Post on 28-Feb-2019
Koncepcja terapii zajęciowej dla osób
niesamodzielnych, z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnych
intelektualnie
Poznań, grudzień 2014
2
Koncepcja została opracowana zgodnie z Umową nr ZOLiRM/ 21 /2014 zawartą w Poznaniu w dniu 10.11.2014 roku w ramach projektu „Poprawa jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnymi intelektualnie – Filia ZOLiRM w Owińskach” dofinansowanego z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014 w ramach Programu Operacyjnego PL07 „Poprawa i lepsze dostosowanie ochrony zdrowia do trendów demograficzno-epidemiologicznych”. Autorzy koncepcji:
Mirosława Cylkowska-Nowak
Ewa Gajewska
Anna Klatkiewicz
Wojciech Strzelecki
Dokument zawiera: Koncepcję programu terapii zajęciowej
Program terapeutyczny i ewaluacyjny
3
SPIS TREŚCI:
Część I. Koncepcja programu terapii zajęciowej ......................................................................... 6
HORTIKULOTERAPIA ........................................................................................................ 12
Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne ............................................................. 13
Program działań w zakresie hortikuloterapii z zastosowaniem innych podejść i technik
arteterapeutycznych (malarstwa, rzeźby, rysunku, fotografii, a także wybranych elementów
ergo- i socjoterapii) ............................................................................................................ 13
Natura jesieni i zimy ...................................................................................................... 13
Wiosenne przebudzenie ................................................................................................. 21
Majowe barwy i zapachy ............................................................................................... 24
Bogactwo lata ................................................................................................................ 25
Jesienne kolekcje ........................................................................................................... 30
Inspiracja jesienią .......................................................................................................... 32
Zimowe sny i celebracje ................................................................................................ 35
MUZYKOTERAPIA............................................................................................................... 44
Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne ............................................................. 48
Program działań w zakresie muzykoterapii grupowej ......................................................... 48
Odreagowanie ................................................................................................................ 48
Zrytmizowanie............................................................................................................... 56
Uwrażliwienie ............................................................................................................... 67
Relaksacja ..................................................................................................................... 77
Aktywizacja................................................................................................................... 87
Blok podsumowujący .................................................................................................... 96
Program działań muzykoterapeutycznych opartej o techniki oddziaływań indywidualnych.
............................................................................................................................................ 100
Słuchanie muzyki ........................................................................................................ 100
Nawiązanie kontaktu poprzez rytm .............................................................................. 100
Nawiązanie kontaktu poprzez wspólną improwizację z dodatkiem ekspresji wokalnej w
postaci swobodnej wokalizy ........................................................................................ 101
Śmiech w muzyce ........................................................................................................ 101
Gust muzyczny ............................................................................................................ 101
Zajęcia z misą tybetańską ............................................................................................ 101
4
Śpiewoterapia .............................................................................................................. 102
Zajęcia z kaossilatorem ................................................................................................ 102
TEATROTERAPIA .............................................................................................................. 103
Proponowane działania terapeutyczne ................................................................................. 105
Program działań w zakresie terapii przez teatr z zastosowaniem innych podejść i technik
arteterapeutycznych (malarstwa, rysunku, fotografii, biblioterapii a także wybranych
elementów socjoterapii) ................................................................................................... 105
Ja, czyli: kto? ............................................................................................................... 105
Ja: moje ciało i wnętrze ............................................................................................... 109
Ja w kontakcie z innymi ............................................................................................... 117
Ja stawiający granice innym......................................................................................... 122
Ja współpracujący z innymi ......................................................................................... 126
Ja – aktor / twórca ........................................................................................................ 130
Ja i inni na Święta ........................................................................................................ 133
Ja – współtworzący z innymi ....................................................................................... 137
Ja, czyli: kto? ............................................................................................................... 145
DOGOTERAPIA .................................................................................................................. 147
Proponowane działania terapeutyczne ................................................................................. 150
Program działań w zakresie dogoterapii ........................................................................... 150
Spotkania z psem ......................................................................................................... 150
Edukacja z psem .......................................................................................................... 154
Terapia z psem cz. 1..................................................................................................... 156
Terapia i edukacja z psem cz. 2 .................................................................................... 158
Część II. Ewaluacja programu ................................................................................................. 161
II.1. Struktura badania ......................................................................................................... 161
Cel główny badania ............................................................................................................. 161
Cele szczegółowe badania ................................................................................................... 162
Pytania kluczowe ................................................................................................................ 162
Kryteria ewaluacyjne ........................................................................................................... 162
Uczestnicy badania .............................................................................................................. 163
Metody i narzędzia badania ................................................................................................. 163
5
Struktura raportowania ........................................................................................................ 163
Wykonawcy działań ewaluacyjnych: ................................................................................... 164
Adresaci wyników ............................................................................................................... 164
Program monitorowania i ewaluacji zajęć z hortikuloterapii ................................................ 165
Program monitorowania i ewaluacji zajęć grupowych z muzykoterapii................................ 170
Program monitorowania i ewaluacji zajęć indywidualnych z muzykoterapii ........................ 173
Program monitorowania i ewaluacji zajęć z teatroterapii ..................................................... 175
Program monitorowania i ewaluacji zajęć z dogoterapii ...................................................... 179
Program monitorowania i ewaluacji zajęć z usprawniania ruchowego ................................. 182
Część III. Program kwalifikacji pacjentów .............................................................................. 185
Część IV. Materiały potrzebne do przeprowadzenia działań terapeutycznych ...................... 190
Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z
Horticuloterapii ....................................................................................................................... 190
Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z
Muzykoterapii ......................................................................................................................... 196
Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z
Teatroterapii ............................................................................................................................ 197
Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych -
dogoterapeutycznych ............................................................................................................... 203
Sprzęty potrzebne do oddziaływań terapeutycznych. ............................................................... 204
6
Część I. Koncepcja programu terapii zajęciowej
Program „Poprawy jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, chorymi psychicznie
i niepełnosprawnymi intelektualnie na Oddziale Opiekuńczo-Leczniczym Psychiatrycznym Zakładu
Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu” nakierowany jest na jasno
zarysowującą się obecnie w Polsce subpopulację. W ostatnich dekadach populacja polska w coraz
większym stopniu zaczyna odzwierciedlać trendy demograficzno-epidemiologiczne krajów
wysokorozwiniętych. Zaznacza się tu kilka istotnych tendencji.
Po pierwsze, większość pacjentów poradni i oddziałów szpitalnych zaczynają stanowić
chorzy starsi. W związku z prognozowanym jeszcze szybszym starzeniem się społeczeństw świata
szacuje się, iż w 2030 roku osoby w wieku powyżej 65 lat stanowić będą około 25% populacji
europejskiej. [AGE-European Older People’s Platform, 2007]. Według prognoz w 2060 roku Polska
będzie prawdopodobnie najstarszym krajem Europy – osoby o ukończonym 65 roku życia mają
wówczas stanowić w naszym kraju 36% populacji ogólnej, podczas gdy w całej Europie będzie to
nieco ponad 30%. Obecnie w Polsce grupa ta stanowi nieco ponad 13%, a średnio w krajach
europejskich – 17%. Szybkość starzenia się społeczeństwa polskiego znacznie przekracza tempo
tego procesu obserwowanego w innych krajach naszego kontynentu [Eurostat, 2008, Proportion of
population aged 65 and over, Eurostat, 2008, Proportion of population aged 65 and over,
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode=tp
s00028].
Po drugie, coraz liczniejsza w Polsce grupa subpopulacja z różnymi typami
niepełnosprawności. Według danych zgromadzonych w ramach Narodowego Spisu Powszechnego
w 2011 roku przeszło 3,1 mln osób (dokładnie 3133,2 tys.) posiadało prawne potwierdzenie
niepełnosprawności (orzeczenie ZUS). Z kolei liczebność osób niepełnosprawnych prawnie
i biologicznie (jednocześnie) wynosiła 2,65 mln. Według danych statystycznych Głównego Urzędu
Statystycznego z trzeciego kwartału 2011 roku w grupie Polaków powyżej 16 roku 3,4 mln to
niepełnosprawni, a ich wskaźnik zatrudnienia nie przekracza 15% [GUS, Aktywność ekonomiczna
ludności Polski. III kwartał 2011]. Ponadto, zmianie uległa struktura osób niepełnosprawnych.
Według wyników uzyskanych w Badaniu Aktywności Ekonomicznej Ludności [GUS, BAEL, 2002,
2009] udział osób niepełnosprawnych ze znacznym stopniem niepełnosprawności w 2002 roku
wynosił 21,1%, z umiarkowanym – 35,1%, z lekkim – 42,7%. W 2003 roku odsetki te kształtowały
się następująco: 22,4%, 35,3% i 42,3%. Natomiast w 2009 roku wynosiły odpowiednio: 27,2%,
38,4% i 34,4%. W grupie osób niepełnosprawnych prawnie w wieku produkcyjnym struktura ta
przedstawiała się następująco: 18,7% reprezentowało znaczny stopień niepełnosprawności, 40,2% –
umiarkowany, 41,1% – lekki. W 2011 roku udział osób niepełnosprawnych w wieku 16 lat i więcej
7
ze znacznym stopniem niepełnosprawności wynosił 27,4%, z umiarkowanym – 40,5%, natomiast
z lekkim – 32,1% (po przeliczeniu danych z narodowego Spisu Powszechnego). Wśród osób
niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym odsetki te wynosiły: 20,8% ze znacznym stopniem
niepełnosprawności, 41,8% – z umiarkowanym, 37,4% – z lekkim. Najczęstszą przyczynę
niepełnosprawności stanowią schorzenia układu krążenia, narządów ruchu, schorzenia
neurologiczne oraz choroby psychiczne, przy czym wzrasta liczba niepełnosprawności licznie
sprzężonych.
Po trzecie, w Polsce co roku do szpitali psychiatrycznych trafia około 1,5 mln osób.
W latach 1990-2004 odnotowano największy – o 900 tys. – wzrost takich przyjęć pacjentów. I choć
następnie tendencja ta uległa złagodzeniu informacje zebrane przez Komitet Badań nad
Zagrożeniami Polskiej Akademii Nauk [PAN, 13 października 2010 r.] są mało optymistyczne,
bowiem dotyczą populacji wieku rozwojowego – 10% z 9-milionów dzieci i młodzieży w wieku 0-
18 lat wymaga opieki psychiatrycznej i psychologicznej. Najczęściej występującymi w Polsce
chorobami psychicznymi są depresja i schizofrenia. Na depresję zapada około 2%, a na schizofrenię
nieco ponad 1% populacji polskiej. Część spośród tych osób ma ograniczone możliwości powrotu
po hospitalizacji do środowiska życia.
Po czwarte, także populacja osób niepełnosprawnych intelektualnie ulega w Polsce
wzrostowi. Wskaźnik rozpowszechnienia oligofrenii wśród dzieci i młodzieży wynosi 2-3%,
a w populacji dorosłych – 1%. Dane te uważane są za niepełne z uwagi na brak precyzyjnych
narzędzi pomiaru [Kijak, Niepełnosprawność intelektualna. Między diagnozą a działaniem, 2013].
Scharakteryzowane powyżej grupy wymagać będą terapii i opieki holistycznej, obejmującej
wszystkie możliwe problemy zarówno zdrowotne, jak i pozazdrowotne (np. alienacja społeczna,
problemy ekonomiczne, ubóstwo, wykluczenie digitalne). Tylko opieka całościowa może
przyczynić się do utrzymania sprawności funkcjonalnej oraz poprawy jakości życia. Powinna ona
być sprawowana przez interdyscyplinarny zespół profesjonalistów znających specyfikę
chorobowości. W skład takiego zespołu wchodzić powinien lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta,
terapeuta zajęciowy, psycholog kliniczny oraz pracownik socjalny. W systemie polskim, gdzie
opieka zdrowotna jest oddzielona od opieki społecznej, co wiąże się m.in.. z niezależnym ich
finansowaniem i organizowaniem, współdziałanie w ramach takiego zespołu jest w rzeczywistości
bardzo trudne i obecne tylko w niektórych placówkach ochrony zdrowia i opieki społecznej.
Jedną z płaszczyzn holistycznej terapii i opieki stanowi terapia zajęciowa. Niestety
w polskim systemie dostępność terapii zajęciowej jest w znacznym stopniu ograniczona. Wydaje się
to wynikać nie tylko z ograniczonej liczby specjalistów z tego zakresu, ale również z braku
świadomości czym jest terapia zajęciowa i w jaki sposób jej działania mogą przyczynić się do
poprawy sprawności, a więc i jakości życia osób niepełnosprawnych i starszych. Dotyczy to także
8
niewielu istniejących przykładów dobrych praktyk w zakresie terapii zajęciowej oraz wdrożenia
modeli rozwijanych w krajach wysokorozwiniętych.
Celem programu „Poprawy jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi, chorymi
psychicznie i niepełnosprawnymi intelektualnie na Oddziale Opiekuńczo-Leczniczym
Psychiatrycznym Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu”
jest rozwinięcie modelu terapii zajęciowej, zastosowanie wybranych jej technik oraz rozwinięcie
potrzebnej infrastruktury, umożliwiającej poprawę opieki, jak również aktywizację podopiecznych
Oddziału Opiekuńczo-Leczniczego Psychiatrycznego Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego
i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu.
Każdy człowiek podejmuje w codziennym życiu szereg aktywności, działań, po prostu
zajęć. Wypełniają one ludzkie życie i nie stanowią przedmiotu zainteresowań dopóty, dopóki nie
przysparzają trudności. Z brakiem możliwości podejmowania różnorodnych zajęć spotykamy się
stosunkowo często u osób niepełnosprawnych i starszych. Wilcock i Townsend stwierdzają
jednoznacznie, iż często „siedzą (one) samotnie w domach opieki lub innych tego typu zamkniętych
miejscach, nie mając nic do roboty”. [Wilcock W, Townsend E.A (2009) Occupational justice. Red.:
E.B. Crepeau, E.S. Cohn, B.A.B. Schell, Willard and Spackman's occupational therapy. 11th ed.
Lippincott, Williams and Wilkins, Philadelphia: 192-99] Przyczyn tego stanu rzeczy należy
upatrywać w ogólnym zmniejszeniu sił życiowych, przyjmowaniu biernego trybu życia oraz
w częstszym ujawnianiu się niepełnosprawności. Niepełnosprawności wykazują duże
zróżnicowanie, obejmują one bowiem różne ograniczenia funkcjonalne, które mogą mieć charakter
stały lub czasowy, całkowity lub częściowy, mogą też dotyczyć różnych sfer; sensorycznej,
psychicznej i fizycznej. Ponadto, niepełnosprawność może wynikać z ograniczenia lub dysfunkcji
jednej lub kilku sfer. Możliwe jest też równoczesne występowanie różnych niepełnosprawności.
Stopień, w jakim dane ograniczenie wpływa na jakość życia jest relatywny w aspekcie
subiektywnym, społecznym, sytuacyjnym i czasowym. [Stochmiałek J. (1994) Pedagogika
rewalidacyjna. Wyd. Żak, Warszawa: 168] Niepełnosprawność człowieka, która wywołana jest
uszkodzeniem ciała, przewlekłą chorobą może powodować dysfunkcjonalność organizmu,
niepełnosprawność psychiczną i obniżoną sprawność społeczną, co dalej prowadzi do dysbalansu
między możliwościami danej osoby a stawianymi jej oczekiwaniami. Problem niepełnosprawności
jest złożony, choroba lub zaburzenie prowadzi do uszkodzenia, uszkodzenie powoduje
niepełnosprawność i upośledzenie funkcji i życia w społeczeństwie. [J. Stochmiałek, Pedagogika
rewalidacyjna. 1994]
Ogólne zmniejszenie sił życiowych i liczne niepełnosprawności, prowadzą zwykle do
znacznego spadku jakości życia i zmniejszającej się samodzielności oraz stwarza konieczność
zapewnienia wsparcia w codziennych sytuacjach. Dlatego celowe wydaje się podjęcie specyficznej
9
interwencji – odmiennej od działania lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty, a polegającej na
przywróceniu osobie niepełnosprawnej i starszej zarówno motywacji, jak i zdolności do
podejmowania różnorodnych zajęć. Warto też poczynić w tym miejscu uwagę, że często w Polsce
brak jest jakiejkolwiek propozycji zarówno instytucjonalnej formy aktywizacji osób starszych (poza
oglądaniem telewizji), jak i inicjatyw środowiskowych, lokalnych w miejscu ich zamieszkania.
Jak powinniśmy rozumieć pojęcie „zajęcia”? Willard i Spackman twierdzą, iż jest to
„aktywny proces życiowy, podejmowany od początku życia po jego kres, (….) zajęcia stanowią
wszystkie aktywne procesy zajmowania się sobą i innymi ludźmi, cieszenie się z życia, bycie
społecznie i ekonomicznie produktywnym podczas całego jego trwania oraz w różnych jego
kontekstach”. [Willard H.S., Spackman C.S. (2008). Occupational Therapy is Art and Science.
Lippincott Qilliams & Wilkins: Philadelphia: 16] Wiele osób – i laików i profesjonalistów –
rozumie pojęcie „zajęcia” wąsko, jako pracę. W rozważaniach wokół terapii zajęciowej to
znaczenie jest poszerzane o aktywności podejmowane w ramach czasu wolnego człowieka,
codzienną samoopiekę mającą zapewnić zdrowie i dobre samopoczucie, prace domowe, zakupy
oraz wszelkie aktywności w grupie zawodowej, rówieśniczej, sąsiedzkiej lub społeczności lokalnej.
I właśnie ta druga sfera zajęć – nie związanych z aktywnością zawodową – ma fundamentalne
znaczenie w podnoszeniu jakości życia osób w starszym wieku.
Zajęcie stanowi w pracy terapeuty zajęciowego zarówno rodzaj czynnika pośredniczącego,
jak i celu procesu, który przez tę grupę profesjonalistów medycznych jest rozwijany. Interwencja
terapeutyczna może skupiać się na opracowywaniu konkretnej aktywności (mamy wówczas do
czynienia ze skupieniem się precyzyjnie na określonym celu-zajęciu), jak i na zajęciach, które
jedynie pośrednio ułatwią lub przygotują pacjenta do podejmowania jakiegoś zajęcia. [Royeen C.B.
(2002) Occupation reconsidered. Occupational Therapy International, 9(2): 111-20]. Praca
terapeuty zajęciowego pomaga ich podopiecznym podejmować wysiłki w celu uzyskania większej
niezależności życiowej wraz z poczuciem sprawstwa tego stanu rzeczy. Oznacza to, iż
profesjonalne wysiłki terapeutów zmierzają do zmobilizowania wszelkich, istniejących u osoby
terapeutyzowanej zasobów, które pozwolą na pełne wykorzystanie możliwości kreowania lepszego
życia, w poczuciu akceptacji własnych ograniczeń i problemów oraz poszukiwania i znajdowania
dróg kierowania własnym życiem. Ponadto, bardzo ważnym zadaniem terapeutów zajęciowych jest
oddziaływanie na uwarunkowania środowiska fizycznego i społecznego, które mogą w jakikolwiek
sposób wykluczać podopiecznego oraz powodować deprywację jego codziennych aktywności.
