Post on 28-Dec-2015
description
ïest GoPÍo Black 3Actiecamera metkracht en stij
AchtergrondWeb 3.0: internetmaar dan slimmer
Review Twitter #MusicTwitter breidt uit -met muziek en video
5XNASiETEST)nmisbarelleskunners
LIMMERACKUPPEN:n: nooit meerata kwijil)
UPERHARDE:hilven (2 TB+;
aa
zo zET JE FACEBOOKvoLLEDTG OP SIOTWant niet iedereen hoeftalles van je te weten
FULL HD OP DEMUUR: WOW!Deze beamers maken vanelke kamer een thuisbios
DrT ZUN DE BESTEMEDIASPELERS!Welk pakket speeltsoepel alle bestanden?
ZO MAAKJE EENEIGEN FOTOSERVERMet Gallery heb 1e geenPicasa of Flickr nodig
[n t)
8.1,7.O en
ll,,.r\l
Een maand geleden liep ik n Taiwan rond, op de beuísvoerenvan deAziatische re8enhangervan de CE5 in Las VeBas tk hebhet na(uur rk over de computex, met a s grore nieuws de n euweI
".wF ro.oce,sor r"n nre o F rn
^eg B.ar r no.ultrabooks,lapiops, pc's en éll in ones. À4àarop de beurs zelfbte,ven de écht spannende píoduct.ankondiginten mer deze nie!wech p u t, met. s u tzonderingAsus (zie Newíeed)
Nee, de af8elopen maand was eerdeÍ de maand van .le software- besturingssystemen, om speclfiekte zln. AppleÍapte óf met deaànkond gingvan MacOS X r0.9'Mavencks voor zU. pahardware
en osTvoor Phone en iPad.ln beide gevalen agdeíocusbild€presentat e opwilz I nge. ii het u rer jk, élhoeweler vo doendewijzS n8en onder de mororkapg.ai p aatsvinden om ook daadwerkellkv.. veÍnieuwngte k!nnen spÍeken Be de besturngs.systemen worden Ío.d i. september oI oktobeÍ verwacht.
M crosolt volgde rnet het bes.hlkbaar slelen van de Windows 8.1
Preview, voorheen bekend als'Blue'. Oe softwóíeíeus teSrjurÍ denadruk op n euwe functionéliteit. Zo z en we de rerugkeer van de
startknop, betere notificar es voor apps vén derde partjen ntutieveíegestures op her srartscherm en nuftrSere s.hermverdenSen voor mensen meteen 8róte mon tor To.h kunnen we ook
h er nog en I visueelvuurwerk veMachte., zoa s a.de.e ie8eformaten enteanimeerdeschermachrergronden. Dedennitievev" É;- w ndow. B.. \" wa, r"nweop26o.rob". p.ecies
éénjaàrna de inÍodudievan Windows 8.
E ge.llk heeit a een Goog e z.h nog rede itk st lgeho!den, éL jkreen rnÍoductie van Android 4.3 nier verweS re zii.. op het mome.tvan s.hrilven zwetue. de eerste imatesvoorde sàrnsunEGaléxy 54 metAndroid 4.3 alover het nterner - wie niet bangs om met cuÍorn roms te spelen, kan alvasr een voorproeÍje
nemen GroteveÍni€uw nSveMachten we oveÍi8e.s n et:Googlellktdespanninghoogtewi enhóldenvooÍAndroid5.0'keyLimePie, da( pas tegen heteinde vèn hertaarzólverschÍnen Wat wevan Key Lime P e kun.en verwachten s not nier du de jk: GooSie
houdtde ippen stií op elkaar. wj Sokken op een beter accu
beheèrdankzij gebÍuiksprorielen en ëen diepere inregr.tie vanso.ia r.edia en vo p. oíwe gel lk krl8en, za larer dit jaar bt lken
VOORWOORD
OPEN lN G: !or\ RII0:l
t
JE BROÉKZADE WERELD IN
K).. Èrbesre.onrpr.1.àmerè terwere d h.cÍt een opfrisbeurt Eekíegen We heb-ben het
. .!' .e Sony D5C Rll00, de eer ste .rmer. drc c.f .ompàct des gn .ombineerde met een
'::s.erilke(r.n(r)b.eldsensor Hel.re!w!hoac dr.agi de toevoeg n8 ll en zal voorLop 6'i-:i.ebescra.deRXr00Bevoerdwo'de..Derpe.ifi..tiesv.ndebeedseósor ijken
.:_,. l0,2 nregrp rrlr, mnnr de lrchtEevoe glredrs..rr2ienllkverbeierddankzlwrr(lo.roókdeéuloio.!ie!rrtukvlotter sseworden.Netzo
!:r:kwekkend z'ln d! n elwe mogellkheden:.ei nult funct ó.e e hotshoe vooÍ
.,re.efltersen (htm.rofoons, een kàrite b.nr3 inch cd s.herm cnwÍ/''.. le'demotor[.p Da.rmee jktdeRX]00 vooralsnoSonverslaénbrrr
::, .'. è senrproÍe$ ofee kiekles w I Íhiercn zorder het gew.ht vàn een
: :::: "..mera oÍ sprc8c reflex mee le reulen Eén óadee ren opa.hle van
:: :-ae ixl00 zren we ookrde .àmeíàbody rs ee. pàèr m ll meler d kkeÍ
;i, :1en. E.ookdepntslErhoFerdanbl hetorginee
€ 750
INHOUD
FULL-HD EEAIWERS
INTEL CORE 17-4770K
M EMIASPELERS
PRIVACY OPFACEBOOK
GALLERY
NEWSFEED
ALLESKUNNER
5émsung heeít eindjunieen àantaln elwe prod!aten aan z n portfolo toegevoegd, zoàls de Ga 3xy Nr. een.èmeràmer4G, wlÍ e. Andro d. Ook heeft de SeÍies 9.u Íabook opvolEin8 gekregen o.deÍ de naam ATIV Book 9. Her meest
zilo we echter onder de indr!kvàn de ATIV Q. een tabler met welér8apàrte mogelijkheden. Eigenlilk zier de Q eÍu ta s een laptop, n'raardan met hetscherm aan debutefkant.le kuit rn o,a. a stablelgebÍulken(meti.Eeklapttoetsenboíd)ofalslaptopzondertou.hpad.Sams!ntclamtdardezeWindowsSlablettevensAndroddràat,.gaàt het dan om een viítuele mach ine-i.stal atie. Het 13,3-inch touchs.reen heeft een baanbrekende resolurlevan
3200x1800 p rels (l) en de Q in z'n geheelweeEt s echts 1,29 k logrëm.
€ 1699, www snmsung nl
t0
NEWSFEED
Netflix kriigt concurrentieNdui\, de dien$die lc.nbeperkr rrgxosgeeti kÍ $leÀóins films vo,treen vasr bldmspermr.nd. ltomr dn trnin nanr Nededind. rÍnàr dc dicnr rriigr rl mereo concurÈntfu y.n RTL,
dnr c.n sooÍscljikc dicnÍ roor 6ln1s cn s.rics gnÍ inircduccr.n- I n)c duur d. dieí$ \brdr, is
vERKOOPJE ErGENEBOOK
LANGE ADEM
Oe populairste ultrabook teíwereld, de MacBookAir, heeÍt een updàtegehad.
Apple heeft het grootste kíitiekpunt aantepakc dë accuduur. Door hetgebíuikvën Haswe l-processors en een aantaiandere designwijzigingen gaat de 13,3-inch
llacBook Air nu màlr liefst 1Z !ur mee - een un cum, De k €lnere 11,6- nch A r
heeft èen kleinereaccuen behaàltdeze monsters.ore niei maàr hoeft2ich met
9 uur àbsoluut niet te schamen, Hopel'jk retApple hiermee een rendj ultíabooLs
hebben overhetèliemeen een matigeaccuduur, De nieuwe Í\,lacBook Air.Ínodel
en (met sncllereflashdrive en 802.1íac) liggen vanaínu in de w nkel.
Vànèí € 1029, www.apple.(oft /nl
vind jejezelíeen begenaditd s(hrijver en wilje de rest van
de were d hiervan ovenuigen? Oan kanjejouw boekvoortaan makkelík in diSita e vorm verkopen op Bol.com. samèimet sinael Uitgeverij en Miinbestselleí.nl is het initiatieÍBrave New Book§ opgezet. Het ontwerpen en aanbieden
van €en ebook is kindenij k eenvoudig en kostje íechts
. € 12,50 voorde àanvraàgvan eën ISBN-code. We eist
.Brave New Books een perrentagevan deveÍkoop op.
' www.bràvènewbooks.nl
11
NEWSFEED
PROFESSTONEEL PLAT JAGUAR OPJE MOEDERBORD
we2jnEÍoteÍa.svande apiops van Lenovo, d e er n et
a leen s!j vo uue.,maarookdegeilki.ekaarztte. De
Th nkPad S53l llkigeen ultroideriE Zoa sandere aptops. deTh nkP.d serie is de S53'l voo.a geri.htop rake tke
gÉbr!ikers, ma.r ookvoor prvéEebturik misstaatdeze 15-in
.her nlet Zo k.. le kiezen vooÍ een I o8op-scheÍm n m.rIè! rvoer ng. s eí ee. ruime keuze.én pro.essoís (coíe 3,
5 en i7)en krnle de 5531 zelÍs !itrusten meteen Radeon
HD 8670M, .ls,e pr ls ste t op gr.f sche prestat es. Usb3.0,
hdm en k.értlezer o.tbíeke. !itera.rrd niet
Vànàf € 619,
AMDheeÍr re.e.telllkde Kab .i .hipser èèn8ekondi8d en EC5 koptdievoorzetmeteen n rnet een min txrnoederbord De KBN.I dÍaait op de q!adcore AMD
A6.5200 léguéÍ-cp!, ver8ezeld van AMD Réd€on HD 8400.8r.ph cs. W ndows 8
wordt vo ledig ondeísteund op dit moederbod Het nteresea.te à.rn Kabin is de
màxima e tdp van 25 watt;het bordje È dus une6t energren, niS zonderveelopprestar es n re eveÍen. Daarmée jkt dit moederboÍd voora inreressant voor een
st le thu sserveí ofhtpc
Prijs n.n.b., rvww.eL'.on' tw
12
ITrlWindows 8
RAZENDSNEL DOCHBETAALBAARle opvolgeí vàn de nvadià GeFoíce GTX 660 he€t, niet verrassend, de GeForce
:-rx 760. nvadia heefr de kaart uitSerust met maar liefst 1152 CUDA'cores op een( okir€quentie van 980 MHz, dièautomatis(h overklokken tot 1033 MHz Uiter-
.ard heeft líSlmeteen eenaantalkaanen klaar met deze chap, waarondeíeen-eferenrie-uitvoerin8 en deze N76OTF2GD5/öC. Mslheeft de coresverder opge-'<Lokr nàar 1085/1150 tíH2. Om de kaartk@lte houden woídt gebruikSemaakt van
re ni€uweTwin Frozr lv-cooler. lvlsl cl6imt dat de nielwe cooler met 23 dB stller s
l.n de voorgaande ínodellen.
NEWSFEED
§Tindows 8 verslaat VistaHoewd §indoNs 8 icNar kngziàm uit dc siaíblóklen ksnm, heeft hct bcsunngsslstcem zich
nu din och op dc dc L plnats gcne*dd. voodop$ \vindoss ? bliift dc mukt lrn dcsktot,
LcÍuri,rgsNtcnrcn domincrcn, gcrolgd door her stokoude \ríindoNs xP. v.n allccomputers
drMn92 t«)ccnt op \viídoss, ? ptuccít op Àhc oScn 1 pmcent op Unux.
GRATIS INTERNET INHET BUITENLAND?
vànàf € 239, nl.msi.com
Roamen in hetbuitenland ir ondanksde prijsverlaging die
op I juliis iEetaan, nog steeds behoorlijk aan de píi.js.
Wilje op vàkantie zorgeloos kunnen inteínetten, klk dan
eens naai ( rowdRoàming. Metdeze android-app kanje
automatisch gebruikmàken van de dètabundelv.n andere
CrowdRoaming'gebruikere inje omgevlng en v ce versa.
De dienstgaat alleen werken als €r Eenoet tebruikers ziln,
naè. isiekereel poSi_t waard. De app ls già(s ulr de Plèy
iro,e re -aer. \ zVcrowdroaming.com
í3
NEWSFEED
OPNEMEN EN AFSPELEN ECHT HEMA,oP JE MOBTEL
weÍern Di8rralbre dtzjn MyBook lln uit mer déAV.IV en Soort het meteen over
een etsandere boeg. Bjdeze MyBooklEtde nadrukn.mellkop dekoppelngmet de tv. Een comp.tibele tv d e ka. opnemen naar usb is een vere ste om de
I of2 ÍB (e k!nnen vule.. Western Digtalheeft een spec a e GreenPower s.hiif
8ep aarst, dre bedoe d s voor mediagebru k - de schjf s energ ezu ni8, koe eispec aa onrworpen voor een connnue datadoorvoeÍ Da.kzL] de !sb3.o-connector
s de s(hilfvoorbere d op toekomst ge tvs en de meege everde usb kabelvan twee
me(eÍ ma.kr her moSe ijk de av'Ív nerles uit het zr.htop re bergen.
Prijs n.n.b., www w.lL .oh
HEMAgaathiplJekuntvanaf nun.me jkookmobielwrn
kelen met de HEMA.app.lvlet een barcodescanner kanleproducien àa.le virtuele wi.kelmandje toevoeten. waaÍna
lejo!wbeíe linE ,at rhuÈbezorgen. Wlle naéÍ de HEMA
om iets re beklke. en aan te schaffen, d.n zélle niet langer
tever8eefs de deur ultlopen: in de app zre le een actuele
voorrèads(atus per w nke!. En aanEezienle de laatÍe foldeÍ
k!nt bek,lken in deapp. misjenooit meereen aanbiedinE.
14
NEWSFEE D
-§yDrive,
Mictosoft mag naamSkyDrive niet gebruikenllSklD, n(r l).(l i'(hud.r1 /. (l('.[\.]inr((n'r.hÀ,rxL\ÈNi[],.l,l,nntrrigÈb,urt\i.(L.niiDrShl)rtrrrr\.nrietlcnirn( l f,,,t.s!l n(.Sr\l)rnLisd. rrf (lirUi.i*oriirn,i {:1,tu1,,1}Lrulrr!rhrLÍiu.!r\(n.l:rnB.i'\r'r.l'L.rh((liUSl,\lJ.r r h0t ,jeti k Lc{r (t.
Ili.ii)nni lrrr ] r In!r[,,rljsr] D L!,!(, ,d)!f r! Lr r .
SK
WATERD!CHTE PHABLET
. ::i Erorer, groour: phéb ers worde. sreeds popula rder Na $msu.g (Gataxy Nore) en H!awe (As.en.l Mére):. -r.! ook Sony [4ob e i. hergrorer-dàn 5 in.h eegrnent. DeSonyXperia Z U]tra heeÍi een schernrdiagonaat
' '.èèr ieÍst 6,4 .ch. Tekst en bee d z en er haaB.herp uir dénkzil de fut .hdresotlt e ef .le specia e x-Reatty:::.LepsonyvíoeSernogweleensachter.lsherSrnSomdei.rernespe.iÍi.aries.bjd€zUtrraisdàruekeri _e!8eval:de Snapdrégón 800.processórdíaa r op 2,2 GHz e. her toeste onde.sreunt naast 36 ook 4G LÍE.
',::sr het design van de Xper a Z neemt de Z Ultra oók de stoi en waterbeslendtghe d over. Uniek is d.!je d t:-.ie ku.t bedienen rnet stylus, bàtpen en pot ood
( 719. r,\1§ son! nl
í5
,,.\.
.'i,íí
T
Èet semant scheweb, oídelWeb 3.0 (hoe
welde deriiities d.aryën v.r ëren), biedt
de moge ijkheid om verb.nden Ie eSgen
russen tegevens Her díaair h erb4 niet ompresentatie, Ínaar enkelom tetevens. Normaalméakt edeÍeen zin eiSen database,
met bjbehorende e gen sÍ!cl!ur, softw.re,raà e. invul[n8. or levert'domme dàr3 op.
Deze domme daré sra.ndan op z chzelfen
kunnen niet makkel lk worden Sedee d met
b JvóoÍbeeld andere websites.
\\'egwijs in het semantische web
Wat isWeb 3.0?Het wereldwijde web was begin deze eeuw vooraleenrichtingsverkeer: de gemiddelde internetter kon
enkel consumeren. Vanaf ongeveer 2006 kwam hetWeb 2.0, waarmee we ook gingen produceren.
We konden bloggen, podcasten, vloggen, tweeten,facebooken en meer. Nu staat Web 3.0 voor de deur:
het delen en hergebruiken van gegevens. Hoe werkt het?
'Het È nuttg om deze dara's im te maken:
stelle voor datje een muz eksite w t maken,
w.ar gebririkers k!nnen aangeven wa..zitnaar lursteren. Omda( re als klei.e site
waa6.hln rk wein I resóurces hebt om
een cor.plete databàse op te zetten Ínet
àrtieste., nummers, . bums en Eenres,kan het semàntische web uitkomst b eden.
Asleee.maa de website teko ppe d hebt
aan een open database over muzlek, kénleheel eenvoudig achtergróndinformane van
a ler e a(ieste. weergeven e. .tegrerenin je website. MetWeb 3.0 k!nnendusdata
Verbonden d:rta zrn slmme data. Dit
Eebeuí! door de data op een websiteopen
te maken en weèr te Eeve. i. één stan-
daaÍdíormaàt: rdf wàt staé
descrlption frèmework. Naast dit standaàÍd-
íoímàat is het hà.dig om een Íel.tionele da
tabase èan de websire toe re vóegen, zodat
! ( de open getevens eenvo!d I webpégina!kunnen woiden geSenereerd
RdfRdÍgeei! iníormat e weer n tr plos. Zo n Írplo bestéat !it een onderwerp(hetsuble«).een predicaèt (de eigens.hép vèn hetsub'
lect) en een objë.r. Een voorbeeld van zon
tr plo isr de Lrchr (her sublect) heeft de kleur
(de eigens.hép) blauw (het objed). RdfwordtdooÍ een aantalfoímaten ge mp ementeerd,
waàruàn de ee.vóudigste TuÍtle is, omdat
dét het bestevoor mensen eesbaar s. De
W3c beveelt hetgebru kvan rdÍ:mlaan,omdat dét rdfin de xml-notatie weergeeft en
16
ACHTERGRON D: Web 3 0
u.,r-,il'-""" iiil '--'kà,..,-"
'l!,E*""'
Íhè 8làck Kèys
We hebben een websitegebouwd waarop aheen Sebrulker 2ijn Last.ím Sebr!iker5naërnintypt, alzjn recente artiesten, albums en
nummersworden opSehaa d en uroíden
weerSeSeven op de website. Nu wilen we
dat a s een bezoekerop een artiest k ikt, h er
meer informatie overveEch jnt. stel, we
!,vilen een korte omschrilv ng knlten van de
bànd ofa(iest. Hiervoor gebruiken we de
,{I op xhtml. Àls we bovenstaand vóorbee d,a. de ucht zouden Í€presenteren in Í!rt e,
:.n zo! dét er a svoSt !itzien:
i!:efix b:<http: // informatie over-
-:!:Iucht b:heeft(leur b!bIauw .
le b: s een zogenaàmde prefix. Dezegeeft
s tev nden over de Sespec fi::erde informat e. n onsvoorbee d hebben
r. dus de prefx b:d e doorueMilst naar de
'xonelewebsite nformàte over de !.htLr:hebben we niet gedefin ieerd. Daarna
.r $ de ltera zeí die voórz chze rspreekt.
sparql::è s veímeldiom een semantische website
:: ie zetten, moet een relationele datébase
n.rden toegevoe8d om de data ope. te ma
..i. Hetopzetten van de database bespre-
.:. we hieÍ n et, maaÍ het swélbe angrijk
:- wat te weten oveÍ de querytaaleÍvan.
,,: Sebruiken splrq, dét stéat voor SPARQL:-.iocolAnd RdfQuery Lantuage. De taa
<: veelop Sewoon sQL, dus a sje daaral:.i..d mee bent, zalhet nletéànz enlik;!:3 zj..spaÍql-query's te rnaken.lEen I
;.:rq sELECÍ query bestaat !itlwee de eni_::;edeelte dët geselecteerd moet worden
:_ .er WHERE gedee te, datgene waarop
geflterd moetworden. Een voorbeeld van
. sEr,EcT ?kleur vrsERE
{:lucht :heeft(Ieux ?kreur .}
. sElEcT ?eigenschap ITHERE
{:lucht ?eigens.hap :bIauw }
{?wat :heeft(1èur :btèuv }
OveÍigenszal desparq -database nat!url jk
eerslgev!ld moeten worden metde eeÍder
besproken tripLo's, maar ge ukkig isda.Ëvoor een bestaande database te Sebr!iken,da.kzjopen dat.. zo is ervan W k pedia een
'opendatéversie genaamd DBPedla,voor
níormatie over personen s er FOAF, en er is
DBÍune speci.alvoor muz ekinformate. En
zo zjn er nogveel meer databases.
zelf aan de slagHet È vril eenvoud gom zelf metopen data
aan de sagte 8aan. We zetten ze í een een
voudige Windows-server op en installeren
veruolgens sparq lib (graph te e.s.soton.
:. !k/spèrq b/). We rÍaken vErbinding met
DBPed a en wiien erw.t muziek nforma-
ue lit opha en. We teven h eruoor a leen
de query's, wantde resultaten gphalen en 'veBerken n de websitq, datzalelke s.riprerkunne..
?artist dbpedia-ów1:abstract
F rLrtR ( lanqxatches ( rans(?àbsrract),
)
Bij de SELECT se ecteren we aleen de
omschrijving. Bjde wHERE spe.ificeren we
datwe op zoek ziin naar de artest n de va
rabele $artÈt, in de Engeie taà. VervoEens
aten we aan DBPedia weten dat we !an d e
Sevonden aniest de ornschrijving willen. Ten
s otte elsen we datde omschrijving in het
Engels moetzrn.
we hebben nu d!s een omschrijvingvan
de art est. Op dezelfde ma.ler kunnen we
vlnden \Àanneereen art est s beSonnen.
Andere éttributen dieje kunt opvragen zjnte vinden op bilvoorbeeld dbped a org/
reso!rce/coldp ay/, waarbÍie co dp ay door
elke andere titelvan een Wlklped a-artikel
kunt veruangen.le kunt overigensje sparql-
query's eenvoud I teÍen doorEebrulktemaken van dbped i ors/spdrqr, waarjedlrect de query kunt ntypen en het resultéat
Metweb 3.0 s hetdus mogelljk om de iníoFmat e op je webs te aanzienlrtk uit te breiden,
doorde gegevens slim te maken. We hebben
natuuÍlÍk hler Ínaar een zeer kein dee
besproken van wat het semantische web
precies is. Dankzil sparqlib È heterg een
voud I om àan web 3.0 te beginnen op een
bestaande php /sql site en om zo informatie
v.n DBPedia re halen. i
rartist foàf :néme "§àrtist".àén
17
HiDrive
Backup Manaqenrent
n ra.\Lc!:,r s:É. ii'È
20
tu 8&rur II h«ètunbrEàé.uD I
=-;;il,;-l
WAAR SLAJE JOUWBESTANDEN OP?. .irnmed a en back
: -' te! eèn / Pas 22
NOOIT MEER GOEDKOPEOMKUKEN\,'Vorkshop sel-and'O i :et / Pas 48
THUISSERVERS2 bay nas-systement€t€St I eag:+
I
I
I(,t\t
;ry
,,HAD IK MAAR EENBACKUP GEMAAKT!"Misschien hebje hetzelfwe eens meetemaakt.le zitachterje laptop een
filmpjete kijken ofeen beetje op Marktp aats rond te scharrelen.lneens hoorje vanuit het binnenste van je laptop een vreemd, ratelend teluid.le muiscur-
sor haperi en blÍft levenloos in beeld staan.le probeert nog een halfhartiteAlt-Tab, maarWindows reageert niet meer. Er restje nietsanders danje làptop
uit te schakelen (de handeling is je welbekend: aan/uit-knop langer dan drieseconden indrukken) en weer aan te zetten. En op dat moment slèat lichtefrustratie om in totale paniek:
PRIMARY HARD DISK FAILURÉ
PRESS F1 TO CONTINUE
Hoe dit verhaal eindigt, ligt er vooral aan ofje een recente ba(kup hebt van je
schUfpartitie, of in ieder gevalvan alle belangrijke bestanden opje laptop. Hoe'
wel het een kleine moeite is, is het daadwerkelijk uitvoeren vèn een backLlp
nietzo triviaalalsje zou denken. "Dat doe ikvolgendeweek wel", dachtje de
vorige keer nog, toen je per ongeluk bijna een belangrilk bestand had gewist.
En daarna dachtje er simpelweg niet meer aan.
Mocht het bovenstaande jou ooit overkomen, dan hoefje je niet druk temaken. ln dit dossler beschrijven we verschillende backupmogelijkheden,waaronder eiterne harde schijí nas en de cloud; we vertellen je ook aan welke
producten ofdienstenje daàdwerkelijk lets hebt. Maar het belangrijkste van
alles vind je op pagina 48. Stap vooÍ stap stelje hier eenmalig een backupstra-
tegie in, waarnaje er nooit meer naar om hoeftte kijken. Dewetenschap datjebestanden te allen tijde beschermd zijn voor ongelukjes, computert toch een
StUk COmfOrtabe er, nietwaar?
32 pagina's a es ovL.r-Ops ag D
Í
2',1
.-ra5t'
Backups: waat en hoe?
EENKWESTIE VANSTRATEGIERegelmatig backuppen is en blijft de beste methodeom dataverlies te voorkomen. Voorwaarde is wel datje zo'n backupoperatie optimaal aanpakt. We gaan dusop zoek naar doordachte antwoorden op vragen als:wat, waar en hoe?
Wat het niét is...Rond backuppen bes(aan hardnekkige
misveÍstanden. Heelwatgebru kerr zin eÍbjvoorbeeld vai oveÍtulgd datze zonder
backups kunnen omdat ze een uitgebreidÍaid-systeem (redundanr array of inexpefsive / independent d isk, hebber opgezet,
wàarbij geSevens . utomàrÈch op vers(hir-
lende schijven worden bew.ard. Zo spiegeIra d1 data op een tweede s.hilfen sléatraid5 bestanden op verspreid over minimaat
drie schjjven, maarzodan I dat her!irvallenvan één schilfniet tot dat.ver ies le dt. Oigebruikers installeren een tooidie automà-
tisch de inhoud van de ene map metdievaneen àndere synchron seert.
Opzi(h mo8en datzinvolle scenario's zijn, ze
vervanBen 8ëenszlns echte béckups, lmrner§,
rèken gegevens coíupt of overs.hrijíofwisje per àbuis enkele bestanden. dan haaljedie met ía d ofsynchronisètie normaltern et teruE. Een goed opgezet bèckups.ena-
22
AC HTE RG RO N D: r:
1,. ftr - r-1.. !..,,,..,.^
'r dëàÍentegen rnaakt hetophalen vanie:'S ne e dàta wè rno8e ijk, àlthà.swan-_:er je rëgelmatig backupt eoje backups
:-s voldoende recenrzijn. Nu is het wel
:r dat rnoderne besturingssystemen het_ aat trachten tev!llen lussen de actuelë
:reíànd vanje data €n hettijdsiip vanje
=est rëcente echte backup. Zovoorziet
.i .dows 7 bijvoorbeeld in de fundie'vorige
..rs eí en voegt Windows 8 daar een heuse
.esIàndsgeschiedenis' aan toe: die zorSt
rJlomatisch voor backups van je beíónden:rd.tle in p.incipe nog kunt teÍuSkeren naaí
Wat het wél is...al het opzetten vanje béckupstratege kom
:è sne uit op vraSen è s'waar plaars ik mjn.s.kupszen'Hoe maak ik de backups?. Deze
:arsre vràag laatzich trouwens uitsplirs€n
:ot'Metwe k protramma 8a ik aan de slé8?',
!1!.neer en hoe vaak doe ik dat? en'Welke
nethode hanteer ik dëérbli (backuptype)?.
rcor ie echter aan dievÍagen toekomt, dien
e le re bezinnen overwÉÍje wilt backuppen.
Het tsntwoord op dievràag lilkt eenvoudiS
a e5 wat le ébso uut nietwit kwil$aken -íèar s het niet altjd. Natuurijkjedocumen:e. en mediabestanden, maarwat brvooí.eeld merje e'mai15.je Íavorieten. allerlei
nsiel ngèn, tot drivers en Seinstalleerde
DaarvooÍ bestaan wel speciÍieke backup-
:.ols,zoals het Sratis SyncBàckFree (databe-
:idnden), safe PsT Bàckup (ourlook), ERUNÍ
(reg steí), FavBackup (browsers)en DrverMax (drvers), maarook proErammas voor(omplete Echtf kopieèn (systeèmimaSes) zijn
zekerte ove.wegen- lmmers, zulke backup-
tools raten ook bj het makenvan schilfkopie-
en toe dat àl een n euwe ofgewjzigde data
worden SebackuptGpaa( illd en r!imte)en, belangrijker nog, ze maken selecneve
heEteloperaties mogelijk - dooí zo'n imagë
als ee. v rtue e schijrte koppeien, waarna je
d e rustiS kuntdooízoekèn naarde geweníe
Backupmediawe zien de laàtstejaren een opvallende
veÍschuiving ln de popu aritetvan bepàa de
backupmëdia. Die verschulving refiecteert
hoegebruikers met data omSaan. Zo weÍ-
den backups vroeger vooral temaakt vooÍàr.hivering of met het oog op calamiteiten.
rdealterwerden backups dus nooit Öpnieuw
lnge ezen, want bleek dat toch nodig, dan
was er i€ts aan de hand. Popu aire ba.kup'media waren destiids zip-drives en cd's. ter-
wijl men in bedrijfsomgevingen vooral naar(vaak d uíe) tape-oplosslnSen greep.
lntussen kilkt men heelandeís naàrdatë.
Nietàlleen is de gemiddelde hoeveelheid
data per gebruiker sterk toegenomen. die-
zelfdeSebru kerwilziln datë ookop ander€
pcs n ziln thu snetwerk en và aldan niet
mobeleapparaten ondetuet kunnen ber€ -
ken. Hel is dus nietvreemd dat oplossingen
als nas-appararen en opslaa in de.loud sterk
àan poPula riteit win.en.
lnterne harde schijfEr zijn nogaltijd veelgebí!ikers die met
plichtsbewuste regelmàat backups maken
naar'een ander station" maar n et Soed be-
seffen dat datst.Iion niets meer is dan een
andere partiti€ op dezelíde rysieke s.hijÍ. Dat
is uiteraardgeen goëd idee:íashtdie schrídan ben je meteen ookte backups kwittl Een
beter.lternauefis dan een tweede fysieke
schijf. zo n opslagmedium s in e kgeval
handig,goedkoop en ook wel berouwbaar.Er kleeft echter een nadeelaan: bÍ diefstalofbrand benje metèen ale gegevens inc usief
backups kw jt. Nu kanje weleen tray nbo!wen waaÍuirje de schljf kunt verwijderen,
;aaÍnajedie btvoorbeeld elke avond in een
(brandvrije) kluis kunt legaen, maardatvergtde nodiSe d scipline en maakt het íisico op
beschad Eing alweer groter.
ssd'sNu ssd's (solid state disks) ook voor degewone sebru iker betaalbaa r worden, kanj€
ACHT€RGROND:
E!4t-Lr!.t Jlrglrr =!L1!!:
--
-,.<fofo-.
It
. -è,to5afu
aa
i. prlncipe ook zuike schÍve. a s bëckupme-
djum inzettèn. Ze zijn in elk geval g€ruisloos,
cornpact, schokbestëndig en sne, e. ze
vérbruiken mindersiroom danÍaditioneleschijven. Aantezen het aantal schrijfope-
raties bjbackups re atiefbeperki blllft(inprincipè één schrijÍoperati€ bijelke backup-
interva ) hoefje ook niet te vrezen voor
vro€gfljdige slijtagë. Overigens gelden bil ssd
weldezelfde nadelen als bijelk ànder'ons te'scenar oidoor diefstalen ca am teiten
als brand kan je alje data, inclusief backups,
Externe harde schUvenvee gebru kers en (k eine) bëdrÍven zeften
één of meerexterne schijven in voor hun
bè.kups. Daar beíaan trouwens verschll
lende connecnetypes voor. Oud;re modellen
houden het vaék biiusb 2.0, maar er
zijn ookapparaten met FÍewire, esata,
usb 3.0 en zelís Thund e.boh. Zu ke schilven
zijn doorgaëns betaalbaaren metde nieu
'were conne«ietypes ook snel, voor zoverjedat een be angrijk punt vindt bll het Seauto.maliseerd backuppen. E€n overzi.hl met de
(theorëtische) dàtatransíersnelheden vind je
op.. w k p.d. org/w k /Li5t .i dev.. bit
';t!sg.er l] !rè. h feiteBaat hethieÍookom on-site appàràten, hoewelbepàa de Íno
dellen draagbaàrrenoer zijn om ze bijvoo.beeld elke avond meete nern€n èn op een
a.dere locatie (nearsite) ondëÍ te bréngen.
Eenvoorbeeldvan zo'n supeíslanke en lichte
s.h jf is de Buffalo Mi.istauon 5lim (!sb 3.0;
s00 GB;8,8 mm dik; r40 gram)
Erzrjn overiSens ook modellen. zoals de
ioSafe Solo(Pro) ( ós.n, ,. r,Dí,,lL.I!-!. .),die ca amite ren als brand en waterschéde
(behoren te) dooístàan, maartegen inbraak
,jn ze natuurlík niet opgewassen. De d efzaldan welzo'n 7 kBmoeten meeíeuren.
Dvd / blurayDvd- en blurayschrjljes hebben h€tvooídeelvan dë draègbaarheid, zodatje zè probleëm
loos ofí site kunt bewaren. Er kleven echter
ook een aantalnadelen aan dievooralbildvd's duideljk worden. HetgrooBte pijnpunt
is wellkht de opslagcapaciteit-
24
ACHTERGROND:
!:^ ïa.da.Íd dvd kàn slechts 47 GB bevat-_:_ metdua ayerdvd's wordtdàtzó n 8,5
la s igle sided), Nu aten de meeste back
-::-.gramma s je wel toeje backupbestan-
.:._ .Jtomatsch uit të splitsen oververs.hil:_r. dr.8ers. maaÍ het bliift wel verueleod
: _ rm de hàveÍklap een nieuwschijÍjë in de
:'..re moetensroppen. ook hetteruSzer-'._ . 3i le SeSevens is gëen sine.ure.
: -':_!media kunnen uiteraard heelwat_::'d.!à beva(te.:25 GB in de eenvoudiS.
: : .:. ana s0 cB b, dual.layeÉschrj[es. Het
: - :: ! rgesloten dat dëze capaciteit, door'::::evoe8e. v.n ertra lagen, no8 SevoeliS..:'.r uirgebre d koals het bdxl-formaat
::i -.mentee tot 128 GB kén bevatten),
: -_.ríedia ziin echter nog re atief du!r.l;:': komt datje voor ÍegLrlieÍe backups
:'i:_rjíbare medra moet aans.hafÍen, die-:: r-jrdeí zitn. Media die je één keer kunt
:.;:_'tven zijn wel§waar bruikbaar mel het
::: :. arch ver n8, maàr hou erwelreke-i -.e dat z! ke §chijfies relat eÍmakke ik
::::_ad 3d Eeraken. Wilje op korte term jn
::::.:. ies veÍm jden. zorS dan voor een op-
: -:: rps ago.atie:stop de schijÍjes in een
: ::: : .ase en bewaàr ze io een donkere. :: ... droge plaats. Een ander nadeelvan
::i::-: s.hjven, en met name van dvd's,
: :: :..erkte snelheid van de datatransíer
::::i: .. ltr.,l ,,,11('k/aD à.d Llvll
NasOp zich hoefteen nas(netwoÍk attached
srorate) niet meeÍ tezijn da
harde schijfmet een netwerkaansluitinS. Dat
lëven almeteen een d uidelijk voordeel op:
gebackupte data zrn ook bereikbaarvan.fanderetoestelen inje netwerk. De meeste
nassen zijn u tgerust r.et 3,s- nch schÍven.
Oie koppe en een betaalbare prF aan een
hoge opslatcapaciteit - ideaaldus ookvoorbackups. Zon nas hoeft trouwens nietin de
onmiddelljjke nabÍheid van een pctestaan.
0e afstand tot de netwërkswit.h kan in prin
cipe tot 100 merer zil., zodat ie het toestel
biivoorbeeld ergens goed verborgen k!ntonderbrengen.
NaSenoeg ale nas-apparaten voozien bo
vendien in verschil ende r.id-confi Surat es,
voor exÍa veilite data-opslaS (weliswaar
ten &ostevan opslàgcapac teit). Naast iboden raido (geen echte raid)È dat raidl en,
indien de nas over meer dan twee schrlven
bés.hikt, raid5 en eventueèlraid6 en raid10.
ln de Írijd onr deguní van degebru ker
bedenken iabrikanten verder no8 a ler ei ex-
tra fun.ties en zevoeten er met behulpvén
íirmware updates zeer reSelmètig nieuwe
le kLrntdata op de n.s autonratisch laten
synchroniseren met a ler eiservicesvooropslagruimte n de doud, zoah DÍopbox,
25
ACHTERGROND:
Strato, Amazon 53 en E ephóntDrvë. Dat
maakt datje b€standen ook SeheeloÍfsiteworden opSeíag€n I exÍa vei it dus vobr
dieistal oÍ detecten énje kunt oveÍal bijjegegevens. Uiteraard hebje dan ook met-
een met mogelijke nade en van zo n onlifeopslagserui(e afte rekenen (zie veíder). Een
dëelvan derë nade en losje op door een
privare clouddienst te installeren.
Steeds meer aan bieders va n nas-apparaten
leveren zo'n íunctie, waàronder synolo$,,
LaC e en QNAP.le bent dan niet lanSer
afhankelrjkvan een externe provider, bepaalt
zelíde grootte van de ops agíulmte (dooÍ
een ëxÍè of gíotere schrjf in te pluggen) en
je bent minder plaÍormafhankelijk. !mmers,
narpróducenten hebben eÍ ze f belang bÍdat hun prodncten en diensten zoveelmoge-
lijk - ook mob ele - besturlnSssystemen on.
deísteunen. Nàtuurlijk, een nas bl'jitweleenprÍzl8 appaíàat. Wie no8 een wat oudere pc
in de kast heeftstaan en er niettegën op ziet
een op FreeBSD gebàseerde serverloplossin8
te nstalleren, kan zijf eEen nas inrkhtenmet hetgÍatis Fre€NAs($w!r free.rs ort).
cloudle ku.t ook backuppen naardecloud,wàardoorle kostbare data netjes offst€woíden opgesla8en. Calamiteiten als brand
ofd €fsta hebben dan in pr ncipe geen con-
sequenties meervoorjedatà. Keu2e i5 er in
elkEevalgenoegj zo kanje op en.w k,ped a.
or8/w k /co rpàr so. of on ne-bè.k!p
services terecht voor een litstvan een vrjftig-
talaànbi€ders, me! €en mooi oveí2icht van
Je moet inderdaad wel op verschillende
aspecren lerten b jher k ezen van zo'n onlin€
backupservke. De hoeveelheid (sraris?)
opslasruimte s u t€raard een beangrijk
criterium, maarook deveiligheid is van
belanS. Zo íaan de meeste providersje data
welveBleute d op, maàr de encryptievi.dtvaàk pas plaats op de backupserueís zelf
en d!s niet tijdens de datatransfer naar de
seíver. verder gebruiken sommige aanbiè-
ders daarbiieen e gef encrypuesleutë|, wat
de versleuteling natuurlijk even beÍouwbaàrmaakt àls de aanbieder zelf. '
Nogal wat bekende providers slàanje
Segevens bovendien op ln datàcenters
buiten Euíopa, waarze in het kàdervan de
amerikaa ns€ Patriot act zonder veel proble-
men - en ronderje daaívan op de hoo$e
te brengen - door de Ameíikàanse oveíheid
kunnef worden ntekeken. Ga tevens na
hoe fl exibel de meegelèverde backuptool is.
