ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΔΙΟ ΚΑΡΛΟΒΑΙΟΤ

ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΔ ΔΡΓΑΙΔ – PROJECT

Α΄ ΣΑΞΗ

ςνηαγέρ … από ζπίηι!

Υθερ και ήμεπα

ΔΠΙΒΛΔΠΟΤΔ ΚΑΘΗΓΗΣΡΙΔ

- Αλεξίος Θεοδώπα

- Γοςλγέπη Υπιζηίνα

Καπλόβαζι

Ιανοςάπιορ 2012

3

ΠΡΟΛΟΓΟ

Ζ εξγαζία απηή κε ηίηιν «σνταγές … από σπίτι! Υθες και σήμερα» έγηλε

από καζεηέο ηεο Α΄ ηάμεο ηνπ ΔΠΑΛ Καξινβαζίνπ ζην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο

«Δξεπλεηηθέο Δξγαζίεο – Project».

θνπόο ηεο εξγαζίαο καο ήηαλ λα θάλνπκε έλα κηθξό νδνηπνξηθό ζηε άκν,

λα γλσξίζνπκε από θνληά ηα θαγεηά θαη ηα γιπθά ηνπ λεζηνύ θαη λα παξνπζηάζνπκε

θάπνηεο από ηηο παξαδνζηαθέο ζπληαγέο ηνπ.

Πσο δνπιέςακε; Ήηαλ πνιύ εύθνιν εθόζνλ ππήξραλ ηόζα άηνκα έηνηκα γηα

δνπιεηά θαη ζπλεξγαζία.

Αξρηθά θάλακε έλα ρξνλνδηάγξακκα ησλ ζπλαληήζεώλ καο, ζην πιαίζην ησλ

δύν δηδαθηηθώλ σξώλ ηελ εβδνκάδα πνπ δίλνληαη γηα ην κάζεκα. Έηζη μέξακε ηη ζα

θάλνπκε θαη πώο ζε θάζε ζπλάληεζε. πιιέμακε πιηθό από βηβιία θαη ην δηαδίθηπν.

Μεγάιν κέξνο ηνπ πιηθνύ ζηεξίρηεθε ζε ζπλεληεύμεηο κε λνηθνθπξέο, νη νπνίεο

καγείξεςαλ γηα καο θαη ηηο αλάγθεο ηεο εξγαζίαο καο. Όηαλ είρακε καδέςεη αξθεηό

πιηθό, αξρίζακε ηελ επεμεξγαζία ηνπ πιηθνύ πνπ είρακε ζπγθεληξώζεη.

Ζ εξγαζία θύιεζε νκαιά θαη όινη ζπλεξγαζηήθακε πνιύ θαιά. Απηό έγηλε

γηαηί ππήξραλ νκάδεο θαη ε θάζε νκάδα είρε ην δηθό ηεο ζέκα. Οη νκάδεο ζηηο νπνίεο

δνπιέςακε ήηαλ ηξεηο. Ζ πξώηε νκάδα είρε σο ζέκα «πληαγέο: Υεηκώλαο –

Άλνημε», ε δεύηεξε νκάδα είρε σο ζέκα «πληαγέο: Καινθαίξη – Φζηλόπσξν» θαη ε

ηξίηε νκάδα είρε σο ζέκα «Παξαδνζηαθά Γιπθά». Γνπιέςακε όκσο θαη όινη καδί,

ζαλ κηα εληαία νκάδα, όηαλ ζε ρώξν ηνπ ζρνιείνπ θηηάμακε γιπθό θπδώλη θαη

ηεγαλίηεο, όηαλ επηζθεθζήθακε ην Λανγξαθηθό Μνπζείν ηνπ πιιόγνπ Κπξίσλ θαη

Γεζπνηλίδσλ Παγώλδα άκνπ – «Ζ ΟΜΟΝΟΗΑ», όηαλ θάλακε επηζθέςεηο ζηα

ρσξηά Τδξνύζα θαη Κνληέηθα θαη ζην ζπλεηαηξηζκό γπλαηθώλ «ΩΚΤΡΡΟΖ» ζην

Καξιόβαζη.

Κιείλνληαο, ζέινπκε λα εθθξάζνπκε ηηο επραξηζηίεο καο ζε όινπο όζνη καο

βνήζεζαλ ζ’ απηό ην ηαμίδη ηεο γεύζεο. Ζ βνήζεηα ησλ αλζξώπσλ απηώλ ήηαλ

πνιύηηκε. Όρη κόλν καο έβαιαλ ζην ζπίηη ηνπο θαη καγείξεςαλ γηα καο, αιιά

κνηξάζηεθαλ καδί καο αθόκε θαη ηα πην κηθξά κπζηηθά ησλ δηθώλ ηνπο ζπληαγώλ.

Θεξκά επραξηζηνύκε ηηο θπξίεο Βαγγειηώ Αμηώηνπ, Αγγειηθή Βαιενληή,

Δηξήλε Καξαζαλάζε, Μαξνπδηώ Λάδνπ θαη Γηακάλησ Παπαγξεγνξίνπ από ην

Λανγξαθηθό Μνπζείν ηνπ πιιόγνπ Κπξίσλ θαη Γεζπνηλίδσλ Παγώλδα άκνπ – «Ζ

ΟΜΟΝΟΗΑ», νη νπνίεο δηέζεζαλ ην ρξόλν ηνπο γηα λα καο μελαγήζνπλ ζην κνπζείν,

4

θαη λα καο δώζνπλ πιεξνθνξίεο γηα ήζε θαη ζπλήζεηεο κηαο άιιεο επνρήο. Δπίζεο

επραξηζηνύκε ηνλ θύξην Απγνπζηή Υαξηιάνπ θαη ηνπο λένπο Κώζηα Δπγεληθό θαη

Ζιία Γηακαληή από ηελ Τδξνύζα, νη νπνίνη καο κίιεζαλ θαη καο θηινμέλεζαλ ζηε

δηάξθεηα ηεο πξνεηνηκαζίαο ηεο «γηνξηήο» ζηελ γηνξηή ηνπ Αγίνπ Γεκεηξίνπ. Δπίζεο

επραξηζηνύκε, ηνλ ηεξέα ηεο ελνξίαο ζηελ Τδξνύζα, παηέξα Αιέμε Υαξηιάνπ, ν

νπνίνο καο θαινδέρηεθε θαη καο δηέζεζε ρώξν δίπια ζηελ εθθιεζία θη έηζη

καγεηξέςακε κπνπξέθηα θαη ληνικαδάθηα καδί κε ηελ θπξία Διέλε Αζαλαζίνπ θαη

ηελ πξεζβπηέξα θπξία Μνζρνύια. ηελ επίζθεςή καο ζηα Κνληέηθα, ε θπξία

Μειαρξνηλή θαη ν ζύδπγόο ηεο θύξηνο ηέιηνο Βαθάθεο, ηνπο νπνίνπο επραξηζηνύκε

ζεξκά, κε κεγάιε πξνζπκία καο έδσζαλ πιεξνθνξίεο θαη καο έδεημαλ ηε ιεηηνπξγία

ηνπ παξαδνζηαθνύ αιεπξόκπινπ, πνπ νη ίδηνη ζπληεξνύλ θαη ρξεζηκνπνηνύλ γηα ην

άιεζκα ηνπ ζηηαξηνύ. ηνλ πάλσ όξνθν, ν νπνίνο έρεη απνθαηαζηαζεί από ηελ

νηθνγέλεηα, «μαλαδεί» ε παιηά θαηνηθία ηεο άκνπ. Δπίζεο επραξηζηνύκε ηηο θπξίεο

Αξγπξώ ηηδίκε θαη Δμαθνζηνύια Καζζώηνπ από ην ζπλεηαηξηζκό γπλαηθώλ

«ΩΚΤΡΡΟΖ» ζην Καξιόβαζη, νη νπνίεο καο κίιεζαλ γηα ηα παξαδνζηαθά γιπθά ηεο

άκνπ θαη κνηξάζηεθαλ καδί καο ηα κπζηηθά ηεο ζπληαγήο γηα ηα λόζηηκα κπηζθόηα

πνξηνθαιηνύ. Σέινο, δελ ζα παξαιείςνπκε λα εθθξάζνπκε ζεξκέο επραξηζηίεο ζηελ

θπξία εβαζηή Σζνπθαιά, ε νπνία εηνίκαζε θαη καο πξόζθεξε παξαδνζηαθά,

ιαρηαξηζηά κπνπξέθηα.

Οη καζεηέο

Γηάλλαξνπ Ησάλλα

Γηάλλαξνο Μάξηνο

Εακπέηε Νηθνιέηα

Εέδνπ Εαθεηξώ

Καιπβίλνπ Δπηπρία

Κίληεξιε Κσλζηαληίλα

Κίληεξιε Μαξία

Πνιίηε Ηθηγέλεηα

Ρνδίηνπ εβαζηηαλή

νθνύιε Δηξήλε

Σεξέξ Μαληαιέλα

Υαξηιάνπ Δπηπρία - Φσηεηλή

Υξεζηίδε Ράληα

5

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟ …..……………………………………………………………… 3

ΔΙΑΓΩΓΗ ……..…………………………………………………………… 7

ΟΙ ΓΙΑΣΡΟΦΙΚΔ ΤΝΗΘΔΙΔ ΣΩΝ ΑΜΙΩΣΩΝ .………………. 9

ΠΑΡΑΓΟΙΑΚΔ ΤΝΣΑΓΔ ΣΗ ΑΜΟΤ ……………………...…. 11

ΦΑΓΗΣΑ 13

Σα κπνπξέθηα ηεο θπξίαο έβεο ……………………………………. 13

Λαραλνληνικάδεο …………………………………………………... 14

νπηδνπθάθηα ζκπξλαίηθα κε ξύδη …………………………………. 14

Μπνμαδάθηα ……………………………………………………….. 15

Σξαραλάο …………………………………………………….…….. 16

Γαινπνύια γεκηζηή ……………………………………………….. 17

Σεγαλίηεο …………………………………………………………... 17

Σεγαλίηεο (Κνληέηθα) ………………………………………… 18

Σεγαλίηεο ……………………………………………………… 18

Καηζίθη γεκηζηό …………………………………………………….. 19

Ζ Γξηά πίηα ………………………………………………………… 19

Γηαπξάθηα …………………………………………………………... 20

Κνινθπζνθεθηέδεο «ιίξα… εθαηό» ……………………………… 21

Φξαγθνθάζνπια …………………………………………………... 21

Μειηηδάλεο κνπζαθά ……………………………………………….. 22

Λαραληθά ηνπξινύ ……………………………………………….. 22

Νηνκαηνθεθηέδεο …………………………………………………... 23

Σδαηδίθη ………………………………………………………… 24

Ρεβηζνθεθηέδεο …………………………………………………….. 24

6

Υηαπνδνπηηάθηα (θεθηέδεο) ……………………………………… 24

Μαληηνθεθηέδεο ……………………………………………………. 25

Γηνξηή (Τδξνύζα) ………………………………………………… 25

Κεζθέζη ……………………………………………………….... 26

ΓΛΤΚΑ 28

Καηεκέξηα αλεβαηά ………………………………………………… 28

Κνπξακπηέδεο ……………………………………………………… 28

Κνπξακπηέδεο κε γέκηζε …………………………………………... 29

Μπηζθόηα βνπηύξνπ κε πνξηνθάιη …………………………………. 30

Κνινθύζα γιπθό …………………………………………………... 30

Μνπζηαιεπξηά ……………………………………………………… 31

Καξπδόπηηα ………………………………………………………… 31

ακηώηηθνη ινπθνπκάδεο …………………………………………… 32

Γιπθά ηνπ θνπηαιηνύ ……………………………………………… 32

Γιπθό ζηαθύιη ………………………………………………… 33

Γιπθό θπδώλη …………………………………………………. 33

Γιπθό ληνκαηίλη …………………………………………………….. 34

Νηόλαη ………………………...…………………………………… 34

ηηαξόδνπκν ή θνιιπβνδνύκη ……………………………………… 35

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ …………………………………………………….…... 37

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ……………………………………………….………….... 39

7

ΔΙΑΓΩΓΗ

Ζ Διιάδα έρεη κηα παξάδνζε γεύζεσλ πνπ μεθηλά από ηελ αξραηόηεηα θαη

θζάλεη κέρξη ηηο κέξεο καο. Ζ ειιεληθή θνπδίλα έρεη λα παξνπζηάζεη κηα πνηθηιία

ζπληαγώλ, πνπ δηαθέξνπλ από πεξηνρή ζε πεξηνρή. Οη ειιεληθέο ζπληαγέο

αλαπηύρζεθαλ κε βάζε ηελ ελαιιαγή ησλ επνρώλ, ηε γεσγξαθηθή ζέζε ηνπ ηόπνπ,

ηηο πεξηόδνπο λεζηείαο όπσο ηηο νξίδεη ε εθθιεζία.

Ο ηξόπνο κε ηνλ νπνίν παξαζθεπάδνληαη ηα θαγεηά θαη ηα γιπθά ζε θάζε

ηόπν ηεο Διιάδαο, πνπ επαλαιακβάλεηαη από ηόπν ζε ηόπν, από ρξόλν ζε ρξόλν, από

λνηθνθπξηό ζε λνηθνθπξηό, ζπληέιεζε ζην λα δεκηνπξγεζεί ε παξαδνζηαθή ειιεληθή

θνπδίλα.

θνπόο ηεο εξγαζίαο απηήο είλαη λα θάλνπκε έλα κηθξό νδνηπνξηθό ζηε άκν,

λα γλσξίζνπκε από θνληά ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο ησλ θαηνίθσλ θαη λα

παξνπζηάζνπκε θάπνηεο από ηηο παξαδνζηαθέο ζπληαγέο ηνπ λεζηνύ.