Uważa się, że terapia zajęciowa obejmuje socjoterapię (terapia poprzez oddziaływanie
społeczne), ergoterapię (terapia poprzez pracę i rekreację) oraz arteterapię (terapia poprzez sztukę).
W projektowanym programie planuje się zastosowanie modelu terapii zajęciowej MOHO
autorstwa Gary’ego Kielhofnera (Model of Human Occupation – Model Ludzkiego Zajęcia). Wybór
10
modelu nie jest przypadkowy. Charakteryzuje się on bowiem:
holistycznym podejściem do pacjenta,
ludzkie zajęcia są opisywane jako „wykonywanie” pracy, zabawy lub codziennych
aktywności w ramach kontekstu czasowego, fizycznego i społeczno-kulturowego,
interaktywną naturą relacji między osobą a jej środowiskiem oraz tym, jaki wkład ma
ta relacja w podstawy motywacji, wzorce zachowań i osiągnięcia pacjentów,
zakłada naukowe pomiary osiągnięć pacjentów.
Kluczowymi elementami w rozwijaniu kompetencji zajęciowej pacjenta w realizowanym
programie będą działania terapeutów nakierowane na rozwijanie motywacji do zajęcia, konkretnego
zachowania związanego z zajęciem oraz finalnego osiągnięcia zajęciowego (które może być
wykazywane przez pacjenta na zróżnicowanym poziomie).
W modelu tym zakłada się rozwijanie trzech kategorii umiejętności:
umiejętności motoryczne – stosowane do wyrażenia ruchu lub jako cel sam w sobie,
umiejętności procesualne – myślenie o i planowanie działania pomagające
w zorganizowaniu działania lub zaadoptowanie się do niego (u pacjentów
o obniżonych możliwościach intelektualnych),
umiejętności komunikacyjne i interakcyjne – obserwowalne operacje stosowane do
zwerbalizowania potrzeb i intencji, które są częścią zachowań społecznych.
Projektowane w oparciu o model MOHO interwencje nakierowane będą na osiągnięcia
oparte o umiejętności, co wydaje się być dobrym predyktorem osiągnięcia z uwagi na specyficzną
charakterystykę pacjentów, która może ograniczać skuteczność interwencji nakierowanej na
podstawową strukturę pacjenta.
W realizacji programu z zastosowaniem MOHO używane będą dwojakiego rodzaju
narzędzia ewaluacji: strukturyzowane i nieustrukturyzowane. Narzędzia strukturyzowane
zawierają: protokoły i skale obserwacyjne, kwestionariusze oceny i różne listy sprawdzające.
Z kolei ocena nieustrukturyzowana pozwala terapeucie na bycie bardziej nieformalnym,
spontanicznym w odpowiedzi na potrzeby podopiecznego i zakłada wypowiedzi terapeutów, które
mogą być odnotowane jako niesformalizowane notatki bądź przekazywane ustnie, eksponowanie
wystawiennicze osiągnięć zajęciowych pacjentów [G. Kielhofner, Model of Human Occupation,
2008].
W projektowanym programie stosowane będą następujące podejścia i techniki:
działania hortikuloterapeutyczne z elementami terapii przez malarstwo, grafikę
i rzeźbę,
działania muzykoterapeutyczne,
działania terapii poprzez teatr,
11
działania dogoterapeutyczne,
oddziaływania poprzez fizjoterapię i kinezyterapię.
Program zostanie zrealizowany od grudnia 2014 roku do kwietnia 2016 roku.
Poniżej zaplanowane zostały w układzie tabelarycznym szczegółowe programy
poszczególnych działań.
12
HORTIKULOTERAPIA
Hortikuloterapia to szczególny rodzaj arteterapii konstruowany wokół naturalnych
warunków ogrodów. Natura wraz z poszczególnymi zasobami nadaje życiu ludzkiemu
zrytmizowanie w oparciu o cykliczność procesów sprzężonych z porami roku. Zrytmizowanie to
może wpłynąć korzystnie na procesy fizjologiczne, psychiczne i społeczne pacjenta, a także
rozbudzić lub podwyższyć motywację do podejmowania zajęć.
Ogrody z posiadanym, naturalnym potencjałem same w sobie stanowią miejsce, w którym
można rozwijać terapię. Różnorodność form i metod pracy, które mogą być podejmowane
w ogrodzie lub wokół czyni zeń narzędzie diagnozy (zasobów, możliwości), przestrzeń terapii
(relaksacji, rozładowywania napięć, uwalniania emocji, aktywizacji) oraz pozwala rozwijać
prognozę na przyszłość (W. Szulc, Arteterapia. Narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki,
Difin, Warszawa 2011, s, 174-189).
Terapia zajęciowa wykorzystuje techniki hortikuloterapeutyczne do angażowania pacjenta
w zajęcia. Wyróżnić należy tu techniki bezpośrednie (realizowane w kontakcie z naturą np. sadzenie
roślin i komponowanie ich w ogrodzie, stymulacja zapachem, kolorem, rodzajem powierzchni itp.)
i pośrednie (oglądanie filmów, słuchanie muzyki o tematyce związanej z naturą oraz impresja
i ekspresja emocji, rozbudzanie wyobraźni pod wpływem emitowanych obrazów i dźwięków itp.).
Zróżnicowane zaangażowanie pacjenta w tego rodzaju terapii pozwala na wyłonienie
hortikuloterapii biernej i czynnej. Biernej – związanej z odbiorem ogromnego spektrum bodźców
obecnych w ogrodzie; czynnej – koncentrującej się na takim konstruowaniu sytuacji, aby pacjent
zaangażował się w aktywności, działania. Potencjał hortikuloterapii daje możliwości
aktywizowania pacjentów o zróżnicowanej charakterystyce oraz o różnej dynamice zachodzących
procesów chorobowych.
Zaproponowany program łączy elementy horitkuloterapii z kinezyterapią, ergoterapią,
plastykoterapią, fotografioterapią, filmoterapią, socjoterapią. Położenie Oddziału Opiekuńczo-
Leczniczego Psychiatrycznego w Owińskach w ogrodzie, otaczający go stary drzewostan, trawy,
klomby, grządki kwiatowe, lokalna fauna oraz unikalny mikroklimat niedalekiej doliny Warty
tworzą doskonałe warunki do rozwijania hortikuloterapii. Ponadto, naturalna przestrzeń ogrodu
łagodzi instytucjonalny „chłód” oddziału i może zbliżyć warunki życia i pobytu do warunków
domu.
13
Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne
Tabela 1. Program działań w zakresie hortikuloterapii z zastosowaniem innych podejść i technik arteterapeutycznych (malarstwa, rzeźby,
rysunku, fotografii, a także wybranych elementów ergo- i socjoterapii) Blok
programowy/rodzaj działań
Cele zajęć
Temat i treść zajęć
Czas trwania
Metody i formy
realizacji
Środki realizacji
Formy i metody ewaluacji
Natura jesieni i zimy Wymienia i różnicuje barwy: zieloną, brązową, żółtą, pomarańczową, czerwoną Koncentruje uwagę na utworze muzycznym Werbalnie dzieli się wrażeniami po wysłuchaniu utworu muzycznego Maluje dużym pędzlem malarskim Nakleja suche liście Pisze swoje imię i nazwisko flamastrem Współpracuje z uczestnikami grupy w wykonywaniu poszczególnych zadań Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną
Barwy pór roku w ogrodach – jesień 1. Paleta barw jesieni 2. Impresja muzyczna – Antonio Vivaldi, Concerto, in F major Autumn, z cyklu Cztery pory roku. Rozmowa o wrażeniach po wysłuchaniu muzyki 3. Malowanie barwnych plam na powierzchni wielkoformatowej 4. Rozmowa o kolorach i formach liści jesiennych 5. Doklejenie suchych liści na wykonanej pracy wielkoformatowej 6. Wykonanie tabliczek z imionami i nazwiskami autorów prac 7. Wyeksponowanie wykonanych prac
Grudzień 2014 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana,
impresja utworu muzycznego, malowanie na powierzchni
wielkoformatowej, praca grupowa i indywidualna,
wykonanie ekspozycji
- farby akrylowe zielone, brązowe, żółte, pomarańczowe, czerwone (5 tubek po 250 ml) - kartony wielkoformatowe (1 rolka białego brystolu o szerokości 2 m i długości 3 m) - pędzle grube lub szerokie (25 szt.) - flamastry czarne (10 szt.) - 1 blok techniczny (A4) - klej (10 szt.) - suche liście - linki ekspozycyjne (10 m) - klipsy lub klamerki do zawieszenia pracy (40 szt.) - odtwarzacz CD - płyta CD Antonio Vivaldi, Cztery pory roku, Jesień
arkusze obserwacyjne, ekspozycja prac plastycznych
14
Ogląda i analizuje wyświetlane obrazy Różnicuje szyszki Manipuluje szyszkami Maluje pędzlem malarskim średniej grubości Zdobi szyszki Montuje zawieszki Ma poczucie dobrego nastroju
Naturalne ozdoby 1. Szyszka jako materiał naturalny – krótka opowieść uczestników o tym, skąd biorą się szyszki 2. Wyświetlenie obrazów różnych szyszek 3. Stymulacja dotykowa z zastosowaniem szyszek 4. Malowanie szyszek farbami i/lub ich zdobienie rozdrobnionym styropianem, brokatem, watą itp. 5. Montowanie zawieszek do szyszek
Grudzień 2014 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna, impresja wokół obrazów, malowanie precyzyjne, klejenie precyzyjne, praca indywidualna
- prezentacja multimedialna - laptop - rzutnik multimedialny - szyszki różnej wielkości - farby akrylowe (biała, jasnoniebieska, zielona, brązowa,srebrzysta) – 5 szt. x 250 ml - pędzle średniej wielkości (25 szt.) - rozdrobniony styropian - brokat (3 op. w aerozolu) - wata (1 op.) - duże spinacze na zawieszki (50 szt.) - klej (10 szt.)
arkusze obserwacyjne, badanie skalą nastroju badanie skalą MOHO lub inną do testowania dyspozycji zajęciowych
Wycina gałązki Analizuje kształty i kolory gałązek Manipuluje szyszkami i ozdobami Komponuje stroik Używa pędzla do kleju
Świąteczne stroiki 1. Wyprawa do ogrodu po zimozielone gałązki, suche gałązki nadające się do skomponowania stroików, ich odcinanie i układanie w koszu 2. Rozmowa o różnych kształtach i kolorach gałązek 3. Wybór i skomponowanie bazy stroików 4. Dobieranie ozdób – szyszek, wstążek, kolorowego suszu (słoma, liście, gałązki winorośli, suszone plastry pomarańczy itp.) 5. Mocowanie ozdób 6. Organizacja ekspozycji stroików 7. Umieszczenie stroików w różnych miejscach przestrzeni
Grudzień 2014 (3) 4 godz.
rozmowa kierowana, wycieczka do ogrodu, cięcie gałązek zimozielonych i suchych, mocowanie gałązek na podstawie, klejenie precyzyjne, praca indywidualna
- sekatory (5 szt.) - nożyczki (25 szt.) - gałązki zimozielone - gałązki suche - gąbka do mocowania bukietów (5 op. 23,5x10,5x7,0 cm) - 25 doniczek z kamionki naturalnej o różnych kształtach - kolorowe wstążki (łącznie 25 m) - kolorowy susz (słoma, liście, gałązki winorośli,
arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych, ekspozycja stroików
15
oddziału suszone plastry pomarańczy) – 5 opakowań różnego suszu - klej (2 puszki po 50 ml) - 15 pędzli do kleju
Wymienia i różnicuje barwy: białą, szarą, niebieską, ciemną, butelkową zieleń Koncentruje uwagę na utworze muzycznym Werbalnie dzieli się wrażeniami po wysłuchaniu utworu muzycznego Maluje dużym pędzlem malarskim Nakleja ozdoby Pisze swoje imię i nazwisko flamastrem Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną
Barwy pór roku w ogrodach – zima 1. Paleta barw zimy 2. Impresja muzyczna – Vivaldi, Concerto, in F minor Winter, z cyklu Cztery pory roku. Rozmowa o wrażeniach 3. Malowanie barwnych plam na powierzchni wielkoformatowej 4. Rozmowa o kolorach zimy 6. Doklejenie ozdób (np. pokruszony styropian, folia aluminiowa) imitujących zjawiska związane z zimą (płatki śniegu, pokrywa śnieżna, zlodowaciałe powierzchnie itp.) na wykonanej pracy wielkoformatowej 7. Wykonanie tabliczek z imionami i nazwiskami autorów prac 7. Wyeksponowanie wykonanych prac
Grudzień 2014 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, impresja utworu muzycznego, malowanie na powierzchni wielkoformatowej, praca grupowa i indywidualna, wykonanie ekspozycji
- farby akrylowe (biała, zielona, niebieska, szara, brązowa, czarna, fioletowa) – 7 szt. po 250 ml - pędzle grube lub szerokie (zakupione wcześniej) - kartony wielkoformatowe (1 rolka białego brystolu o szerokości 2 m i długości 3 m) - klej (10 op. kleju butapren) - pędzel do kleju (zakupione wcześniej) - pokruszony styropian - folia aluminiowa (3 rolki po 10 m) - wata (1 op.) - brokat ( 3 op. w aerozolu) - linki ekspozycyjne (zakupione wcześniej) - klipsy lub klamerki do zawieszenia pracy
arkusze obserwacyjne ekspozycja prac plastycznych
16
(zakupione wcześniej) - odtwarzacz CD - płyta CD Vivaldi, Cztery pory roku, Zima
Ogląda i analizuje wyświetlane obrazy Różnicuje kształty Składa papier Manipuluje nożyczkami, pędzlem do kleju, gwiazdkami
Fascynujące, wirujące płatki śniegu 1. Prezentacja multimedialna fantastycznych form powiększonych płatków śniegu 2. Rozmowa o tym, co przypominają te kształty 3. Pokaz wycinania płatków śniegu ze złożonych wielokrotnie kartek białego papieru 4. Rozdanie kartek o różnych formatach (w zależności od możliwości manualnych pacjentów – większe lub mniejsze), ich składanie 5. Wycinanie fantastycznych form płatków 6. Naklejanie wyciętych płatków śniegu na duże kartony 7. Wyeksponowanie kartonu
Styczeń 2015 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna, impresja wokół obrazów, cięcie nożyczkami, klejenie precyzyjne, praca indywidualna i grupowa, wykonanie ekspozycji
- prezentacja multimedialna - laptop - rzutnik multimedialny - kartki białego papieru ksero (1 ryza) przycięte w formę kwadratów o różnych długościach boku - klej do papieru w sztyfcie (25 szt.) - 2-3 arkusze kartonu (70x100) w kolorze niebieskim lub granatowym - linki ekspozycyjne (zakupione wcześniej) - klipsy lub klamerki do zawieszenia pracy (zakupione wcześniej)
arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych, ekspozycja kartonów z naklejonymi gwiazdkami
Ogląda i analizuje wyświetlane obrazy Różnicuje gatunki ptaków Manipuluje nożyczkami, pędzlem do kleju, wyciętymi motywami Maluje pędzlem
Latający przyjaciele zimą 1. Prezentacja multimedialna lub film o ptakach mieszkających w ogrodzie zimą 2. Rozpoznawanie różnych gatunków ptaków na fotografiach 3. Wycinanie ptaków z fotografii (połowa grupy) 4. Naszkicowanie zimowego drzewa
Styczeń 2015 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, prezentacja multimedialna, malowanie na powierzchni wielkoformatowej, cięcie nożyczkami,
- prezentacja multimedialna lub film - laptop - rzutnik multimedialny - fotografie ptaków - nożyczki (zakupione
arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych, ekspozycja planszy z naklejonymi ptakami
17
malarskim średniej grubości
na kartonie wielkoformatowym (połowa grupy) 5. Pomalowanie farbami akrylowymi szkicu drzewa 6. Naklejanie wyciętych ptaków na przygotowanym obrazie zimowego drzewa 7. Wyeksponowanie pracy wielkoformatowej
klejenie precyzyjne, praca indywidualna i grupowa, wykonanie ekspozycji
wcześniej) - klej w sztyfcie (zakupione wcześniej) - wielkoformatowy arkusz kartonu (1 rolka białego brystolu o szerokości 2 m i długości 3 m) - farby akrylowe (zielona, szara, czarna, brązowa) – 4 szt. po 250 ml - pędzle średniej grubości (zakupione wcześniej) - linki ekspozycyjne v(zakupione wcześniej) - klipsy lub klamerki do zawieszenia pracy (zakupione wcześniej)
Swobodnie wypowiada się Szkicuje rysunek ołówkiem Manipuluje materiałami na wiszące spiżarnie Manipuluje nożyczkami, obcęgami, nożykami
Wiszące spiżarnie (1) 1. Rozmowa o tym, co jedzą ptaki 2. Stymulacja dotykowa ziarnami zbóż, suszonym, pokrojonym chlebem, skórkami słoniny 3. Zaprojektowanie konstrukcji do dokarmiania ptaków (wieszaki do skórki słoniny, worki i pojemniki na ziarno) 4. Wykonanie konstrukcji do dokarmiania ptaków
Styczeń 2015 (3) 4 godz.
rozmowa kierowana, projektowanie na arkuszach papieru A4, cięcie nożyczkami, klejenie precyzyjne, praca indywidualna i grupowa
- arkusze papieru ksero (A4) – 1 ryza - ołówki (25 szt.) - gumki do mazania chlebowe (25 szt.) - ziarna zbóż (4 kg) - susz (3 kg) - pokrojony suchy chleb (3 kg) - skórki słoniny (6 szt.) - worki płócienne z otworkami (10 szt.) - nakrętki do
arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych
18
słoików (30 szt.) - kawałki sztywnego drutu (15 szt. x 25 cm) - siatki plastykowe z małymi otworkami (10 szt.) - sznurek (20 m) - gotowe wieszaki lub drut - nożyczki zakupione wcześniej) - obcęgi – 3 szt. - nożyki - 10 szt.
