ÜROLOJİK TAŞ HASTALIKLARI...IVP Renal fonksiyonu ve anatomiyi değerlendirme Düz filmi takiben...

Post on 25-Jan-2020

29 views 0 download

Transcript of ÜROLOJİK TAŞ HASTALIKLARI...IVP Renal fonksiyonu ve anatomiyi değerlendirme Düz filmi takiben...

ÜROLOJİK TAŞ HASTALIKLARI

DR FIRAT ZANTUR

KEAH. ACİL TIP A.D

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 1

Plan

Epidemioloji

Patofizyoloji

Kimyasal yapısına göre taşlar

Klinik

Tanı

Tedavi

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 2

Epidemioloji

İnsidansı %12 den fazla

Erkeklerde 3 kat daha sık

3-5 .dekat hastalığı

Genetik yatkınlık

Dağda tropikal bölgede yaşama

Sedanter yaşam

Beslenme

İndinavir sülfat ,diüretik gibi bazı ilaçlar

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 3

Epidemioloji

16 yaş altı çocuklar %7 görülür(K/E:1/1). Bu yaş grubunda en sık sebepler

%50 metabolik anomaliler

%20 ürolojik anomaliler

%15 enfeksiyon

%5 immobilizasyon sendromu

%10 idiopatik

Böbrek taşı hikayesi olanların 1/3 den fazlası ilk bir yılda,%50 si beş yıl içinde tekrar eder.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 4

Patofizyoloji

Üriner süpersaturasyon

Kristallerin büyümesini engelleyen idrar

proteinlerinin azalması (sitrat,Mg,Zn )

Üriner staz(fiziksel anomali,nörojenik

mesane, kateter takılması,yabancı cisim

varlığı gibi)

Genetik geçiş

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 5

Kimyasal yapısına göre taşlar

İnorganik taşlar:(kalsiyum içeren) Kalsiyum oksalat taşları

Kalsiyum fosfat taşları

Kalsiyum oksalat ve fosfat karışımı

Organik taşlar:(kalsiyum içermeyen)

Magnezyum-amonyum fosfat (struvit) taşları

Urik asit taşları

Sistin taşları

Ksantin taşlar

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 6

Radyoopasitesine Göre Taşlar Nonopak taşlar

Urik asit taşları

Ksantin taşları

Semiopak taşlar

Sistin taşları

Struvit taşları

Opak taşlar

• Kalsiyum oksalat taşları

• Kalsiyum fosfat taşları

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 7

Kalsiyum oksalat kristalleri Kalsiyum fosfat kristalle

Sistin kristalleri Ürik asit kristalleri

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 8

1.Kalsiyum içeren taşlar

Tüm taşların % 75-80 i

Çoğunlukla mikst yapıda

Risk faktörleri;

Hipositratüri,

Hiperoksalüri

Hipomagnezüri,

Hiperkalsiüri,

Hiperkalsemi

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 9

Hiperkalsemi

1. Primer hiperparatiroidi

2. immobilizasyon

3. Süt-alkali sendromu

4. D-hipervitaminozu

5. Hipertiroidi

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 10

Hiperkalsiüri

1.Absorbtif

2.Renal

3.Resorbtif

4.İdiopatik

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 11

Hiperoksalüri

1 .İnflamayuar barsak hastalıkları

2 .İnce barsak rezeksiyonu

3 .Jejunoileal bypass

4 .Primer genetik bozukluk

5 .Kronik diyare

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 12

2.Kalsiyum içermeyen taşlar

Enfeksiyon taşları

Ürik asit taşları

Sistin taşları

Ksantin taşları

Diğer taşlar

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 13

Enfeksiyon taşları (struvit)

Üriner sistem taşlarının %10 u

Mağnezyum amonyum fosfat içerirler

Üre parçalayan bakteri enfeksiyonları tarafından oluşturulur

Stoghorn taşlarının en sık nedeni

Antibiotiklerin bu taşlara penetrasyonu az

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 14

Ürik asit taşları

Üriner sistem taslarının %5-10’unu olusturur

İdrar ph’ı asidik olmalı

Ürik asit ety

İdiopatik

Kronik dehidratasyon

Hiperürisemi ile birlikte olan durumlar

Hiperürikoziküri ile birlikte olan durumlar

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 15

hiperürisemi olan durumlar Gut hastalıgı,

Myeloproliferatif hastalıklar,

Lesch-nyhan Sendromu

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 16

hiperürikozürik durumlar

Diyetle aşırı protein alımı,

Tubuler emilim bozuklugu,

Ürikozürik ilaçlar

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 17

Sistin taşları

Üriner sistem taşlarının %1-3 ü

Etyolojisinden sistinüri sorumlu

Sistinüri, barsak epiteli ve böbrek

tübülüsünden aminoasitlerin (sistin, lizin,

ornitin, ve arginin) transpotunun bozulmasıyla

karekterize otozomal resesif bir hastalık

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 18

Ksantin taşları

Böbrek taşlarının nadir bir sebebi

Ksantin oksidaz noksanlıgı ile karekterize,

Otosomal resesif kalıtım gösteren

doğumsal bir metabolizma hastalıgı..

