Post on 03-Aug-2015
04.10.2011
Konvulzyon 1
Dr ERKMAN SANRI
KEAH ACİL TIP KLİNİĞİ
� 46 slayt
� Yaklaşık 18 dk
� Travmanın önemi
� Travmada skorlama sistemlerinin kullanılmasının önemi
� Travma skorlama sistemleri
� Sonuçlarıyla önemli...
� ÖLÜM: 0-40 yaşlarda 1.
45 yaş üzeri 4. sıradaki ölüm nedeni
� SAKATLIK: travmadan ölen her kişinin yanında en az iki ciddi yaralı var.
� Sosyal , ekonomik , psikolojik sorunlar
� Anatomik yaralanma
� Fizyolojik kompanzasyon
�Hastaneye varış süresi
�Hasta bakım sistemleri
� Komorbid hastalıklar
� Yaş ETKİLER.
� Travma sistem değerlendirilmesi
� Sağlık hizmetlerinde kalitenin arttırılması
�Prognoz hakkında önbilgi edinilmesi
� Bilimsel çalışmalarda kıyaslama yapılması
� İstatistiksel sonuçların elde edilmesini
SAĞLAR...
� EFEKTİF TRAVMA BAKIMI EFEKTİF TRİAJ İLE BAŞLAR!
� 1.Fizyolojik kriterler
� 2. Yaralanma mekanizması
� 3.Anatomik kriterler; yaralanmanın tipi ve derecesi
� 4. Yaş ve komorbid medikal durumlar
04.10.2011
Konvulzyon 2
�FİZYOLOJİK �ANATOMİK�DİĞER
�FİZYOLOJİK
� Glascow Coma Score (GCS)
� Revised Trauma Score (RTS)
� Pediatric Trauma Score (PTS)
� Prehospital Index
� Trauma triage Rule (TTR)
� CRAMS
�ANATOMİK
� Abbreviated Injury Scale (AIS)
� Injury Severity Score (ISS)
� Trauma Score-Injury Severity Score (TRISS)
� New Injury Severity Score (NISS)
� Anatomik profile
�DİĞER; TISS, CARE, ASCOT
� 3-15 arasında. 3; en kötü 15;en iyi
� >13....hafif beyin hasarı
� 9-12..orta beyin hasarı
� <8.....ciddi beyin hasarı
� Mortalite ve GOS ile orantılı
� Birçok çalışmada travma mortalitesindeki en güçlü prediktör olduğu gösterilmiş!!!
� Diğer skorlarda komponent
� Mortalitede GCS 3 ise SBP
GCS 4-12 ise ISS
GCS 13-15 ise yaş en güçlü prediktörler.
� En iyi yanıt değerlendirilir
� Göz, motor, verbal yanıt ayrı ayrı belirtilmelidir.
� Önceki bilinç durumunu öğren.
� Medikasyonun etkisini belirt.
� Uyanık görünen hastada skor düşükse sağırlık, dil farkını aklına getir.
04.10.2011
Konvulzyon 3
Göz Yanıtı Motor Yanıt Verbal Yanıt
1 Açmaz, kapalı Yanıt yok Hiç yanıt yok
2 Ağrıyla açar Ağrıyla
extansion
Anlaşılmayan
sesler
3 Sözle açar Ağrıyla
flexion
Anlamsız
sözler
4 Spontan açık Ağrıyla çeker Konfü
5 Ağrıyı lokalize
eder
Oryante
6 Emirlere uyar
� Göz ve motor yanıt erişkin ile aynı
� SÖZEL YANIT:1. Ses yok
2.Avutulamaz, ajite
3.Zor avutulur, inliyor
4.Ağlıyor ama avutulabilir
5.gülümser, seslere oryante, objeleri takip eder.
� Beyin hasarı değerlendirmesi erişkinle aynı.
Skor Belirteç Tanımlama
5 İyi kurtulma Minör defisitle normal
yaşam
4 Hafif sakatlık Sakatlanmış, günlük işini
yapabilir
3 Şiddetli sakatlık Günlük aktivite için
bağımlı
2 vegetatif Minimal yanıt
1 ölüm Yaşamla bağdaşmaz
� Fizyolojik
� Survival olasılığı ile iyi koreledir.