Spaceruje po ogrodzie Swobodnie wypowiada się Szkicuje rysunek ołówkiem Manipuluje wykonanymi spiżarniami Manipuluje nożyczkami, obcęgami, nożykami Obserwuje ptaki Fotografuje ptaki
Wiszące spiżarnie (2) 1. Spacer i wybór miejsc zainstalowania konstrukcji do dokarmiania ptaków 2. Zawieszenie konstrukcji 3. Obserwacja zachowań ptaków 4. Wykonanie fotografii podczas zjadania przygotowanych zapasów
Styczeń 2015 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, cięcie nożyczkami, obcęgami, nożykami, praca indywidualna i grupowa, fotografowanie
- nożyczki (zakupione wcześniej) - obcęgi (5 szt.) - nożyki (20 szt.) - sznurek (20 m) - drut (zakupione wcześniej) - spiżarnie dla ptaków - drabina
arkusze obserwacyjne, analiza ruchów manipulacyjnych
Obserwuje przeniesienie zdjęć na dysk laptopa Analizuje fotografie i werbalnie ocenia ich kompozycję Obserwuje czynności wykonywane w czasie wydruku zdjęć Manipuluje nożyczkami, klejem
Wiszące spiżarnie (3) 1. Wydruk zdjęć ptaków 2. Wykonanie ramek do zdjęć 3. Oprawa zdjęć 4. Wyeksponowanie fotografii
Luty 2015 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, cięcie nożyczkami, klejenie precyzyjne, praca indywidualna, wykonanie ekspozycji
- aparat - fotograficzny - laptop - drukarka - papier do drukowania fotografii – 20 sztuk formatu A4 - 2 bloki techniczne (A3) - nożyczki
analiza dokumentacji fotograficznej
19
w sztyfcie Bierze udział w przygotowaniu ekspozycji
(zakupione wcześniej) - klej w sztyfcie – 25 szt. - tablica korkowa na ekspozycję zdjęć – 4 x 5 m
Obserwuje pokaz rozszczepiania światła Swobodnie wypowiada się Nazywa barwy Manipuluje pędzlem malarskim średniej grubości Wypełnia monochromatycznie figury geometryczne Nazywa figury geometryczne Bierze udział w przygotowaniu ekspozycji
Życiodajne światło (1) 1. Światło i jego natura – rozmowa 2. Zabawa z wiązkami rozszczepionego światła – film lub pokaz rozszczepiania 3. Nazywanie barw rozszczepionego światła (czerwona, żółta, zielona, fioletowa) 4. Wypełnianie figur geometrycznych na dużych białych kartonach (np. 70x100) farbami o różnych barwach 5. Wyeksponowanie prac
Luty 2015 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, pokaz, malowanie w ograniczonych linią figurach geometrycznych, praca indywidualna i zbiorowa, wykonanie ekspozycji
- lampy ze światłem białym – 1 szt. - szklany trójkąt do rozszczepiania światła – 1 szt. - białe kartony (25 szt. x 70x100), po jednym na uczestnika, z narysowanymi figurami geometrycznymi - farby akrylowe: czerwona, żółta, zielona, fioletowa (4 x 250 ml) - pędzle średniej wielkości (zakupione wcześniej) - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (zakupione wcześniej) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej)
analiza dokumentacji fotograficznej, analiza dokumentacji filmowej, ekspozycja prac plastycznych, analiza ruchów manipulacyjnych
20
- klipsy mocujące (zakupione wcześniej)
Swobodnie wypowiada się Mocuje łańcuchy żarówek do powierzchni Bierze udział w przygotowaniu ekspozycji Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną
Życiodajne światło (2) 1. Tworzenie motywów z łańcuchów żarówek o jednolitym kolorze na desce malarskiej umocowanej na sztaludze lub kolorowym kartonie przymocowanym do ściany 2. Tworzenie motywów z łańcuchów żarówek o zróżnicowanym kolorze 3. Wykonanie dokumentacji fotograficznej
Luty 2015 (3) 4 godz.
rozmowa kierowana, mocowanie łańcuchów żarówek zastosowaniem pinesek z wysoką główką, praca grupowa, wykonanie ekspozycji
- łańcuchy żarówek (5 szt.) - pinezki (60 sztuk) (wysoka główka do podparcia łańcucha) - 6 desek malarskich lub 6 kolorowych arkuszy kartonu (70x100) - sztalugi (6 szt.) - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (50 ark. x A4) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej)
dokumentacja fotograficzna, dokumentacja filmowa, przygotowanie, przeprowadzenie i zinterpretowanie badania socjometrycznego (współdziałanie i integracja grupy)
Generuje nowe, oryginalne pomysły wykorzystania światła Eksperymentuje manipulując tkaniną oraz kompozycją światła Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Życiodajne światło (3) 1. Rozpostarcie dużych brytów kolorowej tkaniny (czerwona, żółta, zielona, niebieska, biała) i podświetlanie ich w oparciu o pomysły uczestników zajęć 2. Wykonanie dokumentacji fotograficznej 3. Dłonie ludzkie i światło (kompozycje dłoni uczestników stojących w kręgu) 4. Wykonanie dokumentacji
Luty 2015 (4) 4 godz.
rozmowa swobodna, eksperyment z podświetlaniem brytów tkanin, eksperyment z podświetlaniem dłoni ludzkich, praca indywidualna i grupowa, wykonanie
- lampy ze światłem białym (4 szt.) - 5 brytów tkanin o różnej przepuszczalności światła i o różnym kolorze (5 x 90 x 140 cm) - aparat fotograficzny - drukarka do
kwestionariusz oceny oryginalności zaproponowanych kompozycji
21
fotograficznej ekspozycji drukowania zdjęć - papier fotograficzny (50 ark. x A4) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej)
Obserwuje przeniesienie zdjęć na dysk laptopa Obserwuje czynności wykonywane w czasie wydruku zdjęć Bierze udział w przygotowaniu ekspozycji
Życiodajne światło (4) 1. Drukowanie wybranych wykonanych wcześniej zdjęć 2. Wybór zdjęć do ekspozycji 3. Wyeksponowanie fotografii
Marzec 2015 (1) 4 godz.
rozmowa swobodna, praca indywidualna i zbiorowa, kompozycja ekspozycji fotografii
przygotowanie, przeprowadzenie i zinterpretowanie badania socjometrycznego (współdziałanie i integracja grupy)
Wiosenne przebudzenie
Obserwuje kwiaty na filmie lub prezentacji Wyłącza zbiór kwiatów wiosennych Odpowiada na pytania quizu Przejawia postawę rywalizującą
Wiosenne kwiaty 1. Prezentacja multimedialna o kwiatach kwitnących w różnych porach roku 2. Wyróżnienie kwiatów wiosennych 3. Obrazkowy quiz o kwiatach zrealizowany w 4 zespołach pacjentów
Marzec 2015 (2) 4 godz.
praca zbiorowa i indywidualna, obserwacja, grupowanie elementów w zbiorach, technika quizu
- filmy i prezentacje multimedialne demonstrujące różne gatunki kwiatów (istotna także ścieżka dźwiękowa) - rzutnik multimedialny - laptop - obrazkowy quiz o kwiatach
arkusze obserwacyjne
Aktywizuje się ruchowo Dyskutuje na temat podziału ogrodu na grządki Dokonuje pomiaru ogrodu przy użyciu taśmy mierniczej
Ogród po zimie 1. Spacer i pomiary ogrodu 2. Dyskusja na temat podziału ogrodu na grządki 3. Dokumentowanie zdjęciowe działań terenowych – fotoreportaż 4. Wydruk zdjęć 5. Założenie albumu ogrodu
Marzec 2015 (3) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca zbiorowa i indywidualna, pomiar przestrzeni
- taśma miernicza (do 10 m) – 1 szt. - kwestionariusz - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej
22
Wyraża szacunek wobec odmienności opinii innych osób
poprzez umieszczenie w nim pierwszych zdjęć z działań ogrodniczych
fotograficzny (50 ark.) - album fotograficzny – 1 szt. (do 50 kartek)
Aktywizuje się ruchowo i zajęciowo Manipuluje doniczkami, podłożem uniwersalnym, nasionami Opisuje doniczki Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Parapetowy inspekt (1) 1. Przegląd doniczek pod wysiew 2. Przeglądanie torebek z nasionami kwiatów i ziół 3. Opisanie doniczek 4. Wybór roślin do wysiania 5. Wysianie nasion kwiatów 6. Podlewanie roślin
Marzec 2015 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z wysiewem nasion
- skrzynie inspektowe do wysiewu kwiatów i ziół (10 szt.) - podłoże uniwersalne (5 worków x 30 l) - nawozy do zasilania (5 butelek x 0,5 l) - narzędzia rolnicze (25 szt.) - donice kamienne (10 szt.) - donice drewniane (10 szt.) - konewki (10 szt.) - woda - aparat fotograficzny
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej
Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Parapetowy inspekt (2) 1. Podlewanie wysianych roślin 2. Obserwacja wzrostu roślin 3. Dokumentowanie wzrostu przy użyciu kamery lub aparatu fotograficznego
Kwiecień 2015 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin,
- aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (50 ark. x A4) - kamera, - statyw do kamery
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej
Projektuje grządki ogrodnicze Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z
Projektowanie kwiatowych grządek ogrodowych 1. Przygotowanie projektu nasad i wysiewu kwiatów i ziół 2. Przedyskutowanie projektu oraz
Kwiecień 2015 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna,
- 3 bloki papieru milimetrowego (A4) - ołówki, gumki chlebowe
arkusze obserwacyjne skale oceny pracy grupowej ocena projektów przez powołany
23
wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
opracowanie harmonogramu prac wraz z podziałem konkretnych zadań prac ogrodniczych (wybór osób odpowiedzialnych za zadania) 3. Dokumentowanie prac projektowych
aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin,
(zakupione wcześniej) - pastele suche (25 pudełek po 12 kolorów) - konewki (zakupione wcześniej) - woda - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny 50 ark. x A4) - kamera
zespół ekspertów
Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Przekopuje ogród Grabi ziemię Wyznacza grządki Wysiewa rośliny do gruntu Sadzi rośliny z inspektu do gruntu Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Przygotowanie kwiatowych grządek ogrodowych (1) 1. Przekopanie grządek 2. Grabienie 3. Wyznaczenie grządek 4. Wykonanie wysiewu i nasad wg przygotowanego projektu 5. Podlewanie grządek 6. Dokumentowanie prac ogrodniczych
Kwiecień 2015 (3) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin
- łopaty - 2 szt. - szpadle – 2szt. - grabie – 3 szt. - sznurek – 20 m - nasiona – 10 różnych roślin - sadzonki kwiatów i ziół z inspektu - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4) - kamera
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej
Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Przekopuje ogród Grabi ziemię Wyznacza grządki
Przygotowanie kwiatowych grządek ogrodowych (2) 1. Przekopanie grządek 2. Grabienie 3. Wyznaczenie grządek 4. Zakończenie wysiewu i nasad wg przygotowanego projektu
Kwiecień 2015 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe
- łopaty - szpadle - grabie - sznurek - nasiona - sadzonki kwiatów i ziół
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej
24
Wysiewa rośliny do gruntu Sadzi rośliny z inspektu do gruntu Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
5. Podlewanie grządek 6. Dokumentowanie prac ogrodniczych
związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin
- aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4) - kamera (wszystkie materiały zakupione wcześniej)
Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Obserwuje i współuczestniczy w wydruku fotografii Komponuje album fotograficzny Manipuluje fotografiami
Album fotografii z prac związanych z ogrodem 1. Wydruk zdjęć dokumentujących prace związane z ogrodem 2. Uzupełnienie albumu ogrodu 3. Zaprezentowanie albumu pacjentom i personelowi oddziału
Maj 2015 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, praca nad albumem fotograficznym, prezentacja albumu
- drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4)
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej
Majowe barwy i zapachy
Manipuluje suchymi pastelami Rysuje w zakresie wyznaczonych motywów Pisze etykiety flamastrem Nakleja etykiety Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną
Barwna paleta wiosny 1. Kolorowanie pastelami motywów wiosennych kwiatów 2. Nazywanie kwiatów i naklejanie etykiet z nazwami 3. Wyeksponowanie rysunków
Maj 2015 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, rysowanie pastelami, wykonanie etykiet z nazwami kwiatów, klejenie precyzyjne etykiet, wykonanie ekspozycji
- pastele suche (zakupione wcześniej) - arkusze z motywami wiosennych kwiatów do kolorowania (50 szt.) - paski białego papieru na etykiety - flamastry niebieskie (20 szt.) - klej w sztyfcie (zakupione wcześniej) - linki stalowe wystawiennicze
arkusze obserwacyjne, analiza i ocena aktywności manipulacyjnej
25
(zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej)
Uczestniczy w wycieczce Przemieszcza się w ogrodzie Komunikuje w grupie Rozwija wrażliwość estetyczną
Wycieczka do ogrodu botanicznego w Poznaniu 1. Przejazd do ogrodu botanicznego 2. Krótka opowieść o ogrodzie 3. Spacer po ogrodzie 4. Powrót do oddziału
Maj 2015 (3) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna,
- aparat fotograficzny
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej
Przemieszcza się w ogrodzie Komunikuje w grupie Dyskutuje Oznacza drzewa, krzewy Manipuluje wypalarką Maluje pędzlem średniej wielkości
Przebudzenie drzew i krzewów w ogrodzie – nasz mały ogród botaniczny 1. Przygotowanie drewnianych tabliczek 2. Spacer po ogrodzie połączony z oznaczeniem drzew i krzewów 3. Wykonanie napisów nazw drzew i krzewów 4. Umieszczanie tabliczek w ogrodzie
Maj 2015 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, dyskusja, wypalanie napisów,
- 40 tabliczek drewnianych 25 x 40 cm (lub pocięte drewno + gwoździe) - wypalarka do drewna (5 szt.) - pędzel średniej wielkości (zakupione wcześniej) - lakier do drewna (1 op. x 1 l) - aparat fotograficzny
arkusze obserwacyjne, analiza i ocena aktywności manipulacyjnej, analiza dokumentacji fotograficznej
Bogactwo lata Zna i rozróżnia rośliny na skalniak Zna i rozróżnia materiały do wykonania skalniaka Projektuje skalniak Rysuje ołówkiem Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Naturalne ślady człowieka (1) 1. Projekt skalniaka z otoczaków 2. Wybór roślin na skalniak
Czerwiec 2015 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, pokaz skalników, przeglądanie katalogów ogrodniczych, dyskusja, obserwacja, praca projektowa, praca grupowa i indywidualna,
- prezentacja multimedialna lub film - laptop - rzutnik multimedialny - ołówki (zakupione wcześniej) - gumki do mazania (zakupione wcześniej) - papier milimetrowy (A4)
listy sprawdzające wykonawstwo czynności
26
(zakupione wcześniej) - katalogi roślin - katalogi materiałów ogrodniczych (kamień, żwir, podłoże)
Przekopuje wyznaczony fragment ogrodu Grabi ziemię Wyznacza kształt skalniaka według projektu Komponuje układ kamieni na skalniaku Wysadza rośliny na skalniak Współpracuje z uczestnikami grupy i terapeutą Komunikuje w grupie
Naturalne ślady człowieka (2) 1. Przygotowanie gleby 2. Wyznaczenie miejsca 3. Przygotowanie gruntu pod skalniak 4. Ułożenie kompozycji z otoczaków 5. Ustabilizowanie kompozycji 6. Nasadzenia roślin 7. Podlanie roślin na skalniaku
Czerwiec 2015 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie podłoża, układanie, ustabilizowanie, podlanie kompozycji
- kamienie płaskie (otoczaki) duże (50 szt.) - kamienie płaskie (otoczaki) małe (50 szt.) - podłoże ogrodnicze (10 worków po 50 l) - narzędzia ogrodnicze (zakupione wcześniej) - sznurek (zakupione wcześniej) - rośliny na skalniak – 20 różnych sadzonek - aparat fotograficzny - konewki (zakupione wcześniej) - woda
listy sprawdzające wykonawstwo czynności, analiza dokumentacji fotograficznej
Aktywizuje się ruchowo i zajęciowo Manipuluje różnymi przedmiotami Rywalizuje zgodnie z zasadami fair play Współpracuje z uczestnikami grupy
Ogród jako miejsce doświadczania radości i sportu 1. Projekt stanowisk do przeprowadzenia Dnia Sportu i Radości 2. Przygotowanie punktów realizacji Dnia Sportu i Radości 3. Aranżowanie punktów realizacji
Czerwiec 2015 (3) 4 godz.
uczestnictwo w aktywnościach sportowych i społecznych
- 3 bloki techniczne - komputer - drukarka - flamastry (10 op. po 4 kolory) - wizytówki z imionami pacjentów i
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników
27
Komunikuje w grupie
Dnia Sportu i Radości 4. Pomoc w obsłudze punktów 6. Dokumentowanie fotograficzne
personelu - kwestionariusze dyscyplin sportowych - kosze wiklinowe lub plastykowe (25 szt. ) - kolekcje przedmiotów do realizacji zadań w punktach - aparat fotograficzny
Manipuluje materiałem naturalnym Odciska kciuki, dłonie, stopy w glinie, gipsie Żłobi wzory drewnie Utrwala wykonane ślady
Naturalne ślady człowieka (3) 1. Materiały naturalne: glina, gips, drewno i ich cechy 2. Stymulacja dotykowa materiałami naturalnymi 3. Ślady człowieka w materiale naturalnym: odciski palców, dłoni, stóp, rzeźbienie motywów 4. Utrwalanie śladów człowieka – suszenie, malowanie 5. Wyeksponowanie prac
Czerwiec 2015 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, odciskanie śladów, malowanie utrwalaczami, przygotowanie ekspozycji prac
- glina – 5 kg - gips – 5 kg - drewno miękkie (4 deski: 20 x 50 cm) - kleje (5 szt.) - wiadra i kuwety (5 szt.) - szpachelki – (10 szt.) - dłuta (20 szt.) - bejce do drewna (5 opakowań x 150 ml) - stół do ekspozycji lub gablota
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników
Obserwuje niebo i chmury oraz fotografie wykonane w plenerze Różnicuje barwy nieba i chmur Maluje pędzlami średniej wielkości Komunikuje w grupie
Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie (niebo i chmury) 1. Oglądanie nieba w pozycji leżącej na kocach 2. Rozmowa o barwach nieba, kształtach chmur – stymulowanie wyobraźni 3. Wykonywanie fotografii nieba 4. Wyświetlenie fotografii, wybór fotografii 5. Malowanie na kartonach
Czerwiec 2015 (4) 4 godz.
obserwacja nieba z pozycji leżącej, rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, fotografowanie nieba, prezentacja multimedialna wykonanych fotografii nieba,
- koce lub karimaty (10 szt.) - 1 blok brystolu formatu A3 - farby akrylowe (biała, niebieska, czarna, fioletowa) – 4 szt. x 250 ml - duże kartony białe (70x100) - sztalugi (10 szt.) - aparat
listy do oceny kryterialnej powstałych prac
28
(70x100) na sztalugach 6. Przygotowanie prac do ekspozycji
malowanie pędzlem średniej wielkości
fotograficzny
Obserwuje wiatr, deszcz w plenerze Różnicuje barwy nieba i chmur Maluje pędzlami średniej wielkości Komunikuje w grupie
Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie (wiatr, deszcz) 1. Spacer i rozmowa o wietrze i deszczu 2. Rozmowa o barwach kojarzących się z wiatrem i deszczem – stymulowanie wyobraźni 5. Malowanie na kartonach (70x100) na sztalugach 6. Przygotowanie etykiet z nazwiskami i imiona autorów 7. Dokumentacja fotograficzna kompozycji 8. Drukowanie fotografii 9. Przygotowanie prac do ekspozycji
Lipiec 2015 (1) 4 godz.
obserwacja wiatru, deszczu podczas spaceru, rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, malowanie pędzlem średniej wielkości
- 25 szt. dużych, białych kartonów (70x100) - sztalugi - farby akrylowe (szeroka paleta barwna) (zakupione wcześniej) - sztalugi (20 szt.)
