนการลบลอบตดไมทำลายปา 3) ปองกนและควบคมการเกด

ไฟปา 4) ปองกน ควบคม แมลงศตรปาไม และเชอโรคตาง ๆ ทเกดขนในปา 5) ควบคม

การนำสตวเลยงเขาไปเลยงในปา 6) ปรบปรงวธการตดไม และ 7) การใชไมอยางประหยด

และคมคา ลาลน กยวกยโกศล (2548, หนา 108-109) การมสวนรวมของประชาชนตอ

การอนรกษทรพยากรปาไม ไดแก 1) การปลกซอมเสรม 2) ปาการดบไฟปา 3) การ

ปองกนปา 4) การลาดตระเวน และ 5) การสำรวจแนวกนไฟ 6) การประชมวางแผน

7) การประสานงานกบเจาหนาททางหนวยงานราชการ 8) การดแลปองกนปา และ

9) การแสดงความคดเหนในการแกปญหาทเกดขน ขณะท วยทธ จำรสพนธและคณะ

(2550, หนา 67) ไดศกษาเรองการจดการปาไมชมชนโดยองคกรปกครองทองถน พบวา

องคประกอบการอนรกษปาไม คอ 1) การปลกปา 2) ปองกนไฟปา 3) รวมแกปญหา

ทรพยากรปาไม และศภกจ สะทาน (2551, หนา 582) ไดกลาวถงองคประกอบของ

การอนรกษปาไม ประกอบดวย 1) ดานการปองกนรกษาปา 2) ดานการปลกปา 3) ดาน

การปองกนไฟปา 4) ดานการดแลรกษาตนไม และ 5) ดานการปองกนรกษาปา

สำหรบทศนะของสมชาย โพธตระกล (2556, หนา 78) ไดกลาวถง

องคประกอบการบรหารจดการอนรกษทรพยากรปาไมในประเทศไทย ไดแก 1) ดาน


26

การปองกนรกษาปา 2) ดานการปองกนไฟปา 3) ดานการดแลรกษาปา และ 4) ดาน

การปลกปา จกรพงษ พวงงามชน (2556, หนา 215) ไดกลาวถงองคประกอบของ

การอนรกษทรพยากรปาไม คอ 1) การจดตงคณะกรรมการหมบาน 2) การกำหนด

กฎเกณฑในการใชประโยชนจากปาไม 3) การปลกตนไมเพมในพนทปาไม 4) การกำหนด

บทลงโทษสำหรบผทฝาฝนกฎระเบยบของคณะกรรมการปาไม 5) แผวถางวชพช

เพอบำรงรกษาปาไม 6) จดเวรยามควบคมการดแลรกษาปา 7) จดทำแนวปองกนไฟปา

มชย วงษอบ(2556, หนา 98) ไดกลาวถงการอนรกษทรพยากรปาไม ไดแก 1) ดาน

การปลกปา 2) ดานการดแลรกษาปา และ3) ดานการปองกนไฟปา สวนของ พนธพงษ

คงเดชอดศกด (2557, หนา 23) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในเขตอทยานแหงชาตหมเกาะชาง จงหวดตราด พบวา

การอนรกษ หมายถง 1) การเกบ 2) รกษา 3) สงวน 4) การซอมแซมและ 4) การปรบปรง

และตามพระราชบญญตวาดวยปาสงวนแหงชาต สปป.ลาว (2558, หนา 34) ไดระบไวใน

การดำเนนการในอนรกษปาสงวนแหงชาต ประกอบดวย 1) การสำรวจปา 2). การปก

ขอบเขตแดน/ ปาย 3) การฟนฟปา 4) การปองกนไฟไหม 5) การคนควาวจย 6) การ

วางแผนจดสรรและการนำใชปาและ 7) การเผยแพรประชาสมพนธ

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของกบ

องคประกอบชองการอนรกษปาสงวนแหงชาต จากนกวชาการ จำนวน 9 คน ผวจยไดทำ

การวเคราะหและสงเคราะหแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของกบ

องคประกอบของการอนรกษปาสงวนแหงชาต ดงตาราง 1


27

ตาราง 1 การวเคราะหและสงเคราะหแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

กบองคประกอบของการอนรกษปาสงวนแหงชาต

องคประกอบของ

การอนรกษ

ปาสงวนแหงชาต

นกวชากร

1. พง

ษศกด

ประ

ทมมา

ส (2

545)

2. ล

าลน

กยวก

ยโกศ

ล (2

548)

3. ว

ยทธ

จำรส

พนธแ

ละคณ

ะ (2

550)

4. ศ

ภกจ

สะทา

น (2

551,

หนา

582

)

5. ส

มชาย

โพธ

ตระก

ล (2

556)

6. จ

กรพ

งษ พ

วงงา

มชน

(255

6)

7. ม

ชย ว

งษอบ

(255

6)

8. พ

นธพ

งษ ค

งเดช

อดศก

ด (2

557)

9. พ

ระรา

ชบญ

ญตว

าดวย

ปาสง

วนแห

งชาต

สปป.

ลาว

(255

8)

ความ

ถ

รอยล

ะ

ลำดบ

1. การสำรวจปาและ

ลาดตะเวนปา

√ √ √ √ √ √ √ 7 77.77 1

2. การวางแผนจดสรร

และนำใชปาสงวน

√ √ √ √ √ √ 6 66.66 2

3. การปกขอบเขตแดน

และปายขอบเขต

√ √ √ 3 33.33 3

4. การฟนฟปาและปลก

ปา

√ √ √ √ √ √ √ 7 77.77 1

5. การปองกนไฟไหม √ √ √ √ √ √ √ √ √ 7 77.77 1

6. การคนควาวจย √ 1 11.11 4

7. การเผยแพรและ

ประชาสมพนธ

√ 1 11.11 4

จากตาราง 1 ผลการวเคราะหและสงเคราะหแนวคด ทฤษฎ เอกสารและ

งานวจยทเกยวของกบองคประกอบของการอนรกษปาสงวนแหงชาต จากนกวชาการ

จำนวน 9 คน โดยผวจยใชเกณฑพจารณาจากความถตงแต 3 ขนไป ดงนนองคประกอบ

ของการอนรกษปาสงวนแหงชาต ได 5 องคประกอบ ดงน


28

1. การสำรวจปาและลาดตะเวนปา ความถเทากบ 7

2. การฟนฟปาและปลกปา ความถเทากบ 7

3. การปองกนไฟไหมปา ความถเทากบ 7

4. การวางแผนจดสรรและนำใชปาสงวน ความถเทากบ 6

5. การปกขอบเขตแดนและปายขอบเขต ความถเทากบ 3

ซงรายละเอยดองคประกอบของการอนรกษปาสงวนแหงชาต มรายละเอยด

ของการดำเนนงานปาสงวน ประกอบดวย (พระราชบญญตวาดวยปาสงวนสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว, 2536, หนา 22-25)

1. การสำรวจปาสงวน เปนการคมครองปาสงวนเปนการดำเนนการ

(เจาการ) สำรวจปาสงวนเพอเกบรวบรวมขอมล สภาพปาไม ความปกคลมปาไม ชนดพนธ

ไม ปรมาณไม รวมทงมาตรการปองกนปาไม ไมสบพนธ เครองปาของดง ชวนานาพนธ

การนำใชทดน แหลงนำ สภาพเศรษฐกจ-สงคม รองรอยประวตศาสตร วฒนธรรม

ขอบเขต การตดปาย การปกขอบเขต (หลกหมาย) การแบงเขตคมครองในปาสงวนและ

อนๆ และในสวนของการลาดตระเวน เปนการลาดตระเวนเปนการประสานความรวมมอ

กบทกภาคสวนทเกยวของและการปกครองทองถน กลมบาน และบานจดตงทมงาน

ดำเนนการกวดกา โดยสรางตงจดกวดกาตามจดลอแหลมและเสนทางเขา – ออก ปาสงวน

และกวดกาลาดตระเวนอยภายในและบรเวณรอบปาสงวน ปาสงวนอยางปกตและแบบ

เรงดวนในกรณมเหตการณเกดขนเพอสกดกนการบกรกทำลายปาสงวน เชน การถางทำไร

การลกลอบตดไม ทำลายปา การบกเบกเนอทดนปาสงวน การลา การคา ขายสตว เครอง

ปาของดง และกจกรรมอนๆ ทละเมดระเบยบกฎหมาย

2. การฟนฟปาสงวน เปนการประสานความรวมมอกบทกภาคสวน

ทเกยวของและการปกครองทองถน กลมบาน และบานจดตงปฏบต การฟนฟปาสงวน

ตามแผนจกสรรและแผนการพนฟปาไมแตละระยะ โดยการนำใชมาตรการ เทคนค

วชาการทเหมาะสมในแตละทองถน เพอปรบปรง ระบบนเวศธรรมชาต สงแวดลอม

ชวนานาพนธ สตวนำ และสตวปา ใหมความอดมสมบรณ การปรบปรงคณภาพชวต

ความเปนอยของประชาชนทอาศยอยในบรเวณเขตปาสงวน

3. การปองกนไฟไหมปา เปนการประสานความรวมมอกบทกภาคสวน

ทเกยวของและการปกครองทองถน กลมบาน และบานในการปองกนไฟไหมปา โดยการ


29

สรางใหมปอมยามไฟไหมปา ตามจดทมความสวาง สราง และการจดตงปฏบตตาม

แผนการ สกดกน และการตานไฟไหมลามปา

4. การวางแผนจดสรรและนำใชปาสงวน เปนการคมครองปาสงวนเปน

การคนควาและวางแผนจดสรรคมครองและนำใชเอยดโดยใสขอมลมเกบรวบรมไดจาก

การสำรวจและการปฏบตงานโดยเปรยบเทยบกบการปกครองทองถนและภาคสวนอนๆ

ทเกยวของโดยใหมการเขารวมของประชาชนทตงภมลำเนาในบรเวณเขตปาสงวน

มการวางแผนจดสรรใหดำเนนการตามหลกการ ดงน

4.1 สอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจ – สงคม ยทธศาสตรปองกนชาต

ปองกนความสงบ ยทธศาสตรปาไมและแผนการนำใชทดนปาไม

4.2 รบประกนความเปนเอกภาพในการวางแผนปกปกรกษาและพฒนา

ปาสงวนแบบยงยน

4.3 รบประกนการนำใชผลตผลปาไมแบบยงยน โดยไมกระทบตอ

โครงสรางของปาไม รบประกนการขยายพนธไมและเครองปาของดงตามธรรมชาต

4.4 การรบประกน การปกปองรกษาแหลงนำ ชวนานาพนธใหอดม

สมบรณ รวมทงการปกปกรกษาสงแวดลอม

5. การปกหลกหมายและตดปายขอบเขต เปนการปกหลกหมายและตดปาย

ขอบเขต เปนการประสานความรวมมอกบทกภาคสวนทเกยวของและการปกครองทองถน

กลมบาน และบาน ดำเนนการปกหลกหมายและการตดปายขอบเขตปาสงวนตามจด

ทมความลอแหลมตอการบกรกและบอนทมชมชนอาศยใสอย สำหรบขนาด ประเภท

หลกแดนและปายไดมการกำหนดไวในระเบยบการเฉพาะ

4. พระราชบญญตวาดวยปาสงวนแหงชาต สาธารณรฐประชาธปไตย


การวจยเรองขอเสนอแนะเชงนโยบายการมสวนรวมในการอนรกษปาสงวน

แหงชาต : กรณศกษาปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ เมองบวละพา แขวงคำมวน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มเนอหาของพระราชบญญตวาดวยปาสงวน

แหงชาต สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ประกอบดวย หมวดท 1 บทบญญตทวไป

หมวดท 2 ระดบ ประเภทและเขตปาสงวนหมวดท 3 การกำหนดและการขนทะเบยนปา

สงวนหมวดท 4 การดำเนนการของปาสงวนหมวดท 5 การนำใชปาสงวนหมวดท 6 สทธ

และพนธะของผไดรบอนญาตนำใชปาสงวนหมวดท 7 ทนนำใชในการคมครองและปกปก


30

รกษาปาสงวนหมวดท 8 การคมครองปาสงวน และหมวดท 9 บทบญญตสดทาย ซงม

รายละเอยดในแตละประเดน ดงน

พระราชบญญตวาดวยปาสงวนสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

สนตภาพ เอกราชประชาธปไตย วฒนธรรม

1. กฎหมายวาดวยรฐบาลแหงชาต สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน

ลาว ฉบบปรบปรง ฉบบเลขท 02/ สพช. ลงวนท 6 พฤษภาคม 2003

2. กฎหมายวาดวยปาไม ฉบบเลขท 06/ สพช. ลงวนท 24 ธนวาคม

2007

3. หนงสอเสนอของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ฉบบเลขท 8496/ กชส. ลงวนท 29 ธนวาคม 2014

หมวดท 1

บทบญญตทวไป

มาตรา 1 จดประสงค

พระราชบญญตฉบบน กำหนดหลกการ ระเบยบการ และมาตรการ

เกยวกบการสรางตง การจดสรรคมครอง การปกปกรกษา การพฒนา การนำใช และการ

ลาดตระเวนปาสงวนเพอใหปามความอดมสมบรณและยงยน การปกปองรกษาสงแวดลอม

รกษาแหลงนำ ปองกนการเซาะทลาย รกษาคณภาพของดน รกษาเขตยทธศาสตรปองกน

ชาต ปองกนความสงบ การปรบตว และการเปลยนแปลงดน ฟา อากาศและการแกไข

สภาวะโลกรอน และการปรบปรงชวตการเปนอยของประชาชนและบรรดาเผา และการ

พฒนาเศรษฐกจ – สงคม

มาตรา 2 ปาสงวน

ปาสงวน ปาไม และทดนปาไมทไดกำหนดเพอจดประสงคการใชในการ

อนรกษ ปกปกรกษา พนธพช พนธสตว ระบบนเวศปาไมและสงทมคณคาทางดาน

ธรรมชาต ประวตศาสตรการทองเทยว สงแวดลอม การศกษาและการคนควาทางดาน

วทยาศาสตร

มาตรา 3 การอธบายคำศพท

คำศพททนำใชในพระราชบญญตฉบบน มความหมายดงน


31

1. ทดนปาสงวน หมายถง เนอทดนทงหมดทมปาไมหรอไมมปาปก

คลมอย รวมทงสายนำ หวย รอง คลอง บง หนองนำ ทดนบรเวณนำและอนๆ ทรฐได

กำหนดใหเปนทดนปาสงวน

2. ระดบปาสงวน หมายถง การจดแบงปาสงวนออกเปนระดบ เชน

ปาสงวนแหงชาต ระดบแขวง เมอง และบานเพอการคมครอง

3. การพฒนาปาสงวน หมายถง ทกการเคลอนไหวอยในขอบเขตปา

สงวนเพอฟนฟ บรณะปาไม และทดนปาไม รวมทงชวะนานาพนธตามธรรมชาต และดวย

การนำใชเทคนควทยาศาสตร การอนรกษสงแวดลอม ระบบนเวศ พนธพช พนธสตวนำ

และสตวปา วฒนธรรม ประวตศาสตรและสงทมคณคา อยในขอบเขตทดนปาสงวน

4. ปาสงวนมรดกโลก หมายถง ปาสงวนทมลกษณะเฉพาะทางดาน

ธรรมชาต ประวตศาสตร และวฒนธรรมทโดดเดนตามมาตรฐานในระดบโลก

5. ปาสงวนมรดกอาเซยน หมายถง ปาสงวนทมลกษณะเฉพาะ

ทางดานธรรมชาต ประวตศาสตรและวฒนธรรมทโดดเดนตามมาตรฐานในระดบอาเซยน

6. การแบงเขตคมครอง หมายถง การกำหนดหรอแบงเขตทดนปา

สงวนเปนแตละเขตตามจดประสงคของการจดสรร คมครองและนำใช

7. ระบบนเวศ หมายถง ความสมพนธระหวางสงทมชวตและ

สงไมมชวตทอาศยอยตามธรรมชาต

8. ทรพยากรปาไม หมายถง สงมชวตและไมมชวต ประกอบดวย ดน

พชพนธ ตนไม นำ สตวนำ สตวปาและอน ๆ ทมทงหมดอยในเขตทดนปาไม

9. ชวนานาพนธ หมายถง ความหลากหลายของระบบนเวศ ชนดและ

แนวพนธของสงทมชวต เชน พช สตว แมลงไมและจลนทรยอยในขอบเขตธรรมชาตใดหนง

10. เครองปาของดง หมายถง ทกสงทเปนผลผลตของปาไม นอกจาก

ไมทอน เชน ประเภทนำมน ยาง ใบ ดอก เปลอก หมาก ราก เครอ หว เหด กาฝาก ทก

ชนดและอนๆ ทมทงหมดอยในเขตทดนปาไม

11. แหลงนำ หมายถง บอนำ สถานทของนำธรรมชาตทมอยบนหนา

ดน ใตดนและในอากาศ

12. วงสงวน หมายถง บางตอนของทำเล ลำหวย แมนำและหนองนำ

ธรรมชาตทถกกำหนดจากประชาชนและองคการปกครองทองถน เพอปกปองรกษาถนท


32

อยอาศยและขยายพนธของสตวนำและการใชทรพยากรสตวนำอยในเขตดงกลาวตอง

ปฏบตตามระเบยบการทเกยวของ

13. แหลงทองเทยวธรรมชาต หมายถง พนททมทศนยภาพทางดาน

ธรรมชาต เชน ผาหน ดาษหน ถำ พเพยง พสง พไฟ ทงเพยง ปาไม แมนำ หนอง บง นำตก

ตาด แกง บอนำรอน ดอน หาดทราย ปรากฏการณทางธรรมชาตและอนๆ

14. การนำใชปาสงวน หมายถง การนำใชปาไม ทดนปาไม ทรพยากร

ปาไมและสงตางๆ ในเขตปาสงวนตามระเบยบกฎหมาย

มาตรา 4 ขอบเขตการนำใช

พระราชบญญตฉบบนนำใช สำหรบบคคล นตบคคล และการจดตง

ทงภาครฐและเอกชนทคมครองและนำใชปาสงวน

หมวดท 2

ระดบ ประเภทและเขตปาสงวน

มาตรา 5 ระดบปาสงวน

ปาสงวนอยสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว จดเปน 4 ระดบ ดงน

1) ปาสงวนแหงชาต 2) ปาสงวนระดบแขวง นคร 3) ปาสงวนระดบเมอง เทศบาล และ

4) ปาสงวนระดบบาน

มาตรา 6 เงอนไขการจดระดบปาสงวน ไดจดตามเงอนไข ดงน

1. ปาสงวนแหงชาต ไดแก 1) เนอท 50,000 เฮกตารขนไป 2) มปาไม

ธรรมชาตดงเดมทอดมสมบรณ 3) มความหลากหลายทางดานชวะนานาพนธ เชน ชนด

พนธพช สตวนำ และสตวปาทมคณคาหายากและใกลสญพนธ และ 4) มลกษณะโดดเดน

มความสำคญดานประวตศาสตร วฒนธรรมและสงแวดลอม

2. ปาสงวนระดบแขวง ไดแก 1) เนอทนอยกวา 50,000 – 5,000 เฮกตาร

2) มความหลากหลายทางดานชวะนานาพนธ เชน ชนดพนธพช สตวนำ และสตวปาทม

คณคาหายากและใกลสพนธ และ 3) มลกษณะภมศาสตรทโดดเดน มความสำคญดาน

ประวตศาสตร วฒนธรรม และสงแวดลอม

3. ปาสงวนระดบเมอง ไดแก 1) เนอท 5,000 – 100 เฮกตาร 2) มความ

หลากหลายทางดานชวนานาพนธ เชน ชนดพนธ พช สตวนำ และสตวปาทมคณคา หายาก

และใกลจะศนยพนธและมลกษณะภมศาสตรทโดดเดน มความสำคญดานประวตศาสตร

วฒนธรรมและสงแวดลอม


33

4. ปาสงวนระดบบาน ไดแก 1) เนอท 100 เอกตารลงมา 2) มลกษณะ

ภมศาสตรทโดดเดน มความสำคญดานประวตศาสตร วฒนธรรม ฮตครองประเพณและ

สงแวดลอม

มาตรา 7 ประเภทปาสงวน

ปาสงวนสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว จดประเภทไวดงน

1. ปาสงวนทเปนอทยานแหงชาต ปาสงวนทมคณลกษณะเฉพาะและ

มความหลากหลายทางระบบนเวศธรรมชาตทโดดเดนมคณคาแกการศกษาคนควาทาง

วทยาศาสตร ทองเทยว ปกปกรกษาสงแวดลอมและวฒนธรรม

2. ปาสงวนทเปนมรดกทางธรรมชาต ปาสงวนทมลกษณะเฉพาะทาง

ธรรมชาตทโดดเดนในระดบชาต ภาคพนและในระดบโลก

3. ปาสงวนทางประวตศาสตรและวฒนธรรม ปาสงวนทมประวต

ความเปนมายาวนาน ทางดานประวตศาสตรและวฒนธรรมของชาตทโดดเดน

4. ปาสงวนทเปนเขตอนรกษพนธพช พนธสตวนำ และสตวปา ปาสงวน

ทยงมชนดพนธพช พนธสตวนำ และสตวปาเฉพาะทองถนทหายากและใกลสญพนธ

5. ปาสงวนคมครองการนำใชทรพยากรปาสงวนทมความอดม

สมบรณทางธรรมชาต ซงเปนเขตทไดมการคมครองปกปองรกษา พฒนาและนำใช

ทรพยากรธรรมชาตแบบยงยน

มาตรา 8 การรจดแบงเขตในปาสงวน

ปาสงวนแตละระดบ ประเภท ไดจดแบงออกเปนเขต ดงน

1. เขตหวงหามเดดขาด เปนปาไมทอาศย หากนและขยายพนธของ

สตวและพชพนธหลากหลายไมอนญาตใหดำเนนการจากปาไม เกบกผลตผลปาไม รวมทง

การเขาไปในเขตดงกลาว เวนเสยจากกรณทไดกำหดไวในกฎหมายวาดวยปาไม

2. เขตคมครองการนำใชในเขตปาไมทอยตดกบทใกลเคยงกบเขต

หวงหามเดดขาด เขตนตองไดปกปกรกษากบเขตหวงหามเดดขาด แตอนญาตใหประชาชน

นำใชไมและผลตผลปาไมตามระเบยบการและแผนการจดสรร

3. เขตเชอมตอเขตปาไมทเชอมระหวางปาสะหงวนดวยกนหรอ

ระหวางปาสงวนและปาประเภทอน ซงกำหนดเพอปกปกรกษาทางเดนการหากนของสตว

ปาเขตนไมอนญาตใหตดตนไม ดำเนนการปาไมหรอกจการอนทเปนการขดขวางหรอ

ทำลายทางเดนของสตว


34

4. เขตกนชน เขตปาไมแหลงนำหรอทดนประเภทอนๆ อยบรเวณ

ปาสงวนในรศม 100-500 เมตรทกำหนดและจดสรรไวเพอปองกนการบกรกทำลาย

ปาสงวน

หมวดท 3

การกำหนดและการขนทะเบยนปาสงวน

มาตรา 9 การกำหนดปาสงวน

การกำหนดปาไมและทดนปาไมหนงเปนปาสงวนใหปฏบตตามขนตอน

ดงน

1. ดำเนนการสำรวจ เกบรวบรวมขอมลเกยวกบคณลกษณะของพนท

ความหลากหลายทางดานชวะนานาพนธ และเศรษฐกจ – สงคมของหมบานทอยในและ

บรเวณเขตทจะกำหนดเปนปาสงวน

2. สรางแผนทแสดงขบเขตทตงและสภาพปาไม

3. สทธอำนาจตามทไดกำหนดในมาตรา 12 ของพระราชบญญตฉบบ

นพจารณารบรอง

4. ขนทะเบยนปาสงวน

มาตรา 10 การขยายเนอทปาสงวน

การขยายเนอทปาสงวนเปนการเพมเขตปาไม ทดนปาไมหรอทดน

ประเภทอนทมพนทเชอมตอกบเขตปาสงวนซงมความสำคญทางดานประวตศาสตร

วฒนธรรม สงแวดลอม การอนรกษปกปกรกษาระบบนเวศธรรมชาต ดน นำ ชวะนานา

พนธ และสตวนำ สตวปาเขาเปนปาสงวน การขยายเนอทปาสงวนใหปฏบตตามขนตอนท

ไดกำหนดไวในมาตรา 9 ของพระราชบญญตฉบบน

มาตรา 11 การยกระดบปาสงวน

ปาสงวนแหงใดทมการขยายเนอทและมเงอนไขดานขอบเขตตามทได

กำหนดไวในมาตรา 6 ตองไดยกระดบขนคมครองจากปาสงวนระดบหนงขนเปนปาสงวน

ระดบขนสงกวาสำหรบปาสงวนแหงใดทมเงอนไขยกเปนปาสงวนมรดกดานใดดานหนงใน

ระดบสากลตามเงอนไขและมาตรการของหลกการแลว กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมโดยประสานกบภาคสวนทเกยวของ เสนอใหรฐบาลพจารณาเพอเสนอตอ

ผทเกยวของรบรองเปนปาสงวนระดบสากล


35

มาตรา 12 การรบรองปาสงวน

การรบรองปาสงวนใหปฏบต ดงน

1. ปาสงวนแหงชาตทมเนอทรวมหลายแหง (แขวง) สภาแหงชาต

เปนผรบรองตามการเสนอของรฐบาล

2. สำหรบปาสงวนแหงชาตทไมมการรวมแขวงและปาสงวนระดบ

แขวง ทมเนอทรวมหลายเมอง รฐบาลเปนผรบรองตามการเสนอของกระทรวงทรพยากร

และสงแวดลอมบนพนฐานการเหนชอบจากเจาแขวงทเกยวของ

3. ปาสงวนระดบแขวง ทไมไดรวมหลายเมองและปาสงวนระดบเมอง

ทมเนอทหลายเมองเจาเมอง เจาครองนคร เปนผรบรองตามการเสนอของแผนก

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นคร บนพนฐานการเหนชอบของเจาเมองทเกยวของ

4. ปาสงวนระดบเมองทไมรวมเอาหลายเมองและปาสงวนระดบบาน

ทมเนอทรวมหลายบานเจาเมองรบรองตามการเสนอของหองการทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมเมองบนพนฐานการเหนชอบจากนายบานทเกยวของ

5. ปาสงวนระดบบานทไมรวมหลายบานนายบานเปนผรบรองตาม

การเสนอของหนวยงานปาไมบาน

มาตรา 13 การขนทะเบยนปาสงวน

การขนทะเบยนปาสงวน บญชและออกใบรบรอง (ยงยน) ทดนปาสงวน

อยางถกตองตามกฎหมายใหแกการคมครองปาสงวน เพอสะดวกในการคมครองและ

ปกปกรกษาทกปาสงวนทไดรบรองตามทไดกำหนดไวในมาตรา 12 ของพระราชบญญต

ฉบบน แขนงการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตองขนทะเบยนและออกใบรบรอง

ทดนปาสงวน

มาตรา 14การเปลยนแปลงปาสงวน

ในกรณทจำเปนมการเลยนแปลงปาสงวนหรอพนทใดทหนงของปาสงวน

เพอไปรบใชเปาหมายอนทเหนวามผลประโยชนสงกวาใหปฏบต ดงน

1. การเปลยนแปลงปาสงวนแหงชาตและปาสงวนระดบแขวงตอง

ไดรบรองจากคณะประจำสภาแหงชาตตามการเสนอของรฐบาล

2. การเปลยนแปลงปาสงวนระดบเมอง เทศบาลตองไดรบรองจาก

รฐบาลตามการเสนอของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยการเหนชอบ

ของเจาแขวงทเกยวของ


36

3. การเปลยนแปลงปาสงวนระดบบานตองไดรบรองจากองคการ

ปกครองแขวง นครตามการเสนอของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

โดยการเหนชอบของเจาเมองทเกยวของผทไดรบอนญาตการเปลยนแปลงปาสงวนตอง

ไดปฏบตทนทและคาธรรมเนยมตางๆ ตามทไดกำหนดไวในพระราชบญญตฉบบนและ

ระเบยบกฎหมายทเกยวของ

หมวดท 4

การดำเนนการของปาสงวน

มาตรา 15 การดำเนนการปาสงวน

การดำเนนงานปาสงวน ประกอบดวย การสำรวจ การวางแผนและการ

นำใชปาสงวน การรกษากฎหมาย และการตดปายขอบเขต การลาดตระเวน การฟนฟปา

สงวน การปองกนไฟไหมทำลายปา การศกษาคนควา การโฆษณา เผยแพรและ

การทองเทยวแบบอนรกษ

มาตรา 16 การสำรวจปาสงวน

การคมครองปาสงวนเปนการดำเนนการ (เจาการ) สำรวจปาสงวนเพอเกบรวบรวมขอมล

สภาพปาไม ความปกคลมปาไม ชนดพนธไม ปรมาณไม รวมทงมาตรการปองกนปาไม ไม

สบพนธ เครองปาของดง ชวนานาพนธ การนำใชทดน แหลงนำ สภาพเศรษฐกจ-สงคม

รองรอยประวตศาสตร วฒนธรรม ขอบเขต การตดปาย การปกขอบเขต (หลกหมาย) และ

การแบงเขตคมครองในปาสงวนและอนๆ

มาตรา 17 การวางแผนจดสรรและนำใชปาสงวน

การคมครองปาสงวนเปนการคนควาและวางแผนจดสรรคมครองและ

นำมาใชโดยละเอยดและใสขอมลมเกบรวบรวมไดจากการสำรวจและการปฏบตงานโดย

เปรยบเทยบกบการปกครองทองถนและภาคสวนอนๆ ทเกยวของโดยใหมการเขารวมของ

ประชาชนทตงภมลำเนาในบรเวณเขตปาสงวน

การวางแผนจดสรรใหดำเนนการตามหลกการ ดงน

1. สอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจ – สงคม ยทธศาสตรปองกนชาต

ปองกนความสงบ ยทธศาสตรปาไมและแผนการนำใชทดนปาไม

2. รบประกนความเปนเอกภาพในการวางแผนปกปกรกษาและ

พฒนาปาสงวนแบบยงยน


37

3. รบประกนการนำใชผลตผลปาไมแบบยงยน โดยไมกระทบตอ

โครงสรางของปาไม รบประกนการขยายพนธไมและเครองปาของดงตามธรรมชาต

4. การรบประกน การปกปองรกษาแหลงนำ ชวนานาพนธใหอดม

สมบรณ รวมทงการปกปกรกษาสงแวดลอม

มาตรา 18 การปกหลกหมายและตดปายขอบเขต

การปกหลกหมายและตดปายขอบเขต เปนการประสานความรวมมอกบ

ทกภาคสวนทเกยวของและการปกครองทองถน กลมบาน และบาน ดำเนนการปกหลก

หมายและการตดปายขอบเขตปาสงวนตามจดทมความลอแหลมตอการบกรกและบอน

ทมชมชนอาศยใสอย สำหรบขนาด ประเภทหลกหมายและปายไดมการกำหนดไว

ในระเบยบการเฉพาะ

มาตรา 19 การกวดลาดตระเวน (การลาดตระเวน)

การลาดตระเวนเปนการประสานความรวมมอกบทกภาคสวนทเกยวของ

และการปกครองทองถน กลมบาน และบานจดตงทมงานดำเนนการกวดกา โดยสราง

ตงจดกวดกาตามจดลอแหลมและเสนทางเขา – ออก ปาสงวนและกวดกาลาดตระเวนอย

ภายในและบรเวณรอบปาสงวน ปาสงวนอยางปกตและแบบเรงดวนในกรณมเหตการณ

เกดขนเพอสกดกนการบกรกทำลายปาสงวน เชน การถากถางทำไร การลกลอบตดไม

ทำลายปา การบกเบกเนอทดนปาสงวน การลา การคา ขายสตว เครองปาของดง และ

กจกรรมอนๆ ทละเมดระเบยบกฎหมาย

มาตรา 20 การฟนฟปาสงวน

เปนการประสานความรวมมอกบทกภาคสวนทเกยวของและการ

ปกครองทองถน กลมบาน และบานจดตงปฏบต การฟนฟปาสงวนตามแผนจกสรรและ

แผนการพนฟปาไมแตละระยะ โดยการนำใชมาตรการ เทคนค วชาการทเหมาะสมในแต

ละทองถน เพอปรบปรง ระบบนเวศธรรมชาต สงแวดลอม ชวะนานาพนธ สตวนำ และ

สตวปา ใหมความอดมสมบรณ การปรบปรงคณภาพชวตความเปนอยของประชาชนท

อาศยอยในบรเวณเขตปาสงวน

มาตรา 21 การปองกนไฟไหม


ปกครองทองถน กลมบาน และบานในการปองกนไฟไหมปา โดยการสรางใหมปอมยาม


38

ไฟไหมปา ตามจดทมความสวาง สราง และการจดตงปฏบตตามแผนการ สกดกน และ

การตานไฟไหมลามปา

มาตรา 22 การศกษาคนควา

รฐบาลอนญาตใหบคคล นตบคคล และการจดตง ดำเนนการศกษา

คนควา วจยดานวทยาศาสตร เชน แมลงไม พนธพช พนธสตว สตวทหายาก รองรอย

ประวตศาสตร วฒนธรรม การปองกนปาไม และอนๆ ในเขตทกำหนดใหซงผทไดรบการ

อนญาตตองปฏบตตามระเบยบกฎหมายทเกยวของและรายงานผลการศกษาคนควาเปน

ลายลกษณอกษรภายหลงการคนควา

มาตรา 23 การโฆษณาเผยแพร


ปกครองทองถน กลมบาน และบานจดตงการโฆษณาเผยแพรดวยรปภาพตางๆ อยางเปน

ปกตและตอเนองเพอปลกจตสำนกเกยวกบการคมครอง ปกปกรกษา พฒนาและนำใชปา

สงวนใหแกประชาชน กลมบาน ประชาชนและการจดตงตามขอบเขตสทธและหนาทของตน

มาตรา 24 การทองเทยวแบบอนรกษ

รฐอนญาตใหนำใชพนทปาสงวนทเปนคาแรง (ทาแรง) และเงอนไขเปน

แหลงทองเทยวธรรมชาตเพอพฒนาเปนสถานททองเทยวแบบอนรกษ เชน สถานทพกผอน

พกแรมและอนๆ ตามแผนจดสรร เพอการบรการสงคม โดยการพฒนามาดงกลาว ตอง

รกษาสภาพความเปนธรรมชาตและไมสงผลกระทบรายตอปาสงวนและทดนปาสงวน

รฐสงเสรมใหบคคล นตบคคล และการจดตงทงภายในและตางประเทศลงทนพฒนา

ปาสงวนททองเทยวแบบอนรกษ ผไดรบอนญาตตองปฏบตพฒนาตามระเบยบกำหมาย

ทกำหนดไว

หมวดท 5

การนำใชปาสงวน

มาตรา 25 การนำใชปาสงวน

รฐบาลอนญาตใหนำใชปาสงวน เฉพาะแตละเขตทไดจดสรรใหเทานน

และตองนำใชใหถกตอง สอดคลองกบระเบยบกฎหมายทเกยวของและรบประกนไมใหม

ผลกระทบตอปาไม คณภาพของดน สงแวดลอมธรรมชาตและสงคมการนำใชปาสงวน

ไดจดแบงออกเปน 3 ประเภท ดงน 1) การนำใชเพอสาธารณประโยชน 2) การนำใชเพอ

ครอบครว และ 3) การนำใชเพอธรกจ


39

มาตรา 26 การนำใชเพอสาธารณประโยชน

การนำใชปาสงวนเพอสาธารณประโยชนเปนการนำใช การศกษา

คนควาทดลอง เปนสถานทพกผอน ทองเทยว ยารกษาโรค ปกปกรกษาแหลงนำ ชวนานา

พนธ สงแวดลอมธรรมชาต ประวตศาสตรและแหลงวฒนธรรมทเปนธรกจ ตองไดรบการ

อนญาตจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตามระเบยบกฎหมาย

มาตรา 27 การนำใชเพอครอบครว

ประชาชนทอาศยอยในและบรเวณเขตปาสงวนทมการปกปกรกษา ฟนฟ

ปาไม และเครองปาของดง ในเขตปาสงวนมสทธนำใชปาไมและผลผลตปาไมในเขต

ทไดกำหนด จกแบงใหและตามแผนจดสรรปาสงวนและระเบยบกฎหมายทเกยวของ

มาตรา 28 การนำใชเพอธรกจ

บคคล นตบคคลและการจดตงสามารถนำใช พนทปาสงวนทไมสราง

ผลกระทบตอระบบนเวศธรรมชาตและสงแวดลอม เปนตน พฒนาเปนแหลงทองเทยว

ธรรมชาต วฒนธรรม ประวตศาสตร การถายรป สารคด และกฎหมายอนๆ ทไดกำหนดไว

ในมาตรา 14 ซงการนำใชดงกลาวตองไดรบอนญาตจากองคการทเกยวของและตองปฏบต

ตามแผนจดสรรและระเบยบกฎหมายทเกยวของตองไดรบการอนญาตจากกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตามระเบยบกฎหมาย

หมวดท 6

สทธและพนธะของผไดรบอนญาตนำใชปาสงวน

มาตรา 29 สทธของผไดรบอนญาตนำใชปาสงวนบคคล ครอบครว และการ

จดตงทนำใชปาสงวนและทดนปาสงวนมสทธ ดงน

1. ปกปกรกษาปาสงวนตามแผนจดสรรและระเบยบกฎหมายเกยวกบ

ปาสงวน

2. นำใชปาไม ผลผลตปาไมและทดนปาไมในปาสงวนตามทไดกำหนดไว

ในมาตรา 26, 27, และ 28 ของพระราชบญญตกฎหมายฉบบน

3. ไดรบประโยชนจากการมสวนรวมและเปนเจาของในการจดตงปฏบต

กจกรรมปาสงวนตามแผนการจดสรร สทธการคมครอง ปกปกรกษา และนำใชปาไม

ธรรมชาตตามระเบยบกฎหมายแตไมมสทธในการโอน สบทอด หรอสมปทานเวนเสยแต

กรณทไดกำหนดไวในกฎหมายทเกยวของ


40

มาตรา 30 พนธะของผไดรบอนญาตนำใชปาสงวน

ผไดรบอนญาตใหนำใชปาสงวนมพนธะ ดงน

1. นำใชปาสงวนใหถกตองตามการไดรบอนญาตและสอดคลองกบ

แผนการจดสรรปาสงวนและระเบยบกฎหมายทเกยวของ

2. ฟนฟ ปกปกรกษาและพฒนาปาสงวนใหมความอดมสมบรณและ

ยงยน

3. การปกปกรกษาสงแวดลอม ตนนำ แหลงนำ เครองปาของดง

สตวนำ และสตวปาในเขตปาสงวน

4. ประสานสมทบและใหความรวมมอกบแขนงการทเกยวของ

5. เปนผดำเนนการเขารวมหรอประกอบสวน (เขารวม) ในการ

ปองกนและสกดกน การทำลายปาไม ไฟไหมปา การลกลอบตดไม (ขดคนไม) เครองปา

ของดง สตวนำ และสตวปาในเขตปาสงวน

6. ผประกอบกจการในเขตปาสงวนตองไดเสยพนธะและ

คาธรรมเนยมตามระเบยบกฎหมายและตองไดสมทบทนในการคมครองและการปกปก

รกษาปาสงวน

7. ผประกอบกจการทดำเนนกจการอยใกลบรเวณปาสงวนทสงผล

กระทบตอปาสงวนตองไดสมทบทนในการคมครองและการปกปกรกษาปาสงวน

8. ปฏบตพนธะอนทไดกำหนดไวในระเบยบกฎหมาย

หมวดท 7

ทนนำใชในการคมครองและปกปกรกษาปาสงวน

มาตรา 31 แหลงทน เปนทนทนำมาใชมนการคมครองและปกปกรกษาปา

สงวนไดมาจากแหลมทน ดงน

1. งบประมาณของรฐ

2. กองทนพฒนาปาไมและทรพยากรปาไม

3. กองทนปกปกรกษาสงแวดลอม

4. การประกอบทนกจการหรอโครงการทดำเนนอยในเขตปาสงวนหรอ

พนทใกลเคยงทสงผลกระทบตอปาสงวน

5. การเขารวมของบคคล นตบคคลและการจดตงของรฐ เอกชนทง

ภายในและตางประเทศ


41

มาตรา 32 การประกอบทนของกจการหรอโครงการในปาสงวน บคคล

นตบคคลและการจดตงทไดรบอนญาตดำเนนกจการหรอโครงการในปาสงวนตองไดปฏบต

พนธะตามทไดกำหนดในมาตรา 14 ของพระราชบญญตฉบบนและระเบยบกฎหมายท

เกยวของตองไดรบทนและการพฒนาปาสงวน ดงน

1. ผดำเนนโครงการไฟฟา พลงนำ ขดคนแรธาต กอสรางเสนทางและ

สายสงไฟฟาและโครงการพฒนาทมการเปลยนแปลงแบบถาวร ตองไดรบทนสนบสนน

ฟนฟและปลกปาไมทดแทนตามจำนวนเนอททงหมดทถกกระทบ มลคา 800 ดอลลาร

ตอ 1 เฮกตาร

2. ผประกอบกจการดานการทองเทยวธรรมชาตในหรอบรเวณรอบเขต

ปาสงวนตองไดเสยคาพนธะตามกฎหมายและประกอบทนรอยละ 1 % ของรายรบทงหมด

ตอป

3. ผประกอบการถายรป สารคด และอนๆ ในเขตปาสงวนทมลกษณะ

ธรกจตองประกอบทนรอยละ 1% ของมลคาโครงการ

4. ผดำเนนการศกษาคนควาทางวทยาศาสตรทไมมลกษณะธรกจใหเสย

คาธรรมเนยมตามระเบยบการ

หมวดท 8

การคมครองปาสงวน

มาตรา 33 การคมครองปาสงวน

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประสานสมทบกบแขนงการ

ทเกยวของและองคการปกครองทองถนเปนเจาภาพ จดตงหนวยงานเฉพาะ

เพอรบผดชอบคมครองปาสงวนอยในแตละแหง สำหรบปาสงวนแหงชาตแตละแหงตอง

ประกอบพนกงานวชาการอยางนอย จำนวน 20 คน หองการภาคสนาม จำนวน 500 คน

พรอมทงเครองมอ อปกรณ พาหนะ อาวธ และจดสรรงบประมาณสนบสนนในการ

ปฏบตงานโดยใหประชาชนเขามามสวนรวมในการดำเนนการ

มาตรา 34 การแบงขนคมครองปาสงวน

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประสานสบทบกบแขนงการ

ทเกยวของ (ประสานงาน) และองคการปกครองทองถน เปนเจาภาพ ในการคมครองปา

สงวนแหงชาตในทวประเทศโดยมอบใหองคกรปกครองทองถนแตละขน (แขวง เมองและ

บาน) ในการคมครองปาสงวนแหงชาตแตละแหงดงน


42

1. แผนกทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแขวง นคร ประสาน

สมทบกบแขนงการทเกยวของและองคการปกครองทองถน เปนเจาภาพในการคมครอง

ปาสงวนระดบแขวง และนคร

2. แผนกทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเมอง เทศบาล ประสาน

สมทบกบแขนงการทเกยวของและองคการปกครองทองถน เปนเจาภาพในการคมครอง

ปาสงวนระดบเมอง

3. หนวยงานปาไมบาน ประสานสมทบกบภาคสวนทเกยวของและ

องคการจดตงตางๆ ภายในบาน กลมบาน เปนเจาภาพในการคมครองปาสงวนระดบบาน

มาตรา 35 องคการคมครองปาสงวน

รฐบาลเปนผคมครองปาสงวนเปนศนยรวมและเปนเอกภาพ ในขอบเขต

ทวประเทศโดยมอบใหแขนงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนศนยกลางประสาน

สมทบกบกระทรวงกสกรรมและปาไม กระทรวงพลงงานและบอแร กระทรวงปองกน

ประเทศ กระทรวงปองกนความสงบ กระทรวงโยธาธการและขนสง กระทรวงแถลงขาว

วฒนธรรมและทองเทยว องคการปกครองทองถนและภาคสวนทเกยวของ องคการ

คมครองปาสงวน ประกอบดวย 1) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 2) แผนก

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แขวง และนคร 3) หองการทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมเมอง และ 4) หนวยงานปาไมบาน

มาตรา 36 สทธและหนาทของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ในการคมครองปาสงวนกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมสทธและหนาท

ดงน

1. คนควา สรางยทธศาสตร แผนนโยบายและระเบยบกฎหมายเกยวกบ

ปาสงวนเพอเสนอรฐบาลพจารณา

2. โฆษณา เผยแพรระเบยบกฎหมายทเกยวกบปาสงวนในขอบเขต

ทวประเทศ

3. คนควาและเสนอรฐบาลพจารณากำหนดเขตพนทใดพนทหนงเปน


4. คนควา ออกขอตกลง คำสง แจงการ และคำแนะนำเกยวกบปาสงวน

ตามภาระบทบาท สทธและหนาทของตน


43

5. คนควา สรางแผนการจดสรรปาสงวนแหงชาต โดยมการประสาน

สมทบกบภาคสวนอนๆ ทเกยวของ

6. ชนำ ตดตามและกวดกา การจดตงปฏบตระเบยบกฎหมายเกยวกบ

ปาสงวนในขอบเขตทวประเทศ

7. กวดกา และประกอบสำนวนคด ผทละเมดระเบยบกฎหมายเกยวกบ

ปาสงวนสงใหองคการและประชาชน สงฟองตอศาลตามกระบวนการยตธรรม

8. สำรวจและสรางฐานขอมลขางสารเกยวกบปาสงวนพรอมทงบำรง

และยกระดบวชาการเกยวกบปาสงวนใหพนกงานรฐบาล

9. ประสานสมทบกบแขนงการ องคการปกครองทองถน และภาคสวนท

เกยวของในการจดตงปฏบตเกยวกบปาสงวน

10. พวพน (ประสานความรวมมอ) กบตางประเทศ ภาคพนและสากล

เกยวกบปาสงวนตามการมอบหมาย

11. สรปและรายงานการจดตงปฏบตงานปาสงวนในขอบเขตทวประเทศ

ใหรฐบาลอยางปกต

12. ปฏบตสทธและหนาทอนๆ ตามทไดกำหนดไวในระเบยบกฎหมาย

มาตรา 37 สทธและหนาทของแผนกทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แขวง นครในการคมครองปาสงวน มดงน

1. ขยายและจดตงปฏบต แผนยทธศาสตร แผนนโยบายและระเบยบ

กฎหมายเกยวกบปาสงวนในขอบเขตทตนรบผดชอบ

2. โฆษณา เผยแพรระเบยบกฎหมายทเกยวกบปาสงวนในขอบเขตของ

ตนรบผดชอบ

3. คนควา และเสนอเจาแขวง เจาครองนคร พจารณากำหนดเขตพนท

ใดพนทหนงเปนปาสงวนระดบแขวง

4. คนควา และเสนอเจาแขวง เจาครองนคร พจารณารบรองเอาแผน

จดสรรปาสงวนระดบแขวงโดยมการประสานสมทบกบภาคสวนอนๆ ทเกยวของ

5. คนควา สรางแผนการจดสรรปาสงวนแหงชาต โดยมการประสาน

สมทบกบภาคสวนอนๆ ทเกยวของ

6. ชนำ ตดตามและกวดกา การจดตงปฏบตเกยวกบปาสงวนในขอบเขต

รบผดชอบของตน


44



8. คนควาและมความคดเหนเกยวกบการดำเนนกจการในเขตปาสงวน

แหงชาตเพอเสนอกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมพจารณา

9. สำรวจและเกบขอมลและสรางขาวสารเกยวกบปาสงวน

10. ประสานสมทบกบแขนงการ และภาคสวนทเกยวของในการจดตง

ปฏบตเกยวกบปาสงวน

11. สรปและรายงานการจดตงปฏบตงานคมครองและปกปกรกษาปา

สงวนในขอบเขตความรบผดชอบของตนตอกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

และองคการปกครองแขวง นครอยางเปนปกต


มาตรา 38 สทธและหนาทของแผนกทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ระดบเมองในการคมครองปาสงวน มดงน

1. จดตงปฏบต แผนการ แผนงานและโครงการเกยวกบปาสงวนใน

ขอบเขตทตนรบผดชอบ

2. โฆษณา เผยแพรระเบยบกฎหมายทเกยวกบปาสงวนระดบเมอง

3. คนควา และเสนอเจาเมอง พจารณากำหนดเขตพนทใดพนทหนงเปน

ปาสงวนระดบเมองโดยมการประสานสมทบกบภาคสวนอนๆ ทเกยวของ

4. คนควา และเสนอเจาเมอง พจารณารบรองเอาแผนจดสรรปาสงวน

ระดบเมองโดยมการประสานสมทบกบภาคสวนอนๆ ทเกยวของ

5. ตดตามและกวดกา การจดตงปฏบตเกยวกบปาสงวนในขอบเขต




7. สำรวจและเกบขอมลและสรางขาวสารเกยวกบปาสงวนในขอบเขต


8. ประสานสมทบกบแขนงการ และภาคสวนทเกยวของในการจดตง

ปฏบตเกยวกบงานคมครองและปกปกรกษาปาสงวน


45

9. สรปและรายงานการจดตงปฏบตงานคมครองและปกปกรกษาปา

สงวนในขอบเขตความรบผดชอบของตนตอกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

และองคการปกครองแขวง นครและองคการปกครองเมองอยางเปนปกต


มาตรา 39 สทธและหนาทของปาไมบาน มดงน

1. คนควา และเสนอใหองคการปกครองบาน ออกระเบยบคมครองและ

นำใชปาสงวนของบาน

2. โฆษณา ศกษา อบรมเกยวกบความสำคญและคณประโยชนเกยวกบ

ปาสงวนใหประชาชนในบาน

3. ปฏบตตามคำสง คำแนะนำ ขอตกลงและระเบยบกฎหมายปาสงวน

4. จดตงกำลงประชาชนหรออาสาสมครใหเขารวมในการคมครอง ปก

ปกรกษาปาสงวนของบานและการปองกนไฟลามปา

5. การตดตาม เกบขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงของปาไม

สงแวดลอมและสภาพการเคลอนไหวของปาไมในขอบเขตของบาน

6. รบผดชอบ ตดตาม กวดกา สกดกนและตานการละเมดระเบยบ

กฎหมายเกยวกบปาสงวน เชน การลกลอบหาเครองปาของดง ตดไม เผาปา และลาสตว

7. สรปและรายงานการเคลอนไหวเกยวกบการคมครองและปกปกรกษา

ปาสงวนในขอบเขตความรบผดชอบตอหองการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ขนเมอง องคการปกครองบานอยางปกต


หมวดท 9

บทบญญตสดทาย

มาตรา 40 การจดตงปฏบต

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและองคการปกครอง

ทองถนทกขนเปนผจดตงปฏบตตามพระราชบญญตฉบบนอยางเขมงวดกระทรวง องคการ

เทยบเทากระทรวงและองคการจดตงตางๆ จงรบรและใหความรวมมอในการจดตงปฏบต

ตามพระราชบญญตฉบบนใหมประสทธผล

มาตรา 41 ผลสำเรจ

พระราชบญญตฉบบน ผลสำเรจนบแตวนลงลายเซน เปนตนไป


46

ขอกำหนด บทบญญตใดทขดกบพระราชบญญตฉบบน ลวนแตถกยกเลกปาสงวนแหงชาต

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ม 24 แหง

ผวจยสรปไดวา จากพระราชบญญตวาดวยปาสงวนแหงชาต สาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว มวตถประสงคเพอกำหนดหลกการ ระเบยบการ และ

มาตรการเกยวกบการสรางตง การจดสรรคมครอง การปกปกรกษา การพฒนา การนำใช

และการลาดตระเวนปาสงวนเพอใหปามความอดมสมบรณและยงยน การปกปองรกษา

สงแวดลอม รกษาแหลงนำ ปองกนการเซาะทลาย รกษาคณภาพของดน รกษาเขต

ยทธศาสตรปองกนชาต ปองกนความสงบ การปรบตว และการเปลยนแปลงดน ฟา

อากาศและการแกไขสภาวะโลกรอน และการปรบปรงชวตการเปนอยของประชาชนและ

บรรดาเผา และการพฒนาเศรษฐกจ – สงคมและม 9 หมวด ประกอบดวย หมวดท 1

บทบญญตทวไปหมวดท 2 ระดบ ประเภทและเขตปาสงวน หมวดท 3 การกำหนดและ

การขนทะเบยนปาสงวนหมวดท 4 การดำเนนการของปาสงวน หมวดท 5 การนำใช

ปาสงวน หมวดท 6 สทธและพนธะของผไดรบอนญาตนำใชปาสงวน หมวดท 7 ทนนำใชใน

การคมครองและปกปกรกษาปาสงวน หมวดท 8 การคมครองปาสงวน และ หมวดท 9

บทบญญตสดทาย

สงเคราะหตวแปรการอนรกษปาสงวนแหงชาต

การวจยครงน เพอใหทราบสภาพและปญหาในการอนรกษปาสงวนแหงชาต

และปจจยทสงผลสำเรจตอการอนรกษปาสงวนแหงชาต ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ

เอกสารและงานวจยทเกยวของเพอหาตวแปรของแตละองคประกอบ ซงมรายละเอยดของ

การวเคราะหและสงเคราะหสภาพและปญหาในการอนรกษปาสงวนแหงชาตและปจจย

ทสงผลสำเรจตอการอนรกษปาสงวนแหงชาต ดงตาราง 2-3

1. สภาพและปญหาในการอนรกษปาสงวนแหงชาต

ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวกบสภาพและ

ปญหาในการอนรกษปาสงวนแหงชาต ไว เชน ศกดดา วเชยรศลป (2544, หนา 11

อางถงใน ธงชย จารพฒน, 2540) กลาววาพนทปาไมลดลง มสาเหตสำคญ ดงน

1) การเพมขนของจำนวนประชากร 2) การอพยพยายถนทอยของราษฎร 3) การใช

เทคโนโลยในการเพมผลผลตทางการเกษตร4) การพฒนาอตสาหกรรมไม มการระงบ


47

การใหสมปทานทำไม กมผลทำใหเกดการลกลอบตดไมทำลายปาเพมขน 5) ปญหาเรอง

นายทน 6) ปญหาการบกรกพนทปา 7) ปญหาการทำลายปา โดยการทำไรเลอนลอย

ของชาวเขา 8) ปญหาไฟปา โรค และแมลง 9) ปญหาดานระเบยบ กฎหมาย10) ปญหา

ดานองคกร 11) ปญหาดานการศกษา และ 12) ปญหาดานทรพยากรมนษย ขณะท

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช (2546, หนา 9) ไดสรปประเดนของปญหาท

สำคญของการบกรกทำลายทรพยากรปาไม ไวดงน 1) ปญหาดานนโยบาย ทำใหหนวยงาน

ของรฐจะตองปรบเปลยนแผน การบรหารจดการใหสอดคลองกบนโยบายทเปลยนไป

อยตลอดเวลา จนทำใหในบางครงในทางปฏบตเจาหนาทของรฐ กไมอาจจะปฏบตตาม

มตคณะรฐมนตรได เนองจากการขดกบขอกฎหมายจนทำใหการบรหารงานเกดความ

ลาชาหรอคลมเครอในทางปฏบต และ 2) ปญหาดานเศรษฐกจและสงคมและในสวนของ

ธวชชย สขลอย (2549, หนา 15) ไดศกษาเรองปจจยทมผลตอการมสวนรวมของของชมชน

ในการอนรกษทรพยากรปาไม : บานคลองทราย ตำบลวงนำเขยว อำเภอวงนำเขยว

จงหวดนครราชสมา พบวา ปญหาในการอนรกษทรพยากรปาไม ไดแก 1) ประชาชนไม

สามารถเขารวมกจกรรมอนรกษปาไมอยางเตมทเพราะตองประกอบอาชพเพอความ

อยรอด และ 2) หนวยงานราชการขาดความจรงใจทจะชวยเหลอประชาขน

สำหรบทศนะของสขข คำนวณศลป (2550, หนา 1-2) ไดศกษาวจยเรอง

การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษสงแวดลอมอทยานแหงชาตใตรมเยน อำเภอ

บานนาสาร จงหวดสราษฎรธาน พบวา ปญหาเกยวกบการมสวนรวมทมผลตอการอนรกษ

สงแวดลอมในอทยานแหงชาตใตรมเยน คอ 1) ขาดบคลากรในการนำเสนอผลการอนรกษ

สงแวดลอม 2) ขาดการเอาใจใสของเจาหนาทและหนวยงานอน 3) เจาหนาทขาดปจจย

หลาย ๆ ดานและ 4) การประชาสมพนธไมดเทาทควร วลาสน กยวกยโกศล (2550,

หนา 59) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรปาไม

กรณศกษามลนธกระตายในดวงจนทร พบวา สภาพปญหาสวนใหญ คอ 1) บคลากรขาด

ความร ความเขาใจแกประชาชน 2) ขาดความเอาใจใสจรงจงในเรองการอนรกษ และ

3) การประชาสมพนธไมทวถง ในขณะท บญลอ อองตว (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง

การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรปาไม ในเขตอทยานแหงชาตถำปลา

นำตกผาเสอ อำเภอเมองแมฮองสอน พบวา ปญหาและอปสรรคในการอนรกษทรพยากร

ปาไมของชมชน เชน 1) ประชาชนไมสามารถเขารวมกจกรรมอนรกษปาไมไดอยางเตมท


48

เพราะตองประกอบอาชพเพอความอยรอด และ 2) สาเหตทเกดจากหนวยงานราชการ

ขาดความจรงใจทจะชวยเหลอประชาชน

สำหรบทศนะของ นฐวฒ วงศประสทธ (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง

ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมในเขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทนหวยสาราญ จงหวดสรนทร พบวา

1) ปญหาการแจงเบาะแสและใหความรวมมอกบหนวยงานราชการเกยวกบการตดไม

ทำลายปา ลาสตว เกบกลวยไม 2) การประชาสมพนธขาวสาร การลาสตวปา การเกด

ไฟปา ลกลอบลาสตวปา และเกบพนธไมปา ปรยาพร โคตรมงคล (2552, หนา 84-89)

ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต กรณศกษา

เขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก จงหวดศรสะเกษ พบวา ปญหาเกยวกบการมสวนรวมใน

การวางแผนการอนรกษทรพยากรธรรมชาต คอ 1) ประชาชนไมไดรบขาวสาร หรอการ

ประชาสมพนธการมสวนรวม 2) เจาหนาทประชาสมพนธไดไมทวถง 3) ประชาชนสวน

ใหญเหนวาตนเองยงมความยากจนอย จงไมไดใหความสนใจกจกรรมทนอกเหนอจากการ

ประกอบอาชพ

ธวชชย สขลอย (2554, บทคดยอ) ไดศกษาเรองปจจยทมผลตอการมสวน

รวมของชมชนในการอนรกษทรพยากรปาไม : บานคลองทราย ตำบลวงนำเขยว อำเภอ

วงนำเขยว จงหวดนครราชสมา พบวา ปญหาในการอนรกษปาไม เชน 1) ประชาชน

ไมสามารถเขารวมกจกรรมอนรกษปาไมอยางเตมท เพราะตองประกอบอาชพเพอความ

อยรอดและ 2) หนวยงานราชการขาดความจรงใจทจะชวยเหลอประชาชน สชาวล ชเอน

(2555, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการจดการปาปาชมชน

กรณศกษา ตำบลวงมะปราง อำเภอวงวเศษ จงหวดตรง พบวา ปญหาในการอนรกษปาไม

เชน 1) ประชาชนไมไดรบขอมลขาวสารอยางครบถวน 2) ประชาชนสวนใหญทประกอบ

อาชพเกษตรกร ทำใหตองใชเวลาสวนใหญในการดแลผลผลตของตน 3) พนทยงขาดการ

สนบสนนอยางตอเนองจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของและทศนะของ

ณฐวรรธน สนทรวรทธโชต (2556, หนา 17 อางถงใน คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต, 2531, หนา 133-134) ไดกลาวถงปญหาในการอนรกษปาไม คอ 1) การใช

ทรพยากรธรรมชาตเปนไปอยางไมมประสทธภาพไมคมคาทรพยากรธรรมชาตแตละชนด

จงมปรมาณลดลงอยางรวดเรว 2) ขาดการประสานงานในการใชทรพยากรธรรมชาตในแต

ละระดบพนทและเกดปญหาความขดแยง 3) ขาดการบำรงรกษาทรพยากรธรรมชาต เพอ


49

ไวใชงานในอนาคต ทรพยากรธรรมชาตแตละชนดจงมสภาพโทรมเกดปญหาดาน

สงแวดลอม ในสวนทศนะของ มชย วงษอบ (2556, บทคดยอ) ไดศกษาเรองแนวทางการ

อนรกษทรพยากรปาไมของประชาชนในเขตองคกรปกครองสวนทองถน อำเภอวงเจา

จงหวดตาก พบวา ปญหาในการอนรกษปา คอ การตดไม การบกรกปาเพอทำกน

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของของ

นกวชาการ ผวจยไดทำการวเคราะหและสงเคราะหองคประกอบสภาพและปญหาในการ

อนรกษปาสงวนแหงชาต ดงตาราง 2

ตาราง 2 การวเคราะหและสงเคราะหแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวกบ

องคประกอบสภาพและปญหาในการอนรกษปาสงวนแหงชาต

องคประกอบ

สภาพและปญหา

ในการอนรกษ


นกวชาการ

1. ศก

ดดา

วเชย

รศลป

(254

4)

2. ก

รมอท

ยานแ

หงชา

ต สต

วปาแ

ละพ

นธพ

ช (2

546)

3. ธ

วชชย

สขล

อย (2

549)

4. ส

ขข ค

ำนวณ

ศลป

(255

0)

5. ว

ลาสน

กยว

กยโก

ศล (2

550)

6. บ

ญลอ

ออง

ตว (2

552)

7. น

ฐวฒ

วงศ

ประส

ทธ (2

552)

8. ป

รยาพ

ร โค

ตรมง

คล (2

552)

9. ธ

วชชย

สขล

อย (2

554)

10. ส

ชาวล

ชเอ

น (2

555)

11. ณ

ฐวรร

ธน ส

นทรว

รทธโ

ชต (2

556)

12. ม

ชย ว

งษอบ

(255

6)

ความ

ถ

รอยล

ะ

ลำดบ

1. ขาดการเขารวม

กจกรรมกบภาครฐ

√ √ √ √ √ 5 41.66 1

2. ภาครฐดำเนนการ

ขาดการตอเนอง

√ √ √ √ √ 5 41.66 1

3. ขาดการประชาสมพนธ √ √ √ √ √ 5 41.66 1

4. ขาดบคลากรทมความ

ชำนาญงาน

√ √ √ 3 25.00 2

5. ขาดงบประมาณ

และวสดอปกรณ

√ √ √ 3 25.00 2

6. การรบรขอมลขาสาร √ √ 2 16.66 3


50


งานวจยทเกยวของกบองคประกอบสภาพและปญหาในการอนรกษปาสงวนแหงชาต

จากนกวชาการ จำนวน 12 คน ดงนนองคประกอบสภาพและปญหาในการอนรกษปาสงวน

แหงชาต ม 6 องคประกอบ ดงน

1. ขาดการเขารวมกจกรรมกบภาครฐ ความถเทากบ 5

2. ภาครฐดำเนนการขาดการตอเนอง ความถเทากบ 5

3. ขาดการประชาสมพนธ ความถเทากบ 5

4. ขาดบคลากรทมความชำนาญงาน ความถเทากบ 3

5. ขาดงบประมาณและวสดอปกรณ ความถเทากบ 3

6. การรบรขอมลขาสาร ความถเทากบ 2

2. ปจจยทสงผลสำเรจตอการอนรกษปาสงวนแหงชาต ประกอบดวย

จากการศกษาปจจยทสงผลสำเรจตอการอนรกษปาสงวนแหงชาต ผวจย

ไดศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของจากนกวชาการหลายทาน เชน

ไพสดา ตรเดช (2546, หนา 161-162) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการ

อนรกษปาชมชนบานทงสง จงหวดกระบ พบวา ปจจยทสงผลตอความสำเรจในการ

อนรกษปา ไดแก 1) การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการอนรกษปา2) การไดรบการ

ฝกอบรมเกยวกบการอนรกษและ 3) ความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษปา ลาลน

กยวกยโกศล (2548, หนา 108-109) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนตอการ

อนรกษทรพยากรปาไม พบวา ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนตอการอนรกษ

ทรพยากรปาไม พบวา เพศ สญชาต ระยะเวลาทอยอาศยในพนท อาชพ รายได และ

การใชประโยชนจากปาและ ธวชชย สขลอย (2549, หนา 15) ไดศกษาเรองปจจยทมผลตอ

การมสวนรวมของของชมชนในการอนรกษทรพยากรปาไม : บานคลองทราย ตำบล

วงนำเขยว อำเภอวงนำเขยว จงหวดนครราชสมา พบวา ปจจยทมผลตอการอนรกษ

ทรพยากรปาไม คอ 1) เพศ 2) ระดบการศกษา 3) การใชประโยชนทรพยากรปาไม

4) อาชพหลก 5) จำนวนสมาชกในครวเรอน 7) ระยะเวลาอยอาศย และ 8) ขนาดทดน

ถอครอง

สำหรบวยทธ จำรสพนธ และคณะ (2550, หนา 67) ไดศกษาเรองรายงาน

การวจยเรองการจดการปาไมชมชนโดยองคกรปกครองทองถน พบวา ปจจยทสงผล

สำเรจในการอนรกษปาไม คอ เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ รายได นตยา เชอโชต


51

(2551, หนา 80) ไดศกษาวจยเรองการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาชมชน

กรณศกษาปาชมชนดอนช บานปะอาว ตำบลปะอาว อำเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

พบวา ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาชมชนดอนช ไดแก

การถอครองทดน อาย จำนวนสมาชกในครวเรอน ระดบการศกษา ระยะเวลาการตงถน

ฐาน รายได และการไดรบขอมลขาวสาร สวนทศนะของ บญลอ อองตว (2552, บทคดยอ)

ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรปาไม ในเขตอทยาน

แหงชาตถำปลา นำตกผาเสอ อำเภอเมองแมฮองสอน พบวา ปจจยทมผลสำเรจตอการ

อนรกษปาไม ไดแก เพศ ระดบการศกษา การใชประโยชนทรพยากรปาไม และทศนคตของ

ประชาชนทมตอผนำชมชน สวฒน ลอยงวฒนา (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการม

สวนรวมของประชาชนในการอนรกษพนทปาสงวนแหงชาตปาดงนามน จงหวดกาฬสนธ

พบวา ปจจยสความสำเรจในการอนรกษ ไดแก 1) การสนบสนนจากภาคเอกชน 2) การ

สนบสนนจากองคกรปกครองสวนทองถน และ 3) การมสวนรวมของประชาชนในการ

อนรกษพนทปาสงวนแหงชาตปาดงนามน

ในสวนทศนะของกตตศกด แกววาร (2553, หนา 5) ไดศกษาเรองการม

สวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาเขาราวเทยนทอง จงวดชยนาท พบวา ปจจยท

สงผลสำเรจในการอนรกษ ไดแก 1) สถานภาพทางสงคม 2) ความรความเขาใจเกยวกบ

การอนรกษปาและ 3) ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาชมชน

อำนวยพร ชลดำรงกล (2554, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการบรหารจดการทรพยากรปาไม

แบบมสวนรวม : กรณศกษาชมชนบานยางโทน อำเภอไทรโยค จงหวดกาญจนบร พบวา

ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษปาไม ไดแก 1) เพศ 2) อาย 3)การศกษา และ 4) ดาน

พฤตกรรมขณะท ธวชชย สขลอย (2554, บทคดยอ) ไดศกษาเรองปจจยทมผลตอการม

สวนรวมของชมชนในการอนรกษทรพยากรปาไม : บานคลองทราย ตำบลวงนำเขยว

อำเภอวงนำเขยว จงหวดนครราชสมา พบวา ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษปา ไดแก

1) สรางความเขาใจกบชมชนใหเหนความสำคญของการอนรกษทรพยากรปา 2) การ

สนบสนนประชาชนมสวนรวมกบหนวยงานภาครฐมากขน และ 3) สงเสรมใหประชาชน

มคณภาพชวตทดขน เชน การสนบสนนใหประชาชนประกอบอาชพเสรม หรอการพฒนา

ระบบสาธารณปโภค เปนตน


52

รงทพย บำรงสข (2555, บทคดยอ) ไดศกษาเรองปจจยทสงผลตอการ

จดการสงแวดลอม : กรณศกษาเขตลมนำแมกลอง อำเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร พบวา

ปจจยทสงผลตอการจดการปาไม เชน เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและดานสงแวดลอม

สรพงษ ชแสน (2555, บทคดยอ) ไดศกษาปจจยทมผลตอความคดเหนของราษฎรในการ

อนรกษทรพยากรปาไมทอยรายรอบเขตรกษาพนธสตวปาเขาเขยว -เขาชมพ จงหวดชลบร

พบวา ปจจยทมผลสำเรจตอในการอนรกษทรพยากรปาไม ไดแก 1) ควรจดอบรมให

ราษฎรมความรและความเขาใจในความสำคญของทรพยากรปาไม และ 2) สรางความ

ตระหนกเหนคณคาของทรพยากรปาไม และ สชาวล ชเอน (2555, บทคดยอ) ไดศกษา

เรองการมสวนรวมของประชาชนในการจดการปาปาชมชน กรณศกษา ตำบลวงมะปราง

อำเภอวงวเศษ จงหวดตรง พบวา ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษปา คอ 1) ประชาชน

ควรเหนคณคาและความสำคญของปาไม 2) หนวยงานภาครฐและหนวยงานอน ๆ

ทเกยวของ 3) ควรใหความสำคญกบการใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนและ

ทวถงผานสอตาง ๆ ใหมากขน เพอใหประชาชนจะไดรบทราบขอมลขาวสารอยางครบถวน

และ 4) การปลกฝงจตสำนกและสรางความรสกเปนเจาของในการจดการปาไมใหแก

ประชาชน สวนทศนะของณฐวรรธน สนทรวรทธโชต (2556, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง

การศกษาสภาพปญหาสงแวดลอมในเขตตำบลสามบณฑต : ปจจยทมผลตอการพฒนา

ทรพยากรธรรมชาต พบวา 1. ปจจยทผลตอการอนรกษ ไดแก 1) เพศ 2) อาย 3)

การศกษา 4) สถานภาพสมรส 4) อาชพและสวน 2. ปจจยดานพฤตกรรมของประชาชน

คอ 1) การมจตสำนก 2) การบำรงรกษา และ3) การมสวนรวมของประชาชน

สำหรบทศนะของสมชาย โพธตระกล (2556, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการ

บรหารจดการอนรกษทรพยากรปาไมในประเทศไทย พบวา ปจจยทสงผลตอความสำเรจ

ในการอนรกษ ไดแก ปจจยสวนบคคล คอ เพศ อาย การศกษา รายได ระยะเวลาในการ

ทำงาน ตำแหนงหนาทรบผดชอบ หนวยงานทสงกด ปจจยดานนโยบาย คอ วตถประสงค

ของนโยบาย ลกษณะหนวยงานปฏบต การกำหนดภารกจและการมอบหมายงาน ปจจย

การบรหารจดการภายในองคกร ไดแก คน งบประมาณ เครองมอ อปกรณ การจดการ

คาตอบแทนและสวสดการ ดานแรงจงใจในการปฏบตงาน ดานภาวะผนำ ปจจยการ

บรหารจดการภายนอก คอ ดานการมสวนรวมของประชาชน ดานการสนบสนนของ

หนวยงานอน ดานกฎหมายและการบงคบใชกฎหมาย ดานผมอทธพลในทองถน ดาน

เศรษฐกจ ดานสงคมและดานการเมอง และพบวาปจจยสวนบคคล 7 ดาน มความสมพนธ


53

กบการบรหารจดการอนรกษทรพยากรปาไมในภาพรวม 5 ปจจย และ ผนกล อยสกล

(2556, หนา 10) ไดศกษาเรองปจจยทสงผลตอการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากร

ปาไมของสมาชกชมรมอนรกษธรรมชาตบานวงลง ตำบลทอนหงส อำเภอพรหมคร จงหวด

นครศรธรรมราช พบวา ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษปาไม เชน ปจจยสวนบคคล คอ

เพศ อาย ระดบการศกษา จำนวนสมาชกในครอบครว สถานภาพสมรส และระยะเวลา

ทอยอาศยในชมชน ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม คอ อาชพ รายไดครอบครวตอป

สถานภาพทางสงคม จำนวนทดนทำดน การใชประโยชนจากทรพยากรปาไม ปจจยการ

กระตน คอ ความรเกยวกบการอนรกษ ทรพยากรปาไม การรบรขาวสารเกยวกบการ

อนรกษทรพยากรปาไมและการใหคณคาตอทรพยากรปาไม ขณะท สำรวย สดเฉลยว

(2557, หนา 48) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรปาไม

บรเวณพนทปาสงวนแหงชาตปาดงระแนง อำเภอยางตลาด และอำเภอหวยเมก จงหวด

กาฬสนธ พบวา อาย ระดบการศกษา อาชพ ขนาดพนท การเปนสมาชกเครอขาย

การรบรขาวสารเกยวกบปาไม การมความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษทรพยากร

ปาไมและการไดรบประโยชนจากปาไมและเบญจวรรณ บณยรตน (2558, หนา 1) ไดศกษา

เรองปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาต พบวา ปจจยทสงผล

สำเรจในการอนรกษปา คอ 1) การใหการศกษา 2) การสรางจตสำนกแหงการอนรกษ

และ 3) การสงเสรมใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยใหเออตอการอนรกษ และ 4) การ

สรางจตสำนก

สำหรบทศนะ-v’ Kenneth Ruddle and Dennis (1978) ไดกลาวถงปจจย

ไปสความสำเรจ คอ 1) การเพมความตระหนกตอความสมพนธอนซบซอนระหวาง

ทรพยากรธรรมชาตกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม 2) การปรบปรงขบวนการบรหาร

สถาบนและการออกกฎหมายเพอการปกปอง การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต

เพอพฒนาคณภาพชวตของมนษยโดยเฉพาะสำหรบผทอยในพนทหางไกล 3) การปรบปรง

และขยายระบบขอมลและการวจยสำหรบการวางแผนและกำหนดนโยบายและปรบปรง

วธการในการประยกตแนวคดเรองทรพยากรสำหรบการวเคราะหนโยบายและ 4) การ

พฒนาระบบการศกษาอบรมใหแกสถาบนตาง ๆ Kanchanachitra (1979, p. 42) ไดศกษา

เรองปจจยทสงผลการมสวนรวมในการอนรกษ ไดแก เพศ อาย สขภาพ ระยะเวลาการอย

อาศย ขนาดของครอบครว มาตรฐานทางสงคมของประชาชน ระดบการศกษา ระดบของ

ความเปนอย การครอบครองทดน ปจจยทางเศรษฐกจ เชอชาตและสญชาต พนเพของ


54

ครอบครว สวนบคคล ไดแก การปรบตวทางสงคม ความเชอทางสงคม ความเชอมนใน

ตนเอง ความเชอและการแสดงออกทางพฤตกรรม ความพงพอใจ การแสดงตว

ประสบการณ หลกยดถอประจำใจ การเปนผนำและการตระหนกถงความสำคญของ

กจกรรม

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของของ

นกวชาการ ผวจยไดทำการวเคราะหและสงเคราะหองคประกอบปจจยทสงผลสำเรจตอ

การอนรกษปาสงวนแหงชาต ดงตาราง 3


ตารา

ง 3

การ

วเคร

าะหแ

ละสง

เครา

ะหแน

วคด

ทฤษฎ

เอกส

ารแล

ะงาน

วจยท

เกยว

กบอง

คประ

กอบป

จจยท

สงผล

สำเร

จตอก

ารอน

รกษ

ปาส

งวนแ

หงชา

ต

องคป

ระกอ

บปจจ

ยทสง

ผลสำ

เรจ

ตอกา

รอนร

กษปา

สงวน

แหงช

าต

นกวช

าการ

1. ไพสดา ตรเดช (2546)

2. ลาลน กยวกยโกศล (2548)

3. ธวชชย สขลอย (2549)

4. รงทพย บำรงสข (2555)

5. สรพงษ ชแสน (2555)

6. สชาวล ชเอน (2555)

7. ณฐวรรธน สนทรวรทธโชต (2556)

8. สมชาย โพธตระกล (2556)

9. ผนกล อยสกล (2556)

10. สำรวย สดเฉลยว (2557)

11. เบญจวรรณ บณยรตน (2558)

12. Kenneth Ruddle and Dennis (1978)

13. Kanchanachitra (1979)

ความถ

รอยละ

ลำดบ

1. กา

รไดร

บขอม

ลขาว

สาร

√

√

√ √

4

30.7

6 3

2. ก

ารได

รบกา

รฝกอ

บรม

√

√

√

√ 4

30.7

6 3

3. ค

วามร

ควา

มเขา

ใจ

√

√

√

√ √

5

38.4

6 2

4. เพ

ศ

√ √

√

√ √

√

6 46

.15

1

5. ส

ญชา

ต

√

√

2 15

.38

5

6. ร

ะยะเ

วลาท

อาศย

อยใน

พนท

√ √

√ √

√

5 38

.46

2

55

จากตาราง 3

ตารา

ง 3

การ

วเคร

าะหแ

ละสง

เครา

ะหแน

วคด

ทฤษฎ

เอกส

ารแล

ะงาน

วจยท

เกยว

กบอง

คประ

กอบป

จจยท

สงผล

สำเร

จตอก

ารอน

รกษ

ปาส

งวนแ

หงชา

ต

องคป

ระกอ

บปจจ

ยทสง

ผลสำ

เรจ

ตอกา

รอนร

กษปา

สงวน

แหงช

าต

นกวช

าการ














ความถ

รอยละ

ลำดบ

1. กา

รไดร

บขอม

ลขาว

สาร

√

√

√ √

4

30.7

6 3

2. ก

ารได

รบกา

รฝกอ

บรม

√

√

√

√ 4

30.7

6 3

3. ค

วามร

ควา

มเขา

ใจ

√

√

√

√ √

5

38.4

6 2

4. เพ

ศ

√ √

√

√ √

√

6 46

.15

1

5. ส

ญชา

ต

√

√

2 15

.38

5

6. ร

ะยะเ

วลาท

อาศย

อยใน

พนท

√ √

√ √

√

5 38

.46

2


ตารา

ง 3

การ

วเคร

าะหแ

ละสง

เครา

ะหแน

วคด

ทฤษฎ

เอกส

ารแล

ะงาน

วจยท

เกยว

กบอง

คประ

กอบป

จจยท

สงผล

สำเร

จตอก

ารอน

รกษ

ปาส

งวนแ

หงชา

ต

องคป

ระกอ

บปจจ

ยทสง

ผลสำ

เรจ

ตอกา

รอนร

กษปา

สงวน

แหงช

าต

นกวช

าการ














ความถ

รอยละ

ลำดบ

1. กา

รไดร

บขอม

ลขาว

สาร

√

√

√ √

4

30.7

6 3

2. ก

ารได

รบกา

รฝกอ

บรม

√

√

√

√ 4

30.7

6 3

3. ค

วามร

ควา

มเขา

ใจ

√

√

√

√ √

5

38.4

6 2

4. เพ

ศ

√ √

√

√ √

√

6 46

.15

1

5. ส

ญชา

ต

√

√

2 15

.38

5

6. ร

ะยะเ

วลาท

อาศย

อยใน

พนท

√ √

√ √

√

5 38

.46

2

56

ตารา

ง 3

(ตอ)

องคป

ระกอ

บปจจ

ยทสง

ผลสำ

เรจ

ตอกา

รอนร

กษปา

สงวน

แหงช

าต

นกวช

าการ














ความถ

รอยละ

ลำดบ

7. อ

าชพ

√

√

√

√

√

5 38

.46

2

8. ร

ายได

√

√

√

3 23

.07

4

9. ก

ารใช

ประโ

ยชนจ

ากปา

√ √

√

3 23

.07

4

10. ก

ารศก

ษา

√

√ √

√ √

√

6

46.15

1

11. ข

นาดท

ดนทถ

อครอ

ง

√

√

√

3 23

.07

4

12. อ

าย

√ √

√ √

√

5

38.4

6 2

13. ก

ารปล

กจตส

ำนก

√

√

√

3

23.0

7 4


ตารา

ง 3

การ

วเคร

าะหแ

ละสง

เครา

ะหแน

วคด

ทฤษฎ

เอกส

ารแล

ะงาน

วจยท

เกยว

กบอง

คประ

กอบป

จจยท

สงผล

สำเร

จตอก

ารอน

รกษ

ปาส

งวนแ

หงชา

ต

องคป

ระกอ

บปจจ

ยทสง

ผลสำ

เรจ

ตอกา

รอนร

กษปา

สงวน

แหงช

าต

นกวช

าการ














ความถ

รอยละ

ลำดบ

1. กา

รไดร

บขอม

ลขาว

สาร

√

√

√ √

4

30.7

6 3

2. ก

ารได

รบกา

รฝกอ

บรม

√

√

√

√ 4

30.7

6 3

3. ค

วามร

ควา

มเขา

ใจ

√

√

√

√ √

5

38.4

6 2

4. เพ

ศ

√ √

√

√ √

√

6 46

.15

1

5. ส

ญชา

ต

√

√

2 15

.38

5

6. ร

ะยะเ

วลาท

อาศย

อยใน

พนท

√ √

√ √

√

5 38

.46

2

57

ตารา

ง 3

(ตอ)

องคป

ระกอ

บปจจ

ยทสง

ผลสำ

เรจ

ตอกา

รอนร

กษปา

สงวน

แหงช

าต

นกวช

าการ














ความถ

รอยละ

ลำดบ

14. ง

บประ

มาณ

√

√

2 15

.38

5

15. ด

านแร

งจงใ

จ

√

√

2 15

.38

5

16. ด

านกฎ

หมาย

√

1 7.