Μαο ελδηαθέξεη λα απαληήζνπκε ζηα παξαθάησ εξσηήκαηα:

1) Πνηα πιηθά ρξεζηκνπνηνύληαη; Δίλαη πιηθά πνπ αθζνλνύλ ζηνλ ηόπν;

2) Πνηνο είλαη ν ηξόπνο παξαζθεπήο θάζε θαγεηνύ ή γιπθνύ;

3) Πνηα επνρή ηνπ ρξόλνπ εηνηκάδεηαη;

4) Τπάξρνπλ θαγεηά ή γιπθά πνπ ζπλδένληαη κε ζξεζθεπηηθέο γηνξηέο ή άιιεο

θνηλσληθέο εθδειώζεηο, π.ρ. γάκνο, βαθηίζηα, ζάλαηνο;

5) Ζ ζπληαγή εθηειείηαη ζηηο κέξεο καο κε ηνλ ίδην ηξόπν όπσο θαη παιηόηεξα;

Γηα λα απαληήζνπκε ζηα παξαπάλσ εξσηήκαηα ζπγθεληξώζακε ζπληαγέο από

βηβιία θαη ην δηαδίθηπν. Σν κεγαιύηεξν όκσο κέξνο ηνπ πιηθνύ ζηεξίρηεθε ζε

ζπλεληεύμεηο κε θαηνίθνπο ηνπ λεζηνύ. Ζ επεμεξγαζία ηνπ πιηθνύ έγηλε κε ηξόπν

ώζηε λα απαληάκε ζηα παξαπάλσ εξσηήκαηα ηεο εξγαζίαο.

8

9

ΟΙ ΓΙΑΣΡΟΦΙΚΔ ΤΝΗΘΔΙΔ ΣΩΝ ΑΜΙΩΣΩΝ

Ζ άκνο βξίζθεηαη ζην Αλαηνιηθό Αηγαίν θαη ρσξίδεηαη από ηε Μηθξαζηαηηθή

αθηή κε δίαπιν πιάηνπο κόιηο 1.300 κέηξα. Από όια ηα λεζηά ηεο Διιάδαο, ε

άκνο είλαη ην λεζί πνπ βξίζθεηαη θνληηλόηεξα ζηελ Σνπξθία, από ηελ νπνία ηε

ρσξίδεη ην ηελό ηεο Μπθάιεο, πνπ ζην ύςνο ηνπ Πνζεηδσλίνπ έρεη πιάηνο 750

πεξίπνπ κέηξα.

Ζ άκνο είλαη γλσζηή από ηελ αξραηόηεηα γηα ηα θξαζηά θαη ηα θεξακηθά ηεο.

Δδώ, ζύκθσλα κε ηε κπζνινγία γελλήζεθε ε ζεά Ήξα. Δπίζεο, ζύκθσλα κε ην κύζν,

ν ζεόο Γηόλπζνο δίδαμε ζηνπο ακηώηεο ηελ ακπεινθαιιηέξγεηα θαη ηελ παξαζθεπή

θξαζηνύ, επεηδή νη ακηώηεο ηνλ βνήζεζαλ λα ληθήζεη ηεο Ακαδόλεο, νη νπνίεο

πεξηθξνλνύζαλ ηε ιαηξεία ηνπ.

Σν λεζί άθκαζε νηθνλνκηθά θαη πνιηηηζηηθά θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 6νπ

θαη ηνπ

5νπ

αηώλα π.Υ., αιιά όηαλ πξνζπάζεζε λα επαλαζηαηήζεη θαηά ησλ Αζελώλ ην 440

π.Υ. ππνρξεώζεθε λα θαηαβάιεη εηήζηνπο θόξνπο. Αξγόηεξα ε άκνο έγηλε ξσκατθή

επαξρία, θαη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ Βπδαληηλώλ ρξόλσλ ην λεζί ζπλέρηζε λα επεκεξεί.

Όηαλ νη Σνύξθνη εηζέβαιιαλ ην 15ν αηώλα, ε άκνο έραζε ηελ αλεμαξηεζία ηεο θαη

έκεηλα αθαηνίθεηε γηα έλαλ αηώλα. Σν λεζί ηειηθά ελώζεθε κε ηελ ππόινηπε Διιάδα

ην 1931.

Σα πνιηηηζκηθά ζηνηρεία πνπ ραξαθηεξίδνπλ έλα ηόπν, εθηόο από ηα ήζε θαη

ηα έζηκα, ηε κνπζηθή θαη ην ρνξό είλαη θαη ε παξαδνζηαθή θνπδίλα. Σα ζηνηρεία από

ηα νπνία εμαξηάηαη ε αλάπηπμε ηεο ηνπηθήο θνπδίλαο θαη επνκέλσο νη δηαηξνθηθέο

ζπλήζεηεο ησλ θαηνίθσλ είλαη ην θιίκα, ε ύπαξμε ή όρη πιηθώλ, νη επηξξνέο από άιια

κέξε.

Ζ ζακηώηηθε θνπδίλα παξνπζηάδεη ηδηαίηεξε πνηθηιία θαη έρεη δερηεί πνιιέο

επηξξνέο πνπ θξαηνύλ από ηνπο πξόζθπγεο ηεο Μηθξάο Αζίαο ή αθόκε θαη από ηελ

επνρή ηεο Ζγεκνλίαο ηεο άκνπ. Ζ ζακηώηηθε θνπδίλα θαη νη δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο

ησλ ακησηώλ δηακνξθώζεθαλ κε βάζε ηηο πξώηεο ύιεο πνπ βξίζθνπκε ζην λεζί θαη

πξνέξρνληαη από ηελ θαιιηέξγεηα ηεο γεο ηνπο, ηα δώα πνπ ζπληεξνύλ ή ηα

ζαιαζζηλά πνπ παίξλνπλ από ην ςάξεκα.

Σα πεξηζζόηεξα λνηθνθπξηά έρνπλ θήπν ηνλ νπνίν θαιιηεξγνύλ γηα λα

παξάγνπλ ιαραληθά, όπσο καξνύιηα, κατληαλό, δπόζκν, άλεζν, θξεκκύδηα, ζθόξδα,

θαζνιάθηα, ληνκάηεο, κειηηδάλεο, πηπεξηέο. Δπίζεο έρνπλ ακπέιηα, πνπ ηα θξνληίδνπλ

10

κε επηκέιεηα, θαη εθηόο από ηα ζηαθύιηα πνπ ηξώλε, έρνπλ παξαγσγή θξαζηνύ θαη

ηζίπνπξνπ. Δπηπιένλ, αξθεηνί έρνπλ πεξηβόιηα όπνπ θαιιηεξγνύλ ειηέο, πνξηνθαιηέο,

καληαξηληέο, θπδσληέο, ξνδηέο θαη παίξλνπλ ηα αληίζηνηρα πξντόληα. Αθόκε, ηα άγξηα

ρόξηα, πνπ θπηξώλνπλ άθζνλα κεηά ηηο αλνημηάηηθεο θαη θζηλνπσξηλέο βξνρέο, νη

δηάθνξεο πνηθηιίεο άγξησλ καληηαξηώλ θαη δηάθνξα κπξσδηθά, όπσο ην ζξνύκπη, ε

ινπΐδα, ε αξκπαξόξηδα θ.α., απνηεινύλ πιηθά μερσξηζηά ζηε δηαηξνθηθή πνηθηιία

ησλ ακησηώλ. Άθζνλν ζην λεζί ην ειαηόιαδν, ην ρξεζηκνπνηνύλ παληνύ, ζηα

θαγεηά, ζηα γιπθά, ζηηο ζαιάηεο. Σα γιπθά ηνπο αγλά, απιά θαη λόζηηκα.

Σέινο, πξέπεη λα ζεκεηώζνπκε όηη νη ακηώηεο ζπλνδεύνπλ ηα γεύκαηά ηνπο

κε θξαζί. Γιπθό ζακηώηηθν θξαζί. Οη ακπειώλεο ηεο άκνπ είλαη κνλαδηθνί ζηνλ

θόζκν. 16.000 ζηξέκκαηα, ζρεδόλ όια δηακνξθσκέλα ζε πεδνύιεο, ζε ζπλδπαζκό κε

ηελ ππθλή βιάζηεζε ηνπ λεζηνύ, δεκηνπξγνύλ έλα αμέραζην ζθεληθό πνπ

εμαζθαιίδεη ηελ ηδηαηηεξόηεηα ησλ θξαζηώλ. Ζ πνηθηιία – βαζηιηάο ηεο άκνπ είλαη

ην κνζράην: ιεπθό, κηθξόξσγν ή κνζρνύδη.

11

ΠΑΡΑΓΟΙΑΚΔ ΤΝΣΑΓΔ

ΣΗ ΑΜΟΤ

12

Φ Α Γ Η Τ Α

13

Τα κπνπξέθηα ηεο θπξίαο Σέβεο

Σα κπνπξέθηα θηηαγκέλα κε θίηξηλε

θνινθύζα, ηελ παξαδνζηαθή ιίξα. Ζ

ζπληαγή απηή «θξαηάεη» από πνιύ παιηά.

Γνθηκάζηε ηε!

Τιηθά γηα ηε δύκε

1 θηιό αιεύξη γηα όιεο ηηο ρξήζεηο

1 θαξηλάπ

1 θνπη. ηνπ γιπθνύ ζόδα

1 θαθειάθη κπέηθηλ πάνπληεξ

3 απγά

1 θιηηδάλη ηνπ θαθέ ιάδη

ιίγν αιάηη

1 θιηηδάλη γάια

Αλαθαηεύνπκε όια ηα παξαπάλσ πιηθά

γηα λα θηηάμνπκε ηε δύκε. Επκώλνπκε

θαιά θαη αθήλνπκε ηε δύκε λα

«μεθνπξαζηεί» κέρξη λα εηνηκάζνπκε ηε

γέκηζε.

Τιηθά γηα ηε γέκηζε

1 κέηξηα θνινθύζα

2 πνηήξηα λεξό

2 θνύπεο ηπξί θεθαινηύξη ή

γξαβηέξα

1 θνύπα ξύδη

5 κέηξηα θξεκκύδηα

πηπέξη

θαλέια

ιίγε δάραξε (πξναηξεηηθά)

Δθηέιεζε

Από ην βξάδπ βξάδνπκε ην θνινθύζη

καδί κε ην λεξό κέρξη λα ιηώζεη θαη ην

βάδνπκε ζε ζηξαγγηζηήξη λα θύγνπλ ηα

λεξά. Σν αθήλνπκε εθεί όιε ηε λύρηα.

Σελ επόκελε κέξα εηνηκάδνπκε πξώηα

ηε δύκε. Μεηά ηζηγαξίδνπκε ηα

θξεκκύδηα, ηα νπνία έρνπκε ςηινθόςεη,

κέρξη λα ξνδίζνπλ. Βξάδνπκε ην ξύδη

θαη ην ζηξαγγίδνπκε. Σν βάδνπκε κέζα

ζ’ έλα κεγάιν κπνι καδί κε ην

θνινθύζη. Βάδνπκε θαη ηα ππόινηπα

πιηθά, ην ηπξί ηξηκκέλν, ην πηπέξη ηελ

θαλέια θαη ιίγε δάραξε, αλ ζέινπκε. Σα

αλαθαηεύνπκε θαη ε γέκηζε είλαη

έηνηκε. Μεηά αλνίγνπκε πηηάθηα κε ηνλ

πιάζηε, ηηο ρσξίδνπκε ζε πεξίπνπ

νξζνγώληα θνκκάηηα θαη ηηο γεκίδνπκε

κε ηε γέκηζε. Σα ηπιίγνπκε θαη ηα

θάλνπκε ζε ζρήκα ζαιηγθαξηνύ. Σα

ηνπνζεηνύκε ζην ηαςί θαη ηα αιείθνπκε

κε ρηππεκέλν απγό. Σα ςήλνπκε ζην

θνύξλν ζηνπο 180 βαζκνύο κέρξη λα

ξνδίζνπλ. Μεηά ηα βγάδνπκε από ην

θνύξλν θαη ξίρλνπκε από πάλσ

θεθαινηύξη ηξηκκέλν.

Φ Α Γ Η Τ Α

14

Λαραλνληνικάδεο

Καη’ εμνρήλ ρεηκσληάηηθν θαγεηό, κε

ιάραλν από ηα πεξηβόιηα ησλ λνηθνθπξώλ.

