Post on 26-Feb-2019
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
“Riscki”
“Risicocompetentie bij jonge kinderen”
Presentatie PWO project
Lectoren BAKO
10-03-2014
1
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Medewerkers :
Departement lerarenopleiding, KHLeuven:Projectleider: Els BertrandsProjectmedewerkers: Leene Leyssen,
Lieve Smets
Departement economisch hoger onderwijs, KHLeuven: Projectmedewerker: Anja Vanderspikken
Met medewerking van :
Laboratorium voor Experimentele Psychologie, KULeuven en Thomas More hogeschool Antwerpen
Peter De GraefAnn Lavrysen
Vlaams instituut voor gezondheidspromotie en ziektepreventieOlaf Moens
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 3
Probleemstelling
Ongevallenpreventie bij kinderen van 3 tot 8 jaar
Overbescherming
Inkrimping van speel- en experimenteer ruimte
Of : werk maken van risicocompetentie
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
ProjectdoelenGeïntegreerd pakket voor scholen en leerkrachtenwaarin risicocompetentie als pedagogisch doel wordt vooropgesteld,
1. Nagaan hoe risicocompetentie zich in het gedrag van kinderen van 3-8 jaar manifesteert.
2. Onderzoeken of risicocompetentie van kinderen kan toenemendoor opzetten van gerichte activiteiten in diverse contexten en door sensibilisering en versterken van pedagogische en didactisch competenties van leerkrachten en scholen.
Ondersteund door een transparant veiligheidsbeleid en zich juridisch, maatschappelijk en deontologisch gedragen weten.
1. Leerkrachten en directies helpen om de aansprakelijkheidsaspecten verbonden aan hun school en of onderwijsopdracht te doorgronden
2. Via het aanbieden van een transparant evaluatieinstrumentscholen ondersteunen in hun zorg voor een degelijke schoolverzekering (zowel ongevallen- als aansprakelijkheidsverzekering) 4
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Inhoud project
1. Onderzoeks- en ontwikkelwerk gericht op de klascontext en de kinderen
• Onderzoeksgebaseerde ontwikkeling van activiteiten, onderbouwde ondersteuning op vlak van didactische aanpak en begeleiding. (KHLeuven DLO)
• Explorerend onderzoek met een experimenteel opzet naar het effect van een sterk aanbod op de risicocompetentie van kinderen.(KHLeuven DLO / KULeuven)
2. Onderzoeks- en ontwikkelingswerk gericht op de schoolcontext
• Beleidsvoerende aanpak van scholen (KHLeuven / Vigez)
• Verzekerings- en aansprakelijkheidsluik (KHLeuven ECHO)
5
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Opbouw presentatie
1. Definitie
2. Ontwikkelwerk voor kind en leerkrachten
3. Onderzoek naar toename van risicocompetentie
4. De voorstelling van de website met verwijzing naar het aansprakelijkheids en verzekeringsluik
6
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
De competentie om op een
-verantwoorde manier
-een risico te nemen of niet te nemen
Risicocompetentie ?
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Risicocompetentie
De competentie om de mogelijkheden van een riskante situatie te zien en
•er grensverleggend aan deel te nemen,
•ze te laten transformeren naar een meer aanvaardbare situatie (met inbegrip van stopzetten van deelname)
•of helemaal niet deel te nemen
steunend op
•een reële inschatting van eigen ervaringen en capaciteiten
•en een reële risico-inschatting van de situatie
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Generieke definitie : toepasbaar op meerdere vormen van risico nemen
In dit project focussen we op :
1.Fysieke risico’s
2.Aanvaardbare risico’s
• Aanvaardbaar lichamelijk kwetsuur versus het vooruitzicht op het plezier van de participatie.
• Aanvaardbare risico’s geven winst en worden door het kind zelf als risico gezien
11
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Groeimodel risico-competentie
Sociale kennisMotorische vaardigheid
Zelfconceptervaringskennis Oorzaak-gevolg
Persoonlijkheids-structuur
Beïnvloed door
Tijdsdimentie
Perceptie weging beslissingRisiconemend
gedrag
reflectie
Aanvaardinggeen gedrag
cultuur
ASE
omgeving
materiaal
organisati
e
mens
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
13
• Risico hoort bij de natuurlijkespelontwikkeling van een kind
• De meeste kinderen zijnrisicocompetent
Hoog
risicocomp
ANGST ROEKELOOS
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
I. Het ontwikkelwerk
Verhogen van risicocompetentie
1.Avontuurlijk spel ontwerpen
2.Didactische aanpak : begeleiden
14
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
1. Avontuurlijk spel ontwerpen
• 6 categorieën
• uitdagend spel waarbij een risico op fysieke verwonding mogelijk is.