69

1


58


งานวจยทเกยวของกบองคประกอบปจจยทสงผลสำเรจตอการอนรกษปาสงวนแหงชาต

จากนกวชาการ จำนวน 13 คน โดยผวจยใชเกณฑพจารณาจากความถตงแต 4 ขนไป

ดงนนองคประกอบปจจยทสงผลสำเรจตอการอนรกษปาสงวนแหงชาต ม 8 องคประกอบ

ดงน มรายละเอยด ดงน

1. ลกษณะสวนบคคล

1.1 ความหมายของลกษณะสวนบคคล

นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของลกษณะสวนบคคลไว เชน

พระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล (ม.ป.ป.) ไดใหความหมายของขอมลสวนบคคล

ขอมลสวนตวของบคคลใดบคคลหนงทมขอมลเกยวกบการศกษา ฐานะการเงน ประวต

อาชญากรรม ประวตการทำงานหรอประวตกจกรรมหรอขอมลเกยวกบบคคล ซงทำให

สามารถระบตวบคคลนนไดไมวาทางตรงหรอทางออม นคร เสรรกษ (2548, หนา 9)

ไดใหความหมายไวดงน 1) สทธในชวตและรางกายทเปนเรองสวนตว ททงภาครฐและ

บคคลทวจะไปตองเคารพและไมแทรกแซง และ 2) เครองมอบงชศกดศรความเปนมนษย

สทธทจะเลอกแนวทางการดำรงชวตและกำหนดวถชวตของตวเอง ขณะท กรรณการ

เหมอนประเสรฐ (2548, หนา 14) ไดกลาวไววา ในองคกรตางๆ จะประกอบไปดวย

บคลากรเปนจำนวนมาก บคลากรแตละคนกจะมพฤตกรรมทแตกตางกนออกไป

ซงพฤตกรรมของแตละบคคลทแสดงออกแตกตางกนไปนน มสาเหตมาจากปจจยตางๆ

ซงไดแก อาย เพศ สถานภาพ ระยะเวลาในการปฏบตงานในองคกร ลกษณะพฤตกรรม

ในการทำงานของบคคล มรายละเอยด ดงน

1. อายการทำงาน คนทมอายมากขนผลงานจะนอยลงแตใน

ขณะเดยวกนบคคลทมอายมากนนเปนผมประสบการณในการทำงานมาก นอกจากนยง

พบวา คนทอายมากนนมกจะไมลาออกจากงานหรอโยกยายงานใหมแตจะยงคงทำงานท

เดม อาจเพราะเนองจากโอกาสในการเปลยนงานมนอยลง และมคณภาพชวตทดเพยงพอ

ตอความตองการแลวและยงพบอกวาพนกงานทมอายมากขนจะปฏบตหนาทการงานอยาง

สมำเสมอ ขาดงานนอยกวาพนกงานทมอายนอย

2. เพศ จากการศกษาเรองความสามารถเกยวกบการแกไขปญหา

ในการทำงาน แรงจงใจการปรบตวทางสงคม ความสามารถในการเรยนร ระหวางเพศชาย

และเพศหญงไมมความแตกตางกนแตมนกจตวทยาศกษาพบวา เพศหญงจะมลกษณะ


59

คลอยตามมากกวาเพศชายและเพศชายจะมความคดกาวไกลและมความคาดหวงในการท

จะประสบความสำเรจมากกวาเพศหญง

3. สถานภาพการสมรส พบวาพนกงานทสมรสแลวนนจะขาดงาน

และมอตราการลาออกจากงานนอยกวาผทยงเปนโสด นอกจากนยงพบวา พนกงานท

สมรสแลวมความพงพอใจในงานสงกวาพนกงานทเปนโสด รวมทงมความรบผดชอบในงาน

เหนคณคาของงานทปฏบตและมความสมำเสมอในการทำงานมากกวาดวย

4. ความอาวโสในการทำงาน ผทมความอาวโสในการทำงานมาก

นนจะมผลงานสงกวาบรรดาพนกงานใหม และมความพงพอใจในงานสงกวาพนกงานใหม

และสอดคลองกบ พงษเทพ เงาะดวน (2555, หนา 67) ไดทำการศกษาความสมพนธ

ระหวางคณภาพชวตกบความผกพนตอองคกรของพนกงาน บรษท ทาอากาศยานไทย

จำกด (มหาชน) พบวา เพศ อาย การศกษาสถานภาพ ตำแหนงงาน เงนเดอน อายงานท

แตกตางกนไมสงผลตอคณภาพชวตการทำงาน

จากทกลาวมาขางตน ผสรปไดวา คณลกษณะสวนบคคล ประกอบดวย

เพศ อาย การศกษาสถานภาพ ตำแหนงงาน เงนเดอน อาชพ และอายงาน เปนตน

2. การเผยแพรและประชาสมพนธ

2.1 ความหมายของการเผยแพรและประชาสมพนธ

มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการประชาสมพนธไว

ดงน สมาคมการประชาสมพนธระหวางประเทศ (International Public Relations

Association: IPRA, 1990 อางถงใน วรช อภรตนกล, 2546, หนา 13) ซงเปนสมาคมของนก

ประชาสมพนธนานาชาต ไดใหความหมายของการประชาสมพนธวา “การประชาสมพนธ”

คอ ภาระหนาทของฝายบรหารหรอฝายจดการ ซงตองอาศยการวางแผนทดและมการกระ

ทาอยางตอเนองสมำเสมอเพอสรางสรรค และธำรงรกษาไว ซงความเขาใจอนด

มความเหนอกเหนใจและไดรบการสนบสนนรวมมอจากกลมประชาชนทองคกรสถาบน

เกยวของอย โดยองคกรจะตองใชวชาการวดประเมนถงประชามตทประชาชนมตอองคการ

สถาบน เพอใหสอดคลองกบประชามตหรอความตองการของประชาชน พรอมทงใช

วชาการเผยแพรกระจายขาวสารสประชาชนเพอใหเกดความรวมมอและบรรลถงประโยชน

รวมกนของทงสองฝาย คอ องคการและกลมประชาชนทเกยวของกองวทยาการ

กรมกจการพลเรอนทหารเรอ (2552, หนา 78) กลาวโดยสรปวาการประชาสมพนธ


60

หมายถง การเสรมสรางความสมพนธและความเขาใจอนดระหวางองคกรกบกลม

ประชาชนทเกยวของ เพอหวงผลในความรวมมอและสนบสนนจากประชา Cutlip, Center,

and Broom (1985, unpaged) ไดใหความหมายไววาการประชาสมพนธเปนการดำเนนงาน

ระดบบรหารททาหนาทในการประเมนทศนคตของกลมประชาชนทเกยวของเพอใหเขาใจ

ถงนโยบายและทาทของบคคลหรอองคกร ตลอดจนการดำเนนการวางแผนและลงมอ

ปฏบตตามแผนนน ๆ เพอนำไปสการสรางความเขาใจอนดและการยอมรบของกลม

ประชาชนขณะท Baskin, Aronoff, and Lattimore (1997, p. 5) ใหความหมายไววา

เปนการจดการขององคการเพอสรางสมพนธภาพอนดกบผรบขาวสารกลมตางๆ เพอทำให

เกดความเขาใจเกยวกบความคดเหน (Opinion) ทศนคต (Attitude) และคานยม (Value)

หรอเปนการตดตอสอสารกบชมชนทงภายในและภายนอก เพอสรางภาพพจนขององคการ

กบสาธารณชน

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา การประชาสมพนธ หมายถง

กระบวนการสอสารทองคกรหรอหนวยงานใดหนวยงานหนงไดกระทาการสรางความ

เขาใจ ทศนคตและความสมพนธทดระหวางองคกรกบประชาชน โดยมการวางแผนและม

การกระทำอยางตอเนอง เปนการสงเสรมผลงานหรอบรการขององคกร เพอใหเกดการ

ยอมรบ เสรมสรางความเขาใจอนดระหวางองคกร สถาบนกบกลมประชาชนทเกยวของ

และความรวมมอจากประชาชนอนจะสงเสรมใหองคกรบรรลเปาหมาย

2.2 ความสำคญของของการประชาสมพนธ

วจตร อาวะกล (2541, หนา 47) ไดกลาวถงวตถประสงคทวไปของ

การประชาสมพนธไววา เพอสรางภาพพจนทดใหกบองคการ สรางความนยมชมชอบ

สรางความเลอมใสศรทธาจากประชาชนพนกงาน ปองกนการคลาดเคลอน โดยดำเนนงาน

การรกษาความสมพนธเชอมโยงกบกลมตางๆ กระตนเพมพนความสมพนธเพมขวญ

กำลงใจในหมประชาชน พนกงาน หนสวนผเกยวของทกกลมอยตลอดเวลาและใหบรการ

ดานสาธารณประโยชน ผลประโยชนทเปนธรรมแกสงคม โดยการสรางความเชอมน

ไววางใจ เชอถอไดจากประชาชน ยนยนความมนคงแกพนกงานและประชาชน

วรช อภรตนกล (2542, หนา 151) ไดกลาวถง วตถประสงคของการ

ประชาสมพนธหนวยงานสถาบนตางๆ ไวดงน คอ

1. เพออธบายถงนโยบาย วตถประสงคการดำเนนงาน และ

ประเภทของการดำเนนงานธรกจของหนวยงานนน ๆ ใหกลมประชาชนทเกยวของไดทราบ


61

2. เพออธบายใหฝายบรหารหรอฝายจดการ (Management) ได

ทราบถงทศนคต ประชามตหรอความรสกนกคดของประชาชนทมตอหนวยงาน

3. เพอคาดการณลวงหนาและคนหาจดบกพรองตางๆ เพอ

ปองกนปญหาตางๆ ทเกดขนภายในหนวยงาน

4. เพอใหประชาชนยอมรบ ซงถาเปนหนวยงานธรกจภาคเอกชน

เชน บรษท หางรานเพอใหยอมรบในบรษทตน รวมทงยอมรบในผลตภณฑและบรการท

บรษทจาหนายอยรวมทงมสวนเพมพนปรมาณการขายทางออมดวย

5. เพอทาหนาทขจดปญหายงยากตางๆ ภายในหนวยงาน

6. เพอแนะนาฝายบรหารหรอฝายจดการใหสามารถดำเนนการได

อยางถกตองเพอสรางความเจรญกาวหนาและชอเสยงทดของหนวยงาน

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ความสำคญของการ

ประชาสมพนธเปนเผยแพรนโยบายและการดำเนนงานรวมทงกจกรรมตาง ๆ ใหประชาชน

รบรอยางตอเนอง เพอสรางความเขาใจอนดตอกนและเพอปองกนและรกษาชอเสยงของ

หนวยงาน โดยเฉพาะอยางยงการปองกนและแกไขความเขาใจผดเกยวกบขาวลอหรอ

สถานการณในทางลบของหนวยงาน

2.3 หลกการประชาสมพนธ

การประชาสมพนธเปนวธการหรอกจกรรมในการสอสารระหวางหนวยงานกบกลม

ประชาชนเปาหมายเพอใหเกดความสมพนธอนด ซงการดำเนนการประชาสมพนธจะ

เปนไปอยางมประสทธภาพไดนน จำเปนตองคำนงถงหลก 3 ประการ เพอเปนแนวทางการ

ดำเนนงาน ไดแก การใหขอมลหรอเผยแพรขาวสารอยางตอเนอง การตดตอสอสารสอง

ทาง การสงเสรมความเขาใจอนด

1. การใหขอมลหรอเผยแพรขาวสารอยางตอเนอง เปนการนำเสนอ

ขอมลขาวสารทเปนขอเทจจรงและถกตองของหนวยงานเพอใหกลมประชาชนไดร เชน

นโยบาย วตถประสงคการดำเนนงาน ผลงานและกจกรรมตาง ๆ รวมทงแนวโนมทคาดวา

จะดำเนนการ โดยมจดมงหมายเพอใหกลมเปาหมายเกดความเขาใจ เลอมใส ศรทธา หรอ

มความรสกทดตอหนวยงาน โดยไมควรทจะปกปดอาพรางหรอบดเบอนขอเทจจรง ซงอาจ

นาไปสความเขาใจผดและกอใหเกดผลเสยหายในภายหลง ดงนนการใหขอมลหรอการ

เผยแพรขาวสาร อยางตอเนองจงถอเปนหวใจสำคญของการประชาสมพนธโดยเฉพาะตอง

ตระหนกวา การสอสารนเปนการใหขอมลขาวสารเพอมงหมายความเขาใจทถกตอง เพอ


62

การเสรมสรางภาพลกษณทดงาม เพอการแกไขความเขาใจผดหรอเรยกอยางสรปวา 3 ก

ไดแก กน กอ แก

1.1 การใหขอมลขาวสารเพอมงหมายความเขาใจทถกตอง ถอเปน

จดมงหมายสำคญยงของการประชาสมพนธเพราะเปนการใหขอมลขาวสารทเปนการบอก

กลาวหรอช แจงขอเทจจรงอยางตอเนอง ดจดงการใหปยอนทรยแกพชซงเปนการยงความ

เจรญเตบโตและการหยงรากลกใหแกพชไดมความแขงแกรง อนยากตอการโยกคลอน

ดงนนการใหขอมลขาวสารเพอการประชาสมพนธนจงเปนการสรางความนยมชมชอบจน

กลายไปเปนการสนบสนนของกลมประชาชนทมตอหนวยงานแลวสงผลไปสการทองคกร

ไดรบความรวมมอในการดำเนนงาน อนเทากบเปนการเสรมความมนคงและการสราง

ความเจรญกาวหนาในการดำเนนกจการขององคกร เรยกจดมงหมายทกลาวน อยางยอ ๆ

น วาเปนวตถประสงคเพอ “กน” ซงการเผยแพรขอมลขาวสารน เปรยบเสมอนการฉด

วคซน“ภมคมกน” เพอการปองกนความเขาใจผดทอาจเกดจากการ “ใสรายปายส”

ของผอนทจะใหขอมลขาวสารแกกลมเปาหมาย

1.2 การใหขอมลขาวสารเพอเสรมสรางภาพลกษณทดงามเปน

การใหขอมลเพอการำรงรกษาชอเสยงและเกยรตภมของสถาบน โดยการใหกลมประชาชน

ไดรบรหรอประจกษในการมสวนรวมรวมถงขอมลขาวสารทองคกรไดอานวยประโยชนตอ

สงคมอยางตอเนองการประชาสมพนธจงเปลยนไปเพอสรางภาพลกษณทดเพอได

กอใหเกดความไววางใจองคกรงกลาว ดงนนจงควรทจะจดทาโครงการหรอแผนงานการ

ประชาสมพนธทสอดคลองกบความตองการของกลมประชาชนเปาหมาย ซงจดมงหมาย

ของการใหขอมลขาวสารดงกลาวน จดเปนวตถประสงคของการประชาสมพนธเพอ “กอ”

1.3 การใหขอมลขาวสารเพอการแกไขความเขาใจผด ความเขาใจ

ผดนนถอเปนเรองปกตวสยทอาจเกดขนได เนองจากการดำเนนงานยอมมปญหาเกดขนอย

เสมอ ตางกนเพยงวามปญหามากหรอนอยและถาหากเกยวของกบคนจำนวนมาก ทม

สภาพการณแวดลอมเปลยนแปลงอยตลอดเวลาแลวกอาจมผลกอใหเกดความเขาใจผด

ตอสถาบนไดงายจงมความจำเปนตองแกไขดวยการประชาสมพนธเพอมใหบนทอนหรอทา

ลายบรรยากาศแหงความเขาใจอนดระหวางกนหรออาจสงผลรายแรงตอการดำเนนงาน

มากยงขนจดมงหมายของการประชาสมพนธน จดเปนวตถปะสงคทเรยกวาเพอ “แก”


63

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา หลกการประชาสมพนธ เปนการ

ใหขอมลหรอเผยแพรขาวสารอยางตอเนอง การตดตอสอสารสองทาง และการสงเสรม

ความเขาใจอนด

2.4 กระบวนการประชาสมพนธ

การดำเนนงานประชาสมพนธใหบรรลเปาหมายจาเปนตองพจารณา

ในเชงของกระบวนการทประกอบดวยขนตอนการทำงานจากแนวทางการดำเนนงานการ

ประชาสมพนธไดสรปกระบวนการดำเนนงานประชาสมพนธไว เชน Guth and Marsh

(2000, p. 13) กลาวถง กระบวนการดำเนนงานประชาสมพนธ ประกอบดวยงาน 4 ขนตอน

คอ 1) การวจย (Research) 2) การวางแผน (Planning) 3) การสอสาร (Communication)

และ 4) การประเมนผล (Evaluation) แตจะตองปรบเปลยนจากแนวคดเดมในลกษณะของ

ขนตอนทตอเนองจากขนท 1-4 (Four Steps) มาเปนแนวคดใหมทมองงานทง 4 งานน ใน

ลกษณะพลวต (Dynamic) เนองจากในแตละงานนนมความเกยวพนและสงเสรมซงกน

และกน เชน การวจยอาจจะตองทาในขนตอนการประเมนผลหรอวดผลของงาน ซงการ

ประเมนผลจะตองถกนามาใชในขนตอนการวางแผนทงน เพราะการดำเนนงาน

ประชาสมพนธจะตองเผชญกบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมดานตาง ๆ ทเกดขน

ตลอดเวลา แนวคดใหมจะชวยใหสามารถปรบการดำเนนงานสงเสรมการเปลยนแปลงใน

อนาคตไดมากขน

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา กระบวนการดำเนนงาน

ประชาสมพนธ ประกอบดวยงาน 4 ขนตอน คอ 1) การวจย (Research) 2) การวางแผน

(Planning) 3) การสอสาร (Communication) และ 4) การประเมนผล (Evaluation)

2.5 ปญหาการประชาสมพนธ

สำหรบปญหาเกยวกบการประชาสมพนธโดยตรงของหนวยงาน มกม

ปญหาตางๆ ดงน

1. ประชาชนไมรจกชอเสยงเกยรตคณและไมเหนคณคาหรอ

ประโยชนของหนวยงานหรอสถาบนนนๆ ประชาชนไมทราบ ไมมความร ความเขาใจจงทำ

ใหขาดความรวมมอจากประชาชน

2. หนวยงานทตงขนมาหรอดำเนนการอย ขาดการยอมรบ

ประชาชนไมใหความสนใจไมสนบสนนหนวยงาน คอ หนวยงานยงเขาไมถงประชาชน

ประชาชนไมรจก ขาดสมพนธภาพทดกบประชาชน


64

3. ประชาชนเกดความเขาใจผดจากความไมเขาใจ ไมไดรบ

ขาวสารหรอไดรบขาวลอขาวสารทไมตรงตอขอเทจจรง ตลอดจนขาวสารไมทวถง ม

ลกษณะขาดแคลนขาวสาร ทำใหเกดความเขาใจผด เขาใจหนวยงานไปในทางเสอมเสย

4. เมอประชาชนเขาใจผด กจะเกดปฏกรยาตอตานขดแยงเกลยด

ชงขดขวางการดำเนนการของสถาบนและจะทวความรนแรงยงขนจนเปนอนตรายตอ

เสถยรภาพเกยรตยศชอเสยงเปนอปสรรคในการดำเนนงานและความมนคงของสถาบน

5. หนวยงานมปญหาในการทำความเขาใจกบประชาชนท

เกยวของในเรองการเผยแพรขาวสาร เชน ไมมการเผยแพรขาวสารหรอกจกรรมของ

หนวยงานเพอใหเกดความเขาใจแกประชาชนหรอเผยแพรไมถกวธ ไมมประสทธภาพ ไม

ทวถง การขาดความรของผดำเนนการ ทาใหเกดความเขาใจผด เกดการตอตานขดแยง

เกลยดชง ไมไดรบการสนบสนนและเจรญกาวหนาเทาทควร

6. มกเกดชองวางในดานความรความเขาใจระหวางผบรหารกบ

บคคลผปฏบตงานในหนวยงานนน เพราะความร ความเขาใจ พนฐานประสบการณไม

เทากน ทำใหมขอขดแยงทางดานความคด มปากเสยงทะเลาะววาทการดำเนนงานม

อปสรรคไมราบรน

7. เกดการแขงขนในทางบรการ ธรกจ การดำเนนงานทเหมอนกน

หรอคลายกน อกฝายหนงสามารถสรางความสมพนธ ความเชอถอจากประชาชนมากกวา

อกแหงหนง ทง ๆ ทเปนสนคาและบรการเชนเดยวกน หรอมการใหรายปายสจากฝายตรง

ขามเพอแยงชงผลประโยชนกน

8. ผบรหารตลอดจนผปฏบตงานในหนวยงาน ตองการดำแนะนำ

ในการประพฤตปฏบตเพอปรบปรงตนใหเหมาะสมตอสาธารณชน ในดานความสมพนธทด

เพอใหสามารถปฏบตการผสมผสานเปนอยางดกบประชามตและความตองการของมหาชน

ในสงคมนน เพอใหเปนผลดตอการดำเนนงานและหนวยงานนน ๆ

จตราภรณ สทธวรเศรษฐ (2550, หนา 98) กลาววา การประชาสมพนธ

เปนงานทตองเกยวของกบประชาชนกลมตาง ๆ ซงมความแตกตางหลากหลายทางดาน

ความคด ทศนคตและพฤตกรรมทางการสอสาร ดงนนจงตองประสบปญหาและอปสรรค

ในการทำงาน แตกจะขนอยกบสถานการณและสงแวดลอม องคประกอบและปจจยทมผล

ตอการทางานและการแสดงออกซงทศนคตและพฤตกรรมของคนกลมตาง ๆ เหลานนดวย

ปญหาของการประชาสมพนธพอจะสรปไดดงน


65

1. องคกรขาดนโยบาย วตถประสงคและเปาหมายทเปนพน

ฐานรองรบแผนงานทำใหแผนงานนนเบยงเบนไปจากความตงใจเดมและไมไดรบการ

รบรองสนบสนนเตมทจากผบรหารเนองจากผบรหารไมเหนความสำคญของการ

ประชาสมพนธ

2. ขาดขอมลและสถตทจำเปน ขอมลแสะสถตเปนสงสำคญตอการ

วางแผนการประชาสมพนธเพราะในการวางแผนจำเปนตองใชขอมลจากหลายฝาย เพอ

ประกอบการวเคราะหสภาพปญหา ขอมลทองคกรมอยมกจะกระจดกระจาย ไมไดมการ

รวบรวมไวเปนหลกฐานแนนอน

3. อปสรรคและปญหาดานบคลากร ไดแก ปญหาทเกยวกบตว

เจาหนาทผนาแผนไปปฏบต ไดแก นกประชาสมพนธและพฒนากร บคคลเหลาน จดวา

เปนกลไกของรฐและหนวยงานทำหนาทเปนตวเชองระหวางประชาชนกบรฐบาล หรอระ

วางองคการกบประชาชนปญหาจงอยทวาบคคลททำหนาทเปนตวเชอมระหวางองคการกบ

ประชาชนมความรความเขาใจในการทจะนำแผนไปปฏบตไดถกตองและจรงจงหรอไม

4. ปญหาดานงบประมาณ งบประมาณเปนอปสรรคทสำคญอก

ประการหนงในการวางแผนและดำเนนการประชาสมพนธ ยงถาเปนหนวยงานราชการกจะ

ยงมความชกชาและไมมความยดหยนพอ การใชจายเงนงบประมาณตองยดอยกบระเบยบ

การคลงและการเบกจายเงนซงตองผานขนตอนกระบวนการหลายระดบจงจะไดรบการ

อนมต ในหนวยงานธรกจเอกชนอาจจะลดขนตอนบางอยางไปได แตกขาดความยดหยน

และความคลองตวในดานการเบกจายเงนทตองรอการอนมตจากผบงคบบญชาหลาย

ระดบ ยอมทาใหทางานไดไมทนการ

5. ขาดวสดอปกรณในการทำการประชาสมพนธเปนผลตอเนองจาก

การทผบรหารไมไดเหนความสำคญของการประชาสมพนธจงไมไดจดงบประมาณสำหรบ

การจดหาวสดอปกรณทจำเปนตองใชในการประชาสมพนธ เชน กลองถายภาพ เครอง

ฉายภาพยนตร เครองถายทำและฉายวดเทป โทรทศน พาหนะเพออำนวยความสะดวก

เครองคอมพวเตอร เครองบนทกเสยง และเครองขยายเสยง สงของเหลาน ลวนมราคา

แพง บางแหงเครองมอไมคอยทนสมยและดอยประสทธภาพ แตบางแหงไมสามารถใช

เครองมอใหเตมประสทธภาพได


66

6. ปญหาเกยวกบกลมเปาหมาย เชน การทผรบสารไมรหนงสอ ทำ

ใหกลมเปาหมายไมมความพรอมทจะรบรสารไมเหนความสำคญตอเรองราวและ

เหตการณทนามาเผยแพรประชาสมพนธใหทราบ

จอย ทองกลอมส (2550, หนา 51-52) ไดกลาวไววา ปญหาอปสรรค

ภายนอกหนวยงานทเกยวของกบกลมเปาหมาย มดงตอไปน

1. การไมรหนงสอและขาดทกษะในการสอสาร กลาวคอ ประสทธผล

ของการสอสารคอ ความพรอมของผรบสารในการทจะรบรและพจารณาไตรตรองตอสาร

ทผรบสารไดรบและองคประกอบพนฐานทจำเปนตอการเขาใจสงตาง ๆ คอ การรหนงสอ

การรหนงสอทาใหคนทนสมย มความรมากขน ไมเชอแตการบอกกลาวเพยงอยางเดยว

ดงนนตราบใดทการไมรหนงสอยงคงมอย การพฒนาสงคมกยงตองฟนฝาและเผชญ

อปสรรคหลายดาน ดวยเหตน การไมรหนงสอจงเปนอปสรรคและปญหาตอการวางแผน

และดำเนนการประชาสมพนธ เพอพฒนาสงคมและคณภาพชวต เนองจากกลมเปาหมาย

นนไมมความพรอมและไมสามารถทจะรบร หรอมองเหนความสำคญตอปญหาเรองราว

และเหตการณทเกดขน นอกจากนยงเปนไปไดวา ผไมรหนงสอเหลาน มกเขาใจอะไรผด ๆ

มองขามประโยชนทตนจะไดรบและมทศนคตทไมถกตอง รวมทงยดเหนยวตอความเชอท

ตนมอยยากตอการเปลยนแปลง

2. การยดเหนยวไมยอมรบการเปลยนแปลง กลาวคอ นอกจาก

ปญหาการไมรหนงสอจะเปนปญหาและสาเหตของปญหาอนแลว ปญหาดานความเชอ

โดยเฉพาะความเชอในโชคลางและปญหาระบบคานยมบางอยาง ตลอดจนการขาดวนย

และการพฒนาตนเอง กสามารถขดขวางหรอทาลายการดำเนนการประชาสมพนธได แต

อยางไรกตาม การแกปญหาน กพอมอยบาง คอ ผทนำแผนไปปฏบตหรอนก

ประชาสมพนธจาเปนตองรบฟงความเชอของคนเหลานนแลวหาทางคอยเพมพนความม

เหตผลโดยอาศยเหตหรอเรองอนเปนเครองชวย ดงนน นกประชาสมพนธจงตองใชความ

พยายามและมความอดทนสงตอการทจะประสบความสำเรจในการดำเนนการ

ประชาสมพนธนนในระยะเวลาทยาวนาน

3. ปญหาทเกดจากการไมรบทบาทตวเอง กลาวคอ การไมรจก

บทบาทของตวเอง ทำใหนกประชาสมพนธและกลมเปาหมายเกดความรสกแบงแยก

เกดความรสกแตกตางกนวาฝายหนงเปนผใหและอกฝายหนงเปนผรบ ความรสกแตกตาง

หรอแบงแยกมกเกดขนเสมอ โดยเฉพาะในชนบท ประชาชนจะมองเจาหนาทของรฐเปน


67

บคคลสำคญทจะบนดาลสรรพสงทงหลายทประชาชนตองการได ไมวาสงทเปนวตถสงของ

หรอการอานวยความสะดวกไดมากกวาทคนอนตองการ โดยทหารหรอเขาใจไมวาการ

ทำงานของเจาหนาทมขดจำกด ณ ระดบหนง ซงทำใหไมสามารถอำนวยการไดอยางเตมท

ทตองการและเมอทาไมไดดงทประชาชนตองการ กจะเปนตนเหตของความไมเขาใจกน

เกดความขดแยงกน การขอความรวมมอจากประชาชนกเปนไปไดดวยความยากลาบาก

หรอไมเตมท ยงผลใหโครงการตางๆ ไมประสบความสำเรจหรอถงกบลมเลกไปกมสรป

ไดวา ปญหาตางๆ ทกลาวขางตนถอวาเปนอปสรรคยงตอการดำเนนงานของหนวยงาน

และนอกจากนนยงถอวาเปนมลเหตททาใหเกดความสมพนธทไมราบรนระหวางหนวยงาน

กบประชาชนอกดวย

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ปญหาการประชาสมพนธ

ประกอบดวยองคกรขาดนโยบาย วตถประสงคและเปาหมาย ขาดขอมลและสถตทจำเปน

ขอมลแสะสถต อปสรรคและปญหาดานบคลากร ปญหาดานงบประมาณ งบประมาณเปน

อปสรรค ปญหาดานงบประมาณ งบประมาณเปนอปสรรคและปญหาเกยวกบ

กลมเปาหมาย

3. ภาวะผนำ

3.1 ความหมายของภาวะผนำ

ภาวะผนำ (Leadership) เปนองคประกอบทสำคญยงในการบรหาร

และจดการองคกรทงในภาครฐและเอกชน เพอใหการดำเนนการบรรลยงเปาหมายหรอ

วตถประสงคทองคกรไดตงไว ความหมายของ ภาวะผนำ ในทศนะนกวชาการทวไปม

นกวชาการทใหความหมายของภาวะผนำเอาไวหลายทรรศนะดวยกนทนาสนใจทง

นกวชาการตางประเทศและภายในประเทศ เพอความเขาใจทครอบคลมยงขน ผวจยจงได

รวบรวมความหมายของภาวะผนำจากผรทงหลาย เชน พระถนด วฑฒโน (2551, หนา 9)

ไดใหความหมายของภาวะผนำ หมายถง ผทมบคลกลกษณะ มคณสมบตเดนกวาผอนใน

กลมและมอทธพลมากกวาบคคลอนในหนวยงาน ทงสามารถสรางความมประสทธภาพ

และประสทธใหเกดขนแกหนวยงานได นอกจากนยงหมายถงบคคลใดบคคลหนงซงรบ

บทบาทเปนผบรหารประสานผลประโยชนในกลมเสมอนเปนสญลกษณของกลม มอทธพล

และอำนาจ สามารถบงคบบญชาบคคลในกลมใหปฏบตงานบรรลตามเปาหมายทองคกร

กำหนดไวได พระครอทยกจพพฒน (วรต สกอนทร, 2554, หนา 5) ไดใหความหมายของ

ภาวะผนำ หมายถง ผทเปนหวหนาของหนวยงานใดหนวยงานหนง รบผดชอบตอการ


68

ปฏบตงาน การแบงความรบผดชอบในหนาทการงาน การแกปญหาตลอดจนการสงเสรม

ใหมการพฒนาของกลมเพอมงสความสำเรจแหงองคกร ในทศนะของ Tead, 1997, p. 45)

กลาววา ภาวะผนำ เปนการประกอบกนของคณลกษณะทบคคลชนำใหบคคลอนกระทำ

การ เพอใหบรรลเปาหมายตามทตนตองการได และในทศนะของ Likert, 1998, p.117)

กลาววา ภาวะผนำ คอ กระบวนการซงผนำจะตองเขาไปเกยวของกบความคาดหวง

คานยมและความสามารถในการตดตอพบปะเจรจาของบคคลทจะตองเขาไปเกยวของดวย

ดงนนเพอทจะกอใหเกดประสทธภาพในการทำงาน ผนำตองแสดงออกถงพฤตกรรมทจะ

ทำใหผใตบงคบบญชาเหนวา ควรสนบสนนในความสามารถของพวกเขาขณะท Nelson

และ Quick (1997, p. 346) ใหความหมายของภาวะผนำ (Leadership) หมายถง

กระบวนการในการแนะแนวและนำทางพฤตกรรมของคนในสภาพของการทำงาน Gibson,

Ivancevich และ Donnelly (1997: p. 272) ไดกลาวถงภาวะผนำ (Leadership) ในเชง

ปฏสมพนธระหวางกนของสมาชกในกลม โดยมผนำเปนตวแทนในการเปลยนแปลง

เปนบคคลทมอทธพลตอบคคลอนๆ ในกลมภาวะผนำจงเกยวของกบการใชอทธพลและ

ปฏสมพนธระหวางบคคล เปนตวแทนของการเปลยนแปลงทมผลกระทบตอพฤตกรรมและ

การปฏบตงานของสมาชกคนอนในกลม ทงนการเปลยนแปลงนนตองมงไปสการบรรล

เปาหมายของกลมดวย

จากการศกษาพอสรปไดวา ภาวะผนำ หมายถง ศลปะวธทผนำได

ประยกตใชความร ความสามารถ จนกอใหเกดอำนาจ อทธพล หรอเกดการยอมรบจน

สามารถจงใจผอนหรอชกนำพาผอนใหปฏบตภารกจ การงานของกลมหรอองคกรให

สำเรจลลวงไปตามวตถประสงคหรอเปาหมายทผนำหรอองคกรตงไว

3.2 ทฤษฎภาวะผนำ

ทฤษฎภาวะผนำ เมอเกดการตระหนกวา ภาวะผนำเปนเรองสำคญตอการบรหารองคการ

และการแขงขนทางธรกจมาก นกวชาการในหลายยคหลายสมยจงทมเทศกษาเรองภาวะ

ผนำกนเปนจำนวนมาก จนกอเกดเปนแนวคดและทฤษฎทคดและมองในมมทแตกตางกน

มากมาย ซงสามารถจดกลมแนวคดและทฤษฎตาง ๆ ซงแตละแนวคดมเนอหา ดงตอไปน

(วกตำรา, 2562, ออนไลน) https://th.wikibooks.org/wiki

3.2.1 แนวคดผนำเชงคณลกษณะ (Trait Approach) แนวคดนไดมง

อธบายบคลกลกษณะของผนำ โดยเชอวาผนำจะมคณสมบตทแตกตางจากบคคลทวไป


69

นกวชาการกลมแนวคดนจงมงศกษาคณสมบตทแตกตางดงกลาว จากการศกษาผนำทม

ความโดดเดนหลายๆคน สามารถแบงคณสมบตทคนพบไดเปน 3 กลม คอ 1) ลกษณะ

ทางกายภาพ เชน ความสง รปรางภายนอก อาย เปนตน 2) ลกษณะทางความสามารถ

เชน ความเฉลยวฉลาด ความร ความสามารถในการพดในทสาธารณะ เปนตน และ

3) ลกษณะบคลกภาพ เชน การควบคมอารมณและการแสดงออกทางอารมณ บคลกภาพ

แบบเปดเผย - เกบตว เปนตน (Bryman, 1992 อางถงใน Hartog และKoopman, 2001,

p. 167)

3.3.2 แนวคดผนำเชงพฤตกรรม (Behavioral Approach) แนวคดน

ศกษาถงพฤตกรรมทผนำแสดงออกเพอนำไปสการปฏบตและประสทธผลตามทผนำ

ตองการ โดยผนำแตละคนจะมพฤตกรรมทแตกตางกนออกไป มหาวทยาลยและสถาบน

ตาง ๆ ในสหรฐอเมรกาไดใหความสนใจและทำการวจยเกยวกบพฤตกรรมของผนำ

โดยทำการศกษาถงพฤตกรรมของผนำทมประสทธภาพ ซงผลสรปทสำคญๆ มดงตอไปน

(วภาดา คปตานนท, 2544, หนา 242-247)

1) ภาวะผนำแบบประชาธปไตยและผนำแบบเผดจการ

(Democratic leadership – Autocratic leadership) ผนำแบบประชาธปไตยนยมกระจาย

อำนาจ มอบหมายงานใหสมาชก และเปดโอกาสใหสมาชกเขามามสวนรวมในการตดสนใจ

ในทางตรงกนขาม ผนำแบบเผดจการมกนยมใชดลยพนจและการตดสนใจดวยตวเองและ

มกไมเปดโอกาสใหสมาชกเขามามสวนรวมในการตดสนใจการศกษาของ University of

Michigan ไดแจกแจงพฤตกรรมของผนำทแตกตางกนใน 2 ลกษณะอยางเหนไดชด คอ

1) พฤตกรรมผนำทมงคน (People-oriented behaviors) ทใหความสำคญตอสมาชกหรอ

พนกงาน เขาใจความแตกตางและยอมรบความสำคญของพนกงาน มการเปดโอกาสให

พนกงานมสวนรวมในการตดสนใจ อกทงยงสนใจ และเขาใจความตองการของคนงาน

และ 2) พฤตกรรมของผนำทมงงาน (Task-oriented behaviors) ทผนำเนนความสำเรจ

ของการทำงาน เนนการสรางงานและผลผลตทมมาตรฐานสง เนนการใชกฎ ระเบยบ

ขอปฏบตเพอใหงานบรรลเปาหมาย

2) การศกษาของ Ohio State University ไดสรปวาพฤตกรรมของ

ผนำสามารถแบงไดเปน 2 ดาน คอ 1) พฤตกรรมทมงสรางโครงสราง (Initiation structure)

ทผนำใหความสำคญกบกฎเกณฑ การบงคบบญชา เนนบทบาทหนาทตามตำแหนง และ

เนนผลงานทเกดจากการทำงานตามโครงสราง และ 2) พฤตกรรมทมงความสมพนธ


70

(Consideration) ผนำจะใหความสำคญกบการมความสมพนธภาพทดกบสมาชก และมสวน

รวมในการทำงานของสมาชก

3) Managerial Grid เปนตวอยางหนงของการศกษาพฤตกรรม

ของผนำทผนวกแนวคดทางพฤตกรรมตาง ๆ เขาดวยกน โดย Blake และMouton ไดสราง

ตาราง 2 มต โดยใหแกนนอนแทนผนำทมงผลงาน (Production-oriented leader) และแกน

ตงแทนผนำทมงคน (People-oriented leadership) ซงผนำทมประสทธภาพสงสด ไดแก

ผนำทมงทงงานและคน (มลลกา ตนสอน, 2544, หนา 52)

3.3.3 แนวคดผนำเชงสถานการณ (Situational Approach) เปน

การศกษาทเนนการปรบสภาพการนำ หรอการปฏบตตนใหสอดคลองกบสถานการณท

เปลยนแปลงไป ลกษณะของการนำกจะเปลยนแปลงไป แนวคดนจะหารปแบบการนำท

เหมาะสมและเกดผลดในสถานการณตางๆ (ดลก ถอกลา, 2547, หนา 71)

1) การศกษาของ Fiedler ภาวะผนำทมประสทธภาพจะขนอยกบ

ความเหมาะสมระหวางพฤตกรรมของผนำ สมาชก และสถานการณในการปฏบตงาน

กลาวคอ สงแวดลอมจะมอทธพลตอการแสดงพฤตกรรมของผนำ (มลลกา ตนสอน,

2544, หนา 54)

2) ทฤษฎมงสเปาหมาย (Path-goal Theory) ทฤษฎนพยายาม

อธบายผลกระทบของพฤตกรรมผนำทมตอการจงใจ ความพงพอใจ และการปฏบตงาน

ของสมาชก มการเนนทเปาหมาย โดยดพฤตกรรมของผนำทแสดงออก เพอใหสมาชก

ประสบความสำเรจตามเปาหมายของบคคลและองคการ ผนำทมประสทธผลจะชวยให

สมาชกบรรลเปาหมายสวนบคคลและองคการ ผนำสามารถเพมแรงจงใจ ความพงพอใจ

แกผตามได โดยการใหรางวล (สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ, 2543, หนา 272)

3) การศกษาของ Hersey-Blanchard ไดนำแนวคดของ

มหาวทยาลยโอไฮโอ มาประยกต คอ พฤตกรรมทมงสรางโครงสราง (Initiation structure)

และพฤตกรรมทมงความสมพนธ (Consideration) และอธบายวา ภาวะผนำแบบตาง ๆ

ประกอบกบความพรอมของสมาชกทำใหเกดรปแบบของการทำงานของผนำ 4 รปแบบ

คอ การบอกกลาว (Telling) การนำเสนอความคด (Selling) การมสวนรวม (Participation)

