MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Tam kristalli, taneli ve yalnızca kristallerden oluşmuştur

• Yalnızca kristallerden oluştuklarından oldukça sağlam ve dayanıklıdırlar

• Yerkabuğunda değişik şekillerde Kütle halinde bulunurlar

• Boyutları birkaç km’den 100’lerce km arasında değişir.

DERİNLİK (PLUTONİK) KAYAÇLAR

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Derinlere doğru genişleyen ve üst kesimleri kumbemsi, 80-100 km2’den daha geniş kütlelere batolit, daha küçük boyutlulara ise stok denir

BULUNUŞ ŞEKİLLERİ

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Lav şapkalı plato Lav şapkalı plato

Volkanik boyun Dayk

lakolit

daykSil

BATOLİT

Stok

Dayk kümesi

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Volkan Soğumuştefra Aktif

Lav akışı

Volkanik baca

Sil Dayk

KsenolitBatolit

Stok

lakolit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Boulder Boulder BatolitininBatolitinin diyagramatikdiyagramatik kesiti kesiti MontanaMontana--ABDABD

10 kilometers

SSW NNE

Gneissic Country Rocks

Boulder Batholith

Coeval Volcanics

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Lakolit

– Tabakalar arasına mantar şeklinde sokulmuş ve yan kayaçları kabartmışmagmatik kütlelerdir

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Fakolit: Kıvrımlı oluşumların aralarına girmiş olan kütlelerdir

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Lapolit:

– Tekne şeklindeki magmatik kütlelerdir

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

EpizonEpizon, , MesozonMesozon ve ve KatazondakiKatazondakiplutonlarplutonlarıınn genel genel öözellikleri (zellikleri (BuddingtonBuddington,,1959)1959)

Volkanikler

Granitk gnaysKonkordan dilimlerŞeklinde kıvrımlanmış

Uyumlu granitYer yer gnaysik

Metasomatizma sonucuOluşmuş granit benzeri kayaçlar

Granit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Volkanikbaca Sil

Batolit

Stok

PiroklastiklerVe küller

AktifLav akışı

Soğumuştefra

DaykVolkan

• SİL

• Yan kayaçların tabaka yüzeylerine paralel olarak yerleşmişkütledir

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

SillSil

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

SilSil

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Sil

Volkanik boyun

Işınsal dayk

Dayk

Sil

Çember dayk

Stok

Stok

Batolit

• DAYK

• Az derinliklerde tabakalı kayaçlarıdik veya eğik şekilli olarak kesen duvar şeklindeki levhamsısokulumlara denir

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

a. Basit dilatasyon ve enjeksiyonla yerleşmiş dayk

b. Dilatasyon olmadan yerdeğiştirme ile yerleşmiş dayk

a b

dike dike

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dayk

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dayk(Grand Tetons, Wyoming)

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

DDayklarayklar

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit daykları-Ladik/Konya

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit daykları-Ladik/Konya

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit daykı-Obruğuntepe/Konya

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

DAYK KÜMESİ. Kangâmiut dayk kümesi (Søndre Strømfjord-Grönland)

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

a.Işınsal dayk kümeleri (Spanish Peaks, Colorado).

b. Işınsal dayk (Ship Rock, New Mexico).

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

YX

ba

Cross -sections of Ring Dike

Fractures

d

Cone Sheet

c

Map View of Ring Dike

Çember daykların kesiti

Çember daykların harita görünümü Koni dayklar

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Çember dayklar ( Mulladası-İskoçya)

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

.Koni dayklar (Mull adası-İskoçya)

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Derinlik kayaçları

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Granit-granodiyorit:

– Açık renkli, çoğunlukla eşit boyda kuvars ve feldispattanoluşan kayaçlara granit denir

– Çok az miktarda mika ve hornblend içerir.

– Renkleri feldispatların ve diğer minerallerin cins ve miktarlarına göre gri, pembe ve kırmızı olabilir

– Bileşenleri gözle görülür

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Granitler !!!!

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Granit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Granit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Granit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

K Feldspat

Biotit

Amfibol

Feldspat

Kuvars

Granitler

Kuvars

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Muskovit

MuskovitPPL

XPL

Biotit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Bazen içindeki kristallerden biri (özellikle ortoklas) büyük kristaller halinde bulunur.

• Bu tür granitlere porfiri granit denir

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Siyenit

– Açık renklidirler, beyaz, pembemsi gri, gri

– Bileşenlerini Potasyumlu Feldispat, hornblendbiyotit ve piroksen oluşturur.

– % 5 kadar kuvars içerir.

– Monzonit

– Siyenittten daha koyu renklidir

– İnşaat endüstrisinde kullanılır, granite göre ateşe karşı daha dayanıklıdır

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

siyenit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Monzonit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Diyorit

– Koyu yeşil, koyu yeşilimsi gri ve siyah renkli

– Tanelidir, hornblend kayaca porfiritik doku verebilir. Hornblend feldispattan daha fazladır. Genellikle kuvars içermez

– Granit ve gabrolarla beraber bulunur.

– İyi cila tuttuğu için süslemelrde kullanılır

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Diyorit

PPL

amfibol

XPL

amphibol

Plajioklas

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Gabro

– Koyu renkli bazik bir kayaçtır.

– Ana elemanlarını Plajioklas, ojit, olivin, hornblend ve biyotit oluşturur. Piroksen plajioklastan daha fazladır

– Gri siyah veya yeşilimsi renklidir

– İri tanelidir. Nadiren porfiritik dokuludur.

– Türkiye de yaygın olarak bulunur

– Yapıtaşı olarak kullanılır.

– Eskişehir Porsuk barajı ve Hirfanlı barajı gabrolar üzerinde kuruludur.

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Damar (Yarı derinlik) kayaçları

• Magma bazen yerkabuğu içinde çatlak ve boşluklarda, yeryüzüne yakın derinliklerde katılaşır. Bu kayaçlara damar kayaçları denir

• Bu tip taşlarda iri kristallerle beraber çok ufak kristalli bir hamur bulunur

• Bunlar derinlik ve yüzey kayaçları arasında geçiştaşlarıdır.

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

• Pegmatit

– İri kristalli ve granit magmasına bağlıolarak gelişen damar kayaçlarıdır

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

pegmatit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

aplit

• Aplit

– Ufak taneli (çapı 1 mm’den küçük) şekere benzer dokulu, kuvars ve feldispat içeren damar taşalrıdır

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Aplit daykı-Çamardı/Niğde

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

diyabaz

• Diyabaz (dolerit)

– Plajioklas ve piroksenden oluşmuşyeşil renkli porfirik bir kayaçtır. Gabronun yüzey kayacıdır.

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

diyabaz

Dolerit/diyabaz daykı-Konya kuzeyi

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

diyabaz

Dolerit-mermer dokanağı-Ladik-Konya

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit-Obruğun T. (Konya)

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Dolerit-Obruğun T. (Konya)

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Ultrabazik kayaçlar

dunit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Kimberlit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

peridotit

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Serpantinleşmiş peridotitDere (Konya)

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

Serpantinleşmiş peridotitDere (Konya)

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

serpantin

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar EREN

serpantin

MAGMATİK KAYAÇLARYrd.Doç.Dr.Yaşar ERENSerpantin

Dere-Konya