• De kinderen ‘zien’ het risico
(EB Sandseter)
15
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Ontwerpen van uitdagende situaties(Hellen Tovey)
• Laat kinderen geven zelf betekenis geven
• Losse elementen die toestaan om eigen speldecor op te bouwen
• Materiaal met open einde
• Kinderen kunnen hun eigen taak kiezen en deze nastreven
• Kinderen kunnen exploreren, experimenteren en problemen oplossen
19
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Voorbeelden
- Appeltjes plukken
- Koeienvlaai
- Ballonnenvangers
- Parachute
- Laat je bollen…
- Verstopspelen
- Stoeispelen
- Bouwspeelplaats
- Fietsspeelplaats
FICHES OP DE WEBSITE!!!
20
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
2. Didactische aanpak
Oog voor beleving van riskant gedrag en gepast begeleiden.
21
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Oog voor beleving van riskant gedrag (EB Sandseter)
Meer plezier dan angst -------------------------- Meer angst dan plezier
Kinderen zijn op de activiteit Kinderen zijn op het doel
georiënteerd georiënteerd
OPDRIJVEN RISICO VERMINDEREN RISICO
22
Riskant spel
prettige
emoties-
opwinding
Prettige – niet-
prettige emoties
Opwinding-angst
Onprettige
emoties -angst
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Begeleiden
4 manieren om met risicogedrag om te gaan• Beperken van het risico
• In het oog houden zonder in te grijpen
• Afstand nemen en het laten gebeuren
• Initiatief nemen, bijdragen in het risico
Advies : laat risicovolle situaties toe in veilige omstandigheden!!!
Niet pushen!!!
http://riscki.khleuven.be/shared/content/bijlagen/BEGELEIDING_AVONTUURLIJKE_ACTIVITEITEN.pdf
23
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Houding van volwassenen is belangrijk- Positieve houding tav risico
- Nadenken over verschil in acceptatie bij jongens en meisjes
- Taal leren om er over te praten
- Aangeven dat kinderen zelf de veiligheid in de hand hebben
- Specifieke vaardigheden aanleren
- Positief verschillende oplossingen /innovatieve aanpak van situaties ondersteunen.
- Soms een stevige NEE : grens en uitleg
24
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
onderzoeksvragen
1. Meten de ontwikkelde risicoperceptietest (gebaseerd op de beproefde principes van de veranderingsdetectietest), de ingevulde vragenlijst door leerkrachten en ouders (vertaald uit het onderzoek riskid (Vetter, e.a., 2008) en het ontwikkelde observatieinstrument bij kinderen van 3 tot 8 jaar een verandering in risicocompetentie na een intensief aanbod van avontuurlijke activiteiten ?
2. Is er een samenhang tussen de resultaten bekomen op de risicoperceptietest, de ingevulde vragenlijst en het observatieinstrument ?
26
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
JANUARI:
Risico-perceptie-test 1: KUL
Vragenlijsten aan ouders + lkr
Criteriumsituatie 1: filmopnames
RISCKI-aanbod op school (jan-mei)
14 weken (zonder vakanties)
JUNI:
Risico-perceptie-test 2: KUL
Vragenlijsten aan ouders + lkr
Criteriumsituatie 2: filmopnames
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Experimentele groep(intensief uitdagend aanbod)
H.H.H
Controlegroep (geen intensief uitdagend
aanbod)
H.H.H
2de kl.klas: juf Riet en juf Sarah
1ste lj: meester Mark
+ turnjuf: juf Sarah + juf Ilse
2de kl.klas: juf Rozemie
1ste lj: juf Mich
Toetsdeelname:
-januari
-juni
Toetsdeelname:
-januari
-juni
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
1. risicoperceptietest
- Veranderingsparadigma :
“ Wat je belangrijk vindt speelt mee in het herkennen van verschillen” (individueel referentiekader)
- Wisselparadigma
“Snelle afwisseling in 2 foto’s doet beroep op onmiddellijke herkenning”
- Het verschil in reactietijd waarop de verandering wordt vastgesteld en de mate waarin correct wordt geantwoord zijn een maat voor risicoperceptie
33
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Basisfoto wordt afgewisseld met hetzij :
basisfoto
Neutrale verandering risicoverandering
Basisfoto met andere foto afgewisseld met wit scherm worden zeer kort getoond. Het kind tikt op de spatiebalk als het een verschil ziet
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 35
Figure 1: Gemiddelde reactietijd (estimated marginal means backtransformed) per conditie (stimulussoort*groep*testmoment)
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
resultaat
• De 4 jarigen uit de experimentele groep gaan het sterkst vooruit qua antwoordtijd. Bij 6 jarigen niet significant aanwezig, wel trend.