และการมอบหมายงาน (Delegation)


71

3.3.4 แนวคดภาวะผนำสมยใหม เปนแนวคดทงสามกลมทกลาว

มาแลว ในปจจบน ยงมการพฒนาและเปลยนแปลงแนวคดเกยวกบภาวะผนำอย

ตลอดเวลา จงเกดเปนแนวคดทสำคญ ๆ (มลลกา ตนสอน, 2544, หนา 54) ดงน

1) ภาวะผนำแบบแลกเปลยนและแบบเปลยนแปลง (Transactional

and Transformational Leadership) ผนำแบบแลกเปลยน คอ ผนำแบบเดมทใชการ

แลกเปลยนโดยรางวลตาง ๆ เปนเครองมอในการชกจงใหผบงคบบญชาปฏบตงานใหได

ตามเปาหมายทตองการ ซงตางฝายตางกไดรบผลประโยชนทแลกเปลยนกน สวนผนำแบบ

เปลยนแปลงนน จะใชความสามารถเปลยนความเชอ ทศนคตของสมาชก เพอใหสมาชก

ทำงานไดบรรลเหนอกวาเปาหมายทตองการ โดยผนำจะถายทอดความคด ประสบการณ

และกระตนทางดานความคดตาง ๆ ใหแกสมาชกอยางตอเนองและเปนระบบ

ทฤษฎความสามารถพเศษของผนำ (Charismatic theory) เปนการกลาวถง

บคลกภาพของผนำทมลกษณะเฉพาะแตกตางไปจากบคคลอน รงสรรค ประเสรฐศร

(2544, หนา 55) กลาววา ผนำทมความสามารถพเศษ ควรมลกษณะดงน คอ เปนผทม

วสยทศน มความสามารถดานทกษะการสอสาร ความสามารถททำใหผอนไววางใจ

ความสามารถทำใหผอนเหนวาตนเองมความสามารถ มพลงและมงการปฏบตใหบรรลผล

แสดงอารมณไดอยางเหมาะสมและเอออาทรแกผอน ชอบทเสยง สรางกลยทธใหม ๆ

เพอใหบรรลเปาหมาย มการโฆษณาตวเอง และทำใหการขดแยงภายในเกดขนนอยทสด

กระแสในปจจบนไดมงใหความสนใจกบ ภาวะผนำแบบเปลยนแปลง (Transformational

Leadership) และภาวะผนำทมความสามารถพเศษ (Charismatic leadership) ซงแนวคด

เหลานไดพยายามอธบายวา ผนำประสบความสำเรจในระดบสงในการจงใจสมาชก ความ

ผกพนตอองคการ ความเคารพนบถอ ความไววางใจ ความชนชมในตวผนำ การอทศตนใน

การทำงาน ความจงรกภกด และการปฏบตงานของสมาชกไดอยางไร และยงพยายาม

อธบายอกวา ผนำบางคนสามารถนำองคการหรอหนวยงานของตนประสบความสำเรจ

อยางยอดเยยมไดอยางไร (House, Delbecq and Taris, 1998 อางถงใน Hartog and

Koopman, 2001, p. 173) เนองจากการดำเนนธรกจขององคการในยคโลกาภวตน ทมการ

ลงทนหรอดำเนนธรกจขามประเทศ ทำใหหลายๆองคการมงสรางผนำทสามารถบรหาร

และจดการคนในประเทศทไปลงทนหรอดำเนนธรกจ ประกอบกบแนวคดทมอยยงอาจไม

เพยงพอตอการสรางรปแบบภาวะผนำทมประสทธภาพสงสด จงนำไปสการพฒนาแนวคด


72

การแลกเปลยนทางวฒนธรรม (Cross-Cultural Perspectives) ขน (Hartog and Koopman,

2001, p.167)

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ทฤษฎภาวะผนำ ประกอบดวย

แนวคดผนำเชงคณลกษณะ แนวคดผนำเชงเชงพฤตกรรมและแนวคดของผนำเชง

สถานการณ

4. สารสนเทศและเทคโนโลย

4.1 ความหมายของสารสนเทศและเทคโนโลย

นกวชาการและนกการศกษาไดใหความหมายของขอมลสารสนเทศ

ไวดงน พเชษฐ วายวรรธนะ (2550, หนา 27 อางถงใน สำนกงานคณะกรรมการการ

ประถมศกษาแหงชาต (2541, หนา 1-2) ไดใหความหมายของขอมลและสารสนเทศไววา

ขอมล (Data) หมายถง ขอเทจจรงหรอสงทยอมรบกนวาเปนจรงทใชเปนพนฐาน

การคำนวณ การวดและการประเมนผล หรอบางสงบางอยางทรหรอสรปและเปนทยอมรบ

กนวาร เปนจรงทไดมาจากการสรปอยางมเหตผล สวนสารสนเทศ หมายถง ขอมลทนำมา

ประมวลผลเพอใหเปนตวแทนทมความหมายซงกรมวชาการ (2545, หนา 19) ไดให

ความหมายของขอมลและสารสนเทศไววา ขอมล (Data) หมายถง ขอเทจจรงตาง ๆ

อาจแสดงเปนตวเลข ตวหนงสอ หรอสญลกษณ ขอเทจจรงเหลานลวนมาจากการเกบ

รวบรวมโดยไมผานกระบวนการประมวลผล หรอการวเคราะหจดกระทำ จงทำใหสวนมาก

ไมมความหมายสมบรณพอทจะนำมาใชประกอบการตดสนใจ สวนสารสนเทศ

(Information) หมายถง ขอมลทไดผานการประมวลผลหรอการวเคราะหดวยวธการตาง ๆ

จนอยในรปแบบทมความหมาย สามารถนำไปใชประกอบการตดสนใจหรอนำไปใชในเรอง

ตางๆ ไดตามวตถประสงค

ในทศนะของพงษนภา หนมาตรา (2556, หนา 23 อางถงใน

กระทรวงศกษาธการ, 2545, หนา 19) ไดใหความหมายของระบบสารสนเทศ คอ

ขอเทจจรงตาง ๆ ซงอาจแสดงเปนตวเลข ตวหนงสอ หรอสญลกษณ ขอเทจจรงเหลานเปน

สงทถกรวบเรยงทยงไมผานขนตอนการประมวลผลหรอการวเคราะหขอมลซงทำใหขอมล

ทไดยงไมสมบรณ ถกตองถอวาเปนขอมล (Data) และสารสนเทศ (Information) เปนขอมล

ทผานการประมวลผลหรอการวเคราะหดวยวธการตาง ๆ จนอยในรปแบบทมความหมาย

สามารถนำไปประกอบการตดสนใจหรอนำไปใชในเรองตาง ๆ ไดตามวตถประสงค

ไพโรจน ชลารกษ (2552, ออนไลน) ไดใหความหมายขอมล หมายถง ขอเทจจรงหรอ


73

ปรากฏการณธรรมชาตหรอเหตการณทเกดขนหรอมอยเปนอยเองแลวตามปกตและไดรบ

การตรวจพบและบนทกหรอเกบรวบรวมไวใชประโยชน หากขอเทจจรงหรอปรากฏการณ

หรอเหตการณเหลานนไมมผใดไดพบไดมการบนทกรวบรวมไวดวยวธการใด ๆ กตาม

ความเปนขอมลกไมเกดขนและสวนสารสนเทศ คอ สภาพของขอมลทถกนำเสนอหรอ

เปดเผยเพอใชประโยชนอยางใดอยางหนง สารสนเทศจงเปนขอมลทถกจดกระทำแลว

และมกจะอยในรปของการบนทกในวสดตาง ๆ ดวยรปแบบและวธการตาง ๆ มากมาย

เปนเรองราวทเกยวของกนและมาผสมผสานดนได

ความหมายของของขอมลสารสนเทศ (2560, ออนไลน)

http://comedu.nstru.ac.th/ ไดกลาวถงความหมายของของขอมลสารสนเทศ คอ ขอมล

(Data or Raw Data) หมายถง ขอเทจจรงตางๆ (Fact) ทเกดขน ทมอยในโลก ใชแทนดวย

ตวเลข ภาษา หรอสญลกษณทยงไมมการปรงแตงหรอประมวลได ๆ )ถาเหนคำวาขอมล

ในทางคอมพวเตอร จะหมายถงขอเทจจรงทมการรวบรวมไวและมความหมายในตวเอง

สวนสารสนเทศ (Information) การนำเสนอขอมลทเกบรวบรวมไว มาผานกระบวนการ

(Process) เพอใหไดผลลพธทมประโยชนตอการตดสนใจ หรอหมายถง ขอมลทไดถก

กระทำใหมความสมพนธหรอมความหมายนำไปใชประโยชนได และระบบสารสนเทศและ

การสอสาร (2560, ออนไลน) ไดใหความหมายของระบบขอมลและสารเทศ หมายถง

ขอมล หมายถง ขอเทจจรงทปรากฏใหเหนเปนประจกษสามารถรบรไดดวยประสาทสมผส

ทงหา ทงทสามารถนบไดและนบไมได มคณลกษณะเปนวตถสงของ เหตการณหรอ

สถานการณ ทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและเปนสงทมนษยสรางขน และตองเปนสงม

ความหมายในตวมนเองซงอาจจะอยในรปของรปภาพ แสง ส เสยง และรส นอกจากน

ขอเทจจรงอาจจะอยในรปของคณสมบตเปนนำหนก แรง อณหภม และจำนวน ซงสามารถ

แทนคาดวยตวเลข ตวอกษรขอความกได อยางไรกตามขอมลทนำมาใชใหเกดประโยชนม

หลายระดบตงแตขอมลเบองตนหรอขอมลดบจนถงขอมลสารสนเทศ

สารสนเทศ (Informational) สารสนเทศ หมายถง ขอมลทผานการ

กลนกรองโดยการจำแนกแจกแจง จดหมวดหม การคำนวณและประมวลผลแลว สามารถ

นำไปประยกตใชใหเกดประโยชนในการดำเนนงานอยางมประสทธภาพตอไปได อยางไรก

ตามสารสนเทศทประกอบดวยเนอหาสาระพนฐานทวไปอาจกลายเปนขอมลสำหรบงาน

สารสนเทศขนาดใหญทมความสลบซบซอนกได ขอมลดงกลาวจงเรยกวา ขอมล

สารสนเทศ (Informational Data) ดงนนการตความในความหมายของสารสนเทศจงมหลาย


http://comedu.nstru.ac.th/

74

ระดบ ขนอยกบคณลกษณะเฉพาะของแตละงานวามการเชอมโยงสมพนธกบองคประกอบ

ตางๆ อยางกวางขวางหรอซบซอนมากนอยเพยงใด หากมความซบซอนมากสารสนเทศ

เบองตนกจะกลายเปนขอมลสารเทศของงานสารสนเทศขนาดใหญหรอสารสนเทศขนสง

ตอไปตามลำดบ (เขาถงไดจาก http://gangza-yui02.blogspot.com/ 12 ตลาคม 2560.)

จากนกวชาการและนกการศกษากลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา

การจดระบบสารสนเทศและเทคโนโลย คอ การนำขอมลในสวนตาง ๆ ทไดมาแลวนำไปส

การประมวลผลหรอการวเคราะหดวยวธการตาง ๆ แลว เพอใหไดขอมลเปนสารสนเทศ

สามารถนำไปใชในการตดสนใจได

4.2 ความสำคญของและเทคโนโลย

ระบบสารสนเทศและเทคโนโลย จงเปนสวนทสำคญในการปอน

ขอมลและสารสนเทศพนฐานทจำเปนเกยวกบสภาพทวไปของทองถน เชน ทตงของ

หนวยงาน สภาพของบคคล เปนตน ดงนนการจดระบบสารสนเทศเพอการบรหารของ

องคกร ม 4 สวน ดงน 1) ขอมลเปนขอมลขอเทจจรงตาง ๆ ภายในองคกรและในบรบทของ

หนวยงานแตละแหงเปนปจจยนำเขาของระบบสารสนเทศ 2) การจดเกบขอมล เปนการ

รวบรวมและจดเกบรกษาขอมลและสารสนเทศทมอยหรอไดมาอยางมระบบ สะดวกตอ

การนำมาประมวลผลหรอนำมาใชประโยชนและสามรถแกไข ปรบปรงใหเปนปจจบนไดงาย

3) การประมวลผลหรอการวเคราะห เปนการกำหนดความสมพนธของขอมลจดกระทำ

ขอมล เพอใหขอมลเหมาะสมตอการนำใช และ 4) สารสนเทศเปนขอมลทผานการ

ประมวลผลหรอการวเคราะหแลวเปนผลผลตของระบบทจะนำไปใชประโยชนตอไป กรม

วชาการ (2545, หนา 9) ไดใหความสำคญของขอมลและสารสนเทศ เปนการทำงานท

มงเนนการสรางความมนใจแกผเกยวของทมคณภาพนน องคกรจำเปนตองกำหนด

วสยทศน และภารกจทชดเจนและจดทำแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ในการจดทำแผน

ดงกลาวตองใชขอมลและสารสนเทศพนฐานทจำเปนเกยวกบสภาพทวไปของทองถน เชน

ทตงขององคกร ความตองการของชมชนและสภาพของประชาชน

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา องคกรทมระบบสารสนเทศท

สมบรณ ครบถวนและมความเปนปจจบนทสด สามารถเรยกใชไดสะดวก รวดเรว มความ

แมนยำ เทยงตรงตามความตองการขององคกรจะชวยใหสามารถดำเนนงานพฒนา

คณภาพอยางเปนระบบมประสทธภาพ เพราะสารสนเทศจะชวย ในการวางแผน การ


http://gangza-yui02.blogspot.com/

75

ดำเนนการทประกอบการตดสนใจ และยงนำไปสการพฒนาแนวคดและทางเลอกใหม ๆ

ในการดำเนนการตางๆ ขององคกรอกดวย

4.3 แนวทางบรหารจดการระบบสารสนเทศและเทคโนโลย

นกวชาการไดใหแนวทางการบรหารจดการขอมลสารสนเทศ ไวดงน

พเชษฐ วายวรรธนะ (2550, หนา 29 อางถงใน กรมวชาการ, 2544, หนา 20) ไดเสนอ

แนวทางการบรหารจดทำระบบสารสนเทศ ดงน 1) การแตงตงคณะทำงาน ทำหนาท

รวบรวมขอมล ตรวจสอบขอมล ประมวลผลขอมล จดเกบขอมลและสารสนเทศใหสะดวก

แกการนำไปใช รวมทงกำหนดบคลากรทรบผดชอบการจดเกบขอมล จตตวมล คลาย

สบรรณ (2556, หนา 73) ไดใหแนวทางการจดระบบขอมลสารสนเทศ ไดแก 1) การชแจง

ระบบการบรหารงาน 2) ระบสารสนเทศทตองการ 3) การกำหนดหนาทบคลกร 4) การ

จดทำฐานขอมล 5) การสงเสรมการมสวนรวมของผทมสวนเกยวของพจารณาความ

สมบรณของระบบฐานขอมล และ 6) การกำกบตดตามเปนระยะและในสวนของ

กรมวชาการ (2549, หนา 46) ไดเสนอแนวทางการจดระบบสารสนเทศในองคกรเพอให

เหมาะสมกบการนำไปใชโดยจำแนกเปนระบบยอยๆ ดงน 1) ระบบสารสนเทศพนฐานของ

องคกร ประกอบดวย ขอมลและสารสนเทศทเกยวของกบสภาพรวมขององคกร สภาพ

เศรษฐกจ การเมอง สงคม ความตองการของชมชนสภาพการบรหารจดการตาม

โครงสรางและภารกจ เชน ปฏทนปฏบตขององคกร เปนตน 2) ระบบสารสนเทศเกยวกบ

บคลากร เปนระบบสารสนเทศทรวบรวมขอมลเกยวกบประชากรทงหมด สารสนเทศสวนน

เกดจากผสอนหรอผปฏบตงานเปนสวนใหญ เชน ผลสมฤทธของผเรยน ผลการประเมน

คณภาพผเรยน ผลงานของเรยน เปนตน 3) ระบบสารสนเทศการบรหารองคกรเปนการ

จดระบบสารสนเทศเกยวกบหนวยงาน 4) ระบบสารสนเทศเพอการบรหารจดการ

สารสนเทศประเภทนตองมการประมวลผลรวม มการเปรยบเทยบขอมลอยางถกตองและ

ทนสมย 5) ระบบสารสนเทศเพอการรายงาน เปนการนำขอมลและสารสนเทศมาสรปเปน

ภาพรวมทเขาขาย กะทดรด ระบผลสำเรจตามสภาพและผลการพฒนาทเกดขน เพอ

รายงานแกผเกยวของตอไป

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสามารถสรปไดวา แนวทางบรหาร

จดการระบบสารสนเทศและเทคโนโลยเพอใชในปอนขอมล บนทกขอมล และการ

ประมวลผลของขอมลขององคกรเพอเปนระบบสารสนเทศการเผยแพรประชาสมพนธและ

เปนฐานขอมลอกดวย


76

5. หลกธรรมาภบาล

5.1 ความหมายของหลกธรรมาภบาล

นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของหลกธรรมาภบาล ไวเชน

สเมธ นมนวล (2552, หนา 26) ไดใหความหมายของธรรมาภบาลไววา ธรรมาภบาล

มาจากคำวา ธรรมะบวกกบอภบาล แปลวา การดแลปกครองโดยใชธรรมะเปนเครองชวย

ในดานการบรหารจดการ ธรรมาภบาล หมายถง การบรหารกจการบานเมองทด (Good

Governance) และทศนะของ อมพร ธำรงลกษณ (2553, หนา 25) ไดใหความหมายของ

ธรรมาภบาล ไววา ประการแรก คอ การบรหารจดการเครอขาย เนนการวเคราะห

เครอขาย ความใกลชดของ สมาชกในเครอขาย ประเภทของสมาชกในเครอขาย และ

วธการจดการ เครอขายใหสามารถดำเนนงานบรรลเปาหมายรวมกนไดโดยมองวา

“เครอขาย” เปนองคกรทเรยนรประสบการณสะทอนกลบเพอปรบตวเองไดและประการ

สอง เปนลกษณะกระบวนการจดการกฎ กตกาในการกำหนดนโยบายสาธารณะและการ

นำนโยบายไปปฏบต โดยมมมมองกวางขวาง พจารณาถงสถาบนทเขารวมในกระบวนการ

กำหนดนโยบายสาธารณะ เรยกวา “Meta-Governance” ซงเปนระดบความรวมมอในขน

สงสดทเปดใหเกดการมสวนรวมทกภาคสวน ทงภาครฐ ตลาดและภาคประชาสงคม เปน

ความรวมมอระหวางประเทศทสนใจปญหาทเกดขนขามอาณาเขตประเทศของตน ในสวน

ของสำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (กพร.) (2553, ออนไลน) ไดให

ความหมายของธรรมาภบาล หมายถง การปกครอง การบรหารจดการ การควบคมดแล

กจการตาง ๆ ใหเปนไปในครรลองธรรม และสธรรม สงศร (ออนไลน, 2553) ไดให

ความหมายธรรมาภบาล หมายถง การปกครอง การบรหาร การจดการควบคมดแล

กจการตาง ๆ ใหเปนไปในครรลองธรรม นอกจากนยงหมายถงการบรหารการจดการทด

ซงสามารถนำไปใชไดในทงภาครฐและเอกชน

สำหรบนกวชาการตางประเทศไดใหความหมายของธรรมาภบาล

ไวหลายทาน เชน Uniited Nation (1990, unpaged) ไดใหความสำคญกบธรรมาภบาล

เปนหลกการพนฐานในการสรางความเปนอยของคนในสงคมทกประเทศใหมการพฒนาท

เทาเทยมกนและมคณภาพชวตทดขน การดำเนนการนตองเกดจากความรวมมอระหวาง

ภาครฐและเอกชนเพอกระจายอำนาจใหเกดความโปรงใส ธรรมาภบาลคอ การมสวนรวม

ของประชาชนและสงคมอยางเทาเทยมกนและมคำตอบพรอมเหตผลทสามารถชแจงกนได

ขณะท UNESCAP (2008, unpaged) หลกธรรมาภบาลหรอ Good Governance ตามท


77

UNESCAP ไดกำหนดไวม 8 หลกการคอ การมสวนรวม (Participatory) การปฏบตตาม

กฎหมาย (Rule of Law) ความโปรงใส (Transparency) ความรบผดชอบ (Responsiveness)

ความสอดคลอง (Consensus Oriented) ความเสมอภาค (Equity and Inclusiveness) การม

ประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and Effectiveness) และการมเหตผล

(Accountabity) และทศนะของ Thomas (2000, p. 795) ไดกลาวไววา ธรรมาภบาลเปน

แนวทางการบรหารงานของรฐทเปนการกอใหเกดการเคารพสทธมนษยชน หลกนตธรรม

สรางเสรมประชาธปไตย มความโปรงใส และเพมประสทธภาพและทศนะของ Soren

(2007, p. 111) ไดใหความหมายของคำวา ธรรมาภบาล หมายถง ความสมพนธทางอำนาจ

และการใชอำนาจหนาทในการดำเนนงานตางๆ และการกำกบดแลทดอาจจะดำเนนการได

ในหลากหลายวธและมแนวคดทนำไปสการกำหนดความสมพนธทางภาครฐในดาน

กระบวนการการดำเนนการแลมการประเมนผลของการกำกบดแล

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ธรรมาภบาล หมายถง

การปฏรปการบรหารการปกครองประเทศใหมประสทธภาพ โปรงใส ตรวจสอบไดและ

การกระตนและการเปดโอกาสใหประชาชนทกฝาย ทกระดบ รวมกนพฒนาประเทศ

ทงทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมองการปกครอง ประกอบดวย คอ หลกนตธรรม

หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกความมสวนรวม หลกความรบผดชอบ หลกความ

คมคา มความโปรงใสและสามารถตรวจสอบไดอนนำไปสการพฒนาประเทศทยงยน

5.2 ความสำคญของหลกธรรมาภบาล

การบรหารกจการบานเมองทดพ.ศ. 2542 ใหทกหนวยราชการยดถอ

เปนแนวทางในการดำเนนงาน ประการท 2 รฐบาลไดออกพระราชกฤษฎการวาดวย

หลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 เพอใชกบหนวยราชการ

ทวไป ภาครฐและหนวยงานในกำกบของรฐ โดยมเปาหมายหลก 3 ประการ คอ 1) จดสวน

ราชการใหมโดยบรณภารกจ เพอกำหนดแผนบรหารอยางมประสทธภาพ 2) พฒนาการ

จดองคการใหมประสทธภาพ และ 3) รองรบการปฏบตในแนวทางเดยวกนและเกด

ผลสมฤทธของงานทวดผลไดสอดคลองกบมาตรา 3 (1) แหงพระระราชบญญตระเบยบ

บรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 ประการท 3 การดำเนนการบรหารจดการ

ฐานโรงเรยนใหสอดคลองรบกบพระราชกฤษฎกา วาดวยเกณฑและวธการบรหารกจการ

บานเมองทดพ.ศ. 2546 ประการท 4 ตามทพระราชบญญตแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 มาตรา 39 ทบญญตไววา “กำหนดใหกระทรวงกระจาย


78

การบรหารและการจดการทมประสทธภาพ จำเปนตองอาศยหลกธรรมาภบาลในการ

บรหารจดการจงจะบรรลวสยทศนพนธกจและเปาหมาย (ธระ รญเจรญ, 2546, หนา 49)

ดงนน ธรรมาภบาล จงเปนแนวทางสาคญในการจดระเบยบเพอใหสงคมของประเทศทง

ภาครฐ ภาคธรกจ เอกชน และภาคประชาชนของทงประเทศ สามารถอยรวมกนไดอยาง

สงบสขและตงอยในความถกตองเปนธรรม

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ความสำคญของธรรมาภบาล

เปนแนวดำเนนการทสาคญขององคกรในการจดระเบยบ เพอใหสงคมของประเทศ

ทงภาครฐ ภาคธรกจ เอกชน และภาคประชาชนของทงประเทศ สามารถอยรวมกนได

อยางสงบสขและตงอยในความถกตองเปนธรรม

5.3 กระบวนการหลกธรรมาภบาล

นกวชาการหลายทานไดกลาวถกระบวนการหลกธรรมาภบาล ไว เชน ระเบยบสำนก

นายกรฐมนตรวาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ.2542, (2542,

หนา 15) ประกอบดวย

1. หลกนตธรรม ไดแก การตรากฎหมาย กฎ ขอบงคบตาง ๆ ให

ทนสมยและเปนธรรม เปนทยอมรบของสงคมและสงคมยนยอมพรอมใจกนปฏบตตาม

กฎหมาย กฎขอบงคบเหลานน โดยถอวาเปนการปกครองภายใตกฎหมายมใชตาม

อำเภอใจหรออำนาจของตวบคคล

2. หลกคณธรรม ไดแก การยดมนในความถกตองดงาม โดยรณรงค

ใหเจาหนาทของรฐยดหลกนในการปฏบตหนาทใหเปนตวอยางแกสงคม และสงเสรม

สนบสนนใหประชาชนพฒนาตนเองไปพรอมกน เพอใหคนไทยมความซอสตย จรงใจ ขยน

อดทน มระเบยบวนย ประกอบอาชพสจรตเปนนสยประจำชาต

3. หลกความโปรงใส ไดแก การสรางความไววางใจซงกนและกน

ของคนในชาต โดยปรบปรงกลไกการทำงานขององคกรทกวงการใหมความโปรงใส มการ

เปดเผยขอมล

4. หลกความมสวนรวม ไดแก การเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรบร

และเสนอความคดเหนในการตดสนใจปญหาสำคญของประเทศไมวาดวยการแสดงความ

คดเหน การไตสวนสาธารณะ ประชาพจารณ และการแสดงประชามตหรออน ๆ

5. หลกความรบผดชอบ ไดแก การตระหนกในสทธหนาท ความ

สำนกในความรบผดชอบตอสงคม การเอาใจใสปญหาสาธารณะของบานเมอง และความ


79

กระตอรอรนในการแกปญหาตลอดจนการเคารพในความคดเหนทแตกตางและความกลา

ทจะยอมรบผลจากการกระทำของตน

6. หลกความคมคา ไดแก การบรหารจดการและใชทรพยากรทม

จำกดเพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยรณรงคใหคนไทยมความประหยดใชของ

อยางคมคา สรางสรรคสนคาและบรการทมคณภาพ สามารถแขงขนในเวทโลกและรกษา

พฒนาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยน และในสวนของสธรรม สงสร (ออนไลน,

2553) ไดกลาวถงองคประกอบของธรรมาภบาลประกอบดวย 8 องคประกอบ ดงน

1) หลกการมสวนรวม (Participatory) 2) หลกนตธรรม (Rule of Law) หมายถง การยดถอ

ปฏบตเกยวกบการตรากฎหมายกฎขอบงคบใหทนสมยและเปนธรรมเปนทยอมรบของคน

ในชมชน และชมชนยอมปฏบตการตามกฎ 3) หลกความโปรงใส (Participatory)

4) หลกความรบผดชอบ (Responsiveness หมายถง การปฏบตงานตามบทบาทหนาท

อยางเครงครดโดยคำนงถงผลกระทบทจะเกดขนตอประชาชนไดแกการตระหนกในหนาท

ทจะตองปฏบตตอประชาชนใสใจตอปญหาของชมชนมความกระตอรอรนในการแกปญหา

ความเดอดรอนของประชาชนใหบรรลผลและกลายอมรบผลการกระทำนน 5) หลก

ความสอดคลอง (Consensus Oriented) หมายถง การกำหนดและสรปความตองการของ

คนในสงคม ซงมความแตกตางอยางมาก 6) หลกความเสมอภาค (Equity and

Inclusiveness) 7) หลกประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and Efficiency) และ

8) หลกการมเหตผลและอธบายได (Accountability) หมายถง ประชาชนทกคนตองตดสนใจ

และรบผดชอบตอการกระทำของตนเองดวยเหตดวยผลทสมเหตสมผล การมเหตผล

ไมสามารถกระทำไดถาปราศจากการปฏบตตามกฎหมายและความโปรงใส

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา กระบวนการหลกธรรมาภบาล

ประกอบดวย หลกการมสวนรวม หลกนตธรรม หลกความรบผดชอบ หลกความโปรงใส

หลกประสทธภาพและประสทธผล หลกการมเหตผลและอธบายได หลกความเสมอภาค

หลกความสอดคลอง

6. ทรพยากรมนษย

6.1 ความหมายของทรพยากรมนษย

นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของทรพยากรมนษย ไวเชน

Harbison (1973, p.1) กลาวไววา ทรพยากรมนษย คอ พลงงาน ทกษะ พรสวรรค และ

ความรของประชาชน ซงสามารถนำมาหรอความนำมาใชในการผลตสนคา หรอ ใหบรการ


80

ทเปนประโยชน Milkovich anf Boudreau (1991, p. 2) กลาวไววา ทรพยากรมนษยจะเปน

ผผลตสนคาและบรการ การควบคมคณภาพ การตลาด การบรหารการเงน การกำหนด

ยทธศาสตรและวตถประสงคสำหรบองคการ Fisher, Schoenfedt and Other 1993, p. 5)

ไดใหความคดเหนวา การบรหารทรพยากรมนษยเกยวของกบการตดสนใจทางการบรหาร

ทงมวล และการปฏบตทมผลหรอม อทธพลตอบคคลหรอทรพยากรมนษยทปฏบตเพอ

องคการและทศนะของ Mondy, Noe & Premeaux (1999, p. 4) กลาวไววา การ บรหาร

ทรพยากรมนษย หมายถง การบรหารทรพยากรมนษยใหเกดประโยชนสงสด เพอใหบรรล

เปาหมายขององคการและในสวนของ Bowin & Harvey (2001, หนา 6) ใหความหมายของ

การบรหาร ทรพยากรมนษย หมายถง กจกรรมในการพฒนา จงใจ การปฏบตงานของ

พนกงานภายในองคการใหอยในระดบสงรวมทงการหลอมรวมความตองการของบคคล

แตละคน เพอใหบรรลเปาหมายขององคการ

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ความหมายของการบรหาร

ทรพยากรมนษยไดวาเปนกระบวนการทางการบรหารทจะสรรหาและคดเลอกบคลากรมา

ปฏบตงาน โดยใหบคลากรไดปฏบตงานอยางเตมความสามารถดวยความเตมใจ

6.2 ความสำคญของทรพยากรมนษย

การพฒนาทรพยากรมนษยมความสำคญตอองคกร สรปไดหลาย

ประการ ดงน 1) ชวยทำใหระบบและวธการปฏบตงานมสมรรถนะทดขน มการตดตอ

ประสานงานดยงขน 2) ชวยทำใหเกดการประหยด ลดความสนเปลองของวสดทใชในการ

ปฏบตงาน 3) ชวยลดระยะเวลาของการเรยนรงานใหนอยลง 4) ชวยแบงเบาภาระหนาท

ของผบงคบบญชาหรอหวหนาหนวยงานตางๆ ในการตอบคำถามหรอใหคำแนะนำแก

ผใตบงคบบญชาของตน 5) ชวยกระตนบคลากรใหปฏบตงานเพอความเจรญกาวหนาใน

หนาทการงาน และ 6) ชวยทำใหบคคลนนๆ มโอกาสไดรบความร ความคดใหมๆ เปนคน

ทนสมยตอความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยใหมๆ (ภานวฒน แสงทอง, 2557, หนา 23)

6.3 กระบวนการพฒนาของทรพยากรมนษย

Nadler และ Wiggs (1989, unpaged) ไดอธบายวา การพฒนา

ทรพยากรมนษยเปนกระบวนการวางแผนอยางเปนระบบเพอพฒนาศกยภาพในการ

ปฏบตงานของพนกงานและปรบปรงประสทธภาพในการปฏบตงานขององคกรใหสงขน

โดยวธการฝกอบรม การใหการศกษาและการพฒนา ขอบเขตของการพฒนาทรพยากร

มนษยจงครอบคลม 3 เรองดวยกน คอ


81

1. การฝกอบรม (Training) เปนกระบวนการทจดขนเพอการเรยนร

สำหรบงานปจจบนมงหวงใหผเขารบการอบรมสามารถนำความรไปใชในการปฏบตงานได

ทนทหรอมพฤตกรรมการทำงานทเปลยนแปลงไปตามความตองการขององคการ การ

ฝกอบรมมความเสยงอยบาง ทผเขารบการฝกอบรมไมอาจทำงานไดตามความมงหวงของ

องคกร อาจเปนเพราะการจดหลกสตรยงไมเหมาะสมกบความเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขน

ขนตอนการทำงาน เทคโนโลย เครองมอเครองใช หรอสภาพการแขงขนผนแปรไปจากทได

คาดคะเนไว

2. การศกษา (Education) เปนกระบวนการทจดขน เพอเตรยม

บคคลใหมความพรอมทจะทำงานตามความตองการขององคกรในอนาคต การศกษายงคง

ตองเกยวกบการทำงานอย แตจะแตกตางไปจากการฝกอบรม เนองจากเปนการเตรยม

เรองงานในอนาคตทแตกตางไปจากงานปจจบน การศกษาจงเปนการเตรยมบคลากรเพอ

การเลอนขนตำแหนง (Promotion) หรอใหทำงานในหนาทใหม

3. การพฒนา (Development) เปนกระบวนการทจดขนเพอใหเกด

การเรยนรและประสบการณแกบคลากรขององคกร เปนการชวยเตรยมความพรอมของ

บคลากรสำหรบการเรยนรสงตางๆ ทอาจเกดขนในอนาคตและจดหมายทเกยวของกบ

บคลากรขององคการ ชวยใหบคลากรขององคการไดเพมพนความรไดแสดงขด

ความสามารถของตน ไดแสดงความคดเหนรวมทงเปนการเปดโอกาสใหบคลากรไดแสดง

ความสามารถ ศกยภาพทซอนเรนอยภายในออกมา

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ความสำคญของทรพยากรมนษย

เปนการดำเนนการของบคลากรเพอทำใหเกดระบบและวธการปฏบตงานมสมรรถนะ

ดงนนการพฒนาทรพยากรมนษย เชน การศกษาดงาน การฝกอบรมและการพฒนาเรยนร

ดวยตนเอง

7. ความยงยน

7.1 ความหมายของความยงยน

นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการพฒนาทยงยน ไว

เชน ทองทพภา วรยะพนธ (2550, หนา 71) ไดนอมนำพระราชดำรเศรษฐกจพอเพยงของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวททรงแนะนำใหใชภมปญญาไทยหรอภมปญญาทองถน

ในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชาตใหเจรญรงเรอง โดยการใชวธทางของตนเอง

เพอเปนการสรางรากฐานของสงคมใหแขงแกรงอนจะนำไปสการพฒนาตนเองอยางยงยน


82

ขณะทสทธพร รตนธรศรทธา, 2553, หนา 32 - 33) ไดใหความเหนเกยวกบการพฒนา

ทยงยน เปนกระบวนการพฒนาสงแวดลอม เศรษฐกจ สงคม และการเมองทองวฒนธรรม

ในลกษณะเปนองครวม เปนการบรณาการ และดวยสมดล ทงระหวางการอนรกษ

สงแวดลอมพรอมไปกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนา เพอใหบรรลตาม

ความตองการของมนษยและเพอสงเสรมคณภาพชวต ทงคนรนปจจบนหรออนาคตดวย

ความยตธรรม ดงนนการพฒนาทยงยน (Sustainable Development) ม 2 ความหมาย คอ

เปนการพฒนาทยงยนกอใหเกดความจำเปนทตองใชสตปญญามากพอ ๆ กนกบความจำ

เปนทตองใชความเหน (นโยบาย) ในทางการเมอง เพราะความคดเรองความยงยนสะทอน

ถงความกงวลในเรองเงอนไขหรอความจำกดทเกยวกบมนษย อนเนองมาจากการใช

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงนำไปสความไมพอใจของมวลมนษยทงหลาย

ในสวนของสทธดา ศรบญหลง (2554, หนา 22-25) ไดกลาวไววา

การพฒนาทยงยนรวมความถง 3 ดาน คอเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมซงเชอมโยง

และสมพนธกนโครงการพฒนาใดๆ ตองคำนงถงองคประกอบทง 3 ดาน นการพฒนาท

ยงยนเปนอะไรทไกลกวาเพยงการอนรกษสงแวดลอมเปนการเปลยนโครงสรางระบบ

เศรษฐกจและสงคมเพอลดการบรโภคทรพยากรและสงแวดลอมลงไปในระดบทยงรกษา

ความสมดลทดทำใหคนอยรวมกบธรรมชาตโดย ไมทำลายลางอยางทผานมาและยงทำกน

อยหลายแหงใหอยรวมกนเปนชมชน อยดกนดและอยเยนเปนสข สรยา เหมตะศลปะ

(ม.ป.ป) ไดกลาวถงการพฒนาทยงยน คอ เปนการพฒนาทดำเนนไปในขอบเขตเพยงตาม

ความจำเปนในปจจบน โดยไมตองไปสะสมโดยพะวงวาลกหลานรนตอไปจะไมม

ความสามารถในการพฒนาหรอหาไดตามความจำเปนในยคของพวกเขาซงตาม

ความหมาย เชนนมกจะใหนำหนกทสงแวดลอมและการพฒนาหรอการใช

ทรพยากรธรรมชาตทใหใชเทาทจำเปนในชวต

สำหรบนกวชาการตางประเทศไดใหความเหนเกยวกบการพฒนาทยงยน

ไวหลายทาน ดงน Tyler (1969, unpaged) ไดกลาวไววา การพฒนาทยงยน ประกอบดวย

พนฐานแนวคดทางนเวศวทยาและระบบนเวศ ขอบเขตและความหมายของการพฒนาท

ยงยน และแนวคดทตจะนำไปสการพฒนาทยงยน World Commission on Environment

(1983, unpaged) ไดเสนอวา การพฒนาทยงยนมคำจำกดความไวหลายประการ เรมตน

บอกวา "การพฒนาทยงยน" ภาษาองกฤษเรยกวา Sustainable Development ซงเสนอแนะ

วา "การ พฒนาทยงยน คอ รปแบบของการพฒนาทตอบสนองตอความตองการของคนใน


83

รนปจจบนโดยไมทำให คนรนตอไปในอนาคตตองประนประนอมยอมลดทอน

ความสามารถในการทจะตอบสนองความ ตองการของตนเอง"ประเทศไทยไดมนกวชาการ

หลายทานพยายามอธบายแนวคดของการพฒนาทยงยนใหชดเจนยงขน

ขณะททศนะของ Turner (1988, unpaged) ไดใหความหมายของการ

พฒนายงยน หมายถง การมผลตภาพสทธจากชวมวล (มวลทเหลอตอหนวยพนทหรอ

หนวยเวลา) ทรกษาไวไดตลอดทศวรรษและศตวรรษ Corson (1990, unpaged) ไดให

ความหมายของการพฒนายงยนไวในหนงสอ Global Ecology Handbook การพฒนาทยงยน

หมายถง การพฒนาทตอบสนองความตองการของคนในปจจบนโดยไมทำลายทรพยากร

ซงจะเปนทตองการของคนในอนาคตและทศนะของ Elliott (2006, unpaged) ไดกลาวถง

การพฒนาทยงยน หมายถง การทำใหมการพฒนาอยตลอดเวลา การพฒนาทยงยน

(2560, ออนไลน) ไดใหถงองคประกอบของการพฒนาทยงยนทการพฒนาทยงยน

https://sites.google.com/ 1) สงแวดลอม ความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตและ

การใชทรพยากร เชน ปรมาณแหลงนำและความเพยงพอของนำใชในปจจบนการใช

พลงงานทดแทนอยางอน ทงจากธรรมชาตและจากการประดษฐขน ไดแก พลงงานนำ

พลงงานลม พลงงานความรอนใตพภพ พลงงานแกสชวภาพ และพลงงานแสงอาทตย

และมการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ 2) เศรษฐกจทมนคงของชมชน คอ มการ

พฒนาททำใหชมชนมเศรษฐกจดอยางตอเนองและควบวงจร และ 3) คณภาพชวตทดของ

ประชากรในชมชน เชน มการอยดกนด อยในททมอากาศด ปราศจากมลภาวะมการ

จดสรรการใชประโยชนจากทดนอยางถกตองตามศกยภาพของแตละพนท มบรการ

สาธารณสขอยางทวถง มการใหการศกษาอยางตอเนอง เปนตน ดงนนหลกการทนำไปส

ความยงยน สรปได 3 ประการ ดงน 1) รกษาและกระตนใหเกดความหลากหลาย การ

พฒนาทจะนำไปสความยงยนมหลายแนวทางทงทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง มนษย

