1

บทท่ี 3 ขอบเขตและปัญหา

ปรชัญา : อภิปรชัญา ญาณวทิยา

และคณุวทิยาโดยเน้นจรยิศาสตร์

2

ชวีติท่ีจะสมบูรณ์ได้นัน้คือ ชวีติท่ีจะต้องรู ้(ญาณวทิยา) ในเรื่องของความ

จรงิ (อภิปรชัญา ) และต้องปฏิบติัในความด ี (จรยิศาสตร)์ เพื่อท่ีจะได้บรรลคุวาม

จรงิ เมื่อทำาได้ดังนี้ จงึจะชื่อวา่เป็น ชวีติท่ีมีสมบูรณ์งดงาม (สนุทรยีศาสตร)์ ฯ

3.1 ชวีติเก่ียวขอ้งกับวชิาปรชัญาอยา่งไร ?

3

- ความจรงิคืออะไร? (What is reality?) ได้แก่ วชิาอภิปรชัญา (Metaphysics) - เราจะรูค้วามจรงิได้อยา่งไร ? (How to know reality ?) ได้แก่ วชิาญาณวทิยา (Epistemology)

- เราจะปฏิบตัิตนใหส้อดคล้องกับความจรงิได้อยา่งไร ? (How to act according to reality?) ได้แก่ วชิาจรยิศาสตร ์(Ethics)

เน้ือหาท่ีสมัพนัธกั์นในวชิาปรชัญาเป็นอยา่งไร ?

4

อภิปรชัญา/ทฤษฎีวา่ด้วยความจรงิ (Metaphysics)

คือ ปรชัญาสาขาท่ีวา่ด้วย “ความจรงิ” ของโลก หรอืจกัรวาลและชวีติมนุษย ์ความจรงิท่ีอภิปรชัญาแสวงหาน้ี คือ ความจรงิอันเป็นพื้นฐานท่ีสดุท่ีเรยีกวา่ อันติมสจัจะ (Ultimate Reality)

- อะไรคือเน้ือแท้ของโลก?- โลกเปล่ียนแปลงไปอยา่งไร?- อะไรคือเน้ือแท้ของมนุษย?์- มนุษยเ์ป็นอิสระหรอืไม่?

ขอบเขตและปัญหาอภิปรชัญาเป็นอยา่งไร ?

5

อภิปรชัญาเป็นเรื่องท่ีวา่ด้วยสิง่ท่ีเลยประสาทสมัผัสท้ัง 5

หมายความวา่ ไมส่ามารถใชต้า ห ูจมูก ลิ้น กาย ในการพสิจูน์วา่เป็นความจรงิหรอืไม ่

ตัวอยา่งเชน่ การพสิจูน์เรื่อง พระเจา้ นิพพาน ผี นรก สวรรค์ เป็นสิง่ท่ีไมส่ามารถใชป้ระสาทสมัผัสทั้ง

5 ในการยนืยนัวา่มจีรงิหรอืไม ่?

6

แนวคิดในเรื่องอภิปรชัญาท่ีวา่ด้วยความจรงินัน้ก็แบง่ออกเป็นกลุ่ม 6กลุ่ม ดังต่อไปนี้

1. ลัทธเิอกนิยม คือ แนวคิดท่ีถือวา่ความจรงิมเีพยีงสิง่เดียว 2. ลัทธเิพลโต้ คือ แนวคิดที่วา่ด้วยความจรงิคือโลกแบบ 3. ลัทธปิรมาณูนิยม คือ แนวคิดท่ีถือวา่ความจรงิท่ีมีเพยีงแต่สสารอยา่งเดียว 4. ลัทธพิลังนิยม คือ แนวคิดท่ีถือวา่ความจรงิคือพลังงาน 5. ลัทธริงัสรรค์นิยม คือ แนวคิดที่ถือวา่สสารเกิดมาจากการสรา้งสรรค์ของพระเจา้ 6. ลัทธชิวีสสารนิยม คือ แนวคิดท่ีถือวา่ทั้งจติและสสารต่างเป็นความจรงิท่ีไมข่ึน้ต่อกัน

7

ญาณวทิยา/ทฤษฎีความรู ้(Epistemology)

คือ ปรชัญาสาขาท่ีวา่ด้วยเรื่องของบอ่เกิด ลักษณะหน้าท่ี ประเภท ระเบยีบวธิีการและความสมเหตสุมผลของความรู้

ปัญหาทางญาณวทิยาเป็นปัญหาเรื่องความสมัพนัธร์ะหวา่งโลกกับมนุษย์

- เราจะรูค้วามจรงิของโลกได้อยา่งไร?