Τιηθά

1 ιάραλν (πεξίπνπ 2 θηιά)

½ θηιό θηκά (κηζό κνζραξίζην -

κηζό ρνηξηλό)

½ θιηηδάλη ηζαγηνύ ξύδη

2 κέηξηα θξεκκύδηα

1 καηζάθη δπόζκν

πηπέξη

1 θνπηαιάθη ηνπ γιπθνύ αιάηη

1 θιηηδάλη ηνπ θαθέ λεξό

1 θιηηδάλη ηνπ ηζαγηνύ ιάδη

2 απγά

3 ιεκόληα (ρπκό)

Δθηέιεζε

Βάδνπκε ην ιάραλν ζηελ θαηζαξόια κε

λεξό, ώζπνπ λα βξάζεη ιίγν γηα λα

καιαθώζεη. Όηαλ ην βγάδνπκε από ηελ

θαηζαξόια αθαηξνύκε ηα λεξά θαη ηα

βάδνπκε ζ’ έλα ζνπξσηήξη λα

ζηξαγγίζεη. Ύζηεξα βάδνπκε ζ’ έλα

κπνι ηνλ θηκά, ην ξύδη θαη ηα θξεκκύδηα

(πνιύ θαιά ηξηκκέλα). Πξνζζέηνπκε

κατληαλό ςηινθνκκέλν, άλεζν, δπόζκν,

ιίγν πηπέξη, 1 θνπηαιάθη ηνπ γιπθνύ

αιάηη, 1 θιηηδάλη ηνπ θαθέ λεξό θαη 1

θιηηδάλη ηνπ ηζαγηνύ ιάδη. Σα

αλαθαηεύνπκε θαιά ώζπνπ λα ελσζνύλ

ηα πιηθά. Παίξλνπκε κηα θαηζαξόια θαη

ζηνλ πάην ηεο ζηξώλνπκε κεξηθά θύιια

ιάραλν. Μεηά πηάλνπκε έλα – έλα

θύιιν θαη βάδνπκε κηα θνπηαιηά από

ηελ γέκηζε πνπ θηηάμακε. Γηπιώλνπκε

από ην πιάη πξώηα θαη ηπιίγνπκε πνιύ

ζθηρηά ην θάζε ληνικαδάθη. ην ηέινο

ηνπνζεηνύκε έλα πηάην πάλσ από ηνπο

ληνικάδεο γηα λα κελ αλνίμνπλ ζην

ςήζηκν. Βάδνπκε αθόκα έλα θύβν

βνδηλνύ, ιίγν βνύηπξν, κηζό πνηήξη

λεξό θαη ιίγν αιάηη. Σν αθήλνπκε λα

ζηγνβξάζεη γηα κηα ώξα θη όηαλ είλαη

έηνηκνη νη ιαραλνληνικάδεο, αθαηξνύκε

πξνζεθηηθά ην πηάην θαη ηνπο αθήλνπκε

λα ζηξαγγίζνπλ θαιά. Με ην δνπκί ηνπο,

ρηππάκε δύν απγά θαη ηνλ ρπκό ησλ

ιεκνληώλ, ώζηε λα γίλεη απγνιέκνλν, κε

ην νπνίν ζα ηνπο πεξηρύζνπκε.

Σνπηδνπθάθηα ζκπξλαίηθα κε ξύδη

Ζ ζπληαγή ήξζε ζηε άκν από ηε κύξλε

ηηο αξρέο ηνπ 20νπ

αηώλα, κέζσ κηαο

θνπέιαο ηεο επνρήο πνπ ήηαλ ππεξέηξηα ζε

ζπίηη πινύζηνπ εκπόξνπ ζηε κύξλε.

Τιηθά

1 θηιό θηκά

1 απγό

1 θξεκκύδη

κατληαλό

Φ Α Γ Η Τ Α

15

1 θιηηδάλη ηνπ θαθέ ξύδη

2 απγά

θξπγαληά ηξηκκέλε

ληνκάηα θξέζθηα

ιάδη

αιάηη

πηπέξη

Δθηέιεζε

Βάδνπκε ηνλ θηκά, ην ιάδη, ην αιάηη θαη

ην απγό θαη δπκώλνπκε θαιά, έσο όηνπ

ην κείγκα απνθηήζεη ζπλνρή. ηε

ζπλέρεηα ζε έλα ηεγάλη ηζηγαξίδνπκε ην

θξεκκύδη πνπ έρνπκε ςηινθόςεη, ηνλ

κατληαλό, ην πηπέξη, ην αιάηη θαη έλα

θιηηδάλη ηνπ θαθέ ξύδη. Έπεηηα

παίξλνπκε θνκκαηάθηα δύκεο ζην ρέξη

καο, ηα αλνίγνπκε ζαλ κηα κηθξή πίηα,

βάδνπκε ιίγε γέκηζε κε έλα θνπηαιάθη

ηνπ γιπθνύ θαη ην ηπιίγνπκε ζε

καθξόζηελν ζρήκα θαη κε ηξόπν, ώζηε

λα ελσζνύλ θαιά νη άθξεο ηνπ. ε έλα

πηάην έρνπκε ρηππήζεη 3 απγά θαη ζε

έλα άιιν έρνπκε θξπγαληά ηξηκκέλε.

Βνπηάκε έλα – έλα ηα ζνπηδνπθάθηα ζην

απγό θαη ζηε ζπλέρεηα ζηε θξπγαληά

ώζηε λα θνιιήζεη γύξσ ηνπ. Μεηά ηα

ηζηγαξίδνπκε ζε θαπηό ιάδη θαη ηα

ξίρλνπκε ζηε ζάιηζα πνπ έρνπκε ήδε

εηνηκάζεη. Φηηάρλνπκε ηε ζάιηζα

ληνκάηα κε θξέζθηα ηξηκκέλε ληνκάηα,

ιάδη, αιάηη θαη πηπέξη. Σα βξάδνπκε ζε

κέηξηα θσηηά πεξίπνπ 45 ιεπηά ηεο

ώξαο, πξνζέρνληαο κε βξάζνπλ πνιύ

θαη αλνίμνπλ. Σα ζνπηδνπθάθηα

ζεξβίξνληαη ζθέηα αιιά θαη κε παηάηεο

ηεγαληηέο, άζπξν ξύδη θαη καθαξόληα.

Σα ίδηα ζνπηδνπθάθηα κπνξνύκε λα ηα

θηηάμνπκε θαη άζπξα κε απγνιέκνλν.

Σα βξάδνπκε ζε ζθέην λεξό κε ιάδη θαη

αιάηη θαη ζηε ζπλέρεηα θηηάρλνπκε

απγνιέκνλν ην νπνίν ξίρλνπκε ζηελ

θαηζαξόια.

Μπνμαδάθηα

Τιηθά

1 θηιό κνζραξάθη γάιαθηνο

θνκκέλν ζε κεξίδεο

5 κειηηδάλεο θξέζθεο

2 κεζαία θξεκκύδηα ηξηκκέλα

5 θξέζθεο ηξηκκέλεο ληνκάηεο

( 1 ½ θηιό )

2 θνπηαιηέο ηεο ζνύπαο πειηέ

1 πνηεξάθη ηνπ θξαζηνύ γιπθό

θξαζί

λεξό

½ πνηήξη ειαηόιαδν

2 θύιια δάθλεο

πάπξηθα

ξνδ θαη πξάζηλνπο θόθθνπο πηπέξη

αιάηη

πηπέξη

ιάδη γηα ηεγάληζκα

Φ Α Γ Η Τ Α

16

Δθηέιεζε

Κόβνπκε ηηο κειηηδάλεο ζε θέηεο, ηηο

αιαηίδνπκε, ηηο αθήλνπκε ιίγν λα

βγάινπλ ηα πγξά ηνπο, ηηο μεπιέλνπκε

θαη ηηο απιώλνπκε ζε ραξηί θνπδίλαο λα

ζηεγλώζνπλ. ε έλα ηεγάλη ξίρλνπκε

ιάδη λα δεζηαζεί, ηεγαλίδνπκε ηηο

κειηηδάλεο θαη ηηο αθήλνπκε ζηελ άθξε.

ε κηα θαηζαξόια, ζε δπλαηή θσηηά,

ξίρλνπκε ην ειαηόιαδν θαη αθνύ

δεζηαζεί, πξνζζέηνπκε ην θξεκκύδη λα

ηζηγαξηζηεί. ηε ζπλέρεηα πξνζζέηνπκε

ην θξέαο θαη λεξό. Υακειώλνπκε ηε

θσηηά θαη αθήλνπκε λα ζηγνβξάζεη γηα

πεξίπνπ 30 ιεπηά. Όηαλ ην θξέαο

ηξαβήμεη όιν ην λεξό, πξνζζέηνπκε ηνλ

πειηέ, ην θξαζί, ηελ ηξηκκέλε θξέζθηα

ληνκάηα, ηα θύιια δάθλεο, ηελ

πάπξηθα, ην αιάηη, ζθεπάδνπκε ηελ

θαηζαξόια θαη αθήλνπκε λα βξάζνπλ

ηα πιηθά γηα πεξίπνπ κηάκηζε ώξα.

Αθήλνπκε ην θξέαο λα έξζεη ζε ριηαξή

ζεξκνθξαζία.

Παίξλνπκε κηα θέηα κειηηδάλαο,

ηνπνζεηνύκε έλα θνκκάηη θξέαο ζηε

κέζε, ηελ θιείλνπκε από πάλσ κε άιιε

κηα θέηα κειηηδάλαο θαη ηηο

θαξθώλνπκε κε νδνληνγιπθίδεο ζηηο

άθξεο. Δπαλαιακβάλνπκε κέρξη λα

ηειεηώζνπλ νη κεξίδεο ηνπ θξέαηνο.

Σνπνζεηνύκε ηηο κειηηδάλεο κε ην θξέαο

ζε γάζηξα, ξίρλνπκε αλάκεζα ηνπο θαη

από πάλσ (κέρξη ηε κέζε πεξίπνπ) ηε

ζάιηζα, κέζα ζηελ νπνία καγεηξέςακε

ην θξέαο, πξνζζέηνπκε από πάλσ ηνπο

θόθθνπο πξάζηλν θαη ξνδ πηπέξη θαη

βάδνπκε ηε γάζηξα ζην θνύξλν γηα

πεξίπνπ 20 ιεπηά.

Τξαραλάο

Με ηνλ ηξαραλά θηηάρλνπκε λόζηηκεο

ρεηκσληάηηθεο ζνύπεο. Πώο όκσο γίλεηαη ν

ηξαραλάο; Γηαβάζηε ηη καο είπαλ ζην

ύιινγν Κπξίσλ θαη Γεζπνηλίδσλ

Παγώλδα άκνπ «Ζ ΟΜΟΝΟΗΑ».

Τιηθά

5 θηιά γάια

1 θηιό ζηηάξη

Δθηέιεζε

Κόβνπκε ην ζηηάξη ζην κύιν.

Παίξλνπκε ην γάια θαη ην αθήλνπκε

κηα ή δύν κέξεο λα μηλίζεη ιίγν. Ύζηεξα

βάδνπκε ην γάια ζηε θσηηά θαη

ξίρλνπκε ην ζηηάξη. Αλαθαηεύνπκε

ζπλερώο γηα λα κελ θνιιήζεη. Σελ άιιε

κέξα, αθνύ έρεη θξπώζεη, ην

απιώλνπκε ζε κηθξά θνκκάηηα θαη ην

ιηάδνπκε ζηνλ ήιην πάλσ ζε ζεληόληα.

Με ηνλ μεξό ηξαραλά κπνξνύκε λα

θάλνπκε λόζηηκεο ζνύπεο ην ρεηκώλα.

Φ Α Γ Η Τ Α

17

Γαινπνύια γεκηζηή

Απηό ην θαγεηό ην θηηάρλνπκε θπξίσο ην

ρεηκώλα θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηα

Υξηζηνύγελλα, ζην γηνξηηλό ηξαπέδη.

Τιηθά

γαινπνύια (πεξίπνπ 5 θηιά)

αιεύξη

αιάηη

πηπέξη

1 ½ θιηηδάλη ηζαγηνύ βνύηπξν

2 κέηξηα ςηινθνκκέλα θξεκκύδηα

250 γξακκ. καληηάξηα

ςηινθνκκέλα

5 θιηηδάληα ηζαγηνύ θξνπηόλ

κατληαλό ςηινθνκκέλν

θνληάθ

Δθηέιεζε

Καςαιίδνπκε ηε γαινπνύια θαη ηελ

πιέλνπκε. Σξίβνπκε κέζα ζην άλνηγκα

ηεο θνηιηάο θαη ηνπ ζηνκαρηνύ ηεο

αιεύξη θαη ηελ μεπιέλνπκε. Αθήλνπκε

λα ζηξαγγίζεη θαη παζπαιίδνπκε κέζα

ζηελ θνηιηά, αιάηη θαη πηπέξη.

νηάξνπκε κε 2 θνπηαιηέο βνύηπξν, ηα

θξεκκύδηα θαη ηα καληηάξηα, σζόηνπ λα

καξαζνύλ. Πξνζζέηνπκε αιάηη θαη

πηπέξη. Κόβνπκε θέηεο ςσκηνύ ζε

κηθξνύο θύβνπο θαη ηνπο ζνηάξνπκε κε

βνύηπξν, σζόηνπ ξνδίζνπλ.

Αλακηγλύνπκε ην κίγκα θξεκκπδηώλ, ηα

θξνπηόλ, αξθεηό δσκό γαινπνύιαο ή

θόηαο. Γεκίδνπκε κε ην κίγκα ηελ θνηιηά

θαη ην ζηνκάρη ηεο γαινπνύιαο θαη

ξάβνπκε ην άλνηγκα. Γέλνπκε ηηο

θηεξνύγεο κε ην ζώκα θαη ηα κπνύηηα

κε ηελ νπξά. Βνπηάκε έλα ηνπιπάλη ζε

βνύηπξν, ην δηπιώλνπκε ζηα ηέζζεξα

θαη ζθεπάδνπκε ηε γαινπνύια. Σελ

ηνπνζεηνύκε ζε ηαςί, επάλσ ζε ζράξα.

Βάδνπκε επάλσ αινπκηλόραξην, ζαλ

θαπέιν. Όκσο, αλάκεζα ζηελ

επηθάλεηα ηεο γαινπνύιαο θαη ηνπ

αινπκηλόραξηνπ πξέπεη λα ππάξρεη έλα

κηθξό θελό. Φήλνπκε ηε γαινπνύια ζε

ζηγαλό πξνο κέηξην θνύξλν γηα 4 έσο 5

ώξεο. Μηα ώξα πξηλ γίλεη, βγάδνπκε ην

αινπκηλόραξην θαη ην ηνπιπάλη γηα λα

ξνδίζεη ε γαινπνύια ελώ ηελ

πεξηρύλνπκε κηα ή δπν θνξέο κε

βνύηπξν. εξβίξνπκε ηε γαινπνύια κε

παηάηεο θνύξλνπ κε ιαραληθά

Βξπμειιώλ, βνύηπξν θαη ζάιηζα.

