Пүүс-1: Зах зээлийн тэнцвэр ба тэнцвэрт татвар нөлөөлөх...

Зах зээлийн тэнцвэр батэнцвэрт татварнөлөөлөх нь:

2009 он www.gelegjamts.blogspot.com

Микро Эдийн Засаг хичээл-2Багш: А.Гэлэгжамц

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээл дээр нэг үнэ тогтож, тэр үнээрхудалдан авах эрэлтийн тоо хэмжээ ньмөн тэрхүү үнээр худалдахнийлүүлэлтийн тоо хэмжээтэйерөнхийдөө тохирч, эрэлт,нийлүүлэлтийн нэгдэл байдал нь бодитёсоор илэрч, эрэлт нийлүүлэлтийнхарьцааны тэнцвэрээр зах зээлийнтэнцвэрт байдал тогтоно.


p

D(p)

q=D(p)

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн тэнцвэр


p

S(p)

Зах зээлийн нийлүүлэлт

q=S(p)



p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

Зах зээлийн тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт



p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

q*




p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

q*

D(p*) = S(p*); зах зээлийн тэнцвэр




p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

S(p’)

D(p’) < S(p’); илүүдэлp’

D(p’)




p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

S(p’)

p’

D(p’)

Зах зээлийн үнэ p* түвшин хүртэл буурах шаардлагатай.

D(p’) < S(p’); илүүдэл




p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

D(p”)

D(p”) > S(p”); хомдол

p”

S(p”)




p

D(p), S(p)

q=D(p)

q=S(p)

p*

D(p”)

p”

S(p”)Зах зээлийн үнэ p* хүртэл өсөх

шаардлагатай.

D(p”) > S(p”); хомдол




Бүтээгдэхүүний зах зээл дээр тэнцвэрнь эрэлт, нийлүүлэлтийн үндсэн дээртодорхойлогдох учир үүнийг эрэлт,нийлүүлэлтийн функцийг шугамантохиолдолд сонирхож үзье.

D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +



Бүтээгдэхүүний зах зээл дээр тэнцвэрнь эрэлт, нийлүүлэлтийн үндсэн дээртодорхойлогдох учир үүнийг эрэлт,нийлүүлэлтийн функцийг шугамантохиолдолд сонирхож үзье.

D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +



Тэнцвэр гэдэг нь нэг талаасхэрэглэгчийн хүсэл сонирхол нөгөөталаас үйлдвэрлэгчдийн хүсэлсонирхлууд нийцэж байна гэсэн үгюм.

p

D(p), S(p)

D(p) = a-bp

S(p) = c+dp

p*

q*





p

D(p), S(p)

D(p) = a-bp

S(p) = c+dp

p*

q*

p* ба q* нь юуг илэрхийлэх вэ?





D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

Тэнцвэрт үнэ p*, D(p*) = S(p*).



D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +


a bp c dp− = +* *


Энэ нь:


D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

p a cb d

* = −+



a bp c dp− = +* *Энэ нь:

Эндээс үнэ нь:


D p a bp( ) = −S p c dp( ) = +

Эндээс: q D p S p ad bcb d

* * *( ) ( ) .= = = ++


p a cb d

* = −+


a bp c dp− = +* *Энэ нь:

Эндээс үнэ нь:


p

D(p), S(p)

D(p) = a-bp

S(p) = c+dppa cb d

* =−+

dbbcadq*

++=





Зах зээлийн тэнцвэрийг ашиглан эрэлт, нийлүүлэлтийн урвуу хамаарлыг хэрхэн тодорхойлдог вэ?

Тэнцвэр үеийн зарчим тулгуурладаг.



q D p a bp p a qb

D q= = − ⇔ = − = −( ) ( ),1

q S p c dp p c qd

S q= = + ⇔ = − + = −( ) ( ),1

Эрэлтийн муруйн урвуу функц

Нйилүүлэлтийн муруйн урвуу функц



q

D-1(q),S-1(q)

D-1(q) = (a-q)/b

З.З-ийн эрэлтийн урвуу функц

З.З-ийннийлүүлэлтийн

урвууS-1(q) = (-c+q)/d

p*

q*


Тэнцвэр;D-1(q*) = S-1(q*).


p D q a qb

= = −−1( ) p S q c qd

= = − +−1( ) .