จงควรรกษาและกระตนใหเกดความหลากหลายโดยไมผกขาดเฉพาะรปแบบทถกตองทสด

หรอสมบรณทสดของวฒนธรรม จรยธรรม ศาสนาและสงคมเพยงแนวทางใดทางหนง

เทานน 2) ดำเนนการพฒนาหรอสรางระบบเศรษฐกจทรวมเอาสงแวดลอมและเวลาใน

อนาคตเขาไวในกระบวนการตดสนใจ และ 3) ตองแสวงหาแนวทางทเหนรวมกนบน

พนฐานของสงแวดลอม สงคม วฒนธรรม และศลธรรมทมความหลากหลายแนวทางการ

ปฏบตการพฒนาสงแวดลอมทยงยน


https://sites.google.com/

84

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ความยงยน คอ เปนการพฒนา

ทกอใหเกดความสมดลหรอมปฏสมพนธทเกอกลกนในระหวางมตตาง ๆ ทงทางดาน

เศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม จตใจ รวมทงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

อนจะเปนองคประกอบทจะรวมกนหรอองครวมในการทำใหชวตมนษยสามารถอยดมสขได

ทงสำหรบคนในรนปจจบนและคนรนอนาคต

7.2 ความสำคญของความยงยน

ลกษณะสำคญของการพฒนาอยางยงยนจงมลกษณะ ดงน

(สรฤทธ จนสข, 2562, ออนไลน) https://www.gotoknow.org/posts/ 1) สามารถปรบเปลยน

และพฒนาไดตามกาลเวลาทเหมาะสม 2) คำนงถงความเทาเทยมกนและความยตธรรม 3)

เปนแผนงานทใชระยะยาวไดและมแผนปองกนไวลวงหนาและ 4) มการคดเชอมโยงระบบ

และเกยวเนองทงสงแวดลอม เศรษฐกจ และสงคม และ 5) แนวทางการจดการตองไมใช

รปแบบสำเรจตายตว มความแตกตางกนตามลกษณะของแตละทองถน ระยะเวลา และ

การผสมผสานกนของคานยมและทรพยากร

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา เปนการปรบเปลยนหรอ

เปลยนแปลงตามกระแสโลกาภวตนอยางเหมาะสมโดยคำนงสภาพเศรษฐกจ สงคมและ

สงแวดลอม

7.3 แนวคดของการพฒนาความยงยน

มหาวทยาลยเชยงใหม (2554, หนา 11) ไดเสนอแนวคดทอยบน

พนฐานของหลกการทเรยกวา “ความยตธรรมระหวางสองรน” (Integration Equity)

กลาวคอการพฒนาแบบยงยนสามารถครอบคลม 2 ประการ ดงน ประการแรก เนนเรอง

การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจแบบมขดจำกดโดยมงเนนวธของ ประชาชนทมเศรษฐกจ

พอเพยง สามารถอยไดทามกลางกระแสวกฤตหรอเศรษฐกจทปนปวนโดยวธการแรก คอ

“เนนหลกความพอด” และการตอบสนองตอความจำเปนพนฐานเทาทจำเปน และประการ

ทสอง เนนเรองการอนรกษธรรมชาตหรอทรพยากรธรรมชาตเพราะวาธรรมชาตไมได มไว

เพอใหมนษยนำไปใชอยางฟมเฟอยและลางผลาญ วธของการรกษาและอนรกษทรพยากร

หรอการใชสอยใหคนคาและไดใชนอยลง อยางไรกตามประเดนนกำลงเปนทนาสนใจของ

มวลหมธรรมชาตเพราะวาความ สมพนธกบประชากรการใชทรพยากรธรรมชาต การเพม

ประชากรและความทางเทคโนโลยขาดความสมดลอยางไรกตามวธการพฒนา แบบยงยน

ควรจะสามารถทำไดอยางนอยสามดาน ไดแก ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและดานนเวศวทยา


https://www.gotoknow.org/posts/

85

มหาวทยาลยขอนแกน (2554, หนา 55) ไดเสนอแนวคดการพฒนา

แบบยงยนเปนการพฒนาทมงเนนการสรางสมดลในสามมตดงทจะ ไดกลาวตอไปน

เนองจากทกดานลวนแลวแตมความสมพนธและเกยวเนอง กนดงน

1. มตการพฒนาดานสงคม หมายถง การพฒนาคนและสงคมให

เชอมโยงกบการพฒนาเศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางสมดลโดย

พฒนาคนไทยใหมผลตภาพสง ขนปรบตวรเทาทนการเปลยนแปลงมสำนกและวถชวตท

เกอกลตอ ธรรมชาต มสทธและโอกาสทจะไดรบการจดสรรและผลประโยชนดานการ

พฒนาและคม ครองอยางทวถงและเปนธรรมและพงพาตนเองไดอยางมนคง มระบบการ

จดการทางสงคมทสรางการมสวนรวมจากทกฝายรวมทงมทนทาง สงคมทอยหลากหลาย

มาใชอยางเหมาะสม เพอสรางสงคมไทยใหเปนสงคมทมคณภาพมการเรยนรตลอดชวต

และมความ สมานฉนทเอออาทร

2. มตการพฒนาดานเศรษฐกจ หมายถง ระบบเศรษฐกจทม

เสถยรภาพอยางตอเนองในระยะยาวและเปนการขยายตวทาง เศรษฐกจทมคณภาพ การ

พฒนาทางเศรษฐกจจะตองเปนไปอยางสมดลและเออตอประโยชนตอคนสวนใหญเปน

ระบบเศรษฐกจทมความสามารถในการแขงขนและการเจรญเตบโตทาง เศรษฐกจนน

จะตองนำมาจากกระบวนการผลตทใชเทคโนโลยสะอาด ลดปรมาณของเสย ไมทำลาย

สภาพแวดลอมไมสรางมลพษทจะกลายมาเปนตนทนทางการผลตในระยะตอ ไปรวมทง

เปนขอจำกดของการเศรษฐกจอยางมประสทธภาพอยางยงยน

3. มตการพฒนาดานสงแวดลอม หมาย ถง การใชทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอมในขอบเขตทคงไวซงความหลากหลายทาง ชวภาพและสามารถ

พลกฟนใหกลบสสภาพใกลเคยงกบสภาพเดมใหมากทสด เพอใหคนรนหลงไดมโอกาสและ

มปจจยในการดำรงชพ ซงจะตองปรบเปลยนทศนคตในการใชทรพยากรธรรมชาตมงการ

จดการใหเกด สมดลระหวางการใชทรพยากรธรรมชาตไดอยางเกอกลรวมถงการชะลอ

การใชและ นำเทคโนโลยสะอาดมาใชใหมากทสด

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา แนวคดของการพฒนา

ความยงยน ประกอบดวย การพฒนาดานสงคม เปนการพฒนาคนและสงคมใหเชอมโยง

กบการพฒนาเศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางสมดล การพฒนา

ดานเศรษฐกจ เปนระบบเศรษฐกจทมเสถยรภาพอยางตอเนองในระยะยาวและเปนการ

ขยายตวทาง เศรษฐกจทมคณภาพ การพฒนาทางเศรษฐกจจะตองเปนไปอยางสมดลและ


86

เออตอประโยชนตอคนสวนใหญเปนระบบและการพฒนาดานสงแวดลอม เปนการใช

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในขอบเขตทคงไวซงความหลากหลายทาง ชวภาพและ

สามารถพลกฟนใหกลบสสภาพใกลเคยงกบสภาพเดมใหมากทสด

8. งบประมาณ

8.1 ความหมายของงบประมาณ

นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของงบประมาณ ไว เชน กชกร

เฉลมกาญจนา (2548, หนา 3) ไดใหความหมายของงบประมาณคอ รายงานทเปนตวเลข

ซงคาดการณระดบกจกรรมทเกดหรอระดบกจกรรมทตองการซงงบประมาณมความ

เกยวของกบเหตการณทเกดขนในอนาคตเปาหมายของงบประมาณคอการคาดคะเนถง

กจกรรมทจะเกดขนในอนาคต ไตรรตนโภค พลากรณและวราภรณ รงเรองกลกจ, 2549,

หนา 9-22) ไดกลาวถงงบประมาณทำหนาทเปนทรพยากรการบรหารเพอสนบสนนให

รฐบาลสามารถบรหาร ประเทศไดบรรลเปาหมาย งบประมาณพจารณาไดในบทบาท

หนาทตางกน 3 บทบาท คอ 1) บทบาทดานเศรษฐกจงบประมาณเปนเครองมอในการ

ควบคมภาวะเศรษฐกจของ ประเทศในรปของนโยบายการคลง 2) บทบาทดานการบรหาร

งบประมาณเปนเครองสำคญในการบรหารประเทศสามารถ นำไปสขอปจจยอนๆ ทางการ

บรหาร และ 3) บทบาทดานการเมอง บทบาททางการเมองของงบประมาณพจารณาได

จากหลายดาน และทศนะของ ทองใบ ธรานนทางกร (2552, หนา 105) ไดใหความหมาย

“งบประมาณ” หมายถง การประมาณรายรบและรายจาย ในแงของบญชงบประมาณเปน

การแสดงรายรบรายจายในแงของ แผนงาน เปนแผนการใชจายทรพยากรของรฐในการดา

เนนการใดๆ เพอใหบรรลวตถประสงคทกำหนดไวในชวงระยะเวลาหนง

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา งบประมาณ หมายถง

งบประมาณรายรบและรายจายทแสดงผลลพธเปนตวเลขในการดำเนนการกจกรรมของ

องคกร

8.2 ความสำคญของงบปรมาณ

จระ ประทป (2548, หนา 234) ไดกลาวถงความสำคญของ

งบประมาณทเกยวของกบการจดหารายไดการบรหารรายจายและการจดบรการ

สาธารณะในทองถนมดงน

1. ชวยเพมประสทธภาพในการจดสรรบรการสาธารณะบาง

ประการและสามารถ ตอบสนองความตองการของประชาชนในทนทไดอยางดและสามารถ


87

ปรบคาใชจายของตนเองไดอยางเหมาะสมกบรายไดภาษอากรทจดเกบจากประชาชนและ

เหมาะสมกบฐานะทางการเงนของทองถน โดยหลกการแลวรายจายในการผลตบรการ

ตาง ๆ จะตองมาจากภาษอากรของประชาชนในทองถน

2. ทำใหเกดการแขงขนและรวมมอระหวางทองถนในการผลต

บรการสาธารณะ เพอใหเกดประโยชนสงสด สามารถจดเกบรายไดและบรหารรายจาย

รวมทงสามารถกำหนดนโยบายการจดเกบภาษและบรหารรายจายจะชวยทำใหเกดการ

แขงขนการใหบรการสาธารณะและการสรางความเจรญ

3. เปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวมในการกำหนด

นโยบายและการ บรหารทรพยากรและเปนการสรางจตสำนกในการเสยภาษอากรของ

ประชาชนใหเพม สงขนเพราะผเสยภาษจะไดทราบวาภาษอากรทตนเสยไปจะสงผล

ประโยชนกลบมายงตนเองอยางไร

4. ชวยเพมประสทธภาพในการจดเกบภาษ ทำใหธรกจและ

ประชาชนมาเขารวมในระบบภาษมากขน การจดเกบภาษบางอยางจะทำใหการจดเกบภาษ

เปนไปอยางทวถง เนองจากมความชำนาญในพนท ซงรายไดจากการจดเกบภาษม

ความสำคญในการนำไปใชในการจดบรการสาธารณะ

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ความสำคญของงบประมาณ

เปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาไปมสวนรวม ชวยเพมประสทธภาพในการจดเกบ

ทำใหเกดการแขงขนและรวมมอระหวางทองถนและชวยเพมประสทธภาพในการจดสรร

บรการสาธารณะ

8.3 หลกการของงบประมาณ

หลกการของงบประมาณ เปนงบประมาณทดนอกจากจะม

คณลกษณะดงกลาวขางตน ยงตองยดหลกการ ดงน (ไตรรตนโภคพลากรณและวราภรณ

รงเรองกลกจ, 2549, หนา 9- 29) ดงน

1. หลกประหยด หมายความวา การใชจายเงนตามโครงการตาง ๆ

ใหไดผลอยางเตมทมใหมการจายเกนกวาความจำเปนซงกอใหเกดความฟมเฟอยไดการ

ประหยดจะตองเปนไปทงทางดานรายรบและรายจายกลาวคอ การจดหารายรบพยายาม

ใหเสยคาใชจายในการจดเกบนอยทสดโดยใหพยายามจดเกบไดมากทสด สวนทางดาน

รายจายกจะตองมการปองกนมใหเกดการรวไหลขนได


88

2. หลกประสทธภาพ หมายถง การควบคมงบประมาณรายจาย

และรายไดสวนราชการผกำหนดหนาทเกยวของจะตองใชจายงบประมาณทมอยอยาง

จำกดใหเกดประโยชนสงสด

3. หลกความเสมอภาค กลาวคอจะตองใหมความชอบธรรมทงใน

ดานรายไดและรายจาย ทางดานรายจาย

4. หลกดลยภาพ หมายความวา รายไดกบรายจายของรฐบาล

จะตองสมดลหรอเสมอกนทกปแตหมายความวา ถงบางปขาดดลกจะตองมบางปท

รายจายจะตองมากกวารายได (เกนดล) พอหลาย ๆ ปมารวมกนกสมดลตามความเปนจรง

แลวงบประมาณของประเทศตาง ๆ มกมลกษณะขาดดลรฐบาลจะตองหาเงนมาชดเชย

สวนทขาดดล

5. หลกการคาดการณไกล หมายความวา หนวยราชการใดจะ

ตองการทำงานอยางหนงอยางใด และตองการใชเงนเพอการนน ๆ เทาใดในปใดตองคด

และคาดคะเนไวลวงหนา

6. หลกประชาธปไตย เงนไดชองรฐบาลเกอบทงหมดเกดจากเงน

ของราษฎร ฉะนนจงเปนการสมควรทราษฎรจะตองรเหนและใหความเหนชอบดวยทง

รายไดและรายจายเพอใหประโยชนตกกบประชาชน สวนใหญในประเทศทมการปกครอง

ระบอบประชาธปไตย

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา หลกการของงบประมาณตอง

คำนงถงปจจยเหลานเปนสำคญ ไดแก หลกการประหยด หลกการประสทธภาพ หลกการ

เสมอภาค หลกการดลยภาพ หลกการคาดการณไกลและหลกการประชาธปไตย

8.4 ปญหาเกยวกบงบประมาณ

ปญหาเกยวกบการงบประมาณของไทย จำแนกตามขนตอนใน

กระบวนการงบประมาณ ดงน (รงสรรคประเสรฐศร, 2551, หนา 274)

1. ปญหาขนเตรยมการงบประมาณ ขนเตรยมการเรมตนตงแต

หนวยงานตางๆ จดทำงบประมาณไปจนถงคณะรฐมนตรเสนอรางพระราชบญญต

งบประมาณเขาสรฐสภา ปญหาในขนเตรยมงบประมาณ คอ สำนกงบประมาณใชหลกการ

และเกณฑอนมตทเปลยนแปลงไปในการ พจารณาคาใชจายของหนวยงานตาง ๆ ขาดการ

วเคราะหระดบลก ทงนเพราะสำนกงบประมาณไมม ขอมลของหนวยงานทของบประมาณ

มากเพยงพอ จงวเคราะหไดเฉพาะความเหมาะสมของรางงบประมาณรายจาย ไมอาจลง


89

ลกถงวตถประสงคกจกรรมและผลลพธของโครงการทเสนอมา หนวยงานขาดแผนระยะ

ยาว การจดทำงบประมาณจงไมสอดคลองกบทศทางการพฒนาของหนวยงาน การเสนอ

ขอไมอาจเรยงลำดบความสำคญ กอนหลงเพราะไมมแผนระยะยาวการกำกบ หนวยงาน

ยงขาดบคลากรทมความรความเขาใจการจดทำงบประมาณ กลาวคอ บคลการทมหนาท

จดทำงบประมาณ ยงขาดทกษะและการพฒนาความรใหทนกบแนวคดของการงบประมาณ

ทพฒนาไปเรอยๆ ขาดขอมลททนสมยหนวยงานไมมการรวบรวมขอมลทเปนระบบกฎมจะ

ชวยในการจดทำงบประมาณไดทนท

2. ปญหาขนตอนอนมต เปนขนตอนทงบประมาณเขาสการ

พจารณาเปน 3 วาระ ม ปญหาคอ ขาดหลกเกณฑทแนนอนในการพจารณา สมาชก

รฐสภาจำนวนไมนอยยงไมเขาใจวธวเคราะหงบประมาณและขาดขอมลรายละเอยดของ

กจกรรม ทำใหการพจารณามงจบผด ทจรตมากกวาใหความสำคญกบผลของงบประมาณ

การอนมตงบประมาณไมไดคำนงผลของการใชจายเปนสำคญ

3. ปญหาขนการบรหาร เปนขนตอนทงบประมาณไดรบอนมต

แลวและหนวยงานางๆ เบกจายเงนตามทขอ ปญหาในขนตอนน คอ ความลาชาในการ

เบกจาย ทำใหหนวยงานไมสามารถทำงานไดทนกบการแกไขปญหาความเดอดรอนของ

ประชาชนไดทนตามแผนหรอ โครงการคาดหวงไวและหนวยงานขาดแผนการใชเงนท

แนนอน ทำใหเมอถงสนปงบประมาณมการโอนเงนระหวางหมวดบาง เรงใชเงนใหหมด

โดยเรวภายในกำหนดบาง

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา ปญหาเกยวกบการงบประมาณ

ของไทย ประกอบดวย ปญหาขนเตรยมการงบประมาณ ปญหาขนตอนอนมตและปญหา

ขนการบรหาร

8.5 แนวทางแกไขปญหาเกยวกบการงบประมาณ

แนวทางแกไขปญหาเกยวกบการงบประมาณของไทยจำแนกตาม

ขนตอนในกระบวนการงบประมาณ ดงน (รงสรรคประเสรฐศร, 2551, หนา 275)

1. แนวทางแกไขในขนตอนการเตรยมการคอ ควรจดตงหนวยงาน

วางแผนและ การงบประมาณระดบกระทรวงทำหนาทพจารณางบประมาณรายจายของ

สวนราชการในสงกด โดยยดถอนโยบายของกระทรวงเปนหลก จดตงเจาหนาทรบผดชอบ

งานจดทำงบประมาณเปนการเฉพาะเพยงงานเดยวในแตละสวนราชการเจาหนาทจะทำ

หนาทรวบรวมขอมลพจารณาจดทำประสาน ประเมนผลการปฏบตงาน เปนการทำหนาท


90

ดานงบประมาณเตมเวลาตลอดป สงเสรมการประสานงานระหวางเจาหนาทวเคราะหของ

สำนกงบประมาณกบหนวยงานภายนอกทเปนเจาของงบประมาณรวมทงหนวยงานท

เกยวของ

2. แนวทางแกไขในขนตอนการอนมตคอ จดใหมคณะกรรมาธการ

พจารณาราง พระราชบญญตงบประมาณรายจายประจำปมากกวา 1 ชด โดยแบงกน

รบผดชอบโดยอาจแยกพจารณาตามกระทรวง เพอแกปญหาหาการพจารณาลาชาเกน

กำหนด ควรกำหนดหลกเกณฑหรอมาตรฐานการพจารณางบประมาณใหแนนอน เพอเปน

แนวทางการพจารณาของคณะกรรมาธการ อาจมการตงคณะทปรกษาทมความชำนาญ

เฉพาะดานและมความเปนกลางทางการเมองมาเสนอ ขอเสนอแนะนำแกกรรมาธการดวย

3. แนวทางแกไขในขนตอนการบรหารงบประมาณ คอ สนบสนน

ใหสวนราชการม การวางแผนใชจายเงนในแตละงวดลวงอยางรอบคอบ สงเสรมการ

ประสานงานระหวางสวนราชการตางๆ ในหนวยงานเดยวกน โดยอาจจดใหมหนวย

ประสานแผนระดบกระทรวงกไดเพอหนวยงานจะไดสะดวกและมนใจในการวางแผนใชเงน

ลวงหนา ปรบปรงการพจารณาอนมตเงน ประจำ งวดของสำนกงบประมาณใหมความ

รวดเรวขน

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา แนวทางแกไขปญหาเกยวกบ

การงบประมาณ ประกอบดวย แนวทางแกไขปญหาขนเตรยมการงบประมาณ ไดแก จดตง

เจาหนาทรบผดชอบงานจดทำงบประมาณเปนการเฉพาะเพยงงานเดยวในแตละสวน

ราชการเจาหนาทจะทำหนาทรวบรวมขอมลพจารณาจดทำประสาน ประเมนผลการ

ปฏบตงาน เปนการทำหนาทดานงบประมาณเตมเวลาตลอดป แนวทางแกไขปญหาขนตอน

อนมต ไดแก ควรกำหนดหลกเกณฑหรอมาตรฐานการพจารณางบประมาณใหแนนอน

เพอเปนแนวทางการพจารณาของคณะกรรมาธการ อาจมการตงคณะทปรกษาทมความ

ชำนาญเฉพาะดานและแนวทางแกไขปญหาขนการบรหาร ไดแก สนบสนนใหสวนราชการ

ม การวางแผนใชจายเงนในแตละงวดลวงอยางรอบคอบ สงเสรมการประสานงานระหวาง

สวนราชการตาง ๆ


91

แนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน

การวจยครงน ผวจยไดศกษาเกยวกบแนวคดเกยวกบการมสวนรวมของ

ประชาชน ประกอบดวย 1) ความหมายการมสวนสวนรวมของประชาชน 2) ความสำคญ

ของการมสวนรวมของประชาชน 3) ลกษณะของการมสวนรวมของประชาชน

4) กระบวนการมสวนรวมของประชาชน 5) ปจจยทสงผลตอการมสวนรวมของประชาชน

6) ปจจยทเปนปญหาอปสรรคตอการมสวนรวมของประชาชน และ7) งานวจยทเกยวของ

การมสวนรวม

1. ความหมายการมสวนรวมของประชาชน

ความหมายของการมสวนรวมนนถกตความเปนไปในความหมายตางๆ กน

ขนอยกบสภาพความคด ความเชอถอและความยดมน (Value Judgment) ของแตละบคคล

แตละหนวยงานแตละองคกรทงยงขนอยกบกาลเวลาและพนท (Time and Space) และ

ยคสมยอกดวย ซงไดมนกวชาการและนกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของ

การมสวนรวม ไวดงน ชยฤกษ วงษเจรญ (2545, หนา 7) ยพาพร รปงาม (2545, หนา 5)

นรนทรชย พฒนพงศา (2546, หนา 4) ไดใหความหมายการมสวนรวมไววา หมายถง

การเปดโอกาสใหประชาชนในชมชนเขามามสวนรวมตงแตการมสวนรวมรบร มสวนรวม

คด มสวนรวมตดสนใจ มสวนรวมวางแผน มสวนรวมดำเนนการ มสวนรวมประเมนผล ม

สวนรวมรบผดชอบและมสวนรวมในผลประโยชนทเกดขน ในสวนทศนะของ ปารชาต วลย

เสถยร และคณะ (2546, หนา 198-199) ไดสรปความหมายของการมสวนรวมวาม 2

ลกษณะ คอ 1) การมสวนรวมในลกษณะทเปนกระบวนการของการพฒนา โดยให

ประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการพฒนาตงแตเรมตนจนสนสดโครงการ และ

2) การมสวนรวมในนยทางการเมอง ซงแบงออกเปนอก 2 ประเภท คอ (1) การสงเสรม

สทธและพลงอำนาจของพลเมองโดยประชาชน หรอชมชนพฒนาขดความสามารถของตน

ในการจดการ เพอรกษาผลประโยชนของกลม ควบคมการใชและการกระจายทรพยากร

ของชมชน อนจะกอใหเกดกระบวนการและโครงสรางทประชาชนในชนบทสามารถ

แสดงออกซงความสามารถของตนและไดรบผลประโยชนจากการพฒนา (2) การ

เปลยนแปลงกลไกการพฒนาโดยรฐ มาเปนการพฒนาทประชาชนมบทบาทหลก โดยการ

กระจายอำนาจในการวางแผนจากสวนกลางมาเปนสวนภมภาค เพอใหภมภาคมลกษณะ

เปนเอกเทศ ใหมอำนาจทางการเมอง การบรหาร มอำนาจตอรองในการจดสรรทรพยากร

อยในมาตรฐานเดยวกน โดยประชาชนสามารถตรวจสอบได หรออาจกลาวไดวา เปนการ


92

คนอำนาจ (Empowerment) ในการพฒนาใหแกประชาชนใหมสวนรวมในการกำหนด

อนาคตของตนเอง ทงนตองคำนงถงการพฒนาทเทาเทยมกนของชายและหญง (Gender)

ในการดำเนนการ

สำหรบทศนะของ ชนรตน สมสบ (2547, หนา 254) ใหความเหนวา การม

สวนรวมของประชาชนนน หมายถง การใหประชาชนเปนผตดสนใจในกระบวนการดาเนน

โครงการทมผลกระทบตอประชาชนในทกขนตอน ตงแต การวางแผน การดาเนนงาน

การใชประโยชน และการประเมนผล ทศนะของ บญเลศ จตตงวฒนา (2548, หนา 58)

ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา เปนปจเจกบคคลหรอกลมคนเขามามสวนรวม

เกยวของ รวมมอ รวมรบผดชอบในกจกรรมการพฒนาทเปนประโยชนตอสงคมในขนตอน

ตาง ๆ ของการดำเนนกจกรรมนน ๆ โดยมกลมหรอองคกรรองรบ บคคลทเขามามสวน

รวมการพฒนาภมปญญา การรบร สามารถคดวเคราะหและตดสนใจเพอกำหนดการ

ดำเนนชวตไดดวยตนเอง ทศนะของ สนทร กองทรพย (2548, หนา 89) ไดใหความหมาย

ของการมสวนรวมไววา การทบคคลหรอกลมคนเขาไปเกยวของกบกระบวนการในรป

กจกรรมใดกจกรรมหนงดวยความสมครใจ เพอใหบรรลเปาหมายตามทไดตงใจอนเปน

ประโยชนตอตวบคคล ตอกลมคน รวมทงตอสวนรวมโดยทประชาชนตองเปนคนตดสนใจ

ในกระบวนการมสวนรวมดวยตนเองและรบผดชอบในผลทเกดขน ขณะท ประชย ศรจามร

(2549, หนา 45) ไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนวา เปนการสรางโอกาส

ใหประชาชนในชมชนไดเขามามสวนรวมในแนวทางการพฒนา โดยผานทางกระบวนการ

สงเสรม ชกนำการสนบสนนใหประชาชนเขามามบทบาทในการเรยนร การรเรมในการคด

รวม กำหนดแนวทางในการพฒนารวมแกไขและวางแผนปฏบต รวมทงมสวนรวมในการ

ชวยเหลอทรพยากรทางการบรการ ตลอดจนอำนาจในการตดสนใจในการกำหนดกจกรรม

แนวทางการดำเนนกจกรรมของตนเองใหเกดขน เกดขนภายในชมชนดวยความเตมใจและ

เตมความสามารถของตนเองเพอเพมและพฒนาขด ความสามารถในการจดการและ

ควบคมการใชและการกระจายทรพยากรตลอดจนปจจยการผลตในสงคม อนจะนำไปส

การพงพาตนเองและทศนะของ จนตนา สจจานนท (2549, หนา 76) ไดใหความหมายของ

การมสวนรวม หมายถง กระบวนการดำเนนงานรวมพลงประชาชนกบองคกรของรฐหรอ

องคกรเอกชนเพอประโยชนในการพฒนาหรอแกปญหาของชมชน โดยใหสมาชกเขามารวม

วางแผน ปฏบตและประเมนงาน เพอแกปญหาของชมชน ยงสอดคลองกบ ทรงวฒ เรอง

วาทศลป (2550, หนา 32) ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสให


93

ประชาชนทกภาคสวนทเกยวของเขามามบทบาทรวมในกจกรรมทกประการตามกำลง

ความสามารถของสมาชกไมวาจะเปนการตดสนใจ การดำเนนกจกรรม การตดตาม

ตรวจสอบ และการประเมนผลรวมกน นำผลทไดมาปรบปรงแกไขพฒนางานในกลมใหม

ประสทธภาพยงๆ ขนและทศนะของ สนตชย เออจงประสทธ (2551, หนา 80) ไดกลาวถง

การมสวนรวมไววา เปนการเปดโอกาสใหบคคลเขามามสวนรวมในการคดรเรม ตดสนใจ

ในการปฏบตงานและการรวมรบผดชอบในเรองตาง ๆ อนมผลกระทบมาถงตวของ

บคลากรเอง การทจะสามารถทำใหบคลากรเขามามสวนรวมในการพฒนาเพอแกไข

ปญหาและนำมาซงสภาพความเปนอยของบคลากรใหดขนนนผนำจะตองยอมรบใน

ปรชญาการพฒนาวามนษยทกคนมความปรารถนาทจะอยรวมกบผอนอยางมความสข

ไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม เปนทยอมรบของผอนและพรอมทจะอทศตน เพอกจกรรม

ของสวนรวมในองคกร

สำหรบทศนะของสญญา เคณาภม (2551, หนา 24) ไดใหความหมายของ

การมสวนรวม หมายถง การทสมาชกไดมโอกาสรวมคด รวมตดสนใจ รวมวางแผน รวม

ปฏบตตามโครงการ รวมตดตามประเมนผลเพอใหบรรลเปาหมายทพงประสงค ทงน

การมสวนรวมจะตองมาจากความสมครใจ พงพอใจ และไดรบผลประโยชนทเกดจาก

ชมชนโดยสวนรวมรวมกน ในทศนะของ ประพนธพงศ ชณพงษ (2551, หนา 90) ไดให

ความหมายของการมสวนรวมไววา เปนผลมาจากการเหนพองตองกนในเรองของความ

ตองการและทศทางการเปลยนแปลง ความเหนตองกนนนจะมมากพอจนเกดความคด

รเรมโครงการเพอการปฏบตการ คอ ตองเปนการเหนพองกนของคนสวนใหญทจะเขารวม

ปฏบตการนน และเหตผลทคนมารวมปฏบตการไดจะตองตระหนกวาการปฏบตการ

ทงหมดโดยกลมหรอในนามของกลมหรอกระทำการผานองคกร ดงนนองคกรจะตองเปน

เสมอนตวททำใหการปฏบตการบรรลถงความเปลยนแปลงทตองการและ ทศนะของ เมตต

เมตตการณจต (2553, หนา 13) ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง การเปด

โอกาสใหบคคลหรอกลมบคคลเขามามสวนรวมในกจกรรม ไมวาจะเปนทางตรงหรอ

ทางออม ในลกษณะของการรวมรบร รวมคด รวมทำ รวมตดสนใจ รวมตดตามผล สมเจ

ตน งอยจนทรศร (2551, หนา 26) ไดใหความหมายของการมสวนรวมหมายถง การ

ดาเนนกจกรรมทมความรวมมอของผทเกยวของรวมดาเนนการอยางมกระบวนการ และ

มเปาหมายรวมกน หรอกาหนดเปนนโยบายหรอแนวปฏบตแลวมสวนในการดาเนนการรวม

ในกระบวนการนน และทศนะของ จรนนท ฮงกาส (2551, หนา 22) ไดใหความหมายของ


94

การมสวนรวม หมายถง กระบวนการทางานทบคคล หรอคณะบคคลปฏบตกจกรรมใด

กจกรรมหนงรวมกนในองคกรหรอหนวยงานใหบรรลจดประสงคตามทกาหนดไวโดยรวม

แสดงความคดเหนรวมรบผดชอบ รวมตดสนใจ รวมแกปญหา รวมสนบสนน และใหขอเส

นอแนะในการบรหาร

ในสวนทศนะของนกวชาการชาวตางประเทศไดใหความหมายของการ

มสวนรวมเชน Arnstien (1969, unpaged) ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง

การเขาไปมสวนรวมโดยไมมบทบาทอะไรเลย ยอมไมไดผลการมสวนรวมทมคณภาพนน

ผเขารวมจะตองรจกใชอำนาจและสามารถควบคมกจกรรมนนไดจงจะทำใหเกดผลอยางม

ประสทธภาพ Douglas (1970, p. 90) ไดกลาวถงความหมายของการมสวนรวมวา เปนคำ

ทมความหมายกวางและใชในบรบทตางกน นกการศกษาใชคำนในการอางองถงการมสวน

รวมในเหตการณ กจกรรมหรอโครงการทมวตถประสงคเพอการศกษา นกรฐศาสตรใชคำ

นในความหมายการเขารวมกบสถาบนทางการเมองของชมชน นกสงคมวทยาใชใน

ความหมายของการปฏสมพนธกบบคคลอน ๆ สวนกลมอน ๆ ใชคำนในความหมายของ

การมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ Berkley (1975, unpaged) ไดใหความหมายของ

การมสวนรวม หมายถง การทผนำเปดโอกาสใหผตามทกคนเขามามสวนรวมตดสนใจใน

การทำงานเทาทจะสามารถกระทำได ทศนะของ William Erwin (1976, unpaged) ไดให

ความหมายของการมสวนรวม หมายถง กระบวนการใหประชาชนเขามามสวนเกยวของใน

การดเนนงานพฒนา รวมคด รวมตดสนใจ แกปญหาของตนเอง

สวนทศนะของ สหประชาชาต (1978, p. 5) ไดใหความหมายการมสวนรวม

หมายถง การสรางโอกาสใหสมาชกทกคนของชมชนและสมาชกในสงคมทกวางวา

สามารถเขามามสวนรวมชวยเหลอและเขามามอทธพลตอกระบวนการดำเนนกจกรรมใน

การพฒนา รวมทงมสวนไดรบประโยชนจากผลของการพฒนาอยางเทาเทยมกน Cohen &

Uphoff (1981, unpaged) ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง สมาชกของชมชน

ตองเขามามสวนเกยวของใน 4 มต ไดแก 1) การมสวนรวมการตดสนใจวาควรทำอะไรและ

ทำอยางไร 2) การมสวนรวมเสยสละในการพฒนา รวมทงลงมอปฏบตตามทไดตดสนใจ

3) การมสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนทเกดขนจากการดำเนนงาน 4) การมสวนรวม

ในการประเมนผลโครงการ United Nations (1981, unpaged) ไดใหความหมายของการม

สวนรวม หมายถง การเขารวมอยางกระตอรอรนและมพลงของประชาชนในดานตาง ๆ

ไดแก ในการตดสนใจเพอกำหนดเปาหมายของสงคมและการจดสรรทรพยากรเพอให


95

บรรลเปาหมาย และปฏบตตามแผนการหรอโครงการตางๆ ดวยความเตมใจ Putti (1987,

unpaged) ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง พนฐานของกจกรรมตาง ๆ ทจะ

สงผลใหการบรหารจดการมลกษณะกวาง ซงเปนทางหนงทจะทำใหการมสวนรวมขยาย

ไปสการปฏบตงานในระดบลางขององคการ

จากทกลาวมาขางตนของนกวชาการและนกการศกษาหลายทาน ผวจยสรป

ไดวา การมสวนรวม หมายถง การแสดงออกถงความรวมมอประชาชนหรอผทมสวน

เกยวของไดเขามามสวนรวมในการดำเนนการทมความเหนสอดคลองกนและเขารวมตงแต

รวมรบร รวมคด รวมตดสนใจ รวมวางแผน รวมดำเนนงาน รวมประเมนผล รวม

รบผดชอบ และรวมในผลประโยชนทเกดขนเพอดำเนนการพฒนาและเปลยนแปลงไป

ในทางทตองการ โดยการกระทำผานกลมหรอองคกร เพอแกไขปญหาตางๆ รวมกน

3.2 ความสำคญของการมสวนรวมของประชาชน

การมสวนรวมของประชาชนไมวาในหนวยงานใดกตามเปนสงทพงปรารถนา

เพราะการมสวนรวมมคณประโยชนหลากหลายประการ อยางไรกตามประโยชนทจะได

จากการมสวนรวมของประชาชนขนอยกบความจรงจงในการดำเนนการดวย ประโยชน

โดยทวไปคอ (คคด คมอการมสวนรวมของประชาชน สำหรบนกบรหารทองถน, 2552,

หนา 26 - 28) 1) เพมคณภาพการตดสนใจ การใหประชาชนเขามามสวนรวมในการให

ขอมลขาวสารและความคดเหนตางๆ จะชวยใหไดขอมลประกอบการตดสนใจทครบถวน

รอบคอบมากขน นอกจากนนยงชวยใหเกดทางเลอกใหมทำใหการตดสนใจรอบคอบและ

ไดรบการยอมรบมากขน โดยเฉพาะการตดสนใจทกระทบกบประชาชนโดยตรง

2) ลดคาใชจายและการสญเสยเวลา เมอการตดสนใจนนไดรบ การยอมรบประชาชน

เขามามสวนรวมตงแตเรมตน รบทราบขอมล คำอธบายตาง ๆ เหนประโยชนสวนรวมทจะ

ไดรบจะชวยลดความขดแยงระหวางการนำไปปฏบตแนนอนวากระบวนการมสวนรวมของ

ประชาชนมคาใชจายและใชระยะเวลาแตเมอประชาชนยอมรบการนำโครงการไปสการ

ปฏบตจะรวดเรวขนซงในประเดนนจะเหนวาโครงการของภาครฐทเรงการตดสนใจหรอ

ปกปด เมอประชาชนทราบภายหลง และตอตานบางโครงการนำไปสการปฏบตไมได ลาชา

เปนป ๆ บางโครงการสามารถกอสรางไดเสรจและประชาชนไมยอมใหเขาไปดำเนนการ

กลายเปนอนสาวรยรางซงเปนเรองทนาเสยดายงบประมาณดงกลาวสามารถนำไปสราง

คณประโยชนไดมากมาย 3) การสรางฉนทามต สำหรบสถานการณปจจบนการสราง

ฉนทามตอาจเปนเรองยาก สงคมเรากลายรางเปนพหลกษณ และตองยอมรบความ


96

หลากหลายแตกตางทางความคด กลไกทชวยใหความแตกตางนนไดมการแลกเปลยน คอ

กลไกการมสวนรวมของประชาชน ในทางหลกการเราเชอวาการมสวนรวมของประชาชน

อาจชวยปองกนความขดแยงไดแตในสงคมไทยทผานมาภาครฐมกดำเนนการตดสนใจไป

กอน เมอประชาชนตอตานจงจดกระบวนการการมสวนรวมของประชาชน ซงชาไปแลว

หากเกดเปนความขดแยงขน จำเปนตองใชหลกการจดการความขดแยงเขามาแทน ดงนน

การมสวนรวมของประชาชน จงสามารถชวยลดความขดแยงทางการเมองและเกด

ความชอบธรรมในการตดสนใจของรฐ 4) รวมมอในการนำไปปฏบต การมสวนรวมของ

ประชาชนเมอประสบความสำเรจ จะทำใหประชาชนเกดความรสกเปนเจาของและมความ

กระตอรอรนในการชวยใหเกดผลในทางปฏบต 5) ชวยทำใหผบรหารทองถนมความใกลชด

กบประชาชน การมสวนรวมของประชาชนชวยใหผบรหารและผปฏบตงานในองคกรเกด

ความใกลชด สรางความสมพนธทด สรางความรสกวาองคกร เปนของประชาชนไมใชเปน

ของนกการเมองเทานน นอกจากนนดวยความใกลชดผบรหารจะไวตอความรสกหวงกงวล

ของประชาชน และเกดความตระหนกในการตอบสนองตอความกงวลของประชาชน 6)

ชวยพฒนาความเชยวชาญและความคดสรางสรรคของสาธารณชน การมสวนรวมของ

ประชาชนเปนการใหการศกษาแกประชาชนเพอเรยนร กระบวนการตดสนใจและเปนเวท

ฝกผนำชมชน และ 7) ชวยทำใหประชาชนสนใจประเดนสาธารณะมากขน การมสวนรวม

เปนการเพมทนทางสงคม และชวยเสรมสรางใหประชาชนเปนพลเมองทกระตอรอรน

สอดคลองกบการปกครองตามหลกประชาธปไตยแบบมสวนรวม

ทนงศกด คมไขนำ (2540, หนา 94) ไดกลาวถงความสำคญของการ

มสวนรวมไวดงน 1) การมสวนรวมของประชาชน เปนสทธขนพนฐานอนชอบธรรมของทก

คนทเราเคารพใหการยอมรบและยกยอง โดยการใหประชาชนเขามามสวนรวมในการ

แสดงออกเกยวกบการปรบปรงวถชวตของเขา 2) งานพฒนาเปนงานทตองเกยวของกบ

ประชาชนจำนวนมาก เราจำเปนจะตองใหคนหมมากเหลานมสทธมเสยงในการแสดงออก

3) กลยทธทงหลายในการพฒนาทผานมานน ยงไมสามารถสงผลถงกลมของประชาชน

ผดอยโอกาสและยากจน และในทางตรงกนขามกลบสงผลใหกลมคนผทไดเปรยบมโอกาส

มากขน ดงนน จงมความจำเปนตองปรบกลยทธในการพฒนาใหมใหประชาชนเขามามสวน

รวมในการวางแผนมากขน 4) ประสบการณทผานมาไดพบวา มโครงการจำนวนไมนอยท

ประสบผลสำเรจโดยอาศยวธใหประชาชนมสวนรวมในรปของการรวมกลมกนและจดตง

องคกรประชาชนในขณะเดยวกน กมตวอยางของโครงการทลมเหลวอกเปนจำนวนมาก


97

อนเนองมาจากไมเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวม 5) การมสวนรวมของประชาชนเปน

