Prof. Dr. Nevzat Kahveci

Uludağ Üniversitesi

Tıp Fakültesi

Sağlık Kuruluşlarında Yalın Değer

Değer

Hizmet (satın) alanın bedelini ödemeye hazır

olduğu hizmet ile bu hizmete özellik ve nitelik

katan faaliyetlerdir.

İsraf

Hizmet (satın) alan açısından bakıldığında,

verilen hizmet veya üretilen ürünlere değer

katmayan her türlü aktivitedir.

Genellikle toplam hizmet süresinin %95 i değer

yaratmayan aktivitelerden oluşmaktadır.

5

DEĞER

ZORUNLU

İSRAF

İSRAF

Değer/İsraf/Zorunlu İsraf

Güncel Durum Değer Akış Haritası

Gelecek Durum Değer Akış Haritası

Yaptığınız iş

değer yaratıyor

mu?

Bu işi nasıl

daha iyi

yaparım?

Tamamen

ortadan

kaldırabilirmiyim?

Kısmen

kaldırabilirmiyim? EVET

EVET

UYGULA

EVET

HAYIR

ZORUNLU İSRAF

İSRAF DEĞER HAYIR

Değer mi?/İsraf mı?/ Zorunlu İsraf mı?

İSRAF TÜRÜ TANIMI ÖRNEK

1

BEKLEMELER Hastaların,

çalışanların ve tıbbi cihazların faaliyetsiz durması

Hastanın doktoru, odayı ve yatağı beklemesi

Hastanın imza, onay ve bilgi beklemesi

Çalışanların iş arkadaşını beklemesi

Ameliyathanede cerrahın veya anestezistin beklenmesi

Cerrahın ameliyat için oda, hasta veya malzeme beklemesi

2 GEREĞİNDEN

FAZLA İŞLEM

Gereksiz işlem Hizmet formlarda gereğinden fazla bilgi isteme

Toplanan kullanılmayan veriler

Hasta kimlik bilgileri, tanı gibi aynı verinin birden fazla yere kaydedilmesi

3 TAŞIMA Hastaların ve tıbbi

cihazların gereksiz taşınması, malzemelerin

gereksiz sıralanması veya tasnifi

Hastanın yataktan sedyeye aktarılması

Hastanın ameliyata ve radyolojiye götürülme süreci

Numune tüplerinin laboratuvara taşınması

İlaçların servis dolabına anlamsız bir şekilde dizilmesi

İsraflar

İSRAF TÜRÜ TANIMI ÖRNEK

4 GEREKSİZ

ÇALIŞAN HAREKETİ

Çalışanların

yerleşim yeri nedeniyle gereksiz yürüme

ve hareketleri

İlaç ve malzeme almaya gitmek

Hasta odaları arasında mekik dokumak

Çıkış işlemleri için doktor/hemşire/bilgi işlem arasında dolaşmak

Doktoru aramak veya soru sormaya gitmek

5 HATALAR İlk seferde doğru

olarak yapılmayan her türlü iş, düzeltme, kontrol

ve onaylar

Eksik malzeme içeren cerrahi set

Laboratuvar çıktılarında beklenmeyen sonuçlar

Aynı testin tekrar yapılması

Hatalı dosya ve faturalar

Yanlış ilaç ve malzeme kullanımı

Hatalı doz uygulanması

Hastaya yanlış diyet verilmesi

6 İNSAN

POTANSİYELİ

Çalışanların

yeteneklerinden yararlanmamak

Uygun işe uygun eleman çalıştırmamak

Önerilerini dikkate almamak

İşin iyileştirilmesine katkılarını istememek

İsraflar

İSRAF TÜRÜ TANIMI ÖRNEK

7 İHTİYAÇTAN

FAZLA ÜRETİM

İhtiyaçtan önce ve

gereğinden fazla yapılan iş

Fazla malzeme, numune tüpleri ve ilaç talep edilmesi

Fazladan evrak doldurulması ve kopyalanması

Gerekmeyen radyolojik tetkikler ve testler

İşlemin çalışan veya ekipman yüküne göre planlanan zamandan erken yapılması

8 FAZLA STOK İşlem görmeyi

bekleyen veya gerekenden fazla miktarda olan

nesneler

Kullanım fazlası alınan malzemeler

Alındıktan sonra tercih edilmeyen ve tarihi geçmiş malzemeler

Test edilmeyi bekleyen numuneler

Hazırlanmayı bekleyen reçeteler

Çıkış işlemleri için bekleyen dosyalar

9 KAFA

KARIŞIKLIĞI

Bilgi eksikliği veya

anlama eksikliği

Bu talep ne anlama geliyor?

Burada ne yazıyor?

Peki ben şimdi ne yapmalıyım?

……ler neredeydi?

İsraflar

Zorunlu İsraflar

Değer yaratmayan ancak hizmetin

gerçekleşmesi için zorunlu olan işler

Ameliyat odasının temizliği

Ameliyathanenin hazırlanması

Cihazların hazırlanması

Cerrahi setin hazırlanması

……..

……..