Kanie bilvoorbee d verschlllende datasets
voorzien zodat je belangíijkste Segevens f re-
quenterworden Seba.kupt? En in hoeveíelaienjè back!ps z ch ookvanu t een tewonewebinterface benaderen, zodat je ondeÍweg
Nu ben je vooí backups in de doud wellicht
beter ai met een gespecialiseerde backup-
serlice, maaí met een s iÍnme combinàtie
van eenGraiis) toolals skyDrive, DropboxoíGoogle Díive komie ook a een heeleind. Er
zijn blvooÍbeeld Sratis backuptools waàr
meeje rechlsÍeeks kunt backuppen naar
zo'n opíë8ruimte. Dat geldt bijvoorbeeld
vooí de a! eeídeí veÍmelde SynBackFree.èn
Easeus Todo Back!p Free.
Wat wordt het?w€lke backupmerhodeje kiest, hangt ookaÍvan hoeveelbelangj€ aan je backups - en
dls aanje g€gevens - hecht. Een íege mè'tige bà.kup naàr èen tweede inteíneschiifishët minima e, maar zo'n scenario vrilwaë rt je
uiteraaÍd niet va. allerleionheil- Een beterè
oplossing is een backup néàr een coínpacte,
extërne schijfdieje na elke backup v€ilig
opber8t in een andeíe ruimte. Als het iets
meer ma8 kosten, oíals dë data ookvanafande.e netwerkpcs ioegankelijk moeten
zijn, s een nas een uitÍekënd en flexibel
backupmedium.
rr,let name a s het apparèat op een wat
verborSen plek stàat opgesteld, op eniSe
aístand vanje pc's.ldeàlter mëakl€ boven-
dien een bàclup naareen offsite loc.tie:in de cloud. zitten er ook píivàcygevoeliSe
8ëgevenstu§sen, kies danvooropslaS in e€n
Europees datacenter en controleer vooraf
ofd€ gegevens niet a leen op de server
zelí, maar ook altijdens de transfer steviS
versleute d worden. De encryptiesleute hou
je bijvooÍkeurin eiSen handen. r
26
{9
Google Drive
7
<)í Drcpbox
r--a.iy)
tusarSyní{
&PIAN
15 online opslagdiensten
DATA OPBERGENIN DE CLOUDBUna iedereen bewaart wel, al dan niet bewust, persoonlijke data op de serversvan Google, lvlicrosoft of Apple. [/aar als je gericht bestanden wilt opslaan, ishet zinvol om verschillende aanbieders met elkaar te vergelijken. Gemakkelijkergezegd dan gedaan, want er zijn er nogal wat! Wij helpen je een handje doorvijítien aanbieder.s te belichten.
@wcbstro ra,,....
:rat s ops rgr,'mt. .r L.l'.:, ^: È beíàndsB'oorte .)a.li
Bestanden delen:. :r,rón 5eren vlr (left ,Ll 1rl
ri!6ieges.h edefrs ,rr rrla.::iiden on ine opefef ll
zóeIf,rncl]e llMobie. àpps r )t, ,\rr.rl
r@@@rE@
2A
. iirj meer .om pute.teb ruike6 en bedrij
: .zen eruoor om waardevo le bestanden_ :: . oud te parkeren. Gebru ksgeÍnak,
: ..e d en kostenbesparingziln de belang, i:: redenen. Het is nieteenvoudl8 om een
:::-:,r!baar lnternetbedÍijf te se ecteÍen
::':;n le pe6oonlllke beÍanden toever
: -rl Dekeuze stenslotte enorm. Boven
::_:1. ervee verschilen n lunctonalite t,
: : ?. mobie e opties. ndezeSÍoepsteÍ::::. Írè de moge jkheden van vijftien
: i.:_de ainbieders op een riitie, waarna le
een weioveÍwo8e. keu2e kunt maken. w.aÉschÍó jr spee t de aangeboden hoeveèlhe d
grétis óps agru mte een be angrjke rol nlebeslss nt. Begriipe ijk, rnaaÍ staarje hierop
zonder de.anwez gheid van sllmme funct es
shet nam€ lklaíi8om de beschikbaÍe
webru mte opumialte benutten, W lle b lvoorbeeld Sraag met meerdere p.'stoeSang
totdezelíde data, dan s het handigdat del
opsagdienst autornat sch bestanden met
de co!d syn.hroniseert via een desktop
programma. op die man erhebjeopiedersysteem toeSanS tot d€ laatste versiesvanje
bestanden, zonder dather nodig som hénd'
matigdata naarde seryerte uploaden. ookde moge jkheden op h€tgebied van mobieLe
loegan8, de en en bestanden onlne openen
zijn belangrllk n deze groepíeí verge Íkenwe u tgebreid de functies vanvijfpopulaireaanbieders. Bovendien vindje in detabe de
e genschappen van nÓg eenst en nteressan
te webbedr iven die doudopslas verkopen.
GROEPSTEST:
E@ flccrffl
8oxr:, .e3on n 2005 als afstudeerp rojed van_ :: imerikaanse studenten. De afge open
:: _: ràr is de clouddienst uitgegroeid tot één
:_ r:SrootsrespeieEophetSebiedvan on_: r.3 a8 De nrerface ooSr er8 stÍak, hoe-
: -3r Peleven zoeken È naar alle opties. Bji: _.:8j€ als thu sgebru kergÍat s 5 GB
:::: ..wèren. A s dat n et genoeS È, breidle:::- ne ops aScapa.iteitteSen beta in8 u t..:: _ a 8.s0 per maënd hebje toetant tot 2s
::i:: e her dubbe e bedra& dan stelt Box
:: la :èr bes.h kking. Vèrder b edt het nte.i::::rlrook diveEe zake jke abonnemen
::_ ::_ le méx m.le be§tandsgÍootte voor
a'::::Ío!nrs s beperkt tot 250 MB. voor:::,-:nr.n en foto's is dat natuurlrk ru m
:::._dë \,rer ee. betaa d account mogen
bestanden max maal 1 GB zijn, waardoor
gebru kers ook cornpactei mpjes kunnen
Box biedteen tebru ksvrlendelilke desk
toptoo aan. Na de install.reverschrlnt er
op het bureaublad eèn nieuwe map, wéaÈ
van de nhold autonratsch op hetweb en
éndere aangemelde'apparaten beschikbaar
s. Leuk s dat de ontw kke aars een aparte
versie van W ndows 8 hebben vÍijgegeven.
De mob ele ondersteuning s prima vezorgd.
N et a een 05- en Android-bezitters, nraaÍ
ook mensen met een Ëlé.kBeryoÍW ndows
Phone openen name ijk bestandenvànaí
de webseryer. Een voordeel s dal er offinetoe8anS rno8eli.lk rvooÍ bepaalde aanSewe-
2en-bestanden. Box opent vee voorkomende
formaten ÍechtsÍeeks n de browser, zoa s
mp3,jpg, docx en pdf. Bestanden en mappen
deelje eenvoud E metvrienden va e mail
en sociale neh4erken. Een minp!nt is datpartic! iere accounts Seen o!dereverslesvanbestanden kunnen terutha en.
F FTII
H-.''
EE@EilE@@@@@
l
29
G ROEPSÍESÍ: I
:::. ieÍa.ds mer
- _.a 9t sche .terfaa.
C _ :: r.edenandsrrrg
d_H" ,,,
Dropboxlropbox is aljarenlanE ee. gevestiEde naaÍn
. dewereid van online opslag. Hetwas
:o'. beetje de ee.ste dienstwaarmëe hetnogelrkwerd oÍn een lokàle map automa
r s.h rnet de cloud en andere appaíaten te
synchron seren. lnmiddels hebben a.derebekende aanbieders deze technolog e
overgenomen, zoals Box. Google Driveen
SkyDrive- standaard kíijgje slechts2 GBgra-
{,s opslagruimtè toetewezen. Het s moSelijk
om dewebruirnte kosteloos u t tè bre den
door nieuwe personen te inÍoduceren.
Voor iedeíe vÍiend, ramilielid of kennis die
een account àànmààkt, krijgje 500 MB -exÍa opslagcapacite t. Alsje erg act ei bent,
bewaarje op deze manier max maal l8 GB
data n de c oud.lVeer opslagcëpacteit is
regen betalingverkíijgbaar. voor 100 GB
vrààgt het Amerikaanse bedrrf bijvoorbeeld
s 10 permaand. Opvallend is dat de webin-
teriace niet n het Nedeíands beschikbaar
h. AÍbee dinten veÍschiinen bnnendeEe-bruikersom8ev ng van Oropbox i. een mooie
fotogaleÍij e. s;mmige videoformaten ,ijnÍechts(rèeks va.u t de brows€r afspeelbaar,
Jammer genoes speelt d€ c oudtóolseenmp3tjes af. Een moole functie is LAN sync.
Hierneegebíu kt DÍopbox hëtthu snetwerk
om bestanden met ander€ apparaten uit te
wisselen. Her is dank2ij dezetechnologie niet
noditom bestànden t€ downloàdenvan de
webserver, waardoor dë synchronlsatie veel
Deontwikkëlaàrs hebben apps voor io5,
Andíoid en BlàckBerry uittebracht. Dàarmee
benadeÍ je gemakkelil k on ine en offline
best..den op een smartphone oftablet.
Verder deelle ze ígér::.:.metandererppère:.: -.: : i i: ::a.èrOÍopbox gee. bes:.-.idatje eventu€e' c.i . ... :website maSle o!.r gÉ.,<:
uploaden vén ó.: reè 3,: '.':
Dropbox heeii ce è;:È .p._ : i- -.,. .:-Behad va. bele 3^:s.i":_ _::_:_:::::hèt bedíiltdèrè !,è zórè !_::i .::te ber8e.. voor hei rr.nspo,r :- :: ::j :.
Verder oE le opt o.e€inaarje te erc0. s!ErzoncÉ_ :'::::, _:!:overigens ze'Se.. cèrè..-:.. _ ::_::-want de?e raàk besreedi he
aocumenlenonrnebewerken
_iaÍo
Google DriveRu rn eenjaargeleden rolde einde Ík ook
Goog e zi.ln online opíàgd ení u t. H eFmee verdwèen Google Documenten vàn de,.d... Hët internetbedijí heeft onranSs de
ops àEíuimt€n van Google+, Driveen Gm.al
Eebunde d.ln totaalkunnen personen met
een BratÈ éccount l5 GB opslaan. Prertig s
dèI betaalde accounGvril goedkoop zijn. Voor
s 5 per maand magje 100 GB bewaren.
\ei àls de meeste Google-diensten i§ de
:.bru ke6omgelin8 van Díive nogalsober.Eer (hi.Via een derktoptool synchroniseert
6ooge de nhoudvan een lokale map metdër,ebserveren andere apparaten. De mob e e
33os zijn helaaswat aan de krappe kant,want
C.r? e ondersteuÍlt alleen iOSenAndroid.
OveriEens werken zë welu tstëkènd. A le
opgeslaten bestanden zrjn namelrjk soep€l
benade.bààr vanuit de doud. wilje ook graa8
offline toeSàng tot bepèalde data, dàn geefje
dat simpe aan, Een interessantëiunctie is datje binnen de webinterface vàn Google Dr ve
rechctreeks do(umenten, spr€adsheets,
presentaties, aormulieren en tekeninten kunt
maken. Optioneel nodig je andeÍe personen
uit om geljktjdig sèmen te werken aan het
pÍoject. Anderma ns wrzigingen ziln meteen
zclrtbè.r in het docurnent. Via de chaÈ
íunctie overletje eenvoudiS m€t de àndere
deelnemeís. je hebt volledise conrrole met
welke personen ie beí..den dee t e. welre
re(hten déaíbiihoren. Het is bijvoorbee d
mogelrk om een 8roëpjevrienden uir !ë
nodlgen voor het bekitken van een tekstdo.
cument, zonderdatde nlro!d bewerkbaar s.
N.ar eigen zegSen opent Google Drve ru m
dertit besténdsformaten in de browser. Er
is onder meeÍ ondersteuning voorjpS, rlsx.pdí txt en docr. fi,iediafóímaren Eeven meer
moeite, want de clouddlenst weigert om mp3
en mp4-beíanden afte spe en. Google houdt
een beíàndsseschiedenÈ b ivan dertis
dasen,,odatjebrje€nversissingeventueelteíutgrrpt naar e€n €erdere versie-
30
GROEPSTEST: i ')Lr. .r. ;!
@lff.e doc!menLe. o. ne bewe«en
:dernetoeSàn3 F.s3 .eperl<te opies os enAndrod
skyDrive'.'«osoft biedt metzijn populaire opnaS-
:]?.st SkyDrive 7 GB Sratis opíégruimte::.. Net als de eerder besproken coudtools:- n.hró. seerje v a een desktopprogramma
:.Íanden met de cloud en andereappara-
::r. De !\,eb nterface heeft hetsoftwarebe':.lf vor Sjaar í ink onder handen tenomen,r..ardooralles er zeer 8e ikt uitziet.
a.nen dewebomgev nt hebje toeSanS totr. zogeheten ofÍceweb Apps. Deze u tge-. :de vers es van Word, Excel, PowerPoint
:^ OneNote bed enjevo ledig in de dold.-endlg, wént do.umenten bewerkje dus
::k op computers zonderOfficel cent e. Net
: s b GooEle is het moeel ik om n de c óud
i:men te werken aan documenten.
'..3 een un eke eltenschap È datle vanuit
r. ol1 ine omgevingv.n SkyDrve de thu s':. lia een externe verbinding benédert,_idde s een beve liginsscode.Ak le bent
o *,' Èr'''- E*"t"-'" "--' I"5" " E
t-'EE
a .eperkre moge trhede. gr.Iis a.co!.tS
vergeten om een belangrljk bestand aën de
webseÍver toe te voegen, hebje dankzil d tÍlcje slsnoStoetang tot de data.
Van edeÍ bestafd ónthoudlskyDrve
.utomatrsch de laatste 25 veEies.le hoeft
dus niet banEtewezen datandere deel
nemeE gedeelde documenten verpesten,
wantie haalt probleem oos een oude ve15 e
tevoorschrjn. De opíagdienst opentvànu tde browserweeÍgave diverse bestandsrorm.-
ten, wàaronder pdl mp4, xsx, docx e.jpg.
Er is he aës geen ondersteuning voor mp3,
d!s muziek !isteren vanuitSkyDrive is
niet mogel jk. ll krosoft heeft apps ontw k
ke d voor ios, Android en windows Phone.
Bezittersvan een W ndows Phone hebben
de meeste moge ijkheden. Zo bewàart
SkyDiveversges.hotenfoto'sautomatschn de doud. verdeí kan je ook documenten
De àppsvan ios en A;droid b edenaleenopties om office bestanden te bekjken. De
taÍievenvan skyDrve zrtn zeer rede Ljk. Voor
€ 37 perjaér breidje de ops agcapaclteit
met 100 GB uit. ntotaalkanje ndatSeval107 GB opslaan. Bil een OfÍice 365 abon
nement krijgje altoÍnatisch 20 GB ertraops agru mte toegewezen.
Strato HiDrive-::, ue hoíingprov der Strato heeit a
::_- -etldeenonlineopíagdienst nzjn:::: a ment. Met HiDrlve bewaarje traus: :a oaia in de do!d. Wl je meer opsLag-
:::r: re t, dén betéalje hieruoor eenvaí::-dbedrë8. Als ie bijvoorbeeld l oo GB
,::-r mre nodiS hebt, kosr dat€ 6,90. Met
::_ .eraa d a.count beschikje daarnaaí:.:- aeer mogel jkheden.
:: . :egle een H Drive-map aan Windows
,il.nnertoe middes het smb protocolen: ::d le.bestanden vi. e-mail. Dàtrnaàst
::_'_'le eenvo!dig backups wet naar een-:: _ei behu p van rsync. sÍato heeft een
: ::_:hma ontwikk€ldwaarmee je een net-
werkpad ópzet naarde webseÍver. Dittooltjewerktjammer Eenoeg iets inSewikke der
dan we van.ndere aanbieders Sewend zijn.
De \4ebo mgevlng zlet eÍ overzichtelilk u t, al
mÈsen we wel een zoekfunctie.le up oadt .
ee.voudig Íneerdere bestanden teSe ijk naér
Leuk is datje metde optie share Ga lery
comp etefotoalbum§ dee t via Éac€book ofeen llnk. Mer Ba.kupconÍo houdt HiDrive
een versieges.h edenls bjvan ale geÈp-
oade beíanden. Strato heeft apps gelén
ceerd voor iOS, Andro d en Windows Phone.
Hiermèe benëder je ondeMeg beía.denvan!itje on ine account.
31
GROEPSTEST: i -..d.i.
rlgoi.rffirre
'--Ét-r.lB.í
'.: ihd
Overige aanbiedersDe besproken on ine opsàgdlensten vormen
s echts hët topjevan de ljsberS. Erbestaanno8 talloze ande.e internetbedrijven di€
doudopslag àanbieden. veruit d€ opval,lendste.aam is l\,1ega. Oit ls het nieuweproled van voormaLig lVegaUp oad-e genààr
Krm Dotcom. Zoalsje misschien welweet,werd de etcenÍieke Duitseívoriajaarin deboe en tesaten op verdenkingvan de verspÍeiding vèn auteursrechtelilk beschermde
beíanden. Net als lvegaUploàd is ook rMega
een onlinë opslagdienst. Om een nieuwerechÍsgang te voorkomen, heeft Ootcom
he! d t keeÍ zoíEvuldigeràanBepakt. Alle
bestanden zijn op de servers versleuteld,
zodatde beheëÍders narr eten zeggen niet
wetef wat voor contentgebruik-"rs Lrploà-
den. lÉd€re tebruiker magmaarlaeÍst so cB
Het toekomstperspectief van deze online
opslagda€nst is vanwege deomstreden eige-
naar nogàl onzeker. Om die reden is Metaniet zogeschikt om kostbare bestanden blj
onder te brengen. Bovend en zijn defunct es
beperkt. Pc's §ynchroniseren is bijvoorbeeld
nieÍ moSelajk en er zÍn vooralsnog geen
mobiele apps beschikbaaí. Wensje veelop-slàgcapacitéit, dan wilk ie eventueeluit na.r
ADriv€. Hiermee íaje eveneens 50 GB
op in de coud. Amèzon biedteen zeer be-
trouwbare opslagdienst aàn, waarbrjle 8Íat s
5 GB kunt bewaren. Apple geeft met iclouddezelÍde opslag(apaciteit weg, maar hiervan
zrn de mogelijkheden hoofdzakelijk afge-
sternd op bezittëísvàn eèn iPhonë, Pad en
Mac. VeÍder is SuSarsyncde moeitewaard.
De interface van deze dienstis onlàngs
helemaa vernieuwd en er zijn aleneiinteressante functièsvoorhanden. Zo kàn je
bijvoorbeeld muziek sÍeamen naàí mobiele
àpparaten en Íotoalbums delen. r
iltn'-I N:
:U'!n
iUvggc
l_tt(....
E
a§\
O
EE
-*0gl
15 Nas-systemen vooÍ maxirnaal twee schijven
G'€'nU
0i
ALLESDELERSHet zijn de keukenmachines van het thuisnetwerk: nas-systemen.Ze kunnen namelijk ólles en vaak nog meer dan dat. Dat geldtzeker voor de topmodellen van rond de € 450, maar ook vooraanmerkelijk minder geld is er al een 2eer veelzijdig netwerkmaatjete koop, waarmee je bestanden kunt bewaren, downloaden énkunt delen via je eigen netwerk en het internet.
a3n 2 bay nès is een pr nra keuze als le!€rwacht dal de hoeveelheid dara diele witt
rewaren nret groter wordt dan wat er op één:drÍpast. rllet harde schljven meteen capó.
::e Í va.4ÍB is datvoór de meestethuis.
i3bru kers meer dan vo doende, veMachrjë3.hter datj€ opíagbehoefte de komende tid:!èrgÍoe,en, dén oonr de nvesterinS in èenT.de met Íuimte voor meerschijven.
. deze test v ndle ln tor..lvjit en modellen,
íaarvan de prjs vaÍ eert vàn € 100 tor € 450.
Degoedkoopste modellën bieden bas smo-
ge rkheden, voorgebru kers d e niet op zoek
zijn n€r uitgebreide down oadmoge jklreden
(meeídan a leen Bittorenr) en voldoende
hebben àan simpele toegàn8vi. he!inteínetvia àpps en webtoegang. oe luxeíe modellen
b eden betere prest.ties - dét8ale merken
a sj€ ze zwaar be aÍ ennogrÍeerrun«o.
MeÍken als Asustor, QNAP,synolo8y, Íhecus
en NetSea. b eden dezelide Ílrmware voor de
goedkopere en duurdere mode en en heb-
ben een uitgebreide inEebouwde appstoÍe.
Deíun.t onàlte t is grotendeels heize ioe
maar het duurdere model b edt betere pres
taties en rneeraans uitmoge jkheden. zoa s
een dubbële netwerkàans !(,nt De .arsre
tíend is de opkomstvan de hdmr.ansl! !..Déarmeek.n denasooktebr! krworde. à s
mediaspeler. Thecus, QNAP en Asustor opefh eÍmeevoorop. Andere mer[en zu]en de
komende titdvoigen. Devraét is weloídireen Soed aliernatieÍ isvóór eenEewone re.diaspeler, want in tegensre lrng ror ee. e.hiemed aspe er zjn de m€este nas appaGrE.
14
Asustor AS 6027.r:L \i r, rnr € 459
Buffalo Linksratlon 420 4lBi!r,,r l) ,Íiè r] i.( o ogr .. | € 385
D-Link DNS-3201vir!!.dr rtr(!n€100
@T!trEaàg.ir g elerbr! ri
a ee.\o!(jrÈ P.Í.beh!/nB
Her s de a lergoedkoopsre in de tesr en dàt
istoed te zien aa. de eenvoudiSe plaíic be-
hLriring en het bepeíkte àanlal aanslu tingen,
Maar tochide D Lnk DN5'320Lweet ons
hèrtwe een beetje te stelen. Hij È weliswaar
toedkoop elr nietzo snel, màartoch best
funct oneelmet onder andere Ínakkelike
'cloldrtoeSang via het nternet en metAn
droid en ios.apps. En ook Eittorent is nge-
boowd. oe apps biedèn nrer alleen ioetanttot de D Link maar laten ie ook bestanden
up oaden vanaf le smartphone of tab et. De
instéllalieprocedure is zee. tebruiksvr en
delijk, maaí het configuratiescherm in de
nas is n et a tl]d even duidelik. N et erg àls
je op zoek benrn.areen na, om sewoonbestanden te de en en niet alte vaak in dë
instellingenwilrgÍasduinen. Funcrioneel erbetaa baar:de D Link DNS-320Liseen prma
ins!.pper en mede vanwege het age energieverbr!ik een i.teressante keuze.
GROEPSTEST:
':..i:] r'] ].: rocrl.nj'r.oe'Bcirf
: _:ëm aslsror l(li.kt bekend en dat is
!: .r.emd Her bedíijfis nameljk een
r : :_Ièrondernem ng van Asus en geheLr.
:._:...ia ist Adéta, opgestaít door vooÍ-- : : -edeweÍkeísvan QNAP. Dat laatste
: . ::.al goed te ne. aan de b! tenkant en
::': ;r ef hoge prF D t model heeÍtveel
::_: ! ir.Ee.: twee 8i8.bit-àansluit nten aa.r: r:^:erka.r, hdmi, twee esatà aènsluitiSen
: :_der andere usb 3.0 aèn de achter- én
::'(è.r. Prakts.h, wéntdan hoefje neti:-::'cp te prutsen om sfeleen externe
::_'.i-?eheugë.sricktesynchro.iseren.:: ..rmBev ng van de iiÍmwaíe heeftwe:: ..eg !a. App e! oS op een iPad en biedt
:: 'r..riona reit De hdr.-aans !inng:: r: àchrerkanr kàn ond ermeer gebÍuikt
:'r.n om éèngesloten bewakintscémeíaE'! _r. ioÍe. oíom de nàs tegebru ken as-:: :spe er v,a de soxee app.
ll,i.i]e.!n erP ! e,.rb ! [a í ,rrJrrd i9.5i,,. oDrà.0C r. i:.é.e ! , .!È.a rr o!5.he ;e..L.rriiar!3;,
Een nas koopiewaarschÍ. jk omle bestai-
den veili8opte kunnen slaan. Dat hebben
ze bj Buffalo niet helemaa beSrepen want
standaard staan de twee 2TB seagate schjven
van de Li.kstation 4204T8 i.Eesteld op raldo.
Geert een vàn deschrjven de geest, dan ben
je alle data kwlt. Daarom kan le er beter voor
k ezen orn de d sks ortèadresserenofasje exÍa vEiigheid wení de détà te sprege en
in raLdl Naast deze vàÍiant levert 8uffalo de
420 ook met 2TB,6Í8 of8TB ops aS.lnsché'
ke en blilkt aÍiger dan geda.ht, want de m
niatuur aan/!itschakela.r aén de achterkant
zien we eerst over het hoófd. De Link5tàtio;
420 sgloedn euw, maàrweleen nstapmode
en heeft maarwe ni8 aaníuitifgen:het b rftbj een newerkaa.s u ringe. usb 2.0.a. de
achteÍkànt. Herinlotschermdubbeltalsstaiuss.herm. erg handig: zo.der in oBgen z ejed re.twat eraan de hand is. Ook moo is lret
a8e energieverbru k vrn de Bdfra o.
35
LaCie 2big NASwww à.en €145
LenovoEMC ( omega)Storcenter px2 300dwww. enovoem..corn € 365
Eminent EM4172r)| .e ..Í € 175
h...iSe..- :'-_.t..., r. r
overl.hre le r rmwir.dqr lke benJ u nt
C *n,,to,*,r,.,. "","S-
Een àpparaat dat zo u t ëen sciencefic-
tionflm aÍkomstig zou kunnenzln. De
behu z ng is gema.kt van d ka uminium
en heÍappàraat heefteen zeer herkenbare
8rote, lichttevende blauwe indi.atoraan de
vóórkant. De.2big NÀ5 s a wat langerop de
markt, maar heeftonlën8s compleet n euwe,
zeer overzichte jke f rmware gekregen.
VeÍsie 3.0van het LàCle NAS 05 is heeft een
zeer dooÍdachte toeSangvià het internet. Na
de instèllatievan de bijbehorende software
kan je via de Findervan Macos oídeverken-ner van Windows sewoon b jie bestanden
alsoíze okaa op de.omplter staan. Dat
Be dt n et aleen vooí de bestënden op deze
2biÈ iaaÍvooralle bestanden op Lacie nas'
àppàràien met deze versie van de Íirmwà.e
aàn boord é. beíande. op dewebopíà8p aats wuala van Lac e. voor dat laatste kriSje brjde nas een 100 GB proefabonnement
voor drie maanden bij deze nas. De óverige
moSel.jkheden zijn voldoendè, maar niet
uiÍg€breid. De steviSe aluminiumbehui2inS
mët koe ribben lijktgemaakt om passief
wàrmte afre voeÍen, maar in de praktilk vélt
datteSen, want de LàCie is zo nu en dan
intormai rl s.heín aan de!oorkdf(
ioc8d.B!. Persona coLdC web.re.! Í;ndJard nci arge5.hè,nd
Het oude lomeEa - bekendvan de Z p-drive -h niet meer, het bedrilfheet nu LenovoEMC.
Oe Chinere com pLrte rfa brikant en het bedriifdatzi.h voornamelilk op zeer2ware zakelilke
opsla$oepassingen Íicht, hebben de handen
neen geslà8en. Voorlopig is het resultaat
een naamsverànder n8 van het bedrjf.De storcenter PX2.300d is a lanSer op de
Ínarkt, maar is nog Íeeds begerehswàard 8.
tíedevanwege de zeer aaoÍekkelijke, meta-
len behoi2inE:met als enige in de2ei€st een
handig schermpie wàarop de status van het
àpparaar È àí te lezen. De Ínoge ijkheden zinprima, maaÍ de besch kbaarhed van àpps
valt erg tegef if veÍBe ÍkinE metanderetop-merken. Een sterk punt is de PersonàlCloud,
waarmeeje eenvoudiS anderen tot dezè en
andere LenovoEMC (lomega) nas-apparète.
toegang kunt geven. Opvalend is dat het
webmenu standaard ftiet is afEeschermd
met een wachtwoord. Dat moetje dus niet
verSeten in te stellen, anders is he( appa.
raat zeker in een zàkelijke omSevint- er8
kwetsbaar. Oe techniek istebaseerd op de
alwat oudere lntelAtom 0525 deze s lets
m nder sneldan de ntelAtom D2700 diewebil andere deelnemërs tegenkomen.
:eer mrkk. lke hebroeg:nB
.'reLrnenr . Nln.O5l5ra .':brocgrn8 e sr.ndàèÍd Eeà.l!c(,.1
C ..r.,.r 1,,"u., tr"r",
De Myishàíing NASvan Eminent L5 ee.b I zonder product, want.hoewel ook anderefèb.ikanten roegàngvan buiten het netwerk
mogeljk ínaken, hebbe. ze het bii Eminent
welheelerg ma kkeliik Semaa kt. Surf naar
. .(.ryshn r ! r oír, geeíhet mac-adres
van de nas oÍeen relftekoz
le hebrdirect toeganS. Ook her koppelen
van de mobiele apps voor iOS en AndÍoid
6 heeleenvoldig. Geen gedoe dus metpoorten omzetten in de routeÍ, het werkt
meteen. MaarmÈsch en is datookiuistwe -"en nadee, want deroegang staat ook
alrjd aan. De vormtevintvan hetwebmenu
!krergop dat van MacOS Xen biedt veel
moteliikheden De EM4172van Em nent is
Bebír ksvriendeliik, maar in verge ijk nE met
deéndere mode en in dezeteízekern et
de sne ste en óbso uut niet de sÍilste.
36
CROEPSTESÏ.
NetgearReadyNAS 1A2 en 312.. '...i : i n €179en€385
@t[@ilÀt!. T nr Lrr.tr :e ba.[ !ls..:i:r..(].iri; !fii.,1)rr!
C Í,8 t,".r r,r't:r5.tloo ilui
Net8ear heeÍt z jn ReédyNA5-pÍograrÍma
compleet ver. euwd. De ReadyNAS 102 is
het nstapmode op basis va. een Marvell
aRM'processor met 5r2 MB werkteheugen
ende3l2heeÍtee.snelleíernielAtomen2 GB werkEehel8en aan boord Het versch I
in presraties sSoed te zien in de iabel, ar.devoorkant is her verschiltussen de rwee
n et te zlen. Aa. de achterkantwel, want het
d!urderemode b edteen exka netwerkaan-
sluit ng en hdm. Voor dre aalsre heeít
Nergea r (nog) Seen toepassrn8. oe.leanef Ímware b edt v a de c oudfun.tie de moge
ilkheid om meerdere ReadyNAS-épparaten
te beheren. Het bestandssysteem rsgeba'
seeíd op brÍfs en dér maakr her mo8eljkom zonder impact op de sne he d snapshots
temakenvan dedéta op de drive. ook het
terugzoeken van bà.kupdat. is zeer sne te
doen. Verder bredr Netgear de mogelilkheid
oÍn ook buiten het eiEen netweík ba.kups re
makenenteruSte2ettenvaAppleTmeMa-chine. Net a s éndere merken biedr Netgear
ook een inSebouwde appstore. Daarkan
betaald worden voor apps Nadee iswe d.tvee apps die b jëidere merken EratÈ zjn,bi Netgear betaald moeten worden.
QNAPTS 220 en T5-269 Lw!!yr (lrrirp conr € 235 én € 435
EE[EEEril!+FszÈ. !.. '!n.t on. Lcir
rr.. Lror h!Ír rJr rnl I ni.d a li(.lr.rT! .2ltL irÈe'r re., ! igeLre ari. ilr xoi. iei rn ndm
C ;5.2a91 s bcsr ! nr!.iriE3 hotr p, e
Met de nielwe QTS 4.0 frmware s QNAP
weer helemaalteruS De vormgev ng heeir
we w.t wegv.n de íterf.cevan een Pad
Mogehlkheden te over, vàn een i.Bebouwd
aternaief voorcoudd enstenalsDropbox.
com, tot een TLrnes-server metA rplay en
een mooie multimedia-jukebox met webtoeganS en een ingebolwd Íoro.lÓum. ook zijn
eí vee apps verkrilgbaarvoor de.as-éppa.raten van QNAP. De pÍÍs van beide modelenÈ behoonijk p rri8. DeÍs 220 sSemaakrvanplaíic en Sebaseerd op een Marue IARM
processor. DeÍS 2691heeft een metàlen
behu z ng en heeít een lntelAtom aan boord
en is dus veelsne ler D t mode heeft n.aÍeen tweede nerwerkaansluiri.S ook een
hdmi éanslu ting waarmee het app.ràar'br!ikbaar s als ee. soort (]u dru.ht ge)
mediaspeler. De tv'vers e va. de firmware
biedt o.der andere de webbrowseí chrome
en mediaspe eÍ XBIVC. Deze omgevin8 stebed enen via een app ofeen optone e infra
rood afstandsbe.lieninS:
SynologyDS 213+ en DS 713+vív lr.syno oty .om € 333 en € 435
@! Leiclcnrje.]oble.. r!sd karrrerer(DS 2l:r l
C gÈe. hanr àè.s!rnti )! 7_l )
QNAP en Synologyzrjn aa. elka.ÍgewaagdMaàr-hoewel Synology mer ziln DsM 4.2 írmware heelveelmoge ijkheden biedt en ook
zeergebr!iksvr ende ijk s, heeft QNAP met
zjn QTs4.oJnmware net een klein beetje
vóordeel MoSelitk doet SynologyweeÍ h.as
le over bilde volgende veE e van de Íirm'ware. synology biedt ve6chil ende apps voor
Android en iOS. Zo k.nleie roto.. rnuziek- en
videoverzameling ondeÍwe8 bek jkei. ínaar
kanle ook bllle besténden enle dównroads
ínana8en. De OS-213+ heeft aan de voorkant
een ingebouwde kaarreze.. D t modelheeÍteen bijzondere pÍocessor: een FÍeescale
dlal.ore PowerPC processor, d e behooÉ
liiktoede p.estaties levert. De Ds 713+ zou
je een zëkeliik model kunnen noemen. fijis gebaseeÍd op een lnte Atom D2700 e.heeft een dubbe e netwerkéa.s uiting n
tegenste lifg tot detopmodellen van andere
merken heeft hilnog Seen hdmla.nsl!iti.gen is hij dus niet bruikbàèr èls mediaspeler.
Oe DS-7r3+ kan Se.omb.eerd worden mer
een externe behuiz ng, waarmee.le in éën
keerzeven d sks kunt aans(uren.
37
Syrrclogy'
DiskStation DSí 5í 3+Veelzijdige en krachtige NAS server
Superieure prestaties
Lees- en schrijfsnelheid
respectievelijk 350 l\y'Blsec
en 202 MB/sec. l\4et dual
core CPU en uitbreldbaar
RAM-geheuqen is de DS1513+
ideaal voor de uitvoering van
essentiële bedrijfstaken en de
meest intensieve toepassingen,
van gegevenscodering totvideotranscodering.
Rea, Sorutiors INGRAM
UitgebreidebedrijfsapplicatiesComplete integratie met
Windows@ ADS- en LDAP
omgevingen. Backups via iSCSI
LUN helpt optimaal gebruik te
maken van van de opslagruimte
en biedt de hoogste
serverprestaties tijdens backups.
Zeer betrouwbaar
Processorkoeling zonder
ventilator voorkomt uitval.
Redundante systeemventilatoren
zorgen voor continue
beschikbaarheid. Dubbele LAN
aansluitingen voor failover en
hot-swappable harde schijven.
v@tRecogniiion
c9_
ÉMEEo,"
Thecus N 2800,(0 rlr( L L,! i. r' € 350
@.im .n.s! i.3 ei Í! Ílncionà rersrl rààrrlezeÍ e- -eb l0 aa. oe vooÍliifL
3 u dÍu.hl83 n er.ogebru kslr endeiijk. s...lere
Veel, heelveelvoorweinig. Dét krijgje bjÍhecus. De N2800 heeft dezelfde hardware
a s de topmodel en van éndere merken,
méar s aan.nerke rk goedkoper. Dat ls niet
ten koste 8e8àan van de iunctional te r,
Thecus was zelfs het ee6te merk dat ziln nas
ook als mediaspe er bruikbaar maakte en
dat gè dt ook voor d t mode. Slu t heÍn aan
op de tv en je hebt een XB N4c-mediaspe eren een webbrowser roÍje bes.hikkinS. welmërkjë datThecus iets m ndeÍtiid heeitEe-
stoken in deàfwerkingvan het product. De
nas is best luidÍuchtiS en de fiÍmware is een
stuk minder mooi en overzi.hÍelijk dàn van
de(oncuíentie. De N2800 heeft usb 3.0 en
een klanlezeÍaan devooÍkant, maar mist
de snelle usb-àansluitingaan de achterkant.
Vreemd, maar wel prahischer dan alleen
usb 3.0 éan de achterkant- De standaardln-
sta lat e van de firÍnwarEV.nThecus s vrjeenvoudiS, maar door het toevoeten van
pEckà8es kàn de iunct ona iieit naar behoe
ven woÍden u ttebÍeid.
WD lvyBook L ve Duo 8TB Zyxel NSA325wv r:!rt 1:orr € í29
:co sebr! isLÍ ende ih;nd ie àpps (ie Í! Yoor E a.hber., É_
é stàndààd 3 her webmefu n eI bere :3d
C h.Í.le sch lloi Í.noèè,.] n o.ye ;e
C re.S errà...s ! r,ro8e ilkhede.