Тэнцвэрт тоо хэмжээ q*, D-1(p*) = S-1(p*).


a qb

c qd

− = − +* *

Тэнцвэр хэмжээ q ad bcb d

* = ++

болно.p D q S q a cb d

* * *( ) ( ) .= = = −+

− −1 1

Эндээс:


q

D-1(q),S-1(q)

D-1(q) = (a-q)/b

S-1(q) = (-c+q)/dpa cb d

* =−+

dbbcadq*

++=





Нийлүүлэлтийн зарим тохиолдлууд:

Нийлүүлэлт тогтмол, үнээс хамаарах өөрчилтгүй нийлүүлэлт.

Нийлүүлэлт нь үнэнээс хамаарах өөрчлөлттэй үед.



Огт мэдрэмжгүйp

qq*



S(p) = c+dp, үед d=0,S(p) = c байна.

p

qq* = c

Огт мэдрэмжгүй



p

qq* = c

D-1(q) = (a-q)/b

З.З-ийн эрэлт





p

q

p*

D-1(q) = (a-q)/b

q* = c






p

q

p* =(a-c)/b

D-1(q) = (a-q)/b

q* = c

p* = D-1(q*); энэ нь,p* = (a-c)/b.





p a cb d

* = −+

q ad bcb d

* = ++

d = 0 үедp a c

b* = −

q c* .=

Нийлүүлэлтийн муруйнүнээс хамаарсан мэдрэмжнь хязгааргүй буюу төгсмэдрэмтгий.

p

q


S-1(q) = p*.p*


төгс мэдрэмтгий нийлүүлэлтS-1(q) = p*.

p

q

p*

D-1(q) = (a-q)/b




p

q

p*

D-1(q) = (a-q)/b

q*





p* = D-1(q*) = (a-q*)/b soq* = a-bp*

p

q

p*

D-1(q) = (a-q)/b

q*





Тоо хэмжээний татвар

Тоо хэмжээнд t хэмжээний татвар төлөх бол.Хэрэвээ татварыг нийлүүлэгч төлж байвал онцгой татвар гэнэ.Хэрэвээ татварыг худалдан авагч төлж байвал худалдааны татвар гэнэ.


Татвар ногдуулсанаар зах зээлийн тэнцвэр хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?Үнэ хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?Худалдааны тоо хэмжээ хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?Хэн татварыг төлөх вэ?Худалдааны ашиг хонжоо хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?



Татварын хэмжээ t гэвэл худалдан авагчийн үнэ нь pb, нийлүүлэгчийн үнэ нь ps байх болно.

p p tb s− =



Татвар нь зах зээлийн тэнцвэрт байдлыг өөрчилнө.pb, ps тэнцүү үед зах зээлийн тэнцвэр бий болно.

D p S pb s( ) ( )=



p p tb s− = D p S pb s( ) ( )=үед



p

D(p), S(p)

p*

q*

Татваргүй байхад

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэр




p

D(p), S(p)


Нийлүүлэлт

p*

q*

tОнцгой татвар нь нийлүүлэлтийн муруйг tхэмжээгээр дээшлүүлж байна.


2009 он www.gelegjamts.blogspot.com http://gelegjamts.blogspot.com/

p

D(p), S(p)

p*

q*

tpb

qt

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт



p

D(p), S(p)

p*

q*

tpb

qt

Бүх нийлүүлэгч нар ps = pb – t үнэ хүлээн авна.

ps

Тоо хэмжээний татвар ба тэнцвэрЗах зээлийн эрэлт



p

D(p), S(p)

p*

q*

Татваргүй байхад





p

D(p), S(p)

p*

q*

Худалдааны татвар нь эрэлтийн муруйг tхэмжээгээр доошлуулж байна.t





p

D(p), S(p)

p*

q*

t

qt

ps

Худалдааны татвар нь эрэлтийн муруйг tхэмжээгээр доошлуулж байна.





p

D(p), S(p)

p*

q*

t

pbpb

qt

pb

Худалдан авагчийн үнэ pb = ps + t.

ps

Худалдааны татвар нь эрэлтийн муруйг tхэмжээгээр доошлуулж байна.





p

D(p), S(p)

p*

q*

t хэмжээгээр худалдааны болон онцгой татвар ногдуулсан гэвэл.t

pbpb

qt

pb

ps

t





Татварыг хэн төлөх вэ?

Татварын хураарилалт нь нийлүүлэгч, худалдан авагч хоёрт хамаатай байна.



p

D(p), S(p)

p*

q*

pbpb

qt

pb

ps





p

D(p), S(p)

p*

q*

pbpb

qt

pb

ps

Худалдан авагч төлнө





p

D(p), S(p)

p*

q*

pbpb

qt

pb

psНийлүүлэгчийн төлөх татвар





p

D(p), S(p)

p*

q*

pbpb

qt

pb

ps

Худалдан авагч төлнө




Нийлүүлэгчийн төлөх татвар


Зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн муруй шулуун хэлбэрт байна гэвэл.

