ÍÎÁÅËÎÂÈ ËÀÓÐÅÀÒÈ ÇÀ ËÈÒÅÐÀÒÓÐÀ

Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà (Nobelpriset i litteratur) å åäíà îò ïåòòå Íîáåëîâè íàãðàäè, ó÷ðåäåíè ïðåç 1895 ã. ñúãëàñíî çàâåùàíèåòî íà Àëôðåä Íîáåë. Òÿ ñå âðú÷âà åæåãîäíî íà ïèñàòåë, îò êîÿòî è äà å ñòðàíà,

ñúçäàë "â îáëàñòòà íà ëèòåðàòóðà íàé-çàáåëåæèòåëíèÿ òðóä ñ âèñøè èäåàëè". Íàãðàäàòà ñå ïðèñúæäà ñ ðåøåíèåòî íà Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ, êîÿòî îáÿâÿâà èìåòî íà èçáðàíèÿ ëàóðåàò â íà÷àëîòî íà îêòîìâðè.

1901 ÐÜÎÍÅ ÑÞËÈ ÏÐÞÄÎÌ Sully Prudhomme (16 ìàðò 1839 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ - 7 ñåïòåìâðè 1907 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ)

Ðüîíå Ôðàíñîà Àðìàí Ïðþäîì, èçâåñòåí êàòî Ñþëè Ïðþäîì, å ôðåíñêè ïîåò-åñåèñò. Íà 2 ãîäèíè îñòàâà áåç áàùà. Êàòî

ó÷åíèê ñå çàíèìàâà íàé-âå÷å ñ ìàòåìàòèêà, ôèëîñîôèÿ è êëàñè÷èñêè åçèöè.  ðàííèòå ãîäèíè îò ïèñàòåëñêàòà ñè êàðèåðà Ñþëè Ïðþäîì å áëèçúê íà ëèòåðàòóðíàòà ãðóïà „Ïàðíàñ“.  ìíîãî îò ïðîèçâåäåíèÿòà íà Ïðþäîì ïðåîáëàäàâà ïåñèìèñòè÷åí ïîãëåä íàä

ñâåòà. Âúïðåêè òîâà íÿêîè îò èçâåñòíèòå ìó ïðîèçâåäåíèÿ ñå îòëè÷àâàò ñ ëèðè÷íîñò è õóìàíèçúì. Ïðåç 1901 ã. Ñþëè Ïðþäîì

ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ïðåäè âñè÷êî çà âèñîêèÿ èäåàëèçúì è çà íåîáè÷àéíîòî ñú÷åòàâàíå íà äóøåâíîñò è

òàëàíò, çà êîåòî ñâèäåòåëñòâàò íåãîâèòå êíèãè. 1902 ÒÅÎÄÎÐ ÌÎÌÇÅÍ Theodor Mommsen (30 íîåìâðè 1817 Ãàðäèíã, Äàíèÿ - 1 íîåìâðè 1903 Áåðëèí, Ãåðìàíèÿ)

Êðèñòèàí Ìàòèàñ Òåîäîð Ìîìçåí å ãåðìàíñêè èñòîðèê è ïîëèòè÷åñêè äååö.  ãèìíàçèàëíèòå ñè ãîäèíè Ìîìçåí ñå çàíèìàâà

çàäúëáî÷åíî ñ ôèëîñîôèÿ, êëàñè÷åñêè åçèöè, êàêòî è ñ ãåðìàíñêà ëèòåðàòóðà. Ïðåç 1838 ã. ñå çàïèñâà â óíèâåðñèòåòà â Êèë è ñå íàñî÷âà êúì èçñëåäâàíå è òúëêóâàíå íà äðåâíè íàäïèñè è òåêñòîâå. Íà Ìîìçåí å îòïóñíàòà ñòèïåíäèÿ îò äàòñêîòî ïðàâèòåëñòâî, êîÿòî ìó ïîçâîëÿâà äà îòèäå çà 3 ãîäèíè â Èòàëèÿ êàòî ñòóäåíò. Òàì òîé ïðîäúëæàâà äà ñå çàíèìàâà ñ èçñëåäâàíåòî íà àíòè÷íè íàäïèñè. Ïðåç 1848 ã. ñòàâà ïðîôåñîð ïî ðèìñêî ïðàâî â óíèâåðñèòåòà â Ëàéïöèã. Îò 1852 ã. äî 1854 ã. ïðåïîäàâà â Öþðèõ, Øâåéöàðèÿ. Ñëåä çàâðúùàíåòî ñè â Ãåðìàíèÿ ñòàâà ïðîôåñîð â óíèâåðñèòåòà â Áðåñëàó. Ñëåä òîâà çàïî÷âà äà ñå çàíèìàâà ñ ïîëèòèêà - äåïóòàò â ïðóñêèÿ Ëàíäòàã, èçäèãíàò îò Ïðîãðåñèâíàòà ïàðòèÿ, à ñëåä îáåäèíåíèåòî íà Ãåðìàíèÿ, êàòî äåïóòàò â Ðàéõñòàãà. Ïðåç òåçè ãîäèíè Ìîìçåí ïèøå îãðàìåí áðîé íàó÷íè òðóäîâå, îñíîâíà ÷àñò îò êîèòî îñíîâàíè âúðõó ðèìñêàòà èñòîðèÿ.

Ïðåç 1902 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà, êàòî „íàé-âåëèê æèâ ìàéñòîð íà èñòîðè÷åñêè ïðîèçâåäåíèÿ, çà

ìîíóìåíòàëíàòà ìó ðàáîòà „Ðèìñêà èñòîðèÿ”. 1903 ÁÜÎÐÍÑÒÅÐÍ ÁÜÎÐÍÑÎÍ Bjornstjerne Bjornson (8 äåêåìâðè 1832 Êâèêíå, Íîðâåãèÿ - 26 àïðèë 1910 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ)

Áüîðíñòåðí Ìàðòèíèóñ Áüîðíñîí å íîðâåæêè ïîåò, äðàìàòóðã, ðîìàíèñò, æóðíàëèñò è îáùåñòâåíèê. Ïðåç 1852 ã. ñå çàïèñâà â

óíèâåðñèòåòà â Îñëî, íî èçîñòàâÿ óíèâåðñèòåòà è çàïî÷âà äà ñå çàíèìàâà ñ îáùåñòâåíà äåéíîñò, òåàòúð è ëèòåðàòóðà.  ïåðèîäà 1857-1859 ã. Áüîðíñîí å äèðåêòîð íà íîðâåæêèÿ òåàòúð â Áåðãåí. Çà òîâà âðåìå íàïèñâà ðåä ñòèõîòâîðåíèÿ, ðîìàíè è ïèåñè è ñå èçÿâÿâà êàòî ãëàâåí ðåäàêòîð íà ìåñòíèÿ âåñòíèê. Ïðåç 1859 ã. ïèøå ñòèõîòâîðåíèåòî „Äà, íèå îáè÷àìå òàçè çåìÿ“, êîåòî âïîñëåäñòâèå ñòàâà òåêñò íà íàöèîíàëíèÿ õèìí íà Íîðâåãèÿ. Îò 1865 äî 1867 ã. Áüîðíñòåðí Áüîðíñîí å äèðåêòîð íà Íàöèîíàëíèÿ òåàòúð â ãðàä Îñëî. Ñúçäàâà

òâîð÷åñòâî ñúñ ñîöèàëíà îðèåíòàöèÿ. Àâòîð å íà ò.íàð. ïðîáëåìíè ïèåñè, ïîñâåòåíè íà àêòóàëíè îáùåñòâåíî-ïîëèòè÷åñêè è ìîðàëíè ïðîáëåìè.  ïîñëåäíèòå 10 ãîäèíè íà âåêà Áüîðíñîí îáðúùà ãîëÿìî âíèìàíèå íà ïîëèòèêàòà â òâîð÷åñòâîòî ñè. Èçÿâÿâà ñå êàòî áîðåö

çà ìèð è ãðàæäàíñêè ïðàâà. Ïðåç 1903 ã. Áüîðíñòåðí Áüîðíñîí ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà êàòî äîêàçàòåëñòâî çà

íåãîâîòî çíà÷èòåëíî è ìíîãîñòðàííî òâîð÷åñòâî, êîåòî ñå îòëè÷àâà ñ íåïîäïðàâåíà ñâåæåñò è äóõîâíîñò. 1905 ÕÅÍÐÈÊ ÑÅÍÊÅÂÈ× Henryk Sienkiewicz

(5 ìàé 1846 Âîëÿ Îêøåéñêà, äíåñ Ëèòâà - 15 íîåìâðè 1916 Âåâåé, Øâåéöàðèÿ)

Õåíðèê Àäàì Àëåêñàíäåð Ïèóñ Ñåíêåâè÷ å ïîëñêè áåëåòðèñò. Ïúðâèòå ìó ëèòåðàòóðíè ïðîèçâåäåíèÿ èçëèçàò ïðåç 1872 ã.

Íà÷àëîòî íà òâîð÷åñêèòå ìó óñïåõè íàñòúïâà, êîãàòî ðåäàêòîðúò íà „Ãàçåòà ïîëñêà” çàáåëÿçâà òàëàíòà íà ìëàäèÿ ñúòðóäíèê è ãî ïðàùà êàòî êîðåñïîíäåíò â ÑÀÙ. Ïðåç 1886 ã. ïðàâè îáèêîëêà èç Êîíñòàíòèíîïîë, Àòèíà, Íåàïîë è Ðèì (ïî ïúòÿ ñïèðà çà îáùî ïåò äíè è â Ðóñå è Âàðíà). Ïðåç 1888 ã. ïîïàäà â Èñïàíèÿ, à ïðåç 1890 ã. äîðè ñå ïðèñúåäèíÿâà êúì ëîâíà åêñïåäèöèÿ â Çàíçèáàð. 80-òå ãîäèíè íà 19 âåê ñà âðåìå íà íàé-ãîëÿìàòà ñëàâà íà ïèñàòåëÿ Ñåíêåâè÷. Ñâåòîâíîòî ïðèçíàíèå èäâà ñ Íîáåëîâàòà íàãðàäà îò 1905 ãîäèíà, íî äàëå÷ íå ñïèðà äîòóê: Ñåíêåâè÷ ñòàâà ïî÷åòåí äîêòîð íà ßãåëîíñêèÿ (1900) è íà Ëâîâñêèÿ óíèâåðñèòåò (1911), ÷ëåí íà Êðàêîâñêàòà àêàäåìèÿ íà íàóêèòå (1893), íà Âàðøàâñêîòî íàó÷íî äðóæåñòâî (1907), íà Öàðñêàòà àêàäåìèÿ íà íàóêèòå â Ïåòåðáóðã (1896), íà ×åøêàòà àêàäåìèÿ â Ïðàãà (1900) è íà Ñðúáñêàòà àêàäåìèÿ íà íàóêèòå (1906), êàêòî è ïî÷åòåí ãðàæäàíèí íà Ëâîâ (1902). Ñëåä ñìúðòòà ìó, ïðåç 1924 ã. òëåííèòå ìó îñòàíêè ñà ïðåíåñåíè âúâ Âàðøàâà è ïîëîæåíè â êàòåäðàëàòà „Ñâåòè ßí”. Ïðåç

1905 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà „íåãîâèòå äîñòîéíñòâà êàòî åïè÷åñêè ïèñàòåë”.

1906 ÄÆÎÇÓÅ ̀ ÊÀÐÄÓ×È Giosue Carducci (27 þëè 1835 Ïèåòðàñàíòà, Èòàëèÿ - 16 ôåâðóàðè 1907 Áîëîíÿ, Èòàëèÿ)

Äæîçóå̀ Êàðäó÷è å èòàëèàíñêè ïîåò, êðèòèê è îáùåñòâåí äååö. Áàùà ìó å ëåêàð, íî ïîðàäè ïîëèòè÷åñêèòå ñè (òîé å êàðáîíàð) è

ðåëèãèîçíè âúçãëåäè ìó ñå íàëàãà ÷åñòî äà ñìåíÿ ìåñòàòà, êúäåòî ðàáîòè, è äà æèâåå â ðàçëè÷íè ãðàäîâå íà Èòàëèÿ. Îñíîâíîòî ñè îáðàçîâàíèå Êàðäó÷è ïîëó÷àâà âúâ Ôëîðåíöèÿ, êúäåòî ñåìåéñòâîòî ìó ñå ïðåìåñòâà ïðåç 1849 ãîäèíà. Òóê òîé ïðàâè è ïúðâèòå ñè îïèòè êàòî ïîåò. Ïðåç ñòóäåíòñêèòå ñè ãîäèíè Êàðäó÷è ïèøå ñòàòèè çà âåñòíèê „Ïðèëîæåíèåòî“. Âïîñëåäñòâèå ñòàâà âîäåùà ôèãóðà â ëèòåðàòóðíèÿ êðúã, êîéòî ñå îôîðìÿ îêîëî èçäàíèåòî. Òîçè ëèòåðàòóðåí êðúã èìà çà öåë äà óòâúðäè êëàñèöèçìà â èòàëèàíñêàòà ïîåçèÿ çà ñìåòêà íà âñå ïî-ðàçïðîñòðàíåíèÿ ðîìàíòèçúì. Âèñøåòî ñè îáðàçîâàíèå Êàðäó÷è çàâúðøâà ïðåç 1856 ã. è ñëåä òîâà îêîëî ãîäèíà ðàáîòè êàòî ãèìíàçèàëåí ó÷èòåë. Ñëåä 1860 ã. ïðåïîäàâà â óíèâåðñèòåòà â Áîëîíÿ. Ïðåç 1866 ã. å èçáðàí çà äåïóòàò. Ïîåçèÿòà ìó å íàñî÷åíà ïðîòèâ ìîíàðõèÿòà è êàòîëè÷åñêàòà öúðêâà. Ïî-êúñíèòå ìó ïðîèçâåäåíèÿ, íàïèñàíè ñëåä îñâîáîæäåíèåòî íà Èòàëèÿ, ñà çíà÷èòåëíî ïî-ëèðè÷íè. Äæîçóå Êàðäó÷è å àâòîð è íà ãîëÿì áðîé ëèòåðàòóðíè èñòîðè÷åñêè òðóäîâå, ñúáðàíè â 26 òîìà.

Ïðåç 1906 ã. å îòëè÷åí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ïðåäè âñè÷êî çà ïîåòè÷åñêîòî ñè òâîð÷åñòâî.

1907 ÄÆÎÓÇÅÔ ÐÚÄÈÀÐÄ ÊÈÏËÈÍà Rudyard Kipling (30 äåêåìâðè 1865 Áîìáàé, Èíäèÿ – 18 ÿíóàðè 1936 Ëîíäîí) Äæîóçåô Ðúäèàðä Êèïëèíã å áðèòàíñêè áåëåòðèñò è ïîåò. Ó÷è â Ëîíäîí, êúäåòî ñå ôîðìèðà íåãîâèÿ ìèðîãëåä. Îò 1882 ã. ñå

çàíèìàâà àêòèâíî ñ æóðíàëèñòèêà è ëèòåðàòóðà. Â ïðîäúëæåíèå íà 5 ãîäèíè ðàáîòè êàòî ùàòåí ñúòðóäíèê, à ñëåä òîâà êàòî ñúðåäàêòîð íà „Ãðàæäàíñêè è âîåíåí âåñòíèê” â Ëàõîð (äíåøåí Ïàêèñòàí). Ñëåä ïúòåøåñòâèåòî â ßïîíèÿ è ÑÀÙ ñå çàâðúùà â Àíãëèÿ. Ïúòóâà äî Þæíà Àôðèêà, Àâñòðàëèÿ è Íîâà Çåëàíäèÿ. Æåíè ñå çà àìåðèêàíêà è ñå îïèòâà äà ñå óñòàíîâè â Àìåðèêà, íî ñëåä

ñìúðòòà íà ïî-ãîëÿìàòà ìó äúùåðÿ ñå çàâðúùà ïðåç 1902 ã. â Àíãëèÿ, êúäåòî îñòàâà äî ñìúðòòà ñè. Êèïëèíã äîñòèãà íåîáè÷àéíî ðàíî òâîð÷åñêà çðåëîñò. Ñëåä Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà, â êîÿòî çàãèâà åäèíñòâåíèÿò ìó ñèí, ìèðîãëåäíî òâîð÷åñêàòà äîêòðèíà íà ïèñàòåëÿ ðÿçêî ñå ïðîìåíÿ. Ìàñîíñêàòà ìó ïðèíàäëåæíîñò å ÿðêî èçðàçåíà â ïîâå÷åòî ìó òâîðáè, êàòî íàé-ñèëíî âïå÷àòëåíèå ïðàâè

àâòîáèîãðàôèÿòà ìó. Óìèðà îò ìîçú÷åí êðúâîèçëèâ â íà÷àëîòî íà 1936 ã. Êèïëèíã å íàé-ìëàäèÿò Íîáåëîâ ëàóðåàò çà ëèòåðàòóðà (1907) – êàòî ïîëó÷àâà íàãðàäàòà íà 42-ãîäèøíà âúçðàñò çà „ãîëÿìàòà ñè íàáëþäàòåëíîñò, îðèãèíàëíîñòòà íà

âúîáðàæåíèåòî, áîãàòñòâîòî íà èäåè è çàáåëåæèòåëíèÿ òàëàíò íà ðàçêàçâà÷”. 1909 ÑÅËÌÀ ËÀÃÅÐËÜÎÔ Selma Lagerlof (20 íîåìâðè 1958 Ìàðáàêà, Øâåöèÿ -16 ìàðò 1940 Ìàðáàêà)

Ñåëìà Îòèëèàíà Ëóâèñà Ëàãåðëüîô å øâåäñêà ïèñàòåëêà. Òâîðáèòå é ïðåäñòàâÿò ñåëñêèÿ æèâîò è ïðèðîäà íà Ñåâåðíà Øâåöèÿ

è ñå êîðåíÿò â ñêàíäèíàâñêèòå ëåãåíäè è èñòîðèÿ. Ñëåäâà â Ñòîêõîëì, Êðàëñêàòà âèñøà àêàäåìèÿ çà ïîäãîòîâêà íà æåíè, äèïëîìèðà ñå êàòî ó÷èòåëêà ïðåç 1882 ã. è ðàáîòè êàòî òàêàâà äåñåò ãîäèíè â åäíî äåâè÷åñêî ó÷èëèùå â Ëàíäñêðóíà. Ðîìàíúò é „Ñàãà çà Éîñòà Áåðëèíã“ ñå ñ÷èòà çà ÷àñò îò âúçðàæäàíåòî íà ðîìàíòèçìà â Øâåöèÿ ïðåç 90-òå. Ñòàâà ñâåòîâíîèçâåñòíà ñ êíèãàòà ñè çà äåöà „×óäíîòî ïúòóâàíå íà Íèëñ Õîëãåðñîí ïðåç Øâåöèÿ“ (1906-1907). Ïðåç 1914 ã. ñòàâà ÷ëåí íà Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ íà íàóêèòå. Ïî âðåìå íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà òÿ ïèøå ìàëêî. Ïðè íàáëèæàâàíåòî íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà ïîìàãà íà ãåðìàíñêè èíòåëåêòóàëöè è òâîðöè äà ñå ñïàñÿò îò ïðåñëåäâàíèÿòà íà íàöèñòèòå. Òÿ óñïÿâà äà óðåäè øâåäñêà âèçà çà ïîåòåñàòà Íåëè Ñàêñ, áúäåùà íîáåëîâà ëàóðåàòêà, è ÿ ñïàñÿâà îò ëàãåðà íà ñìúðòòà. Ïî âðåìå íà ñúâåòñêàòà àãðåñèÿ ñðåùó Ôèíëàíäèÿ, Ñåëìà Ëàãåðëüîô

äàðÿâà ñâîÿ çëàòåí íîáåëîâ ìåäàë çà íàáèðàíå íà ñðåäñòâà çà îêàçâàíå íà ïîìîù çà Ôèíëàíäèÿ. Ïðåç 1909 ã. ñòàâà ïúðâàòà æåíà,

ñïå÷åëèëà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà âèñîêèÿ èäåàëèçúì, ÿðêîòî âúîáðàæåíèå è äóõîâíàòà èçâèñåíîñò, êîèòî

õàðàêòåðèçèðàò òâîð÷åñòâîòî é. 1910 ÏÀÓË ÕÀÉÇÅ Paul Johann Ludwig von Heyse (15 ìàðò 1830 Áåðëèí, Ãåðìàíèÿ - 2 àïðèë 1914 Ìþíõåí, Ãåðìàíèÿ)

Ïàóë Éîõàí Ëóäâèã Õàéçå å ãåðìàíñêè ðîìàíèñò, ïîåò è äðàìàòóðã. Ó÷è â óíèâåðñèòåòà â Áåðëèí êëàñè÷åñêà ëèòåðàòóðà è

ôèëîñîôèÿ, ïîñåùàâà ëåêöèè ïî ðîìàíñêà ôèëîëîãèÿ â Áîí. Çàùèòàâà äîêòîðàò â Áåðëèí è çàìèíàâà çà Èòàëèÿ. Àâòîð íà øåñò ðîìàíà, íÿêîëêî ñòèõîñáèðêè, íàä 60 ïèåñè è îêîëî 120 ðàçêàçà. Âúïðåêè, ÷å ñîáñòâåíèòå ìó ñòèõîâå íå äîáèâàò ïîïóëÿðíîñò, Õàéçå å ïîçíàò íà ÷èòàòåëèòå ñ âåëèêîëåïíè ïðåâîäè íà èòàëèàíñêè ïîåòè. Îöåíåí å êàòî ñúçäàòåë íà ñúâðåìåííèÿ ïñèõîëîãè÷åñêè ðîìàí

è íàé-èçòúêíàòèÿ ëèðè÷åñêè ïîåò íà Ãåðìàíèÿ. Ïðåç 1910 ã. çà õóäîæåñòâåíîñòòà, äúëæàùà ñå íà èäåàëèçìà, êîéòî òîé ïîêàçâà â

ïðîäúëæåíèå íà äúëúã ïðîäóêòèâåí òâîð÷åñêè ïúò êàòî ïîåò, äðàìàòóðã, ðîìàíèñò è àâòîð íà ñâåòîâíîèçâåñòíè ðàçêàçè, Õàéçå å

óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà, ñ êîåòî ñå ïðåâðúùà â ïúðâèÿ ãåðìàíñêè àâòîð íîáåëèñò.

1911 ÌÎÐÈÑ ÌÅÒÅÐËÈÍÊ Maurice Maeterlinck (29 àâãóñò 1862 Õåíò, Áåëãèÿ - 6 ìàé 1949 Íèöà, Ôðàíöèÿ)

Ãðàô Ìîðèñ Ïîëèäîð Ìàðè Áåðíàð Ìåòåðëèíê å áåëãèéñêè äðàìàòóðã, ïîåò è åñåèñò. Îùå äîêàòî ó÷è, çàïî÷âà äà ïèøå

ñòèõîâå è êðàòêè ðîìàíè, êîèòî ïî-êúñíî óíèùîæàâà è îò êîèòî ñà çàïàçåíè ñàìî îòäåëíè îòêúñè. Ñëåä êàòî çàâúðøâà ïðàâî â Õåíòñêèÿ óíèâåðñèòåò ïðåç 1885, ïðåêàðâà íÿêîëêî ìåñåöà â Ïàðèæ, êúäåòî ñå çàïîçíàâà ñ íÿêîè ïðåäñòàâèòåëè íà íîâîòî ïî òîâà âðåìå òå÷åíèå íà ñèìâîëèçìà, êîèòî îêàçâàò ñèëíî âëèÿíèå âúðõó ðàáîòèòå ìó. Ïðåç 1889 Ìåòåðëèíê áúðçî ñòàâà èçâåñòåí, ñëåä

êàòî ïúðâàòà ìó ïèåñà „Ïðèíöåñà Ìàëåíà” ïîëó÷àâà åíòóñèàçèðàíîòî îäîáðåíèå íà êðèòèêà Îêòàâ Ìèðáî. Ïðåç ñëåäâàùèòå ãîäèíè ïèøå ïîðåäèöà îò ïèåñè, õàðàêòåðèçèðàùè ñå ñ ôàòàëèçúì è ìèñòèöèçúì. Íàé-óñïåøíàòà ïèåñà íà Ìåòåðëèíê, äîêàòî å æèâ, å „Ñèíÿòà ïòèöà“, 1909. Ïðåç 1914 Ðèìîêàòîëè÷åñêàòà öúðêâà âêëþ÷âà âñè÷êè íåãîâè ïðîèçâåäåíèÿ â Èíäåêñà íà çàáðàíåíèòå êíèãè. Ïðåç 1932 å îáÿâåí çà ãðàô îò áåëãèéñêèÿ êðàë Àëáåð I. Ñëåä íà÷àëîòî íà ãåðìàíñêîòî íàñòúïëåíèå âúâ Ôðàíöèÿ ïðåç 1940

Ìåòåðëèíê çàìèíàâà çà ÑÀÙ è ñå âðúùà â Íèöà ñëåä êðàÿ íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà. Ïðåç 1911 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ïðåäèìíî çà äðàìàòóðãè÷íîòî ñè òâîð÷åñòâî.

1912 ÃÅÐÕÀÐÒ ÕÀÓÏÒÌÀÍ Gerhart Hauptmann

(15 íîåìâðè 1862 Îáåðçàëöáðóí, Ïîëøà - 6 þíè 1946 Àãíåòåíäîðô, Ïîëøà) Ãåðõàðò Õàóïòìàí Éîõàí Ðîáåðò å íåìñêè ðîìàíèñò è äðàìàòóðã è åäèí îò íàé-âèäíèòå ïðåäñòàâèòåëè íà íåìñêèÿ

íàòóðàëèçúì. Íà 15 ã. íàïóñêà ó÷èëèùå. Íà 28 ãîäèíè ñå çàïèñâà äà ñëåäâà ñêóëïòóðà â Êðàëñêàòà àêàäåìèÿ íà èçêóñòâàòà â Áðåñëàó, îò êúäåòî îùå íà ñëåäâàùàòà ãîäèíà å èçêëþ÷åí ïîðàäè íåçàäîâîëèòåëíî ïîâåäåíèå è ñëàáè ðåçóëòàòè. Ñëåä åäèí íîâ, ñúùî òàêà êðàòêîòðàåí è íåóñïåøåí îïèò äà ïðîäúëæè ñëåäâàíåòî ñè â Áðåñëàó, Õàóïòìàí ó÷è çà êðàòêî ôèëîñîôèÿ â óíèâåðèòåòà â Éåíà, êúäåòî ñëóøà ëåêöèèòå íà Õåãåë (1882). Ùîì çàâúðøâà îáðàçîâàíèåòî ñè ñå îòäàâà èçöÿëî íà ëèòåðàòóðàòà. Ïðåäïðèåìà ðåäèöà ïúòóâàíèÿ äî Èñïàíèÿ, Èòàëèÿ, Øâåéöàðèÿ è äð. Ïðåç 1885 ã. ñå ïðåìåñòâà äà æèâåå â Áåðëèí, êúäåòî ïîääúðæà êîíòàêòè ñ ðåäèöà èçâåñòíè ëè÷íîñòè. Ïúðâàòà äðàìà, ñ êîÿòî Õàóòïìàí ñå íàëàãà íà íåìñêà ñöåíà, å „Ïðåä èçãðåâ ñëúíöå” (1889). Ïðåìèåðàòà îçíà÷àâà ïîáåäà çà íîâàòîðà-äðàìàòóðã. Ïðîèçâåäåíèÿòà ìó ïèñàíè ïî âðåìå è ñëåä Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà ñà ïúëíè ñ òðåâîãà, ñìóò, ñòðàäàíèå, ïåñèìèçúì.  íà÷àëîòî íà XX âåê Ãåðõàðò Õàóïòìàí å åäèí îò íàé-èçâåñòíèòå íåìñêè ïèñàòåëè, êàòî ñëåä Ïúðâà

ñâåòîâíà âîéíà ìó å ïðåäëîæåíà êàíäèäàòóðà çà ðàéõñïðåçèäåíò, êîÿòî ïèñàòåëÿò îòêàçâà. Ïðåç 1912 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà ïðèíîñà ìó â ðàçâèòèåòî íà íåìñêàòà äðàìà è òåàòúð.