MeeÍ, meer en nog meer f!nctona ite t:da!lilki h€t deviesvan d€ meeste merken in
deze test. Oat geldt niet voor WD Dat heeft
met de MyBook LiveDuo een anderewegge'kozenr een nas die zo sinrpe rno8elík moet
we rken. standaa rd is er geen wéchlwoord
op aangebrècht en dat s wat ons beÍeft lets
té veelgemak. Net als Buffa o heeftwD dè
hàrde schiven gècomb neerd in een raido'opstellinS - dat betekent dat de totale ruimte
van 8 Í8 totje beschrkkinS staat, màar wan-
neer er iets misSaat metde schrjven benjededara kwijÍ. Berer schèkelje bij aans.hafdedisks direct in eenveiliger standl De
mogelÍkheden van de wD My Book Live zijn
bepeík! geen nas voor wie wildownloaden,
maar w€l voor wie makkeliik ioegang wil
hebben tot ziin bestanden thuis ofbuite.het eigen n€twerk, op hptop, sma(phone oftablet De prestaties van de wD My Book Live
Duo vallen tegeh
Lsbl0 aàns ! 1n8 looÍ[.nlDropbor .reBiar e
sy..hro. sàrie F .lr^o!T!bo.lromàrs.h dow.loàdp. v. rss íeeds
C . er zo ! Igebr. d à s d!!d.'e merken
Het c de op één na goedkoopste in de test,
maaÍ net.ls D-Link is het ook zyxe gel!ktom voor een relatieflaag bëdÍagvëelwaarte eveÍen. Een vén de meer bilzondere
fundiesvan deze nas ls de íroge Íkheidom via rss feeds d rect down oads binnen
te halen. Zo kante bjvooÍbeeld de nàs zelfjefavorete Podcësts aten b nnenhalen. De
nas heeft óok een Dropbox'cliènt - bestan
den dele elders neen speci.le folder op
DÍopbox2et, worden dan auiomats.h op
de NsA325 Sedownload. Ook kàn de nas
bestanden in spe.iÍieke folders dire« op
Flickr en YouÍube plaàtsen. Aan de vooÍkant
vind je een usb3.0'aaníuitinB waarmee je
dus snel bestanden naaÍ brvoorbeeld ëen
externe harde schijtkunt oveízetten. Oe
prestaues van de NSA325 zijn pÍima alsienaar het lezen van bestanden kilkl, maar bil
het schrijven zie jë toch wëldat de 1,6 GHz
Marve I processor n €t de sne ste is n dez€
test. Voordit prijsn vëau is het echteí een
39
@@mm@ffi6em ddrkl. P :
',:iPÍ GÉr kc de do.rv.{. ;r.lrre d I a \[ 1[,]D/rlNÀ5 Peí Te{LNAs Porf T.s(.i r : I d sk rr.,rr 'rE ;
ENERC EVIRI]RI] K
R!!r .,( h'lí díaatr 1r I'sk)O!lA.t ef lr d'!r) lrri
BEOORDTLINGEN
WebrnteíaceMoEe ilkhedFn, I',f (ti€s
ArIrnr.en
Pro.ess.riferhe d
Werksehq,IPn 1M Bl
Lsb? / !sb:G/gàb t, hd'ni / etata
l) ,,11 r,r.i ., .,1
Effinan'The Size Solution
Snel en gemakkelijkdata comprimeren?
Dan is WinRARuw keuze...
Download nu uwGRATIS 40 dagenprobeerversie!
WWW.WINRAR.B
Groepstest: 15 hatde schijvenvan2TB of meer
HARDETERABYTESSsd's mogen dan 'hip and happening'zijn, wie lekkerveel opslagcapaciteit wil, kan niet om een conventioneleharde schijf heen. Ook daar staan de ontwikkelingengelukkig niet stil - PCI\,1 test 15 harde schijven met een
opslagcapaciteit van minimaal 2 TB.
Fer eekervorigjaareve.opdëIernog concuÍentebestéat,dushetwashelem.a.aar rwee fabrikanten vën 3,s" hàrde s.hj s.hr kken toen een maaód laten bekend dat
. en voo r d esktop pc s zouden oveÍblijven. Sa msu ng zijn ha.desch jvend Nisre wilden
,.3 n 2011 wéíen er noSvieí speleís a.tief: verkopen aàn SeaSate, juist op het móment
- tach, Samsung, SeaSaie en Western Di dat Samsun& in iedergevalvo gensveel
gr. ln maart20ll maakteWeíern Dlgtal lefhebbers, het beste produ«aanbod had.
e.hrer bekend de hardeschilvend vis e van Oe Koreéanse reus w lde z ch pulrgàan toe.H'Iachi te w llen overneme.. Bjdrieparujen letgen op ssd opsag,een stapdie hetbedrijÍr.a.lele.lafvrage. oier no8welgezonde tot nu toegee. winde ere. heeÍt eelegd.
Not maar twee leverénc eÍs v.n 3,5" schij
vei, dat werd me.ig mededing nSsautoriteit
toch wat tegorrig Mede onderdruk va. de
Chrnëse overheid kon west€rn Digrtàlenkel
Hitachi oveÍnenren wanneertuist een tedeeltev.nde3,5" business unrt lou worden
doorveíko.hr éan een de.de p.rtj. Geen
groot stru kelblok, het w.s Western D gita
pr mair te doen om devee lucrat evere 2,5'
Een koperwerd gevonden i. Toshiba, dat.lslndsjaar en dag2,5 schjve. produceert,
rnaar noBgeen 3,s aanbod hàd. Gelukktzitnerop die manieÍ nogatjd dre eve
ra..ierr over. Hèt houdr n ét oveÍ. m.ar is
beter dan twee. De overnarnes ziln be de ln
de loopvan 2012 afgeiond. Oude sàmsung
sch,jve. werden not lànge trd ondeÍ de
naam 5ۈ8aIe verkocht, maar zijn inmiddels
echt verdwenen. Een klein aènta oor-
spronke ilke Hitachi-schrjven swel nogteonder die naémtevnden, ma.rde meeste
mode len zijn nmiddes metÍoshiba merk
42
ontwikkelingenHoewe de oftw kliei nse r .nH n eL íreer /o
e gèa. alr eei paarlàèrge eder, konerer ro! SereSeld . e!w-è Frod!.tef .p (lÈ
nrarkr. Herwas H rn.h d.rin d€ €erste h. frvaf 2012 a r ÈÉritèr.hlvÈr mèr eei óp! ag
.apa. rerr va.4 teràbyre.p de nrarkt brr.htnn dde s h.bben ook s..g.te.n Viestern
D 8 t. .!em! a e. nret deze..p.. le L
bes.h rbaa. Na ee. er.r! rrit-è prFirlgr.g3 i ge!ó gvà. o!e6Í.m .ge. ,. Tira ardelnd 20lr.z n onde,t!ssrr de Frj/ef !ok,xeerlr.kgezakt Íeralryle s.h lven koopleilvaiafzo r,1..r Pc, SErbyt.
D. k.ta y5ator voor s.h fre r rret ee. ops àg
..pi! te 1v..2,3 olré Íi il re alryle r de
ireeds trórere dÀtàd .hrhel.lvàn de fys ekc,
mègier s.he tdrllen (pitteE)wi.r! thar.les.hlven zjr ut8cbouwd. De neesLe
st.re of the .rL p.rrÈ ! tretrhÉn 1ége.t!oor
d g ee..èpa. teitvàn I _Í8, ofwe 500 GE per
k.nt. c!mb fee. v er vàf aere pl.(eri e.lekonrt rot een s.hijf nr€t 4 TB .np.. te r.
DÈ tró8e.àp:.rle t per p àÍer [onreierzl].s
.loor(làr her tab k:nlen !kr om de ve6.he.de op!e! n8er btj lte€dsdi.rterblclk..r iÉ plaalie. uó.de prob enrer met
dala rrreEr tert. introd!.€ren Een ande'É
rede r ! dar de meeirÈ modeÍre hèdes.hjlen, re[er de erenpirer v.f 2TE óine.r, rrÈÍr gebr! [makÈn !B ..tte !.n 4 kB, wààr 5'l2 kB tebru kc l(war nern wcrkc. m.r4 kB betekenldrl èr
fys ek m fder r! frte noiiB is voor ovenre:dl
mc.r b l! k!.ne. daadrerlie lk loor opsl.8
ExrÈ . (erkei de,ge jke Adv.n.ed Fo Í,.1.s.hllen we .oggewoo. nrer de stnrdaard
LBA àdrcsser nt met b okken v.n 5r2 bytes,
2od.t er 8ee. .omp.I b le rsprob emen
z li .rer beÍàài.le p. s e. beÍr r iges!iremen Let!!e:zonls n meernn.s nPcMberproken, heble oir eei.ndere rede. wél
een r€de lI modeÍne pc nod g .n] s.hilleimer eè. .!pà. re r boven de 2 ÍE t. k!nnengebr! ken Om mee'd,2,2TB: s eé. pàr
rie le k!nreD r.nspÍ.ken, iroeieen s.hlimrre6 !o ge.t de gpr nrelho.e worden
geio maÍeerd en om or te
gn pàrtte moei rctsysteem e.n nodc -uei.b ós hebben RL(weg k!nle zeggen.li:i€dere p. drc pnk m beet de i.rsre tree t:r:sBÈkó.lrl zo.dÈr neerget.h kt r.
Een hógere daLrd .hdre . s i rheor e gDei
voorde p.e5t.r.s,w.ï per ot.te s.hl.rie me.rbÉ .ngs ie eÈr e. sdr'llk.p..rvan de dr !e5. Aa. dÈ r.dere k:nr k!n...s.hlvÉn nret méér p:rters tbeh. en doord.t voor a( hLere-é.vó gÉnrlÈ
s.lrrllóp.lré.htei .le s.hrjfkop m nd.r ,r.
p aàrsr hocfr te vrorden
TestVoor deze test r t. wÈ ea. de s ag gegèr _
mer I5 harde s.h lve. mer ee r ops.gG:.1.teiMn2TB,ITBof ,1TB Alcs.h jre _:
ken gebr! k vrn c.n ser. .t. 600 fie ': -en ookopv. efd: a . !.hlve. werke_ i ::6.1 MB.:.hegehelgef Hct n.nbod 5 ! i .
s.h jvc r mer e.i rólat e!.elhe.lv:. i::toere.Per n rlut(rpnrlTlipr r.r rr. r :.n r.8óè.i motellke p,est.t es r. b.:i
13
GROEPSTEST:
BENCHMARKs
Pa[!rrk vanta8e . HDD s.órèPCMark, . HDD s.óío
l-.... Reàd cèm doorvo€Enelhe d
HDTun. Re.d Toesansst d
: -- ir te. Gem d.órvoe6n€ treidHorLne write.ro.gangsi jd
a(ó R€ad QD 4 .4 kE
AttO REJd QD 4 1 MB
atto \r/r te qD 4 4 kB
arto Writ€.QD 4 I MB
6e uid (10.m d.)Ge rid (10.m. .r.t ef)
stroomverlrruik 1id .)sÍD.mverbru k la.tlefl
:erw jl s4oorpm{ch ijven in de regelju st sti-?r en zuiniger zijn. ln de test kome. we ook:.hitven tegen die speci.ai bedoe d zjn voor
;ebr! k in nas apparaten..luist i. nassen
,orden schi.lven Íneteen grote opslagcapa
lleit vaakgebruikt. A le schlven testen we
u ISebreid, met d verse benchmérks. Met
iCM.rkVantage en PCN4ark Tvoeren we eenà;.ré praktijkrests u t óp de schjven. Deze
renchmarks s muleren het hardeschjige-.rL kvan dive6e applicaties uit deWindowsVista respectievelil k Windows 7 tild. Met HD-u.e meten we de Semiddelde sequenr èle
ees en s.hrijfsnelheid vàn de schilven,
D us de gemiddelde toegangstijd. En metÀrro nreten we hoe sne de s.hjven lees- en
ichritfopdrachten met kleir]ere en Srotered;rèblokken kunnen vetuerken.
ModellenÍwee Éitachi modelen 2ijn nog Íeeds re
ce rk verkrllgba.Í. De7K4000 was de eerste:IB-sch lf op de mérkt en werktop 72000
'cm. De sch jf ls opgebolwd uitviifplatteE','èr 800 GB. De prilsvan 5 cent per GB is
s:midde d. De U Ía star A7K3000 3 TB, opge
Produ.tnàa'n
Pródu.kode
Opgegeven.apr. r. tP attergroott.
Cemidde de rrtsP ils per E gàlryte
Rotat esn€ heid
rr.heA€heueelntèrfà.P
Vo€d ngs.onne.toíi:..F (bàrc ..pà. te t n 1, ndov
4i Mtr.
53ll
@@E@@E@E@
bouwd uitvllíp attersvan 500 cB is een watoudere,opproressioneel seruergebrutk ge-
baseerde schijí De betrouwbaarheid zou topmoeten zijn, maar de pr!svàn biina 9 centper GB is dat helaas ook. van Seag.te resten
we alleree6tde 2ÍB- en 3TB ultvoer ngen
van de BèÍad!cà 7200.14 reeks, Seagétes
nieuwste 7200rpm s.h lven.
Hier is watopvéllends aan de hàndrhetnietgeteste lTB modelu i deze reeks en
de 3TB uitvoering zjn altild gebéseerd óp
state-of-the-an lTB plétters. Het 2TB rnode
bestaat in iwee u tvoeringen: een met twee
2TB platlèrs en een metdrie 667GB-platters,
Helaasz4n deze op bàsis v.n productcode
Í1 etvan e kaarte ondersche den. Wanneerje een schitfkoopt is hetdus m.arde vraag
watje krÍgt. Het door ons geteste módel
maaktgebrulkvan 667GB-platters en is van
wege de w.t lagere datad chtheid duswàtlangzamer dan de geteíe 3TB-ultvoerint.De 7200.14 disks zijn erg snelen ook ekker
Soedkoóp (4 cent perGB voor de 3TB,u tvoe,ring), maar hebben helaas s echts éénjaargarantie. Dèarnéasttesren we ook seaSates
ST21I00UM00r S l!ir_ri' l
eerste4TB.schijÍ de Desktop HDD.'15 4TB
Deze schilfwerkt op s900 rpm en s daardoor wat langzamerdan de 72AO-14s.Oak
bj deze s.hilíÈ de pÍÍs,4,2 cent per GB, ers
Toshiba verkoopt de Hitàchi 4TB-scliijven
nog n et ondeÍ eiSen merk, maarwegéanaan de slag met 2ÍB' en 3TB modellen. De
DÍ01ACA200 en DTolACA300 - he aas heeftTosh ba geen simpe ere namen voor ziln
opíagprodu«en zin beide gebaseerd op
l GB platte6. Daérdoor zjn de prilzen van de
schijven lekkerlaagr het3TB-model koopiea vooÍ4 cent per GB. Hoewelde schiiven op7200 rpnr werken, va len de prestaties toch
Van Western Digitaitesten we een finkaanta veEchillende schÍÍven. De snelste
schijven voor desktop pc's is de CaviaÍ Black
reeks, d e op een toerentalrond de 7200
werken. He aas hebben we niet de bes.hikk ng over het 3TB model, we testen we de
2ÍB- en 4TB-uitvoerinten. De Cévlér Black
2TE méakt gebruikvan vler p attersvan
r r,! r.n Ei s
3 l/',\r
44
GROEPSTEST:
mlmmNmmmilmiTB , ,,, . ,,4 ,,,",r,
1: .:at.
!.i r'i
: ..
..')
ar,, , na]
':
!l
.,'
500 GB, waaÍ het 4TB-model Sebruikmaaktva n vijf 800G B-platte6. Oe ga ra ntie van
5 jaar is plezieriS, maar van het4ÍBexemplaarvall€n de priÈ€n helaas tegen.
De caviar Green reeks isgetuned voor laag
eneÍgieveíbÍuik en laSe geluidsproductie.
De 3TB'uitvoering werkt Ínetvier platters
vanTsoGB.wrjteíentweeverschillendeuiwoering€n van hei 2TB-model: de WO20E'
ZRX ls een nieLrwe met twee 1TB-plafters, de
WD2oEARX is een ouderevàriant metdrie667G8 platters.
vèrderté<ien wè dè 2TB- èn 3TB hodèllën
uit de Weíern Oigita Red reeks. Oeze
s.hijven zijn speciàal geoptimaliseerd vooígebruik n nas-apparaten. Volgens WD zÍndeze sch'jven speciaalgemàakt om 24 uur
perdag, Tdàt€n in de week àdieíte zrn.
Door enkele vucs oefenen ze.wannëer
ze Ínet twee ofmeer in een behuiziog zijn
Seschroefd, geen neSatieve inv oed op elkaar
uit door resonantie. Bovendipn hebben de2e
sch iven Time-L m ted Eror Recoveryrbil
een lees- oí schrijífout blokkeren de schijven
slè.hts zeer kort. waardoorze mindersnel
dan normale desktopschijven uit éen raid-
aíaygeknikkerd woíden. Het is voor ons
làstig aan te ton€n dat dewesteín Oigitai
Red schiven écht beter zÍn voor Sebru ik iÍl
nàs§en d.n normale dlsks, maar het klinkt
ovenuiSend. Ten ilotte testen we van wes-
tërn Digita ook nog de profession€le WO
RE 4TB, een schiÍdieook bedoeld isvoorgebruik in seÍvers. Oëze 7200rpm 4ÍB schijÍ
bestaat u t vier 1ÍB-platteís en heëít 5jaargàíantie, maaÍ is wel relatiÉfduuí.
Testresultatenln PcMàÍkvanta8e behaa t de HitachiDesk-
star 7K4000, de eerste 4TB'schrjfdie op de
màrkt kwam, de hoogste score, op de voet
Sevolgd door de Western D titélWO RE4Í8.Ook de càviar Black 2TB en de twee Seatate
BàíacudÀ 7200.14 schjven zetten mooie
scores neer. ln PCMark 7 zijn de prestatie-
verschill€n kleiner. Opnieuwstaan de Hitachi
7K400 en Wëstern DigitalWD RE 4ÍB boven-
aan. (ijken we naar de Semiddelde leessnel'
h€id, zoalsgemeten Ínet l.,lDTune, dah wintde Seagate Barràeda 7200.14 3TB mèt ruim
160 MB/s. ook de tÍiee rosriiba-schljven en
de 2TB uitvoering van de7200.14komenboven de 140 MB/s uit. Bjde schrilftestrilnhet dezelÍde schijven diegoëd presrëren.
Kíken we nàaÍ deAtto-scores, dan zij. het
de drie Seatate schilven d e het sneste
willekeurige 4kB-datablokken kunne^ lezen
en schrijven, bij 1MB datablokken gaatde
7200.14 2ÍB àan kop. Quà stroomverbruik
vallenvooídat de Western OiSitalCav arGreen- en Red-schijven op in postieve zin.
Hetverschilmet andere disks is fors, Toch
een du delijke redei omj!istdeze Rëds voor
een nasteovetue8€n, aanSezien zedàn 24
uur perdag in gebíuik zijn. Dëgeluidspro
du«ie is bijde Redichilven ook erg laà8. r
Met dank aan...Een grcot gedeette van de harde schiven
voor deze teview we.den beschikbààr
Sesaeld door trf.tnr.iioo. rt, waa|oor on2e
INFORITATIQUEméér don olleen .omp!1è.s
49
i í5HOP:
Maak ruimte vrij op de harde schijf
BESTANDENONTDUBBELENOeps, de harde schijf zit vol! Maar voor je nu naar dewinkel rent voor een grotere harde schijí loont hetde moeite om eerst te kijken ofje ruimte kunt creërendoor bestanden te ontdubbelen.
voorafélvast éèn dinE:eën backup isgeen
doublurelHet is een bewustgemaakte en
vàa k BecompÍimeerde 1-op-1 kopievanjebestanden. Dus alsje gaat ontdubbelen, dan
aaÍ je die bà(kup met rust. 8ii ontdubbelen
8.at hetons om de bestènden en eventueel
de mappen waarvan onbewust een overbo-
drge kopie wordt beuraard op eën actieve
harde schijt Hoevee extra ops agruimte datéremèalin beslag neemt, is ulteraard éfhankelÍk van je persoonlijke b€waar8edrag,Éààr niet2elden kan het lelajk uitde hànd
open met de doublures,
w.nneer is een beíand dubbelT Dat gaat
verder dan a leen de bèstandsnaam in com-
brnètie met de datum wàarop het bestand
s éangemaakt or Bewijzigd Wel heb je de
zekerheid dat twee besranden metexact
dezelíde bestandsnaam nóóit in dezelÍdemap kunnen stàan, wat berekenr darje de.hoLrd vàn verschilende mappen moetver-
Serilken om de dubbele bestènden te vinden.
wordt een dou blu re gevo nden, dan weet
t€ doorgaanswelke van de twee mappen
de'bronmap'is. De kop e in die map laatjentact, dë andere kanje we8goo en. Naast de
bestandsnaam kunnen we ook de bestands
$oolte in déveÍ8€lijking meenemen.ln de
regelheb ie een doublure te pakken als de
bestàndsnaàm en de bestandsgrootte over-
eenkomen. Ínmers, de nhoud van de be'standen verschit op dat rnoment. Maarwatéls het om een'ossy bestàndsfornaat.àisjpSofmp3 gaat? Dan kàn dè inhoud van de
bestàndeÍrverschillen, maar is eroptisch en
auditi€Í wel degelijk spràke van een tweede
kopie. En welke wil je dan bewaren?
Praktisch ontdubbelenOp de website www:ui .rr!{ i .o n vind lehet gratis hulpprograrrm. Auslogics Du
plicate File Finder. Dat È àlles wàtje nodig
hebtvooÍ dezeworkshop. tet meieèn na het
stanen vanAuslogics Duplicàte File Finder
goed op!
1. Wót wi te precles ontdubbe ei? wilje naàr
a le b€standen kijken ofwllle jë íichten op
een bepaald type bestand? Maak en bewerk
je bijvoorbee d vee d Eitale íoto's? Dan k.n
te d€ winst ha en b, het onderdeel Beelden.
2. Hoe píe.ies wilje re werk 8aan7 Er ka^
een filterwoÍden iaSesteld op bestànds,
grootte waarmee je aanSeeft datle klelne
en te Erote best.nden bu ten beschouwlng
moelen worden gelëten,
3. Oe fe.omenen bestandsnamen en be-
standsdatums hebben we àl genoemd. lekunt besluaten om deze tr4€ecriteria niet(D
mee te nemen bij hetvergelijken vàn de be
íanden. Erwoídt dàn àlléénlréàr de inhoud
van de bestanden gekeken. Wét ls íim?wellicht de eerste keer ook de bestandsnàm€n
mëenenren e. dan de tweed€ ke€r- nadat
de meeste rommelis op8eruimd - een keer
tje zonder bestàndsnamen werken.
4.Auslogics Ouplicate File Finder kenteën ei
g€n Rescuè center dat kan worden g€bruikt
vooí de bestanden die zul€n worden veM j-
derd. Oatgaat watverder dën de Pr'rllenbàk
v.n Windows èn is.Jaarom àa. rè ràdén
46
WORKSHOP:
5. Oe volgende stap is hetzoeken naaí
doublures volsens de eerder verzorsde
,níellnger. Oat kan uiteraard eventies
duren, m..r na veÍloop v.n tjd zijn de
dubbe e bestanden n kaartgebracht.lez!ltdaàrna zélf moeten aangeven wàt precles de
dubbele bestanden ziln die mogen worden
weSgeEoo d. oar kàn handmatig, nraarook
6. En nadatje del!iste selectie hebt gemàakt
- dar hoeft niet in één keer kanjededou-! uíes daadwerkelilk wegSooien. DaÍ kan opdr e manieíen, zoal§je inmiddels weet.
cleanersr. dar ru nrt ekker op, Ínaarwe zijn er no8
n,e(lZo is er ook nog roÍnme dieje kuftverÍrlder€n rnet bekende deaners a s Schilfop
ru'mintvan Windows zelÍen Ccleaner (i!Í !, r ). Dat scheeltook de nodige
\r83 ma.rrekenle nietle snè rilk:het is
,,. romme d e in detoekomí doorgaans
,,,.er terlEkomt. Verder kanle Auslog.s Du
. rare F le F ndeÍ no8 e€n tweede keeÍ aan
hetwerk zetten, waarbijje alle beíandenmet elkàarverS€lijkt en zowelde bestands-
namen a s de b€sta ndsda tums .egeert. ookdat kan de nodigë ru mtew nstopleveren,
maarwëes welhéélzorSv!ld I rjdens het
weggooien,wanthetbest!ÍingssyÍeemmoet nàtuur rjk welbiiven functioneren!
Specifiek ontdubbelen.Ten s otte kènie bepàalde bestandstypen
ook sp€rifiëk oÍtdubbelèn. Zo s er detool
Awesome Ouplicàte Phoro Finder (vrww
irp .ir. r ,arr onrwaarmeejeafbeeldlngen graÍisch met elkaar kuntvergeiijken. Oat
wi zeggen:dez€ too kiikt naàr het uiter ijk
van de aÍbee din8en en aan de hand van de
8réfsche overeenkoírsten wordt bes oten
of eÍ sprake is van een doublure. zo kunnen
vers.h llende bestandsnamen. verschi ende
bestandsdàtums en verschillende beÍands-
Sroottes tóch doublures opleverenl r
47
a--
'Set and forget'
BACKUPPENNAAR DE NASEen nas is zeer geschikt voor het bewaren van backups.Maar welke software zetje in voor het méken van dezeveiligheidskopieën, liefst van het type 'set and forget',oftewel 'instellen en nooit meer naar omkijken'?
Eigenlijk is het raafl iedeíe computerge-br!iker wéét datje ret€lmatig ba(kupsmoet maken, maar her àantal dàt dit ookdaadwerkelrk echt reteharig doer is relariefklein. om geen enkelrisicoop bestandsverl,es neerte lopen zijn er meerderewegendie naarRome leiden. E€n handig€ maniers om de nas als centrale bèwaarpl€k voor
do.umenten te gebruiken.
Xies dan we bil voorkeurvoor een nas mët
renminste twee hard€ schilven d € gespie-
geld worden via ra d1, daarríee benjeverzekerdvan twee in real-t me bijgehoudenexè.l gelilke schijÍkopieën.
E. om hetdàn nóg mooierte maken is her
mogeliik om een externe usbaan een nas re
"ange. en bijvoorbeeld een keeí per week
(ofalsje heel paranoid€ bent desnoods
daSelijks) een ba(kup naar di€ schiiíte laten
maken- De meer geavànceerde nàssen
beschikken daaruoor over e€n ingebouwd
ba.kuptoohje.ln het gevàl van een s)mology
nas tewapend met de laatste versie van
het bestuÍingssysteem Diskstation, vind je
dezeopÀe in hetstanmenu in devoímvanBackup maken en terugzetten.
Je kunt nu aanseven \ÀelkeEedeelde mappen
naaÍ we ke externe §chijf ofschitven gekopi
eerd moeten wordef en opwe ke tjdíippendit dienttetebe!Íen, zie het rnaarals€ensoort van pro8rammeerbaíe s.hàkelklok.
Uiteraard dient de opslatcapa(iteit van de
externe schÍrgelÍk te rijn aan die van de
schijÍcapaciteat in de nas, meermag mààr is
vrij nutteloos omdat dezeextra íuimte niet
gebruikt gaat wo rden in een sett ng als deze
Gaat eÍ nu eens iets helemaalmis metje nès
en.rashen beideraid-schijven tegelÍkertijd(weliswaar is de kansdaarop h€elklein, màar
to(h), dan hebjealtid een extern€ schiirmeteen recente kopre van alle belantrijkezaken.(westievan nieuwe schijven insrè leren ofzelís een geheelnieuwe nàs kopen en alles
weer terugkopiëren. Datwerkt het best bí
tebruikvan een nasvan hetze fde merk.
Kortomrgebruik n plaats van dewelbekende
map Mijn documerte. e€n c€ntra e map op
een nas m€t raid-conÍiguíade en externe
schiiÍen jezitsafe. Afhankeliikvan het merk
en type nas kantegenwoordig zelísvààk een
cloud'backup Semaakt worden naareen al
dan niet betaalde online doudopslagdienst.
/A
WORKSHOP: l
Backup vanuit Windows,r, je om watvoor reden dan ook nietgë.!ru km.ken va. een nas a s cenÍale opslag,
.aar wel voor de backup, dan zijn er andere
rp oss.8e.. om re beglnnen is eí de in
í ndows ze fintebakken backupoplossing
rèarmeele op nsre bare tilden Ínappen van
r. e.e naar de a.dere locatie kunt koprè.-e. Oubbeik k vooí de confgurat e van dit
3ereedschap in her ConiiSuratiescherm op
i:c{up méken en terugzetten -we gaén_ e-bI u rvan Wrndows 7 rn de PÍofessional
.r LJ r mèrÈ ed r e (heaas o.tbreekt backup.
oe. .ëar een neiweÍkloc.tie in de Home
Kik n hetEeopendevensteropde ink Back
up instelen in het rechter paneelen veruol
8en5 rn een nieuwvenster op de knop ln een
netwerklocatie opslaan. Klik op bl.deren ofv!r de gewenste back!plocagie hèndmat g
in ver8eet ook nietle Sebr'rikersnaam en
wachtwoord voorle nas ac(ount oP teSeven
in de dààtuooÍ bestemdèvelden. Klik op OK
en daarna opvolgende. Door de optieAuto.rn at sch àten bepa en laat je Wind ows zelf
kiezen wat er zoa wordtgebackupt, vooíal
handig als je netjes de standaardmappen
gebrurkt voor docu menten, aÍbeeldingen en
meer. ook woÍdt eÍ met deze opt e op re8e.
matige bàsis een imate van de systeemschji
Semaakr. zorS uiteÍàard datje tenoet vrre
schjfruimte op de oas hebtom àldeze data
kwijt te k!nnenlW lie zelf kiezen welke map.
pen er meegenomen worden in de backup,
daó kies je hiervanzelrspÍekend voor de
Seie«eer de mapp€n verdeeld overdiverse
schijven die je in de bàtkup wilt m€enemen.
Ver8eet ook niet de o ptie Systeemkopie op.
.emen van stat onsioS (c) en eventuee een
ookaanweziSe recoverypàriitie. Zo kanje i6
Sevalvan nood altijd een werkend systeeÍÍ
teruehalen vanaf je nas, eventueel Sebruik-makend van dew ndows i nstal atiesch jfvoor hetteíogzerren vanje c.schijÍop een
nieuwe harde schijfr'
Na een klikopvolSende kanvia de link
s.hemà wÍzlgen de backupplanning n.àrwens Eereseld worden.Als ales naèrwens
is, klikje op lnstellinSen opslàan en bà.kup
!itvoer€n. Hiermee ontstaat een echt'set&forgeí-backupsyíeem waar je nooit meer
naar om hoeft te kjke..Ierugzeuën van een
backup kan via dezelfde app uat het ConÍigu
ratiescheím, het wijÍ zlch .ller.aal vón2ell
49
t'/O RKSHOP: a.ia,-i,: Ír.r(. r
".?m
riEtilAlternatievenGebruikers diegeen U t mate- ofPro-uitvàe. ngvanWindows op h!n pc hebben íaën,moete. op zoek naar een andere methode
voor het backuppen naar hun nas. check
voora eerst even de met de nas Íneegele
verdelnstalatieschilíof brengeen bezoekle
éan deiabrikantvan de nas. zo vinden we bjsyno ogy (www.syno ogy.com)het píogíaín-
ma Data Replicator3. Ditgratistooltle werkt
naadioos samen met nassen van hetzelfde
merk en de werk n8 is s mpel.
ln het hoofdvenstervan Déta Replicétor klik
le op de knop Se ederen, k es vervolgens
voor de optie Syno ogyseweren k ik op oK.
Na even zoeken wordt de nasgevonden.
Selecteerdeze in de ijsten k ik op VoBende.
Vul je gebruikeÍsnaam en hetwachtwoord
vanje nas acco!nt ln, kl k weer op Vo g€nde
en se edeeí de mappen d eje dóor Data
Replicétor wi t laten backlrppen.
Wilje ëcht honderd procent zeker zljn van
een exacte a tid up,to-dat€ kopievan de
orig nele map(pen), klik dan op de knop
sync. Via de knop P ànn ng kan een schema
ingesteld worden voor een meertradit o
nele man ervan backuppen en totslot is erde knóp Onmiddel i.lk loo r een eenma itehandÍnatige backup. Voordee van Sync is
datgewijzgde en nieuwe bestanden direct
Sesynchron seerd \Àorde. met het originee.De backupmép heeft ë s naam overgens DR
plus de naam vanle pc.
í! *" II
s.,s- I P,*.losv
Déarna.st kan via Data Repl cator en de
. opt e Herstelen (deze wórdt actieÍ na een
klik op Stop sync) heeleenvoudig een baakupworden teruggezet. Pr€trg or. te \Àeten
s datje onder opties het aantalversies
kunt bjhouden en zelfs herstelpunten kunt
cobian BackupErg interessant sverder hetgrars Cobian
Backup(ww.cob ansoft.com), een o!de rotdie inzetbaar svoor eEenlitk a levoorko-
mende backupklussen.le kunt er mee ba.kuppen naar een nas, maarook naar haÍde
schrjí usb-stkk en ftp. Prettig is dat eí des.
gewenstgebru kSemaakt kan llorden van
veBleute ing (4E5128, AEsl92 en AE5256),
een optie d e we helàas m ssen in hetverderbllna perfect te noemen Data Replicator.
Cobian is spec f ek bedoeld voor 'traditioneel
backuppen, ondel: ie seeit een tildschema
op en ofervolge.s de incrementa ofdiffereàtial methode geback!ptmoetworden.
Beide Ínethoden ziln zeker q!a result.atverge ijkbaar, voor een gedetallleerde u t eg
overde verschilen en overeenkomsten kan
je terechtop httpsT/n.w k pedia.org/w k/
lncrementee ls in principe de snestelandetwee, dus is het handig om dle te kiezen.
Vooídatweaan deze keuzetoe ziln, s het
zaak om Cobiàn te i.staleren. DesoftltJaíe
kan als seru ce ofa s'gewoon proEramÍna
draaien. Standaard svoor een nsta lat e als
seruice gekozen, mochr dat bijlou loi pro-
b eínen leiden (bjvoorbeeld niet bere kbare
netwerkmappen). dan kan je veel tíd gaan
steken n het opsporen var deverooÍzaker
van het probleem ofde makke ijkeweg
bewandelen:cobian als regu er programmé
Kiesje vooÍ Service. dan É hetzaak om in
de stap waarje deze keuze maakt naam en
wachlwoord !ooÍje Windows gebru keÍs.
account in te voeren in develden onder
useÍn.me en password. Laat verder al e
ov€rige standëaídinste ingen staan zoa s
geadviseeÍd, dan werkt het ÍÍaks a lem.alnaar behoren en zjn ook Seopende beÍa..
ls cobian eenmaélgeinstal eerd, dén openlede gebíuikers nteriace rÍiddels een dubbelk k op het p ctogram n de syíeemweÍkba k
Klik op de knop met de om.irke de + i. de
knoppenbalk en kies onder hettabblad Ge
neÍaldegewenste opties en geefeen naa.n
a.n de b.ckup. Het is moge jk om.fzonde.lljke vo ledige béckups te maken - w le dat
nlet, schakeldan de opt e create seperated
b.ckup using t mestarnps u t.
Kies n princ pe voor lníementalals me.
thode en ga dan va het menu in het lnkerpaneelna.r Files. selecteer de te backuppen
map(pen)en de doelÍnap opje nas.
Onder Schedule kan hetgewenste backup-
50
WORKSHOP:
.(dniBrtbPucÍtity'5.4 .E n..,,:,.. ,,,
.rrxrPdcM à!@jEl6,!EE]
i;"àF --- iÈ>9-ÉI-EËI=+EErEEl ll I'I=Is=
E é] e5:! CobÈn s{kup 11 - Dkrypiionbol
*Í u r@'il..D.í}ees*«lÈ,I
§Z :::::::.......,.,.....
schema n8eÍeld worden. As ie vooreenincrement€ie backup hebt Sekozei, k.nleeef laEe interva stijd sele«eren (een uurtjeis reàlistisch) omdat er meestà I maè r weinig
bestanden Sewijzigd woÍden of brkomenten opzichtevan de eersrevolledige ba.kup-onder AÍchive kanie Encryption inschake-
ien, wat deveilgheid t€n Eoede komt. tn
fete ben le nu klaar met het opzetten van
de backuptaàk. maàr íijnaísrelinS is, via een
s.a a aàn opties. altiid mogelilk.
OntsieutelenHet s hand I om de eersre (vollédige) back-
up even héndmatit op te staíten. 5e ecreer
.daàrvoor de netEemaakte tàak n he! lilstje
en k ik op de afsp€elknop in dë knoppenbaLk.
Bijgrote hoeveelheden besranden k3n de2e
eerste run een tijdÍovendè klus 2rjnl
Na s uiten vàn het hoofdvensierdraa tCobian voortaan op deachrergrórd. Om ver-
seutelde backupbeÍanden te openen, k ik
je n het menu Tools opDecrypter. Kies in dithulpprogramma als bronmap de backupmap
opje nas en ars doelmap (bijvooíbeeld) een
terípmap op de pc.Jevindt in deze làatsre
map.a een klik op de Decryprknóp alle be-
standenvan de bàckup onveíslëuteld terug.
MinpuntvanCob an is dat er Been select eiteruszetserèedschap is ngebouwd ;n ook
syncen ontbreekt. [4aarwat ons echtzorgen
baart is het fe t dat de maker de broncode re
koop aanbiedt. Dat kan betekenen dat een
eve.tuele koper besluit om de software nletmeeí gÍatis te verspreiden..
5'r
Verloren bestanden terughalen
DATA KWUT?
let is je waarschijnlrjk wel eens overkomen: je drukt opeen paar knoppen en voor je het weet heb je per ongelukbelangrijke data gewist. Of erger rfog:je harde schijf iskapot gegaan. Een goede voorbereiding voorkomt veel
' ":lï.:."n oo""n
Besta.de. d ete nWndowrverwlderr be
ifder Íiidear.l n de pr!le.bak Méàrwàta sle de p'u eil,ak ntussenSeeegd hebtoÍd.ra v.i externe op! égmed é hèbt gew st?
HoÈ haa ted e p..rhoid€rdv.krnteforos
As iemànd dàtè gewoó. heeir we8gegoo d
s d.t doo,3aàns met eenvo!d ge sofiwaíe
terlg le h. en. Manr drt lkt a een als de
bestanden.og n etzjn overschreven ofEeform.tteerd. Doorgàans wordt geadv seerd
om derge ilke dataheÍste - oÍrecoveryprogr.mm.t iietop de hàrdes.hrfte níaeren waarople dérà wilt herste len. Met het
nsta leren vàf d e sói(ware kénle namelilk
bepra de verwjderde bestande. óveíschrl.!er d e d.rrna nier meerte heEiele. zl.
s2
ACHTÉRGROND: l:rr l
t/'r\t\/ ,..)(, ,I
.f
r\
t \i;i
?
"Eigen rk È dataveíles altÍd het Sevolgvaneen menseljke fout. Hetwilst namelilk op
hettebrek aan een gedegen backup , zegt
Mark Klejn van K Design Dataherstel
vooÍ hetzefterughalen v.n data zrln vee
recoveÍypakketten beschikb
gÍootdeelbeta.lde soÍtware is. we kennen
veelvan d e pakketten een grats proefper
ode. Dat svooralbedoe d om een scan lit tevoeren waarmee de gebru ker eràchter kan
komen we ke bestanden hij not kan lerugha-
en. als dat interessant senjedaadwerke rkdata wit herstelen, moetle doorg.ans een
De priÈen daaNoor open u teen van circa
€ 25 tot meerdan € 100. Ulteraard zin eÍ
ookgrat s progr.mma'svoor het terlghé en
van data. Bekende namfn zun ondermeerRe.uva, Too wÈ Fie Recovery FÍee, Pandora
Unde ete, Av ra UnErase PersonalofFreeUn.
'.',.,'.,
oorzakenBii meer ee.om pl ceerde datainc denten oiíouten kan het l.stig2j. om ze fde data te
herstellen, verteltJaaplan Visser uit eigen
eruaring. Hij is.ountryÍnanagervar Kroll
ontrack, één van de bediilven d e sespeciali
seeÍd zitn n het herste len van déta.