เรองของการปฏบตการเปนกลม หรอของกลมอนเปนผลมามาจากความรสกผกพนของ

สมาชกแตละคน ทเขามารวมเพอพทกษประโยชนของเขาและในขณะเดยวกนกไดประโยชน

แกสวนรวมดวย การมสวนรวมจงเปนสงจำเปน 6) การมสวนรวมของประชาชนเปนตวชวด

ของการพฒนาปาสงวน ยงประชาชนเขามามสวนรวมมากเทาใด ยงแสดงวาประชาชนจะ

ไดรบประโยชนจากการพฒนามากยงขน และ 7) ประชาชนยอมรดวา ตนเองกำลงตองการ

อะไร มปญหาอะไร และอยากจะแกปญหานนอยางไร ถาใหโอกาสแกประชาชนเขามาม

สวนรวมในกจกรรมพฒนา ยอยชวยใหโครงการตาง ๆ สนองความตองการทแทจรงของ

ประชาชนไดดกวา

จากทกลาวมาขางตนของนกวชาการหลายทาน ผวจยสามารถสรปไดวา

ความสำคญของการมสวนรวมมความสำคญตอการพฒนาตงแตการวางแผน ดำเนนการ

การตดตามและการรบผลประโยชนของทกภาคสวนทเกยวของเพอใหบรรลเปาหมายท

ตงไว

3.3 กระบวนการมสวนรวมของประชาชน

นกวชาการหลายทานไดกลาวถงกระบวนการของการมสวนรวม ไวดงน

ในสวนทศนะของ โกวทย พวงงาม (2545, หนา 8) ไดสรปเกยวกบกระบวนการมสวนรวม

ของประชาชนม 4 ขนตอน คอ 1) การมสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา

2) การมสวนรวมในการวางแผนดำเนนกจกรรม 3) การมสวนรวมในการลงทนและการ

ปฏบตงาน และ 4) การมสวนรวมในการตดตามงานและประเมนผลงาน

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2545, ไมปรากฏเลขหนา) ไดจดประเภทของการ

มสวนรวมของประชาชน โดยองพฒนาการของโครงการพฒนาเปนเกณฑกระบวนการม

สวนรวมของประชาชน ประกอบดวย 5 ภารกจ ดงน ภารกจท 1 การมสวนรวมในการ

วางแผน ภารกจท 2 การมสวนรวมในการดำเนนกจกรรม ภารกจท 3 การมสวนรวมใน

การใชประโยชน ภารกจท 4 การมสวนรวมในการไดรบประโยชน และ ภารกจท 5 การม

สวนรวมในการประเมนผล การใหประชาชนไดรบทราบถงสภาพปญหาและอปสรรคตาง ๆ

เพอรวมกนหาทางแกไขในลำดบตอไป ตามดวยทศนพของ ยพาพร รปงาม (2545, หนา

8-9) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวมใหบคคลเขามามสวนในการดำเนนงานพฒนา

ประกอบดวย รวมคด ตดสนใจ แกไขปญหาดวยตนเอง ขณะท สนย มลลกะมาลย (2545,

หนา 57-62) ไดกลาวถงระดบการมสวนรวมของประชาชนไวเปน 6 ระดบ คอ ระดบท 1


98

รวมรบร ระดบท 2 รวมคด รวมแสดงความคดเหน ระดบท 3 รวมพจารณารวมตดสนใจ

ระดบท 4 รวมดำเนนการ ระดบท 5 รวมตดตามตรวจสอบและประเมนผล ระดบท 6 รวม

รบผลประโยชน และทศนะของ นรนทรชย พฒนพงศา (2546, หนา 17 - 18) ไดกลาวถง

กระบวนการมสวนรวม ดงน 1) รวมคนปญหาของตนใหเหนวาสงใดทเปนปญหารากเหงา

ของปญหา 2) รวมคนหาสงทจำเปนของตนในปจจบนคออะไร 3) รวมระดมความคด

ถงทางเลอกตาง ๆ และเลอกทางเลอกทเหมาะสม เพอแกไข ปญหาตามทวางแผนไวนน

4) รวมพฒนาเทคโนโลยทจะนำมาใช 5) รวมดำเนนการแกไขปญหานน ๆ 6) รวมคดตาม

การดำเนนงานและประเมนผลการดำเนนงาน และ 7) รวมรบผลประโยชนหรอรวมเสย

ผลประโยชนจากการดำเนนงาน

นอกจากนนสำนกมาตรฐานการศกษา (2545, หนา 116) ไดกลาวไววา

กระบวนการมสวนรวมม 5 ขนตอน ดงน 1) ขนการมสวนรวมในการคนหาปญหาและ

สาเหตของปญหา 2) การมสวนรวมในการวางนโยบายหรอแผนงาน โครงการ หรอ

กจกรรม 3) การมสวนรวมในการดสนใจ และ 4) การมสวนรวมในการควบคม ตดตาม

และประเมนผลการทำงาน ทศนะของ ปารชาต วลยเสถยร และคณะ (2546, หนา 198-

199) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวมประกอบดวย การรวมกนคนหาปญหา การ

วางแผน การตดสนใจ การระดมทรพยากรและเทคโนโลยในทองถน การบรหารจดการ

การตดตามประเมนผล และทศนะของ ประพนธ สรอยเพชร (2547) ไดกลาววาการมสวน

ม 4 ขนตอน คอ 1) การคนหาปญหา และสาเหต 2) การวางแผนดำเนนกจกรรม 3) การ

ลงทนและการปฏบตงาน 4) การตดตามและประเมนผล ในขณะเดยวกน สำนกงาน

ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (2548, หนา 23) ไดชใหเหนถงประเดนสำคญของ

กระบวนการมสวนรวมทมความลกลงไปอก ไดแก 1) การตดสนใจและผลกระทบทสำคญ

2) การตดสนใจจะมผลกระทบตอบางคนมากกวาคนอน 3) การตดสนใจจะมผลกระทบตอ

ผลประโยชนของบางคนหรอกลมคนทมอยเดม 4) การตดสนใจทเกยวของกบเรองทม

ความขดแยงอยกอนแลว 5) ความจำเปนเพอใหมการสนบสนนตอผลการตดสนใจ

สวนทศนะของ อคน รพพฒน (2547, หนา 45) ไดแบงขนตอนการมสวนรวม

ออกเปน 4 ขนตอน คอ 1) การกำหนดปญหา สาเหตของปญหา ตลอดจนแนวทางแกไข

2) การตดสนใจเลอกแนวทางและวางแผนพฒนา แกไขปญหา 3) การปฏบตงานใน

กจกรรมการพฒนาตามแผน 4) การประเมนผลงานกจกรรมการพฒนา ทศนะของ เดโช

แสนภกด (2546, หนา 30 - 31) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวม ประกอบดวย 1) การม


99

สวนรวมในการคนหาปญหา สาเหตของปญหา ตลอดจนการจดลำดบความสำคญของ

ปญหา 2) การมสวนรวมในการวางแผน 3) การมสวนรวมในการดำเนนการพฒนา และ

4) การมสวนรวมในการรบผลประโยชนจากการพฒนา ศรชย กาญจนวาส (2547, หนา

67) ไดกำหนดรปแบบและปจจยทมอทธพลตอการม สวนรวมของบคคลในองคกร ดงน 1)

การมสวนรวมในการประชม 2) การมสวนรวมในการเสนอปญหา 3) การมสวนรวมในการ

ปฏบตกจกรรมตางๆ ขององคกร 4) การมสวนรวมตดสนใจในการเลอกแนวทางในการ

แกไขปญหา 5) การมสวนรวมในการประเมนผลในกจกรรมตางๆ และ 6) การมสวนรวม

ในการไดรบประโยชน

สวนทศนะของ สรพล จนทราปตน, 2550, หนา 4) ไดกลาวถงกระบวนการ

มสวนรวมของประชาชนทแทจรงไววา การทำงานพฒนาทใหประชาชนไดมสวนรวมอยาง

แทจรง เพอบรรลถงจดมงหมายทกำหนด คอ การทำงานรวมกนในลกษณะหนสวน

ระหวางผกำหนดนโยบาย ผวางแผน เจาหนาทและประชาชนกลมเปาหมาย ซงเปนผไดรบ

ผลพวงจากการดำเนนโครงการนน การใหมตวแทนของประชาชนเพยงบางคนเขารวม

ประชม เพอพจารณาตดสนใจทำกจกรรมสำหรบทองถน ไมใชการมสวนรวมของประชาชน

อยางแทจรง ดงนน การมสวนรวมของประชาชนทแทจรง จงเกดขนเมอประชาชนเปลยน

สภาพการเปนผไดรบผลพวงจากการพฒนา มาเปนผรวมพฒนาโดยตรงในขนตอนตาง ๆ

ของกระบวนการพฒนา รตนา บญมธยะ (2550, หนา 6-7) ไดสงเคราะหกระบวนการ

พฒนาแบบมสวนรวมของประชาชนจากการทำงานของตนเองมองคประกอบดงน 1) รวม

คนหาปญหา และความตองการของประชาชน 2) รวมวเคราะหสาเหตปญหา การตดสนใจ

เลอกแนวทางการแกไขปญหาดวยตนเอง 3) รวมปฏบตการเพอแกไขปญหา 4) รวมรบ

ผลประโยชนจากกจกรรม 5) ตดตามประเมนผล ในขณะท เทดชาย ชวยบำรง (2552,

หนา 94-95) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวม ประกอบดวย 1) การรวมกนวางแผน

2) รวมกนปฏบตตามแผน 3) รวมกนใชประโยชน 4) รวมตดตามและประเมนผล และ

5) รวมบำรงรกษา

วไลลกษณ สวจตตานนท (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวม

ของประชาชนในการจดการทองเทยวเชงอนรกษ กรณศกษาประชาชนในเขตเทศบาล

พระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา พบวา กระบวนการมสวนรวม ประกอบดวย

1) ดานการคนพบสาเหตของปญหา 2) ดานการปฏบตงาน 3) ดานการวางแผนดาเนนงาน

และ 4) ดานการประเมนผล และในสวนของ มณฑล เอกอดลยพนธ (2553, บทคดยอ)


100

ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษสงแวดลอม กรณศกษาตลาดนำ

ตลงชน เขตตลงชน กรงเทพมหานคร พบวา กระบวนการมสวนรวมของประชาชน

ประกอบดวย 1) ดานการมสวนรวมในการศกษาปญหา 2) ดานการมสวนรวมในการ

ตดตามประเมนผล 3) ดานการมสวนรวมในการบารงรกษาและ 4) ดานการปรบปรงแกไข

พระมหาประกาศต สรเมโธ (ฐตปสทธกร) (2556, บทคดยอ) ไดศกษาวจยเรองการม

สวนรวมของประชาชนในการพฒนาหมบานเศรษฐกจพอเพยง ของชมชนบานคลองใหม

อำเภอสามพราน จงหวดนครปฐม พบวา กระบวนการมสวนรวมของประชาชน

ประกอบดวย 4 ดาน ไดแก 1) ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ 2) ดานการมสวนรวมใน

การคนหาปญหาและสาเหตของปญหา 3) ดานการมสวนรวมในการวางแผน 4) ดานการม

สวนรวมในการดำเนนงาน 5) ดานการมสวนรวมในการบผลประโยชน และ 6) ดานการม

สวนรวมในการประเมนผล อบดลคอเลด เจะแต (2557, บทคดยอ) ไดศกษาเรอง

กระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนบานเกาะสวาด ตำบลไพรวน

อำเภอตากใบจงหวดนราธวาส พบวา กระบวนการการมสวนรวมของประชาชน

ประกอบดวย 1) การมสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา 2) การมสวนรวม

ในการวางแผน 3) การมสวนรวมในการดำเนนงาน 4) การมสวนรวมในการบผลประโยชน

และ 5) การมสวนรวมในการประเมนผล

ในทศนะของวรรณศลป พรพนธ (2553, หนา 14) ไดกลาวถง กระบวนการ

มสวนรวมในการวางแผนของประชาชนประกอบไปดวย 1) การรบรขอมลขาวสาร 2) การ

ใหความเหน 3) การประชมรบฟงความเหน 4) การรวมตดสนใจ 5) การทำงานรวมกน

และทศนะของ จนตวร เกษมศข (2554, หนา 35) ไดกลาวไววา กระบวนการมสวนรวม

ประกอบดวย 1) การมสวนรวมในการคด ศกษา และคนควา หาปญหาและสาเหตของ

ปญหาตลอดจนความตองการของประชาชน 2) การมสวนรวมในการวางนโยบายหรอ

แผนงาน โครงการ หรอกจกรรม เพอลดและแกปญหา 3) การมสวนรวมในการดสนใจใน

การจดหรอปรบปรงระบบการบรหารจดการทรพยากรอยางมประสทธภาพและแนวทาง

ปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมาย และ 4) การมสวนรวมในการควบคม ตดตาม และ

ประเมนผลการทำงาน

สำหรบทศนะของนกวชาการชาวตางประเทศ ไดกลาวถงกระบวนการมสวน

รวมไว เชน WHO (1978, pp. 41-48) ไดเสนอกระบวนการของการมสวนรวม ประกอบดวย


101

1) การวางแผน (Planning) 2) การดำเนนกจกรรม (Implementation) 3) การใชประโยชน

(Utilization) ประชาชน Cohen & Upoff (1980, pp. 213-218) ไดกลาวถงกระบวนการม

สวนรวม แบงออกเปน 4 รปแบบ คอ 1) การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Marking)

2) การมสวนรวมในการดำเนนกจกรรม (Implementation) 3) การมสวนรวมในการรบ

ผลประโยชน (Benefits) 4) การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) และในทศนะของ

Agbayani (1974, unpaged) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวมประกอบดวย 1) การรวม

ประชม 2) การออกความคดเหนและขอเสนอแนะ 3) การตปญหาใหกระจาง 4) การออก

เสยงสนบสนนหรอคดคนปญหา 5) การออกเสยงเลอกตง 6) การบรจาคเงน 7) การ

บรจาควตถ 8) การชวยเหลอดานแรงงาน 9) การใชโครงการทเปนประโยชนใหถกตอง

และ 10) การชวยเหลอในการรกษาโครงการ และในทศนะของ ภรปญญา เกดศร (2553,

หนา 34-35 อางถงใน Cohen and Uphoff, 1980, pp. 219-223) ไดกลาวถงกระบวนการ

มสวนรวมออกเปน 4 มต คอ มตท 1 การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) มต

ท 2 การมสวนรวมในการปฏบตการ (Implementation) มตท 3 การมสวนรวมในการรบ

ผลประโยชน (Benefits) และมตท 4 การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) เปนการ

ควบคมตรวจสอบการดำเนนกจกรรมทงหมด และเปนการปรบตวในการมสวนรวมตอไป

ในขณะท White (1982, p.18) ไดกลาวถง กระบวนการมสวนรวมไดแบงการมสวนรวม

ออกเปน 4 มต ดงน มตท 1 คอ การมสวนรวมในการตดสนใจวาอะไรควรทำและทำ

อยางไร มตท 2 คอ มสวนรวมเสยสละในการปฏบตการลงมอปฏบตตามทไดตดสนใจมต

ท 3 คอ มสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนทเกดจากการดำเนนการและมตท 4 คอ

มสวนรวมในการประเมนผล

จากแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของของนกวชาการ ผวจยได

ทำการวเคราะหและสงเคราะหองคประกอบของกระบวนการมสวนรวมในการอนรกษปา

สงวนแหงชาต ดงตาราง 4


ตารา

ง 4

สรปก

ารสง

เครา

ะหอง

คประ

กอบข

องกร

ะบวน

การม

สวนร

วมใน

การอ

นรกษ

ปาสง

วนแห

งชาต

กระบ

วนกา

ร

มสวน

รวมใ

นการ

อนรก

ษปาส

งวน

แหงช

าต

นกวช

าการ

1. โกวทย พวงงาม (2545)

2. จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2545)

3. สนย มลลกะมาลย (2545)

4. สำนกมารฐานการศกษา (2545)

5. ปารชาต วลยเสถยร และคณะ (2546)

6. เดโช แสนภกด (2546)

7. นรนทรชย พฒนพงศา (2546)

8. ประพนธ สรอยเพชร (2547)

9. อคน รพพฒน (2547)

10. ศรชย กาญจนวาส (2547)

11.สนง.ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (2548)

12. สรพล จนทราปตน (2550)

13. รตนา บญมธยะ (2550)

14. เทดชาย ชวยบำรง. (2552)

15. วไลลกษณ สวจตตานนท (2552)

16. วรรณศลป พรพนธ (2553)

17. ภรปญญา เกดศร (2553)

18. มณฑล เอกอดลยพนธ (2553)

19. จนตวร เกษมศข (2554)

20. พระมหาประกาศต สรเมโธ (2556)

21. อบดลคอเลด เจะแต (2557)

22. Agbayani (1974)

23. WHO (1978)

24. Cohen & Upoff (1980)

25. White (1982)

ความถ

รอยละ

ลำดบ

1. รว

มคนห

าปญ

หา

และส

าเหต

ของ

ปญหา

√

√

√

√

√ √

√

√

√

√ √

√ √

√

14

56

.00

2

2. ร

วมใน

การ

วางแ

ผนดำ

เนน

√ √

√ √

√

√

√ √

√

√

√ √

√

√

14

56

.00

2

3. ร

วมใน

การล

งทน

และก

ารปฏ

บตงา

น

√

√

√

√

√

√

√ √

√ √

√ 11

44

.00

3

4. ร

วมใน

การต

ดตาม

งานแ

ละปร

ะเมน

ผล

√ √

√ √

√

√

√ √

√

√

√ √

√

√

√ 15

60

.00

1


ตารา

ง 4

(ตอ)

กระบ

วนกา

ร

มสวน

รวมใ

นการ

อนรก

ษปาส

งวน

แหงช

าต

นกวช

าการ

1. โกวทย พวงงาม (2545)

2. จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2545)

3. สนย มลลกะมาลย (2545)

4. สำนกมารฐานการศกษา (2545)

5. ปารชาต วลยเสถยร และคณะ (2546)

6. เดโช แสนภกด (2546)

7. นรนทรชย พฒนพงศา (2546)

8. ประพนธ สรอยเพชร (2547)

9. อคน รพพฒน (2547)

10. ศรชย กาญจนวาส (2547)

11.สนง.ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (2548)

12. สรพล จนทราปตน (2550)

13. รตนา บญมธยะ (2550)

14. เทดชาย ชวยบำรง. (2552)

15. วไลลกษณ สวจตตานนท (2552)

16. วรรณศลป พรพนธ (2553)

17. ภรปญญา เกดศร (2553)

18. มณฑล เอกอดลยพนธ (2553)

19. จนตวร เกษมศข (2554)

20. พระมหาประกาศต สรเมโธ (2556)

21. อบดลคอเลด เจะแต (2557)

22. Agbayani (1974)

23. WHO (1978)

24. Cohen & Upoff (1980)

25. White (1982

ความถ

รอยละ

ลำดบ

5. ร

วมได

รบ

ประโ

ยชน

√

√

√

√ √

√ √

√

√ √

√ √

√ √

√ 15

60

.00

1

6. ร

วมรบ

ร

√

√

2 8.

00

6

7. ร

วมคด

√

√

√

√

√

5 20

.00

5

8. ร

วมตด

สนใจ

√

√

√

√ √

√

√ √

√

√

10

40.0

0 4


104

จากตาราง 4 ผลจากการสงเคราะหแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจย

ทเกยวกบองคประกอบของกระบวนการมสวนรวมในการอนรกษปาสงวนแหงชาตจาก

โกวทย พวงงาม (2545); จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2545); สนย มลลกะมาลย (2545);

สำนกมารฐานการศกษา (2545); ปารชาต วลยเสถยร และคณะ (2546); เดโช แสนภกด

(2546); นรนทรชย พฒนพงศา (2546); ประพนธ สรอยเพชร (2547); อคน รพพฒน

(2547); ศรชย กาญจนวาส (2547); สำนกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (2548);

สรพล จนทราปตน (2550); รตนา บญมธยะ (2550); เทดชาย ชวยบำรง (2552);

วไลลกษณ สวจตตานนท (2552); วรรณศลป พรพนธ (2553); ภรปญญา เกดศร

(2553); มณฑล เอกอดลยพนธ (2553); จนตวร เกษมศข (2554); พระมหาประกาศต

สรเมโธ (2556); อบดลคอเลด เจะแต (2557); Agbayani (1974); WHO (1978) Cohen &

Upoff (1980; White (1982) ซงผวจยไดใชเกณฑคดเลอกองคประกอบของกระบวนการม

สวนรวมทมผลรวมความถตงแต 11 ขนไป หรอรอยละ 50 ขนไป มาประยกตใชในการวจย

ครงน ดงนนองคประกอบของกระบวนการมสวนรวมในการอนรกษปาสงวนแหงชาต

ประกอบดวย 1) รวมวางแผน 2) รวมดำเนนการ 3) รวมรบผลประโยชน และ 4) รวม

ตดตามและประเมนผลซงมรายละเอยดในแตละดาน ดงน

1. รวมวางแผน หมายถง การทประชาชนมบทบาทในกจกรรมตาง ๆ ใน

การรวมคดรวมวางแผน จดการเตรยมความพรอมและสงอำนวยความสะดวกของชมชน

รวมประชมเสนอแนะและใหความเหนตอแผนพฒนากำหนดกฎระเบยบตางๆ ของการ

อนรกษปาสงวนแหงชาต

2. รวมดำเนนการ หมายถง การทประชาชนกลมบานบรเวณเขตปาสงวน

แหงชาตตองรวมกนปฏบตหนาททวางไวตามแผนเพอใหบรรลเปาหมายตามแผนพฒนา

ของปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ

3. รวมรบผลประโยชน หมายถง ประชาชนในกลมบานมสทธใช

ประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในทองถน ดวยความตระหนกและหวงแหน มการ

แบงปนผลประโยชนอยางยตธรรมและทวถง เพอสรางความรสกเปนเจาของและกระตนให

เกดกจกรรมการดำเนนไปไดอยางยงยน

4. รวมตดตามและประเมนผล หมายถง เปนการตรวจสอบและควบคม

ใหการดำเนนงานบรรลเปาหมายทวางไว ซงหากพบปญหาหรออปสรรคกสามารถแกไขได


105

ทนเวลา ทำใหในขนตอนนอาจพบบทเรยนหรอวธการใหม ๆ ทเปนแนวทางในการ

ดำเนนงานของปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอตอไปได

แนวคดเกยวกบการนำนโยบายไปสการปฏบต

การวจยครงน ผวจยไดศกษาเกยวกบแนวคดเกยวกบการนำนโยบายไปส

การปฏบต ประกอบดวย ความหมายการนำนโยบายไปสการปฏบต ความสำคญของการ

นำนโยบายไปสการปฏบต และขนตอนการนำนโยบายไปสการปฏบต ซงมรายละเอยด

ในแตละประเดน ดงน

1. ความหมายการนำนโยบายไปสการปฏบต

การนำนโยบายไปสการปฏบต หมายถง กระบวนการทมระเบยบแบบแผน

และมความเชอมโยงกนอยางเปนเหตเปนผลซงสงเสรมใหองคกรสามารถใชกลยทธ

ทกำหนดขนขบเคลอนองคกรใหสามารถไปสการบรรลวสยทศนไดกระบวนการดงกลาวจะ

นำไปสความสำเรจอยางเปนรปธรรมได องคกรจะตองสามารถแปลงวสยทศนและกลยทธ

ทมความเปนนามธรรมไปสเปาหมายความสำเรจในดานตาง ๆ อยางเปนรปธรรมโดยผาน

การจดทำแผนปฏบตการทครอบคลมเปาหมายทสำคญเหลานมการจดสรรทรพยากร

เพอสนบสนนกลยทธ มการปรบปรงกจกรรมทางการบรหารรวมทงกจกรรมสนบสนน

ตางๆ ใหสอดคลองกบกลยทธ โดยผบรหารทกระดบและบคลากรทกคนจะตองมความ

มงมนและมพนธะผกพนตอกระบวนการตาง ๆ เหลาน จากความหมายของการนำนโยบาย

ไปสการปฏบตดงทไดกลาวมาแลวจะพบวามประเดนท สำคญอนจะนำไปสแนวคดและ

หลกการของการนำนโยบายไปสการปฏบต ดงน 1) การแปลงวสยทศนและกลยทธทม

ความเปนนามธรรมไปสเปาหมายความสำเรจอยางเปนรปธรรม 2) การจดทำแผนปฏบต

การทครอบคลมเปาหมายสำคญในการบรรลวสยทศนขององคกร 3) การปรบปรง

กจกรรมทางการบรหารรวมทงกจกรรมสนบสนนใหสอดคลองกบกลยทธ และ

4) การจดสรรทรพยากรเพอสนบสนนกลยทธ ดงนนการถายทอดการรบร ความมงมนและ

พนธะผกพนทมตอกระบวนการลงไปสผบรหารและบคลากรทกคนจากประเดนสำคญท

กลาวมาขางตนจงนำไปสหลกการและแนวคดในการนำนโยบายไปสการปฏบต ดงน

1. การแปลงนโยบาย และวสยทศนใหมความหมายเชงปฏบต วสยทศน

และกลยทธจะมความเปนนามธรรมสงมากหากผบรหารไมสามารถแปลงวสยทศนไปส


106

เปาหมายความสำเรจอยางเปนรปธรรม รวมทงไมสามารถแปลงกลยทธหรอแนวทางใน

การไปสเปาหมายไดอยางเปนรปธรรมกจะไมสามารถนำกลยทธทกำหนดขนไปส

การปฏบตไดอยางมประสทธผลในการแปลงวสยทศนและกลยทธใหมความหมาย

ในทางปฏบต Kaplan & Norton (2004, p.112) ไดนำเสนอไวในหนงสอ “The Strategy-

Focus Organization (2000, unpaged) ใหใช Balanced Scorecard เปนหลกในการแปลง

วสยทศนและกลยทธใหมความหมายในทางปฏบต โดย Kaplan & Norton (2004, p. 100)

ไดเสนอแนวคดวา การทองคกรใดจะประสบความสำเรจสามารถบรรลวสยทศนตามท

กำหนดไวได องคกรนนควรจะมการบรรลเปาหมายความสำเรจใน 4 ดานดวยกน คอ ดาน

การเงน ดานลกคา ดานกระบวนการภายใน และดานการเรยนรและพฒนา เปาหมาย

ความสำเรจทง 4 ดาน จะเปนเปาหมายทเปนเหตและผลกนในเชงปรชญาทางธรกจ โดย

องคกรสวนใหญจะมจดมงหมายสดทายเปนจดมงหมายทางการเงน

2. การวเคราะหชองวางทางกลยทธ (Gap Analysis) ในการกำหนดกล

ยทธใหมเขามาใชในองคกรนนกลยทธทกำหนดขนอาจไมมความเหมาะสมและสอดคลอง

กบบรบทเดมทองคกรเปนอยจงมความจำเปนในการวเคราะหศกยภาพขององคกรในดาน

ตาง ๆ ในปจจบนเทยบกบศกยภาพทควรจะเปนขององคกรในการปฏบตตามยทธศาสตร

ทกำหนดขนใหมเพอใหสามารถนำกลยทธทกำหนดขนไปสการปฏบตได การวเคราะห

ศกยภาพจำเปนตองมการวเคราะหใหครอบคลมทงองคกร เพอชวยใหสามารถสงเสรม

ใหเกดความสำเรจในการนำกลยทธไปสการปฏบตไดอยางมประสทธผล เทคนคทผบรหาร

ควรใชในการวเคราะหชองวางทางศกยภาพขององคกรจะอาศยเคาโครงรางของ 7S’s of

Mckinsey ซงจะเปนเครองมอทมความครอบคลมอยางพอเพยงในการวเคราะหชองวาง

ทางกลยทธ สำหรบการวเคราะห ชองวางทางกลยทธ ทำใหองคกรสามารถปรบปรง

ศกยภาพเพอชวยใหสามารถนำกลยทธไปปฏบตได ในการวเคราะหอาจจะใชเวลาสน

หรอยาวนานกไดอยกบขนาดของปญหาและขนาดของชองวาง ถาองคกรสามารถปรบ

ศกยภาพไดองคกรกจะสามารถดำเนนการตามกลยทธไดแตถาชองวางของศกยภาพนน

กวางมากและไมสามารถพฒนาศกยภาพขององคกรมาไดอยางพอเพยงทจะปฏบตตาม

กลยทธได ผบรหารกจำเปนตองพจารณาเปลยนแปลงกลยทธไปสกลยทธใหมทองคกร

สามารถปรบศกยภาพใหมความสอดคลองกบการนำไปสการปฏบตไดในการวเคราะห

ชองวางและปรบปรงศกยภาพเพอการบรหารกลยทธนนจะรวมถงการจดโครงสรางองคกร


107

โครงสรางทางกายภาพ ระบบการทำงานตางๆ การจดสรรทรพยากร รวมทงการจดสรร

งบประมาณทเหมาะสมและจำเปนดวย

3. การจดทำแผนปฏบตงาน เนองดวยแผนกลยทธมความเปนนามธรรม

สงมาก การแปลงแผนกลยทธไปสแผนปฏบตการจงเปนการแปลงความเปนนามธรรมของ

แผนกลยทธไปสความเปนรปธรรมทสามารถนำไปปฏบตได ซงในการแปลงแผนกลยทธ

ไปสแผนปฏบตการนนจำเปนตองแปลงใหครบถวนใน ทกเปาหมายสำคญทกระดบของ

องคกร และทกหนวยงานทเกยวของจงจะเปนการนำกลยทธไปสการปฏบตอยางม

ประสทธผล ในการจดทำแผนปฏบตการนนผบรหารควรจะใชเทคนคของ Balanced

Scorecard หรอใช Specific Aligning Structure Model ในการกำหนดมมมองหรอเปาหมาย

ความสำเรจในดานตางๆ จากนนจะใชกลยทธเขาไปจบในแตละมมมองวาสงทตองการ

บรรลหรอวตถประสงคของมมมองในแตละดานคออะไร และแปลงวตถประสงคไปสสงท

ตองทำ (Initiative) แลวจงกำหนดออกมาเปนแผนปฏบตการ

4. การถายทอดการรบรและการสรางความมงมนและพนธะผกพนทม

ตอกลยทธใหกบ ผบรหารและผปฏบตการทกระดบในการสรางการรบรในเรองของ

กลยทธใหกบบคลากรและผบรหารทกคน ไมใชเรองงาย แมวาเราจะมแผนยทธศาสตร

มแผนปฏบตการซงอาจจะมความหนาตงแต 50 - 100 หนา แตความหนาของแผน

ความซบซอนของภาษาอาจจะเปนอปสรรคตอการรบรของผปฏบตซงอาจจะรวมถง

ผบรหารดวย ดงนนการสรางความรบร ในกลยทธอาจจะตองสรางดวยรปภาพแทนดงม

คำกลาววา “รปภาพสามารถแทนคำพดไดนบพนคำ (A Picture Tells a Thousand Words)”

Kaplan & Norton (2004) จงเสนอใหใชแผนทกลยทธ (Strategy Map) ซงเปนแผนภาพ

เพยง 1 หนาในการบอกเลาความสมพนธของสงทองคกรตองการบรรล (Objective)

ในเชงความเชอมโยงเหตและผลซงจะเปนสงทดงายและสรางความรบรไดดกวาคำพด

มากมายสำหรบการสรางความมงมนและพนธะผกพนนนผบรหารสามารถกำหนด

ใหเปนสมรรถนะ หลก (Core Competency) หรอ สมรรถนะในเชงวชาชพ (Functional

Competency) ใหกบผบรหารหรอ ผปฏบตงาน เพอใหรบรสมรรถนะทจำเปนของตนเอง

ทมผลตอความสำเรจของการบรหารยทธศาสตร โดยสมรรถนะเหลานจะถกประเมน

เพอเปนการสรางความมงมนและผกพนใหเกดกบผบรหารและผปฏบตการทกคน

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสรปไดวา การนำนโยบายไปสการปฏบต

เปนกระบวนการทมระเบยบแบบแผนและมความเชอมโยงกนอยางเปนเหตเปนผล


108

ซงสงเสรมใหองคกรสามารถใชกลยทธทกำหนดขนขบเคลอนองคกรใหสามารถไป

สการบรรลวสยทศนไดกระบวนการดงกลาวจะนำไปสความสำเรจอยางเปนรปธรรมได

องคกรจะตองสามารถแปลงวสยทศนและกลยทธทมความเปนนามธรรมไปสเปาหมาย

ความสำเรจในดานตาง ๆ อยางเปนรปธรรม

2. ความสำคญของการนำนโยบายไปสการปฏบต

ในการนำนโยบายไปสการปฏบต Kaplan and Norton (2004, unpaged)

ไดกลาวไวในหนงสอ “The Strategy-Focused Organization” วา ความสามารถในการ

ดำเนนการใหไดตามแผนกลยทธนนมความสำคญยงกวาคณภาพ ของตวแผนกลยทธเอง

การแปลงกลยทธไปสการปฏบตถอเปนปจจยทสำคญทสดในการกำหนดคาของการ

บรหารจดการจากผลการสำรวจในชวงตนทศวรรษท 1980 พบวา มกลยทธทไดรบการ

กำหนดขนมาเปนอยางดจำนวนไมถงรอยละ 10 เทานนทถกนำไปถอปฏบตอยางไดผล

หลงจากนนในป ค.ศ.1999 มบทความทตพมพในนตยสารฟอรจนทกลาวถงความลมเหลว

ประการหนงของ ซ.อ.โอ กคอ การใหความสำคญกบกลยทธและวสยทศนอยางมากจนทำ

ใหเกดความเชอผด ๆ ทวากลยทธทเหมาะสมนนจะเปนเพยงสงเดยวทสามารถนำไปส

ความสำเรจได

สรปไดวา สาเหตของความลมเหลวขององคกร หรอของซ.อ.โอ นนไมไดม

ปญหามาจากกลยทธทไมด แตเปนวธการนำไปปฏบตตางหากทเปนตวปญหาทแทจรงและ

การนำกลยทธไปสการปฏบตนนมความสำคญมากกวาการมเพยง วสยทศนหรอกลยทธท

ดเทานน การนำกลยทธไปสการปฏบตถอเปนกระบวนการทสำคญทสดของการบรหาร

เชงกลยทธและเปนกระบวนการทมโอกาสลมเหลวมากทสด ในทกกระบวนการของการ

บรหารเชงกลยทธ เมอพจารณากระบวนการทงสของการบรหารเชงกลยทธ จะพบวา

มกระบวนการหลกๆ ทมความสำคญอย 2 กระบวนการ คอ กระบวนการวางแผนกลยทธ

และการนำนโยบายไปสการปฏบตทงสองกระบวนการนมความสมพนธกน ดง

ภาพประกอบ 2


109

ภาพประกอบ 2 ความสมพนธของการวางแผนกลยทธและการนำนโยบายไปสการปฏบต

ทมา : Kaplan and Norton (2004)

จากภาพประกอบ 2 จะเหนถงความสำคญของการนำนโยบายไปสการ

ปฏบต จากตารางชองท 1 แสดงใหเหนวากระบวนการบรหารเชงกลยทธจะประสบ

ความสำเรจโดยสมบรณไดจะตองมการวางแผน กลยทธทเหมาะสม และจะตองม

กระบวนการทดในการนำนโยบายไปสการปฏบตดวย ในชองท 3 ของตารางแสดงใหเหนวา

ถาการวางแผนกลยทธไมเหมาะสมและไมมกระบวนการทดในการนำนโยบายไปสการ

ปฏบตองคกรกจะประสบกบความลมเหลว ในชองท 2 และชองท 4 จะเปนการเนนใหเหน

ถงความสำคญของการนำนโยบายไปสการปฏบตไดอยางชดเจนยงขนโดยในชองท 4 นน

จะเหนไดวาแมจะมการวางแผนกลยทธทดแตถากระบวนการนำกลยทธไปสการปฏบตไมด

แลวจะมความยงยากในการดำเนนการและเปนการยากในการนำองคกรไปสความสำเรจ

สำหรบในชองท 2 นนแมวาการวางแผนกลยทธจะไมดแตถามกระบวนการนำกลยทธไปส

การปฏบตทดอาจจะนำไปสการปรบเปลยนแผนซงมโอกาสทจะนำความสำเรจมาสองคกร

ได แสดงใหเหนถงความสำคญของการนำนโยบายไปสการปฏบตซงถอไดวาเปนจดท

สำคญและมผลกระทบอยางมากตอความสำเรจของการบรหารเชงกลยทธ จากการทได

กลาวไปแลววาในการนำนโยบายไปสการปฏบตใหมความเปนรปธรรมนนเปนงานท

ยากลำบากเปนอยางยง จากการประชมเชงปฏบตเพอใหคำปรกษาทางดานยทธศาสตร

การขบเคลอนกลยทธใหมความเปนรปธรรมเปนงานทยากลำบากทสดในการบรหาร

อาจลมเหลวหรอ

อาจประสบ

ความสำเรจ

สำเรจ

อาจสำเรจได

ลมเหลว

เกดความยงยาก

ในการดำเนนการ

การวางแผนกลยทธ (คด)

การนำ

กลยทธ

ไปสการ

ปฏบต

(ทำ)

ด

ไมด ด


110

เชงกลยทธ และมความยากลำบากกวาการกำหนดกลยทธ แผนงานตาง ๆ ขององคกรจะ

ประสบกบความลมเหลวและคอย หมดความหมายไปกเปนผลมาจากการดำเนนกลยทธ

ทดอยประสทธผล ปญหาทสำคญอกประการหนงของการนำนโยบายไปสการปฏบต กคอ

ผบรหารสวนใหญ จะมความรความเขาใจและมความชดเจนในเรองของการวางแผน

กลยทธมากกวาการนำกลยทธไปสการปฏบต เพราะสงทผบรหารเรยนร มาทงใน

ประสบการณทางการเรยน และประสบการณทางการทำงานจะเปนการศกษาในเรองของ

การวางแผนกลยทธ ซงเปนหวขอทมการสอนโดยตรงอยางชดเจนทงทางดานวชาการและ

การปฏบต ในขณะทการนำนโยบายไปสการปฏบตจะมการสอนในชนเรยนนอยมาก

ผบรหารจำเปนตองอาศยการบรณาการความรทางการบรหารหลายอยางทมการเรยน

การสอนในชนเรยนแบบแยกสวน เชน การบรหารการตลาด การบรหารการเงน การ

บรหารทรพยากรทางการแพทย การบรหารความเสยง การบรหารทรพยากรมนษย เปน

ตน ซงในการเรยนการสอนในชนเรยนผบรหารจะถกสอนใหมความร ในสงเหลาน เปน

สวนๆ จำเปนตองอาศยทกษะความสามารถสวนตวของผบรหารในการบรณาการศาสตร

เหลานเขามารวมกนเพอชวยใหสามารถผลกดนกลยทธขององคกรไปสความสำเรจในทาง

ปฏบตได ความสามารถในการบรณาการเหลานเปนทกษะความสามารถสวนตวของ

ผบรหารซงไมไดเกดจากการเรยนร

3. ขนตอนการนำนโยบายไปสการปฏบต

การบรการยทธศาสตรแบบครบวงจรนน องคกรตาง ๆ ทงภาครฐ

รฐวสาหกจ และเอกชน นยมใชวงจรการบรหารแบบเดมง (Deming Cycle) กลาวคอ

การบรหารใหครบวงจรตองจดระบบการบรหารใหครบทง 4 ขนตอน ไดแก 1) ขนตอน

การวางแผน (Plan or Planning) 2) ขนตอนการนำแผนไปปฏบต (Do or Implementation)

3) ขนตอนการตดตามประเมนผล (Check or Evaluation) และ (4) ขนตอนปรบมาตรฐาน

(Act or Standardization) (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2549, หนา 80)