Τεγαλίηεο

Σηο ηεγαλίηεο κπνξνύκε λα ηηο θηηάμνπκε

νπνηαδήπνηε επνρή ηνπ ρξόλνπ. Σν

κπζηηθό; Ζ θαιή δηάζεζε! Να πξνζζέζνπκε

όηη ηα πιηθά είλαη πξντόληα ηεο άκνπ,

όπσο ην μίδη θαη ην ιάδη.

ηε ζπλέρεηα δίλνπκε δπν παξαιιαγέο ηεο

ζπληαγήο. Ζ πξώηε ζπληαγή είλαη γηα ηηο

Φ Α Γ Η Τ Α

18

ηεγαλίηεο πνπ έθηηαμε ε θπξία Μειαρξνηλή

Βαθάθε ζηα Κνληέηθα θαη, θπζηθά, ηηο

ηηκήζακε δεόλησο. Ζ δεύηεξε ζπληαγή είλαη

γηα ηηο ηεγαλίηεο πνπ θηηάμακε ζην ζρνιείν

καο θαη, θπζηθά, θεξάζακε ηνπο

ζπκκαζεηέο θαη ηνπο θαζεγεηέο καο.

Τεγαλίηεο (Κνληέηθα)

Τιηθά

αιεύξη ληόπην

2 θνπηαιάθηα ηνπ γιπθνύ αιάηη

ιίγν ιάδη

2 θνπηαιηέο δάραξε

Δθηέιεζε

Κνζθηλίδνπκε ην αιεύξη, αιεζκέλν ζε

παξαδνζηαθό αιεπξόκπιν. Ρίρλνπκε ζε

κηα βαζηά ιεθάλε όια ηα πιηθά καδί θαη

ηξίβνπκε γηα πνιιή ώξα, ώζηε λα έξζεη

ην ιάδη ζε όιν ην αιεύξη. Βάδνπκε θξύν

λεξό από ηε βξύζε κέρξη λα γίλεη

ζθιεξό. ηε ζπλέρεηα θάλνπκε έλα

ζηαπξό πάλσ ζηε δύκε θαη ηελ

αθήλνπκε λα «μεθνπξαζηεί» ζηε ιεθάλε

ζθεπαζκέλε κε κηα πεηζέηα. Μεηά

παίξλνπκε έλα θνκκάηη δπκάξη ην

θάλνπκε κηα ισξίδα θαη ην θόβνπκε κε

ην καραίξη ζε θνκκαηάθηα. Σν θάζε

θνκκάηη ην πιάζνπκε πηηνύιεο κε ηνλ

πιάζηε. Σεγαλίδνπκε ζε κπόιηθν θαπηό

ιάδη λα ξνδίζνπλ θαη από ηηο δύν

πιεπξέο. Βάδνπκε ηηο ηεγαλίηεο ζε

πηαηέια ζηελ νπνία έρνπκε ζηξώζεη

ραξηί θνπδίλαο, γηα λα απνξξνθάεη ην

ιάδη. Οη ηεγαλίηεο ζεξβίξνληαη κε

κπόιηθν ηξηκκέλν ηπξί θαη ηξώγνληαη

δεζηέο.

Τεγαλίηεο

Τιηθά

κηζό πνηεξάθη ηνπ θξαζηνύ ιάδη

θαξηλάπ ή αιεύξη γηα όιεο ηηο

ρξήζεηο

γηανύξηη

ιίγε ζόδα

ιίγν μίδη

Δθηέιεζε

Βάδνπκε ζε κηα βαζηά ιεθάλε ην

θαξηλάπ, ην γηανύξηη, ην ιάδη, ηε ζόδα

θαη ην μίδη. Αλαθαηεύνπκε ηα πιηθά

ώζπνπ λα γίλεη έλα κείγκα. (Ίζσο

ρξεηαζηεί ιίγν ριηαξό λεξό).

θεπάδνπκε ηε ιεθάλε κε κηα πεηζέηα

θαη αθήλνπκε πεξίπνπ κία ώξα γηα λα

Φ Α Γ Η Τ Α

19

ζθίμεη ε δύκε. Όηαλ είλαη έηνηκε

παίξλνπκε ιίγε-ιίγε δύκε θαη αλνίγνπκε

κηθξά πηηάθηα.

Βάδνπκε ζην ηεγάλη κπόιηθν ιάδη θαη ην

αθήλνπκε λα θάςεη. ηε ζπλέρεηα

ηεγαλίδνπκε ηα πηηάθηα κέρξη λα

ξνδνθνθθηλίζνπλ. Βάδνπκε ηηο

ηεγαλίηεο ζε πηαηέια, ζηελ νπνία

έρνπκε ζηξώζεη ραξηί θνπδίλαο.

εξβίξνπκε κε κπόιηθν ηξηκκέλν ηπξί.

Να ζεκεηώζνπκε όηη, αλ βάινπκε

αιεύξη γηα όιεο ηηο ρξήζεηο, αληί γηα

ζόδα, ζα βάινπκε έλα θαθειάθη κπέηθηλ

πάνπληεξ.

Καηζίθη γεκηζηό

Μαγεηξεύνπκε ην θαηζίθη γεκηζηό ηελ

άλνημε θαη ζε γηνξηέο, όπσο ην Πάζρα.

Τιηθά

1 θαηζίθη (4 – 5 θηιώλ)

2 θιηηδάληα ηζαγηνύ ξύδη

8 θξέζθα ςηινθνκκέλα θξεκκύδηα

¾ ηνπ θιηηδαληνύ ιάδη

ςηινθνκκέλν ζπθώηη θαηζηθηνύ

3 θιηηδάληα ςηινθνκκέλε ληνκάηα

πηπέξη

αιάηη

Δθηέιεζε

Σζηγαξίδνπκε ηα ςηινθνκκέλα

θξεκκπδάθηα. ηε ζπλέρεηα

πξνζζέηνπκε ην ζπθώηη, ηνλ άλεζν,

αιάηη, πηπέξη θαη 3 θιηηδάληα ληνκάηα.

Ρίρλνπκε ζην κίγκα ην ξύδη θαη ην

αθήλνπκε λα πάξεη κεξηθέο βξάζεηο. Ζ

γέκηζε είλαη έηνηκε. ην κεηαμύ,

πιέλνπκε ην θαηζίθη θαη

αιαηνπηπεξώλνπκε ην εζσηεξηθό ηνπ.

Σν γεκίδνπκε θαη ην ξάβνπκε, αθνύ

πξνζζέζνπκε πξώηα έλα θιηηδάλη ηνπ

ηζαγηνύ λεξό θαη ιίγν ιάδη γηα λα ςεζεί

θαιά ε γέκηζε. Αιαηνπηπεξώλνπκε ην

θξέαο θαη εμσηεξηθά θαη ην

πεξηρύλνπκε κε ην ρπκό δπν ιεκνληώλ.

θεπάδνπκε ην θξέαο κε

αινπκηλόραξην, ην νπνίν αθαηξνύκε

κηζή ώξα πξνηνύ ην βγάινπκε από ηνλ

θνύξλν. Φήλνπκε γηα δπόκηζε έσο

ηξεηζήκηζη ώξεο ζηνπο 180 βαζκνύο.

Η Γξηά πίηα

ηε άκν δελ αθήλνπλ ηίπνηα λα πάεη

ρακέλν! Από αγξηόρνξηα πνπ βξίζθνπκε

ζηα βνπλά, αθόκε θαη απηά πνπ δελ ηα

Φ Α Γ Η Τ Α

20

βάδεη ν λνπο καο, όπσο παπαξνύλα θαη

ηζνπθλίδα, κέρξη νπσξνθεπεπηηθά πνπ

θαιιηεξγνύλ νη ακηώηεο ζηνπο θήπνπο

ηνπο, κπνξνύλ λα είλαη ε πξώηε ύιε γηα ηε

γέκηζε γηα λόζηηκεο πίηεο.

Τιηθά

Δηάθνξα ρόξηα (ζπαλάθη,

παπαξνύλα, ηζνπθλίδα θαη «ηεο

θόηαο ηα μύδηα»). Τα ρόξηα πξέπεη

λα είλαη γιπθά.

αιάηη-πηπέξη

ξύδη

αιεύξη

ιάδη

Δθηέιεζε

Πιέλνπκε θαη θόβνπκε ηα ράξηα.

Ρίρλνπκε ην αιάηη, ην πηπέξη, ην ξύδη

θαη ηα αλαθαηεύνπκε. Με ληόπην αιεύξη

εηνηκάδνπκε ην θνπξθνύηη. Σξίβνπκε ην

αιεύξη κε ην ιάδη θαη κε ην λεξό θαη

θηηάρλνπκε ην θνπξθνύηη. Ρίρλνπκε ηα

ρόξηα θαη κεηά ξίρλνπκε ην θνπξθνύηη.

Ρίρλνπκε πάιη ηα ρόξηα θαη μαλά

θνπξθνύηη.

Γηαπξάθηα

Φαγεηό ηεο άλνημεο θαη ηνπ θαινθαηξηνύ.

Ζ δηαδηθαζία αλνίγεη κε ην κάδεκα ησλ

θύιισλ. Γηαιέγνληαη έλα – έλα από ην

ακπέιη ή ηελ θιεκαηαξηά.

Φηηάμακε γηαπξάθηα κε ηε βνήζεηα ηεο

θπξίαο Διέλεο Αζαλαζίνπ ζηελ Τδξνύζα.

Τιηθά

θύιια ακπειόθπιισλ

ξύδη θαξνιίλα

1 θνπη. ζνύπαο αιάηη

κηζό πνηήξη ηνπ λεξνύ ιάδη

ηξηκκέλα θξεκκύδηα (4 θξέζθα ή 2

μεξά)

κηζό καηζάθη άλεζν

κηζό ιεκόλη

κηζό θνπηαιάθη πειηέ ληνκάηα θαη

θξέζθηα ληνκάηα

Δθηέιεζε

Αλνίγνπκε ηα ακπειόθπιια έλα – έλα

από ηελ ηξαρηά επηθάλεηα. Πιέλνπκε ην

ξύδη. Εεκαηάκε ηα θύιια, δειαδή

βάδνπκε ηελ θαηζαξόια λα δεζηαζεί ην

λεξό θαη βάδνπκε ηα θύιια έλα κε

ελάκηζε ιεπηό κέζα. Βάδνπκε ην ξύδη,

ην αιάηη θαη ην ιάδη. Σξίβνπκε ηα

θξεκκύδηα θαη ηα ξίρλνπκε κέζα.

Έπεηηα βάδνπκε ηνλ άλεζν

ςηινθνκκέλν, ην ιεκόλη θαη ηε ληνκάηα

Φ Α Γ Η Τ Α

21

πειηέ θαη ηα αλαθαηεύνπκε.

Παίξλνπκε έλα – έλα ηα θύιια,

βάδνπκε έλα θνπηαιάθη πεξίπνπ ξύδη

θαη ηπιίγνπκε γεξά.

Σνπνζεηνύκε ηα γηαπξάθηα ζηελ

θαηζαξόια. Γηα λα κελ θνιιήζνπλ ηα

γηαπξάθηα, βάδνπκε ακπειόθπιια ζηνλ

πάην ηεο θαηζαξόιαο. εξβίξνληαη

δεζηά ή θξύα κε γηανύξηη ή ζθέηα.

Κνινθπζνθεθηέδεο «ιίξα… εθαηό»

Σα θνινθύζηα, κηθξά ή κεγάια, κπαίλνπλ

ζηα πεξηζζόηεξα πηάηα.

Τιηθά

1 θηιό θνινθύζα βξαζκέλε

1 έσο 2 θξεκκύδηα

3 έσο 4 ζθειίδεο ζθόξδν

κατληαλό

δπόζκν

¼ ηνπ θηινύ θέηα

2 απγά

πηπέξη

ιίγν ιάδη

Δθηέιεζε

Καζαξίδνπκε ηε ιίξα, ηελ θόβνπκε ζε

θνκκάηηα θαη ηε βάδνπκε κέρξη λα

ιηώζεη. ηε ζπλέρεηα, βάδνπκε ηνλ

πνιηό ζην ηνπξκπάλη θαη ην θξεκάκε γηα

λα ζηξαγγίζεη θαιά. Σελ άιιε κέξα

έρνπκε έηνηκε ηελ πξώηε ύιε, κε ηελ

νπνία εκείο εδώ ζπλεζίδνπκε λα

θάλνπκε κπνπξέθηα. Φηινθόβνπκε ηα

θξεκκύδηα, ην ζθόξδν, ην κατληαλό θαη

ην δπόζκν. Σξίβνπκε ηε θέηα ζε κηθξά

θνκκάηηα, ζπάκε ηα απγά, ξίρλνπκε ην

αιάηη, ην πηπέξη θαη ην ιάδη θαη

δπκώλνπκε ην κείγκα. Όηαλ ην κείγκα

γίλεη νκνηνγελέο, πιάζνπκε ηνπο

θεθηέδεο, ηνπο αιεπξώλνπκε θαη ηνπο

ηεγαλίδνπκε ζε θαπηό ιάδη. εξβίξνληαη

δεζηνί, αιιά ηξώγνληαη ην ίδην θαιά θαη

θξύνη.

Φξαγθνθάζνπια

Ο θώδηθαο απιόο θαη δνθηκαζκέλνο ζην

ρξόλν: θξέζθα θαζνιάθηα, ό,ηη βγάδεη ν

ηόπνο, κε ιάδη, ληνκάηα, θξεκκύδη, ζθόξδν,

κπξσδηθά. Σν απνηέιεζκα; Έλα γεπζηηθό

πηάην, κε απιά πιηθά, πνπ «κπξίδεη»

θαινθαίξη.