Verles van data kan vee oorzaken hebben.
wat veel voorkomt, zjn problemen met
externe harde schjven,laptops en gebroken
usb íkks. Dat kan bijvoorbeeld door het
te ruw ómgaan met de laptop, ofhet hard
dichtkappen v.n de aptop terwij deze no8
in werking is. 'Mensen vergeten vaak dat
harde s.hijven heeltere onderdelen hebben
die snelbeschad gd kunnen raken", a dus
Vcser. Bil Kro lOnÍack komen steeds meer
externe haÍde s.hjven binnen. Bovendlen
is wereldwrd een toename te z en van data
herste op mob ele épparéten, zoak Pads en
mobie tjes. f,laarvaakzÍn dat dure recove
r es,.lie niet;@r iedeÈen zÍn we88e egd.
ook het .ant.l con§umenten met een nas
(network attached stora8e)in huis neemt
toe. Daarbj kan het herstellen vàn data
ook laíigzijn, merktV sser."Mensen heb-
ben vaak geen dee w.t er zich in een nas
afspeelt. Bi.leen nasworden data vaak
gespreid over meerdere schijven in b okken
opgeslagen. Als er iets beschadigd Ía.kt,kunnen gebruikersveeldata kwitt ziin als de
b okken niet meer brj e kaar k!nnen worden
weraden in iedergeval raldo-opstell ngen
van nas'systemen al Maarwe krilgen soms
ook te maken met ntewikke de íecoverles
van ra d5 systerner]. Eveneens kan he! he.stel en van data van Linux systemen astiger
zÍn oÍndët her bestandssysteem anders is
GeduldDat.herstel kan zeer arbeids ntensief zln e.daarmee vooralee. kwèst e van hee v€É
geduld. A s schijven echtíys ek ziln bes.hè
53
ACHTERGROND: )
. I , l).r, lr,, \,ir
d 3d, s het herstelvàn dàtà misschien alleen
.os moseljk door e€n prof€ssionele dienst.
UlI de praktÍk blljkt dàt dàta ln ongeveer 90 'pro.entvan de 8€val€n w€erte herstelen
!e ziln. omdat dataverlies heelvèeloor2ake.ka. hebben, en elke ooítààkeen andere
weíkwijze veÍeist om de data të herstellen,
s hel lastisom een andacatievan kosten en
D I Sebeurtdoorgaans pas na een anaryse. Derse jke bedrijvef beschikken over
ÍoturÍe aboratoíiawaëíhardwarezonder. si.o! opengeschroefd kàn worden. Grof-
reg lopen de kosten vooreen professionele
C eI. recovery daa.om uite€n van enkele
.onderdentoteen paaí duizend euro. "Maaí
o.geveer 80 procentvan de recoverles kost
minder dan € 250", z€8t Victorvan der Boom
van ODRecovery.Veel diensten hanteren
íanprFen van rond de € 175 tot € 200 voo.'eenvoudige herstel.diviteiten. Houd er welíeke.ing meedatde íepàíatievan een hàrde
s.hilf ongeveer tw€e weken kan duren.
Professioneeldataherstel iseigenlUkvooral
weSSelegd voor iedereen die bijvoorbeeld
enke e du zenden foto's metdaaropve e
laÍen van zrjn leven kwitt is. ofvoor wie foto's
vàn bilzondere momenten venoren heeft,
bjvoorbeeld foto's vàn een pasgeboren kind
oi een overleden familielid. Soms hebben
mense. alleen hun vàkàntiëíoto's verloren
dooí een beschadigde hàrde schljiofsd-tàèn. Nietvoor niets is devakantieperiode,
en de weken daar n€t na, voorde dëta-
herstelbedrijven de dÍukste Íjd van hetjaar.Màërje kuntje aturàge. oÍ hetterughalen
vaf.data dooreen profess oneelbedrijÍ no'
dig h. Professlonele Íe.overywordt in zo n
gevalmisschien alduurdeí dàn de heleva-
kantiezell%k het niet om heelbrjzondere
momenten 8aat, is mijn advies:8a8€woon
nog een keer op vakantie, Neem de íoto s
no8 een keeÍ oveí vindtlaàplàn visser.
Data kwijt?Í\4aar wat kan je ze fwél doen na bilvoor'beeld een crash ofeen vkusbesmèttlng? Bij
een dataprobleem kanje het best zoweinigmotelijk aan de situatie veranderen. Als
een hàrdes.hrfeen tsiek probleem heeft,
vèíerger ie dit alleen maar alsje de compu
teívaak opnleuw opstaít. "Ga in iedeígeval
niets meer instëlleren ofvan de schifverw i-
derèn", zegt Keijn van K.Destn Dataherstel.
"Haalgeen noodtrepen uit, zoals hetopstarten van scandi§k (schijÍconÍole) oÍ pro-
grammas (PC do€tor) die meestalde kans op
een sucesvolle Íecovery verklein€n. Het i5
namelijkeen st!k lastiSerals de bestanden
waren gefratmenteerd (vooralop fat parti
nes) en helem.alonmogé ijk wanneerde e.vaf d e bestanden intussen doorandere 8e-gevens zijn overschreven. Onthoud datólleschrijfactiviteiten dete Íedden data kunnen
oveÍschrijven. En overschrev€n datà staàt
gelijk aan Seen data."
Het beansr iksteadviesvan diverse deskLrn-
diSen srkalm b ijven. Raak ni€t n paniek,
maarSa na welke dataje kwijt bent. Schakel
éllë stroom uit. Na het incidenteven ee.kop koff€ drinken ei bedenken watj€ kwijt
bent. Ole bezinningsfèse is heelbelëngritk.
Probeer in te schatten wat het risico is àlsjeer zelf aàn Saat sleutelen en wat hetje waard
is om de data terugte krijgen. Dat is e€n aÍ'wetint die àlleen de gebruiker voo. zichzelf
Niet doenUiteraard zijn er ook d ngen dieje beter
niet kunt doen. W e googehop termen als
data herst€llen, vindt al Sauw tekíen oíÍilmpies waàr wordt seadviseerd om nà ee.datanoodgevàlde harde schijf jn devriezerte leggen. Oat is eën slechtadvies. Ook het
openschroeve. van een haíde schiifwordtafgeraden Wiedesch jf openmaakt, loopt
het rls co dat er door stof en vuiideetjesschade ontstàatàan de leeskoppe., waaF
doorje nog verder van huis bent en recovery
zelfs niet meer moSelijk kan zrjn. Ook €en
tikje teten de schijf brengt veel risico's met
Voor sd-kaarten ge dt datje 2e beter nooit
kunt formatteren, ook niet a s her beÍeÍ'fende apparàat daar om vraagt,ls ee.sd-kaàít nat geworden, laat hem dan rustig
op kamertemperatuur drogen. Lukt het her
stellen vàn dedata dan nog niet, bedenk dan
of professionele hulp nodiSis. En uiteindelijk
8e dt voor edereen datveel leed voorkomen
kan woÍden, doorte2orSen vooree. goedë
v
ACTUEEL: Foi, .ïd
HET SPEL ISBEGONNENN/icrosoft kreeg bij de presentatie van zijn nieuweconsole Xbox One veel lof. maar vooral ook veel
kritiek. Met name de strikte drm op games en de eis
om altijd verbonden te zijn met internet, zorgden voorboze reacties. lvlicrosoft heeft inmiddels een aantalvoorwaarden laten varen.
i_::. ra. de Nieuwenhof
:r!( g!er. à_ .. I lri.' r rr rr
ETE!@
Het bedrijf Lrit Redmond wés de eerstevande troi€ consolemakers die zÍnlrieuwe ge
.eratie spelcomput€rs aankondigde. Tijdens
de pÍeseftatiëvan deXbox One wilde M cro-
soft vooralduidelilk mëken dat de conso e
meer s dan alleen een spel.omputèr- Het
moet een entertainments)steem wordenvoorgames én muziek én video.
lnteressant, maar fans €n journalisten zagen
ook de beperkingen:d€ Sameconsole vereist
dat er iedere 24 uuree. verbind nE wordt
temaakt met de seíversvan Microsoft.
Gam€s ofíine spelenwas dus niet motelijk.Daarnaast zouden gekochte games niet
,omaar vàn eiSenaaÍ kunnen wisselen.
Micr;soft wi de daa ruoo r Ee d zien. oie
beperkingën zjn nu door Microsoft opgehe
ven. De ofÍk èle reden is dàt het bedrjfzegtte luisteíen naa. de feedbackv.n XboxJansHet is echterwë hee toeva Llig dat vlak voorde aankondiSinS vàn hetvrrere beleid. sony
zjn nieuwe tameconsoie aankondigde: de
Als we Sony moeten geloven, krijgt de Ps4
niet zo'. «reng drm.beleid en is ook een
constante ntërnewerbindifg niet nod E omgames op de console te kunnen spelen. ookop een andervlakvoeh Mi.rosoft de hetè
adern van delapafners n de nek: de prijs.
De Ps4wordt met een adviesprrsvan € 399
namelijk € 100 goedkoper dan de xbox One.
À4icrosoft moest dusweliets doen om de
gunstv.n degamer tewinnen en veryelende
beperkingen helpen dan 6iet.
ln tegenste ing tótsonv en M crosoft h eld
de derde Erote conso emàker, Nintendo,
Seen persconíerenrie op de belan8ritke
enrertainmentbe!rs E3. En dat betekenr dar
we vooíopig ook noggeen nieuwe console
hoeven te veíwachten van delapanners.Nintendo lrjkt zich teconcentrereo op de
n.p.yrt.rt on .om/p54
55
ACTUEEL: Forví.r..1
BIG BROTHER WORDTSTEEDS BIGGERHet omstreden PRISI\4-programma, waarmee de Ameri-kaanse geheime dienst rondsnuffelt op de servers van
onder andere Google en Facebook, lijkt nog maar hetbegin van meer'Big Brother'op internet.
Geo.ge otue I igt waarschijnlilkte glim-
achen n zljn traf. zlln were dberoemde
boek I984ljkt nu echt waarheid te worden.BrgBrotherhoudtofsnetéllee.vë beveigingscémeÍa's op sÍaat ln de géten, maar
voora op d e ene p ek waar nogvoled ge
lrilheid zou ge deniinternet. f,Iet het PRISÀ/
programma heeÍt deAmeÍikaanse i. icht n
Beid enst NsA name rk dÍe.r toegangtotde servers van grole internetbedrrven a s
Y.hoo, Microsoft, Cooge, Fa.ebook, Drop-
.ox, App e en Fà.ebook
Sinds kokken u dèÍ Edward Snowden via
Ihe c!ard an en The Washingron Post hetPRrSM-programma bekendmaékte, s er
wereldwíd veelopheíover de dig ta e aiu s-
terpraktiken. PR sM richtzch name rkopdeplekken waarvoor in kht ngendiensten vee
relevante informatie is te vlnden:so.ia e net
weÍken en andere p ekken waargebru keÍs
nioÍmatie u twsselen en opnéa.. Net doel
is om zo onder andere tetrorlsren berer n
degéten tekunnen houden en in tegrilpenvoordatze ets kunnen !ikichten.
De grens tussen een onschu dige burger en
ee. terror st is echteÍ Íninder duidel lk danje denkt Met een ongelukklSe woordcombn.tie in een goedbedoelde grap in een Face.
book ber cht ofeen sclreípe rea.tie op een
postop cooge+ kan er aleen a armbe letje
ook Nederland.an de beuí1. waars.hjn ijk
is het aantalvideo's dat via Netlix sÍ.ks h er
te bekijken s, n etzo groot a s i. deVS Maar
andere aanbiedeÍs van í lms en seÍies. denk
aan omroepen en kabelbedrlven, moeten
nu ook met iec komen om geen kjke6 te
verlezen aan Netf ix. Datbetekentmeervdeo's on demand. De eerste tekenen hiervan
zili.lzchtbëaÍ.DePubiekeOmróepgaatvo gendjaar een test doen orÍrnaast hergràismàteraalv.n Qitzending cem st ook
bepaa de content te8eri'beta n! aan te oie-
gaàn rinke en bjde NSA. Degeheime dienstzegtzi.h voor.lte rchte. op Amerikafen en
mensend e metAmerikaanse staatsburgers
n contactzijn. Daarnaast heeÍt mif ster Plas
terk a gezegd d.t de Nederlandse inlichrin-
Send ensten teen gebr!ikm.ken van PRl5M.
DeA|VDen MVD kunnen dus n et zomaaÍ
i. de gegevens van Neder andse gebr!ikerskjken. rMaar als de Amer kanen interessante
nformatie over Facebook-gebruikers uitNederland aanbieden, 2ullen onze in icht n
gend ensten die n etafslaan.
Het PRISM programma lilk! nog maar hetbegin van het.ftappen van internetcommu-
nicat e. De Britse krantÍtre cuardian kwam
onlangs meteen nieuwe onth!ling:de BrtseinlichtingendienÍ GCHQ bewaart data d e
va were dwilde 8làsvezelverb nd ngen angs
GÍooÈBÍittannië komen Het zou gaan or.méx maal21 petabytes (l petabyte is 1000
Het aítappen gebeurt al meer dan anderhalij.ar en infoÍmatie d e eruit kom!, wordtEedeeld met de Amer kaanse co legat van de
NSA. Het s duswa.hten op n elwe onthuingen over hoe we met zn allen in degaren
worden gehoude. op inteÍnet
NETFTIX START
Videodienst Netflix komt eindelijk naar Nederland. Dat bete-
kent dat duizenden films en series binnenkort on dem4nd via
lnternet te zien zijn, en niet alleen die van Netflix.
wrtr yo!t!bc .onr,r.h.. re .,,p.r rl ( rir r. !
VIDEO.OORLOG
Netfix beSon ndeVSaseefon ne v deo
ireek d e dvd'sv a de poí opÍuurde. n
Àmerika doet het bedrjí dàt nog steeds,Tèar Netflix verdient zitn Seld nu vooràlàh!nlne dienst wéarmee du zenden series en
' ms vooreen vast bedragper maand on
lemand te z en zijn. Omdat u t2endrechten. ieder and afzondenjk moeten worden
:eregeld, wordt dev.leodlenst làn8zaam !it3erold over de restvan dewereld. nmiddesrln Groot Brittanniè, er and en scandinaviè
. èàngesloten en aa. het e nd van ditlàar is
den. Hetzo! dàn voorélgaan oÍn program
írab waarvan de omroepen niet de rechten
hebben om zegratis onlne te aten z en. Ook
RÍL heefialaangekond gd dat het met een
antwoord op NètÍllx 2alkomen. Daarnaést
erpermenteertYouTubeal met betaalde
v deokané en en w e weet begint Fox faastde wedírÍdbeelden uit de Eredivisie ookàndere on ine Tendérs
57
ACTUEEL: Ap p'//ètc h
APPWATCHEen smartphone zonder apps is als een pc zonder software. Apps bieden
gemak, besparen trjd of zrjn gewoon leuk. Een overzicht van de origineelste
apps die we de laatste tijd zijn tegengekomen. cerran Groei
Datumprikkervc.. het prikken van een datum met
-eerdeíe personen, bijvoorbeeld voor een
ë:è.rje, sportwedstrijd of bore, màken we
g.aag gebruik van de website D:tLmp.iklier. n rotaalzÍn Ínetdezewebsite alzo'n 3
-i jóe..Ísprëken gemaakt. Ais beheeÍderroerje eenvo!digweg suggesties voor data
. en klesle de deelneniers. Alle deelnemers
kunnen veruo gens op een websit€, vla de
roe8ezorden lnk, aangeven op welke öa8en
ze beschikbaarzijn. Deze app b ijkt eefrnooie toevoeging. om in te loggen moetje
le e-mailadres invoeren en bevèstigen rÍetde toegezonden veÍiikat elink.le kunt met
de appje bestaande uitnodig ngen bekijken,je beschikbaarheid aangeven ofzelí een
nieuwe afspraak aanmaken. En je kuntjecontactën direct uitje adresboek se ectere..Verder is de meetuaarde ter opz chte van
de website nogwatbeperkt, maar handig is
Bamboo LoopWacom introduceeÍde met de Bamboo
sty us een pennetje om gema kkeli.lker te
tekenen en schrilven op het scherm van een
smartphone. Het bedrilfheeft erook wat
handige apps voor bedacht. Eerder lanceer
de het met succes B.mboo Paper, wa.rmeeje ( n de vo edigeversie) een bib iotheek
van notr eb okken kunt opzetten. Nu komt
het met digtale wenskaarten app Bamboo
Loop, Foto's staan h erln centraa en e kunt
vrje ijk s.hetsen, krébbelen oíschrijven op
de kaart. ook kan je deze weerterugsturen
n.aí de persoon d e hem stu!Íde, waardoorje het a s comnrun catiem dde kunt zien. A
is het daarvoor net wat te omí.chtig opge-
zet. Kaaften kanje u teraard ook per e ma I
versture. oidelen n een soci.alnetwerk.Natuuíjk s het pennetje (ofeen Soedkoopalternàtiefv.n Kruidvao n et per se nodiÉ, a
werkt het schrjven daarmee welwat mak
kelitker dan met dev ngeÍ.
gr.É-lrEl
KIK MessengerDe chatapplcatie K K Messenger isaan een
Ílinke opmars be8onnen.A is hetaanbod
van dergelijke apps aloverwe digend, met
onder meeí WhatsApp, Facebook t\4essen-
Eer, Viberen Google Hansouts éls be ane
rjkstesoortgenoten. K KMessengeÍ,van
canadese aÍkomst, bestaat aleen paérjaar,
en heeft zekeí rnetde laatste updates veel
wegvan MessageÀ,1e. Het bljkt, getuige
rèacties n coogle Pay, dooropvalendveeltieners, te worden gebruikt
om euke ofspannende chat.ontacten op te
doen. Voordeel va n KIK Messenger ls dat je
een Eebruikersnaam kunt aanmaken diejezonderzorgen kunt delen via bijvoorbee d
nstagram..Je hoeit je telefoonnuÍnrner dus
nergens prF tegeven. S im zijn de zoge
naarnde K K cards, keine miniappsvoor het
delen van contentofspe en vangar.es met
and€regebru keís, direct in je ber chten-
58
deli€ious.receptenHet bekende kooktjdschriit delic ous heeft
een receplen appvoor de Pad uitgebracht,
en daaí heeft hetzekerwat design betreft
ets moois van gemaékt. oeze eers(e app
st.at ln lietteken van groenten. De ope
ningspagina met muz ekje hoeftwat ons
betrefr niet, maar zódra je daar voorbrl
bent, kanjesoepelhorzonràa door de 25
recepten bladeren De bere dinEswilze kan le
omhoog trekken. De eerste drie recepten zjngrats, de andere u jn verborgen en vereisef
een n app aankoop (€ 2,69).be Íecepten
nod gen, rÍede door de moóievoÍmgeving
en fóiografie, zeker uit om aan de s ag te
8aan, en de beÍelding È vrlleenvoudig. Aan
de andere kant b edt het kooktrdschrift, dat
ookdigtaa bes.hikbaar sva de appvan
, naaÍonsldeewe war meer
waar voor je ge d. Een éndere aanrader ls
Het Fotokookboek (€ 3,59), een app dle aan
de hand van foto's stap voorstap begelei-
ding biedt bj 84 íecepten.
NOSDe NOS heeft haaÍ app voor hetvo 8envan nieuws en sport vern euwd, en daarbij
tevens aangepast voor gebr!ik op de Pad.
Oe opzet is eenvoudlg en helder, teksten
z i(soed leesbaar en de app we.kt zowel
in horizonta e als verticaie posiue. Na het
openen krrgje het nieLrwsoveÍ?kht met
enke e !itgelichte artike en, een vldeobaik
en een lilst rnetoveÍi8€ items die ujdens het
scíol ef automatischverderwordtaangev!ld. Met een swipe naar Links kanje naaÍ
de léatste uitzend ngen (ondeÍ Íneervan het
Noslournaal en Sportiournaal) en een swipe
naar Íechts bíengtle brj het sportnielws.
Knoppen voor deze paginas z eje ook teÍugin het rnenu. Gràppig is dat deze ndeling
ílex be h: b, speciale evenementen zoa s de
Ío!Í de France wordt een exÍa'themapa-gina'toegevoegd. En als er llve u tzendlnten
ziin d e evié deàpp kunt bekilken, wo.dt
dat óók dÍect zichtbaar gernaakt. Handig
is datje na het lezen van een art kel direct
het volgende art kel omhoog kunt Íekken.
MinderpÍaktisch ls dat a le rubrleken {zoa s
Binnen and, Butenland en Politek)dooÍ
elkaarstaan, en íiteren óp rubr ek s helaas
niet mote rk. Bovendien ontbreken weerbe
íichten en flenieuws.
ACÍUEEL: À0irt//:1(
Weeronline HDDe apps van de popu airewebsite
vallen nog nieizo nde smaék, maar
weeron ine HD seen prettSe !itzondeÍ ng De Pad-app s mooiontworpen met
een dèshboard w.arje na.r voorkeur res
widgets op kLrnr praatsen. zo zieje in één
keer bilvoorbeed een weekoverz cht. weerberich!, regenradar oí b!ienverwa.htinE. Er
zilf acht widgets (vandaag & rnor8en, Re-
SenradaÍ, B! enverwa.htinS, Weekoverzi.ht,
Weerberi.ht, Kaarten, A.tivite ten e. Hooi
koorts) d e je gemakke Ík aan le dashboard
k!nt toevoegen, eventlee meerdere keren.
Leuk om bijvooíbeeld een voorspelingvoor
lewoonp aats én vakànneadres naast e kaar
re zetten. Naderhand kanje de wdgelsvers epen en, door het panee omhoo8teslepen,lnste inBen2oasde ocatiewlziSen.
Alsje op een widget kl kt kÍijgje een gÍotere
vers e met extra inforrnat e te zien. verder
kanle hetweeÍ en weera armen als push
notificatie ontvangen. De stabl te t kan.ogiets beteÍ, maarverder is dit een muí have
59
ACTUEEL: AppWar.h
Floating Notificationsn Facebook MëssenSerwerd onlangs de
Srapplte Íeature Chat Heàds geintrodu-
ceerd. Bijeen inkomend chatbericht krijgje,ookalsjeopdatmomentinëenandereàppwerkL een i.oontje met hetge2ichtvanjevriènd te zien.le kunt het icoontje verplaatsen, naarde onderkantvën het scherm slepen om te íuiten ofd@rklikken om de chatte opënen. Met Foating Notiflcatjons kan ieverS€lijkbare zwevende notif icaties voor allegelnstalleerde apps insrellen. Na instaIariekiesle vooÍwelke ëpps ie dit wi! met per
app no8 de fodi8etweaks dieje aan ofuitkuntzetten,2oahacu€knoppen, uitgebreidetekstofhet Sewenste koontie. Een nrin-punt is dat d€ app niët de norificaties in tenotincatiebëlk kan wissen, dat moette dlsnog handmatig doen. Ookwordr niet ieder€
app ondersteund.le k!nt Floating.Notifka
ties 30 dagen gratis proberer, daarna kosrhet € 1,49 voor onbeperkt gebruik.
McAfee Security lnnovationsMcAfee heeft enkele inventieve bèta feé-
tures verzameld in de Sratis.pp Securitylnnovations. Een daaruan, 5mart Perimeter,
kan van pas komen alsje zowel een smartphone als tablet gebruikt en bangbent oméén va'r beide kwilt te raken ofte verteten. De twee apparaten, die óp hetze fde
wif netwerk moeten zljn ingelogd, kanjeeenioudig opzoeken va de lijst in deze app
en koppelen met een pincode. Raken de
apparat€. buiten e kaars bereik, dar staÍteen t meren kan alleen de pincode voorko-
men dat de toestellen worde. veÍgrëndeld.volgens de o msch rÍvi.g gebeu rt dat bij 30voet(ongeveer9 meter), Ínaar ielte Ík starthet aftelen zodra éénVan beide appéra-
ten.n et nreer op hetzelide wíi..erwerk s
ngelogd. HeaasSebeurt dat ook a s één van
de apparat€f . utomat sch of zelfs hand-matiS uitloSt. wellicht heble ner wët meeraan de andere featuÍesvan de app. zoals
Data Vault, een digitàle klu; voor hetvelligopbersen van biivoorbeeld fotos, videó's en
ViewRangerAfgezien van de wat beperkte batrerijcapa.iteit is een smartphone een goed hulpmiddelvoorwandel- e. fietsnaviSat e. MaaÍ hetvlnden van dejuiste apps kan een !itdagingzijn. Een àaníader h ViewRénger.Je kunt hetgratisgebruiken met de OpenStreetMap d e
je eventueelku.t down oaden voorofíline
Sebruik. zeker voor wande a. rs zijn de zeer
gedetai leerdetopogràfischekaaÍten e.hrereen aanrader. De2e ziln direct vanu t de app
te koop, voorveellanden en regio's. Een
Nederandsetopografische kaart kost € 5,49per provincie oi€41,99 voor heel NedeË
land.l'laaÍ ookvoor bilvoorbeeld de regio
chiantiin rtë iè hebje voor€ 7,99 een moo e
topogÍaÍsche kaërt.le kunt altÍd eenvoudig
w sselen van kaàrt, handig om de veischll
len te zien. EÍ zijn veel srat s wa ndel- en
íietsroutes beschikbaar, ook ln Nedeíand,
en eventueelkanje de vooí de routevereiste topograÍschdkëartdelen erbij kopen.
Hettoevoegen van eigen routesgaat het
handigstevia de browser, door n te loggen
metjeV ewRanger-account. Daarna kan ie2e synchroniseren met je smànphone.
50
KickassTorrents App( ckassTorrents ([;r ]h) is een ! tstekende
website oÍn torrents tev nden. Met de
KkkassIoíents App van Íotrents Team
kan le comfortabel totrents zoeken op
dezewebs te, en zelfs in éèn handeling een
down oad staften dankzij de ngebouwde
torent-c ient. De éppgeeft na hel starten
een overzi.htvan actue e downloads, met
verschlllende filter en sorteeÍopt es.lekunt handmatig torrents toevoegen oí de
uitgebrelde zoekopt e Sebruiken, al beperkt
deze zich weltot de KlckassToíents'site. Bij
hel zoeken kanjevia iilters in een bepaa de
calegorie zoeken, zoals boeken oífilms, ofa lee. recente totrents zoeken.
Mappen waarde torentbestanden en de
down oads worden.eergezet kan je via de
nÍe lngen wlFisen. Daar kanle eventuee
ook een down oad- en uploadlimiet nstelen(in kByte^). De app maakt het zoeken en
down oaden van toíents op een smart
phone we érg eenvoudig, alÈ de bepeÍkte
opsiaS- én batterl.apac te t welvrjsneleen
POSTNLDe PostNL-.pp bl€dt naast features als een
postcodezoeker en track &trace sinds kort
ook een mogehjkheid om een postzegelcode
te kopen, Handiga s lè even geen postzegel
ln huis hebt. Het werkt vrit eenvoudiS. Na
veríi.atie persms en hetopSeven vanje
rekeningnummer (voor eenÍnalige incas§o)
ontvàn8le vooÍ €0,75 een code dieje op de
brieí kunt schnlven. zon code bestaat uit
neSen cijfers ën letters èr is fiet hoofd
lettergevoelig. De.ode kan je m.àrvooréén brl€ftoi 20 graÍn gebru iken en is wët
duurderdan ëen gewone postzegel(€ 0,s4).
I\,4eer dan één code p€r briefmas niet en de
code moetje binnen 5 dagen gebruiken. Er
ziln beteremanieren om in een handom-
draa aanje poÍze8els te komen. zo hebben
we goede eru3rln8en rneteen labe prlnter
vàn Dymo.le kunr hiermee via dewebsite
van PostN L teSe n gangba re pí.lzen 'd igitale
postzeges'afdrukkenvoor ederegewichts-
kasse. De zelfklevende labels hoefje dan
aleen nog maar ople bíiefofpakketje te
ACTUEÉL: App\À/èt. -
Google HangoutsHansolts s de nieuwe naam voor Google
Ía k. De onlne berichtendienst, deels
verSe Íkbaar ÍnetwhatsApp en Facèbook
rMessenger, werktzowel opAndroid, OSà5
in de browser. DeAndroid-app bledfeensÍak uiter ík, werkt lekker snelen is recenl
ook aangepastvoorSebru k op tablets. N4et
Hangouts kanje chatten en foto's uitw §-
se en met éndere co.tacten oigroepenvan.ontacten, met een opzet die steÍk aan
whatsApp doet denken, maar een d'rideli.lk
hogëre veÍwerkingssne heid. Bovendien
kanle comfo(abe videobe en, z€lfs met
meerdere personen. Het gemak waarmeeje
zo'n sesse kunt ópzetten maakt het tot een
stevige concu trent voor 5kype. Overigens È
niet edereen b ! metde update.zokan het
voor sommige gebruikers vervelend zrn dat
ze mo€ten opwaarderen naar GooS e+. ookm s§en we enkele features die GoogleTa!k
we had, zoals een ofline stat!s.
m
",s.*.**- m
61
ACTUEEL: AppWat(h
Film Closetzoekje infoÍmatie ovëÍÍlms, dan springtop vrljwelal e platforms, inc uslefwlndowsPhone, de app iMDb er bovenuit. Film Closet
doer echter een uitstekende poging dit te
ovenreffen, en Sebrulkt daarvoorThe À4ovie
oarabase (rhemoviedb org) ofwelTMDb als
broó. De app laat je semakkelij k bladerendoor onder meer actuele nlms. Ílms die
binnenkort in de (Amerikaanse) bioscopen
draaien, de hooSsi gewaa rdeerde films engopula iríe films. zoeken op senre is u ter-èard ook mogelijk. net als hetzoeken oprirel, al isdeze aatstefunctiewatverstopt.De !itgebreide filminformatie omvat naastkenmerkef en acteurs ookfoto's, posters,
rrà lers en een ijstje m-"t gerelatee rd e filrns.
ook kàn jejeeisen lijstjessaiïenstel en .(íavorieten en wachtlis0 en f lms aantesiàrtscherm vaÍpinnen. TMDb is overlgens
een prima bron, maaÍ desgewenst kanlebij de fim nformat e nog doorklikken néar
de informatie bil lMDb. Dit wordr dan in de
HD Photo ViewerEnkele windows Phone-toestel en, in het
bijzonderde Nokia Lumia 920, weten te
imponeren ah het óp camerakwaliteit aan-
komt, Als je de fotoh echter op hettoestelzeifbekijkt, va t het nog wat tegen. Dat korntomdàtwindows Phone de kwalltelt middels
downsamp ing terugschroeft, zodat ondermeer het zoomen wat soepeler gaat. De
foto oogtdaardoor echtervervaagd, a blijfthet originee onaangetast. Voor een betereweèrgave komt HD Photo Viewèrvan pas,
een verdereenvo!dlge app oÍn a bumstebekijken en foto's te delen. Fotot n HD
Photo Viewer osen daadwerke ik scherper,al merkle dat vooral bil het inzoomen op
de foto. zo b ijft bilvoorbee d tekst vee
beteÍ eesbaar. Voor de fotopuristen een
moo e op oss ng De app kanje bovendien
onbeperktgratisgebíu ken en hoefje pastekopen a sle het werkvan de ontwlkkelàar
TeamviewerTeamviewer geb ru iken we retelmatlg om
op afstafd €en andere computer (Windows,
Macof Linux)overte nemen, bijvoorbeeld
voor het oplossen van comput€rproblemen.
Het in oggen kan tevens vënëfje smart-phone oftablet met een app. Dankzil deze
nieuwe app kan.je ookje Wi.dows Phone
smartphone hiervoor ifzetten. De app doètprecles wat hlj moet doen en werkt soepel
en stabie, meteen handige optie voor hetsnelherstarten van de computer en zelfs
ondersteuning voor meerdere scheímen.
Uiteraard is de lage schermresol!tie van een
sma rtphone wel een bepeÍking, waardoor
complexere taken wat omrachtig gaan,
maàr in veelsevalen kan deze appje zeker
uitde brand helpen. rvlinpunt is dat deze
alleen voorWlndows Phone 8 beschikbaaris. Bovendien is op cie computer die jewiltovernemen minimaélTeamviewer 8 ofhoger nodig.
62
ACTUEEL: Appt',-r:-
PlexMet P ex kanje muz ek en v deo sÍearnennaaralje appaÍaten. De nieuwe wlndows8:àpp, ook geschlkt voor tab ets met ARM-
processor, iungeert als d ent maér vereist
weltoegangtot een Plex Media Server(onder meer Windows, lM ac en Linux). De
app komt dee s overeen met de eerder
uiigebràchte Wlndows Phone app. Na het
starten kanje doorje b b otheek b aderen
met onderverschilende kopje, onder meer
niet bekèken ('on deck) en re.ent toege-
voegde items. Ook bladeren door a le í ms
oftelev sieserles Saat eenvo!d g, indusief
flteÍs voor bivooÍbee d genre of reso utie.
Het salemaa netles ultgewerkten werktstabiel. De app benut bovendien de laatste
uitbreldinSen van de serverkant, maar
vereist daaídooÍ wel een recente (mlnimaal
0.9.7.'12)verele van Plei Media server. Een
enkelintzalwe lcht een fund e m ssen,
maaÍ vermoede ilk preíereren veelSebrui
kers deze app boven de desktopversievan
Amazing lock screenAmazing lock screen werd eerst uitgebracht
a s B ng my ockscreen, maardat is vanwege
de naam teíuggedra.id dooÍ Mkrofoft. Wel
is het een ieature diewe graag standaard
in windows 8 zouden terugzien. Oe app
toont de acht meest recente foto's vaf Bing
in een Ealerj.le kunt e€n foto handmatig
als achtergrondfoto klezen voorje vergren
de s.herm. vanLrit degalerijkanie fotosbovendien nëarle co,nputer ove12etten,
hand 8 alsje de foto n de toekomst noteens als achtergrond wiltSebÍulken De
leLrkste íeature is dat de app geheelauto-
matÈch, een dageljks wisselende foto kan
se ecieref voor.le vergrendelscherm. Dat
d.ér dénken aan een standa.«l feàhrre in
Windows Phone. As regiogebr!iktAmaz nE
lo.k screen st.ndaard de Verenlgde staten,
maar d t kan le eventueel w Èige n. A zljn
fotos niet in a le regio's in de hoogíe (fu I
hd) resol!tie beschikbaar
Podcàsts!À4et de hàfdige Podcastslapp kën.le brow-
sen dooraudio en vldeopodcasts van bron'nen were dw jd. De openingspagina toont
onder Featured de uitgeikhte podcasts. ookkanje bronnen ontdekken via de ve e rubr e
ken ofBericht zoek€n. Het s welswaar sterk
op deAmerikaanse marktgericht, maar er
s ook een internat onale rubriek en je kunt
zelf bronnen toevbegen via Bs íeeds. Bil
edere bron wordt een i.foÍmatieve lijst ínet
beschikbare podcasts getoond, d eje direct
kunt afspelen of eventueel down loë den.
Sinds kort kanle zelfs de àfspeelsnelheid
aanpassen, él8eeít dateen vreemd eÍfect.
De app werkt event! eel in snapped V ew,
zodat je kunt doorwerken n een andere
app. HettoevoeSen van podcasis is een
mooiefeature:zo kan je bi.lvooÍbeeld de
podcastsvan deVPRO (!Èbi.arr rr . r,pr...Ír/1.. d, toevoeSen en le hierop abonne-
ren, zodat zevoo(aën sneltoesankelik ziin.
Een mooie app voor de lieíhebber, maar ook
een aanradervoor Ínensen die podcasts no8
53
-\\
Test: 7 full-hd projectoren tot € 1500
Filmkiikenen amenopfor
scoop-at
Beeldschermen en televisies worden steedsgioter, maar wil je écht heel groot beeld, danloopt dat enorm in de papieren. Tenzij je kiestvoor een full-hd proiector, want daarmee kan
fe voor relatief weinig geld een groter beeldcreëren dan met de grootste tv. \ffe hebben erzeven getest.Er c van Ba ego e
oa
GROEPSTEST: Projecroren
Productnaam H6500
Gemiddelde prrÉ tÀorlo
4r@Eil@@@EH rw59r0 rN3lr8HD SP36OOHDSD HD25H950OBD
€ r.140,00 € qr0 00
r oooó , r
20001m 2loolmlszo*loaO lg2oxloao rg2rlrrOSO
loooor
tl la
jà
.PECIFICATIES
LichtopbrengstResolutae
contrastD Sub ingang
DvlingangHoM ingang
HDCP compatibleType protèctor
GewichtAÍhetingen - Breedte
Afmetiógen Diepte
Afmetingen Hoogté
TESÍRESULTATIN
Kleurtèmper.tuu r witpu ntMax helderheid (1m':)
Min he d€rheid (1m':)
Contrast- FilmmodusGemlddeld 0elta E gr0salwijking
6emiddeld 0elta E kleurafwijking
LCD
2\A.m
3130i*.M9c,"r
,ql.-:;.eiÀ
6690K 6963 K
3A?:5 cat^, 215.d1n,o-zo:s.alm, o2639cd/m:lAAís.1
0.4171cdtnz 02025.d/m:ite.a t natt,t2.6 1
'rss ogtel
2.2
5-5
Ge !idrprodu.tè op 1ocm 476d8(A)Beoordetióa aa.!
3?idJlÀ)
1261.6:1
1L4t.9 dB(A) 403dB(A)
Om games en Íi ms opt maa te be even s het
fiin om een zo groot moSe ijk beeld te heb
ben. En dan komje a sne bj een proiector(ofwelbeamer)u t. [4oderne projectoren met
eenful-hd resoluuevan'l920xr080beeld-punten zrjn fame rk vrij betaa baar en zrjn
dankzii hdmi-ingangen píobleemloos te kop-
pelen àan zowelvideo appàratuur, zoals een
blurayspeler, als aan de pc. oankz, de hoSe
lkhtopbrengstvan de n euwstë beëmers s
het bovendien mogeLijk om een helder beeld
te proiecteren meteen diaEonaa van dremeter of meer. É.ht groot dusl
Addertjes onder het grasle vÍàagtje wellcht ar wa.Íom dèn nier
ied€reen een prcje.tórin de huiskèmeÍ heeft
staan. De belangrajkste reden is waarschijnlijk
dë noodzaàk om de Íuimtë teveídu ste
íen, wilje toede beeldkwalteit kijgen met
een projedor. Anders dan bit een te evs e,
waarvén het s.herm in de bas6 zwàrt is.laateen beameÍzÍn beed mmerszien op een
wt scherm. Datwitvan het scherm is m€teen
het zwartste zwàírwàtde prolectoÍ kan to-
nen. Lchtweghalen kan de prole.torlmmers
nlet, a leen extra icht toevoegen. Projedeerje in een ru mte met vee omgev n8slcht,
dan gaan details in donkere delen van het
beeld veroren dooröe helderhe d van het
omgevinBíkht.
