Post on 15-Jan-2016
description
Wspólna Polityka Rolnai Polityka Rozwoju Obszarów Wiejskich
Dominika Milczarek
Wykład 4Ewolucja polityki rolnej – w kierunku regionalizacji
2
Negatywne konsekwencje CAP
Skutki ekonomiczne, społeczne, zagrożenie dla środowiska naturalnego
Malejąca społeczna legitymizacja polityki rolnej.
3
„Wiejskość”
„Rozwój obszarów wiejskich (...) jest w interesie całego społeczeństwa, a nie tylko tych, którzy na nich zamieszkują” (Podstawy strategii... 2003, s.19).
Obszary wiejskie w wielu rejonach świata przyciągają zasoby i zyskują na atrakcyjności i konkurencyjności (Saraceno 1995).
4
Ludność na obszarach wiejskich
Odwrócenie dotychczasowych tendencji przepływów miedzy obszarami wiejskimi i zurbanizowanymi. W Polsce po raz pierwszy w okresie
powojennym napływ ludności z miast na wieś był większy niż odpływ w roku 2000 (Polska 2002).
Wpływ procesu transformacji (niekorzystne i korzystne zjawiska)
5
Migracje wewnętrzne ludności w Polsce
1996-2000
2000 2003 2004
Miasta
napływ
1176,6
221,3 235,7 229,5
odpływ
1130,3
225,5 266,1 271,1
Wieś napływ
920,0 172,8 194,8 203,1
odpływ
966,3 168,6 164,4 161,5
Saldo migracji na wsi
-46,3 -4,2 +30,4 +41,6
(Na pobyt stały, w tysiącach; Źródło: GUS 2005)
6
W kierunku regionalizacji
Kwestionowanie tradycyjnego paradygmatu modernizacji opartego na urbanizacji i industrializacji.
Polityka rolna jako część strategii rozwoju regionów wiejskich ściśle zintegrowanych z polityką regionalną, ochroną środowiska, polityką socjalną, transportową, oświatową i in.
7
W kierunku regionalizacji
Inspiracja teoretyczna – koncepcja wzrostu i zrównoważonego i długookresowego rozwoju (sustainable development). Konieczność harmonizacji
ekonomicznych, społecznych i ekologicznych aspektów rozwoju oraz godzenia interesów obecnych i przyszłych pokoleń.
8
Najważniejsze elementy nowego podejścia
Podstawy strategii zintegrowanego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce (2003)
Konieczność holistycznego podejścia do konstruowania programów rozwoju obszarów wiejskich;
Wielofunkcyjność obszarów wiejskich i wielofunkcyjność rolnictwa;
9
Wielofunkcyjność Wielofunkcyjność rolnictwa
Obecnie rolnik - wyspecjalizowany producent określonych dóbr rynkowych;
Dowartościowanie funkcji spełnianych przez rolników w społeczeństwie i gospodarce.
Wielofunkcyjność wsi: Proces odchodzenia od dominacji rolnictwa w
gospodarce obszarów wiejskich; Dywersyfikacja ekonomiczna
zwiększanie możliwości zatrudnienia pozarolniczego, wzbogacania oferty usług socjalnych i produkcyjnych, zwiększanie atrakcyjności wsi jako miejsca pracy i
zamieszkania.
10
Najważniejsze elementy nowego podejścia
Wynagradzanie rolników za dostarczanie usług o charakterze dóbr publicznych; konserwacja środowiska naturalnego, zachowywanie różnorodności przyrodniczej i
kulturowej obszarów wiejskich utrzymywanie rolnictwa na ONW.
Podejście terytorialne a nie sektorowe; Zasada subsydiarności w konstruowaniu
strategii zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich konieczność decentralizacji decyzji;
11
Najważniejsze elementy nowego podejścia
Konieczność upowszechniania inicjatyw oddolnych i oddolnego procesu kształtowania strategii rozwoju lokalnego i regionalnego (bottom-up approach);
Potrzeba szerokiego partnerstwa prywatno-publicznego; budowa kapitału społecznego i mobilizacja
społeczna. Konieczność poszerzania grupy interesariuszy
(stakeholders) zaangażowanych w rozwój wsi. Lobby rolnicze a interesariusze rozwoju wsi (np.
COPA-COGECA).
12
W kierunku regionalizacji – ważne zagadnienia
Krytyka dotychczasowej polityki rolnej nie prowadzi do eliminacji tej polityki Zmieniają się priorytety i cele tej polityki oraz
jej instrumenty. Polityka rolna staje się bardziej
skomplikowana i wyrafinowana, a zakres celów jest znacznie szerszy.
Rośnie złożoność struktur zarządzania związanych z realizacją tej polityki i zwiększają się tzw. koszty transakcyjne wdrażania programów wspierających rozwój wsi i rolnictwa.