Güncel Değer Akış Haritasından

Problemi Belirle

Problem Çözme (Analiz) Teknikleri

PUKÖ Döngüsü Kuvvet/Güç Alanı Analizi

Beyin Fırtınası Nominal Grup Tekniği

5N ve 1K Tekniği Altı Şapkalı Düşünme Tekniği

Sebep-sonuç (Balık Kılçığı) Diyagramı Delphi Tekniği

Etkinlik Analizi Histogramlar

İlgi Diyagramı Dağılım Diyagramı

İlişki Diyagramı İşletim Şemaları

Pareto Analizi Kontrol Çizelgesi

Ağaç Diyagramı Kontrol Yaprakları

Akış Diyagramı Radar Diyagramı

YALIN ARAÇLAR

Hücre Tipi

Değer Akış

Analizi

Kaizen nedir?

SÜREKLİ İYİLEŞME

KAI = DEĞİŞİM

ZEN = İYİ

Sürekli iyileştirme

MUDA’ları sıfırlamak veya en aza indirmek

MUDA

Kaizen hedefleri nedir?

Kaizen

STATUKO

(var olan durumu olduğu gibi korumak)

Bu işi nasıl daha mükemmel

yapabilirim?

Hiç Bir Şey Mükemmel Değildir

“Bir lokma bir hırka”

“Küçük olsun benim olsun”

“Azıcık aşım kaygısız başım”

STATUKO

(var olan durumu olduğu gibi korumak)

Bu işi nasıl daha mükemmel

yapabilirim?

Hiç Bir Şey Mükemmel Değildir

Kaizen

“İki günü denk olan zarardadır”

“Damlaya damlaya göl olur”

“Bin adıma da bir adımla başlanır”

“Dağ ne kadar yüce de olsa, yol üstünden aşar”

Kaizen Türleri

Kaizen Yöntemi

Sorunların Kapsamı

Süre Örnekler

Önce/Sonra Kaizen

Küçük Saatler ya da günler

Hemşire malzeme dolabının 5S ile düzenlenmesi

Kaizen Çalıştayı

Orta Yaklaşık bir hafta

MR devir süresinin kısaltılması, tüm hemşire malzeme dolaplarının standartlaştırılması

Sistem Kaizen

Büyük 3-6 ay Bir kliniğin yerleşiminin ve hizmet sürecinin yeniden yapılandırılması

Kaizen

Sürekli İyileştirmenin Yararları

Kurumun tüm faaliyetlerinde canlılık

Bütün personelin aynı amaca yönelmesi

Sorunlara kısa sürede çözüm bulunması

Rekabet edebilme becerisinde hızla üst

basamaklara çıkış

STANDART İŞ

YALIN ARAÇLAR

Her iş ve her çalışan için

üzerinde anlaşılmış, en iyi ve güvenilir

yöntemlerdir.

Standart İş

Takt zamanı, çevrim süresi,

mevcut yerleşim, malzeme akışı,

işlem sırası, kalite, iş güvenliği,

israf ve ergonomi faktörleri

ayrı ayrı değerlendirilir ve tanımlanır.

Standart İş

Hizmet, kalite, stok ve maliyet konularında

değişkenliği azaltma,

Hizmet süresini kısaltma,

Çalışanın harcadığı iş gücünü azaltma,

Çalışan güvenliği ve çalışan sağlığı açısından

tehlikeli ve riskli durumları azaltma,

Kaliteyi arttırma.

Standart İş

5S (DÜZEN ve TEMİZLİK)

YALIN ARAÇLAR

Seiri - Sort = Elimine Etme (Gereksiz olanı ortadan kaldırmak)

Seiton - Straighten = Organize Etme (Düzenlemek)

Seiso - Shine = Temizleme / Denetleme (Kirliliğin Kök-Neden Analizini Yapmak)

Seiketsu - Standardize = Standartlaştırma (Bakım ve temizliği planlama)

Shitsuke – Sustain = Devamı sağlama, ilerleme (5S i çalışma felsefesi yapmak)

5S (Düzen ve Temizlik)

Bütün süreç iyileştirmelerinin başladığı noktadır.

Çarşaflar nerede?

Katerler nerede?

Neden tıbbi malzeme/ilaç ararken

bu kadar zaman kaybediyoruz?

İsrafı azaltır.

İş güvenliği, kalite ve verimliliği yükseltir.

5S (Düzen ve Temizlik)

GÖRSEL YÖNETİM

YALIN ARAÇLAR

Anormali normalden ayırarak daha çabuk algılama sağlar.

Çalışanlar için problemleri görünür kılarak, hızla müdahale etmeyi sağlar.

Görsel Yönetim

Görsel Kontrol

Andonlar (Işıklı Uyarı Sistemleri)

Durumu haber veren sesli, ışıklı uyaranlardır.

Görsel Performans Yönetimi

KANBAN VE ÇEKME SİSTEMİ

YALIN ARAÇLAR

Çekme Sistemi

Bir sonraki aşamada yer alan iç veya dış müşteri istemeden hiçbir koşulda ürün veya hizmetin üretilmemesidir.