Bovendien wordt hetcontrast hetverschil
tussen het lichtste en het donkerste deel
van het bee d - slechter naar hate er meeÍ
omgevings kht is, waardoor het bee d aan
lmp.ctEaat inboeten.ln de praktik hoef e
een kamèr n et helemaalteverduisteren om
goede tot ze€rgoede Íesu t.ten met ee.héamerte hàlèn maar hèt s Tpkeràan re ra
den om de veÍ ichting te dirnmen en in ieder
gevàlte zorgen dat er zo min mogelijk licht
op het scherm zelfvalt. Proje.teren op een
zomerdag met degordrjnen open zalsowieso
nooir tot Soede resulraten leden.
voor dagellks gebru k ah norma e televisie
in een doorzonwon n8 s een projectordanook n et ges.h kt, daar kunnen we heeleerllik
in, in. Maarw e af entoe de tlld neem om
écht te Saan ztten vooreen fim of seíe, oizkhEraa8 écht n een Same onderdompelt,
kan z chzelfeen groot plez er doen met een
Techniek: geen grote sprongenln teSenst€lling tot de televisiemaíki, waar
vs de aÍgelopen tienjààr heelveeldunner,
zuiniger en ook een stuk beteÍvan bëeld-
kwalite t rjn geworden,ljken de ontwikke.
ingen n de beamermarkt op een lager p tie
te staan, De bee dkw.lite t is stéps8€wis
veíbeterd, terwlllde prlzen angzaam zjn
Aedaald, maarEÍote revolutes hebben zkh
Projectoren zitn net als tienjaar geleden no8
§teeds àpparaten met dlp- of kd-panelen
en een uhp]amp die eÍvooÍzoÍ8t dat er
vodoende icht Lrit de lens koml Ook quà
beeldveMerking hebben projectoren in het
betèalbérë segment minder grote stappen
gemaakt d.n televisies. D!urdere prolecto-
íen zjn wélvooÍz ien van Soede de nterlacërs
en techn eken alsframe interpolatie.
67
GROÉPSÍESÍ: Pro ecroTen
rjö-, x'
Hcr p!in.ipc v^n dlp,projcctic,
Lcd-projectieHer bekendstetypë dititalë proje.tor mektSebruik van lcd'technologie. Lcd- (tft)scher-
rnen kennen we àllemaalvan mon toren en
televis es. Lcd'projectoren werken met driezeer kleine kd-paneelijes d € respectieveiijk
voor de rode. groene en blauwe beeldcom.ponentzort€n. Hetwitte lichtvan de lamp
wordt in een kd-píojector middek een serie
d chro6.he spietels op8edee d ln drie licht-
b!ndèrs. Elke vàn deze bundels wordt dooreen eiten kd.pàneel gestuu Íd, waaÍna de
drie beeldën door een prisma weerwórden
samenSevoegd tot één bee d dàt hetvol-ed Ee kleurspectrum bevat.
DlpDe d p-prole«oÍen diewij getest hebben
werken met een ch p die bestaat uitduizen-
den kleine spiegeltjes, voor €lke pixeléén.
Deze spieSeltjes zín kantelbaàr en door ze
rézendsnelvan richting te veranderen kan
ë het cht, ofsechts een deel, nàarde lens
Se.eflecteerd worden en op hets.hermrerechtkomen. De dlp chip kan echterSeen
kleuí aan het beeld geven.
Da.romtebr!iken dlp projecloren een snel
dÍaiend kleurenwiel met tenminste één
rood. één groen en één blauw segmèntwaàrhet wtte lamp cht doorgestu!rd wordt.
Door de het cht zeer sne te pu seren metded p-ch p en op hetjuiste momentwelofju stgeen licht door het kleurenwielre schieten,
o.rstaat een bëeld dèríetelrjk beíaat uit
kleuren die nó e kaar op het scherm tërë.htkomeri. Omdàt helwisselen vande kleuren
zeer snelgebeun, kunnen onze he6e.en dat
n et bjbenen en worden de keuren in dooÍ
Dlp prcjè.ne maakt dus zeeí handiSSebruik
van een tekortkomlnS van het menselijk
zicht, maarer zitwe een addertle onder het
8ras. Bii snelle oogbeweginten, brvoorbeëld
b, het lezQn van ondeÍtitelin& vàlt het som-
miSe mensen op datwit beeld ei$nlrk uitmeerdere kleuren bestaat. Dëwitte ondërt-te ing ijkt tildens de bewegingvan de ogen te
bestaan uit rode,groen en blauwe tinten - diiwordt ook wel hel re8en boogefÍ€ct Benoemd.De ene persoon va t her sterk op, de ailderzet het helemàa niet. ModeÍne dlp-projecto-
ren hebben te ukkgveelminderlastvan d tpíobleem dan eerdere generàties. Door het
kleu renwiel u it te rusten mer meerseSmen-
ten en het w elop hogere snelheid te aten
draaien, volgen de kleuren elkaarsneleÍ op,
mei!mind€r'mengíouten' als gevolg.
PlaatsingsmogelUkhedenAlle beamërs zÍn voózi€n van een zóoml€ns.
w ltje zo fler be mogeliik zijn, kies dan een
modelmèl een groot zoombeíeik. Beameís
diewerken mei dlp-technologie biedea met
een zoomfactorvan onSeveer 1,2xvaak rnin,
derflex bilteitdan .d'prolectoren, die totweltwèe kèer kunnën rn7óómèn Fen àndère
handig€ optie heet lens-shiíi. Datmaakt het
moge ijk om het beeld in u jn geheel naar
boven, onder lnks of rechts te verplaatsen
zonder dai e.vervorming optreedt.
Een proledormet ennshifr hoeft dus n et
m dden voor hetscherm gepléatst te \irorden,
maar kan Sewoon naattde bànkgezet wor'den. Lens-shiftmaakt het optische sysreem
van èen projedorwe du!rdeÍ, waardooÍ
we deze techniek in het goedkope setmentnietvaak tegenkómen. Vaf dè geteste
modellen bieden alleen Epsons EH ÍW5910
en EH.TW6l00 horizontàlè lèns-shift A.ers
H9500BD biedt zowe horizónta e alsve(icalelensverste ling. Vooralle prolectoren geldt
datze zowelstaand als hantend gebruikt
krnnenworden. Hangend wordt het b€eld
door de projector omgekeerd, zodat het noÈ
maa' oP het scherm terechtkomt.
De testwij hebben rabrikanten vàn populaÍeprojedoren verzocht ons een fLrll-hd-model
voorthuisgebruik toe te sturen, ínet een
prijskaartjevàn màximaal€ 1500. Helaas is
de markt in ditsegmentvr, klein en konden
s echis vier fabÍikanten Sehoor teven àan
onsveuoek. van Acer/ Epson en lnfocus onÈ
v nSen wetwee mode le.,vàn optoma één.
wij hebben àlle projectoren getest in de
Film oÍCinema modus. Deze moduszorgÍdoorga.ns voor een wat mindeÍ heldër beeld
dan de standéérdiníe ling, maar ook voor
natuuírjkere keutueer8ave en een beter
eartniveàu. we hebben alle beameÍs opgrjs en k eu Meersave seÍest door neen
68
GROEPSTEST: Prolecaoren
Sehee verd!isterde een sere testpàtronen
weertegeven e. mel een x-R te il D splay
Pro colorimeierte meten hoe het weeÍgege.
ven beeld éfwlkr van het reíerenuebeeld
Acer H6500bee dkdà !Èr,.rlr
a !.lr!.rrrE
De k einste en goedkoopste prole«oÍ u tde test isvan Acer De H6500 koslgernid-
deld € 780 en besch kt over een 1920x1080
d p paneel, gèkoppe d aan een zoomlens d e
Ínaximaall.2x kan vergroten. Hor zonta e e.vert.àle lens.sh ft ontbÍeken, waardoor het
zaak s de projector re.ht voor hetscherm te
Als we de beamer inschékelen, valt op dat
deze vÍijvee ge uid producee.t. De kleine
behulz ng herbergt een vent latord e een wat
irÍitante flu ttoon produceert. Bj voldoende
vo !mevan de 8e uids nstàlat e wordt hetvent latorgelu d gemakkellk ove6temd,
maartrdens Íi e scenes zalde H6500
duidelilk hoorbaar zjn. Standaard staat de
H6500 zo ngeste d dat de iniensite tvan het
lamp cht wordtaangepastaan hetbee d.lndonkere scènes evert de larÍp m nder licht,
en Saat de vent lator ook hoorbaar lantza
mer d.aa è.. Deze Dynarn c Black funct e
zor8tvoor betere zwartwéarden brl do.keÍebee den, maar heert a s b iwerk ng dat het
Srjsver oop en de kle!rweergave nietgoed
meer k oppen. s.hake en we ook deze funct e
uit, dan blrktde H6s00 een pr ma pl.arje
neerte zetien. Hetcontrast is me!een 8erne.ten waërde van 949:1 nietEewe di8, maar het
SrFver oop is éry mooi neutraè èn ook de
kleuÍweergave s erggoed. Het kleurbereik
is voora voorgroen tetroot, maar dat kan
blgeregeld worden. De H6s00 heeft boven
dlen wein g lastvan het regenboogeffect, Dat
maakt de H6500 tot een prima presterende
projector rnet een aanÍekke rke prijs, maar
he aas welmet een fl nk ge uidsniveau.
Acer H9500BDhe.e hed, contíàst, ens:ih it 3D
Aanmerkelijk d!urder c de H95008D, ook
van Acer. Deze proledor koígemidde d€ 1520 en b edt ten opz chtevan de goedko
peÍe H6500een hogeropgegeven.ontrast
en íilerewerk ng.ln de praktilk blllkt dat
inderdaadte koppen. De H9500BD saan-
merkelilk st ler, en hetvent atorge uid heeít
bóvend en een minder h ider ijke toon.
De zwartwaarde s bovend en beter en de
piekhelderheid hoger, waàrdoor het contr.stérggoed s Hetgriisveroop is netzogoed. s datvan zijn goedkopere bÍoeftje, de
kleurweergave ets mindeÍ. Voordee van de
H9s00BD È bovendien dat hij horizontale
én vert cale lens shlftonderste!nt, zódét de
projecto. niet recht voor het scherm hoeít
te stàan De bea me r ondeEte u nt verder 3D-
weèrgévè en wordrgeleverd rnet één 3D bril.
De 3D bee dkwëlite tis bovendlen érs goed.
Epson EH-TW5910.ontra5l, k eLrrweerSave, roombere k,
Epson staat bekend als voorue.hter va n lcd-
technologie en ontwikkelt en fabr ceert ze fzÍn cd-panelen. De EH TWsg10 kd-projectoris een u t de kluten gewassen 3pparaat dét
met een 8ew chtvan zes kilo bijna rweemàa
zo zwaar È als de concutrent e. Daarstaat
tetenover dat de € 1090 kostende beameívoorzien svan - voor projectorbegrippen -Soede íereo lu dsprekers.
De EH TW59'10 beschikt oveÍ een zooÍnlens
Íret een maxiÍnale vergrotingsfactor van
l.6x en hor2onta e lens-sh ft. Hierdoor s
de aístandvan de prolectorrot het scherm
vrÍ ruim lníe baaren hoeÍt het appaÍaat
ook n et perse midden voor het scherfir
op8esteld te worden. DeSrote beh! zing
wordt bovendien ngezet om de koe ucht
met relatef age snelheid langs te amp te
tele den. Het res!ltaat is dat de TW59l0 een
van de st lste proiectoren n de test is. ln de
e.o íand, wéarbj de aínp n krachtwordtteruSgereteld, meten we op l0.entimeteraistand slechts 38 dB, wat betekent dét
hetapp.raat op een meteÍ afstand bil
na Íluisterst I s. ln deze fde stand weet de
projectortoch nog een prima i.htopbrenEst
te rè.lisere.. De projectoÍ isgeschiktvoor3D-weerEave, maar een 3D brl wordt heléés
n etstandaard meeeeleverd.
69
G ROEPSTEST: P.olectoren
Oe EH-ïW59]0 ls vooÍzie n van een automa-
t sche iris, die naarge ang het bee d meer oíminder ichtdooraët. De werking h eruan s
anders dan de dynamis.he lémpfuncue van
de Acer H6500, maar het effect is hetzefde:
berere zwàrtw.arden n donkere scenes. Het
grlisveÍloop is standaard erggoed, allaat de
A.er H6500 hier nog netlets betere scores
.o!eÍen, watvoor.lkomt omdat de Epson
srandaard een iets te helderSammaver
loop heeft. Qua kleurweeÍtave È de Epson
ÍW5910 echter een tikkekje beter, a is het
bereikvoorgroen wàtaan de krappe ként.
Epson EH-TW6100.onÍast, ke!meergàve, zoombere k,
3 lrilforsformaÀ
N.ast de ÍW5910 ontvingen we vàn Epson
ook de dLrurdere Íw6100. Met een gemld-
de de prijs van rLrim € 1470 s deze beamer
íuirn € 400 duurde.dan ziin kleine broer. Oe
be ansriksteverscirillen? Epson belooft b iditmodeleen hoger.ontràst en betere keurweerSave en even standaard ee.3D-brilmee. Bj onze meting2ien we de betere specs
ookterug, alzjn hetgeen verschillen van dag
e..àch!. Net contràst s inderdaad w.t beter
en ook de keutueergave is de beste van aleprolectoren uitde test, maar hetverschilmetde goedkopere l1/s910ls k ein. Wel zien we
dàr de Íw6100 duide ijk betere beeldveíwer
k ng bledt - hetverwerkenvan nterlaced
televisiebee den doetde projector het best
van alleteteste mode en. Wie zijn beameÍ
graag draadloos aans uit, kan ook klezen
voor de EH-Tw6100W. Deze wordtgeleverd
met draadloze hdmi zender. waardoor het
trekken van lange kabels niet nod g is. Dat
temak kent echteÍ weleen prils, de dÍa.dlozevariént kóst nameLijk ru m € 1700.
Infocus lN3118HD
e conÍaÍ, keuÍweeÍgève
De lN3318HD van lnfocus is een watvreèr.deeend in de bijt.Andersdàn de drie pro
lectoÍen van AceÍ, Epson en Optoma is dit.pparaat name iik n et speciiiek bedoe d voor
thuisgebruik. Dit wo rdt voorna mel jk ver
raden dooÍ de nrax ma e helderheid van de
pro.lector, dle met3600lumen Í!im de he fthoserrllst dën d e van de conc!rrentie.
HoSe helderheid È vooralbe éngrijk n
veÍ ichte verga derka me6, voor thu sgebíuik
in een (deels) verduisterde ruimte zorgt een
hoge lichtopbrentí aleen maarvoor een
rleclite zwartweergave, De N3118 HD biedt
echter weleen low power modusvoordelamp en wanneer we die inschakelen en de
píojector n de Cinema-beeldstand zetten,
laat de lN3118HD een p aatje zien dët qué
he derhed jktopdatvan deOptoma HD2s.
Het beeld is echtereen st!k heLderder dan
wat de pÍojectoren van Aceren Epson in hun
Cinema-mod laten zien.
Helaas bljkt de N31l8HD ook ln de lowpower-modus qeen uitblnker a s het om
zwaftweerSàve 8aàt, op dit punt scoort de
beamer beduidend s echter dan de dr e
andere projectoren. ookqua bee dkwaliteit
weet de lN3118HD niet te overtuiSen. De
grijsweergave s rede ijk netjes, maar degemidde de keuraf,4ijking È érg hoog, waarbij
voora opvaltdat het kle!rbereik wat bepeÍkt
Èen de onderllnte helderheid van de kleu-
Hierdoor o8en voora rood- en Sroent nten
wat í ets. De projector biedt bovendien maar
weinig mogellikheden om d t bijte regelen.
Samen met de re étief hoSe prijsvan gem d
deld € 1230 maakt dit dét we de N3l18HD
n etaanraden voorgebruik in een veÍduis
terde rulmte Wi je de prole.toÍ daarentegen
blj(vee ) onrgev ngslichtgebruiken, dan is het
van de geteste modellen absoluut het meest
geschikte apparaat.
lnfocus SP8600HD3D3D
C co.Í.st, keurweerEale
De tweede projedorvan nfocus die we
testen iswélecht bedoe d vooÍthu sgebru k.
Inlocus IN3118HD
70
GROEPSTEST: Pro e.:.'.'
i
#;;{.ÉIílb.us SP3600HD3D
De SP8600HD3D heeft dan ook èen laterelichtopbíengst, maàr een hoger contrastdan
de lN3118HD. Onze tesÍesulraten aten z en
dat de prolector ér8 goède SrijsweergaveheeÍt, maardat de kleuMeergave wat te
wensen overl.at. OE 5P8600H030 scoort op
d t p!nt een stuk beterdan de N31l8HD,
maar minderdan de mode len van A.erenEpson. Dat maékt hèt, $zien de pílsvanruim € 1100, astiS om de 5P8600H D3D totaaníadeÍ te bestempe en.
Optoma HD25he.lerle a..o.nè5i pr !
De optoma HD25 s op het moment datwijhet apparaat tertest ontvangen nogzó nieuw
dat we een pre píoducuesample hebben
getest. Het prijskaèÍtle van de pÍoie«or i8t
op iets meer dan € 900, waérmee het een
van deSoedkoopste rnodelen !it de test is.
De HO25 is ges(h ikt voor 3D-we€rtave, al
geldt ook hier dat 3o-brillen nietstandaard
meeSe everd worden en dat bovendien
een 3D;Syn..onnector nod I is voor het
synchron satiesignaa tussen de projectoren
De HD25 méaktBebr!ikvÉn een nielwed p.ch p en vogens Optoma moet daarmee
een onSekend hoot.ontràst behaald kun'
nen worden. Dat blijkt nderdaad het Beval.
Met eenSemeren wóaÍdevan 1787:l laatdel-1D25 met aÍstand de bestewaardenvan de
te§t zien ef comb neert het apparaèr een
hote helderheid met goede zwartweergave
Ook van het beru(hre reSenboogeÍlect is
nàuwelilks spràke, hetbeeld ziet er heelmooíilmachtig uit. Qua k euMeergàveweet ons
testmodelnog n et te overtu gen:hettrilsveíoop laat te vee bauwen tewe ni8 rood
zien, wat zoÍBt vooí hoge Delrà E-àÀrrjkinSen. -Deze èÍwrklnten zrn e.htergemakke ijk bij
Ook qua kleurbereik aat ons testmodeltewensen over. Hetkleurberelkvàn de HO25
is èÍg troot, SroteÍ d.n wat de Rec.709 HDÏV
norm vooÍschrjft. ook dit s b ite Íege en,
maar het eidtw€lror h6ge Oe tà E-kleurar-
w,jkingscores. Mogelijk dat Optoma de HD25
uire ndeljk met àndere soft
wa;rb, de afste ling beter op orde s.
Een andeÍ puót da! moSe rk nogaangepast
woídt, is de lam p: ons testmodel is ook in
de clnemastand nog érg he der, wattevens
betekent dat de ventllatoÍgoed hoorbaaÍ
s. Optoma aatweten dat het u relndeliike
modelmogelijk meI een a.d€re lampwordtgeleverd, waaíbil de ventilator minderhard
71
GROEPSTEST: Projecloren
F#
Mët eën gemeten waarde van 1787:l laat de
HD25 met éfstand de beíe waarden van de
test z en en combineert het apparaàt een
hoSe he derheid met goede zw.rtwee.gave.
Ookvan het beruchte íegenboogefÍect is
nauwelij ks spÍake, het beeld ziet er heelmooi
flmachtig Lrit Qua kleuÍweergave weet ons
testmodelnog nlet te overt! 8en:hettrils-verloop laàtte vee blëuw en te wein E rood
zien, wat zor$voor hoge Delta E afwiikinSen.
oeze aí&ijkingen zjn echter gemakke rk brj
Ookqua kle!rbereik aàtonstestmodeltewensen oveÍ Net kle!rbere k vàn de HD2s
s érgtroot,groterdan wët de Rec.709 HDÍV
norm voorschrijft. ook drt is b, te reSelen.
màar het leidtweltot hoge DelraT kleuraÍ.
wiik n8scores. Mote ijk dat Optomé de HD25
Lr teindellk met andere softwaíe uitlevert,
waarbj de afste ing beter op orde is.
Een ander punt dat mogelrk nog aan8epast
woÍdt, is de lamp:ons testrnodelis ook in
de Cinemèstand nog ért he der, wattevens
betekent dat de vent atoÍgoedhoorbaars Optoma aatweten dat het uiteindelilke'rnodel mogelilk met een andeÍe iamp wordt
Seeverd, waarbijd€ venrilàtor minder hard
_--.:a\-1:-1:---
*ËË--ËÍ*'t
Infocus SP8600rID3D
De sP8600NO3D heeit dan ook een lagere
ichtopbrëngst, maareen hoSer conÍast dan
de N31'l8HO. Onze tesrresultaten laren zien
d.t de projector ért toede grjsweergéve
heeIt, maar d.I de keurweerSavewat te
wensen oveíaàr. DE 5P8600H03D scoo(opd t punt een stuk beter dan de IN3118HD,
maàÍ m nderdan de rnode len vàn Acer en
Epson. Dat ma.kt het, gezien de píls van
r!im € I 100, .stigom de 5P8600H030 totaanraderte beíempelen.
Optoma HD25.. ilr ro d, .. nràÍ, prF
l. Qotoma H025 s op het momënt datwij_.: a.oara.r (eítest ontvangen nogzó nieuw
r::,re e€. pre-productiesanrple hebbën
...::Í. fer prjskaarrje van de protecror ligt:. ?:s meerdan €900, waarmeeheteen.:- r:..edkoopíemode e.uitdetestis.:: -l:: s ges(h,kvoor30 weèrgave, al
:: r: ::, - .. Càr 3D bril en niet standaàÍd^.:::.:.:'r rorden en dal bovendien
ii_ l::._:.!..e«ornodg s vooÍ het
:.-:-':- :i:.ss.aé r!sseideproiectoren
l: -:,: -::.:::.'r Làn een nreuwe
: : :_ : :_ .: :!_: O.:cma íoer daarmee
::_ : ::.:_: _::: io::rasr behaad kun-: .r- :... .,ii .ae.daad het geval.
71
REVIEW: Teblets
ldentiteitscrisisDe tactiek van Samsung? Bombardeer desmartphone- en tabletmarkt met zoveelmogelijk toestellen. Een tactiek die resul-taat oplevert, gezien Samsungs aandeel opde smartphonemarkt.
Samsung ve«oopt ook steeds rneer tab ets,
a ljkt her met de G. axy Nore 8.0 roch niet
helemaalte weten wat het wi. op het eerste
8ez cht ijktdeze tablet een uil de k uiten
Sewassen smàrtphone. De pi.tógrémmen
2ij. op dezelfde man erBesorteerd en
de To!.hw z lnterface voert ook h er de
boventoon. Buiten het infraroodooS vlnden
we geen enke e vernieuw ng ól aanpassi.g
terug lammer, want bij een groter scherm
verwa.hten weto.h eer nterface die beter
s afEestemd op tablets.
Sams!ng blilít in ziln Ga axy reeks trolwenszweren bÍ pl.stk. Bil deze r.blet s d.t nlet
andeE sterker nog:geeíde Galàxys I
een I nch scherm enle hebrde No€ 8.0.
5amsung Í.pt weléfvan z ln eigen rab et-
connector en k eí opnieuwvoor mlcro !sb.
Ook qué runcties is er wein I nielws ten op
z chte van de calëxy Note ll e. de Note 10.1
En zerfs de hardware s zo goed a s ident ek,
met de elgen Exynos412 quédcorepÍocessor
en 2 GB Íam. Ook de schermreso ut e is niet
veranderd. We heeft sams!ng het amoled
s.herm ingeru dvooreen ps paneel
wat onderscheldt de Note 8.0 dén eiSenl jk
vana d e andereT en 8 inch tablets?zijn
íy !s. Dankzj de gei.regreerde wacom-
digtizer reageert de pen heel'accuraàt. Van
SamsungGa laxv N ote 8.0,n4fr !nm!L ng .cm € 379 (16 GB)
de drie toeste en met een sty !s werkt de
Note8.0 hetbest. De Note lis mmersteklein om de stylus op een fatsoen ijke man er
te kunnen gebru ken, terwllde Nore '10.'l te
Broor is om met één hand.ómÍortabe vast
ondanks de sne le h.Ídware liebben we niet
her gevóeldat de intería.e altld vlot reè
geert. Heeft dit iets te maken met 5amsungs
e ge. Tou.hwiz? Op de Note onderyinden
we namerkEeenenke probleem, ooka is
de hardware blna de2èlÍde. Hopeljk wordt
dit elve met een softwareupdate opgelost.
Deze ta blet weet te charmeren met ziln
formaat, maar we vragen ons toch af of de
Nole8.0 nierte aaropde markt komt. De
Nexus 7 kril8t we dra een sch€rm n fu l-hd -zónderdateriets aan de prrsverandeft en
ook de rr elwe Pad Minisraat n de sre gers,
n hóeveÍe s het zware prjskaèrtle van de
Note 8.0 dan not te v.rantwoorden? Het
pennetje weegtals argument toch net ets te
cht. D.aÍom d r adves aan SamsunS: werk
.net betere méreria en, kiesvoor een lul hd
rcherm, ho! de prjseven hoogenje hebt
een winnaar in hu s. Voor deze premium-
prils smaakt de Ga axy Note 8 0 maar
e nàr 8.5LrierrirÉso !t e
73
REVIEW: Opslag
' 8ebr! ksvr ende lk!er netwerkaansluit ngen zorgen
vooÍ vee íex bi ietvee apps beschikbaar
C s.hrlfsne hed !a t teSen blgebruikver nerwerIpoorten
SebruikÍnaken van link aggre8aue, waa.bij de bandbreedtevan meerdere kabels
wordt gebru kt. f,4aarookvoor degeavan-ceerde th!isgebrulker bledt het interessante
ÍnoEelijkheden: je kunt op die manleree.spe.iale onbelemrnerde route inri.hten voorbitvoorbee d je htpc omgev ng, door die de
nas te aten benaderen via een eigen switch
en ip-adres. Gaje alle dcks tege ijk berade-ren, dan merkje dat de schrijÍsnelheid sne
'inzakt, met vier verbindingen tegeiilk naar
20 tot30 MByte/s perverbindlng, de lees,
sne heid blilftgoed metzo'n 80 MByte^ perpoort.
Zeker alsje ook gebruikmaàkt vaf de flexi-blliteit die de D51513+biedt bij het inrichten
van de ngebouwde harde schÍven, kanje zo
proÍiteren van zeergoede prestaties.Je kunt
eruoor kiezen om alle schÍven tegelljk in één
volume te tebruiken. Vijfschijven ln RA D s,
waaÍbil één schijíkan uitvallen, ofRAlD 6,
waarbÍ twee dÈks het even kunnen laten,
llStvoor de hand. Synology Hybrid RA D is
nóg makkelljker, wantdan kiest het systeem
zelfde ve ligst€ oplossing, afhénkeljkvanhetaantàls.hijven en de gewenÍe instel
ing. Maarwatje ook kunt doen, is meerdere
volumes maken: bÍvoorbeeld een disk
speciaëlvoorje v deo's, een andere voor het
downloaden en dan nog drie disks in RADsvoorde écht belëngrijke data. r
Vierbaans digitalesnelwegSteeds meer mogelijkheden, steedskrachtiger. Dat lijkt het devies te zijnvoor de fabrikanten van nas-apparateÍr.De hedendaagse flas zou je kunnenclassificeren als een halve (of een hele)bedrijfsserver. Dat geldt zeker voor denieuwe Synology DS1 513+.
Een nas met ru mtevoor maximaalvijfschjven, eventlee aangevuld met speciéle
exter.e behuDingen gesch ktvoor het adres,
seren van max maal 15 schilven. Vandaar de
.aam dusr D5'1513+. het laatste dee vàn de
.aam 8eeft hetjaértalaan. Dit model is voorzien van de gebru ksvriendelijke D5[4 4.2
ilrmware, metvee mogelitkheden voorthu s
e. op de zaak. Vén down oadtools tot crm
en cm+systemen als.loom a en WordpÍess.
Èler be angÍijkíe vers.hi metztjn voorgan-geÍ. de D5r5l2+, vindje aan de achterkant.
Beide Ínqde len zljn voorzien v.n een tntel
Atom 02700 processor, aleen biedt hetn euwe model nu 2 in plaats van 1 GB werk-geheugen. Was hetvorige mode nogvooÈ2ien van twee dgabit,netwe rkaa nslu itingen,
dit nieuwe mode heefter maar liefstvier,Dat rktzekervoórthuls een beetje overk ll.
welzorgt dat loor veel íexib liteit bijdeinzetvan deze nas. n een zakelijke omge-
ving kanje hem zo eenvoLrdlt koppeenaan ve6.hi lende netw€rksegmenten en/of
Synology DS1513+www.syno ogy com € 835
71
REVIEW: P r..esso ren
lntel Core i7-4110Kwww nrel..om € 339
pro.essor presteert opn e!w beter
a alveeí.:euwe so.kÉL
AlleenheerserIntel houdt ogenschijnlijk zonder moeitezijn bekende 'tick tock'-procedure vol: elk
laat een nieuwe pÍocessot, elke twee jaar
een nieuw procédé. Nu is het de beurt aanHaswell, eerr zogenàarnde 'tock', die het22-nanometerpÍoces vaÍ1 Ivy Bridge vetbe-tert. Hoe groot is de prestatiesprong dit jaar?
nte stuu( voor deze Íeview rij. topmodel,
eenCate 7 4/TAK.OeCate i7 4770K heeít
een standaard klóks.elheid van 3,6 GHz m-"t
een tijdeljke turbo tot 3,9 GHz n de ch p ztten v er kernen en vier exÍa v rtue e keínen.
Samen met een geintegreerde HD4600
Srafische.hip maaktdat een Soed Sevu de
.hip. De letter ( siaàtvoor een ontgrendelde
processor, zodatie hem naar,hartenluí kunt
overk okke., Dat kan da. ook vlot. Met de
hu p van waterkoelnE ha en we vlot4,7 GHz,
zowat'1,'l cHz meer dàn de íandaardk ok.
Erva t onSetwllíeld no8 meer ultte ha en,
maaronzecpu moet nog andeÍe media
lnte p aatsr net a sAIVID aleen tildje een ge
integreerdeSrafÈche chip op de processoÍ,
màarto.h kwam het qua gíaflsche prestaties
noo t echt n de buurt van AMD. Met de HD
4600 heeft nte de graísche prestàties e.htereen stevige boost gegeven. AMD mag dan
nog steeds a s w nnaar !itde bus komen, het
verschilis een stuk kh nergeworde.,
De i7-4770K haa t bj Res dent Evi 5 in 720p-
reso utie een gemiddelde framerate van 34,7
beelden persecondelHelemaa n els echt
voor e€n on-board gpu. AMD s A'10-5800k
haaLt to.h nog 52,9 beelden per seconde.
lntelheeft metde HD 5x00 sere weleen
sne erantwoord n de pijp iin, maaÍ d e vo gt
pas' ater ditjaaÍ n specirieke desktop- en
Op processoruak blilft lntelheeren meester.
Het heeft de l.t opnieuw wat hogerge egd,
a aten we de peperdure Extreme reeks op
de LGA201l-socket even buiten beschou-
w ng. De Core i7-4770K overtrenzjn voor-
BangeÍ op e kgebied, met soms w nsten totbj.é twintig pro.ent. Hetvers.hl metAMD
wordt daarmee noggroter, a volSt diens
aitwooÍd ater d Ijaàr. Een nieuwe pro.es-
sor betekent bii nte Íouwens rneestaleen
. elwe pro.essorvoet, en dat ls bl Haswe I
n etanders.lnte nraak Sebruik van de LGA
11so-socket, n et ie vetuatren mer de h!i'd ge LGA'1155 socket.
nt-p kroont zkhzelfzo opn euw tot koning
vën de pÍocessorwered. Op cpu-gebied s
er opn euw prestatiewinst, maarvoora d-"
gràfische rekenkrachtgaat met grote stap
75
REVI EW: Í\,4ini computers
PalmtopKlein, kleiner, kleinst. Iets meer dan 10x10
kan d rect achter u oÍ mon tor
worden gemonteeíd
C nier muisst
centimeter groot en 3,2 centimeter hoog,maar desgewenst snort er in het binnenwerkeen Core i7. Dit is de Gigabyte Brix, eenheel erg kleine mini-desktop.
Hj s zó klein - kleinerdàn hetvoorbeeld, denre NUc(NextUnitof ComputinE)-dàthi.
past i. de palm van een volwassen hand en
Io.h È het€en behoonijksnel en kachtigi(as!e. Gemaàkt voor gebruik op talvanp.atsen en omgev ntën. Eën keine comp!!e. van d t formaat s nétuur ijkeen gréppig
àlreÍnatieÍ voor die ruimtevretende desktop-
computer. De Brix kan ook gebruikt worden
.ls w-pc, maar ook in dë professionelë
were d zlln er natu! rlijk tal va n gebru iksmo-
ge jkheden te bedenken vooreen (omputer
!àn d t formaat.ln dedoos wordteen Íramemeege everd wàarmee de Brixachter een
Ie evisie ot monitorgemonteerd kan worden.Technisch vertoont dit kàstje meerover,eenkomsten meteen laptop dan mët eën
desktop. Het heeft weliswaàí geen k€yboard,
àccu oíscherm. maar de rest van de tech.
n€k ijk als tw€e druppe s waterop d e van
een luxe ulÍabook- De pÍocessoísdie Gita'by,tètoepàí rijn dan ook de<hips die ook in
deze sl.nke làptops terug tevinden zjn Het
instapmodëlvan € 189 heeit een celeron
en de lurere modellen een modeÍne'derde
teneratie' core.processor. o.s testmodël
È vooftien van een lntelCoíe ls-3337U en
biedteen mooie bàlans tuss€n prils en pres-
tàties. devariant met i7 pío(essor ismaarliefst€ 150 duurderdàn dit model.
Veel aànsluitingen heeftde Brix natuurlijk
niet, daaruooí is hijte klein. Mààrtoch biedt
hÍ precles voldoende om meë uit devoeten
GigabyteBrix XM1 1-3337www.g gabyte..o.n € 395
te kunnen: voor ën óchtereen usb3.0
aansluiting. Achterop vinden we ook nog
een giSabit vaste netwerkaaníuiti.g, hdmi
en mlni-displaypo(. Een audio..ans uit ng
ontbreekt helaas. Oraadloze toeganS tot het
neMeík is ook mogelÍk- Gigabyre heeft al
een kaèrtje ingebouwd, maard€ prestèt es
daarvan vallen tegen. Het is niet moge ijkomvan een 5-GHz netwerk gebíuik te maken
en d€ verbindingssnelheid komt nièt verdèí
dan 150 líbit^. 8ij serieus draadloosBebíuik
verv.nsie dit kaartje ieverdooree. beter
exemplaar, bijvooíbeeld de lntel CenÍino6235. Kosten ongeveer € 2s.
Gigabyte levertde Brix aLs'barebone -omer eèn compleetwèíkend systeem van temaken moetje nog één of svee ddr3-Eeheu-
genmodu es van notebookfo rmaat toevoe-
ten en een kleine msata-ssd- Dergelijke ssd's
zijn veelkleinerdan destandaaíd 2,s inch
modellen en zljn niet íneer dan een klein
prinrplaatje. op nternet zjn deze kleine
ssds vrij soed verkrijgbaar en onSeveer net
zo duur als de mod€llen in het sta.daard
76
REVIEW: Smartphones
BlackBerry Q'10w@w.barfberyn€649
curÍentie metAndro d en iOS welaan. zekeí
op het gebied van notiÍicaties (BlackBeÍy
Hub) en werk/privéprofielen heeft Blé.kBeíyde concuíentie voorbiEestreefd. Het bestu-
ringssysteem voelt z ch ookgoed thuls óp
de 1,s-GHz duèlcóÍe pÍocessoÍ, alduurr het
opstarten van deteleíoon een eeuwigheid
en openen applicaties net iets tragerdan op
recente And roid-toestellen. De kwaliteitv.nde speaker en micíoÍoon is uitstekend.
.Waar B a.kBerry nog steekjës laat va en is
in de browser, dieworstelt met het kleinere
scherm en tekst niet automótis.h uiivu t, en
deapplicatiewinkel. Ondankscompatibiliteir
mer een fo6 aàntalAndroid apps zijn de
BlackBerry-.pps meestal vàn matige kwaliteit Niet z-"den ls de app weinig meerdàn
een schilom de mobiëlè site heen. Uiteraard
heeft BlackBerry h er te rnakën met hetzeíde
kip en el veÍhaalals !.re ook zien bijw ndows
Phone. Voór2akeljke Eebruikers die wei. g
metapps doen is dit sowieso slechts een
D€ camerà van de Qr0 schiet prima plaarjes,
él s het terutkiiken van de Íotosdoor de
afw jkende schermverhoudinE wat vreemd.
Als mu2 ekspeler kan de Ql0ve(rouwen op
een prima lu dspreker en een mi.ro sd s or
voor uitbreidlntvalr hët inter.e geheugen
(16 68). oankz,jde ingebouwde 2r00 mah
accu kom je mal«elrk €en dag door mer
deze smartphone.6oed nieuws voor w e
veelreist:de accu is verw sse baar. r
VoortypeverslaafdenKan je geen afstand doen van het qwertl.toetsenbord op je smartphone, maar heb jehet toestel inmiddels versleten? Dan kan jeeindelijk upgraden naar de BlackBerry Q10.
Recentelik hadden we de B ackBeÍy 210 in
onze handen, een fantastisch ogend toestel
datwat ons betreft de terugkeervan B ack-
Berry symbo seeft. De Q10 z et er ee. stuk
Íaditioneler uit, met zijn vierkànte scheím
en qweíy'Íoetsenbord, màar dràaai welophet krachtige BlackBerry 05 10, Oe bedienin8
is overigens niet helemaal toetsgebëseerd,
want het 3,1- nch scheÍm is aanraakgevoe ig.
De Q10 is du de ijkop zakellke gebruikers
8ërkht,3 maaktde 8 metapixe camèra d ttoestel ook interessa.t vooÍ de consument
die verknocht is aan sms,'Whatsapp en
Fa(ebook Messenter. Wie al een Black8e.ry
met fysi€k toestenbord bezit, zoals de Bold
9900, ?alweiniEgewen.ing nod E hebben.
De toetsen zin ets veÍbeterd, met rneta en
str ps lussen detoetsrjen om verkeerde
aanslagen te minimal seren. Het toersen'
bord loopt naàí de randen ets al waardoor
hettoes(elpíetti8àanvoelt in je hand. De
àfgeroode hoeken en robbereo achtepijdeversteÍken ditSevoel.
Het 3,1.inch scherm (720x720. resolu e) voe t
wat .là u sÍofobisch aén als je een normalë
(4:3 oí 16:9, smartphone gewend bent. De
kleuren zÍn gewe dig - nietvreemd, want
BlackBery geb ru ikt een 5up€Èamoled-
panèelmeÍ 328 ppi- maaí films kijken kanjedoor de vervelende 1:r beeldverhàudin8 wel
vergeteo. Het BlackBerry OS 10 besturings-
systeem kan op de meeste punten de con'
u Gieke.d qlve(y (oersenbord
moo s!peí àmocn Iou.hs.reenpraktls.he nolilcft.slerw sse bàre...!
C onhd.dBe I I i.re.n!.rrroldin8C rpp..itrod v.r (e8en
REVIEW: A n o nes
HP Enw '1 20www.hp.eu € 249
tra.g
is ze den goed, en datgeldt hleÍ evenzeer.
De fotokw.liteit is, zeís zonderfotopap er,
opva lend goed. De k euren oten realists.h,er È Seen rasteruorminS en heraantal'inktpuntjes is amperz chtbéar. Ook tekstwoidtduide ijk aige Índ afsedrukt.
