Post on 27-Jan-2021
MEDISCHE LABORATORIA
Amsterdam, 28 mei 2013
DBC's
75%
EDC's /
ZH-labs
25%
DE NEDERLANDSE MARKT VOOR MEDISCHE DIAGNOSTIEK HEEFT EEN OMVANG VAN CA. €3MRD; CA. €800M IS EERSTELIJNS DIAGNOSTIEK
Marktomvang(1)
● Ingeschat wordt dat de Nederlandse markt voor medische diagnostiek ongeveer €3mrd bedraagt: o Diagnostiek binnen DBC’s (diagnosestelling, monitoring, therapie en opname) is ~€2,35mrd; dit betreft
een combinatie van tweede- en derdelijns diagnostiek o Diagnostiek verricht in EDC’s en ziekhuislaboratoria is ~€0,8mrd; dit betreft de eerstelijns diagnostiek
(incl. trombosezorg)
● Het segment eerstelijns diagnostiek van €0,8mrd – dit is inclusief ca. €40m aan onderzoek verricht door huisartsen zelf en inclusief ca. €80m trombosedienst - is verder uit te splitsen in: o ca. €420m voor Laboratoriumonderzoek (Klinische chemie, microbiologie, pathologie) o ca. €190m voor Beeldvormingsonderzoek o ca. €165m voor Functieonderzoeken (incl. scopiën) o ca. €25m voor Overige onderzoeken
Noten: (1) Bronnen: Plexus rapportage VWS - december 2010, SAN position paper 2010;; (2) ZH staat voor Ziekenhuis; ZH-labs voor ziekenhuislaboratoria
ZH 69%
EDC
27%
Huisarts
4%
Lab
48%
Beeld
21%
Functie
19%
Tromb
9%
Overig
3%
Verdeling uitvoerende partijen Totale marktverdeling Marktverdeling eerste lijn
(2)
1
MARKT IS VOLOP IN BEWEGING DOOR OPHANDEN ZIJNDE INVOERING VAN PRESTATIEBEKOSTIGING
Vooruitzichten(1)
• De Nederlandse markt van medische diagnostiek kent verschillende bekostigingssystematieken welke afhankelijk zijn van het type uitvoerder. De NZA adviseerde recent(1) om een eenduidige bekostigingssystematiek te gaan hanteren, de sluittarieven af te schaffen en de analysetarieven vrij te geven (invoer 2014 en 2015)
• Onderzoek VWS naar mogelijk baten van diagnostiek en een nieuwe vormgeving van bekostiging (ingang in 2013)
• Invoering van prestatiebekostiging eerstelijnsdiagnostiek (per 2014) waardoor naar alle verwachting prijsdruk zal ontstaan; Overheidsbeleid dat substitutie van tweedelijns naar eerstelijns diagnostiek beoogt
Trends en ontwikkelingen
• Tarief voor laboratoriumtechniek staat onder druk; partijen in het veld houden rekening met een tariefdruk in de komende jaren die zal oplopen tot minimaal 20%
• Ontschotting eerste- en tweedelijns diagnostiek en vorming van ontschotte diagnostische centra
• Verregaande samenwerking ziekenhuizen ten aanzien van medische diagnostiek
• Marktpartijen sorteren voor op vooruitzichten door samen te gaan werken (fusies, samenwerkingen) om schaalvoordelen te realiseren voor meer efficiency en tegelijkertijd de kwaliteit van dienstverlening te verankeren
• Naar verwachting zullen de Nederlandse ziekenhuizen op lange termijn de niet-spoedeisende medische diagnostiek gaan uitbesteden; te allen tijde zal een ziekenhuis een eigen spoedlaboratorium van beperkte omvang moeten aanhouden
Noten: (1) Voorhangbrief functie eerstelijnsdiagnostiek ministerie van VWS dd. 12 maart 2013
2
ONTSCHOTTING VAN DE EERSTE- EN TWEEDELIJNS DIAGNOSTIEK VERANDERT HET SPEELVELD VOOR MEDISCHE LABORATORIA
3
• Wens van ontschotting wordt voor een deel gedreven door het ongewenste fenomeen ‘dubbele diagnostiek’: dit is de kostbare herhaling van diagnostiek in de tweede lijn omdat eerstelijns uitslagen niet beschikbaar zijn
• Ontschotting kan hier soelaas bieden:
• Wederzijdse beschikbaarheid diagnoseresultaten in eerste- en tweede lijn
• Inrichting transmurale centra voor efficiënte uitvoering van eerste- en tweedelijns diagnostiek
• De verwachte impact hiervan:
• Totale aantal diagnostische handelingen zal dalen als de keten efficiënter wordt ingericht (diagnostiek drijft tevens de opening van teveel DBC’s)
• Mogelijk –gedeeltelijk- gecompenseerd indien de zorgmarkt blijft groeien
• Trend is consistent met het huidige beeld:
• Teveel laboratoria/laboratoriumcapaciteit
• Buitenland lijkt met minder kosten en behoud van analytische kwaliteit de medische diagnostiek uit te kunnen voeren
DE HUIDIGE DIAGNOSTISCHE SECTOR IN NEDERLAND KENMERKT ZICH DOOR EEN STERK VERSNIPPERD AANBOD