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 19

KLİNİK

Kısmi obst. yapıncaya kadar asemptomatik

Akut şiddetli ağrı;

ağrı yanlardan başlar,abdomenin anteroinferiorundan testisler veya labium majuslara ilerler.

Bulantı, kusma, terleme eşlik edebilir.

Hasta semptomlardan rahatlayacağı pozisyon arayışı içindedir.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 20

KLİNİK

Taş üreterin ortasını geçinceye kadar ağrı yanlarda ve abdomende

Mesanede ;sık idrara çıkma idrar yaparken ağrı

Üriner traktın darlıklarından geçerken ağrıda belirgin artış

renal kaliks

üreteropelvik junction

üreterovezikal junction

üriner traktın en dar yerleridir. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 21

KLİNİK

Taşın spontan geçişini taşın

büyüklüğü,şekli, lokalizasyonu,üreter

darlık derecesi belirler.

4mm den küçük %90

4-6mm %50

6mm den büyük %10 spontan

Sipiküllü ve düzensiz şekilliler,keskin

kenarlılar daha az spontan düşerler.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 22

KLİNİK

Komplet obst. yapan parsiyele göre daha

az spontan düşer

Yerleşimlerine göre

Proksimaller %20

Middle %50

Distal %70 spontal düşer.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 23

KLİNİK

Taş darlığı geçtikten sonra hasta rahatlar

Çocuklarda semptomlar nonspesifik

İnfantlarda renal kolik nadirdir, intestinal kolik ile karışır.%20-30 ağrısız hematüri şeklinde görülür.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 24

TANI

FM

LAB

GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

HELİKAL CT

USG

IVP

SİNTİGRAFİ

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 25

Fizik muayene

Şiddetli ağrıya bağlı HT, Taşikardi

Taşın bulunduğu yerde hafif hassasiyet

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 26

Laboratuar

İdrar Analizi :

Hematüri

Lökosit esteraz,nitrit- enfeksiyon

Oxalat ürat kristalleri- taşın cinsi

Artmış idrar pH üre parçalayan m.o varlığında

Gebelik analizi

CBC :anemi ,enfeksiyon abdominal aort anevrizması düşünülüyorsa

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 27

Laboratuar

Üre,kreatinin:

Yaşlı,

Renal yetmezlikli,

DM li,

Radyokontraslı görüntüleme

planlananlarda

Glukoz:DMli olanlar ağrıya bağlı

hiperglisemi, bulantı,kusmaya bağlı

hipoglisemiye girebilirler. DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 28

Görüntüleme yöntemleri

Helikal CT

USG

IVP

Sintigrafi

Düz karın grafisi

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 29

Görüntüleme yöntemleri

Üretral taşın varlığını doğrular

Diğer tanıları dışlar

Komplikasyonları belirler

Taşın lokalizasyonunu belirler

Taş kendiliğinden düşemiyorsa tedaviyi belirlemeye yardım eder.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 30

Helikal CT görüntülemede altın

standarttır.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 31

Görüntüleme yöntemleri

Tanı kesin değilse

Kadınlarda görüntüleme GİS ve jinekolojik

patolojileri dışlama amaçlı

Yaşlılarda renal karsinoma,akut

apandisit,abdominal aort anevrizması gibi

hastalıkların dışlanmasında

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 32

Tablo 96-3

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 33

CT

Sensitif ve spesifik

Taşı görüntüler

Sekonder bulgular:üretral

dilatasyon,perinefrik yağ dokusunun

incelmesi,idrar toplama kanallarında

dilatasyon,böbrekte büyüme

Böbrek fonksiyonunu değerlendirmez

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 34

IVP

Renal fonksiyonu ve anatomiyi değerlendirme

Düz filmi takiben kontras sonrası 5,10,20 dakikalarda film alınır.