Τιηθά

θξαγθνθάζνπια

παηάηεο

θξεκκύδη

κατληαλό

ζθόξδν

ληνκάηα

ειαηόιαδν

αιάηη

πηπέξη

Φ Α Γ Η Τ Α

22

Δθηέιεζε

Καζαξίδνπκε ζηηο άθξεο ηα θαζόιηα θαη

ηα πιέλνπκε. Βάδνπκε ζηελ θαηζαξόια

ην ιάδη θαη καδί κε ην ςηινθνκκέλν

θξεκκύδη θαη ην ζθόξδν ζνηάξνπκε ηα

θξαγθνθάζνπια. Μεηά πξνζζέηνπκε

λεξό, ιίγν κατληαλό θαη ηηο παηάηεο

θνκκέλεο θπδσλάηεο. Αθνύ βξάζνπλ γηα

ιίγε ώξα όια καδί, πξνζζέηνπκε

ζάιηζα θξέζθηαο ληνκάηαο, αιάηη,

πηπέξη θαη ηα αθήλνπκε γηα πεξίπνπ 15

ιεπηά λα «δέζεη» ε ζάιηζα.

Μειηηδάλεο κνπζαθά

Τιηθά

1 ½ θηιό κειηηδάλεο

ιάδη

ηπξί ηξηκκέλν

ζάιηζα ληνκάηαο κε θηκά

θξέκα κόξθαη

Δθηέιεζε

Αθαηξνύκε ηα θνηζάληα από ηηο

κειηηδάλεο θαη ηηο θόβνπκε ζηε κέζε

θαηά κήθνο. Σηο αιείβνπκε κε κπόιηθν

ιάδη θαη ηηο βάδνπκε ζε κηα ζεηξά ζε

ιαδσκέλν ηαςί, κε ηελ θνκκέλε

επηθάλεηα πξνο ηα θάησ. Σηο ςήλνπκε

ζε δπλαηό θνύξλν επί κηάκηζε ώξα.

Βάδνπκε ζε ηαςί ηηο κηζέο κειηηδάλεο,

κε ηελ θνκκέλε επηθάλεηα πξνο ηα

πάλσ, ζε κηα ζεηξά. Σηο παζπαιίδνπκε

κε ηπξί θαη ηηο ζθεπάδνπκε κε ηε ζάιηζα

ληνκάηαο κε θηκά. Βάδνπκε επάλσ ηηο

ππόινηπεο κειηηδάλεο, κε ηελ θνκκέλε

επηθάλεηα πξνο ηα θάησ. Σηο

ζθεπάδνπκε κε θξέκα κόξθαη,

παζπαιίδνπκε ηελ επηθάλεηα κε ηπξί θαη

ςήλνπκε ζε κέηξην θνύξλν γηα 40

ιεπηά.

Λαραληθά ηνπξινύ

Σν απόιπην θαινθαηξηλό θαγάθη! ην

ηνπξινύ βάδνπκε ινγηώλ – ινγηώλ

θαινθαηξηλά ιαραληθά. Όζν ηα αγαπεκέλα

καο ιαραληθνύιηα είλαη ζην θόξηε ηνπο,

πξνιαβαίλνπκε λα ηα θηηάμνπκε θαη λα ηα

επραξηζηεζνύκε.

Τιηθά

3 – 4 κειηηδάλεο θνκκέλεο ζε

ρνληξά θνκκαηάθηα

5 – 6 παηάηεο θνκκέλεο ζε ρνληξά

θνκκάηηα

3 – 4 θνινθπζάθηα θνκκέλα ζε

ρνληξά θνκκάηηα

θξεκκύδηα ςηινηξηκκέλα

3 ζθειίδεο ζθόξδν ςηινθνκκέλν

½ καηζάθη δπόζκνο

5 ληνκάηεο ηξηκκέλεο

2 θνπηαιηέο ηεο ζνύπαο πειηέο θαη

1 ζπζθεπαζία θνλζέξβα

ξίγαλε θξέζθηα

Φ Α Γ Η Τ Α

23

αιάηη

πηπέξη

1 θιηηδάλη ειαηόιαδν

Δθηέιεζε

νηάξνπκε ζην ειαηόιαδν ην θξεκκύδη

θαη κόιηο γπαιίζεη ξίρλνπκε ην ζθόξδν.

Γηαδνρηθά ξίρλνπκε ηηο κειηηδάλεο, λα

πάξνπλ ιίγν ρξώκα, ηηο παηάηεο θαη ζην

ηέινο ηα θνινθύζηα. Από πάλσ

θαξπθεύνπκε θαη ξίρλνπκε ην κατληαλό

θαη ην δπόζκν θαη ηέινο ηηο ληνκάηεο.

Αθήλνπκε ην θαγάθη καο λα ζηγνβξάζεη

ζπκπιεξώλνληαο κόλν έλα πνηήξη λεξό

ζε ρακειή ζεξκνθξαζία γηα θακία ώξα

ρσξίο λα θνπλάκε. Μόιηο πηεη ην λεξάθη

ηνπ θαηεβάδνπκε από ηε θσηηά θαη

ζεξβίξνπκε κε κπόιηθε θεηνύια από

δίπια.

Νηνκαηνθεθηέδεο

Καινθαηξηλή ζακηώηηθε ζπληαγή κε

«ηαπεηλά» ληόπηα πιηθά. Θα ηε γεπηνύκε

ζηα ρσξηά ηεο άκνπ: ζηα εζηηαηόξηα, ηα

θαθελεία θαη ζε ζπίηηα.

Τιηθά

4 θξέζθεο ληνκάηεο

ιίγν δπόζκν

κηζό καηζάθη κατληαλό

ιίγε ξίγαλε

αιάηη

πηπέξη

θέηα ηξηκκέλε (πξναηξεηηθά)

αιεύξη

Δθηέιεζε

Τξίβνπκε ηηο ληνκάηεο ζηνλ ηξίθηε θαη

ηηο αθήλνπκε ζε έλα ςηιό ζνπξσηήξη

γηα κηα ώξα πεξίπνπ λα ζηξαγγίμνπλ

θαιά από ηα πγξά ηνπο. Σηο

κεηαθέξνπκε ζε έλα κπνι, πξνζζέηνπκε

θαη ηα ππόινηπα πιηθά θαη

αλαθαηεύνπκε. Σν κίγκα πξέπεη λα είλαη

αξθεηά περηό γηα λα ζηέθεηαη ζην

θνπηάιη. Αλ ρξεηαζηεί πξνζζέηνπκε

επηπιένλ αιεύξη, έσο όηνπ πηεί ηα πγξά.

ε έλα ηεγάλη ξίρλνπκε ην ιάδη θαη ην

αθήλνπκε λα θάςεη. Με έλα θνπηάιη ηεο

ζνύπαο παίξλνπκε θνπηαιηά – θνπηαιηά

από ην κείγκα θαη ην ξίρλνπκε ζην

θαπηό ιάδη. Σεγαλίδνπκε ηνπο

ληνκαηνθεθηέδεο κέρξη λα

ξνδνθνθθηλίζνπλ θαη από ηηο δύν

πιεπξέο. Μόιηο είλαη έηνηκνη ηνπο

βγάδνπκε κε ηξππεηή θνπηάια θαη ηνπο

αθήλνπκε λα ζηξαγγίμνπλ ζε ραξηί

θνπδίλαο. εξβίξνπκε ηνπο θεθηέδεο

δεζηνύο.

Φ Α Γ Η Τ Α

24

Τδαηδίθη

Τιηθά

ζθόξδν (2 ζθειίδεο ή θαη

πεξηζζόηεξεο)

480 γξακκάξηα γηανύξηη

1 αγγνύξη ηξπθεξό ςηινθνκκέλν

2 θνπηαιηέο ζνύπαο ιάδη

1 θνπη. ζνύπαο μύδη

αιάηη

πηπέξη

Δθηέιεζε

ε πέηξηλν γνπδί θνπαλίδνπκε ην

ζθόξδν. Αλαθαηεύνπκε ην ιάδη κε ην

μύδη θαη ηα πξνζζέηνπκε ζην ζθόξδν.

Καζαξίδνπκε ην αγγνύξη θαη ην

θόβνπκε ζε ςηιά θνκκαηάθηα. Βάδνπκε

ην γηανύξηη ζε κηα κηθξή ιεθάλε θαη ην

ρηππάκε θαιά πξνζζέηνληαο ιίγν-ιίγν

ην κείγκα ηνπ ζθόξδνπ θαη ηνπ

ιαδόμπδνπ θαη ηέινο ηα ςηινθνκκέλα

αγγνύξηα. εξβίξνπκε ζε ζαιαηηέξα θαη

έρνπκε κηα πνιύ δξνζεξή ζαιάηα γηα ην

θαινθαίξη.

Ρεβηζνθεθηέδεο

Σα ξεβίζηα, ζνύπα ή καγεηξεπηά, έρνπλ

κνλαδηθό άξσκα θαη γεύζε. Οη

ξεβηζνθεθηέδεο είλαη έλαο πεληαλόζηηκνο

κεδέο αθόκε θαη ηνλ ζπλαληάκε πην ζπρλά

ηα θαινθαίξηα.

Τιηθά

2 κεγάια θξεκκύδηα

2 κεγάιεο ληνκάηεο θαη έλα θνπηί

ληνκαηνύιεο (ζηξαγγίδνπκε ην

λεξό)

½ θνπη. γιπθνύ ζόδα

1 καηζάθη δπόζκν

1 θνπηαιηά ξίγαλε

αιάηη

πηπέξη)

αιεύξη πνπ θνπζθώλεη κόλν ηνπ

ζόδα θαγεηνύ

Δθηέιεζε

Μνπζθεύνπκε ηα ξεβίζηα από ηελ

πξνεγνύκελε κέξα ζε ριηαξό λεξό. Σα

πεξλάκε από ηνπ κύιν καδί κε ηα

θξεκκύδηα θαη ηηο ληνκάηεο. Ρίρλνπκε

όια ηα ππόινηπα πιηθά θαη ηόζν αιεύξη

όζν λα ζηαζεξνπνηεζεί ην κείγκα.

Εεζηαίλνπκε ην ιάδη (όρη ζε δπλαηή

θσηηά) θαη κε έλα θνπηάιη παίξλνπκε

ιίγν – ιίγν από ην κείγκα θαη ηα

βάδνπκε λα ηεγαληζηνύλ. Σεγαλίδνληαη

ζε κέηξηα θσηηά θαη δελ αιεπξώλνληαη.

Φηαπνδνπηηάθηα (θεθηέδεο)

Τιηθά

ρηαπόδη

θξεκκύδη

1 πνηεξάθη μίδη

Φ Α Γ Η Τ Α

25

1 πνηεξάθη νύδν

ξίγαλε

ζξνύκπη

κατληαλό

αιάηη

πηπέξη

ιάδη

ζπκάξη

θξπγαληά ή ςίρα ςσκηνύ

Δθηέιεζε

Πνιηνπνηνύκε θνκκάηηα ρηαπνδηνύ καδί

κε κπόιηθν θξεκκύδη. Πξνζζέηνπκε ηα

ππόινηπα πιηθά θαη πιάζνπκε πηηάθηα.

Σα παζπαιίδνπκε κε αιεύξη θαη ηα

ηεγαλίδνπκε ζε θαπηό ειαηόιαδν.

Πξόθεηηαη γηα λεζηίζηκν κεδέ πνπ

πξνζθέξεηαη κε νπδάθη, αιιά θαη ζαλ

θπξίσο γεύκα, πιάη ζε κηα πινύζηα

θαινθαηξηλή ζαιάηα.

Μαληηνθεθηέδεο

ηε άκν ππάξρνπλ πνιιά είδε καληηαξηώλ

θαη ε ζπιινγή ηνπο είλαη πνιύ αγαπεκέλε

αζρνιία ησλ θαηνίθσλ.

Τιηθά

καληηάξηα (άγξηα, από ηα βνπλά

ηεο Σάκνπ)

θξεκκύδη

ζθόξδα

ξίγαλε

αιάηη

πηπέξη

ηξηκκέλε θξπγαληά

Δθηέιεζε

Πιέλνπκε ηα καληηάξηα, ηα αιαηίδνπκε

θαη ηα ςηινθόβνπκε. Σζηγαξίδνπκε ην

θξεκκύδη θαη ην ξίρλνπκε ζηα καληηάξηα

καδί κε ηα ππόινηπα πιηθά. ηε

ζπλέρεηα πιάζνπκε ηνπο

καληηνθεθηέδεο, ηνπο αιεπξώλνπκε θαη

ηνπο ηεγαλίδνπκε ζε θαπηό ιάδη.

