Post on 31-Dec-2015
description
YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUK : ERKEN TANI KOYMA VE
DEĞERLENDİRME
YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUK
Yaygın Gelişimsel Bozukluk; birden fazla
bozukluğu içeren kategorinin genel adıdır.
Otizm; yaygın gelişimsel bozukluk yelpazesi içinde yer alan bir bozukluktur.
YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUK YELPAZESİ
Otizm Asperger Sendromu Çocukluk Disintegratif Bozukluk Rett Sendromu
Yaygın Gelişimsel Bozukluk- Hiçbir Sınıflamaya Girmeyen (PDD-NOS:
Bu tanı çocuk belli bir teşhis alamadığı, fakat pek çok alanda gelişim bozukluğu gösterdiği zaman söz konusudur)
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
OTİZM:Nöro-gelişimsel bir
bozukluktur. Kaynağı psikolojik değildir.
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
3 ALANDA BELİRTİLERSosyal etkileşimde bozulmadil gelişiminde önemli gecikme ve
sapma
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Tekrarlayıcı davranışlar ve sınırlı ilgi alanları
Başlangıcı 36 aydan öncedir.
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Erkek/kız oranı ~4/1
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Prevalans: YGB için ~1/250 Otizm için ~1/500Türkiye: ?
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Belirtilerin (semptomların) varlığına göre tanı konur.
Tanı koymada medikal testler/lab. tetkikleri yoktur.
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Komorbidite Mental Retardasyon % 75 Epilepsi %25-50 Hiperaktivite Öğrenme Bozukluğu (Çoğunda görülür)
Psikiyatrik bozukluklar Davranış bozuklukları Fragile X sendromu
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
İlaç kullanımı ek semptomlara yöneliktir.
Otizmin bilinen medikal bir tedavisi yoktur.
Tedavi=EĞİTİM
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Birçok vakada bilinen tek bir sebep yoktur.
Etiolojik Araştırmalar:Genetik nedenlerYapısal NedenlerGebelik, doğum öncesi ve sonrası
nedenler
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Otistik bireyin kardeşinde otizme rastlanma riski ~%8
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Otistik kardeşi olan bireylerin %20-40’ında dil ve sosyal etkileşim alanında zorluklar gözlenir.
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
2 yaşında Yaygın Gelişimsel Bozukluk spektrumunda olduğu düşünülen çocukların %86’sı 9 yaşına geldiklerinde YGB spektrumunda yer alırlar (tanı almışlardır).
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Çoğu vakalar 3 yaşından
sonra tanı alırlar.
OTİZM İLE İLGİLİ GERÇEKLER
Otizmin ilk belirtiler 12. aydan önce fark edilebilir.
3 TEMEL ALANDA GÖZLENEN BELİRTİLER
3 TEMEL ALAN
Sosyal Etkileşim İletişim (Dil Gelişimi) Sınırlı İlgi ve yineleyici davranışlar
Otizm tanısı alan çocuklar; her 3 alanda, değişik derecelerde sorun yaşarlar.
SOSYAL ETKİLEŞİM
Etrafındaki kişilerin farkında olmama Karşılıklı etkileşime girmede zorluklar Akranları ile yaş düzeyine uygun ilişkiler kuramama
ve sürdürememe
Sevinç, ilgi ve başarılarını diğer insanlarla paylaşamama
Tek başına kalmayı tercih etme Karşılıklı oyun becerilerinin yaşa uygun
düzeyde olmaması
DİL GELİŞİMİ VE İLETİŞİM
Konuşmada gecikme veya konuşmanın hiç gelişmemesi
Sözel olmayan iletişimde zorluklar Tekrarlayıcı konuşma
Konuşmanın hızı, tonlaması ve ritminde bozukluk
Amaçsız konuşma, dili işlevsel olarak kullanmama
DİL GELİŞİMİ VE İLETİŞİMDE TEMEL BECERİLER
Sözel olmayan iletişim becerileriTaklit becerileri
Normal gelişimde, bebekliğin ilk 2 yılında bu beceriler doğal olarak gelişir.
Ancak otizmi olan çocuklarda her iki alanda da sorunlar yaşanır.
