VELOV conferentie 26 februari 2015

Wim Lauwers, Katrien Goossens, Leen Alaerts, Koen Crul, Lysbeth Jans, Lode Vermeersch,

contact: wim.lauwers@ucll.be

ONDERZOEK VRAGEN EN KADER

Hoe cultuureducatie integreren in verschillende

vakcontexten aan de lerarenopleiding

Hoe vakdidactiek verrijken?

Welke criteria maken professionele

leergemeenschappen effectief als middel voor

onderwijsinnovatie?

Cultuurtheorie: ‘Cultuur in de Spiegel’ (B. van Heusden)

wat is en hoe

werkt cultuur?

Breed cultuurbegrip: cultuur is een

cognitief proces van betekenisgeving

cultuuronderwijs = gericht op

vaardigheden bij leerling (subject, niet

object)

cultuuronderwijs heeft als doel: werken aan

het cultureel bewustzijn door reflectie

LICHAAM VOORWERPEN

TAAL SYMBOLEN

WAARNEMEN VERBEELDEN

CONCEPTUALISEREN ANALYSEREN

“Een nieuwe bril om naar het eigen onderwijs te kijken, en de

eigen vooronderstellingen over dat onderwijs te bevragen!”

Met welke

didactiek?

1. Open en nieuwsgierig staan ten opzichte van verrassende, fundamenteel nieuwe culturen, culturele uitingen.

2. Verschillende perspectieven/blikken openen, integreren

3. Bewust worden van het eigen perspectief.

4. Verschillende lagen of betekenissen verkennen en ontdekken.

5. Consequent contextualiseren en kritisch duiden.

ONDERZOEK ONTWERPKADER

Beeldgericht: Poster

Kaartanalyse

Artistiek product

Website

Poster

Fotoanalyse

Mindmap

Tijdslijn

…

Taalgericht: Rollenspel

Presentatie

Discussie

Interview

Argumentatie

Reconstructie

Filosofisch gesprek

Waardebepaling

Vergelijking

…

Doelen

• Inhoud: Welke plaats neemt Europa in de wereld in 2040?

• Vaardigheid: Hoe bouw ik een creatieve verwerking op?

Les-concept

• Culturele Vaardigheden verbeelden en analyseren.

• Cultuurdragers: tekens en taal.

Les-ontwerp

• Creatieopdracht: Wereldkaart als wereldbeeld

• Inhoudelijke input: wereldkaarten rond verschillende thema’s + Brainstorm: worst-case-scenario en best-case-scenario.

• Opbouw: voorbeelden – symbolen - stappenplan – verschillende beeldaspecten.

Reflectie

• Verklaring beeldvorming in plenum.

• Benoemen van bouwstenen creatieve verwerking.

Wereldkaart

van Ptolemaeus

Enkele voorbeelden:

Studenten denken na over een beeld, icoon, afbeelding symbool of figuur die aanleunt bij hun thema.

Flexibel stappenplan

Compositie: welke plaats krijgt ieder

continent?

Grootte: Hoe hoe groot van de continenten.

(blanco kaarten in verschillende grootte)

Kleurensymboliek.

Verhoudingen: pijlen, smilies, grafieken,

citaten, …

ONDERZOEK METHODE

Professionaliteit

Leren

Gemeenschap

Tekst / kader

cultuurdidactiek

Good practices

(lesvoorbeelden

online plaatsen)

Professionaliserings

-materialen

Cultuurtheorie

‘Cultuur in de

Spiegel’

Cultuurdidactiek

Centrale PLC

(= de projectgroep)

4 decentrale

docenten-PLC’s

(1 groep per

lerarenopleiding)

Ondersteunend en gedeeld leiderschap

Gedeelde waarden en visie

Collaboratief leren en toepassen

Gedeelde praktijk

Ondersteunende voorwaarden

Centrale PLC

(= de projectgroep)

4 decentrale

docenten-PLC’s

(1 groep per

lerarenopleiding)

Studenten-PLC’s

TERUGBLIK DOOR DE DOCENTEN (DOCENTEN-PLC)

Organisator en

inspirator. Een

scheidsrechter. Het

ontbreken van

hiërarchie was hier

een voordeel.

Goed leiderschap past zich

aan de groep aan. Bij ons is

het kameraadschappelijke

zeer belangrijk.

We konden gericht werken

in een informele sfeer. We

hebben erg efficiënt

gewerkt door de goed

voorbereide sessies.

Er was te weinig

interesse van de

schoolleiding

Ik was vooral benieuwd

naar hoe je

cultuureducatief kunt

werken binnen niet-

muzische vakken.

Ik merkte dat ik

nooit iets deed

met waarnemen.

Ik gebruik

literatuur of

muziek, maar

nooit eerder

was ik

vertrokken

van

beeldende

kunst. Dat

doe ik nu

wel. Het kader is niet niet

echt gemakkelijk, maar

biedt een houvast, zodra

je ermee vertrouwd

bent.

Het leidde bij mij

tot een andere

lesopbouw.

Uit tegenspraak

leer je het

meeste.

De feedback kan de

ontbrekende

schakel zijn bij je

eigen

voorbereiding, je

eigen ideeën.

Het levert veel

meer op dan een

gewone

teamvergadering.

Omdat we allemaal

over één ding

konden nadenken.

Werkt beter dan

traditionele

bijscholing. Kan

zeker ook voor

andere thema’s

gebruikt worden.

Blijkbaar

kunnen we

elkaar toch wel

inspireren.

Op zoek naar cultuureducatie in hun onderwijsvakken (Biologie, Geschiedenis, Frans…)

Bedenken onderzoeksvraag eindwerk m.b.t. cultuureducatie.

Les wiskunde over

talstelsels: oorsprong,

betekenis, gevolgen…

Onderzoeksvraag: Hoe kun

je leerlingen in het Brusselse

secundair onderwijs

enthousiast maken voor

Engelstalige cultuur?

Van studenten:

‘Komt lesinhoud niet in gedrang?’

‘Didactisch kader voor lesontwerp geeft houvast’

‘Leerkracht als cultuurparticipant betekent meer als ik dacht’

Van begeleiders:

‘Zij kunnen het verschil maken!’

Moeilijkheid: dubbele rol in PLC: begeleider – beoordelaar

Er is nood aan creatieve ideeën en brainstormtechnieken

MESSAGES TO TAKE HOME

VRAGEN & REACTIES?