1913 ÐÀÁÈÍÄÐÀÍÀÒ ÒÀÃÎÐ Rabindranath Tagore (6 ìàé 1861 Êàëêóòà, Èíäèÿ - 7 àâãóñò 1941 Êàëêóòà, Èíäèÿ)

Ðàáèíäðàíàò Òàãîð å èíäèéñêè ïðîçàèê, ïîåò, ôèëîñîô, ïåäàãîã, õóäîæíèê, êîìïîçèòîð è îáùåñòâåíèê, êðèòèê íà êîëîíèàëèçìà

è ðàäåòåë çà íàöèîíàëíà íåçàâèñèìîñò. Ïðîèçõîæäà îò èçâåñòíà áðàìèíñêà ôàìèëèÿ. Ïðåç 1878 ã. îòèâà çà ïðúâ ïúò âúâ Âåëèêîáðèòàíèÿ, êúäåòî âìåñòî äà ïðîäúëæè þðèäè÷åñêîòî ñè îáðàçîâàíèå, ñå îòäàâà íà åâðîïåéñêàòà ëèòåðàòóðà è ìóçèêà. Îêàçâà îãðîìíî âëèÿíèå âúðõó Ãàíäè. Íàé-âàæíèòå ñè ïðîèçâåäåíèÿ ïèøå íà áåíãàëè , íî ïðåâåæäà ãîëÿìà ÷àñò îò ïîåçèÿòà ñè è íà

àíãëèéñêè. Ïðåç 1913 ã. „çà äúëáîêî ïðî÷óâñòâåíèòå, îðèãèíàëíè è ïðåêðàñíè ñòèõîâå, â êîèòî ñ èçêëþ÷èòåëíî ìàéñòîðñòâî å

èçðàçèë ñâîåòî ïîåòè÷åñêî ìèñëåíå” ñòàâà ïúðâèÿò àçèàòåö, óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

1915 ÐÎÌÅÍ ÐÎËÀÍ Romain Rolland

(29 ÿíóàðè 1866 Êëàìñè, Ôðàíöèÿ - 30 äåêåìâðè 1944 Âåçëå, Ôðàíöèÿ)

Ðîìåí Ðîëàí å ôðåíñêè ðîìàíèñò è äðàìàòóðã, èäåàëèñò, ïàöèôèñò, àíòèôàøèñò, áèîãðàô. Ó÷è â Ïàðèæ è Ðèì, äèïëîìèðà ñå ïðåç

1895 ã. ñ äîêòîðàò ïî èçêóñòâàòà íà ìîäåðíèÿ ëèðè÷åñêè òåàòúð. Íà 29 ã. ñòàâà ïðåïîäàâàòåë ïî èñòîðèÿ íà èçêóñòâîòî â Åêîë Íîðìàë Ñþïåðèîð â Ïàðèæ, à îñåì ãîäèíè ïî-êúñíî - â Ñîðáîíàòà.  ïúðâîòî äåñåòèëåòèå íà 20-òè âåê ñúçäàâà ñåðèÿ áèîãðàôèè íà âåëèêè òâîðöè. Ïî âðåìå íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà ðàçâèâà øèðîêà îáùåñòâåíà äåéíîñò â ïîäêðåïà íà ìèðà, êîÿòî íàìèðà øèðîê

ìåæäóíàðîäåí îòçâóê. Ïðåç 30-òå å åäèí îò âäúõíîâèòåëèòå íà ìåæäóíàðîäíîòî àíòèôàøèñòêî äâèæåíèå. Ðîìàíúò ìó "Æàí Êðèñòîô" ñå ñúñòîè îò 10 êíèãè è å íàé-ãîëåìèÿò ïîçíàò ðîìàí äîñåãà, ïðåâåäåí íà ìíîãî åçèöè. Ðîìåí Ðîëàí å âåðîÿòíî åäèí îò íàé-ãîðåùèòå ïðèâúðæåíèöè íà Îáùåñòâîòî íà íàöèèòå è îáåäèíÿâàíåòî íà äóõîâíèòå ñèëè íà ÷îâå÷åñòâîòî ñðåùó âàðâàðñòâîòî. Åäíà îò ïðè÷èíèòå äà áúäå ïðèñúäåíà íà Ðîìåí Ðîëàí Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà 1915 å êíèãàòà ìó "Íàä ñóìàòîõàòà". Òîâà ñà ïîðåäèöà

ñòàòèè ïèñàíè â Øâåéöàðèÿ â íà÷àëîòî íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà è èçäàäåíè â ñáîðíèê. Íîñèòåë íà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà 1915 ã. ïðåäè âñè÷êî çà òâîðáàòà ñè „Æàí Êðèñòîô“, êàêòî è çà âúçâèøåíèÿ èäåàëèçúì íà íåãîâîòî òâîð÷åñòâî.

1917 ÕÅÍÐÈÊ ÏÎÍÒÎÏÈÄÀÍ Henrik Pontoppidan

(24 þëè 1857 Ôðåäåðèñèÿ, Äàíèÿ - 21 àâãóñò 1943 Îðóï, Äàíèÿ) Õåíðèê Ïîíòîïèäàí å äàòñêè ïèñàòåë. Ïðåç 1873 ã. Ïîíòîïèäàí îòèâà â Êîïåíõàãåí äà ó÷è èíæåíåðñòâî. Ïðåç 1879 ã. íàïóñêà

èíñòèòóòà è â ïðîäúëæåíèå íà 3 ãîäèíè å ó÷èòåë, ðàáîòè è êàòî æóðíàëèñò. Âúðõó òâîð÷åñêîòî ðàçâèòèå íà ïèñàòåëÿ îêàçâàò âëèÿíèå ñåìåéíàòà ñðåäà, ñúáèòèÿòà, ñâúðçàíè ñ ïðóñêàòà èíâàçèÿ â Þòëàíäèÿ ïðåç 1864 ã., ïðîöåñèòå íà ñîöèàëíî ðàçñëîåíèå â ñúâðåìåííà Äàíèÿ. Íàðè÷àí îò Òîìàñ Ìàí „ïîåò-åïèê ïî ðîæäåíèå“.  ìíîãîîáõâàòíîòî ñè òâîð÷åñòâî ñ èçÿâåí õóäîæåñòâåí óñåò êúì

äåòàéëà îïèñâà æèâîòà â Äàíèÿ, ïðîñëåäÿâà ðàçëè÷íè ÷îâåøêè ñúäáè. Ïðåç 1917 ã. çàåäíî ñ Êàðë Ãåëåðóï ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà àâòåíòè÷íîòî îïèñàíèå íà ñúâðåìåííèÿ æèâîò â Äàíèÿ”.

1920 ÊÍÓÒ ÕÀÌÑÓÍ Knut Hamsun

(4 àâãóñò 1859 Ëîì íà ôþëêå Îïëàíä, Íîðâåãèÿ - 19 ôåâðóàðè 1952 Ãðèìñòà, Íîðâåãèÿ ) Êíóò Õàìñóí å åäèí îò íàé-çíà÷èìèòå íîðâåæêè àâòîðè. Ðîäåí å êàòî Êíóä Ïåäåðñåí â ìàëêèÿ ãðàä Ëîì íà ôþëêå Îïëàí,

íàìèðàù ñå â öåíòðàëíàòà ÷àñò íà Íîðâåãèÿ. Òîé å ÷åòâúðòîòî îò ñåäåì äåöà. Ïúðâèòå ñè îïèòè â ëèòåðàòóðàòà ïðåäïðèåìà â êðàÿ íà 70-òå ãîäèíè. Ìåæäóâðåìåííî Êíóò Õàìñóí ðàáîòè êàòî ïîëèöàé, à ñëåä òîâà êàòî ó÷èòåë.  ïåðèîäà 1880-1881 ÷åòå Àâãóñò Ñòðèíäáåðã è ôðåíñêèòå íàòóðàëèñòè. Ïðåç 1882 ã. åìèãðèðà â ÑÀÙ, íî çà íåãî àìåðèêàíñêàòà ìå÷òà íå óñïÿâÿ äà ñå îñúùåñòâè. Òåæêî áîëåí, ïðåç åñåíòà íà 1885 ã. å ïðèíóäåí äà ñå âúðíå â Íîðâåãèÿ. Îò òîçè ìîìåíò ñå íàðè÷à Õàìñóí. Ïðåç 1886 ã. îòíîâî îòèâà â Àìåðèêà, ðàáîòè íà ðàçëè÷íè ìåñòà, âêëþ÷èòåëíî êàòî êîíäóêòîð â òðàìâàèòå íà Ñàí Ôðàíöèñêî. Ïðåç 1888 ã. ñå âðúùà â ðîäèíàòà ñè, à âïå÷àòëåíèÿòà ñè îò Àìåðèêà ïîáëèêóâà ïîä èìåòî „Fra det moderne Amerikas Aandsliv“ (1889). Ïðåç ëÿòîòî íà 1899

ã. òîé ïðåäïðèåìà åäíî äàëå÷íî ïúòóâàíå, îáõâàùàùî Ðóñèÿ, Êàâêàç è Òóðöèÿ, à ïðåç 1900 ïîñåùàâà è Áëèçêèÿ Èçòîê. Ïðåç 1920 ã.

Õàìñóí ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà ðîìàíà ñè „Áëàãîäàòòà íà çåìÿòà“ (1917).

1921 ÀÍÀÒÎË ÔÐÀÍÑ Anatole France (16 àïðèë 1844 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ - 12 îêòîìâðè 1924 Òóð, Ôðàíöèÿ)

Àíàòîë Ôðàíñ å ïñåâäîíèì íà ôðåíñêèÿ ïèñàòåë Æàê-Àíòîàí Àíàòîë Òèáî. Ðàæäà ñå â ñåìåéñòâîòî íà èçâåñòåí êíèæàð-

áóêèíèñò. Çàâúðøâà êîëåæà „Ñòàíèñëàñ“, ñëåä êîåòî ñúòðóäíè÷è â ðàçëè÷íè áèáëèîãðàôñêè ñïðàâî÷íèöè, ñïèñàíèÿ è êðàòêè åíöèêëîïåäèè. Îò 1873 ã. çàïî÷âà äà ó÷àñòâà ñúñ ñòàòèè è åñåòà âúâ âåñòíèöèòå „Ëüî Òàí“, „Ëüî Ãîëîà“ è äðóãè. Ïðåç ñúùàòà ãîäèíà èçäàâà ïúðâàòà ñè ñòèõîñáèðêà. Îò 1876 ã. Ôðàíñ å ÷èíîâíèê â áèáëèîòåêàòà íà Ñåíàòà. Óòâúðæäàâà ñå êàòî áåëåòðèñò, çàùèòíèê íà õóìàíèçìà è äåìîêðàöèÿòà. Âúâ âðúçêà ñ àôåðàòà „Äðàéôóñ” çàñèëâà êðèòèêàòà ñè êúì îáùåñòâåíî-ïîëèòè÷åñêèÿ æèâîò.  ïðîèçâåäåíèÿòà ìó ïðîçèðà òúíúê õóìîð è ãîëÿìà ïîåòè÷íîñò, ìàéñòîðñòâî íà èñòîðè÷åñêèÿ äåòàéë, ñàòèðè÷íî ìàéñòîðñòâî. Àíàòîë

Ôðàíñ å ÷ëåí íà Ôðåíñêàòà àêàäåìèÿ. Íîñèòåë å íà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà (1921 ) „çà áëåñòÿùè ëèòåðàòóðíè

ïîñòèæåíèÿ, õàðàêòåðèçèðàùè ñå ñ áëàãîðîäñòâî íà ñòèëà, äúëáîêî ñú÷óâñòâèå êúì ÷îâåêà è ñ èñòèíñêè ãàëñêè òåìïåðàìåíò”. 1923 ÓÈËßÌ ÁÚÒËÚÐ ÉÅÉÒÑ William Butler Yeats

(13 þíè 1865 Äúáëèí, Èðëàíäèÿ - 28 ÿíóàðè 1939 Ìàíòîí, Ôðàíöèÿ)

Óèëÿì Áúòëúð Éåéòñ å èðëàíäñêè ïîåò è äðàìàòóðã, åäíà îò íàé-èçòúêíàòèòå ôèãóðè â åâðîïåéñêàòà ëèòåðàòóðà. Áàùà ìó å

õóäîæíèê-ïîðòðåòèñò. Éåéòñ çàïî÷âà îáðàçîâàíèåòî ñè â Ëîíäîí. Ïðåç 1883-1887 ã. ïîñåùàâà Õóäîæåñòâåíàòà àêàäåìèÿ â Äúáëèí. Ïðîÿâÿâà èíòåðåñ êúì îêóëòèçìà, òåìà, êîÿòî ãî çàíèìàâà ïðåç öåëèÿ ìó æèâîò. Çàïî÷âà äà ïèøå ïîåçèÿ íà 17-ãîäèøíà âúçðàñò. Ïúðâàòà ìó ñòèõîñáèðêà (1889) å îñíîâàíà íà èðëàíäñêàòà ìèòîëîãèÿ. Ñòðåìè ñå äà ñúçäàäå ñâîé ñòèë. Ïðèâëè÷à ãî òðàäèöèÿòà íà äðåâíà, åçè÷åñêà Èðëàíäèÿ, ñúõðàíåíà â îáè÷àèòå è âÿðâàíèÿòà íà èðëàíäñêèòå ñåëÿíè. Âúçðàæäàíåòî é è ñúçäàâàíåòî íà íîâî

àâòåíòè÷íî èðëàíäñêî ñúçíàíèå ñòàâàò îñíîâåí ìîòèâ íà æèâîòà è òâîð÷åñòâîòî ìó. Ïðåç 1923 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà âäúõíîâåíàòà ìó ïîåçèÿ, êîÿòî â èçÿùíà õóäîæåñòâåíà ôîðìà èçðàçÿâà äóõà íà åäíà öÿëà íàöèÿ”.

1924 ÂËÀÄÈÑËÀÂ ÐÅÉÌÎÍÒ Wladyslaw Reymont (7 ìàé 1867 ñ. Êîáåëå Âåëêå, Ïîëøà - 5 äåêåìâðè 1925 Âàðøàâà, Ïîëøà)

Âëàäèñëàâ Ñòàíèñëàâ Ðåéìîíò (èñòèíñêàòà ìó ôàìèëèÿ å Ðåéìåíò) å ïîëñêè áåëåòðèñò. Áàùà ìó å ñåëñêè îðãàíèñò. Äåòñêèòå

ñè ãîäèíè Ðåéìîíò ïðåêàðâà íà ñåëî, â ãîëÿìà áåäíîñò. Íå çàâúðøâà ãèìíàçèÿ, íî ÷åòå ìíîãî è íåïðåêúñíàòî ñå ñàìîîáðàçîâà. Îò 17-ãîäèøåí ðàáîòè â ðàçëè÷íè ñåëèùà – ðàáîòíèê, æåëåçîïúòåí ÷èíîâíèê, àêòüîð. Óñòàíîâÿâà ñå âúâ Âúðøàâà, êúäåòî ñå çàíèìàâà ñ ëèòåðàòóðíà äåéíîñò. Ïîñåùàâà ìíîãî åâðîïåéñêè ñòðàíè è Àìåðèêà. Òâîð÷åñòâîòî ìó å ñâîåîáðàçíî ñú÷åòàíèå íà ðåàëèçúì, íàòóðàëèçúì è ñèìâîëèçúì. Áîãàòèÿò æèòåéñêè îïèò ìó ïîìàãà äà ñúçäàäå ðîìàíè çà ïîëñêàòà ïðîâèíöèÿ. Âðúõ â òâîð÷åñòâîòî íà Ðåéìîíò å ðîìàíúò „Ñåëÿíè” – åïîïåÿ íà ïîëñêîòî ñåëî îò ïúðâîòî äåñåòèëåòèå íà 20-òè âåê. Íàïèñàí ñ äúëáîêî ïñèõîëîãè÷åñêî ïðîíèêíîâåíèå, ñ æèâîïèñåí åçèê, òîé å åäèí îò íàé-çíà÷èòåëíèòå ðîìàíè ñúñ ñåëñêà òåìàòèêà â ñâåòîâíàòà ëèòåðàòóðà. Çà

„Ñåëÿíè” ïðåç 1924 ã. Ðåéìîíò ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

1925 ÄÆÎÐÄÆ ÁÚÐÍÀÐÄ ØÎÓ George Bernard Shaw (26 þëè 1856 Äúáëèí, Èðëàíäèÿ - 2 íîåìâðè 1950 Õàðòôîðäøèð, Àíãëèÿ)

Äæîðäæ Áúðíàðä Øîó å èðëàíäñêè äðàìàòóðã, ïèñàòåë, ïúòåøåñòâåíèê, åñåèñò è òåàòðàëåí êðèòèê. Íà 16 ãîäèíè çàïî÷âà äà

èçêàðâà ñàì õëÿáà ñè. Ñëåä êàòî ñå çàñåëâà â Ëîíäîí çàïî÷âà äà ïèøå çà ïåðèîäè÷íèÿ ïå÷àò êàòî ìóçèêàëåí êðèòèê è ïðîçàèê. Ïðèâúðæåíèê íà ñîöèàëèñòè÷åñêàòà èäåÿ è ÷ëåí íà ò. íàð. Ôàáèàíñêî îáùåñòâî. Ïðåäñòàâèòåë íà "èíòåëåêòóàëíèÿ òåàòúð", àâòîð íà äåñåòêè ïèåñè. Çàïî÷âà äà ïèøå ïðåç 1879 ã. Ïúðâèòå ìó ïåò ðîìàíà ñà ïîñëåäîâàòåëíî ïðåäëàãàíè íà ìíîæåñòâî èçäàòåëñòâà è ñúùî òàêà ïîñëåäîâàòåëíî îòõâúðëÿíè îò òÿõ. Øîó ñúòðóäíè÷è â ðåäèöà ëèòåðàòóðíè èçäàíèÿ, êúäåòî çàâåæäà ðóáðèêèòå "ìóçèêàëíà êðèòèêà" è "òåàòðàëåí æèâîò". Ñòàòèèòå ñè ïîäïèñâà ñ èíèöèàëèòå Äæ. Á. Ø. è ñêîðî çà ÷èòàòåëèòå òåçè èíèöèàëè ùå ñå ñâúðæàò ñ ïðåäñòàâèòå çà åäèí ðÿäêî îðèãèíàëåí, êóëòóðåí è îñòîóìåí æóðíàëèñò, êîéòî èçðàçÿâà ñìåëî ñâîèòå ìíåíèÿ. Ïúðâàòà ñè ïèåñà “Êúùèòå íà âäîâèöèòå” ïóáëèêóâà ïðåç 1893 ã., êàòî ïðåç ñëåäâàùèòå òðè äåñåòèëåòèÿ ñúçäàâà ðåäèöà òåàòðàëíè

øåäüîâðè. Èçêëþ÷èòåëíà ïîïóëÿðíîñò èìàò àôîðèçìèòå è ìèñëèòå ìó. Ïðåç 1925 ã. Áúðíàðä Øîó ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà òâîð÷åñòâîòî ñè, ïðîíèêíàòî îò õóìàíèçúì, â êîåòî ñú÷åòàâà ñàòèðàòà ñ íåîáèêíîâåíà ïîåòè÷íà

êðàñîòà.

1926 ÃÐÀÖÈß ÄÅËÅÄÀ Grazia Deledda

(27 ñåïòåìâðè 1871 Íóîðî, Ñàðäèíèÿ, Èòàëèÿ - 16 àâãóñò 1936 Ðèì, Èòàëèÿ)

Ãðàöèÿ Äåëåäà å èòàëèàíñêà ðîìàíèñòêà. Èçðàñòâà â ðîäíîòî ñè ìÿñòî, îïèñàíî â òâîð÷åñòâîòî é êàòî „ñåëèùå îò áðîíçîâàòà

åïîõà”, êúäåòî áàùà é å êìåò. Äî 10-ãîäèøíà âúçðàñò ïîñåùàâà ìåñòíîòî ó÷èëèùå. Îò ìàëêà ïèøå ñòèõîâå è ðàçêàçè, ñúäúðæàùè ôîëêëîðíè ìîòèâè, à íà 15 ãîäèíè ïóáëèêóâà ïúðâèÿ ñè ðàçêàç. Ïúðâèÿ ñè ðîìàí, „Ñàðäèíñêî öâåòå“, ïóáëèêóâà ïðåç 1892 ãîäèíà. Ñëåä 1900 ãîäèíà æèâåå â Ðèì. Ïèøå ðîìàíè ïðåäèìíî â òðàäèöèÿòà íà íàòóðàëèçìà, ïîñâåòåíè â ïî-ãîëÿìàòà ñè ÷àñò íà æèâîòà â

Ñàðäèíèÿ. Ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà 1926 ãîäèíà çà òúíêîòî é óìåíèå äà ïðåñúçäàâà æèâîòà íà

ðîäíîòî ñè ìÿñòî â êîíòåêñòà íà îáùî÷îâåøêè ïðîáëåìè. 1927 ÀÍÐÈ ÁÅÐÃÑÎÍ Henri Bergson

(18 îêòîìâðè 1859 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ - 4 ÿíóàðè 1941 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ)

Àíðè Ëóè Áåðãñîí å ôðåíñêè ìèñëèòåë, åäíà îò íàé-èçòúêíàòèòå ôèãóðè â åâðîïåéñêàòà ôèëîñîôèÿ, ïðåäñòàâèòåë íà

èíòóèòèâèçìà è ôèëîñîôèÿ íà æèâîòà. Ðàæäà ñå â åâðåéñêî ñåìåéñòâî, ïðåêàðâà ïúðâèòå ñè ãîäèíè â Ëîíäîí. Îò 1877 äî 1881 ã. ó÷è â Åêîë Íîðìàë Ñþïåðèîð è ñå èçÿâÿâà êàòî òàëàíòëèâ ìàòåìàòèê. Äèïëîìíàòà ñè ðàáîòà âúðõó Àðèñòîòåë Áåðãñîí ïèøå íà ëàòèíñêè.  ñëåäâàùèòå 16 ãîäèíè ïðåïîäàâà ôèëîñîôèÿ â ðàçëè÷íè ó÷èëèùà. Èçêëþ÷èòåëíî ïîïóëÿðåí å ìåæäó äâåòå ñâåòîâíè âîéíè. Êëþ÷îâî ïîíÿòèå çà íåãîâàòà ôèëîñîôèÿ å èíòóèöèÿòà. Ïðåç 1914 ã. å èçáðàí çà ÷ëåí íà Ôðåíñêàòà àêàäåìèÿ è ñòàâà ïðåäñåäàòåë íà Àêàäåìèÿòà çà íðàâñòâåíè è ïîëèòè÷åñêè íàóêè. Ðàáîòè àêòèâíî â Îáùåñòâîòî íà íàðîäèòå êàòî ïðåäñåäàòåë íà

êîìèñèÿòà çà èíòåëåêòóàëíî ñúòðóäíè÷åñòâî. Ïðåç 1927 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà íåãîâèòå áîãàòè è

îáíîâÿâàùè èäåè è çà áðèëÿíòíàòà âåùèíà, ñ êîÿòî òå ñà ïðåäñòàâåíè”. 1928 ÑÈÃÐÈÄ ÓÍÄÑÅÒ Sigrid Undset (20 ìàé 1882 Êàëóíäáîðã, Äàíèÿ - 10 þíè 1949 Ëèëåõàìåð, Íîðâåãèÿ)

Ñèãðèä Óíäñåò å íîðâåæêà ðîìàíèñòêà. Ïúðâîíà÷àëíî ó÷è â îáùîîáðàçîâàòåëíî ó÷èëèùå, ïîñëå ïîñòúïâà â òúðãîâñêî. Íà 17

ãîäèíè çàïî÷âà äà ðàáîòè êàòî ÷èíîâíè÷êà â èíæåíåðíà ôèðìà. Ïðåç 1907 ã. ïóáëèêóâà ïúðâèÿ ñè ðîìàí íà ñúâðåìåííà òåìà. Ñëåäâàò ñáîðíèöè ñ ðàçêàçè, ðîìàíè è íîâåëè. Òâîð÷åñòâîòî é ñúäúðæà ïðîáëåìè, ñâúðçàíè ñ ìÿñòîòî íà æåíàòà â ñúâðåìåííîòî îáùåñòâî. Ïðåç 1924 ã. ñòàâà êàòîëè÷êà. Ïî âðåìå íà îêóïàöèÿòà íà Ãåðìàíèÿ ó÷àñòâà â Ñúïðîòèâàòà. Ïðåç åñåíòà íà 1940 ã. çàìèíàâà çà ÑÀÙ, êúäåòî îñòàâà äî êðàÿ íà âîéíàòà. Óíäñåò å ñðåä íàéïðåäñòàâèòåëíèòå èìåíà íà ñêàíäèíàâñêàòà ëèòåðàòóðà.

Ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà 1928 ãîäèíà „çà ìàéñòîðñòâîòî, ñ êîåòî îïèñâà ñðåäíîâåêîâíàòà èñòîðèÿ íà

ñêàíäèíàâñêèòå ñòðàíè”. 1929 ÒÎÌÀÑ ÌÀÍ Thomas Mann (6 þíè 1875 Ëþáåê, Ãåðìàíèÿ - 12 àâãóñò 1955 Öþðèõ, Øâåéöàðèÿ)

Òîìàñ Ìàí å ãåðìàíñêè åñåèñò è ðîìàíèñò. Áàùà ìó å çàìîæåí òúðãîâåö íà çúðíî è ñåíàòîð â Ëþáåê. Ïðåç 1893 - òðè ãîäèíè ñëåä

ñìúðòòà íà áàùà ìó - ñåìåéñòâîòî ñå ïðåìåñòâà â Ìþíõåí. Òàì Òîìàñ Ìàí çàïî÷âà ðàáîòà â çàñòðàõîâàòåëíà êîìïàíèÿ, íî áèâà óâîëíåí. Ðåøàâà äà ïîñåùàâà ëåêöèè â Òåõíè÷åñêèÿ óíèâåðñèòåò â Ìþíõåí ñ èäåÿòà äà ñòàíå æóðíàëèñò. Ïðåç 1894 ñëåäâà ïúðâàòà

ìó ïóáëèêàöèÿ.  òîçè ïåðèîä òîé ñòàâà ñúòðóäíèê íà ñïèñàíèå "Ñèìïëèöèñèìóñ" è ñúçäàâà ìíîæåñòâî ìàëêè ðàçêàçè è íîâåëè, çàïî÷âà âîåííà ñëóæáà, íî áèâà îñâîáîäåí. Ïðåç 1901 èçëèçà âå÷å çàâúðøåíèÿò åïîõàëåí ðîìàí "Áóäåíáðîêîâè". Ñ òîçè ðîìàí Òîìàñ Ìàí ñòàâà åäèí îò íàé-ïîïóëÿðíèòå ïèñàòåëè â Ãåðìàíèÿ. Ïðåç 1933 ãîäèíà åìèãðèðà â Àìåðèêà, êúäåòî å ëåêòîð â Ïðèíñòúíñêèÿ óíèâåðñèòåò, êîíñóëòàíò ïî ãåðìàíñêà ëèòåðàòóðà â áèáëèîòåêàòà íà Êîíãðåñà. Ñëåä çàâðúùàíåòî ñè â Åâðîïà ïðåç

1952 ã. æèâåå äî êðàÿ íà äíèòå ñè ïðåç 1955 â Êèëõáåðã äî Öþðèõ. Ïðåç 1929 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà,

îñîáåíî çà ðîìàíà „Áóäåíáðîêîâè” êàòî êëàñè÷åñêà òâîðáà íà ñúâðåìåííàòà ëèòåðàòóðà. 1930 ÑÈÍÊËÅÐ ËÓÈÑ Sinclair Lewis (7 ôåâðóàðè 1885 Ñîê Ñåíòúð, ÑÀÙ - 10 ÿíóàðè 1951 Ðèì, Èòàëèÿ)

Ñèíêëåð Ëóèñ å àìåðèêàíñêè ïèñàòåë, èçâåñòåí ñúñ ñàòèðè÷íèòå ñè, ñîöèàëíî-êðèòè÷íè ðîìàíè. Íàïèñàë å îáùî 22 ðîìàíà è òðè

ïèåñè. Ìàêàð äà êðèòèêóâà àìåðèêàíñêèÿ íà÷èí íà æèâîò, ïîãëåäúò ìó âúðõó „àìåðèêàíñêàòà ÷îâåøêà êîìåäèÿ“ êàòî öÿëî å îïòèìèñòè÷åí. Ïðåç 1903 ïîñòúïâà â óíèâåðñèòåòà â Éåéë, íî ïðåêúñâà ñëåäâàíåòî ñè è ðàáîòè â åäíà êîìóíà. Äèïëîìèðà ñå ïðåç 1908 è ðàáîòè êàòî æóðíàëèñò. Çà êðàòêî ñòàâà ÷ëåí íà ñîöèàëèñòè÷åñêàòà ïàðòèÿ. Ñëåä ïóáëèêóâàíåòî íà ïúðâèòå ñè äâà ðîìàíà, Ëóèñ ñå ïîñâåùàâà èçöÿëî íà ïèñàíåòî. Ïðåç 1925 ñå ðàçâåæäà ñ ïúðâàòà ñè ñúïðóãà è òðè ãîäèíè ïî-êúñíî ñå æåíè ïîâòîðíî. Ïî òîâà âðåìå âå÷å ïðåêàëÿâà ñ ïèåíåòî è ñå ñêàðâà ñ ïîâå÷åòî ñè ïðèÿòåëè, íî çàïàçâà íåèçìåíåí íàâèêà ñè íà ïèñàíå - ñàìî çà ìåñåö íàïèñâà íîâà êíèãà, à ñëåä òîâà ïðàâè, êàêâîòî ñè ïîèñêà äî ñëåäâàùèÿ òâîð÷åñêè ïîðèâ. Ïðåç ñëåäâàùèòå 20 ãîäèíè Ëóèñ ïðîäúëæàâà äà ïóáëèêóâà êíèãè ñ ðàâíîìåðíî òåìïî, íî íèêîÿ îò òÿõ íå å óñïåøíà. Óìèðà ñàìîòåí â Ðèì. Íîñèòåë íà ïúðâàòà

ïðèñúäåíà íà àìåðèêàíñêè ïèñàòåë Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà (1930) „çà èçêóñòâîòî ìó äà èçîáðàçÿâà ÿðêî è ãðàôè÷íî

è ñïîñîáíîñòòà äà ñúçäàâà ñ äóõîâèòîñò è õóìîð íîâ òèï õàðàêòåðè”. 1932 ÄÆÎÍ ÃÎËÑÓÚÐÒÈ John Galsworthy (14 àâãóñò 1867 Êèíãñòúí Õèë, Ñúðè, Âåëèêîáðèòàíèÿ - 31 ÿíóàðè 1933 Ãðîóâ Ëîäæ, Õàìïñòåä, Âåëèêîáðèòàíèÿ)

Äæîí Ãîëñóúðòè å àíãëèéñêè áåëåòðèñò, äðàìàòóðã è ïîåò. Ïðîèçõîæäà îò áîãàòî áóðæîàçíî ñåìåéñòâî. Çàâúðøâà ïðàâíè íàóêè â

Îêñôîðä. Ñëåä çàâúðøâàíå íà þðèäè÷åñêîòî ñè îáðàçîâàíèå ïðåäïðèåìà äúëãî îêîëîñâåòñêî ïúòóâàíå. Ïðåç 1900 ã. èçîñòàâÿ àäâîêàòñêàòà ñè ïðàêòèêà, çà äà ñå ïîñâåòè íà ëèòåðàòóðàòà. Àâòîð å íà 17 ðîìàíà, 26 ïèåñè, 12 òîìà ðàçêàçè, åñåòà, ïîåìè. Ïèåñèòå íà Ãîëñóúðòè ñà çàáåëåæèòåëíè ñ ïðîñòîòàòà, ñðú÷íîñòòà íà äðàìàòè÷åñêàòà òåõíèêà, åñòåñòâåíîñòòà íà äèàëîçèòå è åçèêà. Ãëàâíîòî èì äîñòîéíñòâî å äúëáîêàòà èñêðåíîñò íà àâòîðà, èñêðåíîñò íà âúçìóùåíèåòî, ïðåäèçâèêàíî îò èñòèíñêî ñú÷óñòâèå êúì áåäíèòå. Ãîëñóúðòè å ñðåä îñíîâàòåëèòå è ïðúâ ïðåäñåäàòåë (1922) íà ÏÅÍ-êëóá – ìåæäóíàðîäíà îðãàíèçàöèÿ íà ïèñàòåëèòå, íà

êîÿòî çàâåùàâà ïàðèòå îò Íîáåëîâàòà íàãðàäà. Ïðåç 1932 ã. Äæîí Ãîëñóúðòè ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà

„çà çàáåëåæèòåëíîòî ìó ïîâåñòâîâàòåëíî èçêóñòâî, äîñòèãíàëî íàé-ÿðêàòà ñè ôîðìà â „Ñàãà çà Ôîðñàéòîâè”.

1933 ÈÂÀÍ ÁÓÍÈÍ Ivan Bunin (10 îêòîìâðè 1870 Âîðîíåæ, Ðóñèÿ - 8 íîåìâðè 1953 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ)

Èâàí Àëåêñàíäðîâè÷ Áóíèí å ðóñêè ïîåò, ïðîçàèê è ïðåâîäà÷. Ïðîèçõîæäà îò ðàçîðåí äâîðÿíñêè ðîä. ×åòå ìíîãî, îáèêàëÿ Ðóñèÿ

è Óêðàéíà, ðàáîòè êàòî ñòàòèñòèê, êîðåêòîð, áèáëèîòåêàð, òåàòðàëåí êðèòèê, ðåöåíçåíò è ïóáëèöèñò. Ïúðâîíà÷àëíî ïèøå ïóáëèöèñòèêà è ïîåçèÿ, ïî-êúñíî ïðîçà, íàé-âå÷å êúñè ðàçêàçè. Ïðåâåæäà òâîðáè îò àíãëèéñêè è ïîëñêè åçèê. Íàé-èçâåñòåí å ïðåâîäúò ìó íà „Ïåñåí íà Õàÿóàòà“ íà Ëîíãôåëîó, çà êîÿòî ïîëó÷àâà Ïóøêèíñêà íàãðàäà ïðåç 1903. Áóíèí å ïî÷åòåí ÷ëåí íà

Ïåòåðáóðãñêàòà ÀÍ. Íàïóñêà Ìîñêâà ñëåä Ðóñêàòà ðåâîëþöèÿ ïðåç 1917 è ñå ïðåìåñòâà â Îäåñà. Åìèãðèðà îò ñòðàíàòà ñ ïîñëåäíèÿ ôðåíñêè êîðàá ïðåç 1919 è ñå çàñåëâà â Ãðàñ, Ôðàíöèÿ. Ðóñêàòà åìèãðàöèÿ ñå îòíàñÿ êúì Èâàí Áóíèí êàòî êúì äîàéåí íà ðóñêèòå ïèñàòåëè.  êðàÿ íà æèâîòà ñè Áóíèí îáìèñëÿ âúçìîæíîñòòà äà ñå âúðíå â Ðóñèÿ, íî óìèðà îò èíôàðêò â Ïàðèæ ïðåç 1953. Íÿêîëêî ãîäèíè ïî-êúñíî å îòìåíåíà çàáðàíàòà çà ïóáëèêóâàíå íà íåãîâè ïðîèçâåäåíèÿ â Ñúâåòñêèÿ ñúþç. Ïîñëåäíàòà ìó õóäîæåñòâåíà êíèãà „Òúìíè àëåè“ (1943) å ñìÿòàíà çà íàé-÷åòåíèÿ ñáîðíèê ñ êúñè ðàçêàçè â Ðóñèÿ ïðåç 20 âåê. Òîé å ïúðâèÿò ðóñêè àâòîð, ïîëó÷èë

Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ïðåç 1933 „çà âçèñêàòåëíîòî èçêóñòâî, ñ êîåòî ïðîäúëæàâà êëàñè÷åñêàòà ðóñêà òðàäèöèÿ

â ïðîçàòà”. 1934 ËÓÈÄÆÈ ÏÈÐÀÍÄÅËÎ Luigi Pirandello (28 þíè 1867 Àãðèäæåíòî, Ñèöèëèÿ, Èòàëèÿ - 10 äåêåìâðè 1936 Ðèì, Èòàëèÿ)

Ëóèäæè Ïèðàíäåëî å èòàëèàíñêè ïèñàòåë, åäèí îò íàé-âåëèêèòå ñâåòîâíè äðàìàòóðçè íà 20 âåê. Áàùà ìó å ïðåóñïÿâàù

òúðãîâåö. Ïðåç 1887 ã. Ïèðàíäåëî ïîñòúïâà â óíèâåðñèòåòà â Ðèì, ïðåìåñòâà ñå â óíèâåðñèòòà â Áîí, êúäåòî èçó÷àâà ëèòåðàòóðà è ôèëîñîôèÿ. Ñëåä 1915 ã. ñå óòâúðæäàâà êàòî äðàìàòóðã è ñå ïðåâðúùà âúâ âîäåùà ôèãóðà â òåàòúðà îò 20-òå ãîäèíè íà 20-òè âåê. Ïîñòîÿííè òåìè â ïèåñèòå ìó ñà îòíîñèòåëíîñòòà íà èñòèíàòà, èëþçîðíîñòòà íà äåéñòâèòåëíîñòòà, ñòðàäàíèåòî, óæàñèòå íà æèâîòà è êîøìàðèòå íà ñìúðòòà, ðàçêðèòè â îðèãèíàëíà ñöåíè÷íà ôîðìà. Îðãàíèçèðà òóðíåòà â Åâðîïà è Þæíà Àìåðèêà ñ îñíîâàíèÿ îò íåãî

Õóäîæåñòâåí òåàòúð. Æèâåå â Áåðëèí, ïîñëå â Ïàðèæ Ïðåç 1933 ã. Ëóèäæè Ïèðàíäåëî ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà íåãîâîòî ñìåëî è èçêóñíî âúçðàæäàíå íà äðàìàòè÷åñêîòî è ñöåíè÷íîòî èçêóñòâî”.

1936 ÞÄÆÈÉÍ Î'ÍÈÉË Eugene O'Neill (16 îêòîìâðè 1888 Íþ Éîðê, ÑÀÙ - 27 íîåìâðè 1953 Áîñòúí, ÑÀÙ)

Þäæèéí Ãëàäñòîí Î'Íèéë å àìåðèêàíñêè äðàìàòóðã. Áàùà ìó å ïîïóëÿðåí àêòüîð, êîåòî íàëàãà ñåìåéñòâîòî íåïðåêúñíàòî äà

ïúòóâà. Ïîëó÷àâà îáðàçîâàíèåòî ñè ïúðâî â ïàíñèîíè, ïîñëå ñå çàïèñâà â Ïðèíñòúíñêèÿ óíèâåðñèòåò, íî ïðåç 1907 èçîñòàâÿ ó÷åíåòî è òðúãâà äà ñêèòà èç ïðèñòàíèùàòà ïî ñâåòà, óâëè÷à ñå ïî „çëàòíàòà òðåñêà”, çëîóïîòðåáÿâà ñ àëêîõîëà è äîðè ïðàâè îïèò äà ñå ñàìîóáèå. Ðàçáîëÿâà ñå îò òóáåðêóëîçà è â ñàíàòîðèóìà, êúäåòî å íà ëå÷åíèå ïðàâè ïúðâèòå ñè äðàìàòóðãè÷íè îïèòè. Ñòèëúò ìó å îïðåäåëÿí êàòî ïñèõîëîãè÷åñêè ðåàëèçúì, ðåäîì ñ òîçè íà Àðòúð Ìèëúð èëè Õåíðèê Èáñåí . Àâòîð íà 45 òåàòðàëíè òâîðáè. Î’Íèéë å èçâåñòåí êàòî „áàùà” íà àìåðèêàíñêàòà äðàìà. ×åòèðèêðàòåí íîñèòåë íà „Ïóëèöúð“. Ïèåñèòå ìó ñà äîáðå ïîçíàòè è ÷åñòî

ïîñòàâÿíè. Ìíîãî îò òÿõ ñà ôèëìèðàíè. Áàùà íà ïîñëåäíàòà ñúïðóãà íà ×àðëè ×àïëèí - Óíà Î'Íèéë. Ïðåç 1936 ã. ïîëó÷àâà

Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà ñèëàòà, ÷åñòíîñòòà è äúëáîêèòå ÷óâñòâà â äðàìàòóðãè÷íèòå ìó òâîðáè, êîèòî

âúïëúùàâàò îðèãèíàëíàòà êîíöåïöèÿ çà òðàãåäèÿòà”.

1937 ÐÎÆÅ ÌÀÐÒÅÍ ÄÞ ÃÀÐ Roger Martin du Gard (23 ìàðò 1881 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ - 23 àâãóñò 1958 Ñåðèíè, Ôðàíöèÿ)

Ðîæå Ìàðòåí äþ Ãàð å ôðåíñêè áåëåòðèñò. Ðîäåí â ñåìåéñòâîòî íà þðèñò, çàâúðøâà âèñøå îáðàçîâàíèå ñ òåìà ïî àðõåîëîãèÿ. Ïî-

êúñíî èçó÷àâà è ïñèõèàòðèÿ. Ñëåä ïóáëèêóâàíåòî íà ïúðâàòà ñè êíèãà, „Æàí Áàðîà“ (ïî àôåðàòà Äðàéôóñ), òîé ñè ñïå÷åëâà ñëàâàòà íà äîáúð ëèòåðàòîð è ñå ñïðèÿòåëÿâà ñ ëè÷íîñòè êàòî Àíäðå Æèä è Æàê Êîïî. Îò 1914 ã. ó÷àñòâà â ïðîäúëæåíèå íà 4 ãîäèíè âúâ âîéíàòà ìåæäó Ôðàíöèÿ, Àâñòðèÿ è Ãåðìàíèÿ. Ñëåä Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà Ìàðòåí äþ Ãàð ñå çàåìà ñ ìîíóìåíòàëíîòî ñè

ïðîèçâåäåíèå „Ñåìåéñòâî Òèáî“, êîéòî ïèøå îò 1920 äî 1940 ãîäèíà. Ïðåç 1937 ã. Ìàðòåí äþ Ãàð ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà õóäîæåñòâåíàòà ñèëà è ïðàâäèâîñò, ñ êîÿòî îïèñâà ïðîòèâîðå÷èÿòà ìåæäó ïîêîëåíèÿòà, êàêòî è íÿêîè îñíîâíè

àñïåêòè íà ñúâðåìåííèÿ æèâîò”. 1938 ÏÚÐË ÁÚÊ Pearl Buck (26 þíè 1892 Õèëñáúðî, ÑÀÙ - 6 ìàðò 1973 Äàíáè, ÑÀÙ)

Ïúðë Ñèäúíñòðàéêúð Áúê (ìîìèíñêî èìå Ïúðë Êîìôúðò Ñèäúíñòðàéêúð) å àìåðèêàíñêà ïèñàòåëêà. Ðàæäà ñå â ÑÀÙ, íî

îòðàñâà â Êèòàé. Ñëåä äèïëîìèðàíåòî ñè â Ðàíäîëô-Ìåéêúí Óîìàíñ Êîëèäæ âúâ Âèðäæèíèÿ ñå çàâðúùà â ìèñèÿòà êàòî ó÷èòåëêà, ïî-êúñíî ïðåïîäàâà àìåðèêàíñêà ëèòåðàòóðà â óíèâåðñèòåòà â Íàíêèí, ñïåöèàëèçèðà â Êîðíåëñêèÿ óíèâåðñèòåò, ïîëó÷àâà ñòåïåí ìàãèñòúð ïî ëèòåðàòóðà è ñå çàâðúùà â Êèòàé. Ñëåä 1935 ã. ñå óñòàíîâÿâà â ÑÀÙ, à ñëåä Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà ó÷ðåäÿâà íà ñâîå èìå ôîíäàöèÿ, ïîäïîìàãàùà îñèíîâÿâàíåòî íà äåöà îò àçèàòñêî àìåðèêàíñêè ïðîèçõîä. Ðàäåòåëêà çà ÷îâåøêè ïðàâà è ôåìèíèñòêà.  íà÷àëîòî íà 20-òå ãîäèíè ïèøå ñòàòèè çà æèâîòà â Êèòàé, ñëåäâàò ðîìàíè. Çà „Áëàãîäàòíà çåìÿ” ïîëó÷àâà „Ïóëèöúð” (1932). Çà 40 ãîäèíè ñúçäàâà 80 òâîðáè – ðîìàíè, áèîãðàôèè, ðàäèîïèåñè, êíèãè çà äåöà, ïðåâîäè. ×ëåí íà

Àìåðèêàíñêàòà àêàäåìèÿ çà èçêóñòâî è ëèòåðàòóðà. Ïðåç 1938 ã. Ïúðë Áúê å óäîñòîåíà ñ Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà

çà „áîãàòî è âÿðíî îïèñàíèå íà ñåëñêèÿ æèâîò â Êèòàé è çà áèîãðàôè÷íèòå é øåäüîâðè”. 1939 ÔÐÀÍÑ ÑÈËÀÍÏß Frans Eemil Sillanpaa (16 ñåïòåìâðè 1888 Õÿìåíêþðüî, Ôèíëàíäèÿ - 3 þíè 1964 Õåëçèíêè, Ôèíëàíäèÿ)

Ôðàíñ Åìèë Ñèëàíïÿ å ôèíëàíäñêè ðîìàíèñò. Ïðîèçõîæäà îò áåäíî ñåëñêî ñåìåéñòâî. Âúïðåêè òîâà çàâúðøâà ñðåäíîòî ñè

îáðàçîâàíèå è ñ áëàãîòâîðèòåëíè ñðåäñòâà ñå çàïèñâà â Õåëçèíãñêèÿ óíèâåðñèòåò, êúäåòî èçó÷àâà åñòåñòâåíè íàóêè. Êàòî ñòóäåíò çàïî÷âà äà ïóáëèêóâà ðàçêàçè. Ïðåç 1913 ã. íàïóñêà óíèâåðñèòåòà è çàïî÷âà äà ñå çàíèìàâà ñ ëèòåðàòóðíà äåéíîñò. Ìåæäóíàðîäíà èçâåñòíîñò ïîëó÷àâà ñ ðîìàíèòå „Ñèëÿ” è „Õîðà â ëÿòíàòà íîù”. Ïðåç 1940-1943 ã. èçïàäà â äåïðåñèÿ è ïîñòúïâà â áîëíèöà, êúäåòî ïðîäúëæàâà äà ïèøå. Àâòîð íà ìåìîàðè. Ñèëàíïÿ å íàéçíà÷èòåëíèÿò àâòîð âúâ ôèíëàíäñêàòà ëèòåðàòóðà ïðåç ïúðâàòà ïîëîâèíà

íà 20-òè âåê. Ïðåç 1939 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà .

1945 ÃÀÁÐÈÅËÀ ÌÈÑÒÐÀË Gabriela Mistral (7 àïðèë 1889 Âèêóíÿ, ×èëè - 10 ÿíóàðè 1957 Íþ Éîðê, ÑÀÙ)

Ãàáðèåëà Ìèñòðàë å ïñåâäîíèì íà Ëóñèÿ Ãîäîé Àëêàÿãà, ÷èëèéñêà ïîåòåñà, âúçïèòàòåë, äèïëîìàò è ôåìèíèñòêà. Ìèñòðàë

çàâúðøâà ó÷èëèùå â ðîäíîòî ñè ñåëî è íà 16-ãîäèøíà âúçðàñò ñòàâà ïîìîùíèê-ó÷èòåë. Ïî-êúñíî òÿ ïóáëèêóâà ðåäèöà òðóäîâå, ïîñâåòåíè íà ó÷èòåëñêàòà ïðîôåñèÿ. Ïúðâèòå ñè ëèòåðàòóðíè òåêñòîâå ïóáëèêóâà âúâ âåñòíèöè ïðåç 1905 ã. Ïðåç 1922 ã. èçëèçà âòîðàòà é ñòèõîñáèðêà, êîÿòî é íîñè ìåæäóíàðîäíà èçâåñòíîñò. Ìåæäó 1925 è 1934 ã. Ãàáðèåëà Ìèñòðàë ðàáîòè â Êîìèòåòà çà èíòåëåêòóàëíî ñúòðóäíè÷åñòâî êúì Îáùåñòâîòî íà íàðîäèòå. Îò 1932-1945 ã. çàïî÷âà äèïëîìàòè÷åñêàòà êàðèåðà íà Ìèñòðàë – â Èòàëèÿ, Èñïàíèÿ, Áðàçèëèÿ è â ÑÀÙ, à ïðåç 1946 ã. å ïðåäñòàâèòåë íà ×èëè â Êîìèñèÿòà ïî ïðàâàòà íà ÷îâåêà â ÎÎÍ. Ñëåä ñìúðòòà é ñòèõîâåòå é ñà ïðåèçäàâàíè ìíîãîêðàòíî. Íà íåéíî èìå ïðåç 1979 ã. å ó÷ðåäåíà íàöèîíàëíà íàãðàäà. Òÿ å ïúðâàòà

ëàòèíîàìåðèêàíñêà íîñèòåëêà íà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà 1945 ã. „çà ëèðè÷íàòà é ïîåçèÿ, êîÿòî âäúõíîâåíà îò

ñèëíè ÷óâñòâà, å íàïðàâèëà èìåòî é ñèìâîë íà èäåàëèñòè÷íèòå ñòðåìåæè íà öåëèÿ ëàòèíîàìåðèêàíñêè ñâÿò”.