Γηνξηή (Υδξνύζα)

Φζάλνληαο ην απόγεπκα ηεο Γεπηέξαο, 24

Οθησβξίνπ, ζηελ Τδξνύζα, ήηαλ γηα καο

επράξηζηε έθπιεμε, πνπ ελώ πεξηκέλακε λα

ζπλαληήζνπκε ζηελ πξνεηνηκαζία ηεο

γηνξηήο γπλαίθεο κεγαιύηεξεο ειηθίαο, καο

ππνδέρηεθαλ κε ληόπην θξαζί θαη κεδέ δύν

λένη ηνπ ρσξηνύ, ν Ζιίαο θαη ν Κώζηαο,

καδί κε ηνλ θύξην Απγνπζηή, πνπ είραλ

αλαιάβεη ηελ εηνηκαζία ηεο «γηνξηήο». Ζ

γηνξηή εηνηκάδεηαη θαη κνηξάδεηαη ζε

γηνξηέο. Ζ γηνξηή παιαηόηεξα κνηξαδόηαλ

ζε ζπίηηα, ελώ ζήκεξα κνηξάδεηαη ζηελ

εθθιεζία κεηά ην ζρόιαζκα ηεο Θείαο

Λεηηνπξγίαο. ηελ Τδξνύζα ε γηνξηή

κνηξάδεηαη ζε γηνξηέο, όπσο ηνπ Αγίνπ

Αζαλαζίνπ, ηνπ Αγίνπ Γεκεηξίνπ, ηνπ

Αγίνπ Ησάλλνπ, ηεο Εσνδόρνπ Πεγήο, ηνπ

Αγίνπ Αλδξέα, ηνπ Αγίνπ Δπακεηλώλδα. Οη

Φ Α Γ Η Τ Α

26

πξνζθνξέο γίλνληαη από ηνπο θαηνίθνπο

ηνπ ρσξηνύ θαη ηα έμνδα θαιύπηνληαη από

ηνπο θαηνίθνπο θαη ηελ εθθιεζία.

Τιηθά

15 θηιά θξεκκύδηα

25 θηιά θξέαο (γίδα θαη κνζράξη)

25 θηιά ξύδη

1 κπνπθάιη γιπθό θξαζί

βνύηπξν

αιάηη

πηπέξη

1 ½ ιίηξν ειαηόιαδν

Δθηέιεζε

Οη εηνηκαζίεο γηα ηε γηνξηή μεθηλνύλ

απνβξαδίο. Πιέλνπκε ην θξέαο, ην

ηεκαρίδνπκε, ην μεπιέλνπκε, ην βάδνπκε

ζην θαδάλη λα ηξαβήμεη ηα πγξά γηα

κηζή ώξα. ηε ζπλέρεηα πξνζζέηνπκε ηα

θξεκκύδηα, ξίρλνπκε ην ιάδη, ηα

ηζηγαξίδνπκε γηα κηα ώξα πεξίπνπ.

Μεηά πξνζζέηνπκε θξέζθν βνύηπξν θαη

έλα κπνπθάιη γιπθό θξαζί. Αθήλνπκε

λα ηζηγαξηζηνύλ γηα κηα ώξα.

Πξνζζέηνπκε λεξό θαη ην αθήλνπκε λα

βξάζεη.

Όηαλ βξάζεη ην θξέαο ην θαηεβάδνπκε

από ηε θσηηά. Θα ζπλερίζνπκε ηελ

επόκελε κέξα. Σελ επόκελε κέξα

μαλαβάδνπκε ην θαδάλη ζηε θσηηά θαη

ξίρλνπκε ην ξύδη. Αλαθαηεύνπκε

ζπλερώο κε έλα μύιηλν «θνππί» γηαηί

είλαη θαγεηό πνπ «θνιιάεη» εύθνια.

Όηαλ είλαη έηνηκν, ν ηεξέαο επινγεί ηε

γηνξηή θαη ζηε ζπλέρεηα ηελ κνηξάδνπκε

ζηνλ θόζκν.

Κεζθέζη

Σν θεζθέζη δηαθέξεη από ηε «γηνξηή» ζην

όηη ην ζηηάξη δελ είλαη αιεζκέλν αιιά

μεθινπδηζκέλν θαη νιόθιεξν.

Τιηθά

1 θηιό ζηηάξη (μεθινπδηζκέλν θαη

όρη θνκκέλν) ή ξύδη

1 θηιό θξέαο παρύ (ρνηξηλό ή γίδα)

½ θηιό θξεκκύδηα

βνύηπξν

Φ Α Γ Η Τ Α

27

ιάδη

αιάηη

πηπέξη

Δθηέιεζε

Βάδνπκε ην ιάδη ζηελ θαηζαξόια λα

δεζηαζεί θαη ξίρλνπκε ην θξέαο θαη ηα

θξεκκύδηα ζε ζηγαλή θσηηά. ηε

ζπλέρεηα ξίρλνπκε ην ζηηάξη (ή ην ξύδη),

ρσξίο λα ην αλαθαηέςνπκε θαη λεξό

ιίγν-ιίγν, κέρξη λα ζθεπαζηεί θαη λα

αλνίμεη ην ζηηάξη. Καηόπηλ ην βάδνπκε

ζην θνύξλν κε ιίγν λεξό. Αλ ρξεηαζηεί

πξνζζέηνπκε δεζηό λεξό. Όηαλ βξάζεη

ην θαίκε κε ιίγν βνύηπξν θαη ην

ρηππάκε κέρξη λα δηαιύζεη ην θξέαο θαη

ην ζηηάξη λα βγάιεη ηελ θόιια ηνπ.

εξβίξνπκε ην θξέαο κε ιίγν πηπέξη.

Γ Λ Υ Κ Α

28

Καηεκέρηα αλεβαηά

Τιηθά

1 θηιό αιεύξη (κηζό ζηαξέλην -

κηζό άζπξν)

2 θιηηδάληα ηνπ θαθέ ιάδη

3 θιηηδάληα ηνπ θαθέ ριηαξό λεξό

λσπή καγηά ζε κέγεζνο θαξπδηνύ

1 θνπη. ζνύπαο δάραξε

1 απγό

1 κπνιάθη καζηηρόιαδν (ιάδη κε

θνπαληζκέλε καζηίρα)

πεηηκέδη

Δθηέιεζε

ε έλα κπνι βάδνπκε ηε καγηά θαη ην

ριηαξό λεξό. Γηαιύνπκε ηε καγηά κε ην

ρέξη θαη πξνζζέηνπκε έλα θνπηαιάθη

ηεο ζνύπαο δάραξε. Αλαθαηεύνπκε

θαιά. Υηππάκε ην απγό θαη ην

πξνζζέηνπκε ζηε καγηά. ε κηα ιεθάλε

βάδνπκε ην αιεύξη. Αλνίγνπκε κηα

ηξύπα θαη ξίρλνπκε ην ιάδη. Αιαηίδνπκε

λα αλαθαηεύνπκε κέρξη λα ζξνπιηάζεη

ην αιεύξη. Μεηά πξνζζέηνπκε ηε

δηαιπκέλε καγηά ζην αιεύξη.

Επκώλνπκε θαιά (ε δεζηαζηά ηνπ

ρεξηνύ θαη ην ριηαξό λεξό βνεζά λα

δέζεη ε δύκε). Ζ δύκε γίλεηαη απαιή θαη

αθξάηε. θεπάδνπκε ηε δύκε θαη ηελ

αθήλνπκε λα θνπζθώζεη ζθεπαζκέλε.

Μόιηο θνπζθώζεη, ηελ μαλαδπκώλνπκε

θαη ηε ρσξίδνπκε ζε ηέζζεξα κέξε.

Κοσρακπηέδες

Τιηθά

2 θιηηδάληα ηζαγηνύ θξέζθν

βνύηπξν

3 θξνθάδηα απγώλ (πξναηξεηηθά)

3 θνπη. ζνύπαο θνληάθ νύδν ή

νπίζθη

1 θιηηδάλη ηζαγηνύ δάραξεο

ιίγε βαλίιηα ή 2 θνπηαιάθηα εζάλο

ακπγδάινπ

6 θιηηδάληα ηζαγηνύ πεξίπνπ

αιεύξη

½ θιηηδάλη ηζαγηνύ αζπξηζκέλα

θαη ςηινθνκκέλα ακύγδαια

(πξναηξεηηθά)

1 θηιό δάραξε άρλε θνζθηληζκέλε

Δθηέιεζε

Υηππάκε ζην κίμεξ ην βνύηπξν κε ηε

δάραξε σζόηνπ γίλεη έλα κίγκα αθξάην.

Πξνζζέηνπκε έλα – έλα ηα θξνθάδηα

απγώλ, ξίρλνπκε ην θνληάθ, ηε βαλίιηα

ή ην άξσκα θαη ηκεκαηηθά όζν αιεύξη

ρξεηαζηεί γηα λα γίλεη ε δύκε ζθηρηή.

Καηόπηλ δπκώλνπκε ηε δύκε ειαθξά θαη

ηελ αθήλνπκε ζην ςπγείν ην ιηγόηεξν

κηα ώξα. Πιάζεηε ηε δύκε ζε

θνπξακπηέδεο, ζην ζρήκα πνπ

πξνηηκάηε. Σνπο ςήλεηε ζε κέηξην

θνύξλν γηα 20 πεξίπνπ ιεπηά. Πξηλ

θξπώζνπλ ηνπο ηπιίγεηε 2 θνξέο ζε

δάραξε άρλε.

Γ Λ Υ Κ Α

29

Κοσρακπηέδες κε γέκηζε

Τιηθά

1 ½ θνύπα βνύηπξν γάιαθηνο ή

θπηηθό

1 ½ θνύπα ειαθξύ ιάδη ειηάο ή

ζπνξέιαην

¾ θνύπαο δάραξε

1 θνπη. ζνύπαο μύζκα

πνξηνθαιηνύ

1 ζθελάθη θνληάθ ή ιηθέξ καζηίρα

1 θνύπα αιηζίβα

Γηα λα ηελ θηηάμεηε ζα βξάζεηε γηα

2 ιεπηά 2 θνπη. ζνύπαο ζηάρηε,

από μύια θνζθηληζκέλε, κε ελάκηζε

πνηήξη λεξό, ζα ην αθήζεηε λα

θαηαζηαιάμεη θαη ζα πάξεηε ην

θαζαξό λεξό.

1 βαλίιηα

1 θνπη. γιπθνύ ζόδα

1.300 γξακ. πεξίπνπ αιεύξη γηα

όιεο ηηο ρξήζεηο

Τιηθά γηα ηε γέκηζε

2 θνύπεο αιεζκέλα θαξύδηα

1 θνύπα αιεζκέλν θαβνπξδηζκέλν

ζνπζάκη

1 θνπη. γιπθνύ μύζκα πνξηνθαιηνύ

1 θνπη. ζνύπαο θαλέια

πξναηξεηηθά

ιίγν γαξύθαιιν ζθόλε

κέιη αξαησκέλν κε ειάρηζην λεξό

γηα λα δέζνπκε ηε γέκηζε

Τιηθά γηα ην παζπάιηζκα

αλζόλεξν

άρλε δάραξε

Δθηέιεζε

Υηππάκε ζην κίμεξ ην βνύηπξν, ην ιάδη

θαη ηε δάραξε λα αθξαηέςνπλ.

Πξνζζέηνπκε ιίγν από ην αιεύξη. ην

ρπκό πνξηνθαιηνύ δηαιύνπκε ηε ζόδα

θαη ηελ πξνζζέηνπκε ζην κείγκα.

Πξνζζέηνπκε ηελ αιηζίβα, ην μύζκα, ην

θνληάθ ή ην ιηθέξ θαη ηε βαλίιηα. Σα

αθήλνπκε λα αλαθαηεπηνύλ θαιά θαη

πξνζζέηνπκε ζε δόζεηο ην αιεύξη κέρξη

λα πεηύρνπκε κηα απαιή δύκε πνπ λα

κελ θνιιάεη ζηα δάρηπια. Αλνίγνπκε

θύιιν από ηελ δύκε πάρνπο κηζνύ

εθαηνζηνύ θαη ην θόβνπκε κε ζηξνγγπιή

θνύπα ζε θύθινπο. Βάδνπκε ζε θάζε

θύθιν έλα κηθξό θνπηαιάθη από ηελ

γέκηζε θαη ην θιείλνπκε ζε

κηζνθέγγαξν. Βάδνπκε ηνπο

θνπξακπηέδεο ζε ηαςί κε ιαδόθνιια.

Φήλνπκε ζε πξνζεξκαζκέλν θνύξλν

ζηνπο 180 έσο 190 βαζκνύο πεξίπνπ

(κε αληίζηαζε) γηα 30-35 ιεπηά, έλα

ηαςί θάζε θνξά. Μόιηο βγάινπκε ηνπο

θνπξακπηέδεο από ην θνύξλν, ηνπο

βνπηάκε κε κπόιηθν αλζόλεξν θαη ηνπο

παζπαιίδνπκε κε άρλε δάραξε.

Γ Λ Υ Κ Α

30

Μπηζθόηα βοσηύροσ κε πορηοθάιη

Φηηάμακε ηα κπηζθόηα βνπηύξνπ κε

πνξηνθάιη ζηνλ αγξνηηθό γπλαηθείν

ζπλεηαηξηζκό «ΧΚΤΡΡΟΖ» καδί κε ηηο

θπξίεο Αξγπξώ ηηδίκε θαη Δμαθνζηνύια

Καζζώηνπ. Ο ζπλεηαηξηζκόο μεθίλεζε ηε

ιεηηνπξγία ηνπ ηνλ Οθηώβξην ηνπ 2008 θαη

νθείιεη ην όλνκά ηνπ ζηελ αξραία ειιεληθή

κπζνινγία. Χθπξξόε ζεκαίλεη «απηή πνπ

ξέεη γξήγνξα». Καηά κηα εθδνρή ε

Χθπξξόε ήηαλ θόξε ηνπ Κέληαπξνπ

Υείξσλα θαη ηεο Υαξηθιώο. ύκθσλα κε ηε

κπζνινγία, επεηδή ε Χθπξξόε ήηαλ

εμαηξεηηθή κάληηδα, ηε δήιεςε αθόκα θαη ν

ίδηνο ν ζεόο ηεο καληηθήο, ν Απόιισλαο

θαη ηε κεηακόξθσζε ζε άινγν.

