Post on 15-Feb-2021
de Arch
itect | | juli - augustus 2011
www.deArchitect.nl
7-8
Thema: Hamburg Ontwerp stedelijke toekomst Goedkoop maar bijzonder paviljoen in Osdorp door Atelier Kempe Thill Nieuw kantoor Rabobank stelt sociale interactie centraal Ingenieuze glaskap voor Scheepvaartmuseum Amsterdam Stedebouw: het Eilandje in Antwerpen
Jaargang 42, Sdu Uitgevers, juli - augustus 2011
de Architect, juli - augustus 2011 35
Project
Jeugdherberg Antwerpen (b)
In het jaar dat Antwerpen de Europese Jongerenhoofdstad is, opent jeugdherberg Pulcinella haar deuren. Vincent Van Duysen Architects won in 2004 de Open Oproep en slaagde erin een kwalitatief gebouw neer te zetten op slechts honderd meter afstand van de bekende Braem-toren.
Vincent Van Duysen Architects
Auteur Marc Dubois Fotograaf Vincent Van Duysen Architects
De rol van het stadsbestuur is bij de totstandkoming van
jeugdherberg Pulcinella van cruciaal belang geweest. Waar
ooit krotten stonden, komt nu een nieuw stedelijk plein.
Antwerpen gaf aan Toerisme Vlaanderen een stuk grond om
een jeugdherberg te bouwen met 162 bedden. Voorwaarde
was wel dat de architectenkeuze via de procedure van de
Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester zou plaats-
vinden.
De strak geritmeerde gevel van de jeugdherberg is beeld-
bepalend voor het Bogaerdenplein dat pas eind 2011 wordt
uitgevoerd. Wat direct opvalt is de bijna Spartaanse compo-
sitie van de gevel. Die is geen dun vliesje maar een met
massa. De materiaalkeuze en de diepte van de ramen be-
palen het resultaat. Zelfs bij de gesloten delen is het ritme
behouden. De gevelplaten uit Chinees graniet kregen een
oude frijnslag, waardoor het effect van blauwe hardsteen
ontstaat. De platen zijn drie à vier centimeter dik met op de
hoeken een breedte van acht centimeter. Geen V-vormige
hoekverbanden, maar wel het schranken van massieve
platen. De diepte in de gevel versterkt het spel van licht en
schaduw; het licht zichtbaar maken blijft één van de grote
aandachtspunten van Van Duysen.
Het strakke rasterpatroon is verzacht door drie grote glas-
partijen die zich bevinden ter hoogte van gemeenschap-
pelijke zithoeken op de verdiepingen. Aan de binnenzijde
is privalite glas aangebracht, waarop een projectie mogelijk
is – een geïntegreerd kunstproject van Michel François.De belangrijkste ingreep binnen de heldere structuur is
de introductie van een ‘cour anglaise’: een buitenruimte
op kelderniveau. Op deze wijze worden alle nadelen van een
kelder vermeden en krijgt dit binnenhof met één boom
een rustig en sereen karakter. Aan deze zijde is de gevel
In de gangen naar de kamers benadrukt een zwart U-profiel
de lengte van de gangen.
De voorgevel van het complex kijkt uit over
het Bogaerdenplein dat momenteel in ontwikkeling is.
36 de Architect, juli - augustus 2011 de Architect, juli - augustus 2011 37
voorzien van een pleisterlaag, wat de beoogde uitstraling
versterkt. Een buitentrap achter een muur leidt naar een
ander, hoger gelegen binnenhof dat in directe verbinding
staat met een ruime fietsenberging.
De vide in het interieur is meer dan een opsplitsing tussen
de bar en de zitruimte voor de groepen. Deze opening in de
vloer legt een visuele verbinding met het restaurant op de
kelderverdieping en laat toe dat het zonlicht hier ‘s morgens
en ‘s avonds kan binnendringen. Op dit niveau bevinden
zich tevens twee vergaderruimtes en de sanitaire voor-
zieningen. Vanaf het grote raam naast de bar is de kop van
de politietoren van Braem zichtbaar. Op onverwachte wijze
wordt het gebouw dat de skyline van Antwerpen domineert
als het ware in het interieur binnengesmokkeld. Maar al te
vaak wordt Van Duysen onder het label minimalist gerang-
schikt, terwijl hij juist een veelheid aan ervaringen weet te
vatten in een ontwerp.
Na een overdekte entree verrast de strak vormgegeven
lobby met zijn volledig zwarte wandbekleding van kunst-
harsplaten. Van Duysen past zelden kleur toe; in zijn visie
moet architectuur een neutraal ruimtelijk kader bieden om
het kleurgebruik bij de mensen visueel te versterken.
Project Jeugdherberg Antwerpen (b) Vincent Van Duysen Architects
De plattegrond zit glashelder in elkaar en is meer dan een
antwoord op het programma van eisen. Het interieur zit vol
met onverwachte doorzichten. Zo is er vanaf de balie zicht
op het binnenhof en zelfs naar de straat.