1. ขนตอนการวางแผน (Plan or Planning) คอขนตอนการกำหนด

นโยบายใหเปนรปธรรมและมความพรอมทจะนำไปสการปฏบตได ดงนนการวางแผน

ยทธศาสตรทดตองมการประชมระดมสมองรวมกนทงผบรหารระดบนโยบาย ผบรหาร

ระดบกลาง และผบรหารระดบตน และผปฏบตงาน เพราะทกคนลวนมสวนเกยวของกบ

แผนยทธศาสตรทงสน เมอไดจดทำแผนเสรจแลว ยงมขนตอนทอยระหวางขนตอน

การวางแผน กบขนตอนการนำแผนไปปฏบต


111

2. ขนตอนการนำแผนไปปฏบต (Do or Implementation) ขนตอนนบตงแต

การจดทำแผนเสรจสนจนถงขนตอนการนำแผนไปใชในการปฏบตงานจำเปนอยางยงท

หนวยงานฝกอบรมจะตองรวมมอกนอยางใกลชดเพอถายทอดความรความเขาใจในแผน

ยทธศาสตรและแผนปฏบตการแกบคลากรทเกยวของทกฝาย ไดแก ผมหนาทรบผดชอบ

จดทำโครงการตาง ๆ ผทมหนาทตรวจสอบและประเมนผล ผทมหนาทปรบปรงมาตรฐาน

ขององคกร บคคลเหลานจะตองเขาใจเรองแผนยทธศาสตรและแผนปฏบตการอยางถอง

แทเพราะคณภาพ ประสทธภาพ และประสทธผลของงานยอมขนอยกบระดบของความร

ความเขาใจในแผน อนง ขนตอนการนำแผนไปปฏบตน ปจจบนคณะรฐมนตร ไดมมตใหใช

แนวทางการบรหารมงผลสมฤทธ และพระราชกฤษฎกาวาดวยการบรหารกจการ

บานเมองทด 2546 ในความเปนจรงการบรหารมงผลสมฤทธสามารถใชหลกการและ

วธการควบคไปกบหลกการและวธการบรหารเชงกลยทธไดโดยไมตองแยกจดทำแผน

ตางหาก ปญหาอยทวาแผนยทธศาสตรและแผนปฏบตการทจดทำไวสอดรบแนวทาง

การบรหารมงผลสมฤทธ หรอไม เชนมการกำหนดจดมงหมายในแตละระดบไวชดเจน

(Goals at All Levels) กำหนดปจจยหลกแหงความสำเรจ (Critical Success Factors – CSFs)

ทงในระดบภาพรวมขององคกรตามมตดชนวดความสำเรจแบบสมดลทกดาน เชน

ดานประสทธผล ดานประสทธภาพของการปฏบตราชการ ดานคณภาพการใหบรการ

ดานการพฒนาองคกร รวมทงในระดบแผนงาน (Program Level) และระดบโครงการ

(Project Level) ตลอดจนกำหนดตวชวดผลการดำเนนงาน (KPIs) โดยเฉพาะตวช

ในระดบผลผลต (Output) และผลลพธ (Outcome) ซงเปนตวชวดหลกของงานและโครงการ

นอกจากน ควรมการกำหนดแหลงตรวจสอบความนาเชอถอของตวชวด และผรบผดชอบ

ดานการตดตามและประเมนผล (Monitoring and Evaluation) หากมการระบจดมงหมาย

ปจจยแหงความสำเรจ ตวชวด และแหลงตรวจสอบขอมลไดชดเจนแลว ขนตอนการ

บรหารจดการกจะมความสะดวกยงขนและมแนวโนมทจะสามารถบรหารจดการใหเกด

คณภาพ ประสทธภาพ และประสทธผลสงสดได สวนผลสำเรจจากการบรหารจดการจะ

ออกมาสงมากนอยเพยงใดขนอยกบความสามารถของแตละหนวยงานในการนำองค

ความรทางดานการบรหารจดการมาใชไดอยางถกตองเขาใจเพยงใด ถารจกประยกตใช

องคความรดานการบรหารจดการอยางเหมาะสมกจะสามารถบรหารใหบรรลผลสำเรจ

มคณภาพ ประสทธภาพ และประสทธผลสงสดได


112

3. ขนตอนการตดตามประเมนผล (Check or Evaluation) ในแวดวงการ

บรหารจดการ มการบรหารทเนนวธการปฏบตแตกตางกนอย 2 แนวทาง กลาวคอ

แนวทางแรก เนนการบรหารยทธศาสตรขององคกรโดยพจารณาจากกระบวนการ

(Process-Oriented Management or P-Criteria) ซงใหความสำคญกบการตดตาม

ประเมนผลกลม ตวชวดทเปนตวขบเคลอน (Drive KPIs or Lead KPIs) ไดแก ตวชวดใน

ขนตอนทรพยากรทจำเปน (Input Indicators) ตวชวดในขนตอนกจกรรมหรอกระบวนการ

(Process Indicators) และตวชวดทเปนผลของการปฏบต (Result KPIs or Lag KPIs) หรอ

ตวชวดทเปนผลผลต (Output) ผลลพธ (Outcome) อยางแทจรง เชนโครงการฝกอบรม

วธการใช Internet ใหแกกลมผบรหารไดกำหนดวตถประสงคไววา “เพอใหผบรหารม

ความรและทกษะในการใช Internet” จะม ตวชวดทง 4 ขนตอนดงน ขนตอนท 1 ตวชวด

ทรพยากรทจำเปน (Input KPI) ไดแก การกำหนด บคลากร งบประมาณ และชวงประมาณ

และชวงระยะเวลาในการอบรม ขนตอนท 2 ตวชวดกจกรรมหรอ กระบวนการทำงาน

(Process KPI) ไดแก การจดใหมกจกรรมการอบรม เชน กอนวนอบรมไดตดตอวทยากร

ตดตอสถานท จดเตรยมเอกสารประกอบการอบรม จดทำรายการชอผทจะเขารบการ

อบรม เปนตน ขนตอนท 3 ตวชวดผลผลต (Output KPI) ไดแก จำนวนผทเขารบการอบรม

ขนตอนท 4 ตวชวดผลลพธ (Outcome Indicators) ไดแก จำนวนผทผานเกณฑการประเมน

ความร กรณตวอยางขางตนน กลมทเนนกระบวนการจะมการประเมนผลทงตวชวด

ในขนตอนท 1 คอตวชวด ทรพยากรทจำเปน ตวชวดในขนตอนท 2 คอตวชวดในขนตอน

กจกรรมหรอกระบวนการ ตวชวด ในขนตอนท 3 คอตวชวดผลผลต และตวชวด

ในขนตอนท 4 คอ ตวชวดผลลพธ โดยจะเนนเปนพเศษท ตวชวดประเภทตวขบเคลอน

สรปไดวา การนำนโยบายไปสการปฏบตจงเปนปญหาและเปนจดททำให

องคกรไมสามารถบรรลวสยทศนไดถาผบรหารขาดทกษะในการนำนโยบายไปสการปฏบต

นอกจากนยงมประเดนอน ๆ ทสงผลกระทบตอโอกาสในการนำกลยทธไปสการปฏบตให

สำเรจไดนอยลงไปอก 2-3 ประการ เชน ในการจดทำแผนกลยทธมกจะมธรรมเนยม

ปฏบตทจะใหผบรหารระดบสงเปนผรบผดชอบเมอทำแผนกลยทธเสรจแลวจะสงตอให

ผบรหารระดบกลางหรอผปฏบตงานนำไปจดทำแผนปฏบตการซงเปนสวนหนงของการนำ

นโยบายไปสการปฏบต โดยเปนการแบงแยกกระบวนการกนเดดขาด ทำใหกระบวนการนำ

กลยทธไปสการปฏบตไมไดรบการรบรหรอมพนธะผกพนในฐานะเจาของกระบวนการโดย

ผบรหารระดบสงซงจะมผลใหโอกาสประสบความสำเรจจะมนอยลงไปมาก อนทจรงแลว


113

การวางแผนกลยทธและการดำเนนกลยทธจะตองเปนสงทพงพากน เปนองคประกอบของ

แนวทางการจดการเชงกลยทธ แบบบรณาการทจำเปนตองมองไปพรอมๆ กนและเปนสง

ทาทายทสำคญตอการนำกลยทธไปสการปฏบตอยางไดผล การนำนโยบายไปสการปฏบต

จะใชเวลามากกวาการกำหนดกลยทธ ในการวางแผนกลยทธ อาจจะใชเวลาเปนสปดาห

หรออาจจะเปนเวลาไมกเดอน

ในขณะทการนำนโยบายไปสการปฏบตจะใชเวลาทยาวนานมากกวา

การมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของภายใตกรอบเวลาทยาวนานจะสรางความยงยาก

ใหแกผบรหารในการตกรอบงานและควบคมกระบวนการทำงาน การนำนโยบายไปส

การปฏบตจะเกยวของกบคนและการบรหารคนมากกวาการกำหนดกลยทธ ซงประเดนน

ถอเปนประเดนทสำคญในการนำไปสความลมเหลวได ความทาทายทเกยวของในประเดนน

ของการนำนโยบายไปสการปฏบตกคอ การสอสารถายทอดความเปนรปธรรมไปสองคกร

ทงในทางตรงและการสอสารขามระหวางสายงาน การสรางความมสวนรวมในการรบร

ของบคลากรในแตละระดบแตละแผนกแตละกลมงานแตละคณะกรรมการทเปนหนวยงาน

ครอมสายงาน รวมทงการสรางระบบการจงใจทเปนธรรมทสามารถสนบสนนใหเกดความ

ทมเทตอการนำนโยบายไปสการปฏบต สงเหลานเปนความยากของการนำนโยบายไปส

การปฏบต ซงถอเปนสวนสำคญเปนอยางมากในการสงผลกระทบตอ ความสำเรจของการ

บรหารเชงกลยทธการนำนโยบายไปสการปฏบตขององคกรกมความสำคญอยางมาก

เชนเดยวกบภาคธรกจอน และจดไดวามความสำคญอยางยงยวดเชนเดยวกน เพราะจาก

ประสบการณทผานมาเราจะพบแตเพยงการวางแผนกลยทธ โดยองคกรไมมกระบวนการ

ใด ๆ ในการผลกดนนโยบายไปสการปฏบต

บรบทพนทปาสงวนแหงชาต หนหนามหนอ สาธารณรฐประชาธปไตย


การวจยเรองการบรหารการพฒนาแบบมสวนรวมในการอนรกษปาสงวน


สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มเนอหาของบรบทพนทปาสงวนแหงชาต หน

หนามหนอ สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ประกอบดวย ประวตความเปนมา

ปาสงวนแหงชาต สภาพแวดลอมทางดานชวภาพ - กายภาพ ลกษณะดานชวะนานาพนธ

และดานเศรษฐกจ - สงคม ซงมรายละเอยดในแตละประเดน ดงน


114

1. ประวตความเปนมาปาสงวนแหงชาต

1.1 ทตงปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ

ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ (เนอท 88,500 ไร) เปนสวนหนงของ

ปาสงวนทงหมดทม 24 แหงทวประเทศ และเปน 1 ใน 3 แหงของปาสงวนทอยในแขวง

คำมวน (ภาพประกอบ 2) ซงมเขตเชอมตอกบปาสงวนแหงชาตนากาย - นำเทน ปาสงวน

ทมขนาดใหญในเขตสายพหลวง ทลอมรอบไปดวยปาดงดบ และปาสงวนแหงชาตพหนปน

ปาสงวนแหงทสองของแขวงคำมวน ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอหางจากตวเมองทาแขก

ตามเสนทางเลขท 20 ทเชอมตอกบอทยานแหงชาตดฟองยา - แกะบาง ซงเปนเขตสงวนท

ถกรบรองใหเปนมรดกโลกดานธรรมชาต ตงอยทแขวงกวางบน (ภาคกลางของประเทศ

เวยดนาม) ซงตดกบอทยานแหงชาตฟองยา-แกะบาง ทางภาคกลางของประเทศเวยดนาม

และเปนระบบนเวศภหนปนทไดขนชอเปนมรดกโลกดานธรรมชาต นอกจากนน ปาสงวน

แหงชาตหนหนามหนอยงเชอมตอกบปาสงวนแหงชาตภหนปน และปาสงวนแหงชาต

นากาย-นำเทน แขวงคำมวน ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอตงอยในเขตมรสมไทย

เขตปาดงดบสายภหลวง สวนมากจะอยในเขตภหนปนสลบกบภดนซงเปนภมลำเนาของ

สตวและพชบางชนด ประกอบกบมปาดงดบทเตมไปดวยตนไมสง ผาหนปนเขตชนกบ

สภาพอากาศลมมรสมทมปรมาณนำฝน 80% ในฤดฝน สภาพอากาศและการปกคลม

ของพชพนธบางชนดมความแตกตางกนกบอทยานแหงชาตฟองยา-แกะบาง ซงเปนเขตทม

ปรมาณนำฝนตกเกอบทกเดอน การระบายนำแสดงถงการรวมเขาหากบชวภมศาสตร

ทเชอมโยงกบอทยานแหงชาตฟองยา-แกะบาง และทะเลบวละพาไปสทศตะวนตกของ

อาวตงแกง และชวนานาพนธทอดมสมบรณในทศตะวนตก

1.2 ประวตกลมชนเผาทอาศยอยบรเวณปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ

ลอมรอบปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ ประกอบดวย ความหลากหลาย

ของกลมชนเผาทดำรงชวตอย เชน ชนเผาตร มะกอง โยย ผไท กะเลง .(ชนเผานมเพยง 28

ครอบครว) และไมมบานไหนเลยทอาศยอยในปาสงวน ความเปนเอกลกษณดานวฒนธรรม

และความเชอถอของบรรดากลมชนเผาเหลานมความแตกตางกน ชนเผาสะลาง/กรส

เปนชนเผาดงเดมในพนทภหนหนามหนอ แตกอนพวกเขาไดดำรงชวตแบบกระจดกระจาย

ตามปาเขา ซงในภาษาลาวเรยกวาเผานวา “ตองเหลอง” ตองเหลอง คอ เปนกลมคนท

อาศยอยตามปา หมายถง “ใบไมสเหลอง” ประชาชนกลมนไมมบาน และหากนตามปา

แบบธรรมชาต ซงพวกเขาจะจากสถานทพกของตนเองไป เมอใบไมทใชในการสรางทพก


115

เปนสเหลอง และใชเวลาหลายวน ในการคนหาแหลงอาหารเพอใชเปนทอยอาศยแหงใหม

ปจจบน ชนเผานมเพยง 28 ครอบครวทมทพกอาศยตดกบปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ

และอาจเปนชนเผาเดยวเทานนทมอยในประเทศ ชนเผาสะลาง มความรและประสบการณ

ในการดำรงชวตในปาเขตภหนปน เชน การหาแหงนำดม การเกบรกษานำไวบรโภคใน

หนาแลง การตมเหลาขาว (เหลาททำจากใบไมชนดหนง) และการลาสตวปาดวยไม

ชนเผานเคยดำรงชวตในเขตภหนปน หนหนามหนอ ตามแนวชายแดนลาว-เวยดนาม

มาเปนระยะเวลาชวอายคนแลว จากการเลาเรองของของชาวสะลางคนหนงเกยวกบการ

ดำรงชวตในวยเดกของเขาวา “เขาไมเคยดมนำดวยแกวแมแตครงเดยว เพราะวาเขาดม

ดวยใบไม และดดนำตามผา ถำ ชนเผาสะลางคอชนเผาสดทายทมนกลาสตว ทเคย

ดำรงชวตอยในปาเขา เขตภหนหนามหนอ อกทงเครองนงหมของเขากทำมาจากวสดท

ไดมาจากธรรมชาต ซงบรรพบรษของพวกเขาไดทงรองรอยทางโบราณคดไวในถำตาง ๆ

ในเขตปาสงวน”

สวนชนเผาอน ๆ ไมไดผกพนธกบการดำรงชวตในปาเหมอนกบชนเผา

สะลาง โดยเฉพาะชนเผามะกองซงเปนชนเผาทดำรงชวตอยในกลมบานหนองมา คอไมได

ลาสตวปาเทาไหร สำหรบชนเผาผไท และโยย ในเมอพวกเขา ปาสงวนแหงชาตหนหนาม

หนอยงเปนสถานททสำคญทางดานประวตศาสตร เรมมเสนทางโฮจมน และรองรอย

ระเบดจากสงคราม กระจดกระจายอยตามพนท อนกอใหเกดมผลกระทบถงปจจบน

เนองจากวามระเบดทยงไมทำงานหลงเหลออยเปนจำนวนมาก เสนทางโฮจมนอยตอน

เหนอของปาสงวนบานหนองบว บานผานบ บานวงคน และบานแสนพน และอยทางตอนม

ใตของปาสงวนอยบานหนองมา บานละโบย และบานนำจะหลา ซงเปนรองรอยแหง

วรกรรม ความฉลาด ความอดทนของกระบวนการตอสกชาตของชาวอนดจนตดกบ

เสนทางเลขท 12 ซงเปนทางผานชองแคบภเขา โดย 75 % ของรถบรรทกเสบยงอาหาร

สงของ และอาวธยทโธปกรณของกำลงปฏวตปลดปลอยภาคใตของเวยดนาม โดยจะผาน

เสนทางนในชวงทมสงคราม เสนทางนบอโคลนเปนจำนวนมากและเสนทางตามภเขาม

ความแคบและสงชน จดทอนตรายทสดคอจดทใกลกบบานผานบ และบานวงคน ซงเปน

สถานทมความแคบทสดตามเสนทางโฮจมน เปนสถานทมการฝงระเบดไวมากทสด

จดอนตรายทเปนทรจกกนในทางตอนใตของปาสงวนคอเขตบานละโบย และเปนทมระเบด

ทยงไมทำงานตกคางอยในพนทจำนวนมากและพวกยงมนำนำลกระเบดในการสราง

บานเรอนและรวบาน


116

1.3 การโยกยายประชาชนและการนำทดนไปใชกอนมการกำหนดเปนปาสงวน

แหงชาตหนหนามหนอ กอนทจะมการกำหนดใหเปนปาสงวนหนหนามหนอ (1993) ไดม

การโยกยายประชาชนออกมาจากสถานทดงกลาวเปนทเรยนรอยแลว จดประสงคคอเพอ

สรางภมลำเนาและจดสรรอาชพใหกบชนเผาสะลาง บานปะของ และเผามะกอง บานกะ

ฮาบ ฉะนน นบแตมการกำหนดเปนปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอมาจนถงปจจบนซงก

ไมไดมการโยกยายประชาชนอก ชาวบานสวนใหญอาศยการปลกผก เลยงสตว การเกบ

ของปา และการเกบเศษโลหะและนำมาขายเพอใชในการดำรงชวต และชวตความเปนอย

ในสมยกอนการถางปาทำไร เคยมอยทบานทบลาว บานหนองมา แตไมเคยทจะบกรกเขา

ไปถางปาทเปนเขตปาสงวนตามทมประกาศตามนโยบายของรฐบาล โดยใหยตการบกรก

ปาในการทำไรในทกพนทปาสงวนมาเปนระยะเวลา 10 ปกวา ๆ แลว

ปจจบนบานหมบานใหญยงไมมการบรหารจดการดานสขอนามย สงอำนวย

ความสะดวกดานการศกษาทเพยงพอ และการเขาถงการบรการสาธารณะอนๆ ยงมความ

ยงยาก ประกอบกบคาครองชพของประชาชนยงมสง จงควรจะตองมการปรบปรงเสนทาง

คมนาคมในทองถนใหความความสะดวกสบาย เพอใหงายตอการเขาชวยเหลอไดมากขน

การนำทรพยากรทางธรรมชาตของประชาชนจากเดมทนำมาใชเพยงในครวเรอน กเรม

นำมาใชเพอเปนสนคาเพอการคาขาย ซงมการผลตหรอการนำมาทำเปนเครองมอ และ

วธการตางๆ ในการลาสตว เนองจากวาความตองการของตลาดสตวปามความตองการสง

ผลตภณฑสตวปา เชน กระดกโคง เยอง ดอกเผง มการซอขายกนอยางกวางขวาง มกลม

พอคาสตวปาไดเขามาซอผลตภณฑตางๆ ตามบานเรอนเนองจากวาผลตภณฑม

ประสทธภาพ เนองการยงไมมกฎหมายควบคมทเขมงวด ทำใหเกดการเขาไปใชทรพยากร

ธรรมชาตและชนดพนธสตว พนธพชทใกลจะสญพนธจำนวนมากเกนไป เชน ไมดลาย

ไมกฤษณา ดอกเผง และบางชนดทเปนพนธสตวปาทอยในเขตปาสงวนกถกไฟปา เชน

1. การนำหนาไมมาใชในการลาสตวปา เชน การลาสตวเลยงลกดวยนม

ทคลายกบมนษย กยงมอยในปาสงวน ซงการลาสตวแบบนสวนมากจะเปนชนเผาสะลาง

ออยางกยงมการนำสนขมาเพอใชลาสตวปา เชน หมปา กวาง สตวปาสวนใหญจะถกลา

ดวยแรว โดยการสรางลวงแรว เพอทำใหสตวปาเขามาตดกบดก นอกจากนนพวกเขายงม

การใชปนสงครามเขามาใชลาสตวปาดวย

2. การเกบของปาเพอนำมาบรโภคและการเพอขาย มความจำเปนอยาง

ยงตอการดำรงชวตของชาวบานในทองถน เนองจากของปาดงกลาวเปนรายไดทสำคญของ


117

ชาวบาน ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ มเสนทางโฮจมนเปนทางผาน โดยเฉพาะตาม

เสนทางตวเมองบวละพามาถงเขตศนยลงคง และเขตบานหนองมา ไปถงบานนำจะหลา

ซงเปนเขตเปาหมายการคนหาระเบดในสมยสงครามอนโดจนในปจจบน ระเบดทยงไม

ทำงานจะยงมอยในพนทดงกลาว ซงทำใหมความยงยากในการดำรงชวตของประชาชน

และมชาวบานหลายคนไดเสยชวตจากอบตเหตจากการเกบเศษโลหะมาขาย

2. สภาพแวดลอมทางดานชวภาพ-กายภาพ

2.1 ลกษณะดานกายภาพของพนท

2.1.1 อากาศ

ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ อยเขตอากาศลมมรสมตะวนออก

เฉยงใต ในฤดหนาว (เดอนพฤศจกายน - กมภาพนธ) เมอดวงอาทตยไปทางทศใตของเสน

ศนยสตร สภาพอากาศทอยภายใตอทธพลความกดอากาศสงจากลม พดตามเขมนาฬกา

ไปทางทศเหนอ และจากทศตะวนออกเฉยงเหนอไปทางทศตะวนตกเฉยงใต ลมมรสม

ทางทศตะวนออกเฉยงเหนอจะมลกษณะเปนอากาศแหงแลง และมฝนตกเปนระยะ ๆ

ในฤดรอน (เดอนพฤษภาคม-สงหาคม๗ ดวงอาทตยหนไปทางทศเหนอของเสนศนยสตร

กอใหเกดความกดอากาศตำเรยกวา รองความกดอากาศตำหรอรองมรสม ลมพดมาจาก

ทศตะวนตอกเฉยงใตนำเอาความชมชนจากทะเลอนดามน และอาวไทยเขาสเขตรอยตอใน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ซงเปนกอใหเกดสภาพอากาศทรอนเปนสาเหตให

เกดมประมาณนำฝนในปรมาณมากในชวงน ซงลมมรสมทางทศตะวนตกเฉยงใตนทให

สภาพอากาศมความอบอนและชมชนสง

สำหรบปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ ลมมรสมตะวนตกเฉยงใตเรม

ตงแตเดอนพฤษภาคม จนถงเดอนสงหาคม และคอย ๆ หมดไปในกลางเดอนตลาคม

สภาพอากาศมการหมนเวยนในแตละระยะของการเปลยนแปลงจนถงกลางเดอน

พฤศจกายน ในเมอมลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอเขามา และปรมาณนำฝนตกเปนเปน

ระยะ ๆ แตไมแรง จงใหมอากาศเยน และชม ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอจะหมดไป

ในชวงปลายเดอนกมภาพนธ และจะเขาสชวงฤดรอนหรอฤดแลง

นอกจากลมมรสมแลว ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอกยงมพาย

ใตฝนและความกดอากาศเขตรอนตำ ในระยะพายใตฝนเขาทางภาคกลางของสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว อยระหวางเดอนกนยายนและเดอนตลาคม พายใตฝนเกดขน

จากลมทะเลจนใตเคลอนตวไปทศตะวนตกเขาสประเทศเวยดนาม พดผานเขาสเสนทาง


118

สายภหลวง และเขาสปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ ซงเสนทางสายภหลวงสงผลใหพาย

ใตฝนพดผานไปทางทศเหนอทเปนทางผานทงายตามยอดภ

ป ค.ศ. 2007 ปรมาณนำฝนประจำปอยท 1,480 มลเมตร โดยอาง

ตามรปแบบทวไปของลมมรสมอาวตะวนออกเฉยงใตและอณหภมเฉลยประจำปอยท

25.7 0C (ระดบอณหภมระหวาง 11-400C)

2.1.2 นำ

แมนำสวนใหญในเขตหนหนามหนอเปนแมนำตามฤดกาล และถอวา

เปนลำหวยทไมมนำไหลในฤดแลง ซงกอใหเกดความลำบากใหกบพนกงานและทมงาน

ลาดตระเวนของหมบานทจะเดนทางเขาไปลาดตระเวนในปาสงวน ถงยงไงปาสงวนกยงม

แหงนำตลอดทงปในเขตภเจอง (สงกวา 1,400 เมตร จากระดบนำทะเล) ปาชอง, กวน

กะอาน, นำมะไส และหวยกะเลาะ และการคมครองคณภาพนำในบรรดาหวยในเขตภผา

หนปนจะเปนปญหาทสำคญของการคมครองสงแวดลอมในเขตพนทผาหนปน ซงการ

คมครองคณภาพนำจำเปนตองไดรบการประเมนการสรางอางเกบนำตอนเหนอของแมนำ

เซบงไฟ ทตงอยเขตนอกปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ นอกจากนนแมนำเซบงไฟยงเปน

เขตแดนของปาสงวนทางทศตะวนตกเฉยงใต แตไมใชเขตแดนฮางโตง

2.1.3 ธรณวทยาและดน

ความซบซอนและความหลากหลายดานธรณวทยาน ลกษณะการ

เกดและการเปลยนแปลงทางดานธรณวทยาทเกดขนในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ ทำ

ใหเกดพนทผาหนปนกวางใหญทสวยงาม และมความเปนเอกลกษณเฉพาะทโดดเดน

ทางดานธรรมชาต ประหวดความเปนมาทางดานธรณวทยาทเกยวกบหนทเกดขนตามหนา

ดนอยในยคถานหนกบผาหนปนทผานววฒนาการมาจนถงปจจบน การกำเนดของดนใน

เขตนเกดจากการกอตวขนของภหนปนทกวางใหญมขนาด 1,100 เมตร ในยคววฒนาการ

การกำเนดและเปลยนแปลงภมสณฐานผาหนปนแสดงใหเหนในประวตการเปลยนแปลง

ภมสณฐานทสลบซบซอน การกำเนดของภเขาในประเทศอนโดนเซยเกดขนในยคกลาง

(247 ลานปกอน) ซงเปนภาคสวนทมการบบตวของอากาศทสงขน และการกดเซาะทม

ผลกระทบเปนอยางมากในทศตะวนออกเฉยงใต ซงกอใหเกดมธาตคารบอนในชน

บรรยากาศแสดงใหเหนถงภาคสวนของธาตคารบอนทไดเกดขนเปนเวลานาน ตอธาตกาช

ไดฝงอยใตพนดนหลายชนในปลายยค ยคจลาสค ตนยคหนทราย หนครทารส จากนนมาก

ไดกำเนดขนอกครงหนงในยคพาลโอจน (ประมาณ 65 ลานปกอน) ซงกอใหเกดมการ


119

พงทลายขนาดใหญเชนเดยวกบภหนปนทไดกลายมาเปนววฒนาการหนคาดสผดพนขนมา

ใหมอกครงหนง ลกษณะหนาดนผาหนคาดสอนโดนเซยไดพนขนมา และกบคนสภาพเดม

และมบทบาทสำคญตอววฒนาการของผาหนคาดสในปจจบน

ภหนปนจำนวนมากในแขวงคำมวนซงไดผานววฒนาการกลายมาเปน

หนโธโลคาดสเชนเดยวกน โดยเปนหนปนทมหนาดนและสายนำจำนวนหนงหรอไมมเลย

แสดงใหเหนจากลกษณะหนาดนของหนทเกาแกไดเกดขน และขยายตวไปตามลกษณะ

หนาท อยางเชน ถา ผาหนปนหนหนามหนอมขนาดกวางใหญ เปนลกษณะกำแพง หนาผา

สงชนขนาด 500 เมตร อยระหวางกลางของหนาหนาสงชนหรอดานขางเทานน บางท

ประกอบดวยสายนำทคนในทองถนเรยกวา “กวน” ภหนปนถกกดเซาะกายเปนยอดแหลม

คลายกบกลมรปกรวย พรอมทงเปนผาหนปนทสงชนมรอยแตกรวมกน และมลกษณะ

หนาทดนทสวยงานพรอมทงมรองรอยนำทกดเซาะตามหนาหน และยอดผา ทำใหการ

เขาถงมความลำบาก การกอตวใหมและความบรสทธของผาหนปนทำใหกอนหนมความ

แขงแกรง การแตกของผาหนปนและสภาพอากาศทำใหผาหนปนมลกษณะทแหลมคม และ

สวยงาม อยางเชน ลองรอยการกดเซาะจากนำจากขางบนหนาผาสหนาดน ทำใหเขต

ดงกลาวไดชอวา “หนหนามหนอ” (ในภาษาองกฤษเรยกวา กอนหนทแหลมคม)

แมนำเซบงไฟไหลผานถำยาวประมาณ 6.4 กโลเมตรผานผาหนปน

กอใหเกดมแมนำไหลผานถำทกวางทสดในโลก มขนาดความกวาง 76 เมตร และสง 53

เมตร มจดทกวางทสด 200 เมตรและสงสด 120 เมตร นอกจากขนาดของถำแลว ภายใน

ถำยงประดบประดาดวยหนยอยทสวยงาม ประกอบดวยหนพนขนาดใหญ, ผาหนยอย,

ไขมก, วงนำ ซงในนนมวงนำยาวประมาณ 61 เมตร ถอวาเปนวงนำในถำแหงหนงทใหญ

กวาหมในโลก

ผาหนปนหนหนามหนอตดกบเขตผาหนปนฟองยา - แกบาง ประเทศ

เวยดนาม เปนพนททมทวทศนทางดานธรรมชาตทสวยงามแหงหนง มความโดดเดนเฉพาะ

ของผาหนปนทสลบซบซอน กอใหเกดความหลากหลายทางชวะนานาพรรณ และ

ธรณวทยาทสำคญของโลก

ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอแตกตางจากปาสงวนแหงอนๆ

เนองจากพนทภหนปน มความลำบาก และอปสรรคในการเขาถงทงของชาวบาน เจาหนาท

ลาดตระเวน และการศกษาคนควา ผาหนปนหนหนามหนอไมใชแคจะมแคผาหนลอมรอบ

เทานนแตยงคงปกคลมไปดวยปาไมทซงตรงกลางของผาหน ลกษณะผามหนลอมอย


120

ดานบนของผาหน และมตนไมใหญนอยจำนวนหนงทสามารถมองเหนไดอยตามภผาสงซง

เปนททมหนหมอยทมอาณาเขตตดกบภผา เปนเขตทมตนไมใหญทมความสงถง 25 เมตร

(สงสด 45 เมตร) จดกำเนนของผาหนมการเชอมตอเขาหากนของผาหนทมระดบความหนา

ขนาด และความสงทแตกตางกน โดยทวไปแลวในเขตพนทหนหนามหนอจะปกคลมไปดวย

ปาไม ยกเวนหนาผาหนและเขตหนคาดส 10x10 กโลเมตรทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของ

ปาสงวน

การรกษาไวซงคณคาความเปนเอกลกษณทโดดเดนเฉพาะของปา

สงวนแหงชาตหนหนามหนอนนมความสำคญมากตอการเปนมรดกโลกทางดานธรรมชาต

เพอพสจนใหเปนคณคาดานเอกลกษณทโดดเดนใหไดนนตองมการปรบปรงดานขอมลให

ครบถวน นนกคอความรดานธรณวทยา และภมสญฐานวทยาของปาสงวนแหงชาตหน

หนามหนอ ความรดานนจะชวยพสจนใหเหนถงคณคาความเปนเอกลกษณเฉพาะทไดรบ

มาตรฐาน viii ของมรดกโลก “เปนตวอยางทมความโดนเดน อนเปนตวแทนในประวตการ

ของโลกทสำคญ รวมทงการบนทกสงมชวต, ระบบธรณวทยา, การกำเนนธรณสญฐาน

หรอภมสญฐานทสำคญ หรอลกษณะดานภมศาสตร” ดงนน จงมความจำเปนทตองมการ

สำรวจดานวชาการ การคนควาเพอประเมนธรณวทยา (หนวทยา, โครงสราง และระดบ

ของชนหน) ภมสญฐานวทยา (ประวตภมสญฐาน, มรดกสญฐานทางดานภมศาสตร) และ

นำในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ (ถำนำลอดเซบงไฟ, และถำอนๆ)

2.2 ลกษณะดานชวะนานาพนธ

2.2.1 พชพนธ

ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอมความสำคญสำหรบการอนรกษชวะ

นานาพนธของโลก เนองจากสามารถนำมาใชประโยชนไดทงเปนทอยอาศย เปนแหลง

ธรรมชาต รวมถงพนธปาไมชนดตางๆทมอยเปนจำนวนมากซงกอใหเกดสตวประเภทตางๆ

รวมถงพนธเฉพาะถนและชนดพนธทอยเฉพานในผาหนปน ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ

ตงอยทางภาคกลางของภหนปนอนโดจนกบสายภหลวง ซงตงอยตามชายแดนเขตภาคเหนอ

สายภหลวงทเตมไปดวยความอดมสมบรณของปาไมและชวะนานานพนธในจำนวน 200

แหงของโลกทถอวาเปนสถานททสำคญทสดสำหรบการอนรกษชวะนานาพนธของโลก

โดยเฉพาะในเขตภาคกลางของภหนปนอนโดจนทระบไววาเปนสถานทบรสทธทาง

ธรรมชาตและความสำคญของโลกในการอนลกษณชนดพนธทคลายคลงกนมนษยและ

ชนดพนธทอาศยอยตามภหนปน และภายในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอระบไววามถน


121

ทอยอาศยทงหมด 11 ประเภท ประกอบดวยถนทอยอาศยทเปนปาไม 7 ประเภท ถนทอย

อาศยหนองบง 2 ประเภท ผาหนลอม(หรอปาไมทอยตามผาหนปน) และถนทอยอาศยท

เปนถำ

ตาราง 5 ประเภทของพชพนธอางตามการวเคราะหจากดาวเทยม

เมอวนท 20 มนาคม 2558

ประเภท (Vegetation type) การคาดคะเน

(Estimated area (Ha)

% ของพนททงหมด

(total area)

ปาเขตผาหนปน karst forest 28,832,69 32.58%

ปาเขตผาหนปนแลง Dry Karst forest 7,321,07 8.27%

ผาหนปน Karst 2,485,90 2.81%

ปาดงดบ Evergreen forest 11,886% 13.42%

ปาดงดบแลง Semi evergreen forest 16,828,2 19.02%

ปาไมปอง Bamboo/disturbed forest 40,93.57 4.63%

ปาผสม Fallow/disturbed forest 2,350.44 2.66%

แมนำ River 81.51 0.09%

ปารมเนนภ Hill shade 4,308.03 4.87%

Burned Hill 1,702.36 1.92%

ทงหญา Fields (paddy) 21.25 0.02%

บาน/เสนทาง Village/roads 176.97 0.20%

รวมทงหมด Total 88,487.25 100%

การจดประเภทยอยของผาดงดบไดมการยอมรบวา ปาดงดบเขตดน

จะเกดขนตามรองภหนปน, ปาดงดบเขตภเกดตามหนาผา, ปาดงดบเขตสงเกดขนตามสนภ

และปาเขตหนลอมเกดอยบรเวณจอม, หลงของผาหนปนหรอหนาผา, ความหลากหลาย

ของถนทอยอาศยทางธรรมชาตนสงและพนทสวนใหญเปนเขตผาหนปนทมปาไมปกคลม

ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ มเนอทปาไมประมาณ 70% จนถง

ปจจบน มเพยงแตขอมลจำนวนหนงของการกระจายประเภทปาไมหลายชนด และม

เพยงแตพนทในบรเวณผาหนปน หรอหนาผา ชนดพนทเปนตวชวดในพนท ป 2557 ไดม


122

การนำดาวเทยมมาใชเพอทดสอบการนำทดนไปใช และประเมนการเปลยนแปลงของพนท

โดยการจดประเภทแบบอตโนมต ซงจะแสดงใหเหนวามบางอยางทบงบอกถงประเภทของ

ดน และการเปลยนแปลงตลอดเวลา อยางไรกตามการตความหมายยงมความยงยาก

ถาหากยงไมมการตรวจสอบภาคสนามทเพยงพอ (Dobbelsteijn, 2014) ดงนน ความ

หลากหลายดานปาไมเกดขนอยทงสองเขตในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ ป 2015

ตองแยกประเภทใหชดเจนขน

ความหลากหลายของชนดพนธพชในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ

ยงไมเปนรบรอยางแพรหลายในระยะการสำรวจพชในป 1998 อางตามการสำรวจถนทอย

อาศย ธรรมชาตตามหนาดนในหนหนามหนอบนทกวามชนดพนธพชลำเลยงตนจำนวน

452 ประเภท (Walston, 1999) และสรางลาย ซงชนดพนธพชทเปนตวชวดจำนวน 67 ชนด

และจำแนกปาไมออกเปน 6 ประเภท โดยอางตามขอมลการสำรวจพช: ปาดงดบแลง, ปา

ผสมผดใบ, ปาเปอย, ปาไมปอง, ปาไมตามแถมแมนำ, ปาดงหนปน, นอกจากนนยงบนทก

ชนดพนธพชทเปนอยในเขตปานน จำนวน 182 ชนด ถนทอยอาศยทสำคญทสดคอปา

ดงเดมตามรองผา เชน ปาดงดบแลง, ปาผสมผดใบทเตมไปดวยชนดพนธตนไมเปอย และ

L. floribunda (Lythraceae) ทสงใหญและปาไมเขตผาหนทม Diospyros curranii Merr.; D.

variegate Kurz และ D. wallichii King & Camble ex King (Ebenaceae) และ Darcaena

loureiri (Agavaceae) (Lamxay, 2014).