Τιηθά

800 γξακ. βνύηπξν

6 απγά

1 πνηήξη ιάδη

½ θηιό δάραξε

3 κεγάια πνξηνθάιηα

1 πνηήξη θξαζηνύ θνληάθ

2 βαλίιηεο

2 θηιά πεξίπνπ αιεύξη γηα όιεο ηηο

ρξήζεηο

½ θνπη. ζνύπαο ζόδα

Δθηέιεζε

Ρίρλνπκε ην βνύηπξν, ηε δάραξε, ηα

απγά θαη ην ιάδη ζην κίμεξ. Ρίρλνπκε

έλα – έλα ηα πιηθά ώζηε λα ρηππεζνύλ

θαιά, σζόηνπ αζπξίζεη ην κείγκα.

ηύβνπκε ηα πνξηνθάιηα, βάδνπκε ην

ρπκό ηνπο ζε έλα κπνι θαη πξνζζέηνπκε

ηε ζόδα, ελώ αλαθαηεύνπκε κέρξη λα

αθξίζεη θαιά. πλερίδνπκε ην

αλαθάηεκα, πξνζζέηνπκε ην θνληάθ θαη

ηηο βαλίιηεο. Υηππάκε κέρξη ην κείγκα

λα γίλεη νκνηνγελέο. Ρίρλνπκε ζηγά –

ζηγά αιεύξη θνζθηληζκέλν, ελώ

παξάιιεια αλαθαηεύνπκε κε ην ρέξη

γύξσ – γύξσ.

Παίξλνπκε κηθξά θνκκαηάθηα από ηε

δύκε θαη ηα πιάζνπκε ζε ζηελόκαθξα

κπηζθόηα. Φήλνπκε γηα 20 ιεπηά ζηνπο

80 βαζκνύο.

Κοιοθύζα γισθό

Τιηθά

1 θηιό θνινθύζα

αζβεζηόλεξν

5 θηιά ζηαθύιηα

Γ Λ Υ Κ Α

31

Δθηέιεζε

Καζαξίδνπκε ηελ θνινθύζα από ηε

θινύδα ηεο. Σελ θόβνπκε ζε θέηεο

κέηξηεο ηεηξάγσλεο. Ρίρλνπκε

αζβεζηόλεξν γηα 15 ιεπηά ηεο ώξαο θαη

ηηο ζηξαγγίδνπκε. ηύβνπκε ηα ζηαθύιηα

θαη βξάδνπκε ην δνπκί ηνπο. Ρίρλνπκε

ηα θνκκάηηα ηεο θνινθύζαο. Όηαλ

«δέζεη» θαηεβάδνπκε ηελ θαηζαξόια

από ηε θσηηά.

Μοσζηαιεσρηά

Γιπθό ηνπ θζηλνπώξνπ ε κνπζηαιεπξηά,

«ην θέξαζκα ηνπ ηξύγνπ», θακσκέλν κε ην

κνύζην πνπ παίξλνπκε από ην πάηεκα ησλ

ζηαθπιηώλ.

Τιηθά

5 έσο 6 ιίηξα κνύζην

ζηάρηε

θαη

5 πνηήξηα κνύζην

1 πνηήξη αιεύξη

Δθηέιεζε

ε κηα πνζόηεηα 5 έσο 6 ιίηξα κνύζηνπ

ξίρλνπκε κηα ρνύθηα ζηάρηε θαζαξή γηα

λα «θνπεί» ν κνύζηνο. Να ζηακαηήζεη

δειαδή ε δύκσζή ηνπ πνπ ηνλ θάλεη

θξαζί. ηε ζπλέρεηα ηνλ βάδνπκε ζε κηα

θαηζαξόια ζηε θσηηά γηα λα βξάζεη.

Αθνύ βξάζεη θαιά, ηνλ θαηεβάδνπκε

από ηε θσηηά θαη ηνλ αθήλνπκε κέρξη

λα θξπώζεη θαη λα θαηαζηαιάμεη ε

ζηάρηε ζηνλ πάην ηεο θαηζαξόιαο.

Μεηά κεηαθέξνπκε κε έλα πνηήξη ηνλ

θαζαξό κνύζην ζε άιιε θαηζαξόια,

κεηξώληαο ηα πνηήξηα θαη ηνλ βάδνπκε

ζηε θσηηά. Μόιηο δεζηαζεί ιίγν,

βάδνπκε ην αιεύξη ζε αλαινγία 5

πνηήξηα κνύζην – 1 πνηήξη αιεύξη.

Αλαθαηεύνπκε ζπλερώο θαζώο βξάδεη,

γηα λα κελ θνιιήζεη θαη ζβνιηάζεη. Σνλ

βξάδνπκε κέρξη λα γίλεη παρύξξεπζηνο.

Καηεβάδνπκε ηελ θαηζαξόια από ηε

θσηηά θαη ζεξβίξνπκε ακέζσο ζε πηάηα

ή κπνι. ε θάζε πηάην ξίρλνπκε

ζνπζάκη θαη από πάλσ ηξηκκέλν θαξύδη

θαη θαλέιια.

ηα παιηόηεξα ρξόληα νη λνηθνθπξέο

ηελ έθνβαλ κπαθιαβαδσηά θνκκάηηα,

έξηρλαλ ζνπζάκη θαη ηελ μέξαηλαλ ζηνλ

ήιην. ηε ζπλέρεηα ηελ θνύξληδαλ γηα

πνιύ ιίγε ώξα θαη ηελ θύιαγαλ ζε

πήιηλεο ή γπάιηλεο θνύπεο.

Καρσδόπηηα

Τιηθά

6 απγά

3 θιηηδάληα θαξπδόςηρα

ςηινθνκκέλε

1 1/3 θιηηδάληα δάραξε

Γ Λ Υ Κ Α

32

2 θιηηδάληα αιεύξη θαξηλάπ

πιάθα ζνθνιάηα ησλ 160

γξακκαξίσλ

1 θνπηαιηά θνθηή θαλέιια

Δθηέιεζε

Κνπαλίδνπκε ηα θαξύδηα κε ιίγε

δάραξε θαη ηα αλαθαηεύνπκε κε ηε

ζνθνιάηα, ηελ νπνία ηξίβνπκε ζε ςηιό

ηξίθηε. Ρίρλεηε ην αιεύξη. Βάδνπκε ζε

κπνι ηνπο θξόθνπο ησλ απγώλ θαη ηνπο

δνπιεύνπκε θαιά κε ηε δάραξε.

Υηππάκε ηα αζπξάδηα λα γίλνπλ

καξέγθα. Ρίρλνπκε ηνπο θξόθνπο, ηα

θαξύδηα κε ηε ζνθνιάηα, ηελ θαλέιια

θαη θαηόπηλ ιίγν αιεύξη – ιίγε καξέγθα

ελαιιάμ. Αλαθαηεύνπκε ειαθξά λα

ελσζνύλ θαη αδεηάδνπκε ζε θόξκα πνπ

έρνπκε θαιά βνπηπξώζεη θαη

παζπαιίζεη κε δάραξε θαη αιεύξη.

Φήλνπκε ζε κέηξην θνύξλν επί 1 ώξα

πεξίπνπ θαη αθνύ ςεζεί ηελ

παζπαιίδνπκε κε άθζνλε δάραξε άρλε.

Σακηώηηθοη ιοσθοσκάδες

Τιηθά

2 θηιά αιεύξη

½ θηιό παηάηεο

3 θαθειάθηα καγηά

1 θνθηή θνπη. ζνύπαο αιάηη

Δθηέιεζε

Ληώλνπκε ζε ρσξηζηά ζθεύε ην αιεύξη

κε δεζηό λεξό θαη ηελ παηάηα επίζεο κε

δεζηό λεξό ώζπνπ λα γίλνπλ ρπιόο. ηε

ζπλέρεηα, αλαθαηεύνπκε ζε κηα κεγάιε

ιεθάλε θαη ηα δύν θαη ηα δνπιεύνπκε κε

ην κίμεξ, έσο όηνπ αλαθαηεπηνύλ θαιά,

ξίρλνληαο πξνεγνπκέλσο ηε καγηά θαη

ην αιάηη. Πξνζνρή ην κείγκα πξέπεη λα

είλαη παρύξεπζην. Μεηά ζθεπάδνπκε ηε

ιεθάλε κε έλα βακβαθεξό

ηξαπεδνκάληηιν θαη κηα θνπβέξηα. Όηαλ

θνπζθώζεη είλαη ώξα γηα ςήζηκν.

Βάδνπκε αξθεηό ιάδη ζε βαζύ ηεγάλη

θαη ην αθήλνπκε λα θάςεη θαιά. Με ην

έλα καο ρέξη παίξλνπκε δύκε κε ηξόπν

ώζηε λα βγαίλεη από ην πάλσ κέξνο ηεο

γξνζηάο καο (αλάκεζα ζηνλ αληίρεηξα

θαη ην δείθηε). Παίξλνπκε κε ην

θνπηαιάθη ηε δύκε πνπ βγαίλεη θαη

ζπξώρλνληαο ιίγν κε ηνλ αληίρεηξα ηνπ

άιινπ ρεξηνύ, ηε ξίρλνπκε ζην θαπηό

ιάδη. Σεγαλίδνπκε κέρξη λα ξνδίζνπλ.

εξβίξνπκε κε ζηξόπη, ηξηκκέλν θαξύδη

θαη θαλέια.

Γισθά ηοσ θοσηαιηού

Κέξαζκα ζπηηηθό γηα θάζε πεξίζηαζε, ηα

γιπθά ηνπ θνπηαιηνύ θαηέρνπλ μερσξηζηή

ζέζε ζηελ παξάδνζε ηνπ λεζηνύ. Γιπθά ηνπ

θνπηαιηνύ θαη καξκειάδεο έθηηαρλαλ νη

Γ Λ Υ Κ Α

33

γπλαίθεο γηα λα ζπληεξήζνπλ ηα πεξίζζεηα

θξνύηα θάζε επνρήο.

Γισθό ζηαθύιη

Τιηθά

1 θηιό ζηαθύιη (ζηαθίδα ή

θαξακπνπξληώηηθν)

1 θηιό δάραξε

½ θιηηδάλη λεξό

βαλίιηα

αξκπαξόξηδα

Δθηέιεζε

Παίξλνπκε ηηο ξώγεο από 1 θηιό

ζηαθύιη (ζηαθίδα ή θαξακπνπξληώηηθν)

θαη βγάδνπκε ηα θνπθνύηζηα. Αθνύ ηηο

πιύλνπκε θαιά, ηηο βάδνπκε ζε κηα

θαηζαξόια θαη πξνζζέηνπκε ηε δάραξε

θαη ην λεξό.

Αθήλνπκε ην γιπθό ζε δπλαηή θσηηά

κέρξη λα πάξεη κηα βξάζε. Σν

απνζύξνπκε από ηε θσηηά θαη ην

αθήλνπκε ζθεπαζκέλν κε κία ιηλή

πεζέηα ώζπνπ λα θξπώζεη. ηε

ζπλέρεηα ην μαλαβξάδνπκε, κέρξη ην

ζηξόπη λα δέζεη, ελώ πξνζζέηνπκε ηε

βαλίιηα ή δύν – ηξία θύιια

αξκπαξόξηδα. Γηα λα βεβαησζνύκε όηη

ην ζηξόπη είλαη έηνηκν θαη ζσζηά

«δεκέλν», βάδνπκε κηα ζηαγόλα ζηελ

θακπύιε ελόο θνπηαιηνύ ηεο ζνύπαο.

Αλ ζηέθεηαη, ηόηε ην γιπθό καο έρεη

ζίγνπξα πεηύρεη!

Γισθό θσδώλη

πληαγή πνπ θηηάμακε ζην ζρνιείν, κε

θπδώληα δηαιεγκέλα από ηηο θπδσληέο ηνπ

λεζηνύ. πλεξγαζία, δηάζεζε, . . . γιπθό

απνηέιεζκα.

Τιηθά

1.280 γξακ. θαζαξηζκέλν

ςηινθνκκέλν θπδώλη

1.280 γξακ. δάραξε

2 θιηηδάληα ηζαγηνύ λεξό

2 ραξηάθηα βαλίιηαο

1 θνπηαιάθη ρπκόο ιεκνληνύ

½ θιηηδάλη ηζαγηνύ ακύγδαια

αζπξηζκέλα (πξναηξεηηθά)

Δθηέιεζε

Γηαιέγνπκε θπδώληα κεγάια θαη

αθξάηα. Σα ζθνππίδνπκε λα θύγνπλ ηα

ρλνύδηα. Σα θαζαξίδνπκε από ηε

θινύδα θαη ηα θόβνπκε ζε ιεπηέο

Γ Λ Υ Κ Α

34

θέηεο. Καηόπηλ, θόβνπκε θάζε θέηα ζε

ζηελά ινπξάθηα (ιίγν πην ρνληξά από

ζπηξηόμπια) θαη ηα ξίρλεηε ζε λεξό. Σα

μεπιέλνπκε θαη ηα βάδνπκε ζε κηα

θαηζαξόια κε λεξό λα βξάζνπλ

ζθεπαζκέλα, έσο όηνπ καιαθώζνπλ.

Ρίρλνπκε ηε δάραξε θαη βξάδνπκε ζε

πνιύ δπλαηή θσηηά λα δέζεη γξήγνξα ην

γιπθό θαη λα δηαηεξήζεη έλα μαλζό

ρξώκα θαη όρη λα γίλεη λα γίλεη

θόθθηλν. Πξνζζέηνπκε ην ρπκό

ιεκνληνύ θαη ηε βαλίιηα θαη, αθνύ

πάξνπλ κηα ή δπν βξάζεηο,

θαηεβάδνπκε, ξίρλνπκε ηελ

ακπγδαιόςηρα, αλαθαηεύνπκε θαη

ζεξβίξεηε ζηα βάδα.