1946 ÕÅÐÌÀÍ ÕÅÑÅ Hermann Hesse

(2 þëè 1877 Êàëâ, Ãåðìàíèÿ - 9 àâãóñò 1962 Ìîíòàíüîëà, Øâåéöàðèÿ)

Õåðìàí Õåñå å ãåðìàíñêè ïèñàòåë. Ïðîÿâÿâà ïîåòè÷íè íàêëîííîñòè îò ìàëúê, íî ðîäèòåëèòå ìó ãî ïîäãîòâÿò çà òåîëîãè÷íà

êàðèåðà. Ïðåç 1895 Õåñå çàïî÷âà äà ÷èðàêóâà â êíèæàðíèöà â Òþáèíãåí. Îò åñåíòà íà 1899 ðàáîòè â èçâåñòíà àíòèêâàðíà êíèæàðíèöà â Áàçåë. Ïðåç 1904 Õåñå íàïóñêà ðàáîòàòà ñè è äî êðàÿ íà æèâîòà ñè ñå èçäúðæà êàòî ïèñàòåë. Ñ íà÷àëîòî íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà Õåñå ñå çàïèñâà çà äîáðîâîëåö â ãåðìàíñêàòà àðìèÿ, íî òúé êàòî å íåãîäåí çà ôðîíòîâà ñëóæáà, å èçïðàòåí äà ðàáîòè â ëàãåð çà âîåííîïëåííèöè. Ïðåç ïðîëåòòà íà 1919 òîé ñå ïðåìåñòâà â Ìîíòàíüîëà è æèâåå òàì 12 ãîäèíè. Çàïî÷âà äà ðèñóâà. Ïðåç 1924 ïîëó÷àâà øâåéöàðñêî ãðàæäàíñòâî. Õåñå íàáëþäàâà ñúñ çàãðèæåíîñò âçåìàíåòî íà âëàñòòà â Ãåðìàíèÿ îò íàöèîíàëñîöèàëèñòèòå.  êðàÿ íà 30-òå ãîäèíè èçäàâàíåòî íà ïðîèçâåäåíèÿòà ìó â Ãåðìàíèÿ å çàáðàíåíî. Èçîëèðàéêè ñå îò ïîëèòè÷åñêèòå êîíôëèêòè, Õåñå ðàáîòè âúðõó ðîìàíà ñè „Èãðà íà ñòúêëåíè ïåðëè“, êîéòî å èçäàäåí ïðåç 1943 â Øâåéöàðèÿ. Ñëåä

âîéíàòà Õåñå ïèøå ïî-ìàëêî, ãëàâíî ðàçêàçè è ñòèõîâå. Ïðåç 1946 òîé ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà

íåãîâîòî âäúõíîâåíî òâîð÷åñòâî, êîåòî ïðîíèêíîâåíî ïðåäñòàâÿ êëàñè÷åñêè õóìàíèòàðíè èäåàëè è âèñîêè êà÷åñòâà íà ñòèëà”. 1947 ÀÍÄÐÅ ÆÈÄ Andre Gide (22 íîåìâðè 1869 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ - 19 ôåâðóàðè 1951 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ)

Àíäðå Ïîë Ãèéîì Æèä å ôðåíñêè ïîåò, ðîìàíèñò, åñåèñò, äðàìàòóðã. Ïðîèçõîæäà îò áîãàòà ôàìèëèÿ. Ïðåç 1908 ã. Æèä îñíîâàâà

ëèòåðàòóðíîòî ñïèñàíèå „Íîâî ôðåíñêî ñïèñàíèå“. Ïðåç 1918 ã. ñðåùà Äîðîòè Áþñè, êîÿòî ïðåâåæäà ïðîèçâåäåíèÿòà ìó íà àíãëèéñêè. Ïðåç 1923 ã. Æèä ïèøå êíèãà çà Äîñòîåâñêè. Èçâåñòíî âðåìå å ïðèâëå÷åí îò èäåèòå íà êîìóíèçìà, íî ïðåç 1936 ã. ñëåä ïúòóâàíåòî â ÑÑÑÐ ñå ðàçî÷àðîâà è ñå îòäðúïâà îò òåçè èäåè. Âìåñòî òîâà ïèøå äâå êíèãè ñ ÿðîñòíà êðèòèêà íà ñúâåòñêîòî îáùåñòâî. Òâîð÷åñòâîòî ìó å èçïúëíåíî ñ ïðîòèâîðå÷èÿ – îò êðàéíèÿ èíäèâèäóàëèçúì äî àíãàæèðàíîñòòà ñúñ ñîöèàëíàòà ïðîáëåìàòèêà. Ïðåç

1947 ã. Àíäðå Æèä ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà âñåñòðàííî è àðòèñòè÷íî çíà÷èìè òâîðáè, â êîèòî

÷îâåøêèòå ïðîáëåìè ñà ïðåäñòàâåíè ñúñ ñìåëà ëþáîâ ñúì èñòèíàòà è ïñèõîëîãè÷åñêî ïðîíèêíîâåíèå”. 1948 ÒÎÌÀÑ ÅËÈÎÒ T. S. Eliot (26 ñåïòåìâðè 1888 Ñåéíò Ëóèñ, Ìèñóðè, ÑÀÙ - 4 ÿíóàðè 1965 Ëîíäîí, Âåëèêîáðèòàíèÿ)

Òîìàñ Ñòúðíñ Åëèîò (Åëèúò), êàâàëåð íà Îðäåíà çà çàñëóãè, å àíãëèéñêè ïîåò, äðàìàòóðã è ëèòåðàòóðåí êðèòèê. Ïîëó÷àâà íàé-

äîáðîòî çà âðåìåòî ñè îáðàçîâàíèå â Áîñòúí, ïðåç 1906 ïîñòúïâà â Õàðâàðä è ñå äèïëîìèðà ñ ìàãèñòúðñêà ñòåïåí ïî ôèëîñîôèÿ.  Ïàðèæ ïîñåùàâà ëåêöèè â Ñîðáîíàòà. Ïîåçèÿòà íà ôðåíñêèòå ñèìâîëèñòè îêàçâà ñèëíî âëèÿíèå çà ðàçâèòèåòî ìó êàòî ïîåò. Åëèîò ïðèåìà àíãëîêàòîëèöèçìà è ñòàâà áðèòàíñêè ïîäàíèê. Íàëàãà ñå êàòî íàé-âëèÿòåëíèÿ êðèòèê çà âðåìåòî ñè, åäèí îò ïúðâèòå ïðåäñòàâèòåëè íà ìîäåðíèçìà è ôîðìàëèçìà â ñúâðåìåííàòà ëèòåðàòóðíà êðèòèêà. Òâîðáèòå ìó „×åòèðè êâàðòåòà“, „Ïóñòà çåìÿ“ è

äð. ñå ñìÿòàò çà åäíè îò íàé-âåëèêèòå ïîñòèæåíèÿ íà ìîäåðíèçìà îò 20 âåê. Óäîñòîåí ñ Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà

1948 ãîäèíà „çà íåãîâèÿ èçêëþ÷èòåëåí ïèîíåðñêè ïðèíîñ êúì ïîåçèÿòà íà äíåøíèÿ äåí”.

1949 ÓÈËßÌ ÔÎÊÍÚÐ William Faulkner (25 ñåïòåìâðè 1897 Íþ Îëáàíè, Ìèñèñèïè, ÑÀÙ -6 þëè 1962 Îêñôîðä, Ìèñèñèïè, ÑÀÙ)

Óèëÿì Êúòáúðò Ôîêíúð å àìåðèêàíñêè ïèñàòåë-ðîìàíèñò. Ïèøå ïîåçèÿ îò 13-ãîäèøíà âúçðàñò. Ïúðâàòà ìó ñòèõîñáèðêà, êàêòî

è ïúðâèòå ìó äâà ðîìàíà íÿìàò óñïåõ, íî Ôîêíúð íå ñå îáåçñúð÷àâà. Òîé å ñìÿòàí çà åäèí îò íàéâëèÿòåëíèòå áåëåòðèñòè íà Àìåðèêà. Ôîêíúð å èçâåñòåí ñ èçïîëçâàíåòî íà äúëãè, âèòèåâàòè èçðå÷åíèÿ è ïåäàíòè÷íî èçáðàí ðå÷íèê â ÿðúê êîíòðàñò ñ ìèíèìàëèñòêèÿ ñòèë íà íåãîâèÿ ñúïåðíèê, Úðíåñò Õåìèíãóåé. Íÿêîè ñìÿòàò Ôîêíúð çà åäèíñòâåíèÿ èñòèíñêè àìåðèêàíñêè áåëåòðèñò-ìîäåðíèñò íà 30-òå. Ðàáîòèòå ìó ñà èçâåñòíè ñ ëèòåðàòóðíè ïîõâàòè êàòî ïîòîê íà ñúçíàíèåòî, ìíîãîáðîéíè îïèñàíèÿ è ãëåäíè òî÷êè, êàêòî è ñ èçìåñòâàíèÿ âúâ âðåìåòî íà ðàçêàçà. Çàåäíî ñ Ìàðê Òâåí Ôîêíúð å åäèí îò íàé-âàæíèòå „ïèñàòåëè íà Þãà.“

Ïðåç 1954 ã. ïîëó÷àâà íàãðàäàòà „Ïóëèöúð”. Óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà 1949 ã. „çà ãîëåìèÿ ìó è óíèêàëåí

â õóäîæåñòâåíî îòíîøåíèå ïðèíîñ êúì àìåðèêàíñêèÿ ðîìàí”. 1950 ÁÚÐÒÐÀÍÄ ÐÚÑÅË Bertrand Russell (18 ìàé 1872 Òðåëåê, Óåëñ - 2 ôåâðóàðè 1970 Ïåíðèíäþäðåä, Óåëñ)

Áúðòðàíä Àðòúð Óèëÿì Ðúñåë, 3òè ãðàô Ðúñåë å âèäåí àíãëèéñêè ìàòåìàòèê, ôèëîñîô, ïèñàòåë. Èçâåñòåí å ñ ôîðìóëèðàíèÿ

îò íåãî Ïàðàäîêñ íà Ðúñåë â òåîðèÿòà íà ìíîæåñòâàòà. Ðúñåë ïîïóëÿðèçèðà ôèëîñîôèÿòà è ñè ñúçäàâà èìå êàòî ëèáåðàë è àêòèâèñò çà ñîöèàëíè ïðîìåíè. Êàòî åäèí îò íàé-èçâåñòíèòå ïðåäñòàâèòåëè íà èíòåëèãåíöèÿòà, Ðúñåë èìà ãîëÿì ìîðàëåí àâòîðèòåò äîðè äî ñðåäàòà íà 90-òå ãîäèíè íà ñâîÿ æèâîò. Íÿêîè îò âúïðîñèòå, ïî êîèòî âçåìà äåéíî ó÷àñòèå, ñà ÿäðåíîòî ðàçîðúæàâàíå è Âèåòíàìñêàòà âîéíà. Ìèëèîíè õîðà ñ÷èòàò Ðúñåë çà ïðèìåð âúâ âîäåíåòî íà ñúçèäàòåëåí è ðàöèîíàëåí æèâîò, íî ñúùåâðåìåííî ïîçèöèèòå ìó ïî ìíîãî âúïðîñè ñà ñìÿòàíè çà ñïîðíè îò ìíîãî äðóãè õîðà. Ðúñåë å àòåèñò è ñèëíî àíòèõðèñòèÿíñêè íàñòðîåí. Ïðåç

1950 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà, „êàòî åäèí îòÿðêèòå ïðåäñòàâèòåëè íà ðàöèîíàëíîñòòà è

õóìàííîñòòà íà íàøåòî âðåìå, êàòî åäèí ñìåë çàùèòíèê íà ñâîáîäíîòî ñëîâî è ñâîáîäàòà íà ìèñúëòà â Çàïàäíèÿ ñâÿò". 1951 ÏÅÐ ËÀÃÅÐÊÂÈÑÒ Par Lagerkvist (11 þëè 1891 Âåêøüî, Øâåöèÿ - 23 ìàé 1974 Ñòîêõîëì, Øâåöèÿ)

Ïåð Ôàáèåí Ëàãåðêâèñò å åäèí îò íàé-ãîëåìèòå øâåäñêè ïèñàòåëè îò ïúðâàòà ïîëîâèíà íà XX âåê, ðîìàíèñò, ïîåò, äðàìàòóðã è

åñåèñò. Ñëåäâà ëèòåðàòóðà è èçêóñòâî â óíèâåðñèòåòà â Óïñàëà. Îò 1913 äî 1930 ãîäèíà æèâåå âúâ Ôðàíöèÿ è Èòàëèÿ, êúäåòî å ñèëíî âïå÷àòëåí îò ìîäåðíîòî èçêóñòâî. Êàòî ïèñàòåë ñå óòâúðæäàâà ñúñ ñòèõîñáèðêàòà „Ñòðàõ” (1916) – åäíà îò ïúðâèòå åêñïðåñèîíèñòè÷íè òâîðáè â øâåäñêàòà ëèòåðàòóðà, èçïúëíåíà ñ ïåñèìèñòè÷íè íàñòðîåíèÿ, îòðàçÿâàùà óæàñèòå íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà, à ìåæäóíàðîäíî ïðèçíàíèå ïîëó÷àâà ñ ðîìàíà ñè „Âàðàâà” (1950). Ïåð Ëàãåðêâèñò å ÷ëåí íà Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ. Ïðåç

1951 ãîäèíà ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà õóäîæåñòâåíàòà ñèëà è îðèãèíàëíèòå èäåè â íåãîâèòå

ïðîèçâåäåíèÿ.

1952 ÔÐÀÍÑÎÀ ÌÎÐÈÀÊ Francois Mauriac (11 îêòîìâðè 1885 Áîðäî, Ôðàíöèÿ - 1 ñåïòåìâðè 1970 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ)

Ôðàíñîà Øàðë Ìîðèàê å ôðåíñêè ïèñàòåë, åäèí îò íàé-çíà÷èìèòå êàòîëè÷åñêè àâòîðè íà XX âåê. Òâîð÷åñòâîòî ìó íîñè áåëåçèòå

íà äåòñòâîòî è ìëàäîñòòà, ïðåêàðàíè â Áîðäî, è íà êàòîëè÷åñêîòî âúçïèòàíèå, êîåòî ïîëó÷àâà îò ìàéêà ñè, êàòî òâîðáèòå ìó ñà ñúñðåäîòî÷åíè âúðõó ïðîáëåìèòå íà ãðåõà è ïðîøêàòà. Îñâåí ñ ðîìàíèòå ñè, Ôðàíñîà Ìîðèàê å èçâåñòåí è ñúñ ñâîåòî ïîëåìè÷íî æóðíàëèñòè÷åñêî òâîð÷åñòâî, êàòî ñòàòèèòå ìó âúðõó ìîðàëà è ðåëèãèÿòà è àíàëèçèòå íà ñúáèòèÿòà íà äåíÿ ìó äîíàñÿò îãðîìåí

áðîé ÷èòàòåëè. Ñëåä Ãðàæäàíñêàòà âîéíà â Èñïàíèÿ çàñòàâà íà ñòðàíàòà íà ëèáåðàëíèòå êàòîëèöè, à ïî âðåìå íà Ñúïðîòèâàòà â íåëåãàëíîñò ïóáëèêóâà „×åðíàòà òåòðàäêà” è ñå àíãàæèðà íà ñòðàíàòà íà ãåí. Øàðë äüî Ãîë. Ôðàíñîà Ìîðèàê å ÷ëåí íà Ôðåíñêàòà

àêàäåìèÿ è êàâàëåð íà Ïî÷åòíèÿ ëåãèîí. Ïðåç 1952 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà äúëáîêîòî äóõîâíî

ðàçáèðàíå è õóäîæåñòâåíàòà ñèëà, ñ êîèòî â ðîìàíèòå ñè ïðîíèêâà â äðàìàòà íà ÷îâåøêèÿ æèâîò”. 1953 ÓÈÍÑÒÚÍ ×ÚÐ×ÈË Winston Churchill

(30 íîåìâðè 1874 Óóäñòîê, Âåëèêîáðèòàíèÿ - 24 ÿíóàðè 1965 Ëîíäîí, Âåëèêîáðèòàíèÿ)

Ñúð Óèíñòúí Ëåíàðä Ñïåíñúð ×úð÷èë å áðèòàíñêè äúðæàâíèê, èñòîðèê, áèîãðàô, òàëàíòëèâ õóäîæíèê. Çàâúðøâà Êðàëñêèÿ

âîåíåí êîëåæ â Ñàíäõúðñò è ïðåç 1895 ã. ïîñòúïâà â àðìèÿòà. Êàòî âîåíåí ðåïîðòåð îòðàçÿâà âîéíàòà çà íåçàâèñèìîñò ñðåùó èñïàíñêîòî ãîñïîäñòâî â Êóáà è Àíãëî-áóðãñêàòà âîéíà â Þæíà Àôðèêà. Ìèíèñòúð å â íÿêîëêî áðèòàíñêè ïðàâèòåëñòâà è êàòî ïðèâúðæåíèê íà ñîöèàëíàòà äåìîêðàöèÿ å èíèöèàòîð íà ðåäèöà ðåôîðìè â òàçè íàñîêà, íî ñå ïðîòèâîïîñòàâÿ íà äàâàíåòî íà èçáèðàòåëíè ïðàâà íà æåíèòå. Ïî âðåìå íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà ×úð÷èë å ìèíèñòúð-ïðåäñåäàòåë íà Âåëèêîáðèòàíèÿ è å èçâåñòåí ñ íåïîêîëåáèìàòà ñè ïîçèöèÿ ñðåùó íàöèñòêà Ãåðìàíèÿ äîðè êîãàòî òÿ å çàâëàäÿëà öÿëà Åâðîïà è ïðåç 1940 ã. çàïëàøâà äà îêóïèðà Âåëèêîáðèòàíèÿ. Ïðåç 1946 ×úð÷èë ïðúâ çàãîâàðÿ çà ñúâåòñêàòà çàïëàõà çà äåìîêðàòè÷íà Åâðîïà è ïðîòåñòèðà ñðåùó „æåëÿçíàòà çàâåñà” (òåðìèíúò å íåãîâ), ñïóñêàùà ñå íàä Èçòî÷íà Åâðîïà, êîåòî ñå ñìÿòà çà íà÷àëî íà Ñòóäåíàòà âîéíà. Óèíñòúí ×úð÷èë å

ëàóðåàò íà ìíîãîáðîéíè íàãðàäè, âêëþ÷èòåëíî íà Îðäåíà íà æàðòèåðàòà (1953), è å Ïî÷åòåí ãðàæäàíèí íà ÑÀÙ. Ïðåç 1953 ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà „çàáåëåæèòåëíèòå ìó èñòîðè÷åñêè è áèîãðàôè÷íè òðóäîâå, êàêòî è çà

áëåñòÿùèòå ìó ðå÷è”. 1954 ÚÐÍÅÑÒ ÕÅÌÈÍÃÓÅÉ Ernest Hemingway (21 þëè 1899 Îóê Ïàðê, Èëèíîéñ - 2 þëè 1961 Êå÷úì, Àéäàõî)

Úðíåñò Ìèëúð Õåìèíãóåé å åäèí îò íàé-èçâåñòíèòå àìåðèêàíñêè ïèñàòåëè, ÷àñò îò ò. íàð. "èçãóáåíî ïîêîëåíèå" – ãðóïà

áåëåæèòè àìåðèêàíñêè òâîðöè, æèâåëè â Ïàðèæ è äðóãè åâðîïåéñêè ñòðàíè â ïåðèîäà îò êðàÿ íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà äî Ãîëÿìàòà äåïðåñèÿ. Êàòî íàé-ãîëÿìî òâîð÷åñêî ïîñòèæåíèå íà Õåìèíãóåé ïîâå÷åòî êðèòèöè ïîñî÷âàò ïúðâèÿ ìó ðîìàí “È ñëúíöåòî èçãðÿâà”, êîéòî å ÷àñò îò ñîöèàëíàòà èñòîðèÿ íà 20-òå ãîäèíè, íî àâòîðúò íàïèñâà è òàêèâà ãîëåìè ïðîèçâåäåíèÿ êàòî “Ñáîãîì íà îðúæèÿòà”, “Çåëåíèòå õúëìîâå íà Àôðèêà”, „Çà êîãî áèå êàìáàíàòà”, ñáîðíèêà ñ ðàçêàçè „Ïîáåäèòåëÿò íå ïå÷åëè íèùî”. Ïðåç 1953 ã. Õåìèíãóåé å íàãðàäåí ñ „Ïóëèöúð” çà êíèãàòà ñè „Ñòàðåöúò è ìîðåòî” – ïîñëåäíàòà ãîëÿìà èçÿâà íà òâîð÷åñêèÿ ìó òàëàíò.

Ïðåç 1954 ã. àâòîðúò ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà „ìàéñòîðñòâîòî íà ïîâåñòâîâàòåëíîòî ñè èçêóñòâî,

äîêàçàíî è â „Ñòàðåöúò è ìîðåòî”, è çà âëèÿíèåòî, êîåòî îêàçâà âúðõó ñòèëà íà ñúâðåìåííàòà ïðîçà”.

1955 ÕÀËÄÎÓÐ ËÀÊÑÍÅÑ Halldór Kiljan Laxness (23 àïðèë 1902 Ðåéêÿâèê, Èñëàíäèÿ - 8 ôåâðóàðè 1998 Ðåéêÿâèê, Èñëàíäèÿ)

Õàëäîóð Êèëÿí Ëàêñíåñ å èñëàíäñêè ïèñàòåë, ÷èèòî èäåéíî-ôèëîñîôñêè âúçãëåäè ïðåìèíàâàò ïðåç ëóòåðàíñòâîòî,

êàòîëèöèçìà, äàîèçìà è ñîöèàëèçìà. Òîé å åäèí îò ÿðêèòå ðîìàíèñòè íà ÕÕ âåê, ÷èåòî õóäîæåñòâåíî ðàçâèòèå çàïî÷âà ñ âëèÿíèåòî íà ñþððåàëèçìà è ñòèãà äî ðåàëèñòè÷íîòî òâîð÷åñòâî ñúñ ñîöèàëíà íàñî÷åíîñò.  ðîìàíèòå ñè Ëàêñíåñ îïèñâà ïðåäèìíî æèâîòà íà íèñêèòå ñîöèàëíè ñëîåâå â ðîäíàòà ñè ñòðàíà, èçñëåäâà êîíôëèêòè è âçàèìîîòíîøåíèÿ, êàòî óòâúðæäàâà íîâ ñòèë â èñëàíäñêàòà ëèòåðàòóðà. Ïå÷åëè ìåæäóíàðîäíà ïîïóëÿðíîñò ñ àâòîáèîãðàôè÷íàòà ñè êíèãà „Ïîåòè÷íèÿò âåê”, ñúäúðæàùà îòêðèò

àíòèñúâåòèçúì. Ïðåç 1955 ã. Õàëäîóð Ëàêñíåñ ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà „åïè÷åñêàòà ñèëà, ñ êîÿòî

âúçðàæäà áåëåòðèñòè÷íîòî èçêóñòâî íà Èñëàíäèÿ”. 1956 ÕÓÀÍ ÐÀÌÎÍ ÕÈÌÅÍÅÑ Juan Ramon Jimenez

(24 äåêåìâðè 1881 Ìîãåð, Èñïàíèÿ - 29 ìàé 1958 Ñàí Õóàí, Ïóåðòî Ðèêî)

Õóàí Ðàìîí Õèìåíåñ å èñïàíñêè ïèñàòåë, èçâåñòåí îñíîâíî ñ ïîåçèÿòà ñè. Íà 17 ãîäèíè ïóáëèêóâà ïúðâèòå ñè ñòèõîòâîðåíèÿ,

êîèòî ïðàâÿò ñèëíî âïå÷àòëåíèå íà âèäíè ïîåòè êàòî Ðóáåí Äàðèî è Ôðàíñèñêî Âèëàåñïåñà. Õèìåíåñ âúâåæäà ñâîáîäíèÿ ñòèõ â èñïàíñêàòà ïîåçèÿ („Äíåâíèê íà åäèí ïîåò ìëàäîæåíåö”) è îòñòîÿâà ïðèíöèïèòå íà ò. íàð. ÷èñòà ïîåçèÿ. Èçêëþ÷èòåëíî ïîïóëÿðíè ñà è íåãîâèòå ñòèõîòâîðåíèÿ â ïðîçà („Ïëàòåðî è àç”). Ãðàæäàíñêàòà âîéíà â Èñïàíèÿ (1936-1939) äî ãîëÿìà ñòåïåí ïðåêúñâà ðàçâèòèåòî ìó êàòî ïîåò. Õèìåíåñ íàïóñêà Èñïàíèÿ, æèâåå â ÑÀÙ è Ïóåðòî Ðèêî, êúäåòî å ëåêòîð â ðàçëè÷íè óíèâåðñèòåòè. Ïðåç

1956 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà ñâîÿòà ëèðè÷íà ïîåçèÿ, â êîÿòî èñïàíñêèÿò åçèê ïðèäîáèâà àðòèñòè÷íà

÷èñòîòà è õóäîæåñòâåíà èçâèñåíîñò. 1957 ÀËÁÅÐ ÊÀÌÞ Albert Camus (7 íîåìâðè 1913 Ìîíäîâè, Àëæèð - 4 ÿíóàðè 1960 Âèëáëåâåí, Ôðàíöèÿ)

Àëáåð Êàìþ å ôðåíñêè åñåèñò, ðîìàíèñò, äðàìàòóðã è ôèëîñîô, åäèí îò íàé-äîáðèòå ìàéñòîðè íà ñëîâîòî. Ïîâëèÿí å îò èäåèòå

íà Ñüîðåí Êèðêåãîð è Ôðèäðèõ Íèöøå, íà Áëåç Ïàñêàë è ôðåíñêèòå ìîðàëèñòè, êàêòî è îò ëàòèíñêàòà è ñðåäèçåìíîìîðñêàòà ôèëîñîôñêè òðàäèöèè. Çàðàäè çàáîëÿâàíåòî ñè îò òóáåðêóëîçà Êàìþ íå å âçåò â àðìèÿòà â íà÷àëîòî íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà, íî ñå âêëþ÷âà âúâ Ôðåíñêàòà ñúïðîòèâà ñ ïñåâäîíèìà Áîøàð. Ïðåç 50-òå ãîäèíè ñå ïîñâåùàâà íà çàùèòà íà ÷îâåøêèòå ïðàâà. Ðàáîòè çà ÞÍÅÑÊÎ, ïðåç 1953 ã. å ñðåä ìàëêîòî ïðèâúðæåíèöè íà ëåâèöàòà , êîèòî êðèòèêóâàò ïîòóøàâàíåòî íà ñòà÷êèòå â Èçòî÷åí Áåðëèí îò ñúâåòñêàòà àðìèÿ. Ïðåç 1956 ã. ïðîòåñòèðà ñðåùó ïîäîáíè äåéñòâèÿ â Ïîëøà è Óíãàðèÿ. Äî êðàÿ íà æèâîòà ñè ñå

çàñòúïâà çà îòìÿíà íà ñìúðòíîòî íàêàçàíèå ïî öåëèÿ ñâÿò. Ïðåç 1957 ã. Àëáåð Êàìþ ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà åñåòî ñè „Ðàçìèøëåíèÿ çà ãèëîòèíàòà“, íàñî÷åíî ñðåùó ñìúðòíîòî íàêàçàíèå. Òîé å íàé-ìëàäèÿò ëàóðåàò íà

Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ñëåä Ðúäèàðä Êèïëèíã, êàêòî è íàé-ðàíî ïî÷èíàëèÿò íîñèòåë íà îòëè÷èåòî. 1958 ÁÎÐÈÑ ÏÀÑÒÅÐÍÀÊ Boris Pasternak (10 ôåâðóàðè 1890 Ìîñêâà, Ðóñèÿ - 30 ìàé 1960 Ïåðåäåëêèíî, Ðóñèÿ)

Áîðèñ Ëåîíèäîâè÷ Ïàñòåðíàê å ðóñêè ïîåò è áåëåòðèñò. „Ñåñòðà ìîÿ æèçíü“ (1917) å ñìÿòàíà çà íàé-âëèÿòåëíàòà ñòèõîñáèðêà,

ïóáëèêóâàíà íà ðóñêè åçèê ïðåç ÕÕ âåê. Íà Çàïàä Ïàñòåðíàê å ïî-èçâåñòåí ñ ìîíóìåíòàëíèÿ ñè ðîìàí çà Ñúâåòñêà Ðóñèÿ „Äîêòîð Æèâàãî“. Àâòîðúò è òâîðáàòà ñòàâàò æåðòâà íà îñòðà ïîëèòè÷åñêà êàìïàíèÿ, â ðåçóëòàò íà êîÿòî ðîìàíúò å çàáðàíåí â ÑÑÑÐ. Èçäàäåí å â Èòàëèÿ ïðåç 1957 ã., à â Ñúâåòñêèÿ ñúþç å ïóáëèêóâàí åäâà ïðåç 1987 ã. Ïóáëèêóâàíåòî íà ðîìàíà ïðåäèçâèêâà ïðåñëåäâàíèÿ ñðåùó Ïàñòåðíàê, êîèòî ïðîäúëæàâàò äî êðàÿ íà æèâîòà ìó è çàðàäè êîèòî àâòîðúò å ïðèíóäåí äà ñå îòêàæå îò

ïðèñúäåíàòà ìó ïðåç 1958 ã. Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà. Äî Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ òîé èçïðàùà ñëåäíàòà òåëåãðàìà:

"Êðàéíî áëàãîäàðåí, òðîãíàò, ãîðä, óäèâåí, ñìóòåí." Ïî-êúñíî èçïðàùà íîâà òåëåãðàìà: "Âçåìàéêè ïîä âíèìàíèå çíà÷åíèåòî, êîåòî ñå îòäàâà íà òàçè íàãðàäà â îáùåñòâîòî, êúì êîåòî ïðèíàäëåæà, òðÿáâà äà îòõâúðëÿ òîâà íåçàñëóæåíî ïðèçíàíèå. Ìîëÿ, íå ïðèåìàéòå ñ îáèäà äîáðîâîëíèÿ ìè îòêàç." Îò Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ îáÿâÿâàò: "Òîçè îòêàç, ðàçáèðà ñå, ïî íèêàêúâ íà÷èí íå ïðîìåíÿ âàëèäíîñòòà íà íàãðàäàòà. Íà Àêàäåìèÿòà îñòàâà ñàìî ñúñ ñúæàëåíèå äà îáÿâè, ÷å âðú÷âàíåòî íà íàãðàäàòà íå ìîæå äà ñå ñúñòîè."