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej
Obserwuje materiały naturalne Wyróżnia ich cechy Różnicuje barwy tych materiałów Nakleja materiały naturalne na karton Maluje pędzlami średniej wielkości Komunikuje w grupie
Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie (rośliny i materiały nieorganiczne) 1. Rozmowa o naturalnych materiałach (kamienie, patyki, kawałki kory, liście, mech, igliwie, mech, piasek) 2. Stymulacja dotykowa materiałem naturalnym 3. Tworzenie kompozycji pejzażu z materiałów naturalnych, przyklejanie materiału naturalnego, malowanie pejzażu 4. Dokumentacja fotograficzna kompozycji 5. Drukowanie fotografii 6. Przygotowanie etykiet z nazwiskami i imiona autorów 7. Przygotowanie materiału do ekspozycji
Lipiec 2015 (2) 4 godz.
obserwacja materiału naturalnego, rozmowa kierowana, stymulacja dotykowa, praca grupowa i indywidualna, malowanie pędzlem średniej wielkości, przyklejanie materiałów naturalnych do powierzchni kartonów
- niewielkie kamienie (polne zebrane w ogrodzie – 10 szt.) - farby akrylowe (15 zst. po 250 ml) + utrwalacz (4 opakowania po 100 ml) - 5 bloków brystolu formatu A3 - patyki, kawałki kory, liście, mech, igliwie, piasek -- klej do kamienia (10 tubek po 100 ml) - pędzel do kleju (10 szt.), - aparat fotograficzny
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej
29
- drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4)
Obserwuje i manipuluje owocami i warzywami Wyróżnia ich cechy Różnicuje barwy tych materiałów Nakleja materiały naturalne na karton Maluje pędzlami średniej wielkości Komunikuje w grupie
Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie (warzywa, owoce) 1. Rozmowa o owocach i warzywach, ich kolorach, smakach, zapachach 2. Krojenie owoców i warzyw 3. Komponowanie kompozycji na talerzach 4. Dokumentacja fotograficzna kompozycji 5. Drukowanie fotografii 6. Przygotowanie etykiet z nazwiskami i imiona autorów 7. Przygotowanie materiału do ekspozycji
Lipiec 2015 (3) 4 godz.
rozmowa kierowana, stymulacja dotykowa, węchowa, smakowa owocami i warzywami, praca grupowa i indywidualna, krojenie owoców, warzyw, komponowanie motywów owocowych i warzywnych na talerzu
- aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny (25 ark. x A4) - talerze - owoce i warzywa sezonowe (25 szt.) - noże i nożyki kuchenne (25 szt.) - deski do krojenia
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej
Uczestniczy w aranżowaniu wystawy (fotografie i prace malarskie) Obserwuje eksponaty wystawy Identyfikuje się z wykonanymi pracami (indywidualnymi i grupowymi) Komunikuje na temat wykonanych prac
Wielka ekspozycja fotograficzna Doświadczanie naturalnego środowiska w ogrodzie 1. Przygotowanie ekspozycji 2. Otwarcie wystawy 3. Nagrodzenie aktywności autorów prac
Lipiec 2015 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, rozmowa swobodna, obserwacja, odbiór nagród
- sztalugi (25 szt.) - 3 stoły, - 2 tablice korkowe, - kolekcje wykonanych zdjęć, - kolekcje prac malarskich - deski malarskie (25 szt.) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej)
arkusze obserwacyjne
Skupia uwagę na dźwiękach morza
Morze i jego skarby 1. Dźwięki morza
Sierpień 2015 (1)
rozmowa kierowana,
- odtwarzacz CD - płyta z dźwiękami
listy sprawdzające poziom
30
Skupia uwagę na prezentacji multimedialnej lub filmie Nazywa elementy krajobrazu nadmorskiego (morze, brzeg morski, fale morskie, wydmy itd.) Ogląda widokówki znad morza Maluje widokówki z krajobrazem nadmorskim
2. Krajobraz morski – prezentacja multimedialna lub film 3. Malowanie widokówki z krajobrazem nadmorskim akwarelami 4. Wyeksponowanie prac
4 godz. impresja dźwięków morza, obserwacja, malowanie widokówek akwarelą, praca grupowa i indywidualna, wykonanie ekspozycji pokaz widokówki znad morza, ekspozycja widokówek
morza - laptop - rzutnik multimedialny - prezentacja multimedialna z pejzażami nadmorskimi - widokówki znad morza (10 szt.) - 40 kartek białego kartonu (15x10,5) - akwarele - pędzle do akwareli (25 szt.) - 5 słoików na wodę - tablica korkowa lub gablota do wyeksponowania widokówek (zakupione wcześniej)
zaktywizowania uczestników
Nazywa kwiaty rosnące w ogrodzie Ścina kwiaty Układa kwiaty w koszu Komponuje bukiety Eksponuje bukiety w naczyniu (wazonie)
Kwietne bukiety 1. Cięcie i przygotowanie kwiatów 2. Wybór naczyń na kwiaty 3. Komponowanie bukietów
Sierpień 2015 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, spacer w ogrodzie, cięcie kwiatów, stymulacja dotykowa, wzrokowa, węchowa, układanie kompozycji kwiatowych, wyeksponowanie wazonów z kwiatami
- sekatory - nożyki - nożyczki - kosz na kwiaty (zakupione wcześniej) - naczynia na kwiaty (wazonie) – 15 szt.
arkusze obserwacyjne badanie skalą nastroju
Jesienne kolekcje Nazywa owoce i warzywa Rozumie, co to jest
Ogród w słoiku (1) 1. Prezentacja multimedialna o marynatach
Sierpień 2015 (3) 4 godz.
obserwacja, ćwiczenie układania warstw
- laptop - rzutnik multimedialny
listy sprawdzające poziom zaktywizowania
31
marynata i do czego służy Układa warzywa i/lub owoce w słoikach Zalewa słoik zalewą Współpracuje z personelem kuchni Eksponuje słoiki z marynatami w jadalni
2. Owoce i warzywa nadające się na marynaty 3. Przygotowanie owoców, warzyw do marynowania 4. Zalewa i jej przygotowanie 5. Ułożenie warstw warzyw i/lub owoców w słoikach, zalanie zalewą 6. Wyeksponowanie słoi na widocznym miejscu w jadalni
w słoikach, wyeksponowanie słoików
- prezentacja multimedialna - 25 słoi szklanych z nakrętkami - owoce, warzywa - woda - sól (1 kg) - cukier (1 kg) - ocet (0,5 l) - ziele angielskie, gorczyca (po 2 opakowania)
uczestników, kolekcja i ekspozycja przygotowanych słoi
Nazywa i manipuluje naturalnym materiałem na suche kompozycje Układa kompozycję z naturalnych materiałów w słoikach Eksponuje słoiki z kompozycjami w jadalni
Ogród w słoiku (2) 1. Prezentacja multimedialna o suchych kompozycjach w słoikach 2. Naturalne materiały nadające się na suchą kompozycję 3. Ułożenie warstw naturalnego materiału w słoikach 4. Wyeksponowanie słoi na widocznym miejscu w jadalni
Sierpień 2015 (4) 4 godz.
obserwacja, ćwiczenie układania warstw w słoikach, wyeksponowanie słoików
- laptop - rzutnik multimedialny - prezentacja multimedialna - 25 słoi szklanych z nakrętkami - sucha fasola, groch, gorczyca, szyszki, kasztany, żołędzie, patyki, żwir, piasek – po 1 kg z każdej kategorii
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników, kolekcja i ekspozycja przygotowanych słoi
Manipuluje patykami Układa patyki w jakimś uporządkowaniu Nakleja patyki na kartki papieru Eksponuje prace na tablicy korkowej
Patyczaki 1. Wyjmowanie z kartonika patyków o rożnej długości i ich dotykowe poznanie 2. Uporządkowanie patyków (od największego do najmniejszego, lub odwrotnie) 3. Naklejanie patyków odzwierciedlających schemat ciała ludzkiego lub schemat ciała zwierząt 4. Wyeksponowanie prac na tablicy korkowej
Wrzesień 2015 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, ćwiczenie wyklejania postaci ludzkiej lub zwierzęcej z patyków, wyeksponowanie prac
- suche patyki o różnej długości w kartonie - 50 kartek brystolu w kolorze żółtym A3 - sekatory do cięcia patyków (zakupione wcześniej) - klej wikol – 1 l - pędzel do kleju (zakupione wcześniej) - tablica korkowa
arkusze obserwacyjne ekspozycja prac
32
(zakupione wcześniej) - pinezki (100 szt.)
Inspiracja jesienią Projektuje motyw związany z naturą Szlifuje i oczyszcza powierzchnie krzesła Maluje motywy
Krzesła inspirowane naturą (1) 1. Oczyszczenie krzeseł z pozostałości farb i lakierów. 2.Malowanie motywów naturalnych
Wrzesień 2015 (2) 4 godz.
obserwacja, prace projektowe, obróbka powierzchni krzeseł, malowanie motywów
- cztery stare zniszczone, drewniane krzesła - papier ścierny – 1 rolka x 1 m - farby do drewna 3 kolory po50 ml - pędzle malarskie średniej grubości (zakupione wcześniej)
arkusze obserwacyjne
Maluje warstwę ochronną Decyduje o miejscu ekspozycji
Krzesła inspirowane naturą (2) 1. Zabezpieczenie krzeseł 2. Poszukiwanie miejsca wyeksponowania krzeseł
Wrzesień 2015 (3) 4 godz.
malowanie lakierem, rozmowa kierowana
- cztery krzesła ozdobione motywami naturalnymi - lakier ochronny – 2 butelko po 1 l - pędzle malarskie średniej grubości
arkusze obserwacyjne
Obserwuje pokroje drzew Komunikuje w grupie Maluje klejem wybrany pokrój drzewa na kartce Wysypuje ścinki drewniane na Usuwa nadmiar ścinków Eksponuje prace na tablicy korkowej
Obrazy z natury – drzewo ze ścinków drewna 1. Oglądanie rysunków z pokrojami drzew (sosna, świerk, lipa, brzoza, dąb itd.) 2. Odwzorowanie pokroju wybranego drzewa klejem 3. Przyklejenie ścinków drewnianych na szkicu 4. Wyeksponowanie prac
Wrzesień 2015 (4) 4 godz.
rozmowa swobodna, malowanie wikolem zarysu drzewa, zasypywanie ścinkami drewnianymi, wyeksponowanie prac
- ścinki drewniane z tartaku - pędzle do kleju - klej wikol – 1 l - 40 kartek kolorowego kartonu (brązowegogo, zielone) formatu A4 - tablica korkowa - pinezki
arkusze obserwacyjne, ekspozycja prac
Manipuluje suchymi liśćmi Komunikuje w grupie Komponuje kompozycję płaską z liści
Obrazy z natury – liście jesienne 1. Oglądanie i manipulowanie suchymi, jesiennymi liśćmi 2. Układanie kompozycji z liści 3. Kopiowanie liści przez kalkę techniczną
Październik 2015 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, komponowanie liści pod kalką techniczną, kopiowanie
- suche liście - 20 arkuszy kalki technicznej (zakupione wcześniej) - ołówki
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników, kolekcja i ekspozycja przygotowanych prac
33
Kopiuje liście na kalkę techniczną przy użyciu ołówka lub pasteli suchych Eksponuje prace na tablicy korkowej
4. Wyeksponowanie prac poprzez kreślenie linii ołówkiem lub pastelą suchą , wyeksponowanie prac
(zakupione wcześniej) - suche pastele (zakupione wcześniej) - tablica korkowa (zakupione wcześniej) - pinezki (zakupione wcześniej)
Manipuluje nakrętkami metalowymi na słoiki Wycina z kartonu kółko wypełniające nakrętki Maluje akwarelą małe pejzaże Wkleja akwarele do nakrętek Eksponuje prace
Obrazy z natury – barwy jesieni 1. Oglądanie i wybór nakrętek na słoiki 2. Wycinanie kartonowych kółek 3. Malowanie pejzaży jesiennych 4. Wklejanie krajobrazów w nakrętki 5. Wyeksponowanie prac
Październik 2015 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, ćwiczenie malowania jesiennych pejzaży techniką kolorowych plam, ćwiczenie wklejania namalowanych pejzaży, wyeksponowanie prac
- 60 nakrętek na słoiki -1 blok techniczny - nożyczki (zakupione wcześniej) - akwarele (zakupione wcześniej) - pędzle do akwareli (zakupione wcześniej) - klej do klejenia butów – 2 tuby po 100 ml - stół do ekspozycji
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników, ekspozycja prac
Obserwuje technikę malowania nicią wełnianą Maluje nicią wełnianą Komunikuje w grupie Eksponuje prace
Obrazy z natury – jesienna kreska 1. Obserwowanie wykonania techniki przez terapeutę 2. Malowanie nicią wełnianą z użyciem farb w kolorach jesieni 3. Rozmowa o pracach i efekcie zastosowania techniki 4. Wyeksponowanie techniki
Październik 2015 (3) 4 godz.
obserwacja techniki malowania nicią wełnianą między kartkami, ćwiczenie techniki, rozmowa swobodna, wyeksponowanie prac
- 40 kartek kartonu białego (A3) - farby akrylowe: zielona, brązowa, żółta, pomarańczowa (zakupione wcześniej) - tablica korkowa (zakupione wcześniej) - pinezki (zakupione
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników, ekspozycja prac
34
wcześniej) Komunikuje w grupie
Współpracuje w grupie Ustawia osłony gliniane Mocuje sznurki łatwopalne Wylewa do glinianych naczyń parafinę z rozpuszczonym woskiem
Światło pamięci inspirowane naturą (1) 1. Oglądanie zdjęć z światłami pamięci 2. Wykonanie zniczy poprzez wylanie mieszaniny parafiny i wosku 3. Opakowanie zniczy do transportu
Październik 2015 (4) 4 godz.
obserwacja zdjęć, wykonanie wylewania zniczy, rozmowa swobodna, pakowanie zniczy do kartonów
- 40 osłon glinianych - parafina – 3 kg - świece – 50 szt. - naczynie 4 l - sznurek łatwopalny – 15 m - drut miękki – 5 m - żwir - klej do klejenia kamienia (zakupione wcześniej) - 20 kartonów (zakupione wcześniej)
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników
Komunikuje w grupie Współpracuje w grupie Zdobi świece symbolami pamięci
Światło pamięci inspirowane naturą (2) 1. Oglądanie świec różnej wielkości 2. Rozmowa o symbolach pamięci 3. Wykonanie symboli pamięci 4. Mocowanie ozdób na świece
Listopad 2015 (1) 4 godz.
manipulowanie świecami, wykonanie elementów ozdobnych na świece, przyklejanie elementów ozdobnych rozmowa kierowana, pakowanie świec, praca grupowa i indywidualna
- 20 świec - nożyczki - nożyki - drut miękki - klej - kawałki drewna - folia aluminiowa - papier do pakowania – 20 ark. - karton (poza świecami zakupione wcześniej)
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników
Przemieszcza się na cmentarz Ustawia znicze i świece na grobach Zapala znicze i świece Obserwuje efekt własnych działań Komunikuje w grupie
Światło pamięci inspirowane naturą (3) 1. Spacer na cmentarz 2. Komponowanie kompozycji ze świec i zniczy na grobach
Listopad 2015 (2) 4 godz.
wycieczka-spacer, ćwiczenie zapalania zniczy
- kartony ze zniczami i świecami - zapałki
arkusze obserwacyjne
Obserwuje Karmniki dla ptasich przyjaciół Listopad 2015 obserwacja, - gotowe lista sprawdzające
35
prezentację Szlifuje gotowe elementy karmników Maluje gotowe elementy karmników
(1) 1. Prezentacja o potrzebach ptaków zimą 2. Dyskusja 3. Przygotowanie gotowych elementów drewnianych na karmniki 4. Malowanie elementów drewnianych
(3) 4 godz.
dyskusja, ćwiczenie szlifowania, malowanie i zdobienie ścian karmnika, zbijanie karmników, praca grupowa
półfabrykaty ( 5 szt.) - trwałe farby do malowania na drewnie – 10 kolorów po 250 ml - rozpuszczalniki do farb – 3 butelki - pędzle (zakupione wcześniej) (zakupione wcześniej) - formy do kopiowania motywów na powierzchniach drewnianych – 10 szt. - gwoździe (200 różnej wielkości)
kolejności czynności
Komunikuje w grupie Współpracuje w grupie Montuje karmniki na drzewach
Karmniki dla ptasich przyjaciół (2) 1. Rozmowa o miejscach powieszenia karmników 2. Montowanie karmników
Listopad 2015 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, ćwiczenie montowania, praca grupowa
- taśmy mocujące - gwoździe (zakupione wcześniej) - drabiny - aparat fotograficzny
dokumentacja fotograficzna ptasiego miasteczka
Zimowe sny i celebracje
Ogląda katalogi naturalnych ozdób Komunikuje w grupie Współpracuje w grupie Wykonuje ozdoby choinkowe Montuje ozdoby na stroiku
Naturalne ozdoby choinkowe (1) i (2)
Grudzień 2015 (1) i (2) 2 x 4 godz.
obserwacja, rozmowa kierowana, precyzyjne, klejenie, praca indywidualna
- suszone liście - szyszki - żołędzie - barwione piórka - rafia - orzechy - susz kwiatowy - słoma - suszone trawy po 10 z każej kategorii - kleje - pistolet klejący z
lista sprawdzające kolejności czynności ekspozycja prac
36
wkładami - suszone owoce - makaron - gałązki świerku, sosny, jodły - sznurek - kolorowe sznurki - miękki drut (po 10 z każdej kategorii) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocujące (zakupione wcześniej) (zakupione wcześniej)
Komunikuje w grupie Przycina kartki bloku technicznego wg wymiaru Składa kartki Samodzielnie wybiera motywy do zdobienia Nakleja motywy na kartce
Kartki świąteczno-noworoczne (1) i (2) 1. Cięcie papieru (kolorowy blok techniczny) – wymiar 24 x 18 2. Składanie papieru 3. Wybór motywu na kartkę (bombki dwuwymiarowe, „wyskakujące drzewko”, motyw z jodłami itd. 4. Naklejanie motywów
Grudzień 2015 (3) i (4) 2 x 4 godz.
pokaz wykonywania kartek (6 różnych technologii o zróżnicowanej trudności), rozmowa swobodna, czynności przygotowawcze (wycinanie i składanie papieru), wycinanie i naklejanie motywów, praca indywidualna
- kolorowy blok techniczny A3 – 10 szt. - nożyczki (zakupione wcześniej) - klej w sztyfcie (zakupione wcześniej) - kolorowy papier do pakowania prezentów z małymi wzorami świątecznymi (10 arkuszy) - 1 blok papieru kolorowego - 4 kolory (po 1 m długości) wąskich wstążeczek - dziurkacz
arkusze obserwacyjne badanie skalą MOHO lub inną do testowania dyspozycji zajęciowych
Komunikuje w grupie Zimowe gryzmolenie Styczeń 2016 rozmowa - odtwarzacz CD lista sprawdzająca
37
Skupia uwagę na odtwarzanej muzyce Gryzmoli Kadruje gryzmolenie Oprawia gryzmolenie w passe partout Wypisuje wizytówkę Eksponuje efekt działania
1. Poinstruowanie uczestników o przebiegu zajęć 2. Rozdanie materiałów (kwadratowe białe kartki, pastele, szaliki do zawiązania oczu) 3. Rysowanie w rytmie odtwarzanej muzyki z zawiązanymi oczami 4. Oglądanie rezultatu rysowania 5. Kadrowanie fragmentu rysunku, który podoba się rysującemu 6. Poinstruowanie, jak wykonuje się passe partout 7. Wykonanie passe partout 8. Wykonanie wizytówek 8. Wyeksponowanie prac
(1) 4 godz.