D p a bpb b( ) = −

S p c dps s( ) = +



үед

Зах зээлийн тэнцвэрийн нөхцөлөөр

байхад

D p a bpb b( ) = − S p c dps s( ) .= +

p p tb s= + D p S pb s( ) ( )=

p p tb s= + a bp c dpb s− = + .


байхад


D p a bpb b( ) = − S p c dps s( ) .= +үед

Зах зээлийн тэнцвэрийннөхцөлөөр

p p tb s= + D p S pb s( ) ( )=үедp p tb s= + a bp c dpb s− = + .үед

pb орлуулбал

a b p t c dp p a c btb ds s s− + = + ⇒ = − −+

( ) .



p a c btb ds = − −+ үед p p tb s= + гэвэл

Тэнцвэрт тоохэмжээq D p S p

a bp ad bc bdtb d

tb s

b

= =

= + = + −+

( ) ( )

.

p a c dtb db = − ++



p a c btb ds = − −+


q ad bc bdtb d

t = + −+

t татвар нэмэгдвэл, ps бууна,pb нэмэгдэнэ, qt багасна.





q ad bc bdtb d

t = + −+

Худалдан авагчдын төлөх татварp p a c dt

b da cb d

dtb db − = − +

+− −

+=

+* .

p p a cb d

a c btb d

btb ds

* .− = −+

− − −+

=+


Нийлүүлэгчдийн төлөх татвар




q ad bc bdtb d

t = + −+

Нийт төлөгдөх татварын хэмжээ

T tq t ad bc bdtb d

t= = + −+

.




А.Бакей “Микро эдийн засгийн ухаан” 2009 он УБ хотВ.Норжванчиг “Эдийн засгийн ухаан” 2005 он УБ хотБ.Баяраа, Д.Гансүлд “Микро эдийн засаг” 2006 он УБ хотС.Авирмэд “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотЦ.Цэцэгмаа “Жижиг үйлдвэрийн эдийн засаг, менежмент” 2004 он УБ хотД.Энх-Амгалан “Микро эдийн засаг гарын авлага” 2002 он УБ хотМ. Фогил “Микро эдийн засаг” 2002 он УБ хотБ.Алтанцэцэг ба бус “Микро экономикс” 2001 он УБ хотЛ. Г.Рейнольдс “Микро эдийн засгийн ухаан” 1992 он УБ хотБ.Баярдаваа “Микро экономикс” 2005 он УБ хотБ.Батбаяр “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотТ.Нарантуяа Микроэкономикс сэдэвчилсэн тайлбар толь” 2006 он УБ хотС.Алтангэрэл “Микро эдийн засгийн ухаан” 2007 он УБ хотКэмпбелл Р.Макконнелл, Стэнли Л.Брю “Экономикс” 2005 он УБ хот N.Gregory Mankiw “Essentials of economics” 2004 Hal R. Varian “Intermediate Microeconomics” Sixth EditionWalter Nicholson “Microeconomic Theory”William A. McEachern “Microeconomics”Robert S. Pindyck, Daniel L. Rubinfeld “Microeconomics” 5th EditionJeffrey Perloff “Microeconomics” 5th Edition 2008Joseph Nellis, David Parker “Principles of Business Economics” 2006Saul Estrin, Laidler David, Michael Dietrich “Microeconomics” 2008Hugh Gravelle, Ray Rees “Microeconomics” 3th Edition 2004Krister Ahlersten “Essentials of Microeconomics: Exercises” 2008R.Preston McAfee, J. Stanley Johnson “Introduction to Economic Analysis” 2005David A.Dilts “Introduction to Microeconomics” 2003Ariel Rubinstein “Lecture Notes in Microeconomic Theory” 2006Guoqiang Tian “Lecture Notes on Microeconomic Theory” 2008Nolan H. Miller “Notes on Microeconomic Theory” 2006Libby Rittenberg, Timothy Tregarthen “Principles of Microeconomics” 2009ГЭХ МЭТ ...

Ашигласан ном, сурах бичгийн жагсаалт

Пүүс-1: Зах зээлийн тэнцвэр ба тэнцвэрт татвар нөлөөлөх...

Technology

Transcript of Пүүс-1: Зах зээлийн тэнцвэр ба тэнцвэрт татвар нөлөөлөх...