Post on 20-Jul-2015
De Kunst van
VeranderenVan veranderidee naar nieuwe
werkpraktijk
dr. Marco de Witte
HGRV Adviseurs Managers, Erasmus Universiteit Rotterdam
Mob. 0650523977, email: dewitte@hgrv.nl
Centrale vraag: Wat werkt wel, wat niet en waarom?
Geen goeroe, maar graalridder!
Visie op Veranderen
Stelling:
It is easier to act yourself in new ways
of thinking,
than think yourself in new ways of
action’
9
EXPERIE
NCE
CHANGE
!ACT
Think
Waarom organisatieveranderingen
mislukken?
Ze struikelen precies over datgene wat
veranderd moet worden, de attitudes en
het gedrag van medewerkers en
managers … !!
De rotonde
12
Ochtendritueel …
13
14
Oefening
Armen over elkaar!
Gedragsverandering• Gedrag toont zich in relaties
• Het is sociaal, wederzijds op elkaar betrokken gedrag
• Ik heb er goed over nagedacht, het moet hier veranderen
• Impliciet zeg ik: jij moet veranderen !!
• Maar, … • ik ga niet over de verandering van de ander
• Veranderen eindigt op anderen, begint bij mijzelf …
• Is een uitnodiging aan de ander ook te veranderen?!
16
Van rotonde naar polariteiten
18
• gaan - blijven
• geven - nemen
• samen - apart
• macht - onmacht
• lijden - geluk
• vorm - essentie
21
22
Energie om comfortzone te verlaten !
Energie en richting
25
Let op !!
• Structuur, technologie en
middelen kun je ontwerpen …
• Gedrag, competenties en cultuur
moet je ontwikkelen …
Waar zit ik mijn casus in
de weg?
Als het probleem onder water
speelt …
kun je het bovenwater
De ordes van organiseren en
veranderenOrganisatiekundig Veranderkundig
• 1e orde: de running business beter verbeteren
van A naar B : A = a’
• 2e orde: het organiseerparadigma transformatie
verlaten van A naar B : B = b
• 3e orde: organiseer je in het systeem transitie
van A naar ? : ? = C?
• A
B
A
C?
A
A’
1 2 3
Verandering van tijdperk
De maatschappij volop in beweging
• Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving vol
communities
• Samenhangende ontwikkelingen:
• globalisering, urbanisatie, vergrijzing en
ontgroening, robotisering, digitalisering,
geopolitieke verschuivingen, veranderende
machtsverhoudingen
• ‘Wicked problem’ dat druk zet op bestaande
arrangementen en systemen die fundamenteel
herzien en ingericht moeten worden = transitie
Transitie: fundamenteel veranderen van een systeem, de
spelregels en de daarvan afgeleide handelingspatronen
Systeemtransities: trage vragen
• Economie• Energie• Voedsel• Onderwijs• Gezondheid en Zorg• Veiligheid (in de wijk)• …
Verbeteren is niet goed genoeg!
38
Casus
41
Bouwstenen derde orde transities:
• Samen open beeld van toekomst maken: bhag’s
• Complexity rules, niet reduceren, maar mee dealen!
• Get the system in the room!
• Hoe?
• verleiden, verbinden, flirten en faciliteren
• Bewust omgaan met deel/geheel en recht doen aan belangen
• zonder ‘sterren en strepen’ met mutual gains
• Duurzame relatie(s) opbouwen
• Betekenisverlening in actie over organsiaties heen
• Afscheid van bestaande organisaties
• organiseren tussen organsiaties
• Afscheid van geplande verandering
• Maakbaarheid ter discussie
• samen een geregisseerde ‘dans’ uitvoeren: van A naar B op de
manier van B voldoende?
Get the system in the room
Moet je het nu kleiner of juist groter maken?
Transitiearena’s
• Kleine dynamische netwerken
samengesteld uit actoren binnen en
buiten het bestaande regime.
• Niche spelers met gedurfde visie en het
vermogen over de schutting heen te
kijken
• Mensen die het regime van binnenuit
willen opschudden
• Niet de grote regimespelers (overheid en
multinationals) maar kleine bedrijven,
incubators, samenwerkings-verbanden,
Recht doen aan belangen
Vouwen van A4-tjes
‘Let goed op, ik vertel precies wat je moet doen!’
Betekenis wordt verleend door de ontvanger
Zorgvuldig communiceren ??
55
8-stappen theorie van John Kotter
Bereid de weg voor
1. Creëer gevoel voor urgentie2. Verzamel een leidend team
Maak een plan van aanpak
3. Ontwikkel een visie en strategie voor de verandering
Zorg dat het gebeurt
4. Communiceer om draagvlak en betrokkenheid te creëren5. Maak het anderen mogelijk te handelen6. Genereer korte termijnsuccessen 7. Houd het tempo hoog
Bestendig de nieuwe situatie
8. Creëer een nieuwe cultuur
‘See, Feel, Change’
Rembrandt van Rijn, 'De anatomische les van Dr. Deyman', 1656
Stroomversnelling
Piet Vroon:
de tranen van de krokodil
• Het brein is geen eenheid …
• Ons brein is ‘een losse federatie van
republieken’
• Dat leidt tot splitsingen:
– tussen woorden en daden
– tussen gevoelens en woorden
– tussen bewuste en onbewuste processen61
•Een emotie is een razendsnelle mentale evaluatie
(inschatting) van een situatie tegen eigen zorg en
belangen
(vrij naar N. Frijda, 2008)
• Voorgeprogrammeerde gedragspatronen voor
dringende situaties (evolutionaire ontstane klant
en klaar oplossingen)
• Het zijn gevoelens die gepaard gaan met
verandering in actiebereidheid–Negatieve evaluatie: verzet of zich onttrekken
–Positieve evaluatie: bereid zich in te zetten
Emoties: wat zijn dat?