• De huidige diagnostische sector in Nederland kenmerkt zich door een sterk versnipperd aanbod verdeeld over
eerste- en tweedelijns met ieder eigen regelgeving en bekostigingsmethodieken
• Onder medische diagnostiek wordt verstaan:
− Laboratoriumonderzoek, bijvoorbeeld bloedonderzoek, onderzoek van urine en ander patiënten materiaal
− Functieonderzoek, zoals ECG’s en longonderzoeken en scopieën
− Beeldvormende diagnostiek, zoals echo’s, MRI scans en fundusfoto’s
• Er wordt een onderverdeling gemaakt tussen eerstelijns (met name huisartsen, verloskundigen) en tweedelijns
(medisch specialisten) medische diagnose
4 Bron: Advies eerstelijns diagnostiek, NZA 2011
Medische zorgverlener
2. Uitvoer onderzoek
4. Diagnose (en behandelplan)
Patiënt
2a. afname 2b. analyse
1. Verzoek
3. Beoordeling
Kenmerken
De keten voor medische diagnostiek bestaat uit vier stappen
Huisartsen praktijk
Verlos-kundige
MDC Ziekenhuis Productie verbanden
Zorg- groepen
ZBC
Laboratorium onderzoek
Beeld vormend
Functie onderzoek
MEDISCHE DIAGNOSTIEK WORDT AANGEBODEN DOOR VERSCHILLENDE PARTIJEN IN DE EERSTE EN TWEEDE LIJN
• Verschillende partijen verlenen medisch diagnostische diensten, waarbij de mate van specialisatie verschilt
• Huisartsen nemen patiëntmateriaal af, en voeren verschillende diagnostische handelingen uit
• Verloskundigen maken echo’s en nemen patiëntmateriaal af
• Medische diagnose centra (MDCs) richten zich vooral op laboratoriumonderzoek; daarnaast wordt ook
beeldvormend en functieonderzoek uitgevoerd
• Ziekenhuizen beschikken over de meest uitgebreide voorzieningen van medische diagnostiek en werken
soms samen in zogenaamde productieverbanden
• Zorggroepen hebben vele vormen van zorg samengevoegd met de bijbehorende diagnostiek
• Er is een kleine groep op medische diagnostiek gerichte ZBC’s; deze focussen zich meestal op een specifiek
type onderzoek
5
smal
breed
Bron: Advies eerstelijns diagnostiek, NZA 2011
Portfolio medische diagnostiek per type aanbieder
ONTWIKKELINGEN OP POLITIEK, ECONOMISCH, SOCIAAL EN TECHNOLOGISCH NIVEAU ZORGEN VOOR STRUCTURELE VERANDERINGEN
6
Huidige marktstructuur medische diagnostiek
• Economische crisis, sterke focus op bezuinigingen en efficiency
Economische ontwikkelingen
• Prestatiebekostiging is onderwerp van discussie met mogelijke gevolgen: − Vrijgeven tarieven − Afschaffen ordertarief − Eenduidig bekostigingssysteem
• Zorgverzekeraars nemen met steun van de overheid steeds meer regie in handen
• Patiënt komt centraal te staan • Toename eigen bijdrage consumenten
Politieke ontwikkelingen
• Nieuwe apparatuur voor zelf-diagnostiek • Opkomst van E-health • Betere medicatie (voor onder andere trombose)
Technologische ontwikkelingen
• Toenemende zorgvraag door vergrijzing • Krappere arbeidsmarkt zorgt voor grotere druk op
zorgverlening • Consumenten worden mondiger en kritischer
Sociale ontwikkelingen
Nieuwe marktstructuur medische diagnostiek
• Versnipperde keten, regionale focus
• Scheiding eerste en tweede lijn
• Overcapaciteit in apparatuur en mensen
• Zorgverlener bepaalt plek van behandeling of diagnose
• Verschillende bekostigingssystemen
• Ketenzorg • Ontschotting eerste en
tweede lijn • Transmurale centra • Efficiënte zorg en
minder kosten • Andere tariefstructuur,
lagere tarieven • Zorg aan huis, dichtbij
de patiënt • Meer keuze-
mogelijkheden voor patiënt
Ontschotting en aanpassing tarieven
hebben grootste impact voor laboratoria
PEST analyse medische diagnostiek
WIJZIGINGEN IN BEKOSTIGINGSYSTEMATIEKEN VAN DE MEDISCHE DIAGNOSTIEK ZULLEN TEVENS IMPACT HEBBEN OP LABORATORIA
• De medische diagnostiek kent verschillende bekostigingsystematieken; deze zijn afhankelijk van het type
uitvoerder
• De NZA adviseert een eenduidige bekostigingssystematiek, afschaffen van sluittarieven en het vrijgeven van
de analysetarieven. Deze punten kunnen een uitkomst zijn van de onderhandelingen tussen
zorgverzekeraars en uitvoerders van medische diagnostiek
• 2013 wordt als overgangsjaar gezien; invoering zou moeten plaatsvinden in 2014 en 2015
• Het (nieuwe) kabinet heeft de adviezen van de NZA nog niet overgenomen