SÖZEL OLMAYAN İLETİŞİM
- Karşılıklı etkileşim becerileri: göz kontağı kurma, ce-e oyununda sıra alma
- Ortak dikkat becerileri: ilgilendiği bir objeyi parmağı ile işaret ederek annenin dikkatini çekmeye çalışma
TAKLİT BECERİLERİ
bay bay yapma, öpücük gönderme, “tel sarar “ gibi sosyal oyunlar,bebeğe mama verme, bebeği ayağında sallama, arabayı yerde sürme , arabayı garaja park etme, “anne gibi” yerleri süpürme,
“baba gibi” traş olma
Normal gelişim gösteren çocuklar bu becerileri çok erken yaşlarda kendiliğinden kazanmaya başlarlar.Otizmi olan çocuklar bu alanda önemli zorluklar yaşarlar.
SINIRLI VE YİNELEYİCİ DAVRANIŞ VE İLGİLER
Değişikliğe aşırı tepki Bazı eşyaların asıl işlevi yerine parçaları ile
uğraşma (örneğin arabanın tekerlerini döndürme gibi)
Takıntılı davranışlar Sallanma, dönme, el çırpma gibi tekrarlayıcı
beden hareketleri
GENETİK NEDENLER
Birden fazla genin etkisi
Kardeşlerde görülme riski: ~% 8
İkiz çalışmaları: MZ ikizler: ~%90’a kadar ulaşan sonuçlar.
GEBELİK VE DOĞUM KOMPLİKASYONLARI
Bulgular tutarlı değil.
Otistik çocuklarda genel olarak doğum komplikasyonları yüksek bulunmuştur.
Hangi tür komplikasyonların etkili olduğu henüz bilinmemektedir.
YAPISAL NEDENLER
Araştırma sonuçları: medial-temporal lobe,cerebral cortex bölgelerinde farklılıklar bazı çalışmalarda bulunmuş ancak sonuçlar tutarlı değil.
Anormal beyin gelişimi: otizmi olan çocukların beyin gelişimlerinin kontrol grubundan farklı olduğu bildirilmiştir.
Beyin bağışıklık sisteminin aktivasyonu ile ilgili çalışmalar bildirilmiştir. Sonuçlar tutarlı değildir.
TANI KOYMA VE TEDAVİ
OTİZM/YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUK TANISI NASIL KONUR?
Aile görüşmesi ve gözlem (oyun,karşılıklı etkileşim, iletişim, akademik, ince-kaba motor becerilerin gözlendiği en az 2 değerlendirme görüşmesi)
Gelişimsel değerlendirme (Gelişim Değerlendirme Ölçeklerinin uygulanması ve çocuğun gelişiminin akranları ile karşılaştırılarak değerlendirilmesi)
DSM-IV (Diagnostic Statistical Manual) Diğer tanı koyma ölçekleri
(CARS,ADI,ADOS) İşitme testi,nörolojik değerlendirme
OTİZMİN TEDAVİSİ:ERKEN VE YOĞUN EĞİTİM
Otizm yaşam boyu süren bir bozukluktur.
Ancak erken tanı konması ve erken tedaviye başlanması, bireyin olumlu yönde gelişmesini, topluma uyum sağlamasını kolaylaştırır.
Kesin tedavisi henüz bulunmamıştır.
Erken müdahele programları:IQ düzeyini ortalama 20 puan arttırabilir.
Hastalık süreci belirtileri
Zeka düzeyi
Ek belirtilerin (epileptik nöbetler, hiperaktivite, davranış sorunları gibi) olmaması
Sözel beceriler
Taklit becerisi+ortak dikkatin gelişmekte olması
Otistik belirtilerin ağırlığı ve sayısı/yaygınlığı
ERKEN İPUÇLARI
Ortak Dikkat: Sağlıklı bebeklerde 9. aydan itibaren gelişmeye başlar.
“Mış gibi oyun”:1 yaşından itibaren gözlenir.
CHAT (Checklist for Autism in Toddlers) ve MCHAT (Modified Checklist for Autism in Toddlers) 18 aylık bebeklerde “ortak dikkat “ ve “mış gibi oyun” becerilerinin gelişimini değerlendiren otizm erken tarama ölçekleridir.
DİĞER ÖNEMLİ İPUÇLARI
Konuşmanın gelişmemesi Adı ile seslenildiğinde bakmama Uygun zamanlarda göz kontağı kurmama
Oyuncak dışındaki eşyalarla ve aktivitelerle takıntılı uğraş,oyuncakla ilgilenmeme,
Baş baş yapma gibi taklit ile öğrenilen sosyal davranışları göstermeme,
Teşekkürler
Ferdi ÖZTÜRK