� Varıştaki veriler kullanılarak
*GKS
*SKB
*SS
� Değerler 0-7,8408 arasındadır
� RTS< 4 travma merkezinde tedavi edilmelidir
GCS SBP RR Değer
13-15 >89 10-29 4
9-12 76-89 >29 3
6-8 50-75 6-9 2
4-5 1-49 1-5 1
3 0 0 0
RTS= 0,9368 GCS + 0,7326 SBP + 0,2908 RR
04.10.2011
Konvulzyon 4
� Kombine anatomik fizyolojik skorlama sistemi
� 8 ve üzeri skorlarda % 0 mortalite
� 0 ve altında % 100 mortalite
� <8... Pediatrik travma merkezine götürülmeli
� Triajda RTS den üstünlüğü yok.
+2 +1 -1
Ağırlık Çocuk >20
kg
Oyun çağı:11-
20 kg
İnfant<10k
g
Airway Normal Asiste:
O2,maske vs
Entübe
Bilinç Uyanık Bilinç kaybı Koma,
yanıtsız
SBP >90 mmHg
İyi periferik
nabız
90-51 mmHg
Carotid/femor
al
<50 mmHg
nabız zayıf
Kırık Yok/şüpheli Tek kırık veya
kapalı kırık
Açık veya
multiple
Açık
yara
yok Laserasyon<7
cm,fasyayla
sınırlı
Doku
kaybı,fasya
yı geçmiş
� Triaja dayalı travma skorlaması� 4 parametre var:SBP, nabız, solunum sayısı, bilinç durumu ( 1den 5 e kadar skorlanır)
� Penetran göğüs ve batın travmalarında ayrıca 4 puan eklenir.
� Max skor 24 tür.� 0-3 minör, 4-20 major travma� Hayat kurtarıcı acil cerrahi ihtiyacını belirlemede anlamlı!
� Şunlardan biri varsa major travma:
� Sistolik kan basıncı<85 mmHg
� GCS motor komponenti <5
� Penetran baş, boyun, gövde travması
� Major travma tanımlamasında % 92 sensitif ve spesifik!
04.10.2011
Konvulzyon 5
� Circulation
� Respiration
� Abdominal/ thorasic
� Motor
� Speech
� Alan kullanımında uygun
� Sık kullanılmıyor
� İlk kez 1969 da tanımlanmış anatomik skorlama sistemi
� 1990 da son revizyon
� Yaralanma ile ilgili hayatı tehdit eden durumu gösterir
� Şiddet göstergesi değildir.
� 1.........minör
2.........orta
3........ciddi
4........şiddetli
5........kritik
6........yaşamla bağdaşmaz
� Omuz ağrısı, yaralanma yok....0
� El bilek sprain...........................1
� Kapalı nondeplase tibia frk.......2
� Kafa travması, bilinç kaybı/defisit yok..3
� İnkomplet torasik aort kesisi......4
� Kompleks kc laserasyonu..........5
� Beyin sapı laserasyonu..............6
� DEZAVANTAJLARI:
� Yalnız anatomik bulguları değerlendirir.
� Subjektiftir.
� İdeal bir karşılaştırma sistemi yok.
� Bir sistemde birden çok yaralanma olması durumunda o sisteme ait skor değişmez
� İlk değerlendirme sağlıklı değil.
04.10.2011
Konvulzyon 6
� 1974 de geliştirilmiş.� Multiple injury li hastalarda anatomik skorlama sistemidir.
� Vücudu 6 bölgeye ayırıp ( baş, yüz, toraks, karın, ekstremiteler pelvis dahil, eksternal) her bölgedeki max AIS skorunu kullanır.
� Her bölgeden en yüksek bir skor alınıyor!! (NISS’tan farkı!)
� En yüksek 3 AIS skorunun kareleri toplamı ISS skorunu verir.
� Skorlamada AIS90 kullanılır.(1200 injury tanımlanmış)
� 0-75 arasında değerler alır.
� AIS’de 6, ISS’de 75.....yaşamla bağdaşmaz.