• Percentage correcte antwoorden verbetert significant bij kinderen uit de experimentele groep in beide leeftijdsgroepen
• Test moet nog geoptimaliseerd worden i.f.v. 6 jarigen : blijkt te weinig discriminerend.
• Perspectief : je kan risicoperceptie al bij heel jonge kinderen meten : interessant ivm verkeersopvoeding, inschatting van speeltuigen …
Berekend met GLM (General Linear Model) Herhaalde meting design (techniek variantie analyse)
37
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
2. Bonner vragenlijst
23 vragen gegroepeerd rond volgende factoren:
1. zelfwerkzaamheid (zelfsturing) en sociale competentie
2. Potentiële ongevallen betrokkenheid en bedreiging
3. Conflictoriëntering en afleidbaarheid
4. zelfwaardegevoel en zelfbeeld
5. sensomotorische gemotiveerdheid
Bevraagd bij leerkrachten en (ouders)
38
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
resultaat
Factoren stemmen ten dele overeen:• Sociale competentie
• Zelfwaardegevoel
• Weinig conflictgevoelig
• Concentratie (nieuw)
• Motorische competentie (nieuw)
Pre-post analyse via variantieanalyse
39
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
resultaat
Leerkrachten rapporteren bij de posttest
•Een hoger zelfwaardegevoel, het meest uitgesproken in de experimentele groepen en in het bijzonder bij 6 jarigen
•Een daling van de conflictgevoeligheid vooral bij de exp. Groep 6 jarigen
Perspectief :
•Een verruimd aanbod zorgt voor een meer positieve bril van de leerkracht op zijn leerlingen?
•Uittesten items vragenlijst op grotere groep
40
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
3. observatielijst
Inpasbaar in het procesgericht kindvolgsysteem (Laevers 2001)
•Welbevinden
•Betrokkenheid
•Sociale competentie
•Zelfsturing
•Motoriek
•Risicocompetentie toegevoegd
41
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
RC ver onder het
gemiddelde niveau
van leeftijdsgenoten
RC ver boven het
gemiddelde niveau
van leeftijdsgenoten
Zwak vermijdend
gedrag
- Meteen zin om deel te nemen
- Zoekt op verschillende manieren
uitdaging
- Verlegt zijn grenzen en praat erover
- Opwindingsverhogende strategieën
- Past gedrag aan bij gevaar voor
zichzelf en voor anderen
- Geeft niet op, maar blijft proberen
- Wil zoveel mogelijk zonder hulp
- Verschillende emoties: spanning -
ontlading
Zwak
ongecontroleerd
gedrag
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
observatieindicatoren
• Komt vrij vlot uit eigen initiatief tot actie in een nieuwe situatie:
• Wil de activiteit alleen doen, vraagt enkel hulp indien echt nodig
• Toont tekenen van afwisseling tussen spanning / concentratie versus ontlading (Vertoont emoties (plezier, ambivalent, onpleziering..) tijdens zijn spelervaringen (itt tot geen emoties)
• Vertoont opwindingsverhogende strategieën om de spelspanning te laten toenemen.
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
• Vertoont opwindingsverlagende strategieën wanneer het risico te groot wordt of gevaar dreigt.
• Ziet gevaar (van zichzelf of van anderen) en past gedrag aan
• Streeft naar een juist en veilig gebruik van materialen
• Praat over het spel waarbij het gesprek gericht is op het zoeken van uitdaging/ het nemen van risico.
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
• Scoring van 5 sterkste en 5 zwakste kinderen uit elke groep (vlngs risicoperceptietest)
• Vast protocol waarbij +/- 20 min video gescreend werd
47
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Resultaat
Geen vastgesteld effect pre – post
•5 sterkste en 5 zwakste kinderen uit de pre-test risicoperceptie:
• significante positieve correlaties pretest /observatie
Perspectief
•Meer observaties nodig
•Nieuw onderzoeksperspectief met oog op expressieve uitingen. Interessant voor opvoeders om gedrag te herkennen
48
Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen
Onderzoeksgebaseerde opheldering over :
1.Wie is aansprakelijk
2.Schoolpolis : waar moet je op letten
Reeks bevattelijke documentenPresentaties aansprakelijkheid en verzekering | Riscki
51