kierowana, instrukcja ćwiczenia, technika swobodnej ekspresji rysunkowej stymulowanej muzyką, kadrowanie gryzmolenia, oprawa passe partout, wyeksponowanie prac
- 5 utworów muzycznych o zróżnicowanym rytmie i tempie (np. F. Chopin, Etiuda rewolucyjna; J. Strauss, Marsz Radetzkiego, J. S. Bach, Małe Preludium C-dur, W. Mozart, Uwertura do opery Wesele Figara) - szale do zawiązania oczu (25 szt.) - blok techniczny (A3) –25 szt. kwadratów (25 x 25) - pastele suche - blok techniczny z kolorowymi kartkami (A3) - 25 szt. (zakupione wcześniej) - linki stalowe wystawiennicze (zakupione wcześniej) - klipsy mocując (zakupione wcześniej) - małe kartki na wizytówki - flamastry (zakupione wcześniej)
kolejności czynności ekspozycja prac
Skupia uwagę na filmie
Naturalne tęsknoty i pragnienia ukryte w mandali (1) i (2)
Styczeń 2016 (2) i (3)
obserwacja filmu, rozmowa
- 20 kartonów w kształcie koła o
arkusze obserwacji ekspozycja mandali
38
Komunikuje w grupie Dokonuje wyboru materiału, którego użyje w tworzeniu mandali Tworzy mandalę (rysuje, maluje, klei, wiąże itp.) Przygotowuje mandalę do ekspozycji Wypisuje wizytówkę Eksponuje mandalę
1. Obejrzenie filmu o mandali 2. Wybór kartonu w kształcie koła 3. Decyzja na temat zdobienia mandali 4. Ozdobienie mandali 5. Wypisanie wizytówki 6. Wyeksponowanie mandali
4 godz. kierowana, kompozycja mandali, przyklejanie elementów na mandali, ustabilizowanie elementów na mandali, ćwiczenie wypisywania wizytówek, wyeksponowanie prac
średnicy 40 cm - film o mandalach - rzutnik multimedialny - laptop - farby akrylowe 15 kolorów po 250 ml - pędzle o średniej grubości (zakupione wcześniej) - pastele suche (zakupione wcześniej) - kleje (zakupione wcześniej) - wstążki – 10 m - 4 bryty wzorzystej tkaniny (90 x 140) - 6 kolorów włóczki - kolorowy piasek - barwione piórka – 10 szt. - bibuła – 20 arkuszy - krepa – 20 rolek - drewniane patyczki – 25 szt. - małe kartki na wizytówki (zakupione wcześniej) - flamastry – 10 op. po 4 kolory
Komunikuje w grupie Odrysowuje maskę Wycina maskę Maluje maskę
Maski karnawałowe 1. Oglądanie masek 2. Zachowanie sekwencji działań: wycinanie – malowanie – zdobienie
Styczeń 2016 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, pokaz masek, ćwiczenie
- 2 kolorowe bloki techniczne (A3) - nożyczki - klej w sztyfcie
lista sprawdzająca kolejności czynności
39
Zdobi maskę Mocuje gumki do zawiązania Przymierza maskę
– mocowanie gumki do zawiązania 3. Samoocena wykonanych masek
odrysowywania, wycinania, zdobienia maski oraz mocowania gumki do zawiązania
- kolorowy papier - bibuła - krepa - rafia - suszone liście - folia aluminiowa - sznurek - guziki różnej wielkości - farby akrylowe - pędzle (zakupione wcześniej)
Komunikuje w grupie Dokonuje wyboru materiału, którego użyje w tworzeniu obrazu Tworzy obraz (rysuje, maluje, klei, wiąże itp.) Przygotowuje obraz do ekspozycji Wypisuje wizytówkę Eksponuje obraz
Gałgankowy obraz 1. Przygotowanie powierzchni stołu, na którym złożone są skrawki tkanin sznurków, cekiny, kawałki drewna itp. 2. Przeglądanie materiałów skupionych na stole (stymulacja dotykowa) 3. Wybór materiałów do dalszej zabawy 4. Przyklejanie wybranych materiałów 5. Próba dotykowego poznawania tak skonstruowanych obrazów
Luty 2016 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, pokaz materiałów, ćwiczenie przyklejania i mocowania kawałków rożnych materiałów na kartonie
- kartony formatu A4 – 25 ark. - pocięte skrawki tkanin, papieru, futra, wstążek, sznurka itp. - nożyczki - klej (zakupione wcześniej)
lista sprawdzająca kolejności czynności
Nazywa elementy krajobrazu zimowego (lasy, pola, pokrywa śnieżna itd.) Ogląda widokówki z krajobrazem zimowym Maluje widokówki z krajobrazem zimowym
Krajobraz zimowy 1. Analiza elementów krajobrazu zimowego 2. Krajobraz zimowy – prezentacja multimedialna lub film 3. Malowanie widokówki z krajobrazem zimowym akwarelami 4. Wyeksponowanie prac
Luty 2016 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, malowanie widokówek akwarelą, praca grupowa i indywidualna, wykonanie ekspozycji pokaz widokówki, ekspozycja widokówek
- laptop - rzutnik multimedialny - prezentacja multimedialna z pejzażami zimowymi - 40 kartek białego kartonu (15x10,5) - akwarele - pędzle do akwareli (zakupione wcześniej)
listy sprawdzające poziom zaktywizowania uczestników
40
- 5 słoików na wodę - tablica korkowa lub gablota do wyeksponowania widokówek
Komunikuje w grupie Rysuje plan ścieżek Wyznacza ścieżki z zastosowaniem łopat i szczotek Spaceruje ścieżkami
Śnieżne ścieżki 1. Wyznaczanie ścieżek wokół budynku i w zaśnieżonym ogrodzie 2. Spacerowanie wyznaczonymi ścieżkami
Luty 2016 (3) 4 godz.
rozmowa swobodna, dyskusja o przebiegu ścieżek, opracowanie schematycznego planu ścieżek, ćwiczenie przygotowania ścieżek z użyciem narzędzi, spacer
- karton (A3) - flamastry - łopaty (zakupione wcześniej) - 3 szczotki do zamiatania - aparat fotograficzny
dokumentacja zdjęciowa wykonanych zadań
Komunikuje w grupie Dokonuje wyboru materiału, którego użyje w tworzeniu obrazu Tworzy obraz poprzez przyklejenie do podobrazia kolekcji przedmiotów Eksponuje obrazy-kolekcje
Obrazy-kolekcje 1. Pasja zbierania przedmiotów – rozmowa 2. Oglądanie i dotykanie kolekcji różnych przedmiotów 3. Przyklejanie przedmiotów jednorodnej klasy do podobrazi 4. Wieszanie obrazów-kolekcji na ścianach
Luty 2016 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, stymulacja dotykowa i manipulowanie różnym rodzajem materiałów, ćwiczenie przyklejania drobnych przedmiotów do podobrazia
- kolekcje wybranych przedmiotów np. korków, serwetek, piórek, ziaren itd. (po 20 szt. z każdego) - małe podobrazia – 25 szt. - klej specjalny - nożyczki - gwoździe (zakupione wcześniej) - młotek – 2 szt.
ekspozycja obrazów-kolekcji
Aktywizuje się ruchowo i zajęciowo Manipuluje doniczkami, podłożem uniwersalnym, nasionami
Parapetowy inspekt (1) 1. Przegląd doniczek pod wysiew 2. Przeglądanie torebek z nasionami kwiatów i ziół 3. Opisanie doniczek 4. Wybór roślin do wysiania 5. Wysianie nasion kwiatów
Marzec 2016 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe
- skrzynie inspektowe do wysiewu kwiatów i ziół (zakupione wcześniej) - podłoże
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej
41
Opisuje doniczki Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
6. Podlewanie roślin związane z wysiewem nasion
uniwersalne – 10 worków po 25 kg - nawozy do zasilania – 10 op. - narzędzia rolnicze - donice kamienne - donice drewniane - konewki - woda - aparat fotograficzny (zakupione wcześniej)
Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Parapetowy inspekt (2) 1. Podlewanie wysianych roślin 2. Obserwacja wzrostu roślin 3. Dokumentowanie wzrostu przy użyciu kamery lub aparatu fotograficznego
Marzec 2016 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin,
- aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny – 50 ark. - kamera
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej
Projektuje grządki ogrodnicze Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Projektowanie kwiatowych grządek ogrodowych 1. Przygotowanie projektu nasad i wysiewu kwiatów i ziół 2. Przedyskutowanie projektu oraz opracowanie harmonogramu prac wraz z podziałem konkretnych zadań prac ogrodniczych (wybór osób odpowiedzialnych za zadania) 3. Dokumentowanie prac projektowych
Marzec 2016 (3) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin,
- bloki papieru milimetrowego (A4) - ołówki, gumki chlebowe - pastele suche - konewki (zakupione wcześniej) - woda - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny – 25 ark.
arkusze obserwacyjne skale oceny pracy grupowej ocena projektów przez powołany zespół ekspertów
42
- kamera
Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Przekopuje ogród Grabi ziemię Wyznacza grządki Wysiewa rośliny do gruntu Sadzi rośliny z inspektu do gruntu Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Przygotowanie kwiatowych grządek ogrodowych (1) 1. Przekopanie grządek 2. Grabienie 3. Wyznaczenie grządek 4. Wykonanie wysiewu i nasad wg przygotowanego projektu 5. Podlewanie grządek 6. Dokumentowanie prac ogrodniczych
Marzec 2016 (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin
- łopaty - szpadle - grabie - sznurek (zakupione wcześniej) - nasiona – 10 op. - sadzonki kwiatów i ziół (z inspektu) - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny - kamera
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej
Obserwuje wzrost roślin Podlewa doniczki z wysianymi kwiatami Przekopuje ogród Grabi ziemię Wyznacza grządki Wysiewa rośliny do gruntu Sadzi rośliny z inspektu do gruntu Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Przygotowanie kwiatowych grządek ogrodowych (2) 1. Przekopanie grządek 2. Grabienie 3. Wyznaczenie grządek 4. Zakończenie wysiewu i nasad wg przygotowanego projektu 5. Podlewanie grządek 6. Dokumentowanie prac ogrodniczych
Kwiecień 2016 (1) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, aktywności zajęciowe związane z pielęgnacją ogrodniczą wysianych roślin
- łopaty - szpadle - grabie - sznurek - nasiona - sadzonki kwiatów i ziół - aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny – 25 ark. - kamera
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej
Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie Obserwuje i współuczestniczy w wydruku fotografii Komponuje album fotograficzny
Album fotografii z prac związanych z ogrodem 1. Wydruk zdjęć dokumentujących prace związane z ogrodem 2. Uzupełnienie albumu ogrodu 3. Zaprezentowanie albumu pacjentom i personelowi oddziału
Kwiecień 2016 (2) 4 godz.
rozmowa kierowana, obserwacja, praca grupowa i indywidualna, praca nad albumem fotograficznym,
- drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny – 25 ark.
arkusze obserwacyjne, analiza dokumentacji fotograficznej lub filmowej
43
Manipuluje fotografiami
prezentacja albumu
Współpracuje z uczestnikami grupy Komunikuje w grupie
Podsumowanie i ocena zajęć 1. Dwa spotkania terapeutyczne poświęcone refleksji nad zajęciami z hortikuloterapii 2. Dokonanie samooceny 3. Dokonanie oceny zajęć
Kwiecień 2016 (3) i (4) 4 godz.
rozmowa kierowana, sporządzenie mapy – „skąd wyszliśmy – gdzie jesteśmy”, wypełnienie kwestionariuszy samooceny
- karton wielkoformatowy – 5 x 2 m - flamastry (zakupione wcześniej) - historyczne fotografie z przebiegu zajęć - klej do zdjęć – 5 tub po 100 ml - kwestionariusze samooceny
ekspozycja mapy „skąd wyszliśmy – gdzie jesteśmy”, zakończenie współpracy z pacjentami
Program przygotowała: dr Mirosława Cylkowska-Nowak, mcylkowska-nowak@wp.pl
44
MUZYKOTERAPIA
Według Światowej Federacji Muzykoterapii „jest wykorzystaniem muzyki i/lub jej
elementów (dźwięk, rytm, melodia i harmonia) przez muzykoterapeutę i pacjenta/klienta lub grupę
w procesie zaprojektowanym dla i/lub ułatwienia komunikacji, uczenia się, mobilizacji, ekspresji,
koncentracji fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej i poznawczej w celu rozwoju wewnętrznego
potencjału oraz rozwoju lub odbudowy funkcji jednostki tak, aby mogła ona osiągnąć lepszą
integrację intra i interpersonalną, a w konsekwencji lepszą jakość życia” [Szulc W., Muzykoterapia
jako przedmiot badań i edukacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
2005: 5–21].
Muzykoterapia zdecydowanie różni się od innych form terapii, jako muzykę wyróżnia
spośród innych form sztuki to, że nie wymaga tłumaczenia, komentarza, jest najbardziej
komunikatywna i działa bezpośrednio. Jest to powód, dla którego muzykoterapia jest szczególnie
użyteczna w pracy z osobami, gdzie często trudno jest zastosować werbalne techniki
psychoterapeutyczne. Ma tu miejsce prewerbalny sposób komunikowania się z wczesnego
dzieciństwa [Strzelecki W., Terapeutyczne zastosowanie muzyki W: Psychologia w naukach
medycznych, red. M. Cybulski, W. Strzelecki, Poznań 2010]. Ponadto muzyka dzięki swej
„bezznaczeniowości” redukuje znacznie udział czynnika racjonalnego, „omija” bowiem ego,
unikając kontroli intelektualnej, przez co dociera w głąb ukrytych konfliktów oraz aktywizuje
emocje. Z tych samych powodów przenika przez samokontrolę człowieka i przyspiesza proces
wyobrażeniowy, łatwo pobudzając fantazjowanie [Natanson T., Wstęp do nauki o muzykoterapii.
Ossolineum, Wrocław 1979]. Istotną zaletą muzykoterapii jest też to, że struktura muzyki
przypomina przebieg napięć i odprężeń, które leżą u podłoża wszelkich procesów życiowych.
Ponadto leczniczym postępowaniem muzykoterapeutycznym mogą zostać objęte schorzenia
każdego wieku, począwszy od okresu przedszkolnego do późnej starości. Możliwość szerokiego
stosowania muzykoterapii wiąże się również z tym, że kontakt z muzyką jest dla większości osób
doznaniem przyjemnym, a co za tym idzie, jest to forma terapeutyczna, której ludzie chętnie się
poddają [Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001].
Pomimo szerokiego zastosowania muzykoterapii w kompleksowym leczeniu chorób
różnych specjalności wciąż najczęściej jest ona stosowana w lecznictwie psychiatrycznym.
Przyczyną tego stanu rzeczy jest specyficzność zaburzeń psychicznych, dotycząca ich
etiopatogenezy, obszaru klinicznego, przebiegu i następstw społecznych. Celem leczenia może być
uzyskanie rozwoju osobowości poprzez jej rekonstrukcję i restrukturalizację lub też tylko osłabienie
czy też usuwanie poszczególnych objawów chorobowych. Cel leczenia w drodze stosowania
muzykoterapii realizuje się przez: aktywizowanie i wyzwalanie procesów emocjonalnych,
45
pobudzanie do emocjonalnej aktywności, przede wszystkim tej, która dotyczy przeżyć
konfliktowych i patogennych, które mogą być wtedy łatwiej i szybciej uświadamiane – wyrażone
werbalnie, a co za tym idzie, łatwiejsze jest ich przepracowanie i usunięcie oraz aktywizowanie
społeczno-komunikatywnych interakcji, które służą przezwyciężaniu społeczno-komunikatywnych
zaburzeń zachowania [Janicki A.: Muzykoterapia w lecznictwie psychiatrycznym. Zeszyty Naukowe
PWSM we Wrocławiu, 1983; (34): 7–27]. Przez brak „obróbki intelektualnej” można stosować
muzykoterapię w przypadkach mutyzmu czy upośledzenia umysłowego w stopniu głębokim
[Shuter-Dyson R, Gabriel C.: Psychologia uzdolnienia muzycznego. WSiP, Warszawa 1986],
bowiem kontakt z dziełem muzycznym nie wymaga intelektualnej analizy. Muzykoterapia może
być również cennym źródłem wiedzy o pacjencie, tak więc oprócz tego, że jest metodą leczniczą,
jest także formą diagnozowania [Galińska E.: Muzyka w terapii. Psychologiczne i fizjologiczne
mechanizmy jej działania, [w:] Człowiek – muzyka – psychologia, Jankowski W., Kamińska B.,
Miśkiewicz A. (red.), Akademia Muzyczna im. F. Chopina, Warszawa 2000, 473–486.].
Specyficzny język muzyki może być nośnikiem informacji, może też umożliwić kontakt
niewerbalny ze sferą podświadomości. Uruchamia wrażliwość na sygnały symboliczne i pobudza
do czynności wyobrażeniowych i ekspresywnych, co umożliwia terapeucie wgląd w wewnętrzny
stan pacjenta [Strzelecki W., Terapeutyczne zastosowanie muzyki W: Psychologia w naukach
medycznych, red. M. Cybulski, W. Strzelecki, Poznań 2010]. Przez ogólność znaczenia muzyki
łatwo jest jej przypisać treści symboliczne.
Podział muzykoterapii związany jest z założonymi celami terapeutycznymi oraz
z organizacją działań leczniczych. Można więc podzielić muzykoterapię na indywidualną
i grupową. Wybór formy zależy od rozpoznania choroby, występujących objawów i okresu leczenia.
W przypadku pracy z pacjentami z którymi kontakt jest szczególnie trudny najskuteczniejsza jest
muzykoterapia indywidualna. Konieczna jest bowiem pełna koncentracja na pacjencie.
Muzykoterapia grupowa stosowana jest częściej z bardziej kontaktowymi pacjentami, opiera się
bowiem na zasadach psychoterapii grupowej, która wykorzystuje właściwości grup społecznych do
oddziaływania na ich członków. Interakcje zachodzące między członkami mają wartość stosunków
społecznych, a czynniki oddziaływujące leczniczo to: uczestnictwo w grupie, emocjonalne
podtrzymanie, pomaganie innym, informacja zwrotna czy uzyskiwanie nowych umiejętności
społecznych. W leczeniu nerwic muzykoterapię grupową stosuje się w dalszych etapach
[Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001].
Inny podział muzykoterapii odnosi się do zastosowanych form oddziaływania terapeutycznego.
W tym przypadku dzielimy muzykoterapię na receptywną i aktywną. Muzykoterapia receptywna
polega na wysłuchiwaniu celowo i odpowiednio zestawionych programów muzycznych w sposób
swobodny lub zadaniowy, to znaczy taki, który określa temat wyobrażeń i ukierunkowuje je].