1959 ÑÀËÂÀÒÎÐÅ ÊÓÀÇÈÌÎÄÎ Salvatore Quasimodo

(20 àâãóñò 1901 Ìîäèêà, Èòàëèÿ - 14 þíè 1968 Íåàïîë, Èòàëèÿ)

Ñàëâàòîðå Êóàçèìîäî å èòàëèàíñêè ïîåò, ïðåâîäà÷ è ëèòåðàòóðåí êðèòèê. Çàåäíî ñúñ ñúíàðîäíèöèòå ñè Äæóçåïå Óíãàðåòè è

Åóäæåíèî Ìîíòàëå ñå óòâúðæäàâà êàòî åäèí îò íàé-ãîëåìèòå ñòèõîòâîðöè íà ÕÕ âåê è ÿðúê ïðåäñòàâèòåë íà õåðìåòèçìà â èòàëèàíñêàòà ïîåçèÿ – íàïðàâëåíèå, âúçíèêíàëî ïîä âëèÿíèå íà ôðåíñêèÿ ñèìâîëèçúì, êîåòî ðàçãðúùà åêñïðåñèâíèòå è ìíîãîñìèñëîâè âíóøåíèÿ íà ñëîâîòî. Ñëåä Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà ïèøå ïðåäèìíî ãðàæäàíñêà è ñîöèàëíà ëèðèêà. Îò 40-òå ãîäèíè ðàáîòè àêòèâíî è êàòî ïðåâîäà÷. Ïðåâåæäà òâîðáè êàêòî îò ñòàðîãðúöêè, òàêà è îò ñúâðåìåííè àìåðèêàíñêè è åâðîïåéñêè ïèñàòåëè,

ñðåä êîèòî è Íèêîëà Âàïöàðîâ. Ïðåç 1959 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà íåãîâàòà ëèðè÷íà ïîåçèÿ, êîÿòî

èçðàçÿâà òðàãèçìà â ñúâðåìåííèÿ æèâîò. 1960 ÑÅÍ-ÄÆÎÍ ÏÅÐÑ Saint-John Perse

(31 ìàé 1887 Ïîàíò à Ïèòúð, Ãâàäåëóïà - 20 ñåïòåìâðè 1975 Æèåí, Ôðàíöèÿ) Ñåí-Äæîí Ïåðñ å ëèòåðàòóðåí ïñåâäîíèì íà ôðåíñêèÿ ïîåò è äèïëîìàò Ìàðè Ðåíå Îãþñò Àëåêñèñ Ñåí-Ëåæå. Ðàáîòèë å â

Ìèíèñòåðñòâîòî íà âúíøíèòå ðàáîòè, âúâ ôðåíñêîòî ïîñîëñòâî â Ïåêèí, êàêòî è êàòî äèðåêòîð íà êàáèíåòà íà Àðèñòèä Áðèàí. Ïðåç 1940 ã. èçðàçÿâà íåñúãëàñèå ñ îôèöèàëíàòà ôðåíñêà ïîëèòèêà ñïðÿìî Òðåòèÿ ðàéõ â Ãåðìàíèÿ è íàñòúïâàùèÿ ôàøèçúì. Ïðàâèòåëñòâîòî íà Âèøè ìó îòíåìà ôðåíñêîòî ãðàæäàíñòâî è Ëåæå åìèãðèðà â ÑÀÙ, êúäåòî ðàáîòè â Íàöèîíàëíàòà áèáëèîòåêà íà Êîíãðåñà. Ïðåç 1924 ã. çà ïúðâè ïúò èçïîëçâà ïñåâäîíèìà Ñåí-Äæîí Ïåðñ, ñúñòàâåí îò èìåòî íà àïîñòîë Éîàí è èìåòî íà ðèìñêèÿ

ïîåò îò I âåê Ïåðñèé. Â Ïàðèæ ïîñåùàâà ëèòåðàòóðíèòå êðúãîâå è å áëèçúê ñ Ïîë Êëîäåë, Àíäðå Æèä è Ïîë Âàëåðè. Ïðåç 1960 Ñåí-

Äæîí Ïåðñ å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà èçâèñåíèÿ ïîëåò íà âúîáðàæåíèåòî è âúçäåéñòâàùàòà îáðàçíîñò íà

ïîåçèÿòà ìó, êîÿòî ïî åäèí ôàíòàñòè÷åí íà÷èí îòðàçÿâà ñâîåòî âðåìå. 1961 ÈÂÎ ÀÍÄÐÈ× Ivo Andric (9 îêòîìâðè 1892 Äîëàö, Àâñòðî-Óíãàðèÿ - 13 ìàðò 1975 Áåëãðàä, Þãîñëàâèÿ)

Èâî Àíäðè÷ å íàé-çíà÷èìèÿò ïèñàòåë îò áèâøà Þãîñëàâèÿ ïðåç ÕÕ âåê. Òîé çàïî÷âà äà òâîðè â íàâå÷åðèåòî íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà

âîéíà â äóõîâíèÿ êëèìàò íà „âòîðàòà ìîäåðíà âúëíà“, ïðåìèíàâà ïðåç áóðíèÿ ïåðèîä íà „ñëåäâîåííèÿ ìîäåðíèçúì“, çà äà ñå óòâúðäè ïðåç ïåðèîäà íà îáíîâåíèÿ ðåàëèçúì ïðåç 30-òå è 40-òå ãîäèíè íà ÕÕ âåê. Ñâåòîâíà èçâåñòíîñò ïîëó÷àâàò ðîìàíèòå ìó „Ìîñòúò íà Äðèíà” è „Òðàâíèøêà õðîíèêà”, ðàçêðèâàùè ñëîæíàòà è òðàãè÷íà ñúäáà íà íàðîäà íà Áîñíà, èçïúëíåíà ñúñ ñîöèàëíè, íàöèîíàëíè è ðåëèãèîçíè ïðîòèâîðå÷èÿ, ïîðîäåíè îò ñáëúñúêà íà òðè ðåëèãèè – ïðàâîñëàâíà, êàòîëè÷åñêà è ìþñþëìàíñêà. Ðàçêàçâàéêè çà ñâîÿòà Áîñíà – åäèí çàòâîðåí ñâÿò, ïîñðåäíèê ìåæäó Çàïàäà è Îðèåíòà, àâòîðúò èçãðàæäà îáðàçè, êîèòî ñå ïðåâðúùàò âúâ ôèëîñîôñêè ñèìâîë íà âå÷íîñòòà íà æèâîòà âúïðåêè íåèçáåæíîñòòà íà ñòðàäàíèÿòà è ñìúðòòà è óòâúðæäàâàò

õóìàíèñòè÷íîòî çíà÷åíèå íà íåãîâîòî òâîð÷åñòâî. Ïðåç 1961 ã. Èâî Àíäðè÷ ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà

åïè÷åñêàòà ñèëà, ñ êîÿòî ïðîñëåäÿâà òåìèòå è ðèñóâà ÷îâåøêèòå ñúäáè îò èñòîðèÿòà íà ñâîÿòà ñòðàíà”. 1962 ÄÆÎÍ ÑÒÀÉÍÁÅÊ John Steinbeck

(27 ôåâðóàðè 1902 Ñàëèíàñ, ÑÀÙ - 20 äåêåìâðè 1968 Íþ Éîðê, ÑÀÙ)

Äæîí Úðíñò Ñòàéíáåê å àìåðèêàíñêè ïèñàòåë, äðàìàòóðã è åñåèñò. Ïîïóëÿðåí ñòàâà ñëåä ïóáëèêóâàíåòî íà ðîìàíà „Òîðòèëà

Ôëåò” ïðåç 1935 ã., íî íàé-èçâåñòíîòî ìó ïðîèçâåäåíèå å „Ãðîçäîâåòå íà ãíåâà“ – ðîìàí, ñ÷èòàí çà êëàñèêà íà ÕÕ âåê. Åïè÷åñêàòà êàðòèíà íà òðàãåäèÿòà, ñïîëåòÿëà õèëÿäè äðåáíè ôåðìåðñêè ñåìåéñòâà ïî âðåìå íà Ãîëÿìàòà äåïðåñèÿ â Àìåðèêà ïðåç 30-òå ãîäèíè íà ÕÕ âåê, ïðåäèçâèêâà øèðîêè äåáàòè. Ôåðìåðñêàòà àñîöèàöèÿ â Êàëèôîðíèÿ ñå îïèòâà äà ïîäâåäå Ñòàéíáåê ïîä ñúä çà êëåâåòà, îáÿâÿâàéêè ãî çà êîìóíèñò.  êðàéíà ñìåòêà îáà÷å ñå ñòèãà äî âúâåæäàíå íà ðåôîðìè â çåìåäåëèåòî, à îöåíêàòà íà

êðèòèöèòå îòñúæäà íà àâòîðà íàãðàäà „Ïóëèöúð” (1940). Ïðåç 1962 ã. Äæîí Ñòàéíáåê å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà „ðåàëèñòè÷íèòå ìó è ñ áîãàòà îáðàçíîñò òâîðáè, â êîèòî ñú÷åòàâà ëåê õóìîð ñ îñòðî ñîöèàëíî ÷óâñòâî”.

1963 ÃÅÎÐÃÈÎÑ ÑÅÔÅÐÈÑ Giorgos Seferis (29 ôåâðóàðè 1900 Ñìèðíà, Òóðöèÿ - 20 ñåïòåìâðè 1971 Àòèíà, Ãúðöèÿ)

Ãåîðãèîñ Ñåôåðèñ, ïñåâäîíèì íà Éîðãîñ Ñåôåðèàäèñ, å åäèí îò íàé-çíà÷èìèòå ãðúöêè ïîåòè íà ÕÕ âåê, ÷èåòî òâîð÷åñòâî å åòàï

â ðàçâèòèåòî íà ãðúöêàòà ëèòåðàòóðà. Ñëåä ïóáëèêóâàíåòî íà ïúðâèòå ìó òâîðáè å íàðå÷åí „ïîåò íà áúäåùåòî”. Ñòèõîâåòå ìó ñå îòëè÷àâàò ñ êëàñè÷åñêà ïðîñòîòà è ñà âäúõíîâåíè îò àíòè÷íàòà ìèñúë è ãðúöêèÿ äóõ. Ãåîðãèîñ Ñåôåðèñ å è ìíîãî äîáúð ïðåâîäà÷ –

ïðåâåæäà ðåäèöà ôðåíñêè ïîåòè íà ãðúöêè åçèê, êàêòî è èçâåñòåí äèïëîìàò. Ïðåç 1963 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà íåãîâèòå çàáåëåæèòåëíè ëèðè÷íè òâîðáè, âäúõíîâåíè îò äúëáîêî óñåùàíå çà ãðúöêèÿ ñâÿò íà êóëòóðàòà”.

1964 ÆÀÍ-ÏÎË ÑÀÐÒÐ Jean-Paul Sartre (21 þíè 1905 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ - 15 àïðèë 1980 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ)

Æàí-Ïîë Ñàðòð å ôðåíñêè ïèñàòåë è ôèëîñîô. Ëèòåðàòóðíîòî ìó òâîð÷åñòâî âêëþ÷âà åñåòà, ðîìàíè è ïèåñè è îòðàçÿâà íåãîâèòå

ôèëîñîôñêè ðàçáèðàíèÿ çà îáùåñòâîòî. Îñíîâíèòå ôèëîñîôñêè êîíöåïöèè íà åêçèñòåíöèàëèçìà êàòî èäåÿòà çà àáñóðäíîñòòà íà ÷îâåøêîòî áèòèå, ðåëàòèâèçìà íà ìîðàëà è èãíîðèðàíåòî íà îáùåñòâåíèÿ õàðàêòåð íà èíäèâèäóàëíîòî ñúçíàíèå íàìèðàò îòðàæåíèå â ðåäèöà ïðîèçâåäåíèÿ íà àâòîðà. Ñðåä èçâåñòíèòå òâîðáè íà Ñàðòð å ïúðâèÿò ìó ðîìàí „Ïîãíóñàòà“, ïîâëèÿë íå åäíî

ïîêîëåíèå èíòåëåêòóàëöè. Áåçñïîðåí å ïðèíîñúò íà Ñàðòð è â òåàòúðà êàòî ñúçäàòåë íà ò. íàð. òåàòúð íà ñèòóàöèèòå. Ïðåç 1964 ã.

Æàí-Ïîë Ñàðòð ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà òâîð÷åñòâîòî ìó, êîåòî, áîãàòî íà èäåè è èçïúëíåíî ñúñ

ñâîáîäîëþáèå, îêàçâà ñèëíî âëèÿíèå âúðõó íàøàòà åïîõà”, íî îòêàçâà äà ÿ ïðèåìå, çàùîòî êàòî óáåäåí ïàöèôèñò å ïðîòèâ îòêðèâàòåëÿ íà äèíàìèòà Àëôðåä Íîáåë.

1965 ÌÈÕÀÈË ØÎËÎÕÎÂ Mikhail Sholokhov (24 ìàé 1905 Âüîøåíñêàÿ, Ðóñèÿ - 2 ôåâðóàðè 1984 Âüîøåíñêàÿ, Ðóñèÿ )

Ìèõàè́ë Àëåêñà́íäðîâè÷ Øî́ëîõîâ å ðóñêè ïèñàòåë, ÷èèòî åïè÷åñêè òâîðáè ñú÷åòàâàò ðóñêàòà ïîåòè÷åñêà òðàäèöèÿ è

ïîñòèæåíèÿòà íà ðîìàíà îò XIX è XX âåê è ðàçêðèâàò íîâè âðúçêè ìåæäó äóõîâíèÿ è ìàòåðèàëíèÿ ñâÿò, ìåæäó ÷îâåêà è ïðèðîäàòà. Ñðåä òâîðáèòå, äîíåñëè èçâåñòíîñò íà àâòîðà, ñà ðîìàíèòå „Òèõèÿò Äîí“, „Ðàçîðàíàòà öåëèíà“, „Òå ñå ñðàæàâàõà çà Ðîäèíàòà“, êàêòî è ðàçêàçúò „Ñúäáàòà íà ÷îâåêà“. Ìèõàè ́ë Øî́ëîõîâ å ÷ëåí íà Ñâåòîâíèÿ ñúâåò íà ìèðà è àêàäåìèê íà Àêàäåìèÿòà íà íàóêèòå

íà ÑÑÑÐ. Ãîëÿìî ñúáèòèå çà ñúâåòñêàòà ëèòåðàòóðà å ñâåòîâíîòî ïðèçíàíèå íà „Òèõèÿò Äîí“. Çà òîçè ðîìàí ïðåç 1965 ã. Ìèõàèë

Øîëîõîâ ñòàâà ëàóðåàò íà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà „àðòèñòè÷íàòà ñèëà è öÿëîñò íà ñâîÿòà ëèòåðàòóðà, ñ êîÿòî

ïðåäñòàâÿ åïè÷íèÿ æèâîò íà Äîí è ðàçêðèâà åêñïðåñèâíî òîçè èñòîðè÷åñêè ïåðèîä îò æèâîòà íà ðóñêèÿ íàðîä”.

1966 ÍÅËÈ ÇÀÊÑ Nelly Sachs

(10 äåêåìâðè 1891 Áåðëèí, Ãåðìàíèÿ - 12 ìàé 1970 Ñòîêõîëì, Øâåöèÿ)

Íåëè Çàêñ å íåìñêà ïîåòåñà, äðàìàòóð è ïðåâîäà÷ îò åâðåéñêè ïðîèçõîä. Íà 18-ãîäèøíà âúçðàñò ïèøå ñòèõîâå â êëàñè÷åñêà ðèìà,

êîèòî ñà ìíîãî ðàçëè÷íè îò ãîñïîäñòâàùèÿ ïî òîâà âðåìå åêñïðåñèîíèçúì, íî ïðèâëè÷àò âíèìàíèåòî íà Ñòåôàí Öâàéã. Ïðè çàïî÷íàëîòî ïðåñëåäâàíå íà åâðåèòå ñ èäâàíåòî íà Õèòëåð íà âëàñò ìíîãî îò ðîäíèíèòå è ïðèÿòåëèòå íà Çàêñ èç÷åçâàò, à ñàìàòà òÿ òúðñè óòåõà â þäàèñòêàòà è õðèñòèÿíñêàòà ìèñòèêà è õàñèäè÷íèòå òåêñòîâå. Ïðåç 1940 ã. Íåëè Çàêñ åìèãðèðà â Øâåöèÿ, ïðèåìà øâåäñêî ãðàæäàíñòâî è ïîñâåùàâà òâîð÷åñòâîòî ñè íà òåìàòà çà Õîëîêîñòà. Áåç ðèìà, èçïúëíåíè ñ óæàñÿâàùè êàðòèíè, íîâèòå é òâîðáè ñà ðàäèêàëíî îòêëîíåíèå îò ðîìàíòè÷íèÿ äóõ íà ðàííèòå é ñòèõîâå. Ñëåä âîéíàòà ïèøå è ïèåñè, êîèòî îïðåäåëÿ êàòî

„ñöåíè÷íà ïîåçèÿ”. Ïðåç 1966 â Äîðòìóíä ñå îñíîâàâà åæåãîäíà ëèòåðàòóðíà íàãðàäà íà íåéíî èìå. Ïðåç 1966 Íåëè Çàêñ ïîëó÷àâà

Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà êàòî ïðèçíàíèå „çà íåéíèòå èçòúêíàòè ëèðè÷íè è äðàìàòè÷íè òâîðáè, îòðàçÿâàùè ñúäáàòà íà

åâðåèòå ñúñ çàòðîãâàùà ñèëà”. Ðàçäåëÿ íàãðàäàòà ñ Øìóåë Àãíîí. 1967 ÌÈÃÅË ÀÍÕÅË ÀÑÒÓÐÈÀÑ Miguel Angel Asturias (19 îêòîìâðè 1899 Ãâàòåìàëà, Ãâàòåìàëà - 9 þíè 1974 Ìàäðèä, Èñïàíèÿ)

Ìèãåë Àíõåë Àñòóðèàñ Ðîñàëåñ å ãâàòåìàëñêè ïîåò, áåëåòðèñò è äèïëîìàò. Çàâúðøâà ïðàâî â óíèâåðñèòåòà „Ñàí Êàðëîñ“ â

Ãâàòåìàëà è åòíîëîãèÿ â Ñîðáîíàòà.  Ïàðèæ å ñèëíî ïîâëèÿí îò òâîðáèòå íà ôðåíñêèòå ñþððåàëèñòè, êàòî íàìèðà òÿõíîòî ñâåòîóñåùàíå çà ïî-áëèçêî äî ëàòèíîàìåðèêàíñêàòà äåéñòâèòåëíîñò îòêîëêîòî òîâà íà òðàäèöèîííèòå çàïàäíè ðàöèîíàëèñòè. Àñòóðèàñ å îñíîâîïîëîæíèê íà ò. íàð. ìàãè÷åñêè ðåàëèçúì â ëàòèíîàìåðèêàíñêàòà ëèòåðàòóðà, ïðåñúçäàâà ðåàëèñòè÷íî äåéñòâèòåëíîñòòà, êàòî ñå îïèòâà äà ÿ îñìèñëè ïðåç ïðèçìàòà íà ìèòîëîãè÷íîòî ñúçíàíèå íà èíäèàíñêèòå íàðîäè. Íîñèòåë å è íà

Ëåíèíñêà íàãðàäà çà ìèð. Ïðåç 1967 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà òâîð÷åñòâîòî ñè, êîåòî å „ÿðêî

ïîñòèæåíèå, äúëáîêî âêîðåíåíî â íàöèîíàëíèòå ÷åðòè è òðàäèöèè íà ëàòèíîàìåðèêàíñêèòå èíäèàíñêè íàðîäè”. 1968 ßÑÓÍÀÐÈ ÊÀÂÀÁÀÒÀ Yasunari Kawabata (11 þíè 1899 Îñàêà, ßïîíèÿ - 16 àïðèë 1972 Êàìàêóðà, ßïîíèÿ)

ßñóíàðè Êàâàáàòà å ÿïîíñêè áåëåòðèñò. Ó÷è ëèòåðàòóðà â Òîêèéñêèÿ èìïåðàòîðñêè óíèâåðñèòåò è îñíîâàâà ñï. „Àðòèñòè÷íà åïîõà”

– òðèáóíà íà ÿïîíñêàòà àâàíãàðäíà ëèòåðàòóðà. Àâòîð å íà ðîìàíè-ìèíèàòþðè, â êîèòî, ñëåäâàéêè åñòåòèêàòà íà êëàñèöèòå íà áóäèçìà, ñìåñâà ðåàëíîòî ñúñ çàãàäú÷íîòî è ïîñòèãà ðàâíîâåñèå ìåæäó çàïàäíàòà è ÿïîíñêàòà òðàäèöèÿ. Ñú÷åòàâàéêè èçòúí÷åí èìïðåñèîíèçúì, ïðåäàâàù ïðèðîäàòà è â íàé-íåóëîâèìèòå é äåòàéëè, è ñïîñîáíîñò äà ñúçäàâà èçêëþ÷èòåëíî æèâè ïåðñîíàæè, Êàâàáàòà å îïðåäåëÿí îò ëèòåðàòóðíàòà êðèòèêà êàòî ñåíñóàëèñò. ßñóíàðè Êàâàáàòà å ÷ëåí íà ßïîíñêàòà àêàäåìèÿ íà èçêóñòâàòà,

ïðåçèäåíò íà ÿïîíñêèÿ ÏÅÍ-êëóá â ïåðèîäà 1948-1965 è âèöåïðåçèäåíò íà êëóáà îò 1959 ã. Ïðåç 1968 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà ïîâåñòâîâàòåëíîòî ìàéñòîðñòâî, êîåòî ñ òúíúê óñåò èçðàçÿâà ñúùíîñòòà íà ÿïîíñêèÿ äóõ”.

1969 ÑÀÌÞÚË ÁÅÊÅÒ Samuel Beckett (13 àïðèë 1906 Äúáëèí, Èðëàíäèÿ - 22 äåêåìâðè 1989 Ïàðèæ, Ôðàíöèÿ)

Ñàìþúë Áåêåò å èðëàíäñêè äðàìàòóðã, ðîìàíèñò è ïîåò. Êàòî ïèñàòåë ñå óòâúðæäàâà ñ ðîìàíà ñè „Ìúðôè”, èçäàäåí ïðåç 1938 ã.,

à ñâåòîâíîèçâåñòåí ñòàâà ñ ïèåñàòà ñè „Â î÷àêâàíå íà Ãîäî”, ïîñòàâåíà çà ïúðâè ïúò â Ïàðèæ ïðåç 1953 ã. Ïèåñèòå íà Ñàìþúë Áåêåò ãî ïðåâðúùàò âúâ âîäåùà ôèãóðà â „òåàòúðà íà àáñóðäà” è îêàçâàò ñèëíî âëèÿíèå âúðõó ðàçâèòèåòî íà àíãëèéñêàòà äðàìàòóðãèÿ è

äî äíåñ, âêëþ÷èòåëíî è âúðõó ñúùî Íîáåëîâèÿ ëàóðåàò Õàðîëä Ïèíòúð. Ïðåç 1969 ãîäèíà Ñàìþúë Áåêåò ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà ñâîåòî „òâîð÷åñòâî, êîåòî â íîâèòå ôîðìè íà ðîìàíà è äðàìàòà ïðåâðúùà íèùåòàòà íà ñúâðåìåííèÿ

÷îâåê â ðàäîñò”. 1970 ÀËÅÊÑÀÍÄÚÐ ÑÎËÆÅÍÈÖÈÍ Alexandr Solzhenitsyn (11 äåêåìâðè 1918 Êèñëîâîäñê, Ðóñèÿ)

Àëåêñàíäúð Èñàåâè÷ Ñîëæåíèöèí å ðóñêè ðîìàíèñò, äðàìàòóðã, èñòîðèê, äèñèäåíò. Ïðåç Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà ñå ñðàæàâà â

×åðâåíàòà àðìèÿ, íî ïîðàäè êðèòèêèòå ñè ñðåùó Ñòàëèí ïðåç 1945 ã. å àðåñòóâàí çà àíòèñúâåòñêà ïðîïàãàíäà è îñúäåí íà 8 ãîäèíè çàòâîð è èçñåëâàíå â Ñèáèð. Ïðåæèâÿâàíèÿòà ñè â çàòâîðà è â ëàãåðè çà òåæúê ïðèíóäèòåëåí òðóä â ñèñòåìàòà íà ÃÓËÀà ùå îïèøå â ðîìàíèòå ñè „Â ïúðâèÿ êðúã” è „Àðõèïåëàãúò ÃÓËÀÔ è â ðàçêàçà „Åäèí äåí íà Èâàí Äåíèñîâè÷” - ïúðâîòî ìó ïðîèçâåäåíèå, ïóáëèêóâàíî â ÑÑÑÐ. Ïðåç 1957 ã. Ñîëæåíèöèí å ðåàáèëèòèðàí, íî ïðåç 1967 ã. èçïðàùà äî êîíãðåñà íà ïèñàòåëèòå îòêðèòî ïèñìî, â êîåòî ñå îáÿâÿâà ïðîòèâ öåíçóðàòà, ïðîèçâåäåíèÿòà ìó ñà çàáðàíåíè è ñå èçäàâàò èçêëþ÷èòåëíî â ÷óæáèíà. Ïðåç 1969 ã. å èçêëþ÷åí îò Ñúþçà íà ïèñàòåëèòå, à ïðåç 1974 å ëèøåí îò ãðàæäàíñòâî è äåïîðòèðàí â Çàïàäíà Ãåðìàíèÿ. Ïðåç 1990 ã. ãðàæäàíñòâîòî ìó å âúçñòàíîâåíî. Ïðåç 1997 ã. Ñîëæåíèöèí å èçáðàí çà ÷ëåí íà Ðóñêàòà àêàäåìèÿ íà íàóêèòå. Êðèòèöèòå íà Ñîëæåíèöèí ãî ñìÿòàò çà ðàäèêàëåí, ïîñî÷âàéêè, ÷å òîé ñâúðçâà äåéñòâèÿòà íà åâðåèòå, ãðóçèíöèòå è ëàòâèéöèòå ñ íåáëàãîïîëó÷èÿòà, ñïîëåòåëè Ðóñèÿ ïðåç

ÕÕ âåê. Ñâåòîâíî ïðèçíàíèå çà òâîð÷åñêèÿ òàëàíò è ïðèíîñ íà Ñîëæåíèöèí å îáÿâÿâàíåòî ìó çà ëàóðåàò íà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ïðåç 1970 ã.