Net als in zijn andere projecten is ook hier de detaillering
erg belangrijk voor het bereiken van een visuele eenheid.
Zelfs binnen het beperkte budget is hem dit gelukt. In plaats
van een gyproc plafond zijn eenvoudige zwarte metalen
lamellen aangebracht met daartussen de verlichting en de
installaties. In de gangen naar de kamers benadrukt een
zwart U-vormig profiel de lengte van de gangen. De archi-
tect koost bewust niet voor designmeubilair, maar voor
stoelen en tafels die een onopvallende verschijning hebben.
Ook de wit geschilderde kamers zijn voorzien van meubilair
en een ruime natte cel met een sobere lijnvoering.
Nadat in de hotelsector de architectonische aspecten meer
aandacht kregen, is het nu de beurt aan de jeugdherbergen.
Antwerpen en Van Duysen zijn erin geslaagd een nieuwe
Europese standaard te poneren; een verblijfplaats voor
jongeren met een even strakke vormgeving als hun bege-
leidende iPhone.
Het restaurant en de bar liggen boven elkaar aan het binnenhof.
In plaats van een gyproc plafond zijn
eenvoudige zwarte metalen lamellen
aangebracht met daartussen de
verlichting en de installaties.
De lobby is strak vormgegeven met een
volledig zwarte wandbekleding in kunstharsplaten.
Het licht zichtbaar maken blijft één van de grote aandachtspunten van Van Duysen
Maar al te vaak wordt Van Duysen onder het label minimalist gerangschikt, terwijl hij juist een veelheid aan ervaringen weet te vatten in een ontwerp
38 de Architect, juli - augustus 2011 de Architect, juli - augustus 2011 39
Project Jeugdherberg Antwerpen (b) Vincent Van Duysen Architects
1 entree
2 lobby
3 mediaruimte
4 fietsenstalling
5 technische ruimte
6 berging
7 atelier
8 bureau
9 bar
10 diensten
11 binnenhof
12 vide
13 restaurant
14 vergaderruimte
15 bagageruimte
16 keuken
17 spoelkeuken
18 zitruimte
19 appartement conciërge
20 privéterras
21 publiek terras
22 slaapkamer
23 toiletten
Kelder
Begane grond
Eerste en tweede verdieping
Derde verdieping
Doorsnede
23
23
23
5
14
14
5
11
13
16
6
6
6
6
17
18129
1
2
8
3
4
5 55
5 6 7
11
6 6
10
2218222222
22
22
22
22
22
22
22
22
22
22 22 22 22
20
19
22
22
22
22
22
22 22 22 22
222221
5
11 13
129
18
2222
22 21
40 de Architect, juli - augustus 2011
Kunstwerk op de
binnengevel
Michel François
In het ontwerp is op een subtiele
manier een kunstwerk van Michael
François geïntegreerd. Hij heeft drie
projectoren en drie glazen puien
voorzien van privalite glas, een
glassoort die semitransparant kan
worden. De projectie hierop ver-
beeldt traag bewegende polystyreen
bolletjes, waardoor het lijkt alsof het
gebouw hiermee is gevuld.
www.deArchitect.nl
Project Jeugdherberg Antwerpen (b) Vincent Van Duysen Architects
Opdrachtgever Toerisme Vlaanderen, Brussel, België
Ontwerp Vincent Van Duysen Architects, Antwerpen (b)
Projectarchitecten Kristof Geldmeyer, Liesbet De Vis
Adviseur Werfopvolging Bureau Bouwtechniek, Antwerpen
Adviseur constructie Koen Paridaens, Leuven
Adviseur installaties Boydens, Brugge
Adviseur akoestiek Daidalos, Leuven
Aannemer Cosimco, Kontich
Bruto vloeroppervlakte 4400 m²
Programma jeugdherberg met conciërgewoning
Voorlopig ontwerp juni 2004
Definitief ontwerp maart 2006 en mei 2008 vanwege aanpassing
Aanvang bouw april 2007 (incl. periode archeologisch onderzoek)
Oplevering mei 2011
Bouwsom inclusief installaties €7.000.000 excl btw en erelonen
1 thermisch onderbroken aluminium
kozijnen met thermisch geïsoleerd
veiligheidsglas
2 natuurstenen plaat die aan de
achterzijde is uitgevreesd
3 kitvoeg
4 betonnen kolom, isolatie,
luchtspouw en natuursteen
5 stalen L-profiel
6 thermisch onderbroken stalen
kozijnen met thermisch geïsoleerd
veiligheidsglas
7 stalen binnenkozijnen met Privalite
glas dat fungeert als projectie-
scherm voor een kunstwerk
8 pleisterwerk
9 dragend opgaand metselwerk
De belangrijkste ingreep binnen de heldere structuur
is de introductie van een ‘cour anglaise’, een buitenruimte
op kelderniveau.
Horizontaal geveldetail2 3 4 5 6
789
1
01-01_Cover Hamburg734-40_Pr_Antwerpen