46
Obejmuje też ona dyskusję psychoterapeutyczną związaną z zaistniałymi odczuciami
[Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. OPTIMA, Gdańsk 2001]. Muzykoterapia aktywna
polega na wykonywaniu muzyki przez pacjenta. Stosuje się tu grę na instrumentach i śpiew –
terapia śpiewem nazywana jest meloterapią lub śpiewoterapią. Najczęściej stosowane jest tu
instrumentarium Orffa [110], w którym różnorodność instrumentów umożliwia wybór w zależności
od preferencji i stanu psychicznego pacjenta [Szulc W.: Meloterapia – terapeutyczne walory
śpiewu. Zeszyty Naukowe AM im. K. Lipińskiego we Wrocławiu, Wokalistyka i pedagogika wokalna
2000 (77): 191–195; Olszewska I.: Ewolucja w muzykoterapii ze szczególnym uwzględnieniem
metody Karla Orffa. Postępy Rehabilitacji, 1992; (3): 61–68].
W poniższym programie wykorzystane zostaną zarówno formy receptywne jak i aktywne.
Dodatkowo w zależności od możliwości pacjenta zastosowanie zostanie zarówno muzykoterapia
w formie grupowej jak i indywidualnej. Program działań muzykoterapeutycznych opiera się
o Model Mobilnej Rekreacji Muzycznej (OZURA) dr. Macieja Kieryła, składającej się z pięciu
etapów działania: Odreagowania, Zrytmizowania, Uwrażliwienia, Relaksacji i Aktywizacji
z równoległym zastosowaniem innych metod terapeutycznych wpisanych w proces oddziaływania
długofalowego. Program działań grupowych. Wszystkie ćwiczenia wymagają powtórzenia w celu
wzmocnienia oddziaływania. Program skonstruowany jest w ten sposób, że wprowadzenie
ćwiczenia odbywa się w dłuższych 3-godzinnych blokach, natomiast później następuje powtórzenie
ćwiczenia w bloku godzinnym. Powtarzającym się na każdym etapie elementem, jest śpiewoterapia,
jako że według założeń programowych technika ta ma być stałym elementem większości spotkań
na wszystkich etapach programu muzykoterapeutycznego, w formie dostosowanej do każdego
z nich. Śpiew jest bowiem najbardziej naturalną i pierwotną formą ekspresji muzycznej
i wszechstronnie oddziałuje na organizm człowieka. Grupy nie powinna przekroczyć 15 osób.
Zaproponowana kolejność działań wiąże się ze stopniowym zwiększaniem udziału pacjenta
w ćwiczeniach. Model Mobilnej Rekreacji Muzycznej jest bardzo eklektyczny jako, że stosuje się
w nim zarówno receptywne jak i aktywne formy muzykoterapii. Stosuje się również różne style
muzyczne. „Mobilność” zastosowanego modelu pozwala terapeucie na wprowadzania zmian
dostosowanych do dynamiki grupy oraz możliwość własnego doboru środków i oddziaływań.
Wykorzystywane są w nim również niekonwencjonalne źródła dźwięku związane z ciałem
(klaskanie, tupanie, gwizdanie itp.) a także ćwiczenia rytmiczne, ruchowe, oddechowe,
wyobrażeniowe, relaksacyjne, perkusyjne i teatralne, a także różne formy ruchu. MRM powinna
stanowić uporządkowany emocjonalnie układ ćwiczeń rytmicznych, ruchowych, perkusyjnych,
oddechowych i wyobrażeniowych stymulowanych muzyką, stąd też zalecane jest wprowadzanie
poszczególnych elementów we właściwej kolejności. Łączna liczba godzin: 136.
Program działań indywidualnych dostosowany jest do pacjentów upośledzonych w stopniu
47
głębokim oraz pacjentów z zaburzeniami otępiennymi organicznymi. Dotyczy pacjentów, z którymi
kontakt Werbalny jest z różnych powodów utrudniony. Wszystkie ćwiczenia wymagają
powtórzenia w celu wzmocnienia oddziaływania. Dobór technik dostosowany zostanie do potrzeb
i możliwości danego pacjenta. Zindywidualizowane podejście umożliwi optymalizację działań. do
każdego. Program zawiera grupę technik, które mają zostać zastosowane. Poniższy program jest
programem indywidualnym dla każdego pacjenta. Zaproponowana kolejność działań wiąże się ze
stopniowym zwiększaniem udziału pacjenta w ćwiczeniach. Łączna liczba godzin: 34 dla każdego
pacjenta. Przy założeniu prowadzenia ośmiu terapii indywidualnych daje to 272 godziny.
48
Proponowane działania terapeutyczne i ewaluacyjne
Tabela 2. Program działań w zakresie muzykoterapii grupowej
Blok programowy/rodzaj
działań
Cele zajęć
Temat i treść zajęć
Czas trwania
Metody i formy
realizacji
Środki realizacji
Formy i metody
ewaluacji
Odreagowanie – łączny czas bloku pierwszego – minimum 20 godzin
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Wprowadzenie techniki śpiewoterapii:
• zapoznanie ze śpiewnikiem,
• ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu
• rozmowa terapeutyczna • według założeń
programowych technika śpiewoterapii ma być stałym elementem większości spotkań na wszystkich etapach programu muzykoterapeutycznego. Śpiew jest bowiem najbardziej naturalną i pierwotną formą ekspresji muzycznej i wszechstronnie oddziałuje na organizm człowieka.
3 godziny (1 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
49
Potrafi posługiwać się prostymi instrumentami perkusyjnymi, Potrafi przedstawić zadane tematy przy pomocy ekspresji muzycznej podczas improwizacji na instrumentach perkusyjnych, Współpracuje z terapeutą i z grupą Swobodna ekspresja muzyczna indywidualna i grupowa, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy
Wprowadzenie instrumentarium Orffa:
• zapoznanie się z instrumentami
• grupowe odgrywanie zadanych tematów
• indywidualne odgrywanie zadanych tematów
• odgrywane na instrumentach tematy mają charakter konkretny i służą przygotowaniu do umiejętności wyrażania stanów emocjonalnych za pomocą instrumentów
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (2 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• instrumentarium Orffa,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Potrafi łączyć śpiew z posługiwaniem się prostymi instrumentami perkusyjnymi Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja
Technika śpiewoterapii w połączeniu z instrumentarium Orffa
• ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu,
• grupowy śpiew z towarzyszeniem instrumentów perkusyjnych,
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (3 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii) z jednoczesnym zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki, • instrumentariu
m Orffa,
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
50
emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy, Swobodna ekspresja muzyczna grupowa, Współpraca w grupie
Potrafi nazwać emocje, Potrafi rozpoznać emocje, Potrafi przedstawić stany emocjonalne przy pomocy ekspresji muzycznej podczas improwizacji na instrumentach perkusyjnych, Współpracuje z terapeutą i z grupą Rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych, Zapoznanie się z emocjami własnymi, Zapoznanie się z emocjami członków grupy, Swobodna ekspresja muzyczna indywidualna i grupowa,
Wykorzystanie instrumentarium Orffa do wyrażania i rozpoznawania emocji
• zapoznanie się z instrumentami
• grupowe odgrywanie zadanych tematów
• indywidualne odgrywanie zadanych tematów
• odgrywane na instrumentach tematy mają charakter bardziej abstrakcyjny,
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (4 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, Odgrywanie emocji przy pomocy instrumentów, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego i emocjonalnego
• instrumentarium Orffa
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
51
Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy.
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Potrafi łączyć śpiew z posługiwaniem się prostymi instrumentami perkusyjnymi, Potrafi śpiewać solo, dokonując tym samym ekspresji na forum grupy Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu,
Technika śpiewoterapii solo w połączeniu z instrumentarium Orffa
ćwiczenia oddechowe grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu,
grupowy śpiew z towarzyszeniem instrumentów perkusyjnych,
próby śpiewu indywidualnego bądź w 2-3 osobowych grupach z towarzyszeniem grupy (bez użycia mikrofonów)
rozmowa terapeutyczna
3 godziny (5 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii) z jednoczesnym zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
gitara elektroakustyczna,
śpiewniki, instrumentarium
Orffa
ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
analiza skali oceny pracy grupowej,
interpretacja badania socjometrycznego
52
Ekspozycja społeczna, Integracja grupy, Swobodna ekspresja muzyczna grupowa, Współpraca w grupie
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (6 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
gitara elektroakustyczna,
śpiewniki
ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
53
Potrafi posługiwać się prostymi instrumentami perkusyjnymi, Potrafi przedstawić zadane tematy przy pomocy ekspresji muzycznej podczas improwizacji na instrumentach perkusyjnych, Współpracuje z terapeutą i z grupą Swobodna ekspresja muzyczna indywidualna i grupowa, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy
Wprowadzenie instrumentarium Orffa:
zapoznanie się z instrumentami
grupowe odgrywanie zadanych tematów
indywidualne odgrywanie zadanych tematów
odgrywane na instrumentach tematy mają charakter konkretny i służą przygotowaniu do umiejętności wyrażania stanów emocjonalnych za pomocą instrumentów
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (7 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
instrumentarium Orffa,
śpiewniki
ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
analiza skali oceny pracy grupowej,
interpretacja badania socjometrycznego
54
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Potrafi łączyć śpiew z posługiwaniem się prostymi instrumentami perkusyjnymi Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy, Swobodna ekspresja muzyczna grupowa, Współpraca w grupie
Technika śpiewoterapii w połączeniu z instrumentarium Orffa
ćwiczenia oddechowe grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu,
grupowy śpiew z towarzyszeniem instrumentów perkusyjnych,
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (8 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii) z jednoczesnym zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
gitara elektroakustyczna,
śpiewniki, instrumentarium
Orffa
ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
analiza skali oceny pracy grupowej,
interpretacja badania socjometrycznego
Potrafi nazwać emocje, Potrafi rozpoznać emocje, Potrafi przedstawić stany emocjonalne przy pomocy ekspresji muzycznej podczas improwizacji na instrumentach perkusyjnych, Współpracuje z terapeutą i z grupą Rozpoznawanie i nazywanie stanów emocjonalnych,
Wykorzystanie instrumentarium Orffa do wyrażania i rozpoznawania emocji
zapoznanie się z instrumentami
grupowe odgrywanie zadanych tematów
indywidualne odgrywanie zadanych tematów
odgrywane na instrumentach tematy mają charakter bardziej abstrakcyjny,
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (9 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, Odgrywanie emocji przy pomocy instrumentów, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego i emocjonalnego
instrumentarium Orffa
ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
analiza skali oceny pracy grupowej,
interpretacja badania socjometrycznego
55
Zapoznanie się z emocjami własnymi, Zapoznanie się z emocjami członków grupy, Swobodna ekspresja muzyczna indywidualna i grupowa, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy.
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Potrafi łączyć śpiew z posługiwaniem się prostymi instrumentami perkusyjnymi, Potrafi śpiewać solo, dokonując tym samym ekspresji na forum grupy Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu,
Technika śpiewoterapii solo w połączeniu z instrumentarium Orffa
ćwiczenia oddechowe grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu,
grupowy śpiew z towarzyszeniem instrumentów perkusyjnych,
próby śpiewu indywidualnego bądź w 2-3 osobowych grupach z towarzyszeniem grupy (bez użycia mikrofonów)
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (10 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii) z jednoczesnym zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
gitara elektroakustyczna,
śpiewniki, instrumentarium
Orffa
ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
analiza skali oceny pracy grupowej,
interpretacja badania socjometrycznego
56
Ekspozycja społeczna, Integracja grupy, Swobodna ekspresja muzyczna grupowa, Współpraca w grupie
Zrytmizowanie łączny czas bloku drugiego – 28 godzin
Potrafi stworzyć akompaniament zgodny z rytmem utworu muzycznego, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenie „Dyrygent” • ćwiczenie opierające się o
techniki aktywno-receptywne
• tworzenie akompaniamentu rytmicznego do odtwarzanych utworów
• prowadzący dyryguje grupą grającą na instrumentach perkusyjnych,
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (11 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna i aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzycznego
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• instrumentarium Orffa,
• kamera cyfrowa.
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
57
Potrafi stworzyć akompaniament zgodny z rytmem utworu muzycznego, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty, Potrafi sformułować przekaz niewerbalny, Potrafi niewerbalnie kierować grupą Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, Wzmocnienie poczucia sprawstwa i poczucia własnej wartości, integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenie „Dyrygenci” • ćwiczenie opierające się o
techniki aktywno-receptywne
• tworzenie akompaniamentu rytmicznego do odtwarzanych utworów
• członkowie grupy po kolei dyrygują grupą grającą na instrumentach perkusyjnych,
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (12 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna i aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzycznego i emocjonalnego
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• instrumentarium Orffa,
• kamera cyfrowa.
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
58
Potrafi śpiewać z podkładem odczytując przekaz niewerbalny terapeuty, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenie „Dyrygent chóru” • ćwiczenie opierające się o
techniki aktywno-receptywne,
• grupowe śpiewanie utworów muzycznych z towarzyszeniem podkładu instrumentu klawiszowego posiadającego funkcję aranżera,
• prowadzący dyryguje grupą śpiewającą piosenki,
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (13 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• instrument klawiszowy,
• śpiewniki, • kamera
cyfrowa.
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (14 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
59
Potrafi odwzorowywać działania terapeuty i innych członków grupy, Potrafi stworzyć własny schemat ruchowy, Zna schemat własnego ciała, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Ćwiczenie podporządkowania strukturze, Poprawa koordynacji ruchowej i wzrokowo-ruchowej, Ćwiczenie zdolności odwzorowania ruchu i jego rytmizacja, Poprawa orientacji w schemacie ciała, pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenia „Body music”: • wykorzystanie ciała jako
instrumentu perkusyjnego, • odgrywanie prostych
rytmów przy pomocy klaskania, tupania, klepania, pstrykania oraz wyrazów dźwiękonaśladowczych,
• uczestnicy powtarzają za prowadzącym schematy rytmiczne i ruchowe,
• schematy początkowo bardzo łatwe, stają się stopniowo coraz bardziej skomplikowane,
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (15 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała jako źródła dźwięku, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej.
60
Potrafi generować dźwięki, Potrafi działać kreatywnie w odniesieniu do prostych zadań rytmicznych, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Wzmocnienie potencjałów twórczych, Wzmocnienie współpracy, aktywizacja, wypracowanie wspólnych rozwiązań kreatywnych, Aktywizacja osób wycofanych, Integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenie „Kompozytor”: • uczestnicy z pomocą
prowadzącego tworzą utwór muzyczny oparty o dźwięki z otaczającej rzeczywistości (instrumentami może ich ciało, przedmioty znajdujące się w sali, głos),
• wykluczone są przedmioty będące z założenia instrumentami muzycznymi (np. instrumentarium Orffa),
• następnie kompozycja zostaje nagrana przy pomocy rejestratora dźwięku,
• uczestnicy słuchają stworzonej przez siebie kompozycji
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (16 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała oraz otaczającej przestrzeni jako źródła dźwięku, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• rejestrator dźwięku,
• kamera cyfrowa
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (17 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
61
Potrafi stworzyć akompaniament zgodny z rytmem utworu muzycznego, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenie „Dyrygent” • ćwiczenie opierające się o
techniki aktywno-receptywne
• tworzenie akompaniamentu rytmicznego do odtwarzanych utworów
• prowadzący dyryguje grupą grającą na instrumentach perkusyjnych,
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (18 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna i aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzycznego
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• instrumentarium Orffa,
• kamera cyfrowa.
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
Potrafi stworzyć akompaniament zgodny z rytmem utworu muzycznego, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty, Potrafi sformułować przekaz niewerbalny, Potrafi niewerbalnie kierować grupą Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie
Ćwiczenie „Dyrygenci” • ćwiczenie opierające się o
techniki aktywno-receptywne
• tworzenie akompaniamentu rytmicznego do odtwarzanych utworów
• członkowie grupy po kolei dyrygują grupą grającą na instrumentach perkusyjnych,
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (19 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna i aktywna z zastosowaniem instrumentarium Orffa, werbalizacja przeżycia muzycznego i emocjonalnego
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• instrumentarium Orffa,
• kamera cyfrowa.
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
62
odreagowania, Wzmocnienie poczucia sprawstwa i poczucia własnej wartości, integracja i uporządkowanie grupy
63
Potrafi śpiewać z podkładem odczytując przekaz niewerbalny terapeuty, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą, rozumie niewerbalny przekaz terapeuty Ekspresja emocjonalna, ćwiczenie podporządkowania strukturze, Pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenie „Dyrygent chóru” • ćwiczenie opierające się o
techniki aktywno-receptywne,
• grupowe śpiewanie utworów muzycznych z towarzyszeniem podkładu instrumentu klawiszowego posiadającego funkcję aranżera,
• prowadzący dyryguje grupą śpiewającą piosenki,
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (20 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• instrument klawiszowy,
• śpiewniki, • kamera
cyfrowa.
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
64
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (21 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
65
Potrafi odwzorowywać działania terapeuty i innych członków grupy, Potrafi stworzyć własny schemat ruchowy, Zna schemat własnego ciała, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Ćwiczenie podporządkowania strukturze, Poprawa koordynacji ruchowej i wzrokowo-ruchowej, Ćwiczenie zdolności odwzorowania ruchu i jego rytmizacja, Poprawa orientacji w schemacie ciała, pogłębienie odreagowania, integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenia „Body music”: • wykorzystanie ciała jako
instrumentu perkusyjnego, • odgrywanie prostych
rytmów przy pomocy klaskania, tupania, klepania, pstrykania oraz wyrazów dźwiękonaśladowczych,
• uczestnicy powtarzają za prowadzącym schematy rytmiczne i ruchowe,
• schematy początkowo bardzo łatwe, stają się stopniowo coraz bardziej skomplikowane,
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (22 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała jako źródła dźwięku, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej.