7
Uitvoerder Afname Analyse
Huisarts Consult/ M&I vrij tarief Consult/ M&I vrij tarief
Verloskundige Abonnementstarief Abonnementstarief
Huisartsenlaboratorium Ordertarief + sluittarief Analysetarief
Ziekenhuis Ordertarief Analysetarief
Productieverbanden Ordertarief Analysetarief
ZBC Ordertarief Analysetarief
Zorggroepen Keten DBC Keten DBC
De huidige bekostigingsystematieken verschillen per type uitvoerder
DAARBIJ VERSCHUIFT DE MACHT VAN ZORGVERLENER NAAR DE ZORGVERZEKERAAR EN DE PATIËNT
8
Leveranciers Concurrenten
Nieuwe toetreders
• Er is een beperkt aantal spelers • Ze bieden ook facilitaire services
• Snellere ontwikkelingen van apparatuur leidt tot intensiever gebruik
• E-health leidt tot meer keuze voor patiënt
• Testen worden vaker thuis gedaan
• Nieuwe medicatie trombose
• Door de sterke regionale focus is de concurrentie op dit moment nog beperkt. Zal toe nemen door marktontwikkelingen
• Er is een trend tot regionale consolidatie en eerste en tweedelijns integratie
• De mogelijkheid om winst te maken opent kansen voor investeerders, buitenlandse partijen en ZBC’s
Substituten
• Zorgverleners – Zorgverleners bepalen op dit
moment grotendeels de vraag naar diagnostiek
– Zij worden echter steeds meer afhankelijk van de keten, waarmee hun ‘soevereiniteit’ afneemt
• Patiënten – Het hogere eigen risico, de
mogelijkheden via internet en betere informatie, maken de patiënt kritischer
– Zij/hij kiezen vaker zelf waar ze zorg afnemen
• Zorgverzekeraar – Vanuit de overheid krijgen
zorgverzekeraars een regierol – Zij gaan selectiever zorg
inkopen
Klanten
Ontwikkelingen bij klanten en
concurrentie hebben grootste impact voor
laboratoria
Porter analyse medische diagnostiek
DEZE ONTWIKKELINGEN ZULLEN LEIDEN TOT CONSOLIDATIE VAN DE SECTOR…
• In het afgelopen jaar hebben zeven fusies en overnames plaatsgevonden tussen uiteenlopende partijen
• De rationale verschilt, waarbij de combinatie van eerste en tweedelijns laboratoria, regionale verbreding en
toevoeging van producten en diensten als de belangrijkste beweegredenen worden benoemd
9
19-3-2012 Uitbesteding medisch lab
Ketenintegratie eerste, tweedelijns
Product verbreding
Regionale consolidatie
27-6-2012 • Medisch centrum eerste lijn • Medisch centrum eerste en
tweede lijn • Klinisch chemisch Lab
KCL Leiden
4-4-2013
• Reinier MDC en ELD STAR MDC beogen fusie1 • Huisartsen lab
• Ziekenhuislaboratoria • Trombosedienst • Infectie laboratorium
30-3-2012 Zelfmetingsdienst neemt failliet huisartsen
lab en trombosedienst over
Fusie twee ziekenhuislaboratoria en zelfstandige trombosedienst
6-7-2011
Twee ziekenhuis labs
11-7-2011
De eerste consolidatie van eerste en tweedelijns laboratoria is inmiddels al gaande
Bron: “Melding voorgenomen concentratie Stichting Star MDC en Stichting Reinier de Graaf Groep”, Autoriteit Consument en Markt 2013
https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=ya8IvZRCn4HL0M&tbnid=QCxRWcptRAqeEM:&ved=0CAUQjRw&url=https://twitter.com/Star_MDC&ei=3tylUerALMKN0wWi4IC4Cg&bvm=bv.47008514,d.d2k&psig=AFQjCNEWTyVziEruUsbltiEOLHQSWI8BPg&ust=1369910875203430http://www.reinier-mdc.nl/
… WAARDOOR OP TERMIJN EEN AANTAL GROTERE MEDISCHE LABORATORIUMKETENS GEVORMD ZULLEN GAAN WORDEN
• Vrijwel elk ziekenhuis heeft nu een eigen lab met gescheiden analyseprocessen. Echter het hebben van een
eigen laboratorium voor ziekenhuizen voor niet-spoedeisende verrichtingen zal op termijn niet meer
rendabel zijn
• Er zullen zich enkele laboratoriumketens op nationaal niveau gaan vormen, welke de behoefte van een groot
aantal ziekenhuizen en huisartsenposten zullen vervullen
• Ziekenhuizen zullen wel een eigen spoed lab en prikpunten binnen de instelling behouden maar niet
spoedeisende analyses gaan uitbesteden
• Door de schaalomvang van de laboratoriumketens zullen de kostprijzen dalen en verbetert de kwaliteit
(expertise bundeling) en bereikbaarheid
10
Het huidige versnipperde landschap zal consolideren tot een aantal grotere ketens
Huidige landschap medische laboratoria Toekomstige landschap medische laboratoria
11