Çekme sistemlerinde sonraki süreç önceki süreçten sadece kullandığı hız, miktar ve zamanda talepte bulunur ve değeri çeker.

Bu sistemde sınırlı miktarda stok tutulur.

Kanban ve Çekme Sistemi

Kanban: Çekme sisteminde kullanılan stok kontrol kartıdır.

Çekme Sistemi ve Kanban Tasarımı

Hemşire Hastane Eczanesi

Satın alma Tedarikçi

Çekme kanbanı

Talep kanbanı

Tedarikçi kanbanı

“Tedavi için ilaca gerek var"

“İlaçları yerine koymam gerekiyor"

“ilaç istiyorum"

Çekme Sistemi ve Kanban Tasarımı

Hastane Kan

Bankası Deposu Kan Bankası

Kanban Sinyali

Tedarikçi

(Donör)

Kullanıcı

(Servis)

Tedarikçi

(Donör)

Kullanıcı

(Servis) Kanban Sinyali

Kanban Sinyali

Kanban Sinyali

Kanban Sinyali

Malzeme Hareketi

HAZIRLIK SÜRESİNİ KISALTMA (SMED, Single Minute Exchange of Dies)

YALIN ARAÇLAR

Hazırlık Süresini Kısaltma

Birinci işin bitiminden ikinci işin başlamasına

kadar arada geçen sürenin kısaltılması

İsrafının azaltılması

Kaynağın daha verimli kullanımı

Daha fazla hasta veya çalışana zaman

Kolonoskopi Hazırlık Kolonoskopi Hazırlık Kolonoskopi Hazırlık Kolonoskopi

Kolonoskopi Hazırlık Kolonoskopi Hazırlık Kolonoskopi Hazırlık Kolonoskopi

Hazırlık süresini 10 dakikanın altına indir…

Hazırlık sürecindeki her eylem listelenir.

Her eylem israf ve zorunlu israf açısından

ele alınır.

İsrafın ortadan kaldırılması, zorunlu israfın

azaltılması konusunda çalışma yapılır.

Hazırlık Süresini Kısaltma

HATA ÖNLEYİCİ DÜZENEKLER

(POKA-YOKE)

YALIN ARAÇLAR

Hata Önleyici Düzenekler (POKA-YOKE)

Hata yapmayı önleyen, hataya imkan vermeyen tasarım ve yöntemler

Hatalar;

Unutkanlık

Yanlış anlama

Tanımlama, algılama hataları

Tecrübesizlik

Kuralları boş vermek

Dalgınlık

Yavaş hareket

Şaşkınlık

Bilerek yapılan hatalar

……

Etiket üzerine doğru yönü gösteren okun

çizilmesinden sonra etiketin ters yapıştırılması

sonucu ortaya çıkan hatalar %45’den %7’ye

düşüyor.

Dosya sırasının karıştırılması sonucu ortaya çıkan

hatalar bir çizgi ile ortadan kaldırılabilir.

Karışmaması ve aynı yerde bulunması gereken

şişelerin faklı renk şekilde olması

Hata Önleyici Düzenekler (POKA-YOKE)

A3 RAPORU

YALIN ARAÇLAR

A3 ismi Toyota’da kullanılan rapor sistematiğine verilen addır.

Kullanılan rapor kağıdı, 297mm x 420mm genişliğinde ISO standartlarındaki A3 olarak adlandırıldığından bu raporlama tekniğinin adı A3 olarak anılmaktadır.

A3, üst yönetime yapılan sunuşların yanında; problem çözme, problem analizi, durum raporları başta olmak üzere bütün detayların sığdırıldığı ve bunun üzerinden tartışıldığı bir raporlama tekniğidir.

A3 Raporu

A3 Raporu Kime Kimden Tarih

1. KONU

Konuyu açık olarak anlatın.

2. GİRİŞ

Konuyu tam olarak anlatmaya yarayacak bilgileri verin. Problemin kurum hedef ve değerlerini nasıl

etkilediğinin belirtin.

3. MEVCUT DURUM

Mevcut çalışma şeklini gösteren şema ekleyin. Şemayı herkesin anlayabileceği şekilde açıklayın. Önemli problemleri işaretleyin.

Konuyla ilgili verileri/grafikleri ekleyin.

4. ANA NEDEN ANALİZİ

Ana problemleri listeleyin. Ana nedene ulaşıncaya kadar 5 kez neden sorusunu sorun.

Her bir neden sorusuna verilen cevapları yazın.

5. HEDEF DURUM

Önerilen sürecin nasıl çalışacağını açıklayıcı bir şema ekleyin. Ana problemleri çözecek önlemleri işaretleyin

veya listeleyin. Gelişim sonrası tahmini fayda/tasarrufu rakamsal olarak belirtin.

6. UYGULAMA PLANI

Hedefe ulaşmak için yapılması gerekenleri, sorumlu ve bitiş süresini içerecek şekilde sıralayın. Gerekli ise maliyeti belirtin.

7. TAKİP

Etkinlik göstergelerini, sorumlularını ve ölçüm tarihini belirtin. Ölçüm sonuçları sütununu ve takip faaliyetini

doldurun.

Teşekkürler.....