66
Potrafi generować dźwięki, Potrafi działać kreatywnie w odniesieniu do prostych zadań rytmicznych, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Wzmocnienie potencjałów twórczych, Wzmocnienie współpracy, aktywizacja, wypracowanie wspólnych rozwiązań kreatywnych, Aktywizacja osób wycofanych, Integracja i uporządkowanie grupy
Ćwiczenie „Kompozytor”: • uczestnicy z pomocą
prowadzącego tworzą utwór muzyczny oparty o dźwięki z otaczającej rzeczywistości (instrumentami może ich ciało, przedmioty znajdujące się w sali, głos),
• wykluczone są przedmioty będące z założenia instrumentami muzycznymi (np. instrumentarium Orffa),
• następnie kompozycja zostaje nagrana przy pomocy rejestratora dźwięku,
• uczestnicy słuchają stworzonej przez siebie kompozycji
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (23 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała oraz otaczającej przestrzeni jako źródła dźwięku, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• rejestrator dźwięku,
• kamera cyfrowa
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
67
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (24 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
Uwrażliwienie łączny czas bloku trzeciego – 24 godziny
Potrafi przypomnieć sobie bajki i baśnie, Potrafi odegrać rolę niewerbalną, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Ćwiczenie wchodzenia w rolę, Aktywizacja psychomotoryczna, Integracja grupy
„Bajka muzyczna” przypomnienie znanych
bajek i baśni wybór ról odegranie wybranej bajki w
postaci muzycznej przy zastosowaniu niewerbalnych środków wyrazu – element muzykodramy z odgrywaniem ról w bezpiecznych warunkach terapeutycznych
rozmowa terapeutyczna
3 godziny (25 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała jako źródła dźwięku oraz ekspresji ruchowej oraz z zastosowaniem instrumentarium Orffa
instrumentarium Orffa,
kamera
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej,
analiza skali oceny pracy grupowej,
interpretacja badania socjometrycznego
analiza dokumentacji filmowej
68
Potrafi rozróżniać tempa i posługiwać się pojęciami, które je określają Zapoznanie się z tempami w muzyce, Odniesienie temp do własnych preferencji muzycznych, Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Rozwijanie procesów uwagowych, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Szybko – wolno” uwrażliwienie na
różnorodność temp muzycznych przy pomocy technik receptywnych i wykonawczych z zastosowaniem instrumentarium Orffa, śpiewoterapii i nagrań
terapeuta pokazuje różnorodne tempa za pomocą gitary,
następnie uczestnicy próbują określić pokazywane przez prowadzącego tempa według własnych subiektywnych odczuć,
następnie uczestnicy wraz z prowadzącym odgrywają tempa wraz z nim
terapeuta podaje przykłady muzyczne na różnorodność temp posługując się płytami CD
uczestnicy próbują określić prezentowane tempa według subiektywnej oceny. Określają również jakie tempo w muzyce najbardziej im odpowiada
na końcu terapeuta wraz z uczestnikami śpiewają utwory w różnym tempie
rozmowa terapeutyczna
3 godziny (26 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych
sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
gitara elektroakustyczna,
śpiewniki, instrumentarium
Orffa, płyty CD
(muzyka klasyczna),
płyty CD (muzyka rozrywkowa)
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
69
Potrafi rozróżniać poziomy dynamiki i posługiwać się pojęciami, które je określają Zapoznanie się z różnorodnością dynamiczną w muzyce, Odniesienie głośności do własnych preferencji muzycznych, Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Rozwijanie procesów uwagowych, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Głośno – cicho” uwrażliwienie na
różnorodność dynamiki w muzyce przy pomocy technik receptywnych i wykonawczych z zastosowaniem instrumentarium Orffa, śpiewoterapii i nagrań
terapeuta pokazuje różnorodną dynamikę w muzyce za pomocą gitary,
następnie uczestnicy próbują określić pokazywane przez prowadzącego poziomy głośności według własnych subiektywnych odczuć,
następnie uczestnicy wraz z prowadzącym odgrywają muzykę na różnym poziomie głośności wraz z nim
terapeuta podaje przykłady muzyczne na różnorodność głośności posługując się płytami CD
uczestnicy próbują określić prezentowane poziomy głośności według subiektywnej oceny. Określają również jaka głośność prezentowanej muzyki najbardziej im odpowiada
na końcu terapeuta wraz z uczestnikami śpiewają utwory na różnym poziomie głośności
rozmowa terapeutyczna
3 godziny (27 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych
sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
gitara elektroakustyczna,
śpiewniki, instrumentarium
Orffa, płyty CD
(muzyka klasyczna),
płyty CD (muzyka rozrywkowa)
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
70
Potrafi posługiwać się pojęciami, które określają czas Uświadomienie subiektywnej oceny upływu czasu, Rozwijanie wrażliwości muzycznej poprzez prezentowanie preferencji muzycznych, Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Rozwijanie procesów uwagowych, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Długo – krótko” uwrażliwienie na
różnorodność czasu trwania utworów muzycznych i improwizacji muzycznych przy pomocy technik receptywnych i wykonawczych z zastosowaniem gitary elektroakustycznej i instrumentarium Orffa oraz nagrań
terapeuta wraz z uczestnikami, posługującymi się instrumentami perkusyjnymi odgrywa dłuższe i krótsze improwizacje
następnie prezentowane są uczestnikom nagrania wybrane przez prowadzącego
uczestnicy określają ile czasu mogły trwać prezentowane utwory, jednocześnie określając preferencje muzyczne w odniesieniu do nich
następuje rozmowa na temat oceny czasu trwania utworów w zależności od preferencji uczestników
rozmowa terapeutyczna
3 godziny (28 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych
sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
gitara elektroakustyczna,
instrumentarium Orffa,
płyty CD (muzyka klasyczna),
płyty CD (muzyka rozrywkowa)
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
71
Potrafi rozróżniać dźwięki, Potrafi wydobywać dźwięki z instrumentów, Potrafi skupić się na dźwięku Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Skupienie na dźwięku w sytuacji wyłączenia zmysłu wzroku, Rozwijanie procesów uwagowych, Podnoszenie motywacji poprzez rozwiązywanie zadania, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Jaki to dźwięk” rozpoznawanie dźwięków
dobrze znanych instrumentów z zestawu Instrumentarium Orffa
prowadzący ukrywa instrumenty za przenośną kurtyną teatralną
następnie gra na jednym z nich
zadaniem uczestników po wejściu za kurtynę jest wybranie instrumentu, na którym grał przed chwilą prowadzący
następnie podobne zadania uczestnicy dają sobie wzajemnie
rozmowa terapeutyczna
3 godziny (29 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa
instrumentarium Orffa,
przenośna kurtyna teatralna
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
72
Potrafi współpracować z grupą i z terapeutą Odniesienie przeżycia muzycznego do rytmów biologicznych człowieka, Wzmocnienie poczucia sprawstwa przez odgrywanie rytmu biologicznego poszczególnych uczestników przez całą grupę, Ekspresja emocjonalna, Rozładowanie emocji, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Zagraj mój puls” prowadzący określa tempo
improwizacji muzycznej przy pomocy pulsu uczestników
następnie grupa improwizuje wraz z terapeutą do wyznaczonego przez rytmy biologiczne tempa
powtórzenie ćwiczenia z możliwie dużą liczbą uczestników
rozmowa terapeutyczna
3 godziny (30 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa
instrumentarium Orffa,
kamera
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej,
analiza dokumentacji filmowej
Potrafi przypomnieć sobie bajki i baśnie, Potrafi odegrać rolę niewerbalną, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Ćwiczenie wchodzenia w rolę, Aktywizacja psychomotoryczna, Integracja grupy
„Bajka muzyczna” przypomnienie znanych
bajek i baśni wybór ról odegranie wybranej bajki w
postaci muzycznej przy zastosowaniu niewerbalnych środków wyrazu – element muzykodramy z odgrywaniem ról w bezpiecznych warunkach terapeutycznych
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (31 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ciała jako źródła dźwięku oraz ekspresji ruchowej oraz z zastosowaniem instrumentarium Orffa
instrumentarium Orffa,
kamera
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej,
analiza skali oceny pracy grupowej,
interpretacja badania socjometrycznego
analiza dokumentacji filmowej
73
Potrafi rozróżniać tempa i posługiwać się pojęciami, które je określają Zapoznanie się z tempami w muzyce, Odniesienie temp do własnych preferencji muzycznych, Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Rozwijanie procesów uwagowych, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Szybko – wolno” uwrażliwienie na
różnorodność temp muzycznych przy pomocy technik receptywnych i wykonawczych z zastosowaniem instrumentarium Orffa, śpiewoterapii i nagrań
terapeuta pokazuje różnorodne tempa za pomocą gitary,
następnie uczestnicy próbują określić pokazywane przez prowadzącego tempa według własnych subiektywnych odczuć,
następnie uczestnicy wraz z prowadzącym odgrywają tempa wraz z nim
terapeuta podaje przykłady muzyczne na różnorodność temp posługując się płytami CD
uczestnicy próbują określić prezentowane tempa według subiektywnej oceny. Określają również jakie tempo w muzyce najbardziej im odpowiada
na końcu terapeuta wraz z uczestnikami śpiewają utwory w różnym tempie
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (32 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych
sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
gitara elektroakustyczna,
śpiewniki, instrumentarium
Orffa, płyty CD
(muzyka klasyczna),
płyty CD (muzyka rozrywkowa)
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
74
Potrafi rozróżniać poziomy dynamiki i posługiwać się pojęciami, które je określają Zapoznanie się z różnorodnością dynamiczną w muzyce, Odniesienie głośności do własnych preferencji muzycznych, Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Rozwijanie procesów uwagowych, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Głośno – cicho” uwrażliwienie na
różnorodność dynamiki w muzyce przy pomocy technik receptywnych i wykonawczych z zastosowaniem instrumentarium Orffa, śpiewoterapii i nagrań
terapeuta pokazuje różnorodną dynamikę w muzyce za pomocą gitary,
następnie uczestnicy próbują określić pokazywane przez prowadzącego poziomy głośności według własnych subiektywnych odczuć,
następnie uczestnicy wraz z prowadzącym odgrywają muzykę na różnym poziomie głośności wraz z nim
terapeuta podaje przykłady muzyczne na różnorodność głośności posługując się płytami CD
uczestnicy próbują określić prezentowane poziomy głośności według subiektywnej oceny. Określają również jaka głośność prezentowanej muzyki najbardziej im odpowiada
na końcu terapeuta wraz z uczestnikami śpiewają utwory na różnym poziomie głośności
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (33 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych
sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
gitara elektroakustyczna,
śpiewniki, instrumentarium
Orffa, płyty CD
(muzyka klasyczna),
płyty CD (muzyka rozrywkowa)
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
75
Potrafi posługiwać się pojęciami, które określają czas Uświadomienie subiektywnej oceny upływu czasu, Rozwijanie wrażliwości muzycznej poprzez prezentowanie preferencji muzycznych, Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Rozwijanie procesów uwagowych, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Długo – krótko” uwrażliwienie na
różnorodność czasu trwania utworów muzycznych i improwizacji muzycznych przy pomocy technik receptywnych i wykonawczych z zastosowaniem gitary elektroakustycznej i instrumentarium Orffa oraz nagrań
terapeuta wraz z uczestnikami, posługującymi się instrumentami perkusyjnymi odgrywa dłuższe i krótsze improwizacje
następnie prezentowane są uczestnikom nagrania wybrane przez prowadzącego
uczestnicy określają ile czasu mogły trwać prezentowane utwory, jednocześnie określając preferencje muzyczne w odniesieniu do nich
następuje rozmowa na temat oceny czasu trwania utworów w zależności od preferencji uczestników
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (34 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa przy jednoczesnym zastosowaniu technik receptywnych
sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
gitara elektroakustyczna,
instrumentarium Orffa,
płyty CD (muzyka klasyczna),
płyty CD (muzyka rozrywkowa)
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej
Potrafi rozróżniać dźwięki, Potrafi wydobywać dźwięki z instrumentów, Potrafi skupić się na
„Jaki to dźwięk” rozpoznawanie dźwięków
dobrze znanych instrumentów z zestawu Instrumentarium Orffa
1 godzina (35 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa
instrumentarium Orffa,
przenośna kurtyna teatralna
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy
76
dźwięku Koncentracja uwagi na dźwięku i jego cechach, Skupienie na dźwięku w sytuacji wyłączenia zmysłu wzroku, Rozwijanie procesów uwagowych, Podnoszenie motywacji poprzez rozwiązywanie zadania, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
prowadzący ukrywa instrumenty za przenośną kurtyną teatralną
następnie gra na jednym z nich
zadaniem uczestników po wejściu za kurtynę jest wybranie instrumentu, na którym grał przed chwilą prowadzący
następnie podobne zadania uczestnicy dają sobie wzajemnie
rozmowa terapeutyczna
terapeutycznej
Potrafi współpracować z grupą i z terapeutą Odniesienie przeżycia muzycznego do rytmów biologicznych człowieka, Wzmocnienie poczucia sprawstwa przez odgrywanie rytmu biologicznego poszczególnych uczestników przez całą grupę, Ekspresja emocjonalna, Rozładowanie emocji, Ogólna aktywizacja, Integracja grupy
„Zagraj mój puls” prowadzący określa tempo
improwizacji muzycznej przy pomocy pulsu uczestników
następnie grupa improwizuje wraz z terapeutą do wyznaczonego przez rytmy biologiczne tempa
powtórzenie ćwiczenia z możliwie dużą liczbą uczestników
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (36 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem instrumentarium Orffa
instrumentarium Orffa,
kamera
Ocena skali nastroju,
analiza arkuszy obserwacyjnych
analiza rozmowy terapeutycznej,
analiza dokumentacji filmowej
77
Relaksacja łączny czas bloku czwartego – 24 godziny
Potrafi słuchać muzyki i skupić się na dźwięku oraz poddać się sugestiom słownym Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Uświadomienie preferencji muzycznych, Uświadomienie napięć mięśniowych
Ćwiczenia relaksacyjne • opierające się o techniki
oddechowe oraz techniki receptywne muzykoterapii, wykonywane w pozycji leżącej lub siedzącej
• uczestnicy słuchają utworów relaksacyjnych połączonych z sugestiami słownymi terapeuty
• następnie dzielą się przeżyciami doznanymi podczas relaksacji
• określają również preferencje muzyczne w odniesieniu do prezentowanych utworów
3 godziny (37 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik relaksacyjnych w połączeniu z sugestiami słownymi prowadzącego
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka relaksacyjna)
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
Potrafi słuchać muzyki, Potrafi stworzyć wizualizację kierowaną oraz ją opisać Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu
Ćwiczenie „Jakie to miejsce” • proste wizualizacje
kierowane z wykorzystaniem technik receptywnych muzykoterapii
• terapeuta odtwarzając różne utwory muzyczne prosi o wyobrażenie sobie jakiegoś miejsca, które kojarzy się z prezentowaną muzyką
• następnie wszyscy uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wizualizacji
3 godziny (38 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik wizualizacyjnych
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• płyty CD (muzyka relaksacyjna)
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza treści wizualizacji,
• analiza rozmowy terapeutycznej
78
stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Integracja grupy
• rozmowa terapeutyczna
Potrafi słuchać muzyki, Potrafi stworzyć wizualizację kierowaną oraz ją opisać Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Integracja grupy
Wizualizacje niekierowane • z zastosowaniem technik
receptywnych muzykoterapii
• terapeuta odtwarzając różne utwory muzyczne prosi o wyobrażenie sobie dowolnego, miejsca sytuacji czy osoby, które kojarzy się z prezentowaną muzyką
• następnie wszyscy uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wizualizacji
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (39 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik wizualizacyjnych
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• płyty CD (muzyka relaksacyjna)
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza treści wizualizacji,
• analiza rozmowy terapeutycznej
79
Potrafi wydobywać dźwięk z instrumentów relaksujących, wymagających wolnych i płynnych ruchów, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Wzmocnienie poczucia sprawstwa poprzez oddziaływanie relaksujące na innych uczestników terapii, Integracja grupy
Relaksacja aktywna • z zastosowaniem bębenka
imitującego szum morza oraz „zaklinacza deszczu”
• terapeuta wprowadza grupę w stan relaksacji przy zastosowaniu oddziałujących relaksująco instrumentów perkusyjnych
• następnie uczestnicy również odgrywają relaksujące improwizacje z zastosowaniem wspomnianych instrumentów
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (40 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem relaksujących instrumentów perkusyjnych: bębenka imitującego szum morza oraz „zaklinacza deszczu”
• bębenek imitujący szum morza,
• zaklinacz deszczu,
• kamera
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza dokumentacji filmowej
80
Potrafi słuchać muzyki, Potrafi skupić się na dźwiękach przyrody, Potrafi zrelaksować się przy muzyce Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Uświadomienie preferencji muzycznych, Uświadomienie napięć mięśniowych
Relaksacja z dźwiękami przyrody • terapeuta odtwarza muzykę
z dźwiękami przyrody w tle
• uczestnicy wypowiadają się na temat przeżycia muzycznego
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (41 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik relaksacyjnych
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka relaksacyjna)
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
81
Potrafi śpiewać kołysanki oraz akompaniować używając instrumentów relaksujących, wymagających wolnych i płynnych ruchów, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Ogólna aktywizacja organizmu, Wzmocnienie poczucia sprawstwa poprzez wprowadzanie siebie oraz innych członków grupy w stan relaksacji, Integracja grupy
Relaksacja aktywna • z zastosowaniem metody
śpiewoterapii • materiałem muzycznym są
kołysanki śpiewane przez terapeutę wraz z uczestnikami terapii
• kołysanki wykonywane są z towarzyszeniem relaksujących instrumentów perkusyjnych
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (42 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna
• bębenek imitujący szum morza,
• zaklinacz deszczu,
• śpiewniki
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
82
Potrafi słuchać muzyki i skupić się na dźwięku oraz poddać się sugestiom słownym Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Uświadomienie preferencji muzycznych, Uświadomienie napięć mięśniowych
Ćwiczenia relaksacyjne • opierające się o techniki
oddechowe oraz techniki receptywne muzykoterapii, wykonywane w pozycji leżącej lub siedzącej
• uczestnicy słuchają utworów relaksacyjnych połączonych z sugestiami słownymi terapeuty
• następnie dzielą się przeżyciami doznanymi podczas relaksacji
• określają również preferencje muzyczne w odniesieniu do prezentowanych utworów
1 godzina (43 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik relaksacyjnych w połączeniu z sugestiami słownymi prowadzącego
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka relaksacyjna)
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
Potrafi słuchać muzyki, Potrafi stworzyć wizualizację kierowaną oraz ją opisać Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu
Ćwiczenie „Jakie to miejsce” • proste wizualizacje
kierowane z wykorzystaniem technik receptywnych muzykoterapii
• terapeuta odtwarzając różne utwory muzyczne prosi o wyobrażenie sobie jakiegoś miejsca, które kojarzy się z prezentowaną muzyką
• następnie wszyscy uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wizualizacji
1 godziny (44 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik wizualizacyjnych
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• płyty CD (muzyka relaksacyjna)
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza treści wizualizacji,
• analiza rozmowy terapeutycznej
83
stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Integracja grupy
• rozmowa terapeutyczna
Potrafi słuchać muzyki, Potrafi stworzyć wizualizację kierowaną oraz ją opisać Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Integracja grupy
Wizualizacje niekierowane • z zastosowaniem technik
receptywnych muzykoterapii
• terapeuta odtwarzając