ขอบเขตและปัญหาญาณวทิยาเป็นอยา่งไร ?

8

ปัญหาในเรื่องญาณวทิยาคือความรูท่ี้ใชเ้พื่อการพสิจูน์ความจรงินัน้วา่เป็นอยา่งไร

?ตัวอยา่งเชน่ ถ้าบุคคลเชื่อวา่ความจรงิแท้คือวตัถ ุสิง่ท่ีจะใชเ้ป็นเครื่องพสิจูน์วา่วตัถมุีจรงิหรอืไมก็่คือ การใชป้ระสาทสมัผัสท้ัง 5การพสิจูน์เรื่องนิพพานต้องใชก้ารตรสัรู้หรอืการบรรลธุรรมอันเป็นเรื่องของจติการพสิจูน์เรื่องพระเจา้ก็ต้องใชม้หากรุณาของพระเจา้ในการเปิดเผยตัวเองให้ผู้ท่ีเชื่อพระองค์ได้รบัรู้

9

ขอบเขตในการแสวงหาความรูแ้บง่ได้ออกเป็น 5 อยา่ง

1. ผัสสะ สามารถรูไ้ด้โดยประสาทสมัผัส 2. ความเขา้ใจ สามารถรูไ้ด้โดยการอนุมาน 3. อัชฌตัติกญาณ สามารถรูไ้ด้โดยสามญัสำานึก 4. การตรสัรู ้ สามารถรูไ้ด้โดยญาณวเิศษ หรอืการบรรลธุรรม

5 . ววิรณ์ สามารถรูไ้ด้โดยการเปิดเผยตัวเองของสิง่ท่ีอยูเ่หนือธรรมชาติ

10

จรยิศาสตร/์ทฤษฎีวา่ด้วยความดีและอุดมคติของชวีติ (Ethics)

ปรชัญาสาขาท่ีวา่ด้วยการแสวงหา “ความดี”สงูสดุ (อุดมคติ)ของชวีติมนุษย ์แสวงหาเกณฑ์ในการตัดสนิความประพฤติของมนุษยว์า่อยา่งไหนถกู ไมถ่กู ดี ไมดี่ ควร ไมค่วร และพจิารณาปัญหาเรื่องสถานภาพของค่าทางศีลธรรม

ปัญหาทางจรยิศาสตรเ์ป็นปัญหาเรื่องความสมัพนัธร์ะหวา่งมนุษยกั์บมนุษย์ (ตัวเราหรอืผู้อ่ืน)

- อะไรคืออุดมคติในชวีติมนุษย ์?- อะไรคือมาตรฐานการตัดสนิดีชัว่ของ

การกระทำา ?

ขอบเขตและปัญหาจรยิศาสตรเ์ป็นอยา่งไร ?

11

ปัญหาในเรื่องจรยิศาสตร ์คือการตรวจสอบเพื่อการแสวงหาโดยการประพฤติตนให้สอดคล้องกับความจรงิท่ีเราเชื่อ ตัวอยา่งเชน่ ถ้านับถือศาสนาครสิต์ จรยิศาสตรข์องกลุ่มนี้คือการปฏิบติัตนตามบญัญัติ 10 ประการถ้าเป็นชาวพุทธ หลักจรยิศาสตรข์องชาวพุทธคือการมศีีล 5 ประการ ไมล่ะเมดิอกศุลกรรมบถ 10 ประการทางกาย วาจา และใจท่ีเรยีกวา่ กายกรรม 3 วจกีรรม 4มโนกรรม 3