� Major travma sınırı koyan kesin bir ISS skoru yok.
� BÖLGE YARALANMA AIS
baş/boyun kontüzyon 3
yüz yok 0
göğüs flail chest 4
karın kc minör kontüzyon 2
dalak rüptürü 5
Ekstremite femur frk 3
Eksternal yok 0
� 9+16+25=50
� YARALANMA AIS
corpus mandibula frk 2
distal radius frk 2
flail chest 4
abrazyonlar 1
boyun ağrısı(x-ray N) 0
� 4+4+16=24....ISS
� Kullanımdaki tek anatomik skorlama sistemidir.� Mortalite, morbidite, hastanede kalış ve diğer ciddiyet parametreleri ile orantılıdır.
� Travma mekanizması ve hastanın yaşı da dikkate alınmalıdır.
� Yaralanmanın tam tanımını istediği için triaj için uygun değil.
� DEZAVANTAJLARI:� AIS deki hata ISS deki hatayı büyütüyor� Birçok farklı yaralanma aynı ISS skorunu verebiliyor.� Bir bölgedeki birçok yaralanmanın birini kullanıyor.� Farklı bölgelerdeki yaralanmalar karşılaştırılmıyor.
04.10.2011
Konvulzyon 7
� Gerek AIS gerekse ISS anatomik skor sistemleri olduğu için, aynı skora sahip ancak hemodinamik durumları farklı hastalar arasındaki ayrımda yetersizdir. Bu nedenle Boyd 1987 de ISS ve RTS i birleştirerek yaş faktörünü de dikkate alarak TRISS skor sistemini geliştirmiştir.
� y-aksında RTS
� x-aksında ISS değerleri bulunan bir grafik oluşturan TRISS prediktivitesini Major Trauma Outcome StudyMTOS'ye dayandırmaktadır. Böylece anatomo-klinik bir skorlama elde edilmeye çalışılmaktadır
� Hasta grupları arasında mortalite/ morbiditenin karşılaştırılmasında
� Ps= probability of survival� Ps=1/(1+e –b)� b=b0+b1(RTS)+b2(ISS)+b3(ageındex)� <54 yaş...age ındex=0>55 yaş...age ındex=1
� b0 değeri künt veya penetran travmada değişir.
� b0-b3 major trauma outcome study(MTOS) düzeltilmiş değerlerinden
� Vücut bölgesini gözardı ederek en ciddi 3 yaralanmanın AIS skorunun kareleri toplanarak hesaplanır.
� Survive belirtmede daha prediktif.
Bölge Yaralanma Kod Karesi
Baş-Boyun Küçük epidural kanama
Beyin sapı kontüzyonu
4
5
16
25
Yüz Kapalı nazal frc 1
Göğüs Bilateral pulmoner kontüzyon 4 16
Abdomen Grade II kc kontüzyonu
Grade III böbrek laserasyonu
2
3
Ekstremite No injury 0
Eksternal No injury 0
NISS 57
� Dört tanımlama bölgesi, ilk üçü en ciddi AIS skoru(>2)
� A...santral sinir sistemiB...boyun/toraksC...diğerD...diğer ciddi olmayan tüm yaralanmalar
� Bölge önceliği olduğu için ISS den üstün� Sistem değerlendirmesinde değerli
04.10.2011
Konvulzyon 8
� TISS: yoğunbakımdahastanın ne kadar etkilendiğini belirlemek içinyaralanma şiddeti, tedavi planı ve cost analizini
kullanır.� CARE: (Clinical Assessment,Research Education System)kompleks bir bilgisayar skorlama modeli
� ASCOT: A Severity Characterization of Trauma
GCS, kan basıncı, solunum sayısı, yaş, anatomik profil ve RTS i parametre olarak kullanır.
� Trauma....Mattox/Feliciano/Moore
� Tintinalli Emergency Medicine 2010
� Rosen's emergency medicine
� Journal of Trauma
� Journal of pediatric surgery
� www.trauma.org
� Surgical-tutor.org
� The Trauma Audit Research NETWORK (TARN)
Sabrınız için Teşekkür Ederim...