Γισθό ληοκαηίλη

Τιηθά

1 θηιό ληνκαηίληα

500 γξακ. δάραξε καύξε

100 γξακ. κέιη

250 γξακ. λεξό

30 γξακ. ρπκό ιεκνληνύ

1 θνθηό θνπη. γιπθνύ καζηίρα

ζθόλε ή κηα θνπηαιηά

καληδνπξάλα μεξή ηξηκκέλε

Δθηέιεζε

ε βξαζηό λεξό ξίρλνπκε ηα ληνκαηίληα

γηα έλα ιεπηό. Μεηά ηα βγάδνπκε, ηα

ξίρλνπκε ζε λεξό κε πάγν θαη ηα

μεθινπδίδνπκε. Βάδνπκε ηε δάραξε, ην

λεξό θαη ηα κπξσδηθά ζε κηα

θαηζαξόια θαη ηα ηνπνζεηνύκε ζηε

θσηηά. Βξάδνπκε ζε ρακειή θσηηά

κέρξη ην ζηξόπη λα πηεη ην κηζό λεξό

ηνπ. Ρίρλνπκε ηα ληνκαηίληα θαη

βξάδνπκε ζε ρακειή θσηηά γηα 10

ιεπηά. Δπεηδή δελ έρνπλ πνιιή δάραξε,

δηαηεξνύληαη ζην ςπγείν κόλν γηα 1

έσο 2 κήλεο.

Νηόλαη

Τιηθά

1 θαθειάθη καγηά

¼ ηεο θνύπαο λεξό ριηαξό

¾ ηεο θνύπαο γάια ριηαξό

½ θνπηαιάθη αιάηη

1 απγό ειαθξά ρηππεκέλν

¼ ηεο θνύπαο βνύηπξν

3 ½ θνύπεο αιεύξη γηα όιεο ηηο

ρξήζεηο

Γ Λ Υ Κ Α

35

Δθηέιεζε

Αλαθαηεύνπκε ην λεξό κε ην γάια.

Ρίρλνπλε έλα θνπηαιάθη δάραξε θαη ηε

καγηά, αλαθαηεύνπκε λα δηαιπζεί θαη

αθήλνπκε λα ζηαζεί γηα 10 ιεπηά

πεξίπνπ θαη λα γίλεη ζαλ αθξόο.

Ληώλνπκε ην βνύηπξν, ξίρλνπκε κεηά

ηε δάραξε, ην αιάηη, ην απγό, ηε καγηά

θαη ην κηζό αιεύξη. Υηππάκε ζην κίμεξ

γηα 5 ιεπηά λα γίλεη ρπιόο. Ρίρλνπκε

όζν αιεύξη πάξεη, γηα λα γίλεη κηα δύκε

καιαθηά θαη λα κελ θνιιάεη. Σε

δπκώλνπκε δύν θνξέο.

Σηηαρόδοσκο ή θοιισβοδούκη

Σν ζηηαξόδνπκν ή θνιιπβνδνύκη

παξαζθεπάδεηαη ηα Φπρνζάββαηα, ζηα

ζαξάληα ηνπ λεθξνύ ή ζηα ελλεάκελα. Πξηλ

από θάζε κλεκόζπλν γηλόηαλ θάιεζκα κε

ην ζηηαξόδνπκν, ην νπνίν κνίξαδαλ ζε

θνύπεο ζε όινπο ηνπο ζπγγελείο, γλσζηνύο,

θίινπο θαη γείηνλεο. Δπίζεο πνιινί ην

θηηάρλνπλ ηε Μεγάιε Παξαζθεπή πνπ

λεζηεύνπλ.

Τιηθά

1 θηιό ζηηάξη

¼ ηνπ θηινύ αιεύξη

½ θηιό ηαρίλη

θαλέια

θύκηλν

δάραξε

θαξύδηα ηξηκκέλα

ξόδη

αιάηη

λεξό

Δθηέιεζε

Παίξλνπκε έλα θηιό ζηηάξη, ην νπνίν

βξάδνπκε κε ιίγν αιάηη θαη λεξό. Αθνύ

βξάζεη, ζηξαγγίδνπκε ην δνπκί ηνπ

ζηηαξηνύ θαη θξαηάκε 2 θιηηδάληα γηα ην

ζηηαξόδνπκν ελώ ην ππόινηπν ην

ρξεζηκνπνηνύκε γηα ην θόιιπβν. Σν

δνπκί πνπ ζηξαγγίζακε καδί κε ιίγν

λεξό αθόκε, ην ζηηάξη θαη ην αιεύξη, ην

νπνίν πξνεγνπκέλσο έρνπκε

θαβνπξδίζεη ζην θνύξλν, ηα βξάδνπκε

κέρξηο όηνπ βξάζεη ην ζηηάξη.

Πξνζζέηνπκε θαλέια, θύκηλν, δάραξε

(αλάινγα κε ην πόζν γιπθό ζέινπκε)

θαη ην θαξύδη ηξηκκέλν. Όηαλ βξάζνπλ

θαιά, ξίρλνπκε ην ηαρίλη, πνπ έρνπκε

δηαιύζεη θαιά. Σν αθήλνπκε λα πάξεη

2-3 βξάζεηο κε ην ηαρίλη θαη ην

κνηξάδνπκε ζε θνύπεο θαη από πάλσ

ξίρλνπκε ηξηκκέλν θαξύδη, δάραξε,

θαλέια θαη ζπόξηα από ξόδηα.

36

37

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ

ηελ εξγαζία απηή πξνζπαζήζακε λα γλσξίζνπκε από θνληά ηηο δηαηξνθηθέο

ζπλήζεηεο ησλ θαηνίθσλ ηεο άκνπ θαη λα δώζνπκε έλα κηθξό κέξνο από ην ζεζαπξό

ησλ γεύζεσλ πνπ επηβηώλνπλ αθόκε ζην λεζί καο. Οινθιεξώλνληαο ηελ εξγαζία

παξαζέηνπκε ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ ζε ζρέζε κε ηα εξσηήκαηα πνπ

είρακε βάιεη θαη θάλνπκε πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα.

Φξέζθα πξντόληα, ληόπηα πιηθά θαη απιόηεηα είλαη ηα ζπζηαηηθά ηεο

ζακηώηηθεο θνπδίλαο. Σα πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηνύλ νη ακηώηεο ζηε δηαηξνθή ηνπο

είλαη πξντόληα πνπ αθζνλνύλ ζην λεζί θαη ηα παξάγνπλ θπξίσο νη ίδηνη. Κύξηα

ζπζηαηηθά ηεο δηαηξνθήο ηνπο είλαη ην ειαηόιαδν, ηα ρόξηα, ηα ιαραληθά, ην θξέαο.

Γηανύξηη, κέιη, πνξηνθάιηα, ξόδηα, ακύγδαια, θαξύδηα ζπκπιεξώλνπλ ηε δηαηξνθή

ηνπο. Παξαζθεπάδνπλ πίηεο κε ρόξηα πνπ θπηξώλνπλ άθζνλα ζην λεζί θαη ηηο

αξσκαηίδνπλ κε αξσκαηηθά θπηά. Φηηάρλνπλ γιπθά κε ηνπο θαξπνύο ησλ δέληξσλ

πνπ θαιιηεξγνύλ θαη ζπλνδεύνπλ ην θαγεηό ηνπο κε γιπθό ζακηώηηθν θξαζί θαη

ζνύκα.

Οη παξαδνζηαθέο ζακηώηηθεο ζπληαγέο ζπλδπάδνπλ πνιιά πξντόληα θαη

δηαθνξεηηθνύο ηξόπνπο πξνεηνηκαζίαο. Γηα παξάδεηγκα, ηα κπνπξέθηα ηα νπνία

παξαζθεπάδνληαη από θίηξηλε θνινθύζα θαη ληόπην ηπξί κε θαλέια θαη άιια

κπξσδηθά, κέζα ζε θύιιν πνπ αλνίγεηαη εηδηθά γη’ απηά. Σεγαλίδνληαη ή ςήλνληαη

ζην θνύξλν. Έλαο ζπλδπαζκόο κεηαμύ γιπθνύ θαη αικπξνύ, αθνύ άιινη ηα

παζπαιίδνπλ κε ηπξί θαη άιινη κε κέιη.

Πνιιέο παξαδνζηαθέο ζπληαγέο αθνινπζνύλ ηηο επνρέο ηνπ ρξόλνπ, όηαλ

αθζνλνύλ νη πξώηεο ύιεο, π.ρ. θαηεκέξηα ηηο θξύεο λύρηεο ηνπ ρεηκώλα, ρνξηόπηηεο

ηελ άλνημε, γιπθό ζηαθύιη ηελ επνρή ηνπ ηξύγνπ. Αξθεηέο ζπληαγέο ζπλδένληαη κε

ζξεζθεπηηθέο γηνξηέο θαη άιιεο θνηλσληθέο εθδειώζεηο. Υνηξηλό ηα Υξηζηνύγελλα,

θαηζίθη ηε Λακπξή, ε παζραιηλή θνπινύξα, θνπινύξεο γηα ηα θαιέζκαηα ηνπ γάκνπ,

ζηηαξόδνπκν γηα ην θαηεπόδην. Δπίζεο, κνλαδηθή είλαη ε ιεγόκελε «γηνξηή» πνπ

πξνεηνηκάδεηαη θαηά ηνλ ενξηαζκό θάπνηνπ αγίνπ.

Οη παξαδνζηαθέο ζπληαγέο ηεο ζακηώηηθεο θνπδίλαο δηαηεξνύληαη είηε ίδηεο,

όπσο ηηο παξέδσζαλ νη καλάδεο ζηηο θόξεο ηνπο, είηε κε θάπνηεο παξαιιαγέο. Άιιεο

πάιη έρνπλ εθιείςεη (π.ρ. θνπινύξα γηα ηα θαιέζκαηα) ή πξνεηνηκάδνληαη κόλν ζε

ζπγθεθξηκέλεο κέξεο ην ρξόλν.

38

Μέζα από απηή ηελ εξγαζία πξνζπαζήζακε λα δώζνπκε απαληήζεηο ζε

εξσηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο ησλ ακησηώλ. Δπίζεο,

παξνπζηάζακε θάπνηεο παξαδνζηαθέο ζπληαγέο, ρσξίο λα ζεκαίλεη όηη νη άιιεο πνπ

παξαιείςακε είλαη ιηγόηεξν ελδηαθέξνπζεο.

Πηζηεύνπκε όηη ππάξρνπλ ζέκαηα πνπ ζα ήηαλ ελδηαθέξνλ λα κειεηεζνύλ.

Έλα ζέκα πνπ ζα ήηαλ ελδηαθέξνλ λα κειεηήζνπκε είλαη ε δηαηξνθηθή αμία ησλ

πιηθώλ πνπ ρξεζηκνπνηνύλ γηα ηελ παξαζθεπή ησλ παξαδνζηαθώλ ζακηώηηθσλ

θαγεηώλ θαη ε ζεκαζία ηνπο ζηελ πγεία ησλ αλζξώπσλ. Δπίζεο, έλα άιιν ζέκα ην

νπνίν θαηά ηε γλώκε καο ζα παξνπζίαδε ελδηαθέξνλ είλαη λα εμεηάζνπκε ηηο

ζεκεξηλέο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο ησλ ακησηώλ θαη πόζν απηέο απέρνπλ από ηνλ

παξαδνζηαθό ηξόπν δηαηξνθήο.

39

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΓΙΔΤΘΤΝΗ Γ/ΘΜΙΑ ΔΚΠ/Η ΑΜΟΤ ΑΓΩΓΗ ΤΓΔΙΑ (2004)

Γεπζηηθό ηαμίδη ζηα λεζηά καο. άκνο

Σδίραο Κ., Υίνπ Δ., Καξβνύλε Μ., Σξηπόδε Β., Γαιαλνύ Β., Καξακελά Πόζνπ Κ.

(2004) Παηξηδνγεπζία. Μηθξέο Ιζηνξίεο Τνπηθήο Μαγεηξηθήο. Σάκνο – Ιθαξία –

Φνύξλνη. άκνο: ΥΑΡΑΤΓΗ

ΣΔΔ ΚΑΡΛΟΒΑΙΟΤ – ΣΟΜΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΓΙΟΙΚΗΗ (2007)

Έζηκα θαη Παξαδόζεηο ζην Καξιόβαζη θαη ζηα πεξίρωξα. Καξιόβαζη

ΓΙΑΓΙΚΣΤΑΚΟΙ ΣΟΠΟΙ

http://el.wikipedia.org

http://eliasmamalakis.gr

http://sintagoulis.gr

ΤΝΔΝΣΔΤΞΔΙ

Με ηνπο:

Αμηώηνπ Βαγγειηώ, Βαιενληή Αγγειηθή, Καξαζαλάζε Δηξήλε, Λάδνπ Μαξνπδηώ,

Παπαγξεγνξίνπ Γηακάληω: Λανγξαθηθό Μνπζείν ηνπ πιιόγνπ Κπξίσλ θαη

Γεζπνηλίδσλ Παγώλδα άκνπ – «Η ΟΜΟΝΟΙΑ»

Απγνπζηή Χαξηιάνπ, Κώζηα Δπγεληθό, Ηιία Γηακαληή: Τδξνύζα

Διέλε Αζαλαζίνπ, Ιεξέα Αιέμε Χαξηιάνπ, πξεζβπηέξα Μνζρνύια,: Τδξνύζα

Μειαρξνηλή θαη Σηέιην Βαθάθε: Κνληέηθα

Αξγπξώ Σηηδίκε, Δμαθνζηνύια Καζζώηνπ: πλεηαηξηζκόο γπλαηθώλ «ΩΚΤΡΡΟΗ»,

Καξιόβαζη