Daar.aast bevat deze pr nter nog een aantal
webd ensten waarmeejè rechtstreeks te-
kenprenten oÍ een kalendeí kuntafdrukken.K inkt euk, ílraarje zult ze waàrsch jnltk zel-
den gebruiker. Dat s ook he emaa nieterg,want de Envy 120 heeft ge noeg tÍoeven met
zijn kwalteitsvole afdrukke.. Die hoge pÍijs
betaalje nu eenmaalvoorwat extra luxe. r
DoorkijkprinterPrinters zijn bljna allemaal even snel, zekunnen allemaal scannen en kosten vaakerg weinig. §Taarom testen we er dan nogeentie? Omdat de Envy 1,20 var,HP errvel erg aantrek kelijk uirzier.
HP heeft ervoor gekozen om het s.angedee.re doorz chtigte maken, waardoorje peÍectkuntzien welk gebled precies wordtsescand.veelnut heeft het n et, maar de printerva tzo we op. omdat het he e scanelement n
het dekselzit, is de scanklepwe zwaar. scan
nen ga.t behoor 4k sne:vilfseconden vooreen preview en 15 seconden om te scannen.
le moetwe e kvelpapier apart p aatsen, bilgebrek éàn een feeder.
De nst.llat e kan op twee manieren:viaeen usb-kabeloídraad oosvia wifi. Hou eír ldens de nsta lat e wel rekening mee datd: Blnt raakbë k zich meewi instaleren,
,e prlnter vemelkoÍntje dooÍ a!tomatisch
naarbovente kappen. De papierlade en
paplerhóud e r worden bovendlen motorschbediend, dlsjÍ hoeft he eÍnaa niets re doen
Oe papierade biedt wels echts p aats voor
80 v€ lm. Dat is weini& maar waarschijnljk
detoldieje moet betalen voorzo'n rnooi
toestel. Het klepje dat degedrukte pagina's
opvangt, kan maar 2s vellen aan.
De Enly 120 s niet bepaa d sne . Een
printopdrachtvan 18 pagina's met kleuren,
foto's en tekst duurt a snelzeven minuten,
terwÍldezelfde printopdracht in zwart witn cnca drie m nuten kaar is. OÍn dLrbbel-
ziidig aite drukken, te len we o.geveer een
kleine minuut per pag na. Haastge spoed
78
REVIEw: Notebooks
Asus Taichi3'l -CXO18Hwww.asus..om € 1699
interessanl voo. pí€senraties
Been twee aanraàkschermen
Rariteitenkabinet 5lDrcl (11)rr ii lilil ,.1cll Íiir.:56 (;ll \nl.rL,^., Ll,i i',.11
\.hcrnr rl9lr :lis|r. r'r tl,l if,.hr.h.nn i L9lr \l.si . lnr(l lll).li ir)
(;r,,phi... \\ nrl,N. s Pr,) 61l)ir.
Het mag gezegd worden: Asus is een van demeest innovatieve fabrikanten op de markt.Het stond aan de wieg van de netbook enluidde met de Transformer-reeks de start vande hybride laptops in. Maar met de Talchl37slaat Asus de plank helaas helemaal mis.
Het concept isvolsensAsus een laptop en
eent;blet zonder compromissen. Om dleoveÍgant 20 nàadloos mogelljkte maken,
zitten erdan ook twees.hemen in deze
hybride. Er bestaan danwellaptops mét
swivelscharnierèn en er is het klapluiksys-
teem van de DellxPS 12, maarAsus komrliever meteigen oplossinten. Op technisch
vlakzijn d€ twe€ 13,3-ifch full hd schermen
van deTakhi3l best indrukwekkend.
Aan de buitenkànt iíefíen we een glossy
àanraakscherm aan, àan derbiníènka nt ziteen mat scherm zonder aanraakmogellkhe.den. Dit betekent datje gëen aanraakscherÍn
hebtwalrneeíje deÍàichi3] als een klaÍ
sieke laptop Eebrujkt. Onbètrijpe ijk met e€n
besturlngssyst€em ak Windows a- wa.n€erje het scherm n€erklap! kanje de Iai(hi31als tàblet tebruiken. Onderaan licht een
windowsloSo op, dat aànraaktevoelig is en
als startknop dlent, Zowelin tablet-als lap-
topvorm valt de d kke scherÍnrànd op. Het
aanraaks.heím voor.àn ost dat op dooreef
I ossy u terlijk, maar hets.herm aan dé b n-
nenkant ziet er door die schermrand weleGklein uit- Asus maakt biideTaichi3l opnieuwgebruik van het ontwerp uit zÍn Zenbook-liln, maar omwille van het dubbele scherm
is hij nietzo du. a s zitn sportge.otm. Hij is
bovendien geen vedÉrgewiót, zeker nietakràblër
Twee full-hd-schermen ls ambitieus, maarAsLrs mo€tdoordeze beslissing we inboet€n
aan kwaliteit. Vooralde beperkte heldeíheldis een dooÍn in het oog. Om hetaanraal-scherm aan de buitenkantte bes(h€rmen,maaktdeTaachi3l gebruik van corilla Glass.
Iijdens onret€st blijft het scherm kíasvrij,
maarvoor de 2ekerheid levert Asus een
stij vole sleeve rneewaarinje deTékh 31
Twee schermen, kanje die dan ook allebei
tegelijk gebruiken? Jé kunt op beidescher-
men hetzelfde beeld ton€n, wat handitis voor presentaties.le kuntook beide
schëÍmen afzonder ijk bed efen, maardan
treedt een vreemd probleem op.le kunth€t aan raakscherm niet bedienen, want
dàarmeetikje in spi€Selbeeld op het niea
aanràakscherm. veíwarrend? Dat denken
wij ook. h feitevinden we deÍàichi31 over
de hele líjn veMaríend. Als píooíof-corc€ptkàn het te len, maar wè zien het weinit nuthebben bij dagel jks gebrulk, zeker n et met
79
REV IEW:
,íq'
Krachtmeting
OeAIVD Radeón 7990 valt.lvast.iet in die
laatste cateSorie. Mer ee. prl]skaàrtje van
ongeveer€ loOO haalle deze kaà( n eiro.maar in huis. De vraag is vooraloíAMD e€n
antwoord kan bieden op de GIX 690 en ÍiÍànvan Nvidia Hetantwoord s: gedeetel jk.
Wat d iÍec! opvalt, zijn de d Íie grote ventila.
toren. Die zorgen voor een ate gelu dsprod!.tie, zelÍs lager dan de a erg sti le Nvid a
GTX 690. De koelinSvàn de Radeon 7990
heeit weléèn veíe ste:een píima gevent
eerde kóst. zondeÍ wordtje kaa heei snel
heelwàÍm. Ditkomr omdat de venrilatoíen
rechtop het koelelèment blazen om hetaíte koe en, terwÍ de hete lucht intussen wel
inle kast blijrt hang€n. Een soede arílow is
AMD Radeon 7990,.L,rr rmi .ir r € 999
6 GE ddr5 Ecrie!8endeBe lke proíàt es
a k.rL nod E rrili .ee ; ri Dr!
AMD en Nvidia vechten elk jaar opnieuween strijd uit om de beste grafische kaart vanhet moment. \X/elke is het snelst en welkeheeft de beste prijs-kwaliteitverhouding?
daarom zeker nodig en een Boed geventi
leerde kast briiÍt dus uiteÍmate bel;nsriik bij
een grafÈche kaaft van dit kàlber.
AMD wist voÍi8jaa. met de Radeon 6990 al
eèn monsteíllk lén8e kaarr te maken, en
dàetdat met de 7990 opnieuw. Hj meet 30,5
centimeter rn lengte, zowar drie centimeter
angerdàn de GTx 690 en zeís4,5 ce.t me.
ter meer dan deTitan, We begrjpen dat een
kaaít met twee gpu's Sroot tenoeg moet zrn,
maarAMD naderr h eÍ toch de grens. Meet
op voorha.d hoevee p aatsje hebt, om
e. zekervan te zij6 dàt de kaart past en eí
Benoeg l!chtc rculat e moSelljk bl jft . W e aan
tweegpu's denkt, denkt ook m€teen aan ziin
De Ràdeon 7990 heeft een maximaalve.bruik van 375watt, màarSelukkiS haalt hjdat n et conÍant. Enkelbij zware garnes
haalje daiveÍbruik, ilr andere situaties
sch et AMD's ZeÍocoÍe-funcrie in act e. Het
È zelÍs zo dat de Rédeon 7990ln nieGacteve
toestand een íractie minderverbruikt dàn de
Radeo. 7970 met één gpu. '
We hebben een aantalbenchmarks op de
Radeon 7990 losgelaten en ze ver8eleken
met eèn Asus GTX 690, ook een graÍische
ka.rt met twee gpu s- Daarnaastvergeljken
we z€ mel de nieuwste Titan, Nvdia's snelste
graÍische kéa( met één Bpu. Het resu tëat?
AMD kan maàr netàanklampen bij de GIx690 en presteerr ook nier noemenswaardig
beteÍ dèn de sing ecoreT tan
Wie heeft de snelste? VoorlopiE moetenweNv dia het vooÍdeelvén de !w jíe geven. welkrÍgje bijAMD Ínaar liefst acht i.teressante
aaa-gàmes cadeàu, waaronder Bioshock hfin te, CrysÈ 3 en Tomb Ra der. D.t kan meer
waard zjn dan de péar procenten verschi in
80
Overat thuisHet thuisnetwerk met FRITZ!
/n
Groepstest: 10 mediaspelers
BEELD EN GELUID,ZONDER GEDOEWie filmpjes en muziek op zijn of haar computer bewaart, heeftook een goede mediaspeler nodig. Je wilt tenslotte ieder audio-en videoformaat soepel afspelen, zonder gezeur met videocodecs,ondertiteling en audiosporen. Welke mediaspeler kan je het bestekiezen?
De meesie p. gebÍ!ikers varen b nd op
Wlndows Med a Pléyer vóor de weertavevan audio e. v deo. Voor de ha.d BBeid.want dit programm. is standaard n edere
wrndows versie èànwez I
Maardatwilnot. er zeg8e. dat deze
med aspelerook h€rbeíe pÍestee(. Op in
terret 2jn er 8e.oe8 a lernar ele. re vl.de.waérmeele m!zek, ílms seriesen eEen
opn.men afspeelt n deze gro€pÍestveÍge-ijken wè de mo8eilkheden véi ve6.h lèndebekende en onbekende med .spelers.
Om te a(hterh.len welk prog.àmma her besr
omspri.Sr metveelvoorkomendecode.s
en.ontài.eís. e8ge. we r en med aspelers
op de testbànk We o.derwerpen iederpro8ramma aàn d,velS€ popu a re medi..formaten en co.tÍoleren de.ompat bi te r.
n de tabelvind le hiervar het Íes! taat.
Nàaí de beÍdnds.ompalrb lreir komen ook
de ovenge íu.(t es rnn bod.
zo kunne. somm,ge prog.àmmè's bjvoo.beeld schilíjes bÍande., YouÍube Í lmpjes
opslàèn en mediabestanden delen vla her
netwerk. DerSel,ke fun.t es neme. we uiter
aard ook mee n ons è ndoorde.
a2
GROEPSTEST: I'l e.l èsnF.'<
a!to.na1r5.h o.cerr 1e 5 d.(n oade.mlnima lsi sche int!ía.e
è vereiÍ externe.aae.
BS.Player 2.64N.ar eigen zeggen maken were dw jd ru m ze
vents mlioen mensen sebÍuikvan BS.PlaveÍ.
Deze mediaspe er È d!s bepaa d geen klelne
ion8en, wa.rdoor het pro8íamma exÍa hoge
vetuachtinSen oproept. De eerste ndíuk
s in eder geval positiei wantde instë latie
ver ooptvekkeloos en er s een Nedenandse
verta intvan het programma. Welproberen
de màkeÍstjdens de nsta latieBesponsoÍde
software aanjete s jten. Verderva t op dat
het proSramma exte.ne codecpacks ophéa11,
zoa s FFDshow. De reden hieruoor s du de ijk.
Zonder externe codecs weigert BS.Player
name ijk d€ meeste med abeÍanden. Alsje
besluitom de.ode.ste down o.den, speelt
de mediaspe erwelàlle bekende formaten af.
zogeven onder meer avl,ív en mkv bestan
Ook lossevob- en m2ts-bestanden accepteert
Bs.Pléyer, maar helaés kan het programmà
nièt overweg met de mappenstrudurrvan een ger pte dvd ofbluray, Een exacte
f lmrip ln zijn gehee aíspelen is daarom niet
moge ik. so-im.8es spee t deze medi.speler
eveneens n er goed al
r4deos de weergave van v deo's zoekje
op inteínet zo nod g naarondertitels. De
standaérd nteríace is erg min malst sch,
waardoor BS.Piayerwein g ruimte inneemt
op het bureaub éd.lè roept desgewenst een
mediabibl otheek.op waar n je muziek, Íi ms
en aÍbeeldinger kunt orEan seren.
Helaas s de mèd abiblotheekte onoverzi.h
te jk om Srote co lecties te beheÍen. Eris
ook een betéalde pro-versievan BS.PlayeÍ.
Hiermee spee ie ondermeer dvds éfen s a i€
YouTube fimpjesop. Verder heeft de ontw k
kela.r een Android-app u tgebíacht.
vee codÈ.s .8eiakke.
c wengerÍàí!n.les
GOM Player 2.1.50Het Zuid-Korea.nse GOÀ4 Player is vooÍalineiten land erg in trek, want milloenen Korea
nengebru ken het programrna oín med abe-
standen te bekjken. Gelukkg is de interface
veÍtaald naar het Éngels, waardoorook wij
van deze mediaspeler kunnen gen eten.
Ti.ldens de install.t e rnoetje even opletten,
ànders z tje opgescheept met Sespo]1sordesoítware. Een !itgebre de coníguratiewizard
helptje orÍ dejuiste nstellingen te kezen. De
nterface oogt ergstrak, waàrdooÍ hetgeen
straíis orn Írietdit proSÍamma te werken.
overgens dragen de vele ingeb.kken codecs
daar natuuírk ook aan bll
GoM Playerspeelt name ijk de meeste
bekende mediaformaten ai zoàls rnkv, vob,
flv, av en m2ts. PrettS is dat het programmé'r.enu's ondersteuntvan vo led te dvd rips.
Met b !ray rips heefthet progrèmmà mèer
moete. Het lukt namellk niet orn versch -
ende hoofdstukken en audiosporen te
ldentifceren. ls een audio- ofvideobestand
n et afspeelbaar, dan doeje een beroep op de
Codec F nder.
zoa s de naam a d;etvermoeden. haalt de
freeware daarmee automét sch ontbrekende
codecs op van het web. ren zeer gebÍuiks-
vr en.lellke oplossing;want de meeíemediaspe erstoeen n sooÍtgelrlke situàties
een ioutme ding. lammer Senoeg werkt d€
Íundie niet altijd even Eoed. voor f a. bestèn
den is eÍ bÍvoorbeeld geen geschikte codec
voorhanden. Een leuke extra functie È détjehetgelu d van een flmple naar een wav ofogg bestand wetschÍÍft. zekervoor rÍuziek
videos is dat handigLVerder sereenappvoor iOS en Andro d besch kbéarwéérmeeje
eventueeleen sm.rtphone nzet als afstands-
bedien nt voor GOM Payer.
83
GROEPSTEST: ltlPd iàs n e ers
!eÉ erÍà flnIlese beperrire beslandso.dersleu. .g
iTunes Íí.0.2App et paradepaardje op hetgebied van
m! imedla is naIUUr jk iTunes, méar is d tprogramma ookges.hikt om a lerhande
audlo' en videoJorm.ten mee afte spelen?
Het antwoord h erop is helaas netatieflDeze
bekende rned aspelerwe ge( narne ijk veel
pop! aire be«andíormaten d e op Sroteschaa in downloadnetwerken éls usenet en
b ttorrent cir.uleren. Zoweet iTunes b4voor
beeld geen raad met mkv, avi en flv con
tainers. Ook mappenstructuren van een dvd
en b urayworden niet ondersteund. A een
videobestanden m€tde eitens es m4v, mp4
en movzrn afspee baar. op hetgeb ed van
aud o s de ondersteuning iets beter, al lukt
het nlet om naarfla. bestànden te lulsteren.
Íunes selgenlikvoora aanÍekkellik!!an.neerje fan bent v.n ios..ppératen. Het pro-
App e heeft iTunes we voorzien van allerlei
euke snuíles. zo kan ie aud o.cd's r ppen,
muziekíormate!.onverreren, tags aanpassen
grarnma bev:teen overzlchte jke b bliotheek,
zodatie eenvoud g med a synchroniseeÍt met
een iPod, iPhone of P:d. Voor het afspelen
van v deobestanden op le computer zlin
andere progíamm.s beteÍ geschikt. Boven
dien Íelt Tunes re atiefhoSe eisen.aniehardwarP
en smaak8ebonden afspee lÍsten maken. n
p aatsv.n dlna oiupnp Sebru kt iTunes het
e 8en AirPlay proto.ólom mediabesténden
blnnen het netwerk te stíeamen.
Hiervoor hebieEesch ke apparaten nodig
die.ompatibe zijn metd t protocol. Metde
functeThu sdelint dee jede mediabblio
Iheek met maximaëlv er andere pds. Verder
biedt Tunes toegang tot een zeer u tgebÍeide
KMPlayer 3.6TÍdens de nstallat e van kMPlayeÍ kriigje de
nrogeliikhe d om ai er eiextra onderdelen te
nsté èÍen. De iunciievan somm ge onder-
de en s niet helemaal duide ijk, waardóór hei
lastig k e?en s. KMPlayer heeít welÈwa ar een
Seikte nterface, rn.aÍjammer Senoeg seídoor de samenwerking met Pandora TVveel
onnodiSe poespas aanwezig. De ontwikkelaar
heeft hetstartvenster name ijk veruuild met
a lerle comr.eÍc èle content uitAziè.
vee video's zijn vanwege regiorestrctes met
een Nederlands ip'adresvaak n et eensre be.
kjken. celukkigzit er in het progràmma ook
een med aspelerverstopt die overweg kan
met okale beÍanden.le maakt eenvoudig
een med abib otheekaan,waarinjea le
muzek, seÍies en f ms Semakkelilk terug-
vindt. De makers vaf Kf,,lPlayer da men dat
brede .o.le. ..derSieun .gc.onner.ee.o.te.rC oopr rege m.1,9 vaÍ
het programma iedere container soepe af-
speelt. De codec'ondeÍste!ning È inderdaad
dik n orde, want de mediaspelerheeft met
wein Saudio' en v deoioÍmaten prob emef.Prettig is dat KMP ayer de mappensÍuctuurvàn een dvd keurg weergeen.
Het afspe en vèn comp ete b uray rips is we
lets lastiger, omdat het programma n et alehoofdstukken indexeeft. DaaÍnaast iust deze
rnedl.spelergeen Èo imates. Een leuk ex'
Íaatle C détle tjdens de weergave van een
flm simpeleen opname Íart. op die manler
bewaarle bilvoorbee d een mooifrégmentvan ee. íilm in een apart bestand.
De gebr!ikeEomgevlng bevat verder een
aparte 3D knop om te switchen tussen side-
by-side en top-bottom. Verve end s d.t het
proSÍamma regelmatS vaíloopt bij hei be-
eindigen van een f m, waërdoóreen herstart
a4
GROEPSTEST: lvled aspelers
speel a ealdo e. ! ce.f.rm:ten a
dxv. ondersre!..8
e ouderwetse rieí..e
Media Player Classic -
Home Cinema 1,6.7Media Player classic Home c nema (MPc-
HC) isgeïnsp Íeerd op een oLrde mediaspeeÍ
van Windows, waa rdoo r de voímSeving vrli
sober is. Net prógramma en alle benod Ede
code.s zijn verwerkt n een z p bestand.le
hoeít niets te installeren, want een dubbele
rnLrisk ik op het exe'bestand is voldoende om
de freeware te openen. De intería.evan ditproSraÍnrna h€efrwe niSorn het ijí.
s echts een handjevolknoppen en een s rnpel
menu zi.ln in her compacte d alooSvenÍeÍzichtbaar. Een med ébiblotheek ontbreekt,
dusle kuftfilms en muziek al een aÍondeílkin MPC HC openen. Over de bestàndscompa
tibl teit kunnen we koÍtzjn. Het prograÍnrna
spee t ale bekende mediaformaten prima alinclusleidevo edige mappensÍuctu u r van
Aleen iso bestanden woÍden nietonderÍeund, imàges moetle daarorn eerst uitpak-
ken na:r een iíspeelbaar med aformaat. Een
prettiSe eitenschap is datdeze mediaspe eÍhardwaÍeversne in8 via dxva {DnectxVdeoAcce erat on) ondersteunt.
ledere rnodernev deokaaÍt is rnet deze tech-
niek n staat om zefstandlgvideobestanden
te decoderen. Een vooÍw..Íde s weldat
het betrefiende beíand voorzen is van een
H.264 of vc 1 aodec. Dxva zorgt eruoor datje videokaaft rekentaken overneemtvan de
Vooralop systemen d e a iets ouderzin zorgt
dezetechn ek vooÍ snelheidswinst. Verwacht
verdergeen extra f!ncties n MPC-HC, want
deze mediaspeier r cht zkh ultslu tend op de
weergave van mediabestanden.
C brpcrklr bÈnaidsondcrste!ninB
é we n t noge lkhedeoC hlper .[s.a.r Tlnes Prevew
QuickTime Player 7.7.3QukkTime PlayeÍ bestaatfeite ijk u t de-
zelfde bouwstenen a s heteerder besproken
iTunes. Ook dit programma lsaíkomstig uitde Íalvan Apple en ondeBteunt slechts een
bepeíkte hoeveelhe d Ínediaíormaten, zoa s
mp3, wav, mov, mp4 en m4u. BÍ xvid en
divx videos biedt het programma we netles
hyp€n nks nëér externe codecsaan. verder
a.cepteert deie med aspelerook flv-video5.
QukkTime Player È eigen ijk puurgercht op
content afkoÍnstigvan App e produ.ten. Waar
iTunes nog enkele inieressante functies in
petto heeft, z. le die in de kale intedace van
drt programma niet tegenkornen.
Vreèmd Eenoeg st..t hetstartvenster bomvo
met hyper nks naariTunes Prevew. Waàrom
Apple evengoed vasthoudtaan twee aizon-
deÍlijke mediaspelers is ons een raadsel.
Bezifters vén een ios toestelkunnen namelilk
a een met r!nes aan(àpen doen en appara
ten synchronisëren.
Er is ook een betaalde pro'versle va. Qu ck'
Time Player. Gebruikers krijgen daarmee de
besch ikkifg over diveEe plugins. zo ka. je
onder meer vldeoformaten converteren en
85
GROEPSTEST: lvlediasoelers
beperke beslaódsondersteu.ing
RealPlayer Í6.0.1.18larenlang was RealPlayer een zeer bekende
mediaspe er, voorna rnelit k om íilm pl es op
internet te beklken. De afgelopen jaren is depopula rlteit vé nwege de toetenomen concur
rent e s!erk afSenomen. Daarnàast h.akten
veelgebruikers af nadat het programma a -
lenei gesponsorde soítware inÍalleerde en er
extreem vee re.lame zichtbaar was.
TegenwoordiS gedÍaagt RealPlayer zich lets
netter WeliswàaÍ zitten in de huid Severs e
nogaltijd vee overbod ge zaken, maardeontwikke éar maa kr het n et meer zo bont a s
voorheen. Overlgens versch lnen eÍ vanuit
het systeemvéksorns nog we hinder jke
popups. TÍdens de nstéllate probeerr hetprogrammà e te veÍle den om een.ccouàt tenemen. ce Lrkkig kl kje dit venÍer eenvoudig
we8. Voor een medl.programma dat als nds
1995 besta.t, valt de bestandscompatibil teit
etwérte8en. Hd Íoímalen en dvdswordenbiivoorbee d nietondersteund. Voorsómm ge
íorméten heeít Rea P éyerzelfs het eerder be
spÍoken programma Qu.kTime Player nod I.
Vla een pluB n inje browser bewaarje desge
wenstf mpjes van interner in een flv- ofrnp4-ben.nd.Heaaszlenwed€downloadknopbjwebv deo's vriiwe nooit verschi nen.
F!na es diewelgoed werken, ziln erte ukkig
ook. H€t r ppen van aud o cds en .ompr me
re. vén een beperkte hoevee heid mediafor
De betaa devers evèn het prograÍnrna steltje onderandeÍe in Íaat om dvdS en Ínkv
bestanden al te spe en. Er is ook een AndÍoidversie van RealPiayeí beschikbaar
o.Lholdt afspee nsre l.genYouÍ!be fi mples downio.den
ondeEteu. ig Èo.imrg€s van dvd!
SMPlayer 0.8.4SMPlayervormtde graÍische sch lvan hetonder Sgende programma MPIéyer. Oe
íreewaÍe is besàhikbaarvoor windows en
Linux. Op de website valtte le2€n dardezernediaspeler geen externe code.s nódig
heeft om filrns en muziek afte spelen. Dar
is bepaa d Seen trootspraak, want sMPlayer
luÍ inderdàad zo'n beetje iederdenkbaar
nrediabestand. Ze fs met so-imaSesvan dvd!weet het programrna prima raadt Overigens
Seldt dat n etvoor b Lrray-rlps.
Daarnaastworden vàn bluray íilms die in een
mappenstru«uur zijn Segoten n era le hoofd
sÍukken corect weeÍtegeven. De bedien nt is
zeeí gebruiksvr endel jk. Alle opties zrtn directbeÍeikbaar. Bijzonderis dat de med éspelerpersoon Íke afspeeliníel ingen onthoudtzodraje het prosramma ais Lrit. Wanneer
le SMPlayerweer opn euw opent, kijkje hetresterendegedeelte van een iilrn aí Ínet heteerdergekozen aud o- en ondertitelspoor.Nog een pluspuntvan d t programma s dat iedoodeenvoudig YouTube f mpjes downloadt.
Hietuoor hoefle a een maar hetgewenste
filmpje in deYouTube Browserte selecteren.
Mo.htje een i lm hebben gedownload zondeÍ
ondertiteing, d.n haa tSMP ayer hetl! ste
srÈbeÍand voorje op bijope.s!bi 1es.or8.
86
GROEPSTEST: 4ediaspele.s
VLC media player 2.0.6VideoLAN heeft nm ddels een reputate opge
bouwd.ls hetgaat om de weergave vén rne.
diabesténden. Vee pcgebru keE bes.hou
wen d t progrémma als hét alteínatiefvoorWindows Med a Player. De popu arteit is te
dénken aan een mln ma sts.he inteÍace en
een breed scala.an code.s. Erzijn maérwei.
n I bestanden d e VLC media p ayerweiSeft.A leen mappensÍucturen en so' m.gesv.nbl!ray rips woídèn n et vo ledlg inge ezen,
maar eiSen ijk È dat bil alegrét s mediaspe
so- mages van dvd!worden zelis inc us efmenu afgespeeld VLc media p éyer rnaakr
opuoneel gebíLr kvan hardwareversne ing
vi dxva Het programma doet in datgevà
e€n beroep op de gpu van de computer om
lrd videos te decoderen. H erdoor hoeítdep.ocessor minder rekentaken uit te voeren
Hoewe de gebru ke6 nteíace op het eerste
Sezicht erg kaa is, bevatlen de menu's wel
dege jk leuke extrat. zo ripiea!dio cds naireen harde s.hrí converteerje beÍandennaaÍ een ander formaat en bewerk.le taSs van
lland 8ls dat VLc med à player mogel,ikhe
der bev.tom inlernetfimpjes opte s aan.
Verderí!nctoneeft de lreeware prima a s
upnp d ent, waardoorje eenvoud I med ë-
bestaide. benadeÍt op andere seNe6b nnen het netwerk. Dat is bjvoorbee d ideaal
wanneerjemedavaneennasw tafspelen.
Overgens duurt het meesta weleentldjevoordat a le beschikbaÍe servers zchtbaar
zrn in deze med aspeler. Het progr.rnma van
V deoLAN is onder meer beschikbaar voor
Windows, Mac OS X en Linux.
d .; o.de.s1."!..8u 18.breide med ab b ortreer
O lere Í errerie ...1-".5
Windows Media Player 12Windows Medié Playeí zit standaard in edere
W ndows-versie, waardoor het vanzerlspre-
kend een zeer popu éne rnediaspeler6.
W ndows 7 en 8 2ijn !itgerus( metalweerdetwaalíde vers evèn dit progranrrna. Hoewe
lMicrosoft de codec onderste!nlng de afge.
lopenjaren he€rt verbeteíd, moeten film en
muziekl eíhebbersnogéltildvee concessies
doen. Voor mkv-, fiac-, flv- en ape bestandengeeft het proSramma bÍvoorbee d n et thu s
Opvallend is verder dat de mediaspe ergeen
dts.8e uidsporen afspeelt ofsít-ondertite sweergeeft. Ale compat bilite tsprób emen
2ln ge ukkS simpe op te lossen door een
code.pi.kte nsta eíen, zoals K-Lite of5h.rk007. Met toevoeging van externe codecs
s Windows Med é Player een vrilcompleet
Zo is er een overzi.hte|lke med.bib iotheek
waarlnje alle f ms, m!z ek en tv.opn.inenk!nt organ ser€n. Leuke iedles brandje des-
Sewenst op een schjfen org ne e aud o.d!rplegemakke jknaardemediabbiolheek.
Een Eroot p uspunt ls dat het proSr.mma
moeite oosde Íun.tie vetuultvan dln. server
en '. ènt D t hóudt n d.t anderc . icnts n
het netwerk bestanden ! i de Windows Med a
P ëyer-b bliotheek k!nnen afspe en. Op dle
ménier stream je vanu t het Windows programma films en muziek na.r biivoorbeeld
een Seschikte te ev s e of rece ver. Een andere
interessante optie is dat de softwàre ook
hardwareve6ne ling via dxva ondeÍsteunt.
THE
tsUCKET
a7
GROEPSTEST: Ni]ed .snelers
35,91\,18
tx:c, pt0l]eÍ
EW€hrire
BestàrdsgrootteNed€r andstalig
Reclamevril / geen gesponsorde sonwareti lr
coNÍa NERS (COOECS)
. mkv (h.264lav.). mkv (vc-1).avi(xvrd). avi(divx)
. flv (avc)
' vob (mpeg 2). n2rs là.264t àuc)
. mp3. fàc
.wav (pcm)
Drs onde6teuni.glso image dvd
so-ima8€ blurayDvdt aÍspelen
cds atspelencds rippen
schijrjes brandenExtèrre ond€rtite s (srt)
rass bewerken
19
ia
F
L
)1
i:1]L
Le!
Upnp-en/oÍdlnaierverupnp en/ofdlna.client
V deo opnemen n€e
Corvért€rèn íèè
aa
+,r afhànkè 4k vàn de windows veEie
a::.' '.t .
,t14 '1
qp,
Ft"la la
À
IU
33,5 MB
4 ptrM
]Llala
.1""
la
*
jàL
la
ià )a la
Jaat
8!
trffilieerr.rqÉ?e*§rllnër:$n:-ï--- :-:1!E:!gE:5:3:iy.ië:::3811!imws
.]()( )rsnee1S noflf tC-
Online dagboekEr-ernotc mcct c]an een
app: de die nst bcstaat onclel r.neer uit eente kstvcru-crkcr, softs'are onr foto's te uploa-den cn ccn tool om stemopnilmes te malicn.
Elern.rÈ l)ew.à t: le ged..ht.n, deeen,
rottie5, re.eplÈ. i.t.! olw.|eoo( !Do.ot n de.old :.daile2e k!.( tre.ade e l
!!f.itc.omprter, sm.rtphone otlab ÈL \{.r.hLè. . r! | !ci. c! eur op h.t on ne
gedee re !;. dÉ t.r-"D.ii.t, de Ele norc
.bApp Dewer.reín.€ reslarrr t d È
L.k; vo c-.. rror t eboelief er t.Es ler-n. d n rer ridden rode. .olLl -"s tèroornd È lokloei ..i c.i zo.kop.ira.hr en re.hIsia.r.de,n,Lliez.Ib.kller.i be(erkei.
le k!.t . .le:pp ..1,r É. ràrr,.rien. nr.mc 5
rsprÈker en aibee.i.ge. e. do.! e r.
ref uooódc.,.ieledir!€r!oge.s .éérlnor r e k!nr !erzènre É. om ÈÉr v.!rbF. d
tetÈ!ef:je e,r ci5 r.re .n ov.r d. $in
.! !er bes.hrj!ng!à. i! i fed;::: :i :. i.r.5 p..iscr lri her É1 kele.- : i-.! .r r! | ee , Fe !.!r"riii r.lje
.. ..rrL r' ree.r!-"h.e ri_c,er.mde::i : r,:rrj!r.i zo. s tn[j, .c: I .boe
- 1, r l! ièrÉ t.. s !èr5. r r.n d!r_ : r:-":i le k!n.e ko onr !!.fiL,eei . i _:l.Lr ot,dÈ . rder r. k kke. en
k kle op een tig.f rotii.r:: :: .::rhlren níÈ rrl.l.:rc «ronrr : : i :::erd.deuetàSbÈ!;11..
'ri'i : . :lrlv. r irer rot t eroek Dà.k21
è..È!Ér.ler i-: i ner!i, : i::.'r.E lc krttrt.ol,!Én; o.(i1,: r- . ièkil . à'bÉÈ n ig. r.f5..n5
Evernote Web App
onrdal tver..teilà.ni.i ! ! tge !5t n.t.en o.r roo. D . is n et f! oii, ,n.ar her !wÉ Ée. .t!r ende elt . \rr.nn.o tc .en.ot r e w r lrelvlrke. ir.ri Èr e€f hÈr.boc
opnn.'ktoosrorle be!.h kk ng M.e l[e5 rct to.!o.E.n !i r o.nt e5, ets !!nt . de
nr.h e. !Èr: e! rrer trergrootst.g.nnkgrar.
le mo€r nmeÉ:p t !.gle e. b,eedlÉBri.n.!evÈn 1É r c. ,r!Èh.uíde !D! v.n e
5mnrtproneoftnb er.;e u e t deie.IeÈrt
Elernote !grér!, nr:è Ér r ó.t éÉf Prem
lnr v.rs e. e voor 5 5 per rnànd tot $ 45
pcrt.i )m.o op!.Erulnte, off retóegà.ge. .. .e !àdre verli nE b edt. D.r reenrt
. et weg dat de gr;I s !èisre . 1.rr. lk
L tgerreid is. Llrgrade. ro!.iÈ. we dan.oIà ee. niààr rà.r"dÈr rile!.orte roiit cs
!its !it.nd op E!.rnnt.vc r.rwt r
91
REVIEW: Bevellging
I<A,PERÍKYT
Kaspersky PURE 3.0IOtar >ecuflty
www.kaspersky.com €80 (Í iaar/3 pc's)
Alles eropen eraanJe hebt beveiligingssuites die overzichtelijkwillen blijven en suites die streven naar
heel soede antiphishinsmod!le
backup naar Dropbox
v€rtragend €trect op s,steempreíaties
volledigheid. I(asperskv PURE 3.0 TotalSecuritr. valt in die laatste categorie.
l. het hooklscherm vinden we dr e knoppefBackup. comp!rerbevei 8in8 en ouden lkecontrole. s er een píobleem, dàn kleurt het
bjhorende tèbb ad gee ofíood. Dete.ree(Kaspersky een gevaar jke bedrei8 ng, dan
zrlhet zelr€en ! igebreide 'desinfectering
Op de he ít v.n o.ze test pc'swordt d e
oploss n8 v ak nà lretopstarten aan8ere k. bjde rest komt dérvoorstelnldens deviruss.an
omdatje pc daarbij opn euw opgesta( moet
worden, wordr de volled 8e s.àn ondeíbÍoken
en later prob eem oosvoortSezet. Daardoor
du!rt hetwelev€n voor PURE kaaris.Uitgebredesca.sof. et, her resultaat s mrn.
dergoed da. vemacht mer 78 procent van
de s.mples d e worden ontdekt. Wel handig
E
is d.t Kaspersky automét s.h aangepiste
Windows nsiell nge. herste ! n testen van
oiafhankeliike viruíabs komr Kàspersky ner
Dat PURE ergvoled g s, hadden we a ge'
zeld. Hët blokkeertde roegàngtor bekende
phishrnSsites en heefr ee. uitstekende Íire-
wal, die de.onÍg!r.t e zelf n hand€n neemt
Daarnaast s €r ook een kwetsbaarheids
s.énner, d e op 2oek Eaat n...lekke. ,. jesoftware. wëbbrowser oÍ beíuÍ ngssysteem
Deantspammodu e veÍtraa8t de boe se-
r eus, maar doet voor de rest ook goed zlnwerk:maa.0,4 proce.r van de egitieme be
richten kornr in onze spamÍolderrerechr, te.wijlom8ekeerd 1l pro.ent van de sp.m toch
ziln we8 vindr naar de .bor AndeÍelu.ctlesin (aspersky ziin een wachtwoordmanager,
en«yprlemogel lkh ede., een opru rmtool,
een backupfrncte d e lrnkt metje Dropbox
account e. oudedlke conÍo e. Aldie opt es
hebben een m€rkbaareiÍect op de opstarttijd
vànle computer, di€ na de instalétie van kés-
persky met49 procent stijgt. Het is dus een
erg vollediS pakkel, maa r de ve rtra8ing moet
x»!
%/
92
SiabloonsitesI l oli-rt l0n \ rrn lnc( )nrcdie richt ;ziclr
op lilci nzrlit l iiIic q-clrrLri kcrs ilic tt'qcnnrrnrnrrLlc kosrcrt ccn oinrcer s'clrsircs intlc ltrclrt s illcn btcnr-cn. In tcgcnstcllin!-t()t .lc \ r'lc onlinc clicnstcn tlic clit or>k
lricdcn, u'er-lit \i lunuf r'lc hrLrdc schijl.
i _l: rt,t, r L
:rrn.r r I nr. r. rr: !.ri
H U BBIT STORE: Prestigio N,4ultipad B 0 Pro Duo
Prestigio MultiPad 8.0 Pro"Duo
Bigger is better? Dit geldt niet voor tablets, want de stan-daard 10 inch-varianten krijgen namelijk steeds meer.con-
currentie van 8 inch-modellen. Dat is niet zo raar, want de
benjamins bieden vaak dezelfde mogelijkheden maar zUn
een stuk handzamer én voordeliger. De lvlultiPad 8.0 Pro
Duo is daar een treffend voorbeeld van.
wat is het?De Prestig o M!ltiPad 8.0 Pro Duo is een
tablet met een adviespriisvan € 1s9,- en'dàarmee een directe (oncurrentvoor de
ve e tablets d e bit Blokker, Í\4arskramer eÍl
speelgoedwinkels worden aangeboden. Veel
van detablets in dit prrssetment presteren
slecht, hebben een o!de veÍsievan Android
en zjn van een mètige bolwkwa te t. Het is
dan ook leuk te zien dat de À4ultiPad 8.0 Pro
Ouo dankzijde OualCore ARM CortexA9processor en devlotte BÍàfische chip boven
het maë ve d uitsteekt. oat zorSt er tevens
voor dat op dezetabletwé spelietjes kunne.wordengespeed. Met l1 mm is hij']ietdedunste, maar hÍ is neties ai8ewerkt en voelt
sollde genoeg aén om een kinderpa(ijtlezonder kleeÍscheuren te doorstaan. Verdër
hèeft h1j e€n relatief lanSe accuduuÍ dankzij
de flote batter, van 4.700mAh.