2.2.2 ประเภทสตว

การสำรวจถนทอยอาศยทางธรรมชาตตามหนาดนในปาสงวน

แหงชาตหนหนามหนอบนทกวามชนดพนธสตวทมกระดกสนหลง จำนวน 377 ชนด

ประกอบดวยสตวเลยงลกดวนนม 55 ชนด, นก 184 ชนด, สตวครงบกครงนำ 21 ชนด

และปลา 96 ชนดในนนม 37 ชนดทเปนสตวอนรกษ และอก 11 ชนดเปนชนดทถกไฟปา

ในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอมชนดพนธสตวเลยงลกดวยนำทคลายกบมนษยจำนวน 7

ประเภท ในนนม 5 ประเภททจดเปนชนดพวกทถกไฟปา ขาแดงและชะนแกวขาวเปนชนด

พนธทมลกษณะคลายกบมนษยอาศยในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ, โคง หรอ คง

จดเปนสตวใกลจะสญพนธของโลกซงกอาศยอยในเขตปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอถอ

เปนทหลบภยของพวกมนดวย และเปนสถานทแหงเดยวของสตวปาใกลสญพนธ 2 ประเภท

ทยงคงเหลออยในโลก สวนชนดอนๆประกอบดวย นกกก 4 ประเภท ไดแก นกกกคอแดง

เปนสตวทถกไฟปาคกคาม สวนชนดอนๆ ทถกไฟปาคกคามประกอบดวย ลงเสม, ลงหม,


123

เยอง, กวาง, นากนำ, ไกขาว, ปาผา, และมนกกระจอกผาหนปนเปนชนดทอาศยอยตามผา

หนปนทางภาคกลางของอนโดจน ซงเปนทรจกทวไปในเขตปาสงวน

การสำรวจผานมาทำใหเหนถงความสำคญของพนธสตวปาหลาย

ชนด (Walston and Vinton, 1999; Timmins and Kounboline, 1996; Meijboom and Lanh,

2002; Duckworth et al., 1999) ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ ในเขตภหลวงเปนท

ยอมรบวาเปนเขตชวะนานาพนธของโลก ซงนบเปนถนทอยอาศยทางธรรมชาตของสตว

ชนดตาง ๆ โดยเฉพาะเขตทสงทพบเหนในสองทศวรรษทผานมา และกยงมการคนพบสตว

เลยงลกดวยนมขนาดใหญบางชนดตามเขตสายภหลวง ประกอบดวย สตวปาทหายาก

และเปนชนดทมเฉพาะถนทใกลสญพนธ พานเขาใหญ (large-antlered muntjac) เปนสตว

ปาใกลสญพนธ, กระตายลายเสอ (striped rabbit) สตวปาเหลานมใหเหนในเขตปาสงวน

แหงชาตหนหนามหนอ แตวายงไมไดมการรบรองวาสตวเหลานยงอาศยอยในปาสงวน

(Coudrat, 2015) เมอไมนานมาน ไดมการคนพบกระรอกชนดพนธใหม (Daosavanh et al.,

2013), เจย (Robinson et al., 2003), a gymnure Hylomys megalotis (Jenkins and

Robinson, 2002), a murid rodent Saxatilomys paulinae (Musser et al., 2005), a rock

rat Laonastes aenigmamus- ซงเปนสตวประเภทกนแทะ คาดวาสตวชนดนไดสญพนธไป

แลวเมอ 11 ลานปกอน (Dawson et al., 2026; Jenkins et al., 2005) และคนพบนก

(Woxvold et al., 2009) และตกแก (Luu et al., 2014) ในเขตภหนปน แขวงคำมวน ครง

แรกของการกำเนดชนดพนธเหลานในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอคาดวาจะมความ

เปนไปไดสงทจะคนพบชนดสตวปาเหลานเพมอกในปาสงวน สงสำคญคอการทยงมโคง

อาศยอยในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ และมชนดทมลกษณะเฉพาะ สภาพการจำแนก

ประเภทสตวและการกระจายของสตวทเลยงลกดวยนมทคลายกบมนษยไดสรางความ

สนใจทางดานวทยาศาสตร

2.2.3 สตวทอาศยอยในถำ

จากการสำรวจในเบองตนเกยวกบทอยอาศยทอยในถำในหนหนาม

หนอ ไดบนทกวามชนดพนธสตว จำนวน 70 ชนด และหนงในนนม 7 ชนดทเปนทชนดท

คนพบใหม และมอก 5 ชนดทเปนชนดทมเฉพาะถน ซงประกอบดวยทชนดทอาศยอยในถำ

ชนดทอาศยอยในเขตไฟคกคาม, ถำตาง ๆ ทอาศยอยในเขตปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ

ยงเปนทอยอาศยของแมงมมทมขนาดทใหญทสดดวย นอกจากนน ยงมการคนพบชนด

พนธสตวทอาศยอยภายในถำอกหลายชนดทอยในเขตปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอทเปน


124

ประโยชนสำหรบปลาในฤดแลง ตวอยาง หแปวปา “ชนดพนธปลา” อยภายในถำเปนทอย

อาศยของปลาในฤดแลง ปลาเหลานปรากฏใหเหนอยตามถำตาง ๆ ตามแมนำในระยะ

เรมตนองฤดฝน ตอนนำทวมปากถำและทายฤดฝน ปลาเหลานกจะกลบเขาไปอยในถา

ตามเดม

2.3 ความสำคญทางดานธรรมชาตและชวะนานาพนธ

ความสลบซบซอนและความหลายหลายดานธรรมชาต ลกษณะการ

กำเนดและการเปลยนแปลงทาดานธรณวทยา เกดขนในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ

โดยมปจจยทกอใหเกดขนบรเวณผาหนปนอนกวางใหญ เตมไปดวยความสวยงาม และ

ความเปนเอกลกษณเฉพาะทโดดเดนของธรรมชาต ประวตความเปนมาดานธรรม

ธรณวทยาเกยวกบหนทเกดขนตามหนาดนในยคถานหนกบผาหนปนไดมววฒนาการมา

จนถงปจจบน รปแบบและลกษณะผาหนปนในเขตปาสงวนหนหนามหนอเปนภหนปนท

กวางขวางทเตมไปดวยกำแพงผาหนปน หรอหนาผาทสงถง 500 เมตร/นำทะเล สวนพนท

รอบขางเปนทราบเรยบ และตำกวา กวน (ตามภาษาทองถน) ภหนปนถกนำกดเซาะจนทำ

ใหผาหนปนคอยๆกลายมาเปนยอดแหลมคลายกบพมรปจวย พรอมทงเปนผาหนปนท

สงชนมรอยแตกเรยงกนตาหนาดน และมลกษณะหนาดนทสวยงามพรอมทงมความ

รองรอยทถกนำกบเซาะตามผาหน และจดสงสดของภทำใหการเขาถงผาหนหนามหนอ

มความยากลำบาก กระบวนการกอตวใหมและความบรสทธของผาหนปนทำใหมกอนหน

ทแขงแกรง, การแตกของผาหนปน และสภาพอากาศทำใหผาหนปนมลกษณะแหลมคม

และสวยงาม เชน รองรอยการกดเซาะจากนำและยอดภสง แมนำเซบงไฟไหลลอดถำ

ยาวประมาณ 6.4 กโลเมตร ผานผาหนปนและเปนแมนำทไหลลอดผานถำทยาวทสด

ในโลก มโครงสรางทประกอบดวยหนยอยทอยภายในถำทมความสวยงาม

ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอเปนทยอมรบวาเปนแหลงอนรกษชวะ

นานาพนธทสำคญของโลก เนองจากวาหนหนามหนอเปนททอยอาศยของสตวประเภท

ตางๆ รวมทงมปาไมหลายประเภทอยในเขตนดวย โดยเฉพาะภายในปาสงวนแหงชาต

หนหนามหนอนยงคงมสตวเลยงลกดวยนมทคลายกบมนษยจำนวน 7 ประเภท ในนนม

5 ประเภททจดเปนชนดพวกทถกไฟปา ขาแดงและชะนแกวขาวเปนชนดพนธทมลกษณะ

คลายกบมนษยอาศยในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ โคง หรอ คง จดเปนสตวใกลจะ

สญพนธของโลกซงกอาศยอยในเขตปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอถอเปนทหลบภยของ

พวกมนดวย และเปนสถานทแหงเดยวของสตวปาใกลสญพนธ 2 ประเภททยงคงเหลออย


125

ในโลก สวนชนดอน ๆ ประกอบดวย นกกก 4 ประเภท ไดแก นกกกคอแดง เปนสตวทถก

ไฟปาคกคาม นอกจากความหนาแนนของชนดพนธและชนดพนธเฉพาะถนทอาศยในผา

หนปนแลวยงมชนดของสตวและพชชนดตาง ๆ ทอาศยอยตามผาหนปนทยงไมไดรบการ

เผยแพรใหเปนทรจกในเขตภาคตะวนออกเฉยงใต แตความจรงแลวชนดพนธดงกลาวทอย

ในเขตปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอทไดนำเสนอขางตนแลวนน ยงคงมเงอนไขสำหรบ

การดำเนนการศกษาคนควาเพมเตม เนองจากความเปนจรงแลวในเขตปาสงวนแหงชาต

หนหนามหนอยงมชวะนานาพนธจำนวนมากทยงไมไดรบการศกษาคนควา หรอยงไมไดรบ

การเผยแพรใหโลกภายนอกไดรบรวามความอดมสมบรณทางดานธรรมชาต

การบรณะสณฐาน การศกษาคนควาใน 5 ป เกยวกบธรณวทยา ไดแก

นำ ถำ ชวะนานาพนธภายในถำ และชนดพชพนธ สตว เพอชวยในการดำเนนการใหปา

สงวนแหงชาตหนหนามหนอไดเขาเปนมรดกโลกทางดานธรรมชาต และการพสจนใหเหน

ถงคณคาอนเปนเอกลกษณทโดดเดนเฉพาะในมาตรฐาน xiii, ix และ x ขององคการ

UNESCO

2.4 คณคาอนเปนเอกลกษณเฉพาะสำหรบมรดกโลกทางดานธรรมชาต

มาตรฐาน vii: มรองรอยเหตการณธรรมชาตทดเลศ หรอพนทความ

สวยงามทางดานธรรมชาตและความสำคญทางธรรมชาต

มาตรฐาน viii: เปนตวอยางทมความโดดเดนทเปนตวแทนของ

ประวตศาสตรโลกทสำคญ รวมทงการคงไวของสงมชวต, ระบบธรณวทยาทสำคญในการ

กำเนดของธรณสญฐาน หรอภมสญฐานทสำคญหรอลกษณะเฉพาะดานภมศาสตร

มาตรฐาน ix: เปนตวอยางทมความโดดเดนทเปนตวแทนของระบบธรณ

และชวะนานาพนธทสำคญเกยวกบววฒนาการ และการขยายตวของระบบนเวศทางบก

นำ อาว กลมพชและสตวตางๆ

มาตรฐาน x มถนทอยอาศยธรรมชาตทสำคญ และมความหมายท

สำคญทสดสำหรบการอนรกษความหลากหลายทางดานชวะนานาพนธ ประกอบดวย ชนด

พนธทถกไฟคกคามทมคณคาอนเปนเอกลกษณเฉพาะทโดดเดนทางดานวทยาศาสตร หรอ

การอนรกษ


126

3. ดานเศรษฐกจ-สงคม

3.1 ภาพรวมดานประชากร

3.1.1 ประชากร

ในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอม 19 หมบานทไดรบความ

รบผดชอบคมครองปาสงวนแบงออกเปน 4 กลมหมบานคอ กลมบานด, กลมบานขะย,

กลมบานหนองปง และกลมบานหนองมา ในป 2011 มประชากรทงหมดจำนวน 7,624 คน

เทากบ 1,493 หลงคาเรอน ในป 2014 มประชากรจำนวน 8,099 คน เทากบ 1,570

หลงคาเรอน (19 หมบาน) เทากบ 25.6% ของจำนวนประชากรทงหมด เมองบวละพาท

อาศยในเขตปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ (31,676 คน ในป 2014) และในระหวางป

2011 – 2014 อตราการเจรญเตบโตของจำนวนประชากรประจำปอยท 2.1% ภายใน

ระยะเวลา 3 ป การขยายตวของจำนวนประชากรเพศหญงเตบโต 2.3% ตอป ซงขอมลน

อาจแสดงใหเหนถงจำนวนประชากรเพศชาย ภายใน 19 หมบานเปนกลมหมบาน ชนเผาท

แตกตางกน เชน ชนเผาผไท, ตร, มะกอง, กะเลง, โยย, งวน และสะลาง เฉลยหลงคาเรอน

ตอจำนวนประชากรอยท 5.2 คน/1 หลง 51% ซงอาจจะมการโยกยายระหวางบานกบบาน

ตวอยาง ประชาชนทอยบานหนองปงโยกยายไปอยบานหญาแวด และบานทบลาว

จากบานละโบยไปบานหนองมา จากบานทงชำ บานดไปอยจดสมลงถง และการยาย

จากบานมาแว และกวนขะโยมเภา รวมเขากนมาเปนมาขะโยมในปจจบน

3.1.2 ชนเผา และศาสนา

ประชาชนในเมองบวระพา ประกอบดวย 3 กลมชนเผา คอ

(ก) กลมไท-ลาว : ชนเผาผไท, โยยและกะเลง ชนเผาเหลาน

40% จำนวนประชากรทงหมดของเมอง บวละพา (ผไทย 25%, กะเลง 11% และโยย 2%)

ชนเผาเหลานใชมภาษาพดทคลายคลงกบภาษาลาว ซงชวตการเปนอยของพวกเขาอาศย

การผลตเขาตามเขตรองภ และมดนทเหมาะสำหรบการทำเกษตรกรรมและเปนชนเผาท

ฐานะด สวนใหญพวกเขานบถอศาสนาและมการความสมพนธทางการเมองเปนอยางด

และมความสนใจทางดานการเมอง, การปกครอง

(ข) ชนเผามอญ-ขะแม, ชนเผามะกอง ตร ชนเผาเหลานรวมแลว

48% จำนวนประชากรทงหมดของเมองบวละพา (ตร 31%, มะกอง 16%) ชนเผาเหลาน

เรยกพวกตวเองวาบรและพวกเขาใชสำเนยงของภาษาบรในการสอสารซงกนและกน แต

กอนการดำรงชวตของพวกเขาอาศยการปลกขาวตามเนนเขา ตามภ ดวยการถางปาทำไร


127

แบบเลอยรอย ในปจจบนพวกเขาพยายามปรบตวเขากบการทำเกษตรกรรมดวยการทำนา

ในเขตทสามารถทำการผลตไดในเขตภทพวกเขาดำรงชวตอย และพวกเขาเปนชนทมฐานะ

ยากจนและนบถอผ และไมสนใจทางดานการเมอง การปกครอง

(ค) ชนเผาผสม-งอน, สะลางและอนๆ กลมชนเผาเหลานรวมแลว

12% ของจำนวนประชากรทงหมดในเมองบวละพา (ชนเผาผสม 8%, ชนผางวน 3%, ชน

เผาสะลาง 1%) กลมชนเผาผสมนเกดขนจากการแตงงานกบชนเผาทแตกตางกน ซงปกต

พวกเขาใชภาษาลาวในการดำรงชวตประจำวนคลายคลงกบกลมชนเผาไท-ลาว และชวต

การเปนอยพวกเขาสงกวามาตรฐานทกอยางตามทรฐบาลไดกำหนดไว และชาวงวนใช

สำเนยงภาษาเวยดนาม ซงพวกเขาเปนลกหลานมาจากผอพยบจากประเทศเวยดนามทเขา

มาดำรงชวตในประเทศลาว เมอ 50 ปกอน สำหรบการดำรงชวตพวกเขาอาศยการทำขาว

นาป และการทำธรกจหลายประเภท ตวอยาง บรการเรอและรถเมล ซงพวกเขาเปนกลม

ชนเผาทมความสมพนธทางการเมองและมฐานะด

3.2 พนฐานโครงสรางและชมชน

3.2.1 การคมนาคม

การเขาถงทก ๆ เขตในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอมความยงยาก

มาก โดยเฉพาะในฤดฝนและกลมหมบานทเขาถงยากทสดคอหมบานหนองมา สวนกลม

หมบานอน ๆ ทเขาไปถงยากจะอาศยการใชเรอเขาไปในพนท ปจจบนเสนทางหลายแหงได

ปรบปรง อยางเชน เสนทางเชอมตอระหวางเมองบวละพาจนถงจดสมลงคง การเขาถง

กลมบานทอยตามเสนทางนจะดขนกวาเดม เมอการกอสรางเสนทางถนนและสะพานขาม

แมนำบานปากพะนง เสรจสมบรณ เสนทางจากตวเมองบวละพาหากลมบานหนองปง

และขะย มระยะทางใกลและงายกวาในการเขาถง แตวายงมความยงยากในการเดน

ทางเขาหาทกๆ กลมหมบานในฤดฝน เนองจากยงไมมสะพานและเสนทางกเตมไปดวย

โคลน และภทมลกษณะสงชน อกอยางการเชอมตอสญญาณโทรศพทมอถอมเพยงแค

4 หมบาน หากมไฟฟาเขาถงทกหมบานภายในเมองบวละพา อาจจะทำใหการสอสาร

ทางโทรศพทเพมขนและมการแลกเปลยนสนคาเพมขน การคมนาคมขนสงและการ

ตดตอสอสารจะดขน ปญหานควรจะไดปรบปรงตอไป

3.2.2 การศกษา

ภายใน 19 หมบานรอบ ๆ ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอมเสนทาง

สำหรบนกเรยนโรงเรยนประสมสมบรณ ทมเสนทางเดนหางจากบานประมาณ 1 กโลเมตร


128

โรงเรยนมธยมศกษามเพยงแต 3 กลมหมบานในจำนวน 4 กลมหมบานในปาสงวนแหงชาต

ประกอบดวย บานด บานขะย บานกม และบานหนองปง และสถานทใกลทสดสำหรบ

โรงเรยนประเภทอนๆ จะอยในตวเมองทาแขก การเขาโรงเรยนประถมสมบรณของนกเรยน

ในเขตนคอนขางจะสะดวก แตกมนกเรยนประถมเพยง 30% ทเขาเรยนตอทโรงเรยนมธยม

สมบรณ ซงมอตราการเขาโรงเรยนของนกเรยนคอนขางตำ โดยเฉพาะในเขตกลมหมบาน

หนองมา และหนองปง (4% และ 19%) หมายความวามเดกเลกจำนวนหนงจากหมบาน

เหลานมโอกาสปรบปรงและทกษะดานวชาชพ หรอกลายเปนพนกงานรบใชชาต

3.2.3 สาธารณสข

เมองบวละพาเปนเมองสามสรางของแขวงคำมวน ไดรบการสนบสนน

ในดานสาธารณสข การคมมาคม ไฟฟา และอนๆ ซงมการสรางศนยบรการสาธารณสขใน

แตละหมบาน แตกยงมจำนวนเจาหนาททใหบรการอยในจำนวนจำกด ทงนในอนาคตนาจะ

มการปรบปรงใหดขน สถตผปวยจากสำนกงานการสาธารณสขเมองแสดงใหเหนวาอตรา

การปวยดวยโรคพยาธในทอง ไขเลอดออก และพยาธทางเดนหายใจยงมสง พยาธเหลาน

พบเหนไดตามผคนทอยตามหมบานทยากจน (บานหนองมา, บานปง) แตกยงนอยกวา

หมบานทมฐานะ (บานด) แตกไมไดหมายความวาครอบครวทยากจนจะไดรบผลกระทบ

จากพยาธเหลานนอยกวาเพราะไมมรายงานการเขารบการรกษาตวจากสาธารณสขใน

หมบาน เนองจากวาพวกชาวบานไมมเงนทจะเขารบการรกษาตว หรออาจเปนเพราะวา

พวกชาวบานมการใชยาพนบานในการรกษาตวแทน ดงนนจงมมาตรการสนบสนนใหคนท

ยากไรไดรบการรกษา ซงรฐบาลไดเขามามสวนเหลอเรมตนทแขวงคำมวน

3.2.4 ความปลอดภยและการจดตงขอปฏบตตามกฎหมายในปาสงวน

แหงชาตหนหนามหนอ

องคการจดตงสำคญในการรบประกนความปลอดภยโดยรอบปา

สงวนแหงชาตหนหนามหนอ โดยมทหารและตำรวจ ทงสององคการจดตงประจำหมบาน

และเมอง (ตาราง 8) ในแตละบานมตำรวจบาน (ปกส.บาน) และทหารบาน (กองลอน) ซง

แตละบานประกอบดวยสมาชกทมอาวธปองกน 4-6 คน แตละหมบานรอบปาสงวน

แหงชาตหนหนามหนอ มคายทหารทมสมาชก 10-15 คน ตำรวจ 1 คน, พนกงาน 4-6 คน

ในระดบเมองมสำนกงานตำรวจประกอบดวยสมาชกประมาณ 30 คน และทหารเมอง

ประจำไมนอยกวา 100 คน


129

6. อนาคตในการอนรกษปาสงวนแหงชาต (แผนพฒนาเศรษฐกจ สงคม

2559 - 2563)

ปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอ แขวงคำมวน สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว ปจจบนถงแมวายงไมไดรบรองใหเปนมรดกโลกกไดมการปรกษาหารอกบ

องคการยเนสโกอยตลอดเวลา เพอตองการเขาในบญชรายชอมรดกโลก ดวยการมงเนน

ใหประชาชนในทองถนเขามามสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาตทมอยในทองถน

ของตนมากขนและถอไดวาทรพยากรธรรมชาตเปนของทกคน ในสวนภาคสนามม 6 หนวย

ภาระหนาทในการแจงขอมลการเคลอนไหวประจำวนในเขตปา ศกษาคนควา การ

ลาดตระเวนประจำบาน และการปลกจตสำนกใหกบประชาชนในการปกปก รกษา

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอพฒนาไปสเขตพนทการทองเทยว การพฒนา

คณภาพชวตของประชาชน สวนใหญตองไดคำนงถงนโยบายของการทองเทยวแบบยงยน

ทจะเกดขนรอบ ๆ บรเวณเขตปาสงวนแหงชาตหนวยงานตางๆ ทจะตองเขามามสวนในครง

นประกอบดวย การบรหารจดการของภาครฐ ชาวบาน เอกชนสามารถอำนวยประโยชน

ทงทางตรงและทางออมใหแกชมชนในทองถนใหประสบความสำเรจมความยงยนและเกด

ประโยชนตอชมชนทองถนและสงคม โดยรวมการประสานงานระหวางภาครฐบาล

ภาคเอกชนและทกภาคสวนอนๆ ทเกยวของชวยกนกำกบ ดแล บำรงรกษาและไดรบ

ประโยชนจากการทองเทยวเชงนเวศอยางเตมท (ยทธศาสตรการพฒนาทองเทยวปาสงวน

แหงชาต หนหนามหนอ, 2559 - 2563, หนา 11)

ยทธศาสตรการทองเทยวแหงชาตในป พ.ศ. 2549 - 2556 โดยมงเนน

ทางดานการทองเทยวแบบอนรกษทางธรรมชาต สรางความเขมแขงใหแกผใหบรการ

ทองเทยวและการสงเสรมการทองเทยวทเนนใหทกคนเขามามสวนรวมในการสงเสรมการ

ลงทนในเสนทางหมายเลขท 12 และการทองเทยวในเขตปาสงวนแหงชาต หนหนามหนอ

แขวงคำมวน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว โดยม 3 ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1 การพฒนาการทองเทยว รวมมอและสงเสรมการลงทน ยทธศาสตรท 2

โฆษณาและสงเสรมการตลาดการทองเทยว และยทธศาสตรท 3 กอสราง ปรบปรงและ

คมครองโครงสรางพนฐาน และอำนวยความสะดวกดานการทองเทยว ดงนนยทธศาสตร

การพฒนาแหลงทองเทยวเชงนเวศในปาสงวนแหงชาตหนหนามหนอในทกๆ ยทธศาสตร

การพฒนาการทองเทยวของแขวงคำมวน องคการยเนสโกเขามามบทบาทสำคญในการ


130

สงเสรม สนบสนนสถานทตางๆ ทสำคญเปนมรดกโลกและไดกลายเปนสถานททองเทยว

(ยทธศาสตรการพฒนาทองเทยวปาสงวนแหงชาต หนหนามหนอ, 2559 - 2563, หนา 11)

งานวจยทเกยวของ

การวจยเรองขอเสนอแนะเชงนโยบายการมสวนรวมในการอนรกษปาสงวน


สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ผวจยไดรวบรวมงานวจยทเกยวกบการอนรกษ

การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษ ปจจยทสงผลสำเรจและการนำนโยบายสการ

ปฏบต มดงน

1. งานวจยทเกยวกบการอนรกษปาสงวนแหงชาต

บญลอ อองตว (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของ

ประชาชนในการอนรกษทรพยากรปาไม ในเขตอทยานแหงชาตถำปลา นำตกผาเสอ

อำเภอเมองแมฮองสอน พบวา ปญหาและอปสรรคในการอนรกษทรพยากรปาไมของ

ชมชน พบวา มสาเหตทงทเกดจากประชาชน เชน ประชาชนไมสามารถเขารวมกจกรรม

อนรกษปาไมไดอยางเตมทเพราะตองประกอบอาชพเพอความอยรอด และสาเหตทเกด

จากหนวยงานราชการขาดความจรงใจทจะชวยเหลอประชาชน

ปรยาพร โคตรมงคล (2552, หนา 84-89) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของ

ประชาชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต กรณศกษาเขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก

จงหวดศรสะเกษ พบวา ปญหาเกยวกบการมสวนรวมในการวางแผนการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาต คอ ประชาชนไมไดรบขาวสาร หรอการประชาสมพนธการมสวนรวม

เกดจากการทเจาหนาทประชาสมพนธไดไมทวถง ประชาชนสวนใหญเหนวาตนเองยงม

ความยากจนอย จงไมไดใหความสนใจกจกรรมทนอกเหนอจากการประกอบอาชพ

ธวชชย สขลอย (2554, บทคดยอ) ไดศกษาเรองปจจยทมผลตอการม

สวนรวมของชมชนในการอนรกษทรพยากรปาไม : บานคลองทราย ตำบลวงนำเขยว

อำเภอวงนำเขยว จงหวดนครราชสมา พบวา ปญหาในการอนรกษปาไม เชน 1) ประชาชน

ไมสามารถเขารวมกจกรรมอนรกษปาไมอยางเตมท เพราะตองประกอบอาชพเพอความ

อยรอด และ 2) หนวยงานราชการขาดความจรงใจทจะชวยเหลอประชาชน


131

สชาวล ชเอน (2555, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชน

ในการจดการปาปาชมชน กรณศกษา ตำบลวงมะปราง อำเภอวงวเศษ จงหวดตรง พบวา

ปญหาในการอนรกษปาไม เชน 1) ประชาชนไมไดรบขอมลขาวสารอยางครบถวน

2) ประชาชนสวนใหญทประกอบอาชพเกษตรกร ทำใหตองใชเวลาสวนใหญในการดแล

ผลผลตของตน 3) พนทยงขาดการสนบสนนอยางตอเนองจากหนวยงานภาครฐและ

ภาคเอกชนทเกยวของ

ณฐวรรธน สนทรวรทธโชต (2556, หนา 17 อางถงใน คณะกรรมการ

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2531, หนา 133-134) ไดกลาวถงปญหาในการ

อนรกษปาไม คอ 1) การใชทรพยากรธรรมชาตเปนไปอยางไมมประสทธภาพไมคมคา

ทรพยากรธรรมชาตแตละชนดจงมปรมาณลดลงอยางรวดเรว 2) ขาดการประสานงานใน

การใชทรพยากรธรรมชาตในแตละระดบพนทและเกดปญหาความขดแยง 3) ขาดการ

บำรงรกษาทรพยากรธรรมชาต เพอไวใชงานในอนาคต ทรพยากรธรรมชาตแตละชนดจงม

สภาพโทรมเกดปญหาดานสงแวดลอม

มชย วงษอบ (2556, บทคดยอ) ไดศกษาเรองแนวทางการอนรกษ

ทรพยากรปาไมของประชาชนในเขตองคกรปกครองสวนทองถน อำเภอวงเจา จงหวดตาก

พบวา ปญหาในการอนรกษปา คอ การตดไม การบกรกปาเพอทำกน

2. งานวจยทเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษ


นฐวฒ วงศประสทธ (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรองปจจยทสงผลตอการม

สวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในเขตรกษาพนธ

สตวปาหวยทบทนหวยสาราญ จงหวดสรนทร พบวา ปญหาการแจงเบาะแสและใหความ

รวมมอกบหนวยงานราชการเกยวกบการตดไมทำลายปา ลาสตว เกบกลวยไม การ

ประชาสมพนธขาวสาร การลาสตวปา การเกดไฟปา ลกลอบลาสตวปา และเกบพนธไมปา

วไลลกษณ สวจตตานนท (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวม

ของประชาชนในการจดการทองเทยวเชงอนรกษ กรณศกษาประชาชนในเขตเทศบาล

พระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา พบวา กระบวนการมสวนรวม ประกอบดวย

1) ดานการคนพบสาเหตของปญหา 2) ดานการปฏบตงาน 3) ดานการวางแผนดาเนนงาน

และ 4) ดานการประเมนผล และในสวนของ


132

มณฑล เอกอดลยพนธ (2553, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวม

ของประชาชนในการอนรกษสงแวดลอม กรณศกษาตลาดนำตลงชน เขตตลงชน

กรงเทพมหานคร พบวา กระบวนการมสวนรวมของประชาชน ประกอบดวย 1) ดานการม

สวนรวมในการศกษาปญหา 2) ดานการมสวนรวมในการตดตามประเมนผล 3) ดานการม

สวนรวมในการบารงรกษาและ 4) ดานการปรบปรงแกไข

พระมหาประกาศต สรเมโธ (ฐตปสทธกร) (2556, บทคดยอ) ไดศกษาวจย

เรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาหมบานเศรษฐกจพอเพยง ของชมชนบาน

คลองใหม อำเภอสามพราน จงหวดนครปฐม พบวา กระบวนการมสวนรวมของประชาชน

ประกอบดวย 4 ดาน ไดแก 1) ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ 2) ดานการมสวนรวมใน

การคนหาปญหาและสาเหตของปญหา 3) ดานการมสวนรวมในการวางแผน 4) ดานการม

สวนรวมในการดำเนนงาน 5) ดานการมสวนรวมในการบผลประโยชน และ 6) ดานการม

สวนรวมในการประเมนผล

อบดลคอเลด เจะแต (2557, บทคดยอ) ไดศกษาเรองกระบวนการมสวน

รวมของประชาชนในการพฒนาชมชนบานเกาะสวาด ตำบลไพรวน อำเภอตากใบจงหวด

นราธวาส พบวา กระบวนการการมสวนรวมของประชาชน ประกอบดวย 1) การมสวนรวม

ในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา 2) การมสวนรวมในการวางแผน 3) การมสวน

รวมในการดำเนนงาน 4) การมสวนรวมในการบผลประโยชน 5) การมสวนรวมในการ

ประเมนผล

วรรณศลป พรพนธ (2553) ไดกลาวถง กระบวนการมสวนรวมในการ

วางแผนของประชาชนประกอบไปดวย 1) การรบรขอมลขาวสาร 2) การใหความเหน

3) การประชมรบฟงความเหน 4) การรวมตดสนใจ 5) การทำงานรวมกน และทศนะของ

จนตวร เกษมศข (2554) ไดกลาวไววา กระบวนการมสวนรวม ประกอบดวย 1) การมสวน

รวมในการคด ศกษา และคนควา หาปญหาและสาเหตของปญหาตลอดจนความตองการ

ของประชาชน 2) การมสวนรวมในการวางนโยบายหรอแผนงาน โครงการ หรอกจกรรม

เพอลดและแกปญหา 3) การมสวนรวมในการดสนใจในการจดหรอปรบปรงระบบการ

บรหารจดการทรพยากรอยางมประสทธภาพและแนวทางปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมาย

และ 4) การมสวนรวมในการควบคม ตดตาม และประเมนผลการทำงาน


133

WHO (n.d, pp. 41-48) ไดเสนอกระบวนการของการมสวนรวม

ประกอบดวย 1) การวางแผน (Planning) 2) การดำเนนกจกรรม (Implementation) 3) การ

ใชประโยชน (Utilization) ประชาชน

Cohen & Upoff (1980, pp. 213-218) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวม

แบงออกเปน 4 รปแบบ คอ 1) การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Marking) 2) การม

สวนรวมในการดำเนนกจกรรม (Implementation) 3) การมสวนรวมในการรบผลประโยชน

(Benefits) 4) การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation)

Agbayani (1974) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวมประกอบดวย 1) การ

รวมประชม 2) การออกความคดเหนและขอเสนอแนะ 3) การตปญหาใหกระจาง 4) การ

ออกเสยงสนบสนนหรอคดคนปญหา 5) การออกเสยงเลอกตง 6) การบรจาคเงน 7) การ

บรจาควตถ 8) การชวยเหลอดานแรงงาน 9) การใชโครงการทเปนประโยชนใหถกตอง

และ 10) การชวยเหลอในการรกษาโครงการ และในทศนะของ

Cohen and Uphoff, 1980, pp. 219-223) ไดกลาวถงกระบวนการมสวน

รวมออกเปน 4 มต คอ มตท 1 การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) มตท 2

การมสวนรวมในการปฏบตการ (Implementation) มตท 3 การมสวนรวมในการรบ

ผลประโยชน (Benefits) และมตท 4 การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) เปนการ

ควบคมตรวจสอบการดำเนนกจกรรมทงหมด และเปนการปรบตวในการมสวนรวมตอไป

White (1982, p.18) ไดกลาวถง กระบวนการมสวนรวมไดแบงการมสวน

รวมออกเปน 4 มต ดงน มตท 1 คอ การมสวนรวมในการตดสนใจวาอะไรควรทำและทำ

อยางไร มตท 2 คอ มสวนรวมเสยสละในการปฏบตการลงมอปฏบตตามทไดตดสนใจมตท

3 คอ มสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนทเกดจากการดำเนนการและมตท 4 คอ มสวน

รวมในการประเมนผล

3. ปจจยทสงผลสำเรจปาสงวนแหงชาต

บญลอ อองตว (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของ

ประชาชนในการอนรกษทรพยากรปาไม ในเขตอทยานแหงชาตถำปลา นำตกผาเสอ

อำเภอเมองแมฮองสอน พบวา ปจจยทมผลสำเรจตอการอนรกษปาไม ไดแก เพศ ระดบ

การศกษา การใชประโยชนทรพยากรปาไม และทศนคตของประชาชนทมตอผนำชมชน

สวฒน ลอยงวฒนา (2552, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการ

อนรกษพนทปาสงวนแหงชาตปาดงนามน จงหวดกาฬสนธ พบวา ปจจยสความสำเรจ


134

ในการอนรกษ ไดแก 1) การสนบสนนจากภาคเอกชน 2) การสนบสนนจากองคกรปกครอง

สวนทองถน และ 3) การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษพนทปาสงวนแหงชาต

ปาดงนามน

กตตศกด แกววาร (2553, หนา 5) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของ

ประชาชนในการอนรกษปาเขาราวเทยนทอง จงวดชยนาท พบวา ปจจยทสงผลสำเรจใน

การอนรกษ ไดแก 1) สถานภาพทางสงคม 2) ความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษปา

และ 3) ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษปาชมชน

อำนวยพร ชลดำรงกล (2554, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการบรหารจดการ

ทรพยากรปาไมแบบมสวนรวม : กรณศกษาชมชนบานยางโทน อำเภอไทรโยค จงหวด

กาญจนบร พบวา ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษปาไม ไดแก 1) เพศ 2) อาย

3) การศกษา และ 4) ดานพฤตกรรม

ธวชชย สขลอย (2554, บทคดยอ) ไดศกษาเรองปจจยทมผลตอการมสวน

รวมของชมชนในการอนรกษทรพยากรปาไม : บานคลองทราย ตำบลวงนำเขยว อำเภอ

วงนำเขยว จงหวดนครราชสมา พบวา ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษปา ไดแก 1) สราง

ความเขาใจกบชมชนใหเหนความสำคญของการอนรกษทรพยากรปา 2) การสนบสนน

ประชาชนมสวนรวมกบหนวยงานภาครฐมากขน และ 3) สงเสรมใหประชาชนมคณภาพ

ชวตทดขน เชน การสนบสนนใหประชาชนประกอบอาชพเสรม หรอการพฒนาระบบ

สาธารณปโภค เปนตน

รงทพย บำรงสข (2555, บทคดยอ) ไดศกษาเรองปจจยทสงผลตอการ

จดการสงแวดลอม : กรณศกษาเขตลมนำแมกลอง อำเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร พบวา

ปจจยทสงผลตอการจดการปาไม เชน เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและดานสงแวดลอม

สรพงษ ชแสน (2555, บทคดยอ) ไดศกษาปจจยทมผลตอความคดเหนของ

ราษฎรในการอนรกษทรพยากรปาไมทอยรายรอบเขตรกษาพนธสตวปาเขาเขยว -เขาชมพ

จงหวดชลบร พบวา ปจจยทมผลสำเรจตอในการอนรกษทรพยากรปาไม ไดแก 1) ควรจด

อบรมใหราษฎรมความรและความเขาใจในความสำคญของทรพยากรปาไม และ 2) สราง

ความตระหนกเหนคณคาของทรพยากรปาไม

สชาวล ชเอน (2555, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชน

ในการจดการปาชมชน กรณศกษา ตำบลวงมะปราง อำเภอวงวเศษ จงหวดตรง พบวา

ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษปา คอ 1) ประชาชนควรเหนคณคาและความสำคญของ


135

ปาไม 2) หนวยงานภาครฐและหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ 3) ควรใหความสำคญกบการให

ขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวนและทวถงผานสอตาง ๆ ใหมากขน เพอให

ประชาชนจะไดรบทราบขอมลขาวสารอยางครบถวนและ 4) การปลกฝงจตสำนกและ

สรางความรสกเปนเจาของในการจดการปาไมใหแกประชาชน

ณฐวรรธน สนทรวรทธโชต (2556, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการศกษา

สภาพปญหาสงแวดลอมในเขตตำบลสามบณฑต : ปจจยทมผลตอการพฒนาทรพยากร

ธรรมชาต พบวา 1. ปจจยทผลตอการอนรกษ ไดแก 1) เพศ 2) อาย 3) การศกษา

4) สถานภาพสมรส 4) อาชพและสวน 2. ปจจยดานพฤตกรรมของประชาชน คอ 1) การม

จตสำนก 2) การบำรงรกษา และ3) การมสวนรวมของประชาชน

สมชาย โพธตระกล (2556, บทคดยอ) ไดศกษาเรองการบรหารจดการ

อนรกษทรพยากรปาไมในประเทศไทย พบวา ปจจยทสงผลตอความสำเรจในการอนรกษ

ไดแก ปจจยสวนบคคล คอ เพศ อาย การศกษา รายได ระยะเวลาในการทำงาน ตำแหนง

หนาทรบผดชอบ หนวยงานทสงกด ปจจยดานนโยบาย คอ วตถประสงคของนโยบาย

ลกษณะหนวยงานปฏบต การกำหนดภารกจและการมอบหมายงาน ปจจยการบรหาร

จดการภายในองคกร ไดแก คน งบประมาณ เครองมอ อปกรณ การจดการ คาตอบแทน

และสวสดการ ดานแรงจงใจในการปฏบตงาน ดานภาวะผนำ ปจจยการบรหารจดการ

ภายนอก คอ ดานการมสวนรวมของประชาชน ดานการสนบสนนของหนวยงานอน ดาน

กฎหมายและการบงคบใชกฎหมาย ดานผมอทธพลในทองถน ดานเศรษฐกจ ดานสงคม

และดานการเมอง และพบวาปจจยสวนบคคล 7 ดาน มความสมพนธกบการบรหาร

จดการอนรกษทรพยากรปาไมในภาพรวม 5 ปจจย

ผนกล อยสกล (2556, หนา 10) ไดศกษาเรองปจจยทสงผลตอการมสวน

รวมในการอนรกษทรพยากรปาไมของสมาชกชมรมอนรกษธรรมชาตบานวงลง ตำบลทอน

หงส อำเภอพรหมคร จงหวดนครศรธรรมราช พบวา ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษ

ปาไม เชน ปจจยสวนบคคล คอ เพศ อาย ระดบการศกษา จำนวนสมาชกในครอบครว

สถานภาพสมรส และระยะเวลาทอยอาศยในชมชน ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม คอ

อาชพ รายไดครอบครวตอป สถานภาพทางสงคม จำนวนทดนทำดน การใชประโยชนจาก

ทรพยากรปาไม ปจจยการกระตน คอ ความรเกยวกบการอนรกษ ทรพยากรปาไม การ

รบรขาวสารเกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไมและการใหคณคาตอทรพยากรปาไม


136

สำรวย สดเฉลยว (2557, หนา 48) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของ

ประชาชนในการอนรกษทรพยากรปาไมบรเวณพนทปาสงวนแหงชาตปาดงระแนง อำเภอ

ยางตลาด และอำเภอหวยเมก จงหวดกาฬสนธ พบวา อาย ระดบการศกษา อาชพ ขนาด

พนท การเปนสมาชกเครอขาย การรบรขาวสารเกยวกบปาไม การมความรความเขาใจ

เกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไมและการไดรบประโยชนจากปาไม

เบญจวรรณ บณยรตน (2558, หนา 1) ไดศกษาเรองปจจยทสงผลตอ

พฤตกรรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาต พบวา ปจจยทสงผลสำเรจในการอนรกษปา

คอ 1) การใหการศกษา 2) การสรางจตสำนกแหงการอนรกษ และ 3) การสงเสรมใหมการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมโดยใหเออตอการอนรกษ และ 4) การสรางจตสำนก

Kenneth Ruddle and Dennis (1978) ไดกลาวถงปจจยสความสำเรจ คอ

1) การเพมความตระหนกตอความสมพนธอนซบซอนระหวางทรพยากรธรรมชาตกบการ

พฒนาเศรษฐกจและสงคม 2) การปรบปรงขบวนการบรหาร สถาบนและการออก

กฎหมายเพอการปกปอง การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต เพอพฒนาคณภาพชวต

ของมนษยโดยเฉพาะสำหรบผทอยในพนทหางไกล 3) การปรบปรงและขยายระบบขอมล

และการวจยสำหรบการวางแผนและกำหนดนโยบายและปรบปรงวธการในการประยกต

แนวคดเรองทรพยากรสำหรบการวเคราะหนโยบายและ 4) การพฒนาระบบการศกษา

อบรมใหแกสถาบนตาง ๆ

Kanchanachitra (1979, p. 42) ไดศกษาเรองปจจยทสงผลการมสวนรวมใน

การอนรกษ ไดแก เพศ อาย สขภาพ ระยะเวลาการอยอาศย ขนาดของครอบครว

มาตรฐานทางสงคมของประชาชน ระดบการศกษา ระดบของความเปนอย การครอบครอง

ทดน ปจจยทางเศรษฐกจ เชอชาตและสญชาต พนเพของครอบครว สวนบคคล ไดแก การ

ปรบตวทางสงคม ความเชอทางสงคม ความเชอมนในตนเอง ความเชอและการแสดงออก

ทางพฤตกรรม ความพงพอใจ การแสดงตว ประสบการณ หลกยดถอประจำใจ การเปน

ผนำและการตระหนกถงความสำคญของกจกรรม


ø ì × ö ý Ô ö Ý ó â · 2020-03-04 · โอกาสต่อไป...

Documents

Transcript of ø ì × ö ý Ô ö Ý ó â · 2020-03-04 · โอกาสต่อไป...