Nefrogramda gecikme,üreterin tam olarak görülmesi,üreterde kontrastın bir anda gecikmesi obstrüksiyon bulguları

Renal büyüme,toplayıcı sistemde dilatasyon,kontrastın extravazasyonu gözlenebilir.

Kontras nefrotoksiktir ,zaman alıcı bir yöntem

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 35

USG

CT ve IVP yapılamayanlarda kullanılır.

5 mm den büyük taşlarda yardımcı

Proksimal ve distal üreter taşlarında kullanışlı ancak orta üreter taşlarında sensitif değildir.

Hidronefroz tanısında %98 sensitiftir.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 36

Düz abdominal grafi

Üriner sistem taşlarının %90 ı radyopaktır.

Taşlar yumuşak doku ve kemikle

süperpoze olduklarından düz filmin renal

kolik tanısında değeri azdır.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 37

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 38

Ayırıcı tanı

Abdominal aort anevrizması:

& Fokal abdominal hassasiyet

& Abdominal distansiyon

& Pulsatil kitle

& Hemodinamik instabilite

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 39

Ayırıcı tanı

Pyelonefrit :

& Prodromal dönem daha az aktif

& Ağrı renal kolikteki kadar şiddetli değil

& Ateş

& Bakteriüri ,pyüri

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 40

Ayırıcı tanı

Papiller nekroz:

& Sicklecell anemi

& DM

& NSAİD sık kullanımında

& Enfeksiyonlarda

& Hematüri, pyüri

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 41

Ayırıcı tanı

Renal infarct:

& Akut yan ağrısı,

& Hematüri

& Hipertansiyon

& CT anomaliyi göstermez

Tanı için IVP,renal dopler,renal

anjiografi gerekir.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 42

Ayırıcı tanı

Renal ven trombozu:

& Böbrek büyüklüğü artar

& Böbrek fonksiyonları azalır

& Proteinüri

& Mikroskopik hematüri

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 43

Üroloji konsültasyonu kimlere

istenmeli ABY

Komorbidite

IVP de extravazasyon,

Tam obstrüksiyon

Renal kolikle sık başvuru

Taş > 5 mm ise

Renal papilla nekrozu varsa

İrregüler proksimal yerleşimli taşlar

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 44

Yatış endikasyonları

Ostrüksiyola birlikte enfeksiyon varlığı

Tek böbrek veya renal transta

obstrüksiyon

Kontrol edilemeyen ağrı

İnatçı kusma

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 45

Tedavi

Medikal tedavi

Profilaktik tedavi

Açık cerrahi

Endoürolojik yöntemler

Perkütan yöntem

ESWL

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 46

TEDAVİ

Amaç ağrı kontrolü

Antiemetik ;opiat kullanımına bağlı bulantı, kusmalarda

Hipovolemi ve kusması olanlarda IV hidrasyon

Enfeksiyon varsa antibiotik

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 47

Medikal tedavi

Opiat veya NSAİD

Ca kanal blokörü (nifedipin), ve steroid

Taş düşme oranını arttırır,

İş gücü kaybını ,

Acil ziyaret sıklığını ,

Cerrahi girişimleri azaltır

Sistin ve ürik asit taşlarında kemoliz

Metaflaksi

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 48

Öneriler

Ateş, kusma,kontrol edilemeyen ağrı

olduğunda tekrar gelmesi

7 gün içinde üroloji polikliniği

Bol hidrasyon

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 49

Mesane Taşları

Üriner sistem taşlarının %5 ini oluşurur

Disüri ,terminal hematüri

Miksiyon sonunda taşın mesane boynuna

vurması sonucu ciddi ağrı

İdrarın aniden kesilmesi, sıkışma hissi

Penis ve skrotumda ağrı

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 50

Predispozan faktörler

Mesane çıkış darlığı

Enfeksiyonlar

Mesanede yabancı,cisim

AYIRICI TANI

Yabancı Cisim

Karsinoma

Nörojenik Mesane

Mesane Divertikülü

Mesane Fistülü

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 51

Komplikasyonları

Kronik mesane irritasyonu,Ca

Fistül

Üretral obstrüksiyon

Kroniklerde perisistit ve buna bağlı karın

duvarına yapışıklık

Mesane perforasyonu

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 52

Tedavi

Enfeksiyon ve üriner obstrüksiyon

varlığında acil tedavi

Çok distaldekiler forsepsle çıkarılır

Proksimaldekiler üroloji konsültasyonu

gerektirir.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 53

Teşekkürler.

DR.FIRAT ZANTUR - KEAH ACİL TIP - 13.9.2011 54