Stap 1.
• Kijk 2 sec. naar volgende getal
• schrijf het dan op!
•15674
68
Stap 2.
•Kijk 2 sec. naar volgende getal
•schrijf het dan op!
• 2845479
69
Stap 3.
• Kijk 2 sec. naar volgende getal
• schrijf het dan op!
• 8245298623
70
Een wijdverbreide misvatting…
wat wij hopen…
bewuste
gedachtenhandeling
wat wij nu denken te weten…
bewuste
gedachtenhandeling
onbewuste
processen
illusie
76
FRAMING
77
Werkwijze in de Leergang
‘There is more wisdom in your body, then in your deepest philosophy’
Hoe maak je een switch?
• Stuur de berijder aan
– Wat weerstand lijkt is vaak een gebrek aan duidelijkheid
– Geef kristalheldere (gedrags)instructies
– Berijder heeft richting nodig; eindbestemming
• Motiveer de olifant
– De berijder probeert op kracht de olifant te sturen.
– Hou je niet vol. Wat luiheid lijkt, is vaak oververmoeidheid.
– Zorg ervoor dat olifant zelf in beweging komt en meewerkt
– De olifant heeft motivatie nodig
– Verklein de verandering: zo krijg je de olifant in beweging!
• Effen het pad
– Wat een mensenprobleem lijkt, is vaak een situatieprobleem.
– Als je het pad effent maak je de verandering waarschijnlijker
Padoplossingen
• Veiligheid:– Middenstreep, wegbewijzering, verkeerslichten, verlichting snelwegen, automatisch
schakelen, ABS, gordels, airbags, alcoholslot
– Kinderveilige stopcontacten, kinderveilige sluitingen op (medicijn)flessen
Opzomeren
– Automatische back ups tegen crashen
• Afvallen?– kleinere borden, (wijn)glazen, schalen, bekers …..
– chips niet uit de zak, maar in een schaaltje
• Winkelinrichting– Plaats melkkoeling achterin, klanten besteden dan meer tijd in winkel ,
Schapinrichting
– Verplichte wandelroutes in IKEA
– Assortiment keuze in kantines (op scholen?!)
Geur maakt orderlijker
– Frisdrankautomaten of watermachines?
• Kantoorinrichting– Plaats kantoormeubilair zodat je direct oogcontact maakt met gesprekspartners (en
Padoplossingen
• Gokverslaving internet:
– Creditcard invriezen
• Sporten bevorderen:
– Abonnement kost E. 100,- maar je betaalt E. 150,- (iedere komst E.
5,- retour tot E. 100)
– Leg hardloopschoenen en sportuitrusting klaar voordat je gaat
slapen
• Opstaan bevorderen:
– Koffiezetautomaat met timer (koffiegeur haalt je uit bed),
wandelende wekker Steriele cockpit:
– gesprekken onder 3000 mtr. verbieden, alle info direct relevant voor
vliegen
• Stilte-uren op kantoor
– Tussen 11 en 12 uur niet mailen, telefoneren, koffiegesprekken;
geen afleiding, concentratie om te werken
• Klantgerichtheid bevorderen
– Automatische voice-response systemen uitzetten, direct
klantcontact bejaarden vertragen het tempo
NUDGES
Kern van de zaak
• Rationele analyse + emotionele betekenis– Analyseren, Denken en Veranderen is minder
krachtig dan Zien, Voelen en Veranderen
• Sense-making– Niet de zender, maar de ontvanger bepaalt de
betekenis
– De verandering landt in een mix van betekenissen en
ervaringen
– Alleen als de ontvanger zelf, in interactie, door
herijking en herschikking daarvan zin geeft aan de
verandering, verandert hij zijn gedragspatronen
– In dit proces van betekenisgeving spelen gevoelens
Slotsom• De zachte kanten zijn het hardst
• Verandermanagement = onzin– Managers zijn van de inhoud, zij analyseren en
denken
– Leiders geven betekenis, zij zien en voelen
• Het gaat om leiderschap – Wees snel in structuuringrepen, maar heb rust en
aandacht voor gedrag
– Geef betekenis aan gebeurtenissen en ruimte aan
emoties
– Laat in je eigen gedrag zien wat je van anderen
vraagt !!
86
Durft u de confrontatie met uzelf aan?
Ook als het écht spannend wordt?
Persoonlijk Leiderschap in
Veranderen
Stelling:
It is easier to act yourself in new ways
of thinking,
than think yourself in new ways of
action’88
EXPERIE
NCE
CHANGE
!ACT
Think