De kjkhoek en spiegeingvan het scherm
zouden beter kunnen, maarde resolutievàn
1024 x 768 maakt zekeÍinditsegment-rreelveelgoed. En datge dt ookvooí het retdat de laatste vers e van Andro d (4.11e ly
Eean) is g€insiàlleerd en datje als 8ebíuikerde beschikking hebtover I GB RAM ën 8 GB
vooropíag. Watwe ook nietvaak z en, is
een hdmi'uittang. Het afspelenvàn fullhdÍims op de tv woÍdt hiermee motelijk. Onze
eerste indÍuk s dan ook dat deze cornpacte
en stev ge tab et erg veelbiedt.
Hoe werkt het?Bilhet nschakelen worden we getrakteèrd
op d ve6e schermen met het Prestig o logo
en daarna helpt een speciale w zard ons. bÍ het qonfigureren van het tablet. Na het
. kiezen van Nede.ands a s stand.ard taal
kunnen we -.a àkkooÍd te zrln geSaan met
de vóotuaarden ln een paar minuten
toeBenbord, tiid en w f nstelen.Aanheteinde van de Wiz.rd krrgen we nogde keuze
om evenrueeleen aantalbekende apps van
derden te nsta.leíen zoa sYouTube, Adobe
Flash Payer en Angry B rds. Daarna kunnen
Heteerste dat opva t is dat we (gelukkid te
maken hebben met een stock ('kale')versie
van Android 4.1 zonderélieÍlëionz nn ge
'bloatware'. Naast standàaíd ondeÍdel€n als
E-mail, Agenda en Ga eriils er ook Officesui
te 7 Pro waarrnee documenten, present?ties
en spreadsheeis kunnen worden gemaakt
en bewerkt. ook de Playsrore isgewoon
aanwezlg. Dat laatste is zeker bijgoedNope
tab ets he aasSeen vanzelÍsprekendhe d.
wanneerwe !it de Playstore ee. paar
popul. re games downloaden zoals Osmos
HD, Fruit Ninja of Race llle8a H gh speed
30, dén ontdekken we datdeze dankzij de(pu en zwaarde.egpu primà zrn te spelen,
al wordt de tàblet zeker bÍ de laatste titewe watwarmer. ook het afspe en van hd-
ílínpjestaat vloeiënd. Hetgeluid uit de twee
luidsprekeÍtjes is bestaaÍdig, alraden we
voor het belulsterèn van mlz ek een hoofd-
telefoon aan.lletde App Camera kunnen we
mët webcarÍ vloeiende filrÍpjes te schieten
en ook de foto's zÍn acceptàbel. Hetgebruik
van een videobelprogramÍna als Skype za
dan ook wein 8 problemen opleveren.
. 8 inch (20,3 ch) ràblcr m€r Àndroid.1.1
.203 * 153 x 11mm / 490 gram
. Capà.iiica multnou€h rrÈschqm
'Cpui Duàl core ARM Correx A9l.5CHz. Gpu: Mnli 400 Dunl Core.1GB geheugen,8 GB Flash, trirbrcidb,a.
mc.12 GB (via micí,SD). \vifi 802.1, b, g cn n, hdmi ou,
. Stèredspcrkcs,mi.Íofoon, 0.3m€gapiacl
. Adàprc., usb-Làbcls,lurc opl,cÍg slecve .:
. Voornrccr spc.s zic \sqr.lomsriblers,nl
KOOP'M NUMET 60 EUROKORTINGWilt u ook aan de slag met
deze mooie Prestigio
MultiPad 8.0 Pro Duo?
Dat treft. want u kunt'mnu in de Hubbit Store kopen
voor € 99,00! (excl. € 7,50
verzendkosten). Ga voordeze aa nbieding snel naar:
www.hubbit.nl/multipad
HubbtWg4
Cyberl-inks PowerDVD was lang de enigeoplossing om bluray af te spelen op een htpc.Intussen is het programma uitgegtoeid toteen totaaloplossing voor a1 je multimedia,voor desktop, tv én smartphone of tablet.
De U tra edliie van PowerDVD l3 w du dellkmeer rln dan aleen maar een mediaspe er,
wét zi.h ! t . èàngepaste weergavemodi
voorje desktop en tv scherm en een tweeta
apps d e de brlE íaan naarie sméÍlpho.eoftabl€t De nst. lat e heeft . et veel om
hande.. De eersté keervóegi het programma
alle v deo's, muziek en fotos vanaf de stan.
daard ocat es ople p. toe aan de mediàb b io
rheek. Foegoed dat ukt, blilkt nErote méte
aíhankel ik van de besr.énde stru.t!!r n je
i m erimuz ek.o lectie. D€ Sevonden media-
besianden worden pertype weer8eS€ven .het hoofdvensteÍ, met links d€ navgatieba k
wéarm€ej€ russen de ve6.hil ende mod! es
sw tctt. oat z er erov-"rz Énte ijk ! t, voora
omdat fr minform atie. rev ews en.hóesles
a!tomatis.h vàn internet worden Eehaald.
n de desktopmod!s b lftde meerwaardevan
zo n'r Lmm!!r'vrj beperkt, maar dnt veran-
dert zodrile oveEchakelt naa. de C nema'
mod!s Die È lmmers opSevat a s e€.zogenàamde roJeet inteÍf.ce', óniwórpen op
maqivan eengrotetven dus prma eesbaar
v.n.fde bank De iniería.e ooSt rusti8 en
moo, a moettehetdoe. zonder de grafÈ.he
prachtvan a ternat ev€n zoaLs XB[,lC olPlex.
Voor d€ ci.ema mod!s is een àfstandsbe
d ening nat!!r rk onm sbaar, en d e biedr
cyberLink aaó éls Bratls app voorAndroid
€n ios Wie de U tré-versie éans.haft, krj8ter ook .og PowerDVD Nlob le bij Deze app
méakt handlg Sebruik van de in8ebolwde
d na fu.ctional re t l. PowerDVD om de kjken uisterervarinE !it te hreiden naar mobie e
apparaten. Quà funcuona itet sde med é.
speler van PowerDVD.agenoeg denuek n
be de mod, a ontbreken on .e media zo. s
YouÍube, Fa.ebook en F .krvreemd Benoeg
in de c fema modus, relw jlze in de desktop.modus we van de paÍtj ziln.
De meesie vernlelw n8en z tten o.der de
motorkap, met ondér meer ondersteuning
voor4k bee den,3D weer8.
en een erg rlrime .ode.onderste!n n8, zowel
voor beeld ils ge u d. lvliar de echle b ikvaó.
geE zrn de Tr!eTheateÉbee dverbeleraaE
voorsd en hd.bronnen. Soortge jkete.h
no o8e Íeije ookéan op re.ente te ev e es
m.ar op een .om p lterscherm zetten ze besi
zodenaandedlk,voorilnretvdeobeeden .
Als instapvÍ ende ijke totaa oploss ng voor
mLr t med a heeft PowerDVD'13 Llltra hee r.ite bieden, met n.rne voorw e ziin méd r.oecte n eta ee. achteí een.omplters.hèrrconsurneert De keertdevan de meda e:ihèm n het Íevige prrskiartje. Kaóle roill.'3D weergave en d€ exÍës vooí mob e
Eebr!ik, dan is de Pro ed t e moge ilk €e"
aàitrekkellkere keuze. r
95
REVIEW: Systeen'rtoo s
Piriform CCÍeaner 4.0www.piriform,com/ccleaner gratis
ru ime softwareondersteu ning
duide ijkë interla.eook beschikbaa r voor systeembeheerdersvië commerciële licentie
C dupl,catenscanner kanvoor probemen
StofzuigertoolPublieksfavotiet CCleaner voor §íindowskrijgt een grote update en kan vanaf nuduplicaten van je harde schijf verwijderen.
CC eaner, dat eind vorigjaar de teler van
een mljard down loa.ls ;versch Íeed. gaat
a wegetedrent.armee. Hetlsin a de
laren bekend geworden.ls een betrouwbares. h oon maker voor windows-mach nes, d e
browseÍeÍen veM jdert, het Windowtreg ster opruimt en opdr ngerge sóftware
![ de startri] veÍwi.ldert.
B lelke grote update È erwelweer een
. euwe fun.tie in de software tevindef n
de vorige versie verwild erde deze hand ge
schoonmaker overbod ge verme dingen in
ier co.textmenu. Filn, omdatvee softr,3re het nodig vindt om exrra op(ies toere roegen voor onderde re.htermu sknop,
i.rwj jede mogel jkhedenvàak nauwelilks
:.bru kt Deze keerzien weeen handige
bestandszoekeÍ. dieje hàrde sch lí door oopt
op beÍafden d e meer dan één keer aanwe
zig ziln. Na de scan, die redèljk snelver oopt,
kanje i. een ilst de d!bbele bestanden kie-
zen dieje naar de pru lenbak wilt verhuizen.
De d Lrpl catenm odus È erg handigvoor meer
ervaren Sebr'r keE, maér we zouden we
graag zien dat Pir rorrn duideljke waars.h!wingen toevoeEtvoor mensen met m nderp. kennÈ.Wie naÍnelllk klèkkeloos aledubbele beíanden veÍwi.ldert, kan wel eens
te maken krijgen met een slecht stértendsysteem ofàndere nar theid.
De ontw kkelaar heeft voor Cclean€r4.0
de interface een opírsbeurtgegeven en de
registerschoo.m.ak verbeterd. Het pro
Sramma verwrdert.! ook Íestbestanden u tAdobe Phótóshop C56 en 5ams!ng Kes en
zeSt dat de too íeler moerÍannen.
Ten íotte s ookde moge Íkheid toegevoegd
omie systeem realtime n de gaten te hou,
den voor overbod I vu en datautomats.hte verwijderen. Die optie È echter a leen be
sch kbaar in grote broeÍ CC eaner Professio
na, een betaa de versie d e voora bedoeld is
voór systeembeheerde6. r
96
music.twitter.com
mooie, heldere interíace
man erom onbekende aniesten te eren kennen
spotiry nodig om dienstvoled g tegebruiken
Seen albuminformatiegeen Sepersonal se-Prde sutgeÍies wan neer je
Melotweetjesln aptil lanceercle Trvitter officieel zijncige r-r muzicliclicnst, Tïitter #mr-rsic.Voorlopig is clic nog niet beschil<baar inNederlancl cn Belgiö, maar r.r,ij l'onclen toch
er,en \oorproeven. \Vc f<rcussen ons tnze revieu. r,ooral op c1c srebsite, maar erstaat ook cen iPhone app.
al
cle
bc
De fterf..e oD nr!s..tur'fter..onr best.rt! lver!.h eiie p;relef.lev,idreroflenreer dÉ l4a póp! ; rsrÉ s.rgs rÈtuit Ll.ksbo!.nn.n st.nt e. utro rncr! 'netteonrdekke.a'lre5ren, r!z[a.re..e]É:a.lrevo. r worder orr brs s v.n d. mlz kr nc.d ÈtÈvóBr e.le:Í ÈltÈn rlielÈ ÉiiÉi Él .
Eewe,"! le nrel rle ru 5 over ee r .rL esl, 11..
krlgle ee. rongrragnreirIe hore. !,à IL.esen kifle.le soit i kweÍe.iie.tàr.kope r. Dnt 5.ok neieeneefvanneplnFlftcn On de nrlz ekd efstvnn Ivr' (er te E.
b I lier, ir-.btÉ eite. lk ee.;bo..e.re I.pa.dere drerÍen noot.50rgs i r!.g.rc.be Lr5rerer l.n aleef fet een.bornerrenroF st).l ry en Rd o voor a lresÉande !elr.!iker5 !.n di. d ,"f:x.f ! rl e Twitt.r rregril e
rro. .rÉÉBÈroirei loor n e!!komers thetloofti lerv..ri De nlz.kk rktir.k!ev. re rle e..okllde.s heiit eanre.
ondÈ v.de.Bevie n! pror ene.
Twft. +n!!!. 5voo. treooeldvoor nre.
5cr d e or5e.!mmeÉ ! irere. w:.I her
!.rer nroge lk om oi.k .c!.n !lbunr!opre rreF-"f zór s Ie le(ia.hrer rà L, eeeir
TriIIÈrlm!s.le.e oÍ € onr te trÈeten rr.:le aèn her ! sterer bent.As dc d.isr i.n5 n.t, stn.rTw rr.: brrfenk!rL.1!:!. rrer
verve e.de n[. ...r Rd o.i 5D.t ly
Tw tt.rl n!t. /.! v.órnr !een! r.orde er kLnner be.en. D e konelnr ners n h.t nr ddc p! rr !rf .ie he. rB5te
fS re !.;i ^
ee.larmer.làrè:.beler.ge. loo lop g i een gereLren op b.lis!.ndeàrtesten d eje!o!toplwtt.r [4.i liije fir !.i cnrr.lbent,wi .,è1.11i 7e!!.ld.r e r,"íro.[vrLL!.Ee.oplwrrlr n.. ]-.
lrer wÉÉL wó drle T, tler ieed eer-. opee.;Lrpe rt!.n.rrestcn die. ei! te/eglef rÈri
ben sererzo! zli dnre.ook i.irer€ i;e!.rs.r ircf op b.s 5 v;f le rue-"rt
De nr it!!s.r nlzi.k.r.en 5...i _.i
wcrk zo. ! Tw (e .l e I hÉr lr!.tu] r-..irb LlkL .p d 1 n .mÈ.r ee. bee:t! r !L : _..
I s.h De hype is a een !e,..ru.. .::l ::nenler di. rooit llt otlr r lir Ii'.1. :de r.sL (-,, !.8e.i ..i beL
97
GROEPSTEST: Lees larerdiensten
Te st: 1ee s -l aterdiens ten
UITSTEL ISGEEN AFSTELWe bezoeken websites, lezen nieuwsberichten, volgenrss-feeds en gebruiken sociale nieuwsaggregators, maarwe hebben niet altrjd de gelegenheid om alles ook directte lezen. Gelukkig zljn er webdiensten en applicaties die
dergeluke teksten bewaren, zodat we ze op een andermoment kunnen lezen.
Om het lezen reveraan8enamen woídtdebewaarde contentontdàan van de oorspÍonke ijke vormgeving en worden advertenties
e. rea.t es niergetoond. Behalve een wineà.htergrond met zwaÍre rekst bieden de
meeste applicatiesvan de diensten een.acht oÍ sepié-modus. Soms zirn er meerdeíe lettenypes beschikbàar e. ku.nenoe regelaÍstand ei kolombreedte wordenàé.8epast. veel leesdiensten bieden oveigens ook de mogeljkhedom een webp.Eina
di.ecr in de tekstweergavere bekrjken.
G obaalbevatten de d enste
{omsten, maarerziln ook subtie e verschil
?. die van invoed kunnen zijn op de keuze
roor een spe. feke dienst. Niet e ke d enst
beschikt bjvoorbeeld over de mogelikhe d
!m ènnoraties bj beíchten te plaatsen of.r berichren re del€.. Hoewelde bëwaarde
:í ke en éltrid onlne beschikb.aí zjn en
!:sy.(hroniseerd kunnen wórden mel
-:.rdere apparaten, B het daarnaast prerrig
: s e€n dre.í de mogeliikhe d biedt om de
.ónrenr oíilrne te ezen,
lnstapaperDediení nstàpaper biedra s nds2008
de nroge ilkheld om art kelen en nieuwsbe.
ri.hten te bew.Íen en op een.omforrabelemànier te lezen. hstapaper beschikr over
een bookmark et voor verschil ende web-
browsers om artike en en beri.hten loe re
voeten. !r is ook een apàrte bookmarkletRead Now- waarmeeje een anikeldlrect n
een eesbare versie kunr bekrken zonderdathetaftike aan lnstapa per wordt toegevoetd.
Oaarnaast zijn er àpplicaties beschikbaar
vóor OS, Andío d, Kindl€ F re en Nook
Verder bevatten diveÍse nieuwséggreSato6
en applcaties van derden de moge rkheidcontent naar InsrapapeÍ te bewaren.
De we bapplicàtie va n nstapaper rs Srat s,
ma.Í de èppsvoor iOS e. Androd kosten
respectieve!rjk € 3,59 en € 2,41. Voor iOS s er
echterwe een Eratis Lite-versie beschikbaar.
De Ínob ele àpp i.atie van lnstapaper bevat
mogelijkheden die we niet te8enkomen in
de webapplcàtie. zoweldewebàpp ica! e
a s de mob ele appi cane tonen artikelen in
chrono otische volgorde. Erworden Seenafbeeldingen in het overzichtgebrulkr. De
teÍns kunnen n et worden EesoÍteerd. Met
behu p van mappen, die ie on-the-ry creëert,
kàn je de.rt kelën beter orSaniseren. Om ze
sneller terl8 tev nden kàn le ze ook maíke
ren als íavor et of2e n een archiefbewaren
Om bew.aíde artikelen te dodrzoekei is een
optioneel a bonnement noodzàkeljk (€ 2.69
peÍ dr e maanden, € 5,49 per hà rja.Í or
€ 10,99 periaar)
hstapaper toonreen aÍtikelàls een s(hone
tekstveÍsie, Ínàar desgewenst wordt ook
het origlne e berichtSetoond Dewebappi.at e biedt enke e opties om de tekstversie
nàar wensaan re passen. EÍ ziln maaÍ drielettertypen beschikbaar en ook hetéanpas
sen van de kolombreedte ke.t beperk neen.
Oe tekst kan worde. weerSeteven op €en
witte a.hter8rond of in een sepiatinten i.nachtmodus. Oe iO5- en AndÍoid-appl caties
gebru ke. meer etteriypen en bevatten ook
meeÍ functres om devormgeving naaÍ wens
ln te stellen:de kolombreedte, regelaÍstand
en de he derheid kufnen íea tiÍne worden
98
GROEPSTEST: Lees aterd ensi:-
E
X:ET
aangepast. Bewaarde artikelen kan le de en
met een uí ofop soclale netwerken a s
Tumb r, ÍwitteÍ, Facebook, P nboard en Ever
note.ln de mobieleapp k.nieeen artkeltevens openen meteen andere épplcaue,
zoals GoodReaderoiChroÍne. Daarnaaíbiedt de mobiele app icat e de mogelrlkhe d
om aÍtike en vanvÍienden te bekrken en
worden popuié re artike en uitgel cht n het
onderdee'rhe Feature'.
PocketPocket -voorheen Read t Later- is een 8ra-tis eer àterdienst metapp kates voor de
webbrowser en iOS en Android apparaten.
Meteen bookmark etvoegen we eenvoud Icontent toe aan Pocket, maar ook een ex
tensle voor Googie Chrome, Fnefox en safari
ontbreekt niet. Daarnaast zjn er geavan-
ceerde ni;uwsaggregators, zoa s Flipboard
en Zite, en hondeÍden andeíe app k.t es en
webdlensten die Pocket ondersteunen.
Pocket b edtgeen mappen om de bewéarde
anikelen te organiseren, maarje k!nt ze
voorz en van trefwoordèn zódat de zoek-
functle alleen Íelevante items toont.le kunt
de trefwoorden dire.ttoevoegen a sle ee.altikelop Pocket bewaart, maar dit kan ook
nog achteÍaí n de appsvan Pocket.
Met dewebapp i.at e is het bovend en mo
ge ijk meeÍdere items tegellikte bewerken
mer de opt e B!lk edit.le k!nt de geselec-
teerde items dan voorzien van trefwoorden,
markeren als favoriet, vetulderen of bewa-
ren n een archieí OÍn een aftike sn€iterugtevinden kanie de items ook sorteÍen op
daturn, ttelofwebsite, oi de getoonde irems
beperken tot arukelen, video ofafbeeldin-gen. Pocket is overigens een van de we nige
applcaties d e pag nas metvideocontent
Soed weergeeft. De layolrvan de iiems en
aftikelen È aíhankeljkvan hetgebru kte
appara.t, maar de appllcaties b eden globaal
dezelídeí!nctiona ite t.
Bewaarde tems worden weergegeven in een
ijstweergave of a s blokken metéíbeeldingen en tite oimet een kortetekst u t het be
trefiende artike. BeweeSover een iGm om
het arr kelre àrchiveren, te vem jderen oí in
een favor eten ilsf te plaacen.Je deeLt een
Item desgewenstals uÍ1, via e rnai, opTwitter, Facebook, EveÍnote en Bufier. Pocket
ondersteuntook buitengewoonveelandere
wèbdlensten, zoals App.net, Di go, Deli.io!s,Linkedin, PlnboaÍds, StuÍnbleupon en rÍeer.
we kunnen ee. item n webweertave bekij
ken oide teksMeergave geb ru ken, zod.twe een artikelkunnen lezen zonder adver
tenties, Íeact es en andere afleidende zaken
De mogeljkheden om de typografie in de2e
weergavemodus àé n te péssen zijn enigsz ns
beperkt:er s een schreeí en s.hreeíoos let
tenype datwe kunnen vergroten en verk el
nen en we kufnen de tekst liiks aanljnenofuitv!llen. n de mobiele applcatie kufnenwe daarn.astde he derheid.anpassen en
sepia weergave of nachtmodus actveren.
Quote.fmDewllze waarop de d enst Quote.fm be'waérde aftike en presenteert, wijkt Íerk èÍ
van de overge diensten.ln plaëtsvan een
kop, korte nhoud en een eventuele afbee -
dinS wordt een.itaèt u t een artikelgeroond.
Bj Quote.rm is het deen van aÍtikeen nier
99
GROEPSTEST: Lees-laterdiensten
iOS: € 3,59
websate
P.Ís
BookmarkletBrowserext€nsie
Content toévoégen met è-mailadrèswèbvè6ié
li._ _.
ja ja
jàio§
ja
jajè
Desktopapplicatie
wèbaPplicatieMoblele applicatie
rnternè wébbrowser
NachtmodusSeplàweergàve
tontkèuz€Fontgrooitè aanpassèn
xolombreedte aanpa5sen
lnterlinle aanpass€n
T.t3 toèvoègenannotatiès
I.kst markerenSorteerfunctie
ja iè
jaja
orsaniserèn mèt mappen jó
Delen ur , e mail,Íw tter,Facebook,
Beoordeling aaaoo
slechts een optie, maarjuist het belanS-
rrkste uittàngspuntv.n de dienst. Quote.fm gebru kt een Twittëíachtige làyout met
overe€nkomstiSeopties.Gebruikers kunn€n
elkaarvolgen, een reactie schÍijven en (ita'ten van elkaar herpubliceren.
Wanneerje op een aitaat klikt, ka. je hët
hele artikelofberkht ezen.le kunt herart'kelook bewaren in een leeslijst of het direct
rn reksrwëe€àve lezen en hierbij typogíàtie
en àyout naarwensaanpassen. ErzÍn vijflettertypen beschikbaaren we kunnen het
.orps, de interlinie en kolombreedt€ ve.an'dëren. weè€ave in sepià ofnachtmodus zijn
Quote.fm heefteen Erat s applicatievoor
iOS, maarde dienstweíkt ook uitstëkend
met een desktop- of mobiele webbíowser.
Om zelÍcilaten toe tevo€8en is eenextensië
beschikbaàrvoor Firefox, chrome en Safari,
oijë kunt een bookmarklet instàlleren.
Se ecteer een tekst n het artike en kl k op
de extrà knop in de browser ofselecteerde
bookmarklet.le kunt not commentaar aan
het berichr toevoeten, het citaat aanbevelen
aan andere gebru kers op Quote.fm ofhet
Zowelde web' als ios-app ziin verdèèld in
twee hoofdschermen:Find en Read. Find
toont de eiSen profielpagina en deberich.tenÍreëm van mens€n diele voltt, Read
bevat de leeslÍst met ongelezen anikelen, de
anikelen dieje als favoriet hebt gemark€erd
en d€ artikelef diete hebt gearchiveerd.
Nlet O scoveronldekie popLrlaire quotesvàn
anderegebruikersen Notlícationshoudenje op de hoogtevan nieuwe volgers r€acties
ReadabilityReadabiliq/ is alsinds 2009 gespecialseerd ln
het conveneren van w€bpagina's naarbeteíleesbaíë paginà's- Het biedt de mogelÍkheid
om artikelen ln een leës ijí te bewaren oÍ het
aruke in de comfortabe e tekÍweerSave te
lezen. Readability werkt in dewebbrowseí, oÍ
metAndroid'appaíaten, iPhone, iPad, Kndl€,
Twitterc iènB, rss-aggregatoB en meer.
Bezoek www.re.d.b ry (oÈi/add o rr om
de extensie vooÍ Firefox, Chrome en safari
te downloaden. Na instàllàtie daarvan bevat
de webbrowrerdrie extra knoppe.rde knop
Read Nowwàarmeeje metëen de tekstweer-
gave vàn een anikelmet Readàb li§/kuntlezen, de knop Read Lat€r om een pagina toe
te voegen aan een leeslijst, en de knop send
to Kindle wèàrmee een leesbare versie vàn
een webpag na naarlouw Kindle-account
wordt bewaard. Deze drie knoppen zijn t€'vens te installeren als apane bookmàrklets.
De webapplicatie bevat een heldeÍvorm-ge8even startpaSina met aan de linkerzijde
de lees ijst mëttoetevoegde aítike en,louwfavor eten, gearchiveerd€ artikelen, tref-
woord€n en een zoekfunctie.
De beíichten uitde leerlljstworden hieí-
naaí met de kop en een korte samenvat-
ting weerSeg€ven. Klik op €€n àrtikelom
í00
GROÉPSTEST: Lees ate_.._::._
GaÍden State WarÍior; ll Moments withlàmes GàndolÍini
càrden stat€ wa!no.: 11 Mómcnb w h Jm€6
De mob e e app cattes bèvéiren echtereigen ees rjsttoevoegen oiin tekstweergéve lezen. naaÍ nteressante .onte.t en webpag na's
he(!e ezen, ofgebru kde conen onderèlkbericht om het te delen óp Facebook, Twitter
ore.ma .le kunt het art kel naar de k nd e
versturen oi het dow. oaden in het ePub
besta.dsfoímaat. De twee laatsttenoemde
ópiies oftbrekef in de rnobiele appl.àties.
unieke fu.cr es, zoa s de Sestureswaërmeewe door de lllsten en content naviSeÍef.
L nks n hetvensterbevinden zich eveneens
de lees íí met bewaèrde artike en, íavoÍie-
ten, archiefen ta8s. Hiero.derTop Reads,
dat een selecr e bevaivan de meest gelezen
artikelen met Readabil ty. De ful screen.
weerSave van de conleni is prettig. Een klkop hetscherm svoldoende om alie Sereed.scliappen vén Reèdabil ty weer z chtbaar !e
weeí8even. Rechtsonder in de hoek vinde.we funcues om een artlkelte markeren als
favoÍiet, tè àr.h veren, te verwlderen, of te
delen. Readabilty bevat een lnter.e web
browseí d e wordt gèbru klóm deortinelewebsiles te bekjken, maarje kunt er ook
pr mé mee suríen en adàoc art kelen éan de
Readdle's DocumentsDe grat s applcatie Readdles Documents
voor los È een eÍS lrand I pÍogramma voor
het bewaren, organ seren ei weergeven van
webpag na s, afbee dingen, pdf- en rekst
bestanden en eBook bestanden (ePub en
FB2). Ook hetaíspe en van flash e. vdeó en
ge uidsbestanden behoort tot de mogeljk
heden. We kunnen besténden down oaden
naér een serueí ofc ouddienst, oíversturen
v a e-Ínai ríet mappen kanje aLle bestande.
in Do.!ments Eoed organiseren. zeer hand Iis de opt e om mappen en bestanden te
comprimeren en te bewaren als 2 p'bestànd
Met de interne webbrowser kan ie zoeken
bewàren. Een specia e tekstweergave heefr
Documents niet,.n.arwe k!nnen de pat nè
bewaren a s pdf-, webarchive of html
besrand. Websites dleie vakerwlr be2oeke.
kan je a s bookmark toevoegen.
Documents biedt d verse fun.ties voor her
Íed geren van tekstdoc!Ínenten:je ku.t e.notates in een docuÍnent plaatsen, b ad!,
2ers bewaren, tekst markeren, ondeEtrÈ!:_
maken. We kunnen hiermeedelypógraíe van lclolJd, Googe Drive, Dropbox en andere oídoorsÍepen nveE.h lende kleurei
àanpassen eneen ke!ze maken uirvilfíraaie clouddiensten. ook ftp, sftp, webDAVwor DerSelrlke toevoeginSen aan het doc!m._:
elrerrypen, het corps ef de kotombreedre den ondersteund. We klnnen de bestanden zjnsne terugtevinde.ineenoverz.hl..<aanpassen en het artikeL n na.htmodus op het ios apparaat bewbren ofverplaatsen panee . r
101
REVIEW: Ca rnaorde rs
GoPro Hero 3 Black Edition
KLEINEKRACHT.PATSERDe actiecamera van Gopro is een gewild
dingetje. Het minuscule cameraatje is bijgeschikt voor fanatieke sporters die hun
heb be-
uitstekprestaties
en stunts willen vastleggen, maar toch ook voor de
enthousiaste filmliefhebber. wat maakt de GoPro
zo popularr/
ederefilmlieÍhebberzal onSetwrfeldwa,Ierianden bij het zien van somm ge GoPro
èct efilmptes op YouTu be. 5rr. k gemon
ieerde slowmotions, spectaculalre stLrnts
mer skatëboards en auto's en wàanzinniBe
uchlopn.mes met een drone draten bij aan
een postieve uitstralint vën het r.eÍk coPro.
D.i m.rketing een Erote rolspeelt om de
.erkopen óp te stuwen, merkje 2elrzodra
_. de GoPro Hero Swirt kopen. Erzijn drie!.rschilende edit esrÍhe Wh tè. The silvèr
e. Íhe Black. Grootste verschiltussen deze .
ed ties is de beschikbare hoeveelheid reso-'Jr es en fÍ. meràtes waarin je de video kunt.aÍ et8en. Daarnaastwordt bij de duurste.ar ént, The Black Edition, ëen wiÍiiemotegeleverd en een kle n tàfelstatieÍ Alle edities,J.rden 8e everd met een waterd chte béhui
: -g en een opl.adbare batterij.
.. <unt natuurlijk genoet hebben aan de
! rrusr nt van de st.ndaàÍd edir es, maar,ra.rs.hilnllk is dat n et her geval. Elke web-
: _:a roont d re« de bilbehorende a..èsso,-:: e. voo.datje die allemaalhebt bekeken
:- .eooídeeld. benje een dagverder. EÍ zijn
-.nrigesystemen voor op de helm,fets,
s!rfplank en auto envaak ook nog van ver-
schiliendé fabrikanten. Er zjn Lens Replace
ment-k ts, behuDingen voor om de po s ofvoor in hetwater, e€n GoPro the Fràmevoor
beteÍe Seluidsopnàme en de optie om de
camera op te ladèn, talvan zu Snappen vooígladde opperylakten e. tienta en verschi-
lende beveíit ngsmoEelilkheden voor op
uireÍaard kàn je nietzondereen aantalextrabatterjen, want met één batterj kanje maar
maximaa anderha í uur opnemen. le kunt
ook nietzondeí een op ader, een beveii-gingskoord, €en geheugenkaaft en waaÉ
schrnl(k een las om aldie accessoires bielkaàr e hoLrdèn. Voordatjë het weetls de
nitièle aanschafprijsverdubbe d.lVaar het is
GoPro instellenDe GoPro wordtgeleverd in een pràchtige
behuizi.t, die tevens goed éls statief kan
dienen Dë càmera. die è.ht zó k è n én i.htis als een ucifërd oosle, z et er broos uit.lebegint met het oplàden van de barrertj. omzo snelmog€lijk met de GoProvàn start
te gaan. De op adervan GoPro svreselrk:
h j vàlt cont nu uit elkaar alrle hem uthetstopcontàct ha.lt, Her piaarsen vàn het sd
k.à(je en de batterj s eenvoud g, maar hetstoori dat de kapjes op de camera loszitren.
ExtÍà toed opletten dus datje dere trdenshet veMlsselen nièt ergens laatv.llënt Erzitgeen irstal atiehandleidins biide camera,
maardie kan je on ine bekijken. rildens de
eerste installatie stelle direct een r,! f.ac(ount in,zodat ie de GoPro mer de remoreofde mobile app kunt insrellen.
Het iníe len van de GoPro vergtgedu d.
Efer?ijds koÍnt d t door devele ÍLrncties,
ànderzijds door het minusrule schermpje opdecoPro en de remote. le moer daèrdoorcontin! wsselen van Ínenuutjes èn brbe
horende pictogrèmmën oÍn de nsteli.gengoed te kriigen.Je doet erverstand I aan d -
rect de GoPro'app ie downloaden en dàarna
de instellingen te verandèÍen. Oatgaatveeleenvoudiger en snel er.
SlowmotionsEen van degrote p uspunten van de GoPro
is het grote aantal moSeltkheden die je hebt
om de cameÍa n te ste len. Voorhetlideo-gedee te betekent dit datje kunt opnemen
102
REVIEw: Camcorders
GoPro Hero 3 Black Editionwww.gopro.com € 449
goede kwaliie tvee nsrelmogellkheden
C lastg nteÍe enzonderappO vee keine osse onderdelen
l)( \(i'lJrLli n! \rn (l( (; ,P',)
li Ln c ir .rrtrr(.lqrl'L 'lt.n.
D! l,^ l.itir !t)Lr. L..l Br.Pr.lr!( (t( t, ,.. t(\{
ln verschlllende resoluties met bijbeho'
rende iranrerates. zo kan je 4k opnames
maken met 1 5 fps, 2k-opnames met25fps,1080p opnames met 24,2s oí50 fps,720p-
opnarnes met 50 of 100 fps elr wga met 240
fps. Die hoge framerates kanjegebíuikenom prachtige sow motio|ste maken, door
in je montagep roject de framerate op 2s te
Timelapse en foto'sDe GoPro steltje ook in staatom op basis
van tijdsinteívall-an opnames te maken.le
kunt de camera nstellen om elke 0,5, 1, 2.
s,10,30 of60 seconden een foto te nemen.
Die Íoto s hebben een resolutie van 4000
x 3000 pixels- Bljtim-aapse opnames dle
lénger duren dan anderhalf uur heb je een
p.ob eem.le zultdan de batterÍ moeten
veruansen/ waardoor de cameraporiue niet
meer hetzelfdezalzijn. Wilje dit omzeien.
dan zit er niets anders op dan de camera uitde behuizlngte halen en vervolgens conunu
opte laden met een usb kabe. )
Nadeel s dan datdecamera onbeschermd
is. en datje deze niet meer kunt bevestgen
aan je accessoires, ten,ijje de GoPro the
Voor e kè r.epa:sinE tw€ eena..essonetevndenvóórdèGóPró
.d trPs.,s,-,.0] 103
REVIÉW: Camcorders
Frame aanschéft. Dà.rmee kan je de GoPÍo
weer beveÍlgen aànje accessoires en de
usb óansluit ng gebruiken, maarje bent. et beschermd tegen water, Uiterààrd kan
le met de GoPro ook foto's maken. De2e .zrn tvvéalf m egapixels. Behalve tiÍnelapse
opnames kanje ook losse foto's maken ofsne opname. ln dat Seval neem je dertiS
íoto's per seconde. ldeaal om een snele
Filmen met de GoProVoór leken is hetÍ men metde GoPro
eenvoud 8.le zet de GoPro aan en je houdthem n de richting van hetgeenle wilt fihen.le kunt b ihet fimen het beeld in sommlge
resol!tiesen met eniSe vedraging contro
eren op de mobiele app. oit kan niet alsjer merapse gebruikt of de snelfunctie voorroto opnémesgebru kt. Alsjegewend bentvee teiilínen met een normalev deocamerà,
dèn zalle de nelging hebben om de s.herpte
oíde belchting in te ste len. Op de GoPro s.
d,t niet mose iik. Verve€nd voor specifieke
op.ames zoa s close ups, méardaarmee
wordt de camera zo licht moge ijkgehouden.
De GoPro kan afhanke ijkvan degeko'zen resolutiefilmen n wide-, medium- ofnètrow-modus. n wide-rnodus tebruikt d e
ens een hoekvan 170 Sraden. Deze enorrne
bíeedbeeldfundie heeft éls nàdelig gevolg
dar élle opgenomen beelden bollgogen, het
iÈheye'effect, Dooreen afdere resolutle te(iezen met een medium- oi11aÍow-modusran dit effe.tworden verminderd. Oe kwa-
tre,t van de beelden bij dagl.htópnàmes is
zeerSoed. Dit !.rordt minderzodra het don
I). ( t,)Pr, \\.f\!r .tr or,ÍrLn ! !tr
kerderwordt, màërnogal eszins.cceptabel.
Standaard worden de beeiden opgenómen
met een bitrate va.30 Mbivs, maarschakeje de Protune'modus n, dan wordt dèze
bitrateverhoagd nàër45 Mbit^. De kwa itet
BewerkenFotobestanden worden opges agen ln lpgíorméét en videobeíanden in mp4-form.at.Van de website kan je de Cineformíudio-software down oaden, om de opgenomen
beelden te bewerken. Dit gaat vrj eenvoudig.
Na het importeren kanle de clips trimmenen rot.ren. Daarfa kiesje ee. instell ng om
de clips te converteren naar avioi mov.
De bitratevàn dle clips ligttussen de 70 en
140 Mbit/s, zodatje eventuee de2e clips
verder kuntgebru ken n een professionele
monté8e. Na deze convers e kanje ook be-
sl!iten de clips in Cineformstud o verdertebewerken. Erzijn tools om de kleuren te cor
íigeÍen, dewitbalans aan te passen en om te
zoomen. Daarna zitn de c ips te expor(eren
lLn L,*/ rÍrn t)iri. r !,
LeukF men met de GoPro is leuk om veEchil
lende redenen. Doordat de camera zo klein
en icht is en er allerlei versch llende soorten
bevestig ngsmotelijkheden zijn, is er bijna
geen situatie te bedenken waar nje de
GoPro n et k!ntgebru ken. Ofje hem nu
ondereen drone ha.gt, ople àuto, he m ofíiets bevestgtofhem plaatst in detu n om
vogels te spotten, alles is moge ijk. Door de
ruir.e keuze aan reaoluties en íramesnel
heden kan iedereen erwat moois mee
maken. Daarnaést brengtdieveelhe d aan
ÍÍoge Íkheden metzi.h mee détjevrlje ijkkunt expeíirnenteÍen met50p, 100p, 2k of4k-flínbestanden, Dat Ínaakt de camera
tevens interessantvoorvideo'editors, Pun-
ten die GoPro onderde loep mag nemen,
zjn de losse elementen v.n de camera en
het gedoe om decamera zonder app in te
ste len. Ondanks deze kleine minpunten va thetgoed te begrÍpen dat dit hebbedingetje
zo popu air È, want de beelden diele met de
Go Pro maaktzien erfantastisch !iten zaljewaarschijnlitk noo t kunnen maken meteengewone videocémera, r
ao ---^^
104
i:/
Zer elgen sefver (2)op!1e
GALLERY: ONLINEFOTOGALERUWie'online fotogalerij' hoort, denkt onwillekeurig aan populaire dienstenals Picasa en Flickr. Handig, dat wel, maar misschien geef je er de voorkeuraan je fotoalbums geheel in eigen beheer te houden. Dat kan met een gratistool als Gallery.
ln hettweede deelvan de serie'Dràaile e gen
serue/ stellen we ie Galeryvoor. Eengatisopensource-tool voor het orSanlseíen en
beheren van on ne fotoàlbums, eventuee als
onderdeel vàn je website. Net als hetpakk€tdatwe n PCNI7 hebben besproken (Doku.