1971 ÏÀÁËÎ ÍÅÐÓÄÀ Pablo Neruda (12 þëè 1904 Ïàðàë, ×èëè - 23 ñåïòåìâðè 1973 Ñàíòÿãî, ×èëè)

Ïàáëî Íåðóäà å ÷èëèéñêè ïèñàòåë è äèïëîìàò, åäèí îò âåëèêèòå â ñâåòîâíàòà ïîåçèÿ íà ÕÕ âåê. Èñòèíñêîòî ìó èìå å Ðèêàðäî Åëèåñåð Íåôòàëè Ðåéåñ-è-Áàñîàëòî. Ïñåâäîíèìà ñè, èçáðàí â ÷åñò íà ÷åøêèÿ ïîåò ßí Íåðóäà, èçïîëçâà, çà äà èçáåãíå êîíôëèêò

ñ áàùà ñè, êîéòî íå îäîáðÿâà çàíèìàíèÿòà ìó. Çà ïúðâè ïúò ïóáëèêóâà ñòèõîâå ïðåç 1920 ã., íî ïúðâîòî ìó ïðîèçâåäåíèå ñ ìåæäóíàðîäåí îòçâóê, êîåòî å è åäíî îò ïúðâèòå ïî ïîïóëÿðíîñò â èñïàíîåçè÷íàòà ëèòåðàòóðà çà âñè÷êè âðåìåíà, å ñòèõîñáèðêàòà „Äâàéñåò ëþáîâíè ñòèõîòâîðåíèÿ è åäíà îò÷àÿíà ïåñåí”, èçäàäåíà ïðåç 1924 ã. Ïðåç 1953 ã. Ïàáëî Íåðóäà ïîëó÷àâà îò ñúâåòñêîòî

ïðàâèòåëñòâî Ñòàëèíñêà íàãðàäà çà ìèð. Ïðåç 1971 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà, ïðèçíàíèå çà

ïîåòè÷åñêàòà ñèëà, ñ êîÿòî ïðåñúçäàâà ñúäáàòà è ìå÷òèòå íà íàðîäèòå îò Ëàòèíñêà Àìåðèêà, êàêòî è çà ñîëèäàðíîñòòà ìó ñ ïîòèñíàòèòå è ïðåñëåäâàíèòå ïî öåëèÿ ñâÿò. 1972 ÕÀÉÍÐÈÕ ÁÜÎË Heinrich Boll (21 äåêåìâðè 1917 Êüîëí, Ãåðìàíèÿ - 16 þëè 1985 Áîí, Ãåðìàíèÿ)

Õàéíðèõ Òåîäîð Áüîë å åäèí îò íàé-èçòúêíàòèòå è ÷åòåíè íåìñêè ïèñàòåëè ñëåä Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà, ìàéñòîð íà êúñèÿ

ðàçêàç. Â òâîðáèòå ñè òîé îñúæäà ôàøèçìà è îáùåñòâåíèòå ïîðÿäêè â Ãåðìàíèÿ, êîÿòî ïîçíàâà ïî âðåìå íà è ñëåä Âòîðàòà ñâåòîâíà

âîéíà, à ïèøåéêè ñòåãíàòî è íåïðåòåíöèîçíî, ñå ñòðåìè äà îáíîâè íåìñêèÿ åçèê ñëåä ïîìïîçíèÿ ðèòîðè÷åí ñòèë îò âðåìåòî íà íàöèçìà. Íàé-èçâåñòíèòå ìó ðîìàíè ñà "Âúçãëåäèòå íà åäèí êëîóí", "Áèëÿðä â äåâåò è ïîëîâèíà", "Ãðóïîâ ïîðòðåò ñ äàìà", "Èçãóáåíàòà ÷åñò íà Êàòàðèíà Áëóì". Îñâåí ÷ðåç íåãîâîòî òâîð÷åñòâî, äíåñ ïàìåòòà íà Õàéíðèõ Áüîë æèâåå è ÷ðåç àðõèâà ìó â

Êüîëíñêàòà áèáëèîòåêà è ôîíäàöèÿòà "Õàéíðèõ Áüîë". Ïðåç 1972 ã. àâòîðúò ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà

öåëîêóïíîòî ìó òâîð÷åñêî äåëî, êîåòî ÷ðåç êîìáèíàöèÿ îò øèðîêà ïàíîðàìà íà íåãîâîòî âðåìå è îñîáåíà ÷óâñòâèòåëíîñò è îïèñàíèå íà õàðàêòåðèòå å äîïðèíåñëî çà âúçðàæäàíå íà íåìñêàòà ëèòåðàòóðà”. 1973 ÏÀÒÐÈÊ ÓÀÉÒ Patrick White (28 ìàé 1912 Ëîíäîí, Àíãëèÿ - 30 ñåïòåìâðè 1990 Ñèäíè, Àâñòðàëèÿ)

Ïàòðèê Âèêòîð Ìàðòèíäåéë Óàéò å àâñòðàëèéñêè ïîåò è áåëåòðèñò. Ñ ðîìàíèòå ñè „Îêîòî íà áóðÿòà” (1973) è „Ïîÿñ îò ëèñòà”

(1976), êîèòî ñå îòëè÷àâàò ñ áîãàòà ïîåòè÷åñêà îáðàçíîñò è áëåñòÿùî èçãðàäåíè õàðàêòåðè è êîìïîçèöèè, Óàéò ñå óòâúðæäàâà êàòî ÿðúê ñòèëèñò. Òâîð÷åñòâîòî ìó å âàæåí åòàï â ïðèîáùàâàíåòî íà àâñòðàëèéñêàòà ëèòåðàòóðà êúì ñâåòîâíàòà ëèòåðàòóðíà ìèñúë.

Ïðåç 1973 ãîäèíà Ïàòðèê Óàéò å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà åïè÷íîòî ìó è èçïúëíåíî ñ ïñèõîëîãèçúì

ïîâåñòâîâàòåëíî èçêóñòâî, êîåòî âúâåæäà â ëèòåðàòóðàòà åäèí íîâ êîíòèíåíò”. 1976 ÑÎË ÁÅËÎÓ Saul Bellow (10 þíè 1915 Ëàøèéí, Êàíàäà - 5 àïðèë 2005 Áðóêëàéí, ÑÀÙ)

Ñîë Áåëîó å àìåðèêàíñêè ïèñàòåë. Ïîñëåäîâàòåëíî çàâúðøâà ×èêàãñêèÿ óíèâåðñèòåò, Ñåâåðîçàïàäíèÿ óíèâåðñèòåò â Åâúíñòúí è

óíèâåðñèòåòà íà Óèñêîíñèí. Ðàáîòè êàòî ó÷èòåë è ðåäàêòîð â åíöèêëîïåäèÿ „Áðèòàíèêà”. Òâîð÷åñòâîòî íà Ñîë Áåëîó âêëþ÷âà åñåòà, ðàçêàçè è ðîìàíè, êîèòî ñà íàé-ãîëÿìîòî ìó ïîñòèæåíèå. Ïðåç 1975 ãîäèíà ïå÷åëè ëèòåðàòóðíàòà íàãðàäàòà „Ïóëèöúð” ñ ðîìàíà ñè

„Ïîäàðúêúò íà Õóìáîëò”, à ïðåç 1976 ãîäèíà å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà ðàçáèðàíåòî íà ÷îâåêà è

òúíêèòå àíàëèçè íà ñúâðåìåííàòà êóëòóðà, êîèòî ñú÷åòàâà â ñâîåòî òâîð÷åñòâî”. 1977 ÂÈÑÅÍÒÅ ÀËÅÉÊÑÀÍÄÐÅ Vicente Aleixandre (26 àïðèë 1898 Ñåâèëÿ, Èñïàíèÿ - 14 äåêåìâðè 1984 Ìàäðèä, Èñïàíèÿ)

Âèñåíòå Àëåéêñàíäðå-è-Ìåðëî å èñïàíñêè ïèñàòåë. Çàåäíî ñ Ìèãåë Åðíàíäåñ, Ëóèñ Áóíþåë, Ôåäåðèêî Ãàðñèÿ Ëîðêà è äðóãè

ïèñàòåëè å ÷ëåí íà ëèòåðàòóðíàòà ãðóïà „Ïîêîëåíèå’27”, êîÿòî å ñâúðçàíà ñ àâàíãàðäíèòå òå÷åíèÿ â õóäîæåñòâåíàòà êóëòóðà. Ñëåä èçáóõâàíåòî íà Ãðàæäàíñêàòà âîéíà â Èñïàíèÿ (1936) è ïî âðåìå íà ôàøèñòêàòà äèêòàòóðà ïî-ãîëÿìà ÷àñò îò ïèñàòåëèòå îò „Ïîêîëåíèå’27” íàïóñêàò ðîäèíàòà ñè. Âèñåíòå Àëåéêñàíäðå îñòàâà â ñòðàíàòà, íî ïîåçèÿòà ìó å çàáðàíåíà. Ïðåç 1977 ã. àâòîðúò

ïîëó÷àâà ñâåòîâíî ïðèçíàíèå – Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà âèñîêè ïîñòèæåíèÿ â ïîåçèÿòà, â êîÿòî îñâåòÿâà ìÿñòîòî

íà ÷îâåêà â êîñìîñà è â ñúâðåìåííîòî îáùåñòâî è ïðåäñòàâÿ îáíîâÿâàíåòî íà èñïàíñêàòà ïîåçèÿ ìåæäó âîéíèòå”. 1978 ÈÑÀÀÊ ÁÀØÅÂÈÑ ÑÈÍÃÅÐ Isaac Bashevis Singer (14 þëè 1902 Ëåîíöèí, Ïîëøà – 24 þëè 1991 Ìàÿìè, ÑÀÙ)

Èñààê Áàøåâèñ Ñèíãåð å ïñåâäîíèì íà àìåðèêàíñêèÿ ïèñàòåë è ïðåâîäà÷ îò ïîëñêî-åâðåéñêè ïðîèçõîä Èöåê-Õåðø Çèíãåð.

Òâîð÷åñòâîòî ìó èìà äúëáîêè êîðåíè â ïîëñêî-åâðåéñêàòà êóëòóðíà òðàäèöèÿ. Èçâåñòåí å ñ ðîìàíèòå è ðàçêàçèòå ñè, â êîèòî ìíîãî ÷åñòî ïðèñúñòâàò ñâðúõåñòåñòâåíîòî è ãðîòåñêàòà, ñú÷åòàíè ñ èðîíèÿ, îñòðîóìèå è âÿðà â äîáðàòà âîëÿ íà ÷îâåêà. Íà áúëãàðñêè åçèê å ïðåâåäåí ðîìàíúò ìó „Ðîáúò”, íî âñåîáùî ïðèçíàíèå ïîëó÷àâà ñ ïúðâèÿ ñè ðîìàí „Ñàòàíà â Ãîðåé”, ñ÷èòàí çà íàé-äîáðàòà ìó

òâîðáà. Âäúõíîâåíà îò ìèñòè÷íàòà àòìîñôåðà íà Áèëãîðàé, òÿ íîñè õàðàêòåðíèòå ÷åðòè íà ãîòè÷åñêèÿ ðîìàí. Ïðåç 1978 ã. Èñààê

Áàøåâèñ Ñèíãåð å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

1979 ÎÄÈÑÅÀÑ ÅËÈÒÈÑ Odysseus Elytis (2 íîåìâðè 1911 Èðàêëèîí, Ãúðöèÿ - 18 ìàðò 1996 Àòèíà, Ãúðöèÿ)

Îäèñåàñ Åëèòèñ å ãðúöêè ïîåò, ïðîçàèê è åñåèñò. Èñòèíñêîòî ìó èìå å Îäèñåàñ Àëåïóäåëèñ, à ïñåâäîíèìúò Åëèòèñ å èçâåäåí îò

äóìèòå ñâîáîäà, Ãúðöèÿ, íàäåæäà è Åëåíà (êàòî ñèìâîë íà êðàñîòà). Ïúðâèòå ñè ñòèõîâå ïóáëèêóâà â ñï. „Íîâà ëèòåðàòóðà”, ñâúðçàíî ñ ãðóïà ïèñàòåëè, êîèòî îòõâúðëÿò âëèÿíèåòî íà êíèæîâíèÿ åçèê â ïîëçà íà æèçíåíèÿ ñúâðåìåíåí ãðúöêè. Èíòåðåñíî å è ðàçáèðàíåòî íà àâòîðà çà ïîåçèÿòà êàòî òðåòîòî ñúñòîÿíèå íà äóõà – íèòî ðàäîñòíî, íèòî òúæíî, ïðè êîåòî ïðîòèâîïîñòàâÿùèòå ñå

ñèëè ïðåñòàâàò äà ñúùåñòâóâàò. Ïðåç 1979 ã. Îäèñåàñ Åëèòèñ ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà ïîåçèÿòà ñè, êîÿòî

íà ôîíà íà ãðúöêàòà òðàäèöèÿ îïèñâà ñ ÷óâñòâåíà ñèëà è èíòåëåêòóàëíà ÿñíîòà áîðáàòà íà ñúâðåìåííèÿ ÷îâåê çà ñâîáîäà è ñúçèäàíèå”. 1980 ×ÅÑËÀ ÌÈËÎØ Czeslaw Milosz (30 þíè 1911 Øåòåéíåé, Ëèòâà - 14 àâãóñò 2004 Êðàêîâ, Ïîëøà)

×åñëàâ Ìèëîø å ïèñàòåë, ïðåâîäà÷ è ëèòåðàòóðåí êðèòèê, ñ÷èòàí â Ïîëøà çà íàé-ãîëåìèÿ ïîëñêè ïîåò, íî íåèçäàâàí ïî âðåìå íà

êîìóíèñòè÷åñêèÿ ðåæèì, ñ êîéòî ñêúñâà ïðåç 1951 ã. Îò 1961 ãîäèíà ñå óñòàíîâÿâà â ÑÀÙ, êúäåòî å ïðîôåñîð â Êàëèôîðíèéñêèÿ óíèâåðñèòåò. Êàòî åìèãðàíò ïèñàòåëÿò ñå îòäàâà íà äúëãî òúðñåíå íà ñâîÿòà èäåíòè÷íîñò â êíèãè, ïðåäñòàâÿùè åòàïèòå íà åäíî

âúëíóâàùî ñåáåèçñëåäâàíå. Ïðåç 1980 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà áåçêîìïðîìèñíàòà ÿñíîòà, ñ êîÿòî äàâà

èçðàç íà çàñòðàøåíîòî ïîëîæåíèå íà ÷îâåêà â åäèí ñâÿò íà îñòðè êîíôëèêòè”. 1981 ÅËÈÀÑ ÊÀÍÅÒÈ Elias Canetti (25 þëè 1905 Ðóñå, Áúëãàðèÿ - 13 àâãóñò 1994 Öþðèõ, Øâåéöàðèÿ)

Åëèàñ Êàíåòè å àâñòðèéñêè ïèñàòåë îò åâðåéñêè ïðîèçõîä, ÷èåòî òâîð÷åñòâî ëèòåðàòóðíèòå êðèòèöè àñîöèèðàò ñ ïðîèçâåäåíèÿòà íà

ðóñêèòå êëàñèöè îò XVIII â. Íèêîëàé Ãîãîë è Ôüîäîð Äîñòîåâñêè. Ìåæäóíàðîäíà èçâåñòíîñò ìó äîíàñÿ íåãîâèÿò ðîìàí „Çàñëåïåíèåòî” è ïî-òî÷íî ïðåâîäúò, íàïðàâåí îò Âåðîíèêà Óåäæóä è îçàãëàâåí „Àóòîäàôå”. Íÿêîëêî ãîäèíè òâîðáàòà å çàáðàíåíà â íàöèñòêà Ãåðìàíèÿ, íî êðèòèêàòà ÿ ïðèâåòñòâà êàòî åäèí îò ìàëêîòî ãîëåìè ðîìàíè, èçïðåâàðèë ñâîåòî âðåìå ñ ðàçîáëè÷àâàíåòî íà ôàøèçìà. Ïîïóëÿðíè ñà è ïèåñèòå íà Êàíåòè, ïðåâúðíàëè ñå â ïðåäâåñòíèê íà òåàòúðà íà àáñóðäà. Ïðåç 1980 ã. Åëèàñ Êàíåòè ïóáëèêóâà ñâîÿòà êíèãà „Ñïàñåíèÿò åçèê”, çà êîÿòî è çà òâîðáèòå ñè, „áåëÿçàíè ñ øèðîêè âúçãëåäè, áîãàòñòâî íà èäåè è àðòèñòè÷íà

ñèëà” ïðåç 1981 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

1982 ÃÀÁÐÈÅË ÃÀÐÑÈß ÌÀÐÊÅÑ Gabriel Garcia Marquez

(6 ìàðò 1928 Àðàêàòàêà, Êîëóìáèÿ)

Ãàáðèåë Õîñå Ãàðñèÿ Ìàðêåñ å êîëóìáèéñêè ïèñàòåë, æóðíàëèñò, èçäàòåë è îáùåñòâåíèê, ÷åñòî ïîñî÷âàí êàòî íàéèçâåñòíèÿ

ïðåäñòàâèòåë íà ìàãè÷åñêèÿ ðåàëèçúì. Èçâåñòåí å ñúñ ñâîåòî ïðèÿòåëñòâî ñ êóáèíñêèÿ ëèäåð Ôèäåë Êàñòðî, ÷åñòî å èçðàçÿâàë ñèìïàòèÿ êúì íÿêîè ëàòèíîàìåðèêàíñêè ðåâîëþöèîííè ãðóïè, îñîáåíî ïðåç 60-òå è 70-òå ãîäèíè, íî å êðèòè÷åí êúì ïîëîæåíèåòî â ñîáñòâåíàòà ñè ñòðàíà è íèêîãà íå å ïîäêðåïÿë ïóáëè÷íî ïàðòèçàíñêèòå ãðóïè òàì. Ãîëåìèÿò òâîð÷åñêè óñïåõ íà Ìàðêåñ èäâà ñ ðîìàíà ìó „Ñòî ãîäèíè ñàìîòà” (1967) – ëèòåðàòóðíî ÿâëåíèå, êîåòî ðàçòúðñâà Ëàòèíñêà Àìåðèêà è äîíàñÿ íà àâòîðà ñâåòîâíà

èçâåñòíîñò. Çà íåãî ïðåç 1972 ã. ïîëó÷àâà íàãðàäàòà „Ðîìóëî Ãàëåãîñ“. Ïðåç 1982 ã. Ãàðñèÿ Ìàðêåñ å óäîñòîåí è ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà ðîìàíèòå è ðàçêàçèòå ìó, â êîèòî ôàíòàñòè÷íîòî è ðåàëèñòè÷íîòî ñà ñú÷åòàíè â åäèí áîãàòî èçãðàäåí

ñâÿò íà âúîáðàæåíèåòî, îòðàçÿâàù æèâîòà è êîíôëèêòèòå íà êîíòèíåíòà”. 1983 ÓÈËßÌ ÃÎËÄÈÍà William Golding (19 ñåïòåìâðè 1911 Íþêèé, Àíãëèÿ - 19 þíè 1993 Ïúðåíàðóîðòàë, Àíãëèÿ)

Óèëÿì Äæåðàëä Ãîëäèíã å àíãëèéñêè ïèñàòåë, êîéòî òâîðè îñîáåíî èíòåíçèâíî ñëåä Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà, íî íå óñïÿâà äà

ïóáëèêóâà. Åäâà ïðåç 1954 ã. å îòïå÷àòàí ïúðâèÿò ìó ðîìàí „Ïîâåëèòåëÿò íà ìóõèòå”. Ðúêîïèñúò ïúðâîíà÷àëíî å îòõâúðëåí îò 21 èçäàòåëè, íî ñëåä ïóáëèêóâàíåòî ñè ðîìàíúò ñòàâà áåñòñåëúð âúâ Âåëèêîáðèòàíèÿ. Ïî âðåìå íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà Óèëÿì Ãîëäèíã ñëóæè â Áðèòàíñêàòà êðàëñêàòà ôëîòà è ó÷àñòâà â ïîòîïÿâàíåòî íà íåìñêèÿ áîåí êîðàá „Áèñìàðê”. Ó÷àñòâà è â

çàâëàäÿâàíåòî íà Íîðìàíäèÿ. Ïðåç 1988 ã. å ïîñâåòåí â ðèöàðñòâî îò êðàëèöà Åëèçàáåò Âòîðà. Ïðåç 1983 ã. å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà ðîìàíèòå ìó, êîèòî ñ ÿñíîòàòà íà ðåàëèñòè÷íîòî ñè ïîâåñòâîâàíèå è ðàçíîîáðàçèåòî è

óíèâåðñàëíîñòòà íà ìèòà õâúðëÿò ñâåòëèíà âúðõó ñúñòîÿíèåòî íà ÷îâåêà â äíåøíèÿ ñâÿò”. 1984 ßÐÎÑËÀ ÑÅÉÔÅÐÒ Jaroslav Seifert (23 ñåïòåìâðè 1901 Ïðàãà, ×åõèÿ - 10 ÿíóàðè 1986 Ïðàãà, ×åõèÿ)

ßðîñëàâ Ñåéôåðò å ÷åøêè ïîåò è æóðíàëèñò, åäèí îò ïúðâèòå ïèñàòåëè, êîèòî îòðè÷àò ñòàëèíèçìà è ñå îáÿâÿâàò â çàùèòà íà

ïîòèñíàòèòå òâîðöè. Âúïðåêè ÷å å ïðåöåíÿâàí êàòî ìíîãî ëèáåðàëåí è å ïðåñëåäâàí îò âëàñòòà, ïðåç 1968 ã. å èçáðàí çà ïðåäñåäàòåë íà Ñúþçà íà ÷åõîñëîâàøêèòå ïèñàòåëè, à ìåæäó 1969 è 1970 ã. å ïðåäñåäàòåë è íà Ñúþçà íà ÷åøêèòå ïèñàòåëè.

Ïîäïèñâà Õàðòà’77 â çàùèòà íà ÷îâåøêèòå ïðàâà. Ïðåç 1984 ã. ßðîñëàâ Ñåéôåðò ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà

ïîåçèÿòà, êîÿòî, íàäàðåíà ñúñ ñâåæåñò, ÷óâñòâåíîñò è áîãàòî âúîáðàæåíèå, ñúçäàâà åäèí ëèáåðàëèçèðàí è äîìèíèðàù îáðàç íà íåïîáåäèìèÿ äóõ è ìíîãîîáðàçèåòî íà ÷îâåêà". 1986 ÓÎËÅ ØÎÈÍÊÀ Wole Soyinka (13 þëè 1934 Àáåîêóòà, Íèãåðèÿ)

Óîëå Øîèíêà å íèãåðèéñêè äðàìàòóðã, ïîåò, áåëåòðèñò è êðèòèê. Ñåìåéñòâîòî ìó ïðèíàäëåæè êúì çàïàäíîàôðèêàíñêîòî ïëåìå

éîðóáà, ÷èÿòî áîãàòà ìèòîëîãèÿ å íåïðåñúõâàù èçâîð çà äðàìàòóðãè÷íîòî òâîð÷åñòâî íà Øîèíêà  íåãî òîé óìåëî èçïîëçâà

òåàòðàëíè ïîõâàòè, ñú÷åòàâàùè ñ ãîëÿìî ìàéñòîðñòâî áîãàòèòå òðàäèöèè íà àôðèêàíñêèÿ ôîëêëîð – ðèòóàëíèÿò òàíö, ìàñêàòà, ïàíòîìèìàòà, ðèòúìúò è ìóçèêàòà, ñ åëåìåíòè îò åâðîïåéñêîòî ñöåíè÷íî èçêóñòâî. Ïúðâàòà áåëåòðèñòè÷íà òâîðáà íà Øîèíêà å ðîìàíúò ìó „Òúëêóâàòåëèòå” (1965). Óîëå Øîèíêà ó÷àñòâà è â îáùåñòâåíèÿ æèâîò â Íèãåðèÿ – ïðîòèâîïîñòàâÿ ñå íà „íåãðîôèëèòå”, êîèòî èçäèãàò â êóëò òðàäèöèèòå è ìèíàëîòî íà Àôðèêà è ñå îáÿâÿâàò ïðîòèâ åâðîïåéñêîòî âëèÿíèå, äîêàòà

Øîèíêà ñå çàñòúïâà çà ìîäåðíèçàöèÿòà íà àôðèêàíñêàòà êóëòóðà. Ïðåç 1986 ã. Óîëå Øîèíêà ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà îòêðèâàíå íà øèðîêà êóëòóðíà ïåðñïåêòèâà è çà ïîåòè÷íî ïðåñúçäàâàíå íà äðàìàòà íà æèâîòà”.

1987 ÉÎÑÈÔ ÁÐÎÄÑÊÈ Joseph Brodsky (24 ìàé 1940 Ñàíêò Ïåòåðáóðã, Ðóñèÿ - 28 ÿíóàðè 1996 Íþ Éîðê, ÑÀÙ)

Éîñèô Àëåêñàíäðîâè÷ Áðîäñêè å ðóñêè ïîåò, â ÷èåòî òâîð÷åñòâî Àíà Àõìàòîâà îòêðèâà íàé-íàäàðåíèÿ ãëàñ îò íåãîâîòî

ïîêîëåíèå.  ïúðâèòå ãîäèíè îò æèâîòà ñè Áðîäñêè ïðåæèâÿâà îáñàäàòà íà Ëåíèíãðàä. Áåç ôîðìàëíî îáðàçîâàíèå, ïî-êúñíî òîé ïðèçíàâà, ÷å å âçèìàë êíèãè îòâñÿêúäå, âêëþ÷èòåëíî îò áîêëóêà. Íàó÷àâà àíãëèéñêè è ïîëñêè è ðàçâèâà çàäúëáî÷åí èíòåðåñ êúì êëàñè÷åñêàòà ôèëîñîôèÿ, êúì àíãëèéñêàòà è àìåðèêàíñêàòà ïîåçèÿ. Ïðåç 1963 ã. å îáâèíåí îò ñúâåòñêèòå âëàñòè â „ñîöèàëåí ïàðàçèòèçúì” è å îñúäåí íà 5 ãîäèíè çàòî÷åíèå â ðàéîíà íà Àðõàíãåëñê. Ïðåç 1965 ïðèñúäàòà ìó å íàìàëåíà ñëåä ïðîòåñòè íà èçÿâåíè ëèòåðàòóðíè äåÿòåëè. Ïðåç 1972 ã. å èçãîíåí îò ñòðàíàòà è ïðåç 1977 ñòàâà ãðàæäàíèí íà ÑÀÙ. Êàòî õîíîðóâàí ïðîôåñîð ïî ëèòåðàòóðà ïðåïîäàâà â íÿêîëêî àìåðèêàíñêè óíèâåðñèòåòà, êàêòî è â Êåìáðèäæêèÿ óíèâåðñèòåò âúâ Âåëèêîáðèòàíèÿ. Îò 1978 ã. å

Ïî÷åòåí äîêòîð íà èçêóñòâàòà íà Éåëñêèÿ óíèâåðñèòåò. Ïðåç 1990 ã. ìó å âúçñòàíîâåíî ñúâåòñêîòî ãðàæäàíñòâî. Ïðåç 1987 ã.

ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà „ëèòåðàòóðíî òâîð÷åñòâî îò èçêëþ÷èòåëåí ìàùàá, áåëÿçàíî îò äúëáîêà

èíòåëåêòóàëíîñò è ïîåòè÷íîñò”. 1988 ÍÀÄÆÈÁ ÌÀÕÔÓÇ Naguib Mahfouz (11 äåêåìâðè 1911 Êàéðî, Åãèïåò - 30 àâãóñò 2006 Êàéðî, Åãèïåò)

Íàäæèá Ìàõôóç å åãèïåòñêè áåëåòðèñò è äðàìàòóðã, àâòîð íà ïîâå÷å îò 30 ðîìàíà. Ìíîãî îò êíèãèòå ìó ñà çàáðàíåíè â Áëèçêèÿ

Èçòîê çàðàäè îáâèíåíèÿ â áîãîõóëñòâî. Îáðàò â òâîð÷åñòâîòî ìó áåëåæàò 60-òå ãîäèíè, êîãàòî Ìàõôóç ñå íàñî÷âà êúì êúñèÿ ðàçêàç è îñòàâÿ ïîâå÷å ìÿñòî çà ñèìâîëà, íîñåù ïîñòîÿííà òðåâîãà è ñòðàäàíèå, ðîäåíè îò åâîëþöèÿòà íà åäíî îáùåñòâî, â êîåòî

÷îâåøêèÿò èíäèâèä å âñå ïî-ñàìîòåí è èçîñòàâåí. Ïðåç 1988 ã. Ìàõôóç ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà

òâîð÷åñòâîòî ìó, êîåòî ïðèäàâà íà àðàáñêàòà áåëåòðèñòèêà îáùî÷îâåøêî çâó÷åíå”.

1989 ÊÀÌÈËÎ ÕÎÑÅ ÑÅËÀ Camilo Jose Cela (11 ìàé 1916 Èðèà Ôëàâèÿ, Èñïàíèÿ - 17 ÿíóàðè 2002 Ìàäðèä, Èñïàíèÿ)

Êàìèëî Õîñå Ñåëà å åäèí îò íàé-ÿðêèòå èñïàíñêè ïèñàòåëè, êîéòî ðàçðàáîòâà îáùî÷îâåøêè ïðîáëåìè â òðàäèöèèòå íà èñïàíñêàòà

êóëòóðà è èìà ïðèíîñ çà õóäîæåñòâåíîòî ðàçâèòèå íà åçèêà. Ñòàâà èçâåñòåí ñ ðîìàíà ñè „Ñåìåéñòâîòî íà Ïàñêóàë Äóàðòå” (1942), êîéòî å åäèí îò íàé-÷åòåíèòå èñïàíñêè ðîìàíè ñëåä „Äîí Êèõîò” íà Ìèãåë äå Ñåðâàíòåñ è ñ êîéòî ñå ïîñòàâÿ íà÷àëîòî íà ò. íàð.

óæàñÿâàù ðåàëèçúì â èñïàíñêàòà ëèòåðàòóðà. Êàìèëî Õîñå Ñåëà å ÷ëåí íà Êðàëñêàòà èñïàíñêà àêàäåìèÿ. Ïðåç 1989 ãîäèíà

ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çà áîãàòîòî ìó òâîð÷åñòâî, êîåòî å èçðàç íà íåîáè÷àéíà ãëåäíà òî÷êà çà ÷îâåøêàòà

ñëàáîñò è óÿçâèìîñò.

1990 ÎÊÒÀÂÈÎ ÏÀÑ Octavio Paz

(31 ìàðò 1914 Ìåêñèêî, Ìåêñèêî - 19 àïðèë 1998 Ìåêñèêî, Ìåêñèêî)

Îêòàâèî Ïàñ å ìåêñèêàíñêè ïîåò, åñåèñò, ïóáëèöèñò, äèïëîìàò, åäíî îò íàé-çíà÷èìèòå èìåíà â ëàòèíîàìåðèêàíñêàòà ëèòåðàòóðà

íà ÕÕ âåê. Ïúðâàòà ñè ñòèõîñáèðêà ïóáëèêóâà åäâà 19-ãîäèøåí, à ïî-êúñíî çàÿâÿâà, ÷å çà íåãî ïîåçèÿòà å òàéíàòà ðåëèãèÿ íà ìîäåðíîòî âðåìå, êðàëèöà íà èçêóñòâîòî è íà âñè÷êè ÷îâåøêè äåéíîñòè. Îñíîâàòåë å íà ëèòåðàòóðíàòà ãðóïà „Òàëèåð”,

îáåäèíÿâàùà ñâåòîóñåùàíåòî íà íîâîòî òâîð÷åñêî ïîêîëåíèå. Ïðåç 1990 ãîäèíà å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà

„çà âäúõíîâåíî òâîð÷åñòâî ñ øèðîêè õîðèçîíòè, õàðàêòåðèçèðàùî ñå ñ ÷óâñòâåíà èíòåëèãåíòíîñò è õóìàíèñòè÷íà íàñî÷åíîñò”. 1991 ÍÀÄÈÍ ÃÎÐÄÈÌÚÐ Nadine Gordimer (20 íîåìâðè 1923 Ñïðèíãñ, ÞÀÐ)

Íàäèí Ãîðäèìúð å þæíîàôðèêàíñêà ïèñàòåëêà, èçâåñòíà ñ ïîçèöèèòå ñè çà ïðåîñìèñëÿíå è ïðåìàõâàíå íà ñèñòåìàòà íà àïàðòåéä

â Þæíîàôðèêàíñêàòà ðåïóáëèêà. Ïîâå÷åòî íåéíè ïðîèçâåäåíèÿ îïèñâàò åòè÷íèòå è ïñèõîëîãè÷åñêè íàïðåæåíèÿ â ðàñîâî ðàçäåëåíàòà é ðîäèíà, à îñíîâíè ìîòèâè â òÿõ ñà èçãíàíèåòî è îò÷óæäåíèåòî. Íàäèí Ãîðäèìúð å ïî÷åòåí ÷ëåí íà Àìåðèêàíñêàòà

àêàäåìèÿ çà èçêóñòâà è ëèòåðàòóðà è íà Àìåðèêàíñêàòà àêàäåìèÿ çà õóìàíèòàðíè è åñòåñòâåíè íàóêè. Ïðåç 1991 ãîäèíà å

óäîñòîåíà ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

1993 ÒÎÍÈ ÌÎÐÈÑÚÍ Toni Morrison (18 ôåâðóàðè 1931 Ëîðåéí, ÑÀÙ)

Òîíè Ìîðèñúí, ïñåâäîíèì íà Êëîè Àíòúíè Óîôîðä, å ñðåä íàé-èçòúêíàòèòå ñúâðåìåííè ïèñàòåëè è âòîðàòà àìåðèêàíêà,

íîñèòåëêà íà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ñëåä Ïúðë Áúê. Ðàáîòè è êàòî ðåäàêòîð è ïîìàãà çà èçäàâàíåòî íà ìíîãî ÷åðíîêîæè àâòîðêè êàòî Òîíè Êåéä Áàìáàðà è Ãåéë Äæîóíñ. Ïðèçíàíèå çà òâîð÷åñêèÿ òàëàíò íà Òîíè Ìîðèñúí å íàãðàäàòà „Ïóëèöúð”, êîÿòî òÿ ïîëó÷àâà ïðåç 1993 ã. çà ðîìàíà ñè „Âúçëþáåíà”, â ÷èÿòî ñþæåòíà îñíîâà å çàëåãíàëà èñòèíñêà èñòîðèÿ îò æèâîòà íà ÷åðíîêîæèòå

àìåðèêàíöè â ÑÀÙ îò âðåìåíàòà íà ðîáñòâîòî. Ïðåç 1993 ãîäèíà íà àâòîðêàòà îòíîâî å çàñâèäåòåëñòâàíî ñâåòîâíî ïðèçíàíèå ñ

âðú÷âàíåòî íà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

1994 ÊÅÍÄÇÀÁÓÐÎ ÎÅ Kenzaburo Oe (31 ÿíóàðè 1935 Îñå, ßïîíèÿ)

Êåíäçàáóðî Îå å åäíà îò âîäåùèòå ôèãóðè â ñúâðåìåííàòà ÿïîíñêà ëèòåðàòóðà, ÷èèòî ðîìàíè ðàçãëåæäàò ïðîòèâîðå÷èÿòà

ìåæäó ÿïîíñêèòå òðàäèöèè è ñúâðåìåííèòå çàïàäíè èäåè è êóëòóðà. Êåíäçàáóðî å èçâåñòåí êàòî ñòðàñòåí áîðåö ñðåùó ÿäðåíîòî îðúæèå è îãðàíè÷àâàíåòî íà ñâîáîäàòà íà ñëîâîòî, à ñþæåòèòå íà íÿêîè îò òâîðáèòå ìó ñå ïðåâðúùàò â ïðåäèçâèêàòåëñòâî çà

ÿïîíñêîòî ïðàâèòåëñòâî. Ïðèçíàíèå çà òâîð÷åñêèÿ òàëàíò íà àâòîðà å îáÿâÿâàíåòî ìó çà Íîáåëîâ ëàóðåàò çà ëèòåðàòóðà ïðåç

1994 ã.

1996 ÂÈÑËÀÂÀ ØÈÌÁÎÐÑÊÀ Wislawa Szymborska

(2 þëè 1923 Áíèí, Ïîëøà)

Âèñëàâà Øèìáîðñêà å ïîëñêà ïîåòåñà, åñåèñòêà è ïðåâîäà÷êà. Ïîåòè÷íèÿò é ñòèë ñå îñíîâàâà íà òðàäèöèèòå íà ïîåçèÿòà íà ÕÕ

âåê è íà õóìàíèçìà. Âúïðåêè òîâà òÿ ñå ðàçãðàíè÷àâà îò ìîäíèòå ôèëîñîôñêè, àðòèñòè÷íè è êóëòóðíè òåíäåíöèè. Ñòèõîâåòå é ñà èçïúëíåíè ñ èðîíèÿ, ïàðàäîêñè è øåãè. Ïðîèçâåäåíèÿòà íà Øèìáîðñêà ñà ïðåâåäåíè íà 36 åçèêà è ñà èçäàäåíè â 18 äúðæàâè. Ïîåòåñàòà å óäîñòîåíà ñ íàãðàäè íà èìåòî íà Ãüîòå è èìåòî íà Õåðäåð, îòëè÷åíà å è îò ïîëñêèÿ ÏÅÍ-êëóá è å Ïî÷åòåí äîêòîð íà óíèâåðñèòåòà â Ïîçíàí. Ïàðàäîêñàëíî, íî íåïîñðåäñòâåíî ïðåäè îáÿâÿâàíåòî é çà Íîáåëîâ ëàóðåàò çà ëèòåðàòóðà äâå îò íàé-ãîëåìèòå ùâåäñêè èçäàòåëñòâà îòêàçâàò äà èçäàäàò íåéíè êíèãè ñ ïîåçèÿ; òâîðáèòå é ñà èçäàäåíè åäâà ñëåä ïðèñúæäàíåòî íà

íàãðàäàòà. Âèñëàâà Øèìáîðñêà ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ïðåç 1996 ãîäèíà „çà ïîåçèÿ, êîÿòî ñ ïðåäåëíà

òî÷íîñò îïèñâà èñòîðè÷åñêèòå è áèîëîãè÷íèòå ÿâëåíèÿ â êîíòåêñòà íà ÷îâåøêèòå ðåàëíîñòè”. 1997 ÄÀÐÈÎ ÔÎ Dario Fo (24 ìàðò 1926 Ñàíäæàíî, Èòàëèÿ)

Äàðèî Ôî å èòàëèàíñêè äðàìàòóðã, òåàòðàëåí ðåæèñüîð, êèíîàêòüîð è êîìïîçèòîð. Ïîïóëÿðåí å íàé-âå÷å ñúñ ñàòèðè÷íèòå ñè

ïèåñè; èçïîëçâà ìåòîäèòå íà êîìåäèÿ äåë àðòå. Íàé-èçâåñòíèòå ìó äðàìàòóðãè÷íè òâîðáè ñà ïèåñèòå „Çëîïîëó÷íàòà ñìúðò íà àíàðõèñòà” è „Íÿìà äà ïëàòèì!”. Íàïèñàíè ïðåç 70-òå ãîäèíè, òå ñà ïðåâåäåíè íà ðàçëè÷íè åçèöè è ñå èãðàÿò â ìíîãî ñòðàíè. Èòàëèàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî ÷åñòî öåíçóðèðà ïðîèçâåäåíèÿòà íà Äàðèî Ôî, à çàðàäè îòêðèòî èçðàçÿâàíèòå ñè êîìóíèñòè÷åñêè

âúçãëåäè àâòîðúò å çàòâàðÿí, áèò è çàïëàøâàí ñ óáèéñòâî. Ïðåç 1997 ã. Äàðèî Ôî å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

1998 ÆÓÇÅ ÑÀÐÀÌÀÃÓ Jose Saramago (16 íîåìâðè 1922 Àçèíÿãà, Ïîðòóãàëèÿ)

Æóçå Ñàðàìàãó å ïîðòóãàëñêè ïèñàòåë, äðàìàòóðã è æóðíàëèñò, îáíîâèë ïîðòóãàëñêèÿ è åâðîïåéñêèÿ ðîìàí â êðàÿ íà ÕÕ â., êàòî â

ïðîèçâåäåíèÿòà ñè ÷åñòî èçïîëçâà íåîáè÷àéíè ïåðñïåêòèâè êúì èñòîðè÷åñêèòå ñúáèòèÿ, çà äà ïîä÷åðòàå ÷îâåøêèÿ ôàêòîð çàä òÿõ, âìåñòî äà ïðåäñòàâÿ îôèöèàëíàòà ãëåäíà òî÷êà íà èñòîðèÿòà. Ïðèçíàíèå çà òâîð÷åñêèÿ òàëàíò íà Ñàðàìàãó ñà ìíîãîáðîéíèòå íàãðàäè, ñ êîèòî å îòëè÷åí: íà ïîðòóãàëñêèÿ ÏÅÍ-êëóá, íà Ëèñàáîíñêàòà îáùèíà, íàãðàäàòà “Äîí Äèíèø” íà ôîíäàöèÿ “Kàçà äå Ìàòåóø”, íàãðàäàòà íà Àñîöèàöèÿòà íà ïîðòóãàëñêèòå ïèñàòåëè è íàãðàäàòà “Kàìîéíø”. Ïðåç 1985 ã. ïîëó÷àâà íàãðàäàòà íà êðèòèêàòà çà öÿëîñòíî òâîð÷åñòâî. Ïðåç 1992 ã. ðîìàíúò ìó “Åâàíãåëèåòî ñïîðåä Èñóñ Õðèñòîñ” å èçáðàí îò êîìïåòåíòíèòå êóëòóðíè îðãàíèçàöèè äà áúäå ïðåäñòàâåí çà Åâðîïåéñêàòà ëèòåðàòóðíà íàãðàäà, íî ïðàâèòåëñòâîòî çàáðàíÿâà. Îáèäåí, Ñàðàìàãó íàïóñêà Ïîðòóãàëèÿ è ñå çàñåëâà íà î. Ëàíñåðîò (Èñïàíèÿ). Æóçå Ñàðàìàãó å Äîêòîð õîíîðèñ êàóçà íà óíèâåðñèòåòà â Òîðèíî è óíèâåðñèòåòà â

Ñåâèëÿ. Ïðåç 1998 ã. å îòëè÷åí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

1999 ÃÞÍÒÅÐ ÃÐÀÑ Gunter Grass (16 îêòîìâðè 1927 Äàíöèã, äíåñ â Ïîëøà)

Ãþíòåð Ãðàñ å íåìñêè áåëåòðèñò, ïîåò è äðàìàòóðã, åäèí îò íàé-èçòúêíàòèòå ñúâðåìåííè ïèñàòåëè íà Ãåðìàíèÿ. Ñòàâà èçâåñòåí

îùå ñ ïúðâèÿ ñè ðîìàí „Òåíåêèåíèÿò áàðàáàí” (1959), â êîéòî ñå ïðîñëåäÿâàò óæàñèòå íà Òðåòèÿ ðàéõ è Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà. Òâîðáàòà ïîëó÷àâà ðàçëè÷íè îöåíêè – çà åäíè òÿ å ëèòåðàòóðíà ñåíçàöèÿ, çà äðóãè – òðóäíî ñìèëàåìî ÷åòèâî. Ñêîðî Ãðàñ å íàðå÷åí „ñúâåñòòà íà Ãåðìàíèÿ”, òúé êàòî ïèøå çà ñúáèòèÿ îò íåìñêàòà èñòîðèÿ, îò êîèòî ãåðìàíöèòå êàòî öÿëî ñå ñðàìóâàò, è áåçïîùàäíî

íàïàäà ìíîãî ÿâëåíèÿ â íåìñêàòà êóëòóðà. Ïðåç 1999 ãîäèíà Ãþíòåð Ãðàñ å óäîñòîåí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

2001 ÂÈÄÈßÄÕÀÐ ÑÓÐÀÄÆÏÐÀÑÀÄ ÍÀÉÏÎË Vidiadhar Surajprasad Naipaul

(17 àâãóñò 1932 ×àãóàíàñ, Òðèíèäàä è Òîáàãî)

Ñúð Âèäèÿäõàð Ñóðàäæïðàñàä Íàéïîë å áðèòàíñêè ïèñàòåë, åäèí îò íàé-äàðîâèòèòå àâòîðè â ñâåòîâåí ìàùàá, ñòàíàë èçâåñòåí

îùå íà 29 ãîäèíè ñ ðîìàíà ñè „Äîì çà ìèñòúð Áèñâàñ”. Ïèøå çà ìíîãî ðàçëè÷íè êóëòóðè è ïðîáëåìè, ñ êîèòî ñå ñáëúñêâàò îáèêíîâåíèòå õîðà ïî öÿë ñâÿò, âêëþ÷èòåëíî è çà ïðîáëåìèòå íà ïî-ñëàáî ðàçâèòèòå äúðæàâè. Ñúçäàâà è òâîðáè, ïîñâåòåíè íà ïîëèòèêàòà. Òâîð÷åñòâîòî ìó íå ñå îöåíÿâà åäíîçíà÷íî – íÿêîè êðèòèöè îáâèíÿâàò ïðîçàòà è ïúòåïèñèòå ìó â î÷åðíÿíå íà Òðåòèÿ ñâÿò; ïðîòèâîðå÷èÿ ïðåäèçâèêâà è êðàéíèÿò ìó èíäóèçúì. Ìîäåðíèÿò ñâÿò å èñòèíñêî áåäñòâèå, íàñòîÿâà ïèñàòåëÿò, íî îñúæäà

îñòðî è àòåíòàòèòå íà èñëÿìñêèÿ ôóíäàìåíòàëèçúì. Ïðåç 2001 ã., â þáèëåéíàòà 100-ãîäèøíèíà îò ó÷ðåäÿâàíåòî íà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà, Íàéïîë ñòàâà íåèí ëàóðåàò „çà íåïîêâàðåíà è íåïîäêóïíà êðèòè÷íîñò”.

2002 ÈÌÐÅ ÊÅÐÒÅÑ Imre Kertesz (9 íîåìâðè 1929 Áóäàïåùà, Óíãàðèÿ)

Èìðå Êåðòåñ å óíãàðñêè ïèñàòåë. Åâðåèí ïî ïðîèçõîä, åäâà ïåòíàéñåòãîäèøåí ïî âðåìå íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà å äåïîðòèðàí îò

ãåðìàíöèòå â Îñâèåíöèì, à ñëåä òîâà â êîíöëàãåðèòå â Öàéö è Áóõåíâàëä. Çàòîâà åäíà îò òåìèòå ìó ëîãè÷íî ñà Õîëîêîñòúò è íàöèçìúò. Äåáþòèðà ïðåç 1975 ã. ñ ðîìàíà “Áåçñúäáîâíîñò” – ïúðâè îò òðèëîãèÿòà çà Õîëîêîñòà. Èìðå Êåðòåñ å îòëè÷åí ñ

ëèòåðàòóðíàòà íàãðàäà íà èìåòî íà Õåðäåð ïðåç 2000 ã., íîñèòåë å íà Ãîëåìèÿ êðúñò íà Ðåïóáëèêà Óíãàðèÿ îò 2003-òà. Ïðåç 2002

ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

2003 ÄÆÎÍ ÌÀÊÑÓÅË ÊÓ̀ÒÑÈ John M. Coetzee

(9 ôåâðóàðè 1940 Êåéïòàóí, ÞÀÐ)

Äæîí Ìàêñóåë Êó̀òñè å þæíîàôðèêàíñêè ïèñàòåë, åçèêîâåä, ïðåâîäà÷ è ïðåïîäàâàòåë. Ñâåòîâíà èçâåñòíîñò ïîëó÷àâà ïðåç 1980

ã. ñ ðîìàíà ñè „Â î÷àêâàíå íà âàðâàðèòå”. Ñëåäâàùèòå ìó êíèãè ñà îòëè÷åíè ñ åäíè îò íàéïðåñòèæíèòå ëèòåðàòóðíè íàãðàäè íà Âåëèêîáðèòàíèÿ, Èçðàåë, Èðëàíäèÿ è Þæíà Àôðèêà. Äæ. Ì. Êó̀òñè å ïúðâèÿò àâòîð, êîéòî ñòàâà äâà ïúòè íîñèòåë íà íàãðàäàòà

„Áóêúð” – ïðåç 1983 ã. çà „Æèâîòúò è âðåìåòî íà Ìàéêúë Ê” è ïðåç 1999 ã. çà „Ïîçîð”. Ïðåç 2003 ã å îòëè÷åí ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

2004 ÅËÔÐÈÄÅ ÉÅËÈÍÅÊ Elfriede Jelinek (20 îêòîìâðè 1946 Ìþðööóøëàã, Àâñòðèÿ)

Åëôðèäå Éåëèíåê å åäíà îò íàé-èíòåðåñíèòå ñúâðåìåííè àâñòðèéñêè ïèñàòåëêè, àâòîðêà íà äåñåò ðîìàíà, íà ïîâå÷å îò ïåòíàéñåò

äðàìè, íà ôèëìîâè ñöåíàðèè, îïåðíè è áàëåòíè ëèáðåòà, ëèòåðàòóðíà êðèòèêà, ìíîãîáðîéíè åñåèñòè÷íè òåêñòîâå, ïðåâîäè, ìóçèêàëíè êîìïîçèöèè. Íîñèòåëêà å íà íàä äâàéñåò ëèòåðàòóðíè è òåàòðàëíè íàãðàäè è îòëè÷èÿ, ñðåä êîèòî „Õåíðèõ Õàéíå” è „Áþõíåð”. Óñïåõ è ëèòåðàòóðíà èçâåñòíîñò é äîíàñÿ àâòîáèîãðàôè÷íèÿò é ðîìàí "Ïèàíèñòêàòà". Êàòî äðàìàòóðã Éåëèíåê ïèøå â òðàäèöèÿòà íà Áðåõò. Ïèåñèòå é, ðóøàùè ñîöèàëíè è åêçèñòåíöèàëíè òàáóòà è ïàðîäèðàùè ðå÷åâè êëèøåòà è ôèãóðè, ñà ïîñòàâÿíè

â Áóðãòåàòúð, íà ñöåíèòå â Áîí, Õàìáóðã, Öþðèõ è äð. Ïðåç 2004 ã. Åëôðèäå Éåëèíåê å óäîñòîåíà ñ Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çà ìóçèêàòà è âîêàëíîòî èçÿùåñòâî â íåéíèòå ðîìàíè è ïèåñè, êîèòî ñ èçêëþ÷èòåëíàòà ñè ñëîâåñíà âèðòóîçíîñò

ïîêàçâàò àáñóðäà íà ñúùåñòâóâàùèòå êëèøåòà â îáùåñòâîòî è òÿõíàòà ïîðîáâàùà ñèëà". 2005 ÕÀÐÎËÄ ÏÈÍÒÚÐ Harold Pinter

(10 îêòîìâðè 1930 Ëîíäîí, Âåëèêîáðèòàíèÿ)

Õàðîëä Ïèíòúð å áðèòàíñêè äðàìàòóðã, ïîåò, ðåæèñüîð è àêòüîð, åäèí îò íàé-ïîñòàâÿíèòå è êîìåíòèðàíè ñúâðåìåííè áðèòàíñêè

äðàìàòóðçè. Ñðåä íàé-èçâåñòíèòå è ïðåäñòàâÿíè íà ñâåòîâíèòå ñöåíè íåãîâè ïèåñè ñà “Ïàðòè çà ðîæäåí äåí”, “Ïàðíèêúò”, “Ëåêà áîëêà” è “Íåìèÿò ñåðâèòüîð”. Ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè òâîð÷åñòâîòî íà Ïèíòúð ïðèäîáèâà âñå ïî-ïîëèòè÷åñêè îòòåíúê è ñå ïðåíàñî÷âà îò äðàìàòóðãèÿòà êúì ïîåçèÿòà. Âîéíàòà â Èðàê ïðåç 2003 ã. å ñúáèòèåòî, êîåòî ãî êàðà äà ñå îáúðíå êúì ïîåçèÿòà, çà äà áè÷óâà ÷ðåç íåÿ ëèäåðèòå íà ÑÀÙ è Âåëèêîáðèòàíèÿ çà àòàêàòà. Çà ñáîðíèêà “Âîéíà” àâòîðúò ïîëó÷àâà íàãðàäàòà “Óèëôðèä Îóåí” çà ïîåçèÿ. Ïðåç 1966 ã. ñòàâà Êàâàëåð íà Áðèòàíñêàòà èìïåðèÿ, íî ïî-êúñíî îòêàçâà ïðåäëîæåíèåòî íà Äæîí Ìåéäæúð çà

ðèöàðñêî çâàíèå. Õàðîëä Ïèíòúð å Ïî÷åòåí äîêòîð íà ÑÓ „Ñâåòè Êëèìåíò Îõðèäñêè”. Ïðåç 2005 ã. ïîëó÷àâà Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

2006 ÎÐÕÀÍ ÏÀÌÓÊ Orhan Pamuk (7 þíè 1952 Èñòàíáóë, Òóðöèÿ)

Ôåðèò Îðõàí Ïàìóê å òóðñêè ïèñàòåë.  ðîìàíèòå ñè, ïðåäñòàâèòåëíè çà êúñíèÿ ïîñòìîäåðíèçúì, ñå îïèòâà äà ñú÷åòàå

òðàäèöèèòå íà åâðîïåéñêàòà ëèòåðàòóðà è îñìàíñêàòà èçÿùíà ñëîâåñíîñò. Îòñòîÿâà ðàçáèðàíåòî, ÷å ñòðåìåæúò äà ñå çàïàçÿò ñîáñòâåíàòà èñòîðèÿ è òðàäèöèè íå å íåñúâìåñòèì ñ ìîäåðíàòà ñâåòñêà äúðæàâà, êîÿòî ñå ñòðåìè äà ñå ïðèñúåäèíè êúì ÅÑ. Òâîðáèòå, ñ êîèòî ïîëó÷àâà ìåæäóíàðîäíà ïîïóëÿðíîñò, ñà ðîìàíèòå „Áÿëàòà êðåïîñò” è „Èìåòî ìè å ×åðâåí”, çà êîéòî ïå÷åëè íàãðàäàòà çà íàé-äîáðà ÷óæäåñòðàííà êíèãà âúâ Ôðàíöèÿ, êàêòî è íàãðàäè â Èòàëèÿ è Èðëàíäèÿ. Èçâåñòåí å è ñ ïîëèòè÷åñêèòå ñè êîìåíòàðè, êîèòî çàïî÷âà äà ïèøå ïðåç 90-òå ãîäèíè. Òîãàâà òîé ïóáëèêóâà êðàéíî êðèòè÷íè ñòàòèè çà àðìåíñêèÿ ãåíîöèä â Òóðöèÿ ïî âðåìå íà Ïúðâàòà ñâåòîâíà âîéíà è çà „òåæêàòà ðúêà”, ñ êîÿòî âëàñòèòå ñå îïèòâàò äà ïîòóøàò êþðäñêîòî âúñòàíèå â þãîèçòî÷íàòà ÷àñò íà ñòðàíàòà. Äâå òóðñêè ïðîôåñèîíàëíè àñîöèàöèè çàâåæäàò íàêàçàòåëíî äåëî ñðåùó Ïàìóê çàðàäè òåçè íåãîâè

èçÿâëåíèÿ. Ïðåç 2006 ã. îáâèíåíèÿòà ñà îòõâúðëåíè. Ïðåç 2006 ã. Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ âðú÷âà íà Îðõàí Ïàìóê Íîáåëîâà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà, êàòî ñå ìîòèâèðà: "Òúðñåéêè ìåëàíõîëè÷íàòà äóøà íà ñâîÿ ðîäåí ãðàä, Ïàìóê ðàçêðè íîâè ñèìâîëè â ñáëúñúêà è

ïðåïëèòàíåòî íà êóëòóðèòå".