12

นอกจากนัน้ จรยิศาสตรย์งัเน้นในเรื่องท่ีวา่ด้วยเป้าหมายของชวีติมนุษยท่ี์แตกต่างกันไป ดังท่ีปรากฏให้เห็นในโลกนี้ท่ีวา่ด้วยกลุ่มสขุนิยม และกลุ่มอสขุนิยมกลุ่มสขุนิยม ได้แก่ พวกวตัถนุิยมท่ีถือวา่ความสขุขัน้สงูสดุคือการแสวงหาความสขุทางประสาทสมัผัสท้ัง 5 ประการกลุ่มอสขุนิยม ได้แก่ พวกท่ีถือวา่ความสขุเป็นเรื่องทางจติใจไมใ่ชเ่ป็นการแสวงหาความสขุทางกาย

13

เกณฑ์ในการตัดสนิ ดี ชัว่ ในทางจรยิศาสตร์แบง่ออกเป็น 2 ประการ คือ

1. กลุ่มสมัพทัธนิยม ท่ีถือวา่ ดี ชัว่ ไมม่ีกฏเกณฑ์การตัดสนิท่ีตายตัว ขึน้อยูกั่บอารมณ์ของคน ศีลธรรมเป็นเรื่องท่ีมนุษย์บญัญัติขึน้มา หาความแน่นอนตายตัวไมไ่ด้ในชว่งเวลาหนึ่งอาจถกู แต่เมื่อกาลเวลาผ่านไปอาจกลายเป็นสิง่ผิดก็ได้

2. กลุ่มสมับูรณนิยม ท่ีถือวา่ ดี ชัว่ มกีฏเกณฑ์การตัดสนิท่ีแน่นอนตายตัว พวกนี้จะถือวา่ ดี ชัว่ มคีวามจรงิในตัวของมนัเอง ไมเ่ก่ียวกับอารมณ์ของมนุษย์

14

สนุทรยีศาสตร์ สนุทรยีศาสตร ์เป็นศาสตรท่ี์วา่ด้วยความงาม มาจากคำาภาษาอังกฤษวา่ aesthetics ปัญหาของวชิาน้ีคือการต้ังคำาถามวา่ ความงามมจีรงิหรอืไม่ ? ซึง่แยกออกเป็น 2 คำาตอบ คือ

1. ลัทธอัิตนัยนิยม (Subjectivism ) คือกลุ่มท่ีมคีวามเห็นวา่ความงามไมม่กีฏเกณฑ์ท่ีแน่นอน ตายตัว เป็นเพยีงรสนิยมของบุคคลเท่านัน้

2. ลัทธปิรนัยนิยม (Objectivism ) คือกลุ่มท่ีมคีวามเห็นวา่ความงามมกีฏเกณฑ์ท่ีแน่นอน ตายตัว

15

สรุปปัญหาในทางปรชัญาจะเป็นปัญหาท่ีเริม่ต้นด้วยการตั้งคำาถามวา่

ความจรงิคืออะไร ? อันเป็นวชิาท่ีวา่ด้วยปรชัญา เมื่อมคีวามเชื่อในความจรงินัน้แล้ว สิง่ท่ีตามมาก็คือการตั้งคำาถามอันเป็นปัญหาต่อไปวา่ เราจะรูค้วามจรงินัน้ได้อยา่งไร ? ซึง่มีการพสิจูน์ความจรงินัน้ด้วยวธิกีารท่ีหลากหลาย จากนัน้ ก็จะเป็นภาคปฏิบติัท่ีวา่ด้วยการประพฤติ ปฏิบติัตนเพื่อจะทำาให้ตนเองได้เขา้ถึงความจรงิอันสงูสดุท่ีตนเองเชื่อถือ

16

เมื่อเอามนุษยเ์ป็นตัวตั้ง คำาถามท่ีจะต้องตามมาก็คือ มนุษยท่ี์ดีและ

สมบูรณ์แบบนัน้เป็นอยา่งไร ?สามารถเขา้ถึงความเป็นคนดีท่ี

สมบูรณ์นัน้ได้อยา่งไร ? โดยใชว้ธิกีารแบบไหน ท่ีจะทำาให้กลายเป็นชวีติท่ีมี

แต่ความงดงาม

สรุปปัญหาในทางปรชัญา (ต่อ)

17

มนุษยท่ี์สมบูรณ์ด้วยความรู ้และความประพฤติดี ชื่อวา่ มนุษยใ์นอุดมคติ

18