Wiki)heeft ook GaLleryeen webretuer nodig.(Apa.he 2.2 ofhoSer), plus een MySQL dara-base {5.0 ofhoger) en php(s.2.3 oíhoger).ien aMP.seNerdus (zie PaM 7) en die is
beschikbaar voor verschillende platformen.
Zoals we in hetvorige artikelalschrevenlwèar mogelijk maken we in deze reeks gë-
bruik v.n kant en kare Bitnami.stacksonderwindows. De installatie en iniriël€ configuratieho!den we hier kort, aangezien die in het
/orge a(ikel àl uitvoerig aan bod kwamen.
su.ína.r r :r,, .nmen klikopOownload
nowin de rubr ek on your Desktop en vervol
tens op Gàllery. Met de lnstalle.knop haalje de nod ge softwarevoorw ndows binnen,
een download vën zo'n 57 MB.lr,4o.htle met
Galrerytoch ondeí Mac OS x of Linux aan dë
íagw llenide inkVrew al operating systems
ànd download options br€ngtje naarde
lnstallerenVoer hetexe bestand uir. De voorgestelde
loSin-id wÍzigje màar beter in een eigen
naam en wachtwoord. Bllnèmi sr€lr zowe
voor de webserverah voor sslstandaardpoorten voor(80 en 441). Pàs die evëntueel
aan. Mogeljk moetjele fÍewal nogd!delikmaken dat het om bonaÍide softwaregaat.Handig om weten: zowel Apache ak MysQL
insra leren z ch éh een Windows-seryice.
Mo.htje ervia seruices-msc naarop zoek
Eaan (om re te herstànen?):le vindt re teruS
alsga leryApa.he en ga leryMySQL. Met Finish
rondje de installatieaf. Ars allesgoed is,
hoefje nu méarie browser afte stemmen ophttpJ/127.0.0.1. We gaan er dan welvàn uitdatle d t pakket eerst lokaal uittest, hd en
nodigvLrlie hetadres aan door het poorr-
n u mmer van je Apache-server (brvoorbeeld
httpT/127.0.0.1 :8081 ). De lrnk Access Eitnami
Gallery slack brengtj€ dèn op de sranpàsina
van je nieuwe íotoBaleÍ j (hft p1/127 -O-o-1t Ealery). Uiteraard is die op dit moment not lee6.
Foto's uploadenHet is nàtuunijk de bedoeling dat we allerlei
witz ngen aan onze foto8alerj Baan aanbren
106
WORKSHOP: E sen !.' .'
BltNomi
glgrE
!
EE5 l.j. - '
IE E*-
gen en dan moetjewe aansemeld zijn. Dat
kan via delnk Lo8 n (rechcbove.). Ga!ery
nod $je meteen uit ioto's toe te voeSen.le
klikt h ervooÍ opAdd some of e opent het
menu Add en le k estadd Photos (het even-
tu€le Íoutbericht dàtle teen filmbeíandenkunt uploaden matje ne8eren).
D€ ioegevoeSde foto's komen dàn in je'bà
srsa bum'terecht. veíkiesje die in een apa(àlbum o.der le brengen, selecteer dan eerst
Add an alb!m vulde 8elrààgde gegevens
(zoals titelen beschrjv ng in) en bevestiS met
create. Kl k ie nu op ca lery (l nksboven), dan
verschilnt het nie!w gecroèerde alb!m
Orn d t albr.rm effectiefmet fotos te vu
lén se e«eerje het alb!m en klikje op Add
some. Klik vervolgens op se e.t photos en
duid a le Eewenstë fotobestanden aan.
Galery begint meteen.àn de uplóad. w
le die fotoS meteen a van een oÍ meertags
voorzlen, vu dan onderaan het ve d Add tags
to alluploaded Íie. in (gescherden door een
spatie), alvoÍens de Íoto's voo. uploàd te se
lecreren. Rond aÍ met oone! via de zoekbalk
kan ievetuolgens naar Íoto's met spe.ifieke
zodrajeeën albLrm in de Ea erilhebtgese e«eerd, kanje datva hei menu Album
opt esverder bewerken (abels toekennen,
sorteren, enr.)ofje kunt door eenvoudlSe
ve6 eepa«ies de volEorde van de fotos aan.
passen. voor dit aatste kllk ie op orSanDe
élb!m.
Taal en onderhoudsmodusinstellenN!je ee6te fotoa buÍn een feit is, kën
jeje metenkeLe instellnSen van minder
esthetischeaard bezS houden. Bet lÍktonsbijvoorbeeld wel àardig dat je fotogalerll
(s(andàard)een NederlandstaliSei.teÍa.eheeft. Dat r€geljevia het mènu Admin. wae'
ie achrereenvolgens Seuin8s, LanSuages
kiest.Je merkt dat EnSlish (Us)standaard is
geinstalleerd.le zou dI vinkje hier ku.n€.weSha en en (alleen) een vi.kje plaérsen b_
Nedeílands, waarje dan event!ee de opi,€
Deiau i langlage àànvinkt. Bevestg met
stíak§ voeren we nog een aantalwJu i8 nEe'
door en het sgoed om welen dat le ged!
107
WO RKSHOP: Eigen server
r i;,, Call€ry lvlodules
i!,(or' )i .i !tti,i ,ar
.l I
Íende die onderhoudswerken je site trdelrkontoe8ankelik kunt ínaken vooí externe bë-
zoekers Open daartoehetmenu Onderhoud
en kikopde in k zet de o nderhoudsmod us
ààn. verSeet die na hetweÍk nietweeruit te
Uiterlijk aanpassenStandaard installeertGèlleryhetGàlleryWind themaieen heldere en rustige interface
d e de bezoeker niet onnod g vàn je iotoS
afleidt Dët neemt niet weg dët erwellichtandere thëma s zUn diejou ofje bezoe
keÍs - mééÍaansp.eken. Gà naa. het menu
Uirenijken s€ledeerlhema keuze. Klk hier
op de link Oownlo.d er een. D e brenttjenaardepa8iné r.dci lir i]/ rr r..torltr
2en Soedgevulde reeks thema's kunt put-
re. Bijwijzevan vooÍbeeld k ezenwij hier
6a lery3rThemesrleàn cànvas Rechtsboven
vndje dan de eigenlijke downloadlink.
,àk her zip'b€srand uit en kopieeÍde map
1C eèn_canvas) naar de thema'map. Stan'
daard s dat CIB tNam \ga ery-3.0.7-0\apps\
3a I ery\h tdocs\rhemes, Het nieuwe thema
aat z ch mët de inkActiveer <themaruam>
.ïa leren (inksboven). via Uiterlijk,Thema
.pr es kan je d t thenra nog verder aan je
snaak a.npassen, Verder vind le in het
aenu U terllk no8 de optie Zijbàlk beheer.
l!.r degëwenste blokken nàar het paneel
Aaiievë b okken teverslepen worden ze
metee. zichtbaaÍ, rechtsvénje fotoca eíil.
Hetgaat met nàme om de blokken T.alvoorkeur (ha ndit voor anderstàlige bezoè-
ke.s), Metadata. Beschikbàre rssjeeds en
Modules toevoegenHetvàlt misschien nietzo op. maarGallery
is sterk rnodulaiÍ optebouwd. Het handige is
dètje àls beheerder grorëndëels zelf bepàa twelke modu esje er iever niet bij hebt en
welke modules wei. P ace to be is nétuur ijk
het menu Modules. Het volstaat hier het
vinkjeweS te halen naast ongewe.ste modu'les en een vinkte te p aatsen naast modu es
d elewilttoevoeSen.
Het loont e.htër de moeite te shoppenvia
de ljik'modures toe te voëgen'.Je komt dan
opeen paSinalerecht((,rr, ! it.r €ryp,, 1l(rrs/6,r1rr,( .:ryI[]r 1)waarno8tentallen andere modules ie downloàden
zijn.we Seven één voorbeeld. Klik hier op
Cal ery3:Modu es:lanEUaEe f ags. Na ieaanrne ding bj het íor!m (!) v nd je dan het
benodEdezip bestand op. .:; zP bit
Pak hetzip-bestànd u t en kop eer de
uitgepakte map.àarde map Modules (c:\
BitNamr\Sallery-3.0.7 0\apps\gallery\htdocn
modules). Open nu opnieuwhetmenu Mo-
dules en plaats een vinkie biiLanguage Flags.
BevestS met Update. via Adm n,lníe lingen,
Lantuage Fiags settin8s kànle oogdevormvan devlaSSen aanpassen. oveÍi8ens bleek
deze module n ette werken met het thema
Twee interessante modoles die stàndàard àl
mee Seinstarleeíd zijn, màar diejewelnogmoet adiveren, zijn TeCAPTCHA en Water.
merk De eerstezorgt ervoor datgebruikers
pas commentaar ople foto's kunn€. leveren
nadat ze een càptcha hebben ingevuld. Op
die manier vermijdje spam le zèldàn wel
no8 eerst een sleutelpaaÍ moeten invulenin de reCAPÍCHA-module, Zon sleute paar
maakle snë aanoP .....::::: . À,{etdemodulewatermerk kàn
je onli.e Íoto'sva. een ege. wateÍmeÍk
voorz en. Èou erwelreken ng mee dat het
watermerk standaard niet anger zichtbaaÍ
is zodÍa ee. bezoekerje fotos involledige
Gebruikers beherensténdaard kan elke bezoeker react es kwiit
opje Íoto§. Wilje dat beperken tot gere
gistreerde gebruikers, dan maakje dat als
volSt aan Gàlery du de ijk:ga naar het menu
Admin en kies nste lingen, Reactes. Bil Wie
mè8 react es à.hter aten, s€ledeerje alleen
SeregisÍeeÍde Sebruikers (in plaats van
108
WORKSHOP: E gen :e :
edereen). BevestE mei Ops àan. N! rnoet
ie nat!urlilkwe noggebru keB aànmaken
en dat doej€ v..u t het rnenu Gebru kers/
Groepen. Druk op de knop Voeg een .ieuwe
Sebru ker toe en vul dè 8ëvraatde Se8evensin: naèm, wachrwooÍd, e'malladÍes en even-
tueeluí. Verder kèn le alaanSeven welke
vooíkeurst.al (va. de 8ei.stélleerde talen:
zie boven)desebru keÍ heeft en oiie heÍn
tot medebeheerder wiI promoveíen, ln d ta.tstegevalplaaGie een v nkje bjAdmin.Uiter.ard kri8t hiidan autonratisch ook
toeSanS tor a e beheerraken BevestS met
Gebru ker toevoeten. Oe gebruiker wo.dttoegevoegd en hrj is meteen ook lid van
degroep Reg Íe.ed Use6. Merk op datje
ook eigen groepen kunt «eeren om daàr
spec f eke Sebruikers in onder te brengen.
Dàt aatste doe le door de gebr!ikers.aam(bovenaa.).aar het panee van detewenstegroep re verslepen. zo'n groepsindeli.g
kan nuttg zijn omdatje voorelk foroalbum
ano.derlijk -va Album óp! es, Bewerk Íech
ten perSroep éndere machrg ngen ku.rinstel en. Met een eenvoudige m! sklik egjevast ofzon Sroep de fotos mat bekllken (al
dan I et n voled te Srootte), magaanpas-
sen en/ofe 8en foto's magtóevoe8en,
Reacties beherenHand I om te weten is n08 datje v a het
men! nhoud, Reacties de rnoSelilkheld hebt
om read es van (gereSstreerde?)Sebruikers
te beheren Op het tabbl.d Goed8eke!rd
st.an alle reacties die ook voor àndeÍe.zichtbaarzij.. Het volstaat hier op Weige
ren te drukkën orÍ d e richting Wachtend
op moderatie' (e veÍs(u.en. van hieruit
kanj j oí ëen medebeheerder de Íeactie
dan alt jd no8weerSoedkeuren. ofje kenvoor Verwildeí, wat maàkt dat de react e
-a!tomatis.h rere.htkómt n de catetorie
Recent veÍw jderd. Na 7 dagen veÍdwjnt de
react e dan coÍnpleet. Ten s otte s er no8 de
sp.m-knop. zLrlke reàcties belanden in de
categorie 5pam, waarle die op elk mor.entnoE kunt rehab lieren, dan wel onverbidde.
rvo'ybody R€qnr€Í.d us€É íodarrie
109
Dol(bö)nE
ceafffi,"rtr-Ë;'&
G' /_<zre1 2
,'Èl
@\@/
VRAAG & ANTWOORD
van Windows. De inhoud van dedata kan
le vervolgens kopièren en benaderen. ofjëÍorcèen hei eigenaarschap op die mappen.
Oat gaat zo. Ga metje verkenner nààr zo'n
màp, rerhtsklik op de mapen kies Eigen'
schappen. Open hettabblad Beveilitin& kiès
Geavanceerd, ta naar hettabblad Eigenaar,
druk op de knop Bewerken, selè.teerjeeigen account, plaats een vinkje bij Eitenaar
vaà onderligSende containers en objecte.veruànten en bevestiS met oK en metla.
ceentóè8an8?PromoveerJezef da.'hàrdhandia'toteisenaarl
Geen toegang'tot oudedatamappen?Binnenkort instélleer k een nieuwe schiif
met windows s.lkwilde oude schijfwelnogbehouden als ops aEru mte.lk herinner me
e.hter dat ik het a heb meeSemaakt dat
oude dataÍnappe'r, na een (hèr) nstalatievan windows, n ièt meer toega nkelijk wa ren.
Hoe voorkom ikdatoíhoe krijt ikalsnog
toegang to( die mappen?
Dar heeftalles te maken met machtiginten
dieaan e€n specifieke 5lO (Security lDentiÍieo zrn toëgekend doorwindows. Datzitzo. stel, je €reè€rt een 8ebÍuike.sàccountonder windows en je slàat sesevens op in
de proÍielmap van die gebruiker. wanneerjevervolSens dat accou nt v€rwijden en meteen
erna èen àccount metdezelfde naam én
wachsvoord aanÍnaakt... blijkt die oudeprofelmap ni€t (zoàder) meer toegankelijk.
Dat ko mt doordat Windows de Ínachtgingen
voordie map nletop het niveauvan de ge
bruikersnaam toekent maar aan het S O, een
'unieke codë'dleaàn dàt àccount was gekop-
peld. Een nieuw a((ount betekent onvermÍ-deliikeen andeí SlD, dus:seen roesans!
Gelukkig zijn €r achterdeuÍen wàarlangs
lealsnos bijde inhoudvan die map(pen)
kuntkomen. Zo kànjedé pcopstarten met
bijvoorbeeld een live-dvd met ubuntu (www
!b!ntu «nn)idie aat zkh namelijkwelniggelegen lEgen aan die rnachtltinten {AcLs)
i---
Yö,"[È;
1r:^-.,à]í.,r- F-I'Elgi
sÍuuB oNsJouw VRAAG!Heb i€ zelfeen goedevÍaa& of denk jÍ een beteÍe oplosrnt voor een probleem te hebben dan wijhier hebbenvermeldlMailo.s dan op : . De beste inzendinSen woÍden gepubli(eerd I
Acronls True hage 2013 kanje ookgebrulkenvoor e€n'mlSratle' n.ar ssd.
VRAAG & ANTWOORD
Van hd naarI
SSOlk heb i. PCM met veel bela ngsreLling de
àrtikelen oveÍ ssd'sgelezen. Wat k me nu
afvraag: (hoe) kan k met behulp van A.rontsIrue lrnage miln harde s.hjfoverzeften
willem van den Blink
Gepriegel metip-ad ressenlk heb een thuis.etwerk, met enkele pcs,
een router, een netwerlprinter, een nas en
àfen toe notenkele apparaten (die k nietaltldaangesoten heb). Nu srnijn -dubbele
vraag:hoe viid ksnelhetip adresvan een
apparaat en moet k te kens opnreuw hetip-adÍes van zo'n apparàér ntikken n rnrnbrówse(s)orn verb ndingte kunnen maken(via wëbinteríàce)? Dèt vind ik name ,k best
De beÍe rnan er oh W ndows op een ssd
te krijgen is en bllft een's.hone insta a
tiàl waarbrlle Wirdows dus va. de grond
af nÍa leert opje ssdiop die manier zal
Windows zich a!tomatis.h optimaal nstellen
voor het medium. Dat houdt onder meer in:
gee. defratmentatie, welTRlM. Veívelend is
'weldatle bil zo'n insrallètie de proÍielen en
Sebrurke6if sreli nSen van je oude wlndowsinstallatie r.ist. Dat kénje echter Bro!endee s
goedmaken met behulp vanW ndows Easy
IÍansÍeÍ ot met Lojiklsweep (
..: r ,:r.,r I r!..1i;8ra!5re
Sistratie).
ls een scho;e lnstallar e Seen oprie, dan 2jner n08 rwee moSe ijkheden:k onen ofimagen. Klonen, oftewer rechtst.eeks kop ëren.
luki nétuor ijk alleen ínaar als jeje ssd tegelitk Ínetje harde schiiÍop ie systeeÍn kuntaàníLriten (desnoods door die ssd in een
usb behu zingte plaatsen). Een utstekendetoolhieryoor È PaÍa8on M Erate OS to S5O
u tlijningvoor een ssdt- te kLrnnen uirvoeren( ::
: / ). Ga e.hter eersr na ofdeproducentvanle ssdaln et een ve rgelilk bare(en gratis) tool aanbiedt.
Eën laatste moSelilkheid is via ee. schiji-
imàge - met nàme als je de ssd nieftegeljkmetje harde rchili kunt aanslu ten. Eén van
de betere too s hiervoor is Acronis True
lmate 2011('. .: i€49,95;graris
30 dàgen proer). zorg er echiervoorafwelvoor dat de hoeveelheid data op le s.hitfofpartine de capaciteitvanje ssd niet oversiijgr(desnoods moetje eerst Segevens verurlderen). Nadatje de image hebttecreèerd startjele systeem op van de AcronisTrue mége-
cd. Làar dew ndows pènirie evenals mbÍ en
Íack 0 staan en vetuijs naaÍje ssd.
Na de migratie za ie ook hler noE het een en
andër moeten bjregelen. waaronder her ui!,schakelen van de àutomàtische defratmentat e en het inschake en van de ÍR firl-functie(dat laatste k.n doorak idrnin strator naar
de opd ra chtpro mpt re gaan e. het commén-do fsuÍil behavioÍ set disabledelerenorii/=0 .:uittevoeren).Succerl
l0(
$ 19,95), maarook heterat sAomeiPartitonAssista.t Standard (via de óprie Optimizefor SSD) is geschikt om zo'n migràrie op de
coírecte ma.ier- eesvooÍal: met deju ste
Als hetgaat orn ip adressen van apparalendie zich tlssenje pc en jë routergateway be,
vi.den,hoefje ma.r het commando tracert<ip-adÍeÍvan-je rooi€Èuttevoer€nialletussenliSgende toestellën ('hops') krijtle dan
ln de voím van hun ip-adres tezieri(unÍna-naged switches hebben gee. ip adrer.
om een overzlcht te kriisen van de adres-
sen van alle.pparaten die metje netwerkzÍn verbonden, k.n je je ook nretje ÍouteÍveÍbinden (via de webinreíace): noÍma liteÍgeeít die ook een lrívan de statische efdynamische clients met hostnaam, p-àdres
Je kunt het ook probeÍen doorre pingen
naàr het broadcastadres vanle netwerk.
lsje ip bijvoorbeeld 192.168.0.100 en het
sub.e(masker 255.2s5.2ss.0, dàn voerje het
commando pinS r92.168.0.2ss uit. Meteèn
eÍna voerle hetcommando arp auit Een
hand I alternatieíis de Eratis rool Angry tP
Sc.nner(irr' r i r,r!r/Fi,, ; gratis be-
s.hikbaarvoor Linux.lMacen Windows - hou
er wel rekeninS mee datje antim.lwaretooldezètoo a s'gevaarlijk kan beÍempelen).Jegeeft hetgewenste ip-bereik op,laat de tool
scannen (pingën, eigen ijk)en even later iees
je afwelke ip-adÍessen thuÈ Eaven-
Watje tweede vraag beÍeft.le k!nt bilvoo.bee d het ip-adresvan het beoogde épparaat
in het hosts besrand - darals een soon lo
ka e DNSfungeert invulen mel bèhulp van
Kadblok, gekoppeld aan de gewenste faamvoor dat apparaa!.lev ndt het hosts bestand
in ciwindows\system32\drivers\erc, en het
zou er dàn als volÉt kunnen u tzien:
1q2.168 0 10 nas
192.r 68.0.20 pÍilrter
Ol èlsje hetwat eenvoudigeÍ wllt:voeg het
ip-adres éan je browseríavorieten toe.
'114
VRAAG & ANTWOORD
Copy.comlk zat met een vreemd prob eem:al e vrÍe
schijÍlette6 werden telkens opnieuw vanzelÍ
éan het eerste volume op Ínijn nasgekop-
peld en deze koppelingen waren ook act ef(welkevan de schrjÍlette6 ik ookaank ikte: k
kreeg inderdaad de inhoud van datvolumete zien). Tege Ík deed zch lretfenomeen
voordateen usb stickof schijfgeen sta-
tonslettermeeÍtoebedeeld kregen (wellcht
omdat a le vrie ettersa vergeven waren).
Nu heb ik intussen de s.h!ld ge gevonden:
de nsta lat e van de applcatievooÍ de
cloudservlce copy.com.lk heb overigens nog
wel ee. paar eigenaardigheden ontdekt met
betrekking tot die service (applicatie). Zo
werden lnks naareen beía n d(sm. p) actieígevo gd en kwamen ook die bestanden via
de backup in de doLrd terecht. Deze bestan-
den stuk voors!!Jk uils uiten [jkt mr] n et
iGoogle(d)Per 1 november stopt icoogle (w(w toog e
rcm/ g) ermee.JamÍner, want ik ben een
tèvreden gebruiker van deze stértpagina. lk
krE op deze man ereen overzichtvan miin
Gr.ai, het weerbericht, n!.., enz. Ook kénlemékkelilk rss'feeds in beeld brengen. zijn er
degeljke a ternat even?
'115
VRAAG & ANTWOORD
M enutoetsI de ezeErubrlek v.n hetl!.!.!hmervJ. Pau as ik over een workàro!.d v a
het'egsterom d€ p.togràniner op het
b!rea!bl.d u tgeij.d te krlge. w.ineerde re.hrèrmuisknop n ei f!f.I o.eert. kan
d.I I et eenvoudiger met beh!ipv.ndem.ènutoets ol bj o.rste.ren 5 d,rirÍvnn, met
q traarcEt@to56l@@q6tr!8c@@
lmrgc@sgtrr@r
r!qCErgtqEa- ook het (vinuele) s(hermtoet'
senbord van window5 bevat
d eze lfd enitor
Windows word( al à.gergeplargd door het
probleem dà( vensters van sommige pío
gramma\ (zoals de browser ofde Verken
neo plotsen om ond!idelilke rede.e.. er
langer hun vo.ige Brootte en pósit e k!nnenonthouden op het nternetvind jedaarover
ta van verwÈingen en suggest es, zelrs van
M.rosoir. Mer w sse end succes, zo b jkt ! tta rjke fora. wér bj somm Een nderdaad
b jkt te h.lpen, is her pro8rammave.ster
àíslurte. met aLÍ+F4 n pa.rsvàn mer het
rode knople, re.hrsboven het venster. Het rs
altild het proberen waard.
nt!ssen ziln wewe opeen handigetoolgebotst d e, n tegenste llnt iot het program-
ma darwe n ons vorge.ntwoord hebben
verme d (D spéyFus on),gehee gràtis s:
Wl.Srze2 (
) Oe tool heefr een wét erge.u nr.rge
bed en ng, maar wanneerle die eenmaà n
devi.Sers hebt. b jkt d e besrwe hénd8.
Om de positie en grootte va
vast te le88en, startle de toolop en drukleeenmaa op CÍ +At+2. Dat zorgt ervooÍ dat
de nàam en de coöídinéten vàn hetvensterin een ilsrworden opges agen
Door (weemaalkoÍt na e kaar op Ctrl+a t+Z
te díukke. haalje het item weer u t de llstDriemaèlmeieen na e kaar op Cr +a r+Z
díukken Seert je de Eelege.he d om die
nioímat e a.n re pàssen oÍom bilvoorbee d
éan te geven dàtdtvensteratijd bovenaan
moet Íaan. Verder kan le hiernoga er ei
parameters vooí WinS ze2 àanpassen op
Winsize2 houdt venstergroo'te en.positie vast, evéna sde làyout va. je
Progra mma'sopmoln het m€ n!mmerv.n PCM l.s ik het
a.rwoord op de e2ersvíaag waarbi het
browservensrerva. de ezer te keisweertevoors.hln komtop het tweed. s.herm,
terwii h j hetop her eerste schern w .Asaanv! llngop hergegevei àntwoórd wi lk
nog meegeven dat de pos isrer dooÍE..ns bete. o.rhóude. woÍdt wan
neerje het niet mer het ktur sle.Íslu I maér
vLr de roerscombin.i e a r*F.r.
Wij p eiten schuidig. Aantezien wijzelfvoor-nameljk op een laptop werken waarbij de
doorlou bedoelde toets ontbreekt, hadden
wj de oploss nt dieli voorste t, eenvoudiS-
we8 oveÍ her hoofd gëzien :-(.Je hebt uiteraaÍd g€liikide meeste 'normale' toetsenbor
den, met name de eremplaren die bedoeld
zijn vooí8ebÍuik onder Windows, bevatten
niet alleen een Windowsloets, maar ook een
zoteheten me.!. of applicatietoets (g€woon-
liik geposit oneerd tussen de Wi'rdows-toets
e. de rechter Ctrl-toets). wanneerj€ die
indrukt; krijgje doorgaans hetzelfde effe«als met een klik op de rechtermu sknop.
Doeje dat op het bureàublad, dan verschiint
het men u waarin je (via Beeld, Pictotrammen
uitliinen op rane0 de picto8rammen .lsnogkunt uitlij.en. overiSens bljkt dat eveneens
te lukken via de roetscomb nat e shift-Fl0
'116
VRAAG & ANTWOORD
Wlndows 7SP1: onwillig!k heb algeru metld prob emen om servi.e
Pack I te nsialleren voorW ndows 7. k heb
lnmldde s àl (b, herhal nt) teprob.eÍd: de
spe.ia e F x t.too, opstarte. van de BlTs ser
v ce, uiivóeren van hotfx K8947821, sP'l
dowiloaden (b!ilen de windows updëte
onr).lkhebookju ieadves(!ithetvorigePCrí.nummer) geprobeerd om door m ddel
van een bat.h bestand dewndowsupdatedat.b.se te'ver.ie!we.'.lammeÍ genoeE
tevergeeG. Hebbenlu ie nog deeèn?
john van Bodegraven
Wla n-ada pterals repeater?Het bereik van nijn díaadloos netwerk s
bepeÍkt. Vooía in de tu n krlg k moel ,k oígeenverb nd ng N! staatmln(bekabede)desktop pc beneden,vëkbidetu n. Kan k
de d.aadloze.etwerkadàpter van die pc n et
als een soort repeater inzetten, zodat k ook
n de t!in dr.ad oze o.u.ngst heb?
Darwordt ast g, temeer omdat we de
probeem-p. niether hebben. De meeste
suggesi es d egewoon ikwéleen oplossing
bleden hebjeint!ssen a u tgeprobeerd.
overiSens. hebje geconlro eerd oíook de
serí ce Wlndóws Modules lnsta ler is inge
sch.keld (zetdietÍde rk op automatlsch')?
verder ka.je het nog nret hetvolgende stap-
startwlndows 7 eerst'schoon'op om mo'ge ijke softwareconrlicten te vermijdeÀ{dat
loopt óver ms.onÍg). Hoeje dat aanpakt,
leesle op sr rr. i -: .,r.í r. rr:b1!'2!'' rt.VervolSens voerje de instructies u t die lev ndt oP ,r Lrrf,i,,ir,1,,r:;;rl AchteÍeenvolgens:Ín dati
Systern update Readiness Too, Probleem.
oplosser en U tschakelen beveiiglngspro
gramma's. Moge rk helpt ook detip d -" op
r rl.,r! r. !i.lt..r r.r L5'r,,, rrl.,,!-lrr..owi JrCit.. . Sr.arna!rstaat
Verderdoeje ertoed aan eeÍst a e{andere)
Windo!.rs-updates te lnsta Leren voorie 5Pr
u trolt. op die man erweetje zeker dat a le
andere componenten alvast up-to.date zijn.
Let eÍ met name op dat dew ndows-updates
KB2455826, K82534366 en K82533552
ziln gernstaleerd.le vlndt die updates ook
dooÍte surfen naaí support.m cÍosoit.com/
kb/<update.nummeÈ/n (bilvoorbee d !: ,
rrr rrt.t rrr!:ir ). succest
drachtpromptte gaaf en daar hetvo gende
commando u ttevoerenlnetsh wlan set hostednetwork mode=allow
ssid=<mijn_naaÍÍ> key=<m jn sleutel>
keyusage=pers stent.
le zu t zien dat er nlr een v nuele netwerk-
adapteí is bi.lgekomen. Om dieeffect ef
op te sÈnen voerje hetcommando netsh
wlan stan hostednetwork u t (vervangstan
doorstop om dieweer uitte schake en). Het
gàat standaard om eenwPA2 PsK beveiigd
netwerk. Ten slotte moetje de inteínetverbin-
ding nog delen: íoep het eigenschappenÍnenu
van ie bedrade verb ndins op, kies Delen,
plaats eenvinkje bí de boveníe optie en kesjevirtue e draad oze netwerkverblnding.
Een andere mogelijkheid ls nog datje een ad
hoc-verbinding tussen.le desktop'pc en de
andere p.('s)opzet- Hou erechter rekening
mee datzo'n configu ratie doorgaans nr ndeí
effectiefen voorspe baaÍ is, en dat n et aledraëdlóze apparaten (zoals Androld) zich
zondeí Íneer nret een ad hoc-netwerk wlllen
Het is onze eruaring dat de meestso ide
oploss ng nos a tiid detraditionele hardware-
aanpak blíft... Plaats een exÍa díaadloze
router nabijjetuin en steldie a s drëadioos
accesspoint in. Of ie schaft ie een e.hte
Er bestaan inderdaad tools waarmeete de
draad oze adaptervanje pc àls een repeater
kunr léten íunteren. Een van de bekendste
is connectfy Hotspot en op iln :r,,.Í r!_! .re: i lr.rl r..r ,r'riL r. ,riL r! l
r '. ri lees je meer over de - overigens
eenvoudige - configu ratie. voor deze func
tionalteit hebje echterwelde Pro veÍs e
nodigGnca €32). Erzijn overigens ook
grats programma's als MyPublcw Fi(,i!rlpr r .rr.,r,,)enMàMi(,r,,,,r'r,'.,.! ,J waarmeeje je pc kunt omturnen toteen repeater. We hebben echter alvakerprob emen ond€ruonden metderselike
oplossingen (zoals driverconfl kt-Àn).
Een andere motelijkheid is datje de pc a s
een dÍaad oos accesspoint (hot5 pot) con-
fgureert. Dat kan in prindpe zonderexlra
software (zoals hetgratis connedi, Hotspot
Lte). Het koÍnt erop neerdatje ookde (in
wln.lows 7) ingebouwdefunct e virtualwi Fi
activeert(meer hierover op ,,i ,ir,ls.li r..r/È. !! lr . irr _rl.Íis,rleskI.,rl
.i.lElr2rl(r-r: !rr, .'r.).
Hieídoorwordt het mogelilk dat een pc met
één fysieke draadloze adapterals een client
voor een ha Ídwa re-a.cesspoint f! ngeert en
tetehjkert jd als een software-accesspoint
opereert, zodat ook andere apparaten
verbinding kunnen m.ken. Deze functie
adiveerie door als admin strator naar de op
117
DE BESTE VUF...
TOP VUFTablets
I
APPLE Pad4(9,7 nch),.1íar! e r €47e (í6 GB)
é trr s{hepàEng,d.oàr
ACER lconia Tab W5l0 ('lQ,l .ch),lltr .r Pr n €499(32G8)
è k:pE6n,bÍd 5 rftburhpàd
ARCHOS 97 Platnum HD{9,7 n.h)lrv !rr.rr.s.om €259 (i6 GB)
c àfrea is r Gh.d ihc.Í
IIYAMA P.o ite Í2250N,1T5 (22 nch)
3232
5
SAMSUNG Ga axy Nore 8.0 (8 nch)rltwrs.ir.sui! i € 379 í6 GB)
GooGLE Nexus 7 (7 inch)nrin 5.on 4 249 (32 GB)
C r6cB EEe sk rrkr sEr i:,ciri,,
Àoc E2250SWNK (22 in.h)
4
PHILIPS G oco 278G4 (27 nch) asus À4X239H (23 in.h)
. TOP VUFBeeidschermen
LG 29EA93P (29 ncl"r)
C r ÍL ,oo' .,.+iiíD)
5
118
DE BESTE VUF...
TOP VUFcompactcamera's
SAMSUNG EX2F
c r,n.JÍr,3::!,.. EÍ.mÈhsu5
TOP VUFNavigatietoestel
1
TOMTOM Start 60 Eu.op€www.romtom..om € 179
It sz.rft !rèb.díissrcdà àkdàmè 8erÍomIóm r!ète1@5
len
MIO 5p rit 695 LM
i:i 3,@r 5 n.iÍhèÍm,!è èèÉnfoÍm.,.
è eÈ:Èr6pàrnr 6 è
GARMIN Edge 510wwwearhr n.om/n n €299
3232
OLYMPUS Tough TG 2
è mndtrsoèdevee:msà
4
NIKoNCoopr56300
rffiop;deotu, rr 9'.0::!on.s! k
c ÍheÍm,6r 11 aï r. GÉmofÍ
5
GARMIN 2595 LMTwwwlaÍm n.óm/n n €219
c lFrc h86oEksNwà rr
54
FUJrFIM nsrax lv]ini75
c dÍ€ bro s. f 6í brs( @Í b 4è gè, dcn
caNoN Pow€rshot4350o
, hÍaadbíèb reÍi spoteoedkoop
e oude eedprc@Írsoedbpebehu? s!
MAGELLAN Exp orlst 510. eil.màge angps..om € 379
,,, hede,.-remóí. -b-.Èè +,-""-mr.t*,",.*
DEKOPERIn deze maandelijkse rubriek latenwe iemand aan het woord die neteen nieuw product heeft gekocht.§7e vragen deze consument taar zijnervaringen met zijn nieuwe 'speei-tje'. Dit flummer is het de beurt aanGordon Schuringa uit Hilversum,met zun nreuv/e Lanon prtnter..lerocr..i ie : eJre.hof
Gordon Schuíinga (2s)is on èngsvoor zichzeli
betonnen als grafsch ontwerper. Hoewelvee
ontwerperr hun werkvaak pÍesenteren vanéf
een tab et, v ndt hijhetto.ir prettg om onrwerpen op pap er aan opd rachtgevers te lat€n z en.
"lkwerk vaakvoor bekenden. Oan is het píettig
om ze ietstasrbaars tegeven, vooralals ik rus
sentijds een voort8ang wil lateo zien. Oaaíom is
een 8oëde printer erg belangrilk."
Uiteraard zitngoede kleuren vooÍ Schurinsa
cruciaà1. Omdàt ik vàak in her klèurmódè cMYK
(cyaan, ma8enta, seelen zwàrt, red.) ontweíp,is het loor mii belangrÍ k dat de print€r ook in
CMYKaídrukt, GelukkiS doen de meeste prin(eís
dat tegenwoordig." De keu2evooÍ een Canonprinter wès echter snel geÍnaakt. "Cèno.liEr mÍgewoon beter dan biivoorbeeld HP of Epson. rk
heb ze f een Ca.on camera en ik heb printers
verkocht in een w nke waar k werkte. Met ca
non heb ik de beste eruar ngen.
Gordon schuri.Sa heen ziln MG54s0 nu on-
Seveer een maànd- Deeerste píints stemmëntevrede..'1k heb onderandere aleen lo8ovooriemand u tgepr nt. Dar zag er piekljn Lrir.
Zoa sje het maakt, komt her er óok uit. Oat is
behoo n jk bela n8r jk voor een ontwerp€ r Veel
pr nteE drukken donkerder afdan het ontwerpop decomputër, maardatvalt mer de Cènon lrel
Thuis bijde H ilversu mm€r staan een À,lacbook
en een iMac, Het installeren vàn driversvoorde pr ntertintvolSe.r Schuringa gemakkëlijk
met de mee8e everde soÍtware. Her sturen va.afdrukken naar de !]c54s0gaàtvia wifi. "D e
wiíiíunctie vlnd ik ergfijn. Dè printerondeÍ-steuntA rpíint, maarwerkt ook metAndroid De
app van Canon, Pixma Easy Pholoprint, heÍkent
alle Canon print€rs in het netwerk. De printerstaataltijd ààn. Dus als ik een bericht van een
opd rachtSever of beÍelde concertkéartjes via
de ma lbinnen krijg, ka. ik ze dnectvanal mijn
relefoon pr nten."
orschoon hÍ niët overélle mog"illLL"o"n u"nhet apparaat even enthousièst ls zoals bijvooÉbeeld de optie om foto s vanàf een cd àí te drukken - s Gordon ergrevíeden merziin printer.
"ZekervooÍ mensen die thuis werken is het een
aanraderdië ook nog eens bet.albaar s.
Zoals ie het maakt,
komt het er ook uit. Datis behoodijk belangrijkvoor een ontwelPer,
121
[rl'i1,]r: ,
LEZE RSSERVICE
I :,,,,
5Í.,-.-.----, '
liÍ,.,--"".*-".grL-.. -.."" " .*
8".-----,-P,B::r..,.-.-..."'--..
122
BEVETLTG JE ONLTNEIDENTITEITsinds klokkenluider EdwaÍd Snowden het bestaan v.nPR SM na.r bu ten heeftgebracht, s privacy weereen
'hot ssue.Aan de hènd van een aanta expe(tipsveÍtellen wijje hoeje €ruoor kunÍ zoí8en dat je touw online
deni (e t zo goed mote ijk beve i8t.
LEZERSSERVICE
FOTOBEWERKINGlindsdeopkomÍvandesmartphóne s edereeneen
àmateuífoÍo8raaÍ. Maàr om Íoto'ste beweíken Sajenatuurlilk niet meteen het peperdureadobe Photoshop
c5 aaischéfÍen. EÍ zln Soedkopere (en 2elts 8ral,àlternatieven: wit onderweípef ze aan een uirgebreide
verSelijking.
Fat32, ntfs, exÉat, gpt... het is eÍ niet overz chtelijker op
Seworden mer ald'e soonen «h'lípdn('es en pd ul e.
stijlen.Ird om eens orde n de chaosàan re brengen:
we e88en alle term€n voor eens en vooÍ a tijd u t, zodat
le nier meertegën onaa ngena me veí.ssin8en aanloopt
wanneerje een schijÍpa íÍrrie wilr benaderen.
VOLGENDEMAAND-
802.11AC-ROUTERSHeb ie tlruis een router met 802.11n2 Dan is ie inmid
de s toch e.ht a.hterhaa d. hoorlDe ndustrlezelvol n
op 802.11ac.. maarwathoudtde2e íandaard egènlilkin? We bekijken hei huidig€ àanbod aan ac Íouteís en
vragen ons ai:heeft het welzln om re upgraden?
C,{
-Dla .. "--
-
àÈ-.; _YzLIM,PCM septcmber ligt op 20 augustus in de rvinkel
123