13
W kierunku regionalizacji – ważne zagadnienia
Wspólnotowość polityki rolnej nie jest podważana,
Wątpliwości dotyczące wspólnotowego charakteru polityki wobec obszarów wiejskich Jakie aspekty tego rozwoju mają być
przedmiotem polityki unijnej, a jakie nie? W jakich proporcjach mają uczestniczyć
zainteresowane regiony, kraje członkowskie, władze wspólnotowe?
W jaki sposób administrować tak złożonym systemem polityki rozwoju?
14
W kierunku regionalizacji Propozycje ekspertów: połączenie polityki
rolnej z polityką rozwoju obszarów wiejskich CAP CARPE (Common Agricultural and
Rural Policy for Europe) - koncepcja A. Buckwella z połowy lat 90-tych.
Cel CARPE: rolnictwo gospodarczo efektywne i środowiskowo zrównoważone oraz zintegrowany rozwój wiejskich regionów Unii.
Narzędzia: stabilizacja rynku; dopłaty za dbałość środowiska i krajobrazu; rozwój obszarów wiejskich; przejściowa pomoc dostosowawcza.
15
Finansowanie i narzędzia PROW w latach 2000-2006
EAGGF OrientacjaEAGGF Gwarancja
Cała UE Nowe kraje UE
Poza Celem 1
Objęte Celem 1
Działania towarzyszące np. (renty strukturalne, ONW, itd.)
Dodatkowe instrumenty (wsparcie gospodarstw niskotowarowych, dostosowanie do standardów UE, wsparcie grup producenckich, itd.)
Inwestycje w gospodarstwach rolnych, przetwórstwo i marketing produktów rolnych, rozwój obszarów wiejskich
LEADER + (cała UE)
SPSPOO
PROPROWW
16
W kierunku regionalizacji? Obecna reforma polityki Rozwoju
Obszarów Wiejskich (ROW) wynika z: reformy pierwszego filaru WPR w 2003 r. i
2004 r. ustalenia Rady Europejskiej z Lizbony (marzec
2000 r.) i Goeteborga (czerwiec 2001 r.) gospodarka UE konkurencyjna, oparta na wiedzy,
dbająca o jakość żywności i środowiska przyrodniczego oraz dobrostan zwierząt;
wnioski konferencji w Salzburgu (listopad 2003 r.) dotycząca aspektów rozwoju zrównoważonego;
propozycja nowej perspektywy finansowej 2007-2013 z dnia 10 lutego 2004 r.
17
W kierunku regionalizacji? Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej (EFGR)
(Fundusz Gwarancji Polityki Rolnej) podobny do istniejącej Sekcji Gwarancji wspólnego
funduszu rolnego (EFOGR) ma wspierać jak dotychczas m.in. działania w zakresie
interwencji, dopłat bezpośrednich. Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów
Wiejskich (EFRROW). Połączenie EFOGR Sekcja Orientacji oraz środki na
rozwój obszarów wiejskich z EFOGR Sekcja Gwarancji. W okresie 2007-2013 Fundusz wyniesie 88.75 mld EUR,
z czego min. 31.3 mld EUR zostanie przeznaczone na wsparcie obszarów Celu 1 (m.in. Polski).
18
PROW i WPR w latach 2007-2013
Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej
Europejski Fundusz Rolny Rozwoju
Obszarów Wiejskich
Dawny II filar WPR i część polityki strukturalnej dla
obszarów wiejskich i rolnictwa
Na podstawie materiałów Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich MRRW
Regulacja rynków rolnych, płatności bezpośrednie, itd.
Dawna Sekcja Gwarancji EAGGF
Program Operacyjny Program Operacyjny Rozwoju Obszarów Rozwoju Obszarów
WiejskichWiejskich
19
PROW w latach 2007-2013
Dotychczas: 5 rodzajów programowania (Gwarancja,
Gwarancja - Cel 2, Gwarancja - nowe państwa UE; Orientacja - Cel 1, Orientacja Leader +);
3 systemy zarządzania finansowego i kontroli (Gwarancja, Gwarancja – nowe państwa UE, Orientacja).
Po reformie: Jeden program, Jeden system zarządzania finansowego i
kontroli, Jeden fundusz.
20
PROW w latach 2007-2013
Główne cele: Poprawa konkurencyjności rolnictwa i
leśnictwa poprzez wsparcie restrukturyzacji.
Poprawa stanu środowiska i obszarów wiejskich poprzez wsparcie zarządzania gruntami.
Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz popieranie różnicowania działalności gospodarczej.
21
„Można zatem sądzić, że priorytetem polityki rolnej Unii Europejskiej pod koniec pierwszej dekady XXI wieku stanie się ochrona środowiska przyrodniczego i krajobrazu obszarów wiejskich oraz rozwój terenów wiejskich” (Poczta i Hadyński 2002, s.40)