2007 ÄÎÐÈÑ ËÅÑÈÍÃ Doris Lessing (22 îêòîìâðè 1919 Êåðìàíøàõ, Ïåðñèÿ)

Äîðèñ Ìåé Ëåñèíã å áðèòàíñêà ïèñàòåëêà. Òâîð÷åñòâîòî é å âäúõíîâåíî îò æèâîòà é â Àôðèêà, îò íåéíèòå ñîöèàëíè è

ïîëèòè÷åñêè áîðáè. ×åñòè òåìè â ðîìàíèòå é ñà êîíôëèêòèòå ìåæäó ðàçëè÷íèòå êóëòóðè, ðàñîâîòî íåðàâåíñòâî, ïðîòèâîðå÷èåòî ìåæäó ëè÷íàòà ñúâåñò è îáùîòî áëàãî. Ëåñèíã ïèøå è ôàíòàñòè÷íè ðîìàíè ñ ôèëîñîôñêà ïðîáëåìàòèêà. "Ëÿòîòî ïðåäè ìðàêà" å åäèí îò íàé-ñèëíèòå é ðîìàíè è åäèíñòâåíèÿò, èçäàäåí íà áúëãàðñêè åçèê ïðåç 1975 ã. Äîðèñ Ëåñèíã å êëþ÷îâà ôèãóðà â ìàðêñèñòêèòå, àíòèêîëîíèàëíèòå, àíòèàïàðòåéäíèòå è ôåìèíèñòñêèòå äâèæåíèÿ.  íà÷àëîòî íà XXI âåê êðèòèêóâà äèêòàòîðñêèÿ ðåæèì íà ïðåçèäåíòà Ðîáåðò Ìóãàáå è å îáÿâåíà çà íåæåëàíî ëèöå â Çèìáàáâå. Ïðåç íàñòîÿùàòà 2007 ã. Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ ïî ëèòåðàòóðà èçáðà "åïè÷íàòà ðàçêàçâà÷êà íà æåíñêàòà äóøà, êîÿòî ñúñ ñêåïòèöèçúì, ïëàì è âúîáðàæåíèå èçñëåäâà åäíà ðàçäåëåíà öèâèëèçàöèÿ" çà íîñèòåë íà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà. 2008 ÆÀÍ-ÌÀÐÈ ÃÞÑÒÀ ËÜÎ ÊËÅÇÈÎ Jean-Marie Gustave Le Clezio (13 àïðèë 1940 ã., Íèöà, Ôðàíöèÿ)

Æàí-Ìàðè Ãþñòàâ ëüî Êëåçèî å ðîäåí â Íèöà ïðåç 1940 ã. Ó÷è âúâ âèñøèÿ ëèòåðàòóðåí êîëåæ â Íèöà, çàùèòàâà äîêòîðàò ïî

ëèòåðàòóðà, ïî-êúñíî ïðåïîäàâà â ÑÀÙ. Ïèøå îùå îò ñåäåìãîäèøåí è å íàðè÷àí „ãëåçåíîòî ìîì÷å íà ôðåíñêàòà ëèòåðàòóðà”, òúé êàòî îùå íà 23 ãîäèíè ïðàâè ãîëåìèÿ ñè ëèòåðàòóðåí ïðîáèâ ñ ðîìàíà „Ïðîòîêîëúò” (1963), çà êîéòî ïîëó÷àâà ïúðâàòà ñè ëèòåðàòóðíà íàãðàäà – „Ðüîíîäî”. Ëüî Êëåçèî å ïúðâèÿò ïèñàòåë, óäîñòîåí ñ íàãðàäàòà „Ïîë Ìîðàí” íà Ôðåíñêàòà àêàäåìèÿ çà öåëîêóïíîòî ñè òâîð÷åñòâî è â ÷àñòíîñò çà ðîìàíà „Ïóñòèíÿòà” (1980). Ïðåç 1994 ã. å îáÿâåí çà íàé-ãîëåìèÿ ñúâðåìåíåí ôðåíñêîåçè÷åí ïèñàòåë. Íîñèòåë å îùå è íà øâåäñêàòà ëèòåðàòóðíà íàãðàäà „Ñòèã Äàãåðìàí”. Æàí-Ìàðè Ãþñòàâ ëüî Êëåçèî å àâòîð íà íàä 50 çàãëàâèÿ – ðîìàíè, åñåòà, ðàçêàçè, äâà ïðåâîäà íà èíäèàíñêè ìèòîëîãèè, ìíîæåñòâî ñòàòèè è ïðåäãîâîðè. Ñðåä ïîïóëÿðíèòå ìó òâîðáè íà áúëãàðñêè åçèê ñà ïðåâåäåíè êíèãèòå „Àôðèêàíåöà”, „Êàðàíòèíàòà”, „Ìåêñèêàíñêàòà ìå÷òà”, „Áðîäåùà

çâåçäà” è äð. Ïðåç 2008 ã. Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ ïðèñúæäà íà Æàí-Ìàðè Ãþñòàâ ëüî Êëåçèî Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà, îïðåäåëÿéêè ãî êàòî „ðîäîíà÷àëíèê íà íîâî íàïðàâëåíèå íà ïîåòè÷åñêà è åìîöèîíàëíà åêñïðåñèÿ, êîÿòî èçñëåäâà

ïðèðîäàòà íà ÷îâåêà êàêòî â ïðåäåëèòå íà öèâèëèçàöèÿòà, òàêà è îòâúä íåÿ”. 2009 ÕÅÐÒÀ ÌÞËÅÐ Herta Muller

(17 àâãóñò 1953 ã., Íèöêèäîðô, Áàíàò, Ðóìúíèÿ) Õåðòà Ìþëåð å ðîäåíà íà 17 àâãóñò 1953 ã. â Íèöêèäîðô, Áàíàò, è å ñ íåìñêè åòíè÷åñêè ïðîèçõîä. Çàâúðøâà ãåðìàíèñòèêà è

ðóìúíèñòèêà â óíèâåðñèòåòà íà ãðàä Òèìèøîàðà. Ðàáîòè êàòî ïðåâîäà÷êà è ó÷èòåë. Ïðåç 1982 ã. èçäàâà ïúðâàòà ñè êíèãà ñ ðàçêàçè “Íèçèíè”, êîÿòî â Ðóìúíèÿ å ñèëíî öåíçóðèðàíà, íî äâå ãîäèíè ïî-êúñíî èçëèçà â Ãåðìàíèÿ â àâòåíòè÷íèÿ ñè âèä. Ðàçîáëè÷àâàíåòî íà òîòàëèòàðèçìà å â îñíîâàòà íà êíèãèòå íà Õåðòà Ìþëåð, âäúõíîâåíè îò ñúäáàòà íà ñåìåéñòâîòî é. Áàùà é ñëóæè âúâ Âàôåí-ÑÑ ïî âðåìå íà Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà, à ìàéêà é çàåäíî ñ ìíîãî íåìñêîãîâîðÿùè ðóìúíöè ïðåç 1945 ã. å äåïîðòèðàíà â òðóäîâ ëàãåð â Óêðàéíà. Ïðåñëåäâàíà îò ðåæèìà íà ×àóøåñêó çàðàäè îñòðèòå ñè êðèòèêè ñðåùó âëàñòòà, ïðåç 1987 ã. Õåðòà Ìþëåð åìèãðèðà îò Ðóìúíèÿ è ñå óñòàíîâÿâà â Çàïàäåí Áåðëèí. Êàòî ïèñàòåë Õåðòà Ìþëåð ïðèäîáèâà ìåæäóíàðîäíà èçâåñòíîñò â íà÷àëîòî íà 90-òå ãîäèíè, êàòî îò îñîáåíî çíà÷åíèå å ðîìàíúò é „Ðàçëþëÿí äúõ“ (2009). Êíèãèòå é ñà ïðåâåäåíè íà ïîâå÷å îò 20 åçèêà. Ïðåç 2010 ã. íà áúëãàðñêè åçèê å èçäàäåíà êèãàòà „Âñè÷êî ñâîå íîñÿ ñúñ ñåáå ñè”. Îò 1995 ã. Ìþëåð å ÷ëåí íà Íåìñêàòà àêàäåìèÿ çà åçèê è ëèòåðàòóðà â Äàðìùàò è íà Îáåäèíåíèåòî íà íåìñêèòå åñåèñòè, íîâåëèñòè è ïîåòè. Íîñèòåëêà å íà àâòîðèòåòíè ëèòåðàòóðíè íàãðàäè, ñðåä êîèòî Íåìñêàòà åçèêîâà íàãðàäà (Deutscher Sprachpreis – 1989), Íåìñêàòà íàãðàäà íà êðèòèêàòà (Deutscher Kritikerpreis – 1992), Åâðîïåéñêàòà íàãðàäà Aristeion Prize (1995), êàòî òÿ å åäèíñòâåíà ïðåäñòàâèòåëêà íà íåìñêîãîâîðÿùèòå ñòðàíè, ïå÷åëèëà

òàçè íàãðàäà. Ïðåç 2009 ã. Õåðòà Ìþëåð ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà çàðàäè òîâà, ÷å „ñúñ ñúñðåäîòî÷åíîñòòà

íà ïîåçèÿòà è îòêðîâåíèåòî íà ïðîçàòà îïèñâà ïåéçàæà íà áåçäîìíîñòòà”.

2010 ÕÎÐÕÅ ÌÀÐÈÎ ÏÅÄÐÎ ÂÀÐÃÀÑ ËÜÎÑÀ Mario Vargas Llosa

(28 ìàðò 1936 ã., Àðåêèïà, Ïåðó)

Ìàðèî Âàðãàñ Ëüîñà å ðîäåí ïðåç 1936 ã. â Àðåêèïà, Ïåðó. Çàâúðøâà êîëåæà Ëà Ñàë è Íàöèîíàëíèÿ óíèâåðñèòåò „Ñàí Ìàðêîñ“ â

Ëèìà, êàòî ìåæäóâðåìåííî ðàáîòè êàòî æóðíàëèñò, à ïðåç 1952 ã. ïîñòàâÿ ïúðâàòà ñè ïèåñà „Áÿãñòâîòî íà èíêàòà“. Ïðåç 80-òå ãîäèíè Ìàðèî Âàðãàñ Ëüîñà ñå âêëþ÷âà â ïîëèòè÷åñêèÿ æèâîò íà Ïåðó êàòî àêòèâåí ïðèâúðæåíèê íà èêîíîìè÷åñêèÿ ëèáåðàëèçúì. Ïðåç 1990 ã. ñå êàíäèäàòèðà çà ïðåçèäåíò íà ñòðàíàòà, íî ãóáè èçáîðèòå ñðåùó Àëáåðòî Ôóõèìîðè. Ìàðèî Âàðãàñ Ëüîñà ñòàâà èçâåñòåí ñ ðîìàíà ñè „Ãðàäúò è êó÷åòàòà“ (1962 ). Êíèãàòà å ïîñðåùíàòà ñ øèðîêî îäîáðåíèå, à àâòîðúò é å îáÿâåí çà åäèí îò îñíîâíèòå ïðåäñòàâèòåëè íà ëàòèíîàìåðèêàíñêàòà ëèòåðàòóðíà âúëíà íàðåä ñ Õóëèî Êîðòàñàð , Êàðëîñ Ôóåíòåñ è Ãàáðèåë Ãàðñèÿ Ìàðêåñ. Ðåïóòàöèÿòà ñè Ìàðèî Âàðãàñ Ëüîñà çàòâúðæäàâà ñúñ ñëåäâàùèÿ ñè ðîìàí „Çåëåíàòà êúùà“ (1966), çà êîéòî ïîëó÷àâà ïúðâàòà íàãðàäà „Ðîìóëî Ãàëåãîñ“ â êîíêóðåíöèÿ ñ Õóàí Êàðëîñ Îíåòè è Ãàáðèåë Ãàðñèÿ Ìàðêåñ. Ìàðèî Âàðãàñ Ëüîñà å íîñèòåë è íà íàãðàäàòà çà èñïàíîåçè÷íà ëèòåðàòóðà „Ìèãåë äå Ñåðâàíòåñ“ çà 1994 ã. Ñðåä îñîáåíî ïîïóëÿðíèòå ìó òâîðáè ñà ðîìàíèòå „Ðàçãîâîð â Êàòåäðàëàòà”, „Ïàíòàëåîí è ïîñåòèòåëêèòå”, „Ëåëÿ Õóëèÿ è ïèñà÷úò”, „Ðàçêàçâà÷úò”, „Âúçõâàëà íà ìàùåõàòà”, „Ïðàçíèêúò íà

êîçåëà”, „Ðàÿò çàä äðóãèÿ úãúë”, „Ëóäîðèèòå íà ëîøîòî ìîìè÷å” è äð., èçäàäåíè è íà áúëãàðñêè åçèê. Ïðåç 2010 ã. Ìàðèî Âàðãàñ

Ëüîñà å èçáðàí çà Íîáåëîâ ëàóðåàò çà ëèòåðàòóðà. Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ ïðèñúæäà îòëè÷èåòî íà 74-ãîäèøíèÿ ïåðóàíñêè

ìàãüîñíèê íà ñëîâîòî „çà êàðòîãðàôèÿòà íà ñòðóêòóðèòå íà âëàñòòà, çà íåãîâèòå ÿðêè îáðàçè íà ñúïðîòèâà, áóíò è ïîðàæåíèå íà èíäèâèäà“.

2011 ÒÓÌÀÑ ÉÎÑÒÀ ÒÐÀÍÑÒÐÜÎÌÅÐ

Tomas Gösta Tranströmer

(15 àïðèë 1931 ã., Ñòîêõîëì, Øâåöèÿ)

Òóìàñ Òðàíñòðüîìåð å øâåäñêè ïîåò, è ïðåâîäà÷, ïñèõîëîã ïî îáðàçîâàíèå è ïðîôåñèÿ. Ñúçäàë å òâîð÷åñòâî, íå îñîáåíî

âíóøèòåëíî ïî îáåì, íî ñ âñåïðèçíàòà çíà÷èìîñò çà ðàçâèòèåòî íà øâåäñêàòà, à è íà ñâåòîâíàòà ïîåçèÿ. Òîé å àâòîð è íà ôèëîñîôñêè çàäúëáî÷åíà åñåèñòèêà, íà ëèòåðàòóðîâåäñêè è íàó÷íî-ïñèõîëîãè÷åñêè òåêñòîâå, íà àâòîáèîãðàôè÷íà êíèãà, îçàãëàâåíà „Ñïîìåíèòå ìå âèæäàò” (1993), à å è ïðåâîäà÷ íà ïîåçèÿ îò íÿêîëêî åçèêà, ãëàâíî îò àíãëèéñêè. Òðàíñòðüîìåð èìà ñëàâàòà íà åäèí îò íàé-çíà÷èìèòå ñêàíäèíàâñêè ïèñàòåëè îò Âòîðàòà ñâåòîâíà âîéíà íàñàì. Êðèòèöèòå îöåíÿâàò ïîåòè÷íîòî ìó òâîð÷åñòâî çàðàäè íåãîâàòà äîñòúïíîñò, âêëþ÷èòåëíî è ïðè ïðåâîä. Ïîåçèÿòà ìó å ïðåâåæäàíà íà ïîâå÷å îò 60 åçèêà. Íîñèòåë å íà ìåæäóíàðîäíàòà ëèòåðàòóðíà íàãðàäà „Íîéùàò“ çà 1990 ãîäèíà. Ñòèõîòâîðåíèÿòà ìó ñà âäúõíîâåíè îò äúëãèòå øâåäñêè çèìè, ñìÿíàòà íà ñåçîíèòå è îñåçàåìàòà, èçïúëíåíà ñ íàñòðîåíèå êðàñîòà íà ïðèðîäàòà. Òâîðáèòå íà Òðàíñòðüîìåð ñå îòëè÷àâàò è ñ óñåùàíåòî çà ìèñòè÷íîñò è ÷óäåñàòà, êîèòî êðèå åæåäíåâèåòî – õàðàêòåðíà îñîáåíîñò, êîÿòî ÷åñòî ïðèäàâà íà ñòèõîâåòå ìó ðåëèãèîçíî èçìåðåíèå. Íà áúëãàðñêè åçèê ñà èçäàäåíè òðè íåãîâè ñòèõîñáèðêè: "Åñåíåí àðõèïåëàã" (1981), "Âúçäóøíà ïîùà" (2002) è "Ãîëÿìàòà çàãàäêà"

(2013). Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà ìó ñå ïðèñúæäà, "çàùîòî ÷ðåç íåãîâèòå íàñèòåíè, ÿñíè îáðàçè íè äàâà ñâåæ äîñòúï

äî ðåàëíîñòòà".

2012 Ìî Éåí Mo Yan (17 ôåâðóàðè 1955 ã., Äàëàí, ïðîâèíöèÿ Øàíäóí, Êèòàé)

Èñòèíñêîòî ìó èìå å Ãóàí Ìî-Éå (Guan Moye). Ðîäèòåëèòå ìó áèëè ôåðìåðè. Ïúðâèÿò ìó êúñ ðàçêàç å ïóáëèêóâàí ïðåç 1981 ã. â

ëèòåðàòóðíî ñïèñàíèå. Ïðîáèâ â ëèòåðàòóðàòà ïðàâè íÿêîëêî ãîäèíè ïî-êúñíî ñ ïóáëèêóâàíåòî íà íåãîâà íîâåëà íà ôðåíñêè åçèê. Â

êíèãèòå ñè Ìî Éåí çàëàãà íà ðåàëèçìà, ïðåñúçäàâà ñâîÿ ìëàäåæêè îïèò, âðåìåòî íà ÿïîíñêàòà îêóïàöèÿ, áåäíîñòòà è òðóäíèòå óñëîâèÿ íà æèâîò çà ôåðìåðèòå. Ñðåä êíèãèòå ìó ñà "×åñíîâè áàëàäè", "Ðåïóáëèêà íà âèíîòî", "Ïðîìÿíà", "Ãîëåìè ãúðäè è øèðîêè áåäðà" è ìíîãî äðóãè. Òîé å ñðåä íàé-èçâåñòíèòå ïðåäñòàâèòåëè íà åäíî òå÷åíèå â êèòàéñêàòà ëèòåðàòóðà, íàðå÷åíî ëèòåðàòóðà íà êîðåíèòå - ñâîåîáðàçíà èçòî÷íà âåðñèÿ íà ìàãè÷åñêèÿ ðåàëèçúì íà ëàòèíîàìåðèêàíñêèòå ïèñàòåëè. Òÿ å îáúðíàòà êúì ìèòîëîãè÷íîòî ñúçíàíèå íà îáèêíîâåíèòå õîðà îò ñåëöàòà è äúëáîêàòà ïðîâèíöèÿ. Íî íàé-ãîëÿìà ïîïóëÿðíîñò ïîëó÷àâà, êîãàòî êíèãàòà ìó "×åðâåíî ñîðãî" ñòàâà îñíîâà çà ñöåðàíèé íà åäíîèìåííèÿ ôèëì íà èçâåñòíèÿ êèòàéñêè ðåæèñüîð ×æàí Èìîó. Ëåíòàòà å îòëè÷åíà ñúñ "Çëàòíà ìå÷êà" îò êèíîôåñòèâàëà â Áåðëèí ïðåç 1987 ã. Ñïîðåä ñïèñàíèå Òàéì "òîé å åäèí îò íàé-èçâåñòíèòå, íàé-çàáðàíÿâàíèòå è íàé-ïèðàòñòâàíèòå àâòîðè íà ñúâðåìåíåí Êèòàé". Íàðè÷àò ãî îùå êèòàéñêèÿ îòãîâîð íà Êàôêà è Äæîóçåô Õåëúð. "×ðåç ñú÷åòàíèå îò ôàíòàçèÿ è ðåàëíîñò, èñòîðè÷åñêè è ñîöèàëíè ïåðñïåêòèâè Ìî Éåí ñúçäàâà ñâÿò, íàïîìíÿù ïî ñâîÿòà ñëîæíîñò íà òîçè â òâîð÷åñòâîòî íà Óèëÿì Ôîêíúð è Ãàáðèåë Ãàðñèÿ Ìàðêåñ, è ñúùåâðåìåííî íàìèðà îòïðàâíà òî÷íà â ñòàðàòà êèòàéñêà

ëèòåðàòóðà è óñòíàòà òðàäèöèÿ". Òàêèâà ñà àðãóìåíòèòå íà Êðàëñêàòà øâåäñòà àêàäåìèÿ, ñ êîèòî ãî óäîñòîÿâàò ñ Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà.

2013 Àëèñ Ìúíðî Alice Ann Munro (10 þëè 1931 ã., Óèíãàì, Îíòàðèî, Êàíàäà)

Àëèñ Ìúíðî å 110-ÿ ëàóðåàò íà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà è åäâà òðèíàäåñåòàòà æåíà, êîÿòî ïîëó÷àâà îòëè÷èåòî. Òîâà å

ïúðâèÿò ñëó÷àé, â êîéòî íàãðàäàòà îòèâà â Êàíàäà. Òÿ ïèøå îò òèéíåéäæúð è ïóáëèêóâà ïúðâèÿ ñè ðàçêàç ïðåç 1950 ã. Çàâúðøâà àíãëèéñêà ôèëîëîãèÿ â óíèâåðñèòåòà â Îíòàðèî. Ïúðâèÿò é ñáîðíèê „Òàíöúò íà ùàñòëèâèòå ñåíêè" èçëèçà ïðåç 1968 ã. Ñëåä íåãî èçëèçàò è äðóãè íåéíè êíèãè ñ ðàçêàçè. Òÿ å èçâåñòíà ìàéñòîðêà íà êðàòêèòå ëèòåðàòóðíè ôîðìè, çà êîåòî è ïîëó÷àâà ìíîæåñòâî îòëè÷èÿ. Ïðåç 2009 ã. ïîëó÷àâà íàãðàäàòà „Ìåí Áóêúð" çà öÿëîñòíî òâîð÷åñòâî. Ïðåç 2012 ã. Ìúíðî èçäàäå ÷åòèðèíàäåñåòàòà ñè êíèãà „Dear Life”, êîÿòî å èçêëþ÷èòåëíî äîáðå ïðèåòà îò êðèòèêàòà. Àëèñ Ìúíðî íå å ïðåâåæäàíà äîñåãà íà áúëãàðñêè. Êðèòèöèòå ÿ ñðàâíÿâàò ñ Àíòîí ×åõîâ çàðàäè òåìàòèêàòà íà ïîâå÷åòî é ðàçêàçè, â êîèòî èçñëåäâà ÷îâåøêàòà äóøà. „Èñòîðèèòå é ÷åñòî ñå ðàçâèâàò â íÿêîé ìàëúê ãðàä, êúäåòî áîðáàòà çà ñîöèàëíà èíòåãðàöèÿ íà ãåðîèòå ÷åñòî âîäè äî îáòåãíàòè îòíîøåíèÿ è ìîðàëíè êîíôëèêòè – ïðîáëåìè, êîèòî ïðîèçòè÷àò îò ðàçëè÷èÿòà â ïîêîëåíèÿòà è ñáëúñúêúò èì ñ àìáèöèèòå íà ãåðîèòå", ñå êàçâà â

ñúîáùåíèåòî íà Øâåäñêàòà àêàäåìèÿ. Àëèñ Ìúíðî ïîëó÷àâà Íîáåëîâàòà íàãðàäà çà ëèòåðàòóðà „çàðàäè ìàéñòîðñòâîòî é â

ñúâðåìåííèÿ êðàòúê ðàçêàç”.