MALČ U RATARSKOJ PROIZVODNJI

Dr Vladan Ugrenović, naučni saradnik

ISTRAŽIVAČKO RAZVOJNI CENTAR INSTITUT “TAMIŠ˝ PANČEVO ______________________________________________________________________________

PUSTINJA U NAJAVI

Slika 1. Paljevina na strništu u unutrašnjosti Sicilije (foto: Ugrenović 2008).

TEHNOLOGIJA MALČA

• Malčiranje je metod u ekološkim sistemima

poljoprivrede, kao što su integrisana i organaka

proizvodnja.

• Agrotehnička mera koja se u ratarstvu sprovodi u

okviru konzervacijskih sistema obrade zemljišta.

• U ratarskoj proizvodnji najčešće se bazira na

upravljanju biljnim ostacima.

Slama, pleva, seno, kompost, stajnjak, papir, folija,

ostaci prerade drveta…..

TEHNOLOGIJA MALČA

Zastiranje

RAZLOZI ZA UVOĐENJE MALČA

Upotrebom ove agrotehničke mere ostvaruje se veći

broj koristi:

• kontrola erozije,

• zaštita kvaliteta vode,

• upravljanje zemljišnom vlagom,

• povećanje sadržaja organske materije,

• kontrola korova,

• mikrobiološka aktivnost, azotofiksacija i dr…

ULOGA MALČA

• Uspostavljen malča u delu godine kada je zemljište bez

glavnog useva, efikasno ga štiti od erozije.

• Na površini zemljišta formirani malč sprečava ispiranje

ili oduvavanje vetrom, finih čestica zemljišta sa

površine.

• Malč pospešuje zadržavanje i upijanje vode u zemljište

i smanjuje površinsko oticanje.

Kontrola erozije

ULOGA MALČA

Najpogodnije višegodišnje i jednogodišnje trave i njihove smeše.

Kontrola erozije

Slika 3. Malč formiran od nadzemne bimase trava u usevu soje.

Povećanje sadržaja organske materije

Organska materija C:N odnos

Biljni ostaci raži 40:1

Stabljika kukuruza 60:1

Maljava grahorica 10:1 do 15:1

Inkarnatska detelina 15:1

Piljevina 200:1

ULOGA MALČA

ULOGA MALČA

• Usporavanjem erozije i sprečavanjem površinskog

oticanja vode, malč smanjuje mogućnost zagađenja voda

nagomilavanjem poljoprivrednih hemikalija.

• Ako je u biljnim ostacima odnos C:N iznad 30,

mikroorganizmi za njihovu razgradnju troše azot, pa se

ova pojava može iskoristiti za upravljanje nitratima u

zemljištu.

• Nitratna direktiva

Zaštitita kvaliteta vode

ULOGA MALČA

• Pozitivni efekti izraženi samo ako su biljni ostaci

ostavljeni na površini zemljišta - malč.

• Malč sprečava isparavanje vode iz zemljišta.

• I suvi i živi malč sprečava površinsko oticanje vode i

pospešuje njeno upijanje u zemljište.

Upravljanje zemljišnom vlagom

• Kod prevlaženog zemljišta, malč sprečava da se ono

prosuši.

• Delimična obrada “u trake” po uspostavljenom malču,

obezbeđuje da se zemljište u zoni setve prosuši, a

formirani malč između redova ispoljava sve pozitivne

efekte.

ULOGA MALČA

Upravljanje zemljišnom vlagom

ULOGA MALČA

Zasenjivanjem sprečava klijanje, nicanje, rast i razvoj korova.

Kontrola korova

Slika 4. Malč u usevu kukuruza

• Veći deo semena korova nalazi

se u sloju od 0 do 3 cm.

• Semena koja se nalaze na

dubini od 10 cm i dublje ne

mogu da klijaju i niču.

• Prevrtanjem zemljišta

prilikom oranja premeštamo i

semena korova po profilu

oraničnog sloja.

(Crtež 1 i 2: Ugrenović, 2012)

ULOGA MALČA

Kontrola korova

ULOGA MALČA

• Višegodišnje leptirnjače nakon uništavanja nadzemne

biomase formiraju “živi malč” u kome azotofiksatori na

korenovima živih biljaka i dalje vrše fiksaciju atmosferskog

azota.

• U živi malč mogu da se useju travne vrste, što im

obezbeđuje azot, a poboljšava pokrivenost zemljišta.

• Pogodne višegodišnje leptirnjače su sve dateline i žuti

zvezdan.

Fiksacija atmosferskog azota

Slika 5. Združeni usev pšenice i crvene deteline, uspostavljen

naizmeničnom setvom.

ULOGA MALČA

Fiksacija atmosferskog azota

TEHNOLOGIJA MALČA

Načini uspostavljanja malča u ratarskoj

proizvodnji:

• obradom zemljišta

• primenom tehnologije pokrovnih useva

- Suvi malč

- Živi malč

MALČIRANJE KONZERVACIJSKOM

OBRADOM

Slika 6: Konzervaciska obrada razrivačem sa diskosnim oruđem i valjkom

(foto: Filipović, 2010).

Pokrovnost površine biljnim ostacima pšenice posle razrivanja kreće

se od 35 do 45%.

MALČIRANJE KONZERVACIJSKOM

OBRADOM

Slika 7: Razriveno strnište na organskom demo polju Instituta Tamiš

(Foto: Ugrenović, 2011).

MALČIRANJE KONZERVACIJSKOM

OBRADOM

Slika 9. Obrada u trake na oglednom polju Instituta Tamiš (foto: Ugrenović, 2008).

Slika 9. Uništavanje pokrovnog useva raži (I&J Cover Crop Roller).

MALČIRANJE – POKROVNI USEVI

Izbor i upravljanje

Slika 10. Malč, formiran od biomase samorasta pšenice, uništene totalnim

herbicidom, na oglednom polju Instituta “Tamiš” (foto: Ugrenović, 2014).

Izbor i upravljanje

Uništavanjem pokrovnog useva formira se sloj biljnih ostataka na

površini zemljišta (malč), koji čuva zemljišnu vlagu i povećava

infiltraciju vode od padavina.

MALČIRANJE – POKROVNI USEVI

Slika 11. Obrada u trake na parceli sa uništenim samorastom pšenice na

oglednom polju Instituta “Tamiš” (foto: Ugrenović, 2014).

U takvim uslovima direktnom setvom, bez obrade (no till) ili obradom u trake

(strip - till) i setvom, vrši se zasnivanje glavnog useva, a formirani malč kasnije

u glavnom usevu sprečava pojavu korova i čuva zemljišnu vlagu.

MALČIRANJE – POKROVNI USEVI

Izbor i upravljanje

TEHNOLOGIJA MALČA

Preduslovi:

• znanje,

• jasno postavljeni ciljevi,

• sistem proizvodnje (konzervacijska ili klasična obrada, navodnjavanje ili bez navodnjavanja…),

• prelazni period.

Slika 12. Biljni ostaci kukuruza u funkiji malča.

Hvala na pažnji!!!

________________________________________________________________________________________________

dr Vladan Ugrenović, naučni saradnik PSS Institut Tamiš, Novoseljanski put 33, 26000 Pančevo, Srbija, mob: +381(0)648814412, e-mail: vladan.ugrenovic@gmail.com ________________________________________________________________________________________________