różne utwory muzyczne prosi o wyobrażenie sobie dowolnego, miejsca sytuacji czy osoby, które kojarzy się z prezentowaną muzyką
• następnie wszyscy uczestnicy wypowiadają się na temat swoich wizualizacji
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (45 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik wizualizacyjnych
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• płyty CD (muzyka relaksacyjna)
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza treści wizualizacji,
• analiza rozmowy terapeutycznej
84
Potrafi wydobywać dźwięk z instrumentów relaksujących, wymagających wolnych i płynnych ruchów, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Rozwijanie potencjałów twórczych i kreatywności, Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Wzmocnienie poczucia sprawstwa poprzez oddziaływanie relaksujące na innych uczestników terapii, Integracja grupy
Relaksacja aktywna • z zastosowaniem bębenka
imitującego szum morza oraz „zaklinacza deszczu”
• terapeuta wprowadza grupę w stan relaksacji przy zastosowaniu oddziałujących relaksująco instrumentów perkusyjnych
• następnie uczestnicy również odgrywają relaksujące improwizacje z zastosowaniem wspomnianych instrumentów
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (46 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem relaksujących instrumentów perkusyjnych: bębenka imitującego szum morza oraz „zaklinacza deszczu”
• bębenek imitujący szum morza,
• zaklinacz deszczu
• skala nastroju, • arkusze
obserwacyjne • kamera
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza dokumentacji filmowej
85
Potrafi słuchać muzyki, Potrafi skupić się na dźwiękach przyrody, Potrafi zrelaksować się przy muzyce Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Uświadomienie preferencji muzycznych, Uświadomienie napięć mięśniowych
Relaksacja z dźwiękami przyrody • terapeuta odtwarza muzykę
z dźwiękami przyrody w tle
• uczestnicy wypowiadają się na temat przeżycia muzycznego
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (47 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna z wykorzystaniem technik relaksacyjnych
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka relaksacyjna)
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
86
Potrafi śpiewać kołysanki oraz akompaniować używając instrumentów relaksujących, wymagających wolnych i płynnych ruchów, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Pogłębianie oddechu, Obniżenie napięcia mięśniowego, Wyciszenie emocjonalne, Obniżenie poziomu stresu, Ogólna poprawa samopoczucia, Podniesienie świadomości poczucia ciała, Ogólna aktywizacja organizmu, Wzmocnienie poczucia sprawstwa poprzez wprowadzanie siebie oraz innych członków grupy w stan relaksacji, Integracja grupy
Relaksacja aktywna • z zastosowaniem metody
śpiewoterapii • materiałem muzycznym są
kołysanki śpiewane przez terapeutę wraz z uczestnikami terapii
• kołysanki wykonywane są z towarzyszeniem relaksujących instrumentów perkusyjnych
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (48 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna
• bębenek imitujący szum morza,
• zaklinacz deszczu
• śpiewniki
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
87
Aktywizacja łączny czas bloku piątego – 28 godzin
Potrafi powtórzyć ruchy terapeuty, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Aktywizacja grupy, Wzmacnianie współpracy, Rozwijanie motoryki dużej, Rozwijanie motoryki małej, Wzmacnianie umiejętności odwzorowania, Podniesienie koncentracji uwagi, Integracja grupy
Aktywizacja • w zależności od
możliwości uczestników terapii łagodna (w pozycji leżącej lub siedzącej) lub dynamiczna (w pozycji stojącej)
• wykonywanie prostych ćwiczeń rytmiczno-ruchowych
• terapeuta pokazuje ćwiczenia, które następnie powtarzane są przez uczestników terapii,
• ćwiczenia te mają charakter ruchowy i dźwiękowy
• ćwiczenie odbywa się przy podkładzie aktywizującej, rytmicznej muzyki
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (49 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ruchu przy muzyce
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• kamera
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (50 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
88
Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozładowanie napięcia emocjonalnego
Karaoke z płytą lub podkładem instrumentu klawiszowego z funkcją aranżera:
• uczestnicy kolejno śpiewają solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon do odtwarzanego podkładu muzycznego
• reszta grupy stanowi publiczność
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (51 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• instrument klawiszowy z funkcją aranżera,
• przenośna kurtyna teatralna,
• rejestrator dźwięku,
• mikrofony bezprzewodowe,
• statywy do mikrofonów,
• mikrofony bezprzewodowy nagłowne,
• kamera
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza dokumentacji filmowej
89
Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem,\ Współpracuje muzycznie z terapeutą, Potrafi śpiewać z podkładem gitary Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozładowanie napięcia emocjonalnego
„Gitarowe karaoke”: • uczestnicy kolejno śpiewają
solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon, przy akompaniamencie gitary
• reszta grupy stanowi publiczność
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (52 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki, • przenośna
kurtyna teatralna,
• rejestrator dźwięku,
• mikser dźwięku, • kolumny
aktywne, • statywy do
kolumn, • mikrofony
bezprzewodowe, • mikrofony
bezprzewodowe nagłowne,
• statywy do mikrofonów,
• kamera
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza dokumentacji filmowej
Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem,\ Współpracuje muzycznie z terapeutą, Potrafi śpiewać z podkładem gitary oraz instrumentarium Orffa, Potrafi tworzyć akompaniament rytmiczny Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie
Karaoke z orkiestrą: • uczestnicy kolejno śpiewają
solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon, przy akompaniamencie gitary
• reszta grupy stanowi orkiestrę towarzyszącą, wykorzystując instrumentarium Orffa, własne ciało oraz elementy otoczenia nie będące z założenia instrumentami muzycznymi,
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (53 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), wykorzystania instrumentów perkusyjnych, własnego ciała i innych sprzętów w roli instrumentów perkusyjnych, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki, • instrumentarium
Orffa, • mikser dźwięku, • kolumny
aktywne, • statywy do
kolumn, • mikrofony
bezprzewodowe, • mikrofony
bezprzewodowe nagłowne,
• statywy do mikrofonów,
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza dokumentacji filmowej
90
poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozwijanie kreatywności, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Wzmocnienie współpracy grupowej
• przenośna kurtyna teatralna,
• kamera
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe, • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu,
• rozmowa terapeutyczna
3 godziny (54 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki,
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
91
Potrafi wykonać proste ćwiczenia rytmiczne, Potrafi wykonywać zadania ruchowe dostosowane do cech dźwięku Aktywizacja ruchowa, Poprawa koordynacji ruchowej i słuchowo-ruchowej, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Podniesienie koncentracji uwagi, Wzmocnienie więzi w grupie
Rytmika: • wykonywanie zadanych
ćwiczeń ruchowych przy akompaniamencie instrumentu,
• zadania są zróżnicowane w zależności od głośności, tempa, wysokości dźwięku akompaniamentu i wymagają odpowiedniej reakcji na słyszane dźwięki
• rozmowa terapeutyczna
3 godzina (55 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ruchu przy muzyce
• gitara elektroakustyczna,
• instrument klawiszowy z funkcją aranżera
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
92
Potrafi powtórzyć ruchy terapeuty, Potrafi współpracować z terapeutą i z grupą Aktywizacja grupy, Wzmacnianie współpracy, Rozwijanie motoryki dużej, Rozwijanie motoryki małej, Wzmacnianie umiejętności odwzorowania, Podniesienie koncentracji uwagi, Integracja grupy
Aktywizacja • w zależności od
możliwości uczestników terapii łagodna (w pozycji leżącej lub siedzącej) lub dynamiczna (w pozycji stojącej)
• wykonywanie prostych ćwiczeń rytmiczno-ruchowych
• terapeuta pokazuje ćwiczenia, które następnie powtarzane są przez uczestników terapii,
• ćwiczenia te mają charakter ruchowy i dźwiękowy
• ćwiczenie odbywa się przy podkładzie aktywizującej, rytmicznej muzyki
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (56 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ruchu przy muzyce
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka klasyczna),
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• kamera
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza skali oceny pracy grupowej,
• interpretacja badania socjometrycznego
• analiza dokumentacji filmowej
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (57 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
93
Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozładowanie napięcia emocjonalnego
Karaoke z płytą lub podkładem instrumentu klawiszowego z funkcją aranżera:
• uczestnicy kolejno śpiewają solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon do odtwarzanego podkładu muzycznego
• reszta grupy stanowi publiczność
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (58 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB,
• płyty CD (muzyka rozrywkowa),
• mikser dźwięku,
• instrument klawiszowy z funkcją aranżera,
• przenośna kurtyna teatralna,
• rejestrator dźwięku,
• mikrofony bezprzewodowe,
• statywy do mikrofonów,
• mikrofony bezprzewodowy nagłowne,
• kamera
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza dokumentacji filmowej
94
Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem,\ Współpracuje muzycznie z terapeutą, Potrafi śpiewać z podkładem gitary Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozładowanie napięcia emocjonalnego
„Gitarowe karaoke”: • uczestnicy kolejno śpiewają
solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon, przy akompaniamencie gitary
• reszta grupy stanowi publiczność
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (59 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki, • przenośna
kurtyna teatralna,
• rejestrator dźwięku,
• mikser dźwięku, • kolumny
aktywne, • statywy do
kolumn, • mikrofony
bezprzewodowe, • mikrofony
bezprzewodowe nagłowne,
• statywy do mikrofonów,
• kamera
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza dokumentacji filmowej
Potrafi śpiewać solo, Dokonuje ekspresji wokalnej, posługując się mikrofonem,\ Współpracuje muzycznie z terapeutą, Potrafi śpiewać z podkładem gitary oraz instrumentarium Orffa, Potrafi tworzyć akompaniament rytmiczny Aktywizacja emocjonalna, Wzmacnianie
Karaoke z orkiestrą: • uczestnicy kolejno śpiewają
solo (ewentualnie w duetach lub tercetach) na scenie przez mikrofon, przy akompaniamencie gitary
• reszta grupy stanowi orkiestrę towarzyszącą, wykorzystując instrumentarium Orffa, własne ciało oraz elementy otoczenia nie będące z założenia instrumentami muzycznymi,
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (60 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), wykorzystania instrumentów perkusyjnych, własnego ciała i innych sprzętów w roli instrumentów perkusyjnych, werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki, • instrumentarium
Orffa, • mikser dźwięku, • kolumny
aktywne, • statywy do
kolumn, • mikrofony
bezprzewodowe, • mikrofony
bezprzewodowe nagłowne,
• statywy do mikrofonów,
• Ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
• analiza dokumentacji filmowej
95
poczucia własnej wartości, Wzmacnianie pewności siebie w sytuacji ekspozycji, Rozwijanie kreatywności, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Wzmocnienie współpracy grupowej
• przenośna kurtyna teatralna,
• kamera
Potrafi rozpoznać i powtórzyć melodie, Współpracuje z terapeutą i z grupą, Posługuje się tekstem piosenki Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Ekspresja emocjonalna, Ogólna aktywizacja organizmu, Integracja grupy
Śpiewoterapia grupowa: • ćwiczenia oddechowe, • grupowy śpiew z
akompaniamentem instrumentu,
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (61 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna w formie śpiewoterapii (meloterapii), werbalizacja przeżycia muzykoterapeutycznego
• gitara elektroakustyczna,
• śpiewniki
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
96
Potrafi wykonać proste ćwiczenia rytmiczne, Potrafi wykonywać zadania ruchowe dostosowane do cech dźwięku Aktywizacja ruchowa, Poprawa koordynacji ruchowej i słuchowo-ruchowej, Rozładowanie napięcia emocjonalnego, Podniesienie koncentracji uwagi, Wzmocnienie więzi w grupie
Rytmika: • wykonywanie zadanych
ćwiczeń ruchowych przy akompaniamencie instrumentu,
• zadania są zróżnicowane w zależności od głośności, tempa, wysokości dźwięku akompaniamentu i wymagają odpowiedniej reakcji na słyszane dźwięki
• rozmowa terapeutyczna
1 godzina (62 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem ruchu przy muzyce
• gitara elektroakustyczna,
• instrument klawiszowy z funkcją aranżera
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
Blok podsumowujący – łączny czas trwania 12 godzin
Potrafi opisać muzykę i rozmawiać o niej, Potrafi słuchać innych członków grupy, potrafi współpracować z grupą i z terapeutą Dzielenie się przeżyciem muzycznym, Pogłębienie współdziałania grupowego, integracja grupy
Ulubione piosenki uczestnicy próbują
przedstawić grupie swoje ulubione piosenki,
mogą je opisać lub próbować zaśpiewać lub zanucić, mogą też spróbować odtworzyć je rytmicznie,
następnie grupa próbuje zaśpiewać, zanucić lub zagrać na instrumentach perkusyjnych wybrane ulubione utwory poszczególnych członków grupy,
terapeuta może pomagać np. przy pomocy gitary,
rozmowa terapeutyczna
1 godzina (63 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem gitary i instrumentarium Orffa, oraz śpiewoterapii
• gitara elektroakustyczna,
• instrumentarium Orffa
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
97
Potrafi wydobywać dźwięki z kaossilatora, Potrafi słuchać różnorodności brzmień, Potrafi akompaniować na instrumentach perkusyjnych Rozwijanie kreatywności, Zapoznanie z nowymi brzmieniami i nowymi możliwościami ich wydobywania, Integracja grupy
„Dźwięki do wyboru” – zajęcia z kaossilatorem
prowadzący prezentuje uczestników kaossilator
zadaniem uczestników jest następnie wydobywanie dźwięków z urządzenia,
grają po kolei podczas gdy pozostali uczestnicy akompaniują przy pomocy instrumentarium Orffa
mogą również próbować naśladować dźwięki wokalizacjami
rozmowa terapeutyczna
2 godziny (64 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem kaossilatorai Orffa, oraz śpiewoterapii
• kaossilator • mikser dźwięku, • instrumentarium
Orffa
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
Potrafi wydobywać dźwięk z misy tybetańskiej, Potrafi wydobywać dźwięki z kaossilatora, Potrafi słuchać różnorodności brzmień, Potrafi akompaniować na instrumentach perkusyjnych Rozwijanie kreatywności, Zapoznanie z nowymi brzmieniami i nowymi możliwościami ich
Misy tybetańskie prowadzący prezentuje
uczestnikom misy tybetańskie
uczestnicy zapoznają się z możliwościami dźwiękowymi mis,
zapoznają się również z misami wielozmysłowo,
następnie odgrywają na misach wspólną improwizację w grupach
rozmowa terapeutyczna
2 godziny (65 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem mis tybetańskich
• misy tybetańskie,
• instrumentarium Orffa
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
98
wydobywania, Integracja grupy
Potrafi współpracować w grupie Potrafi wspólnie grać na instrumentach tworząc proste aranżacje pod kierownictwem terapeuty Ekspresja emocjonalna, Podnoszenie poczucia wartości, Współpraca, integracja grupy
„Próba przed koncertem” wspólny wybór utworów z
cyklu śpiewoterapii podział ról wybór instrumentów przygotowanie utworów próba z użyciem
instrumentarium Orffa oraz mis tybetańskich
uczestnikom towarzyszy terapeuta przy pomocy gitary elektroakustycznej
rozmowa terapeutyczna
3 godziny (66 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem mis tybetańskich i instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii
• misy tybetańskie,
• instrumentarium Orffa
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
Potrafi współpracować z grupą i z terapeutą grając na instrumentach, misach tybetańskich oraz śpiewając Podnoszenie poczucia wartości, Ekspresja emocjonalna, Integracja grupy
„Koncert” odegranie przygotowanych
utworów przed publicznością
rozmowa terapeutyczna
2 godziny (67 zajęcia)
Muzykoterapia aktywna z wykorzystaniem mis tybetańskich i instrumentarium Orffa oraz śpiewoterapii
• gitara elektroakustyczna,
• misy tybetańskie,
• instrumentarium Orffa,
• rejestrator dźwięku,
• mikser dźwięku, • mikrofony
bezprzewodowe, • mikrofony
bezprzewodowe nagłowne,
• kolumny, • statywy do
kolumn, • statywy do
mikrofonów, • kamera
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej,
• analiza materiału filmowego
99
Potrafi określić swój stosunek do własnej produkcji muzycznej Podnoszenie poczucia wartości, Aspekt ludyczny, Informacja zwrotna dotycząca własnej ekspresji muzycznej, Rozmowa terapeutyczna
Odsłuch i film z koncertu uczestnicy warsztatu
oglądają film z koncertu oraz słuchają nagrania
rozmowa terapeutyczna
2 godziny (68 zajęcia)
Muzykoterapia receptywna bazująca na wcześniejszych dokonaniach z zakresu muzykoterapii aktywnej, połączona z informacją zwrotną
• gitara ekran projekcyjny
• projektor multimedialny
• ocena skali nastroju,
• analiza arkuszy obserwacyjnych
• analiza rozmowy terapeutycznej
Program przygotował: dr Wojciech Strzelecki, wojciech.strzelecki@interia.pl
100
Tabela 3. Program działań muzykoterapeutycznych opartej o techniki oddziaływań indywidualnych.
Blok programowy/rodzaj
działań
Cele zajęć
Temat i treść zajęć
Czas trwania
Metody i formy
realizacji
Środki realizacji
Formy i metody
ewaluacji Słuchanie muzyki Potrafi słuchać
muzyki, Obniżenie, Uspokojenie, Relaksacja, Pogłębienie oddechu, zapoznanie się z preferencjami muzycznymi pacjenta
Oddziaływanie przy pomocy muzyki z wykorzystaniem technik receptywnych, Wspólne słuchanie muzyki
1 godzina (1, 2, 3, 4 i 5 zajęcia)
Techniki receptywne muzykoterapii oparte o założenia relaksacji
- przenośny sprzęt grający (typu bommbox), - płytoteka, - urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, - urządzenie do pomiaru pulsu, - kamera
- arkusz obserwacyjny, - pomiar ciśnienia krwi, - pomiar pulsu, - dokumentacja filmowa, - analiza dokumentacji filmowej
Nawiązanie kontaktu poprzez rytm
Potrafi posługiwać się instrumentami perkusyjnymi, Potrafi nawiązać współpracę poprzez wspólne granie rytmu Nawiązanie współpracy, Ekspresja muzyczna
Zapoznanie się z instrumentami, Nawiązanie kontaktu z pacjentem przy pomocy rytmizacji (działania wspólne) w oparciu o jego rytmy biologiczne, lub próby improwizacji własnej, Wspólne improwizacje rytmiczne
1 godzina (6, 7, 8, 9, 10) zajęcia)
Techniki aktywne muzykoterapii z zastosowaniem instrumentarium Orffa
- instrumentarium Orffa, - gitara, - instrument klawiszowy, - urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, - urządzenie do pomiaru pulsu, - kamera
- arkusz obserwacyjny, - pomiar ciśnienia krwi, - pomiar pulsu, - dokumentacja filmowa, - analiza dokumentacji filmowej.
101
Nawiązanie kontaktu poprzez wspólną improwizację z dodatkiem ekspresji wokalnej w postaci swobodnej wokalizy
Potrafi nawiązać współpracę poprzez wspólne granie rytmu, Wspólne wydawanie dźwięków Nawiązanie współpracy, Ekspresja muzyczna, Ekspresja wokalna (forma dowolna – może być w postaci krzyku)
Nawiązanie kontaktu z pacjentem przez wspólne improwizacje muzyczne oparte o technikę Nordoff-Robbins Wspólne improwizacje rytmiczno-wokalne
1 godzina (11, 12, 13, 14 i 15 zajęcia)
Techniki aktywne muzykoterapii z zastosowaniem instrumentarium Orffa
- instrumentarium Orffa, - gitara, - instrument klawiszowy, - urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, - urządzenie do pomiaru pulsu, - kamera
- arkusz obserwacyjny, - pomiar ciśnienia krwi, - pomiar pulsu, - dokumentacja filmowa, - analiza dokumentacji filmowej.
Śmiech w muzyce Potrafi słuchać muzyki, Reaguje na nastrój, Posługuje się instrumentem Podnoszenie nastroju, Uspokojenie, Ekspresja muzyczna
Budowanie pozytywnego nastroju poprzez odbiór nastroju w muzyce oraz swobodną improwizację przy muzyce – w oparciu o techniki receptywne i aktywne
1 godzina (16, 17, 18, 19 i 20 zajęcia)
Techniki receptywne i aktywne muzykoterapii z zastosowaniem instrumentarium Orffa
- przenośny sprzęt grający, - płytoteka, - instrumentarium Orffa, - gitara, - instrument klawiszowy, - kamera
- arkusz obserwacyjny, - dokumentacja filmowa, - analiza dokumentacji filmowej
Gust muzyczny Potrafi słuchać muzyki, Reaguje na muzykę Poznanie preferencji muzycznych pacjenta,
Próba określenia preferencji muzycznych pacjenta/klienta przy pomocy kontaktu bezpośredniego lub obserwacji
1 godzina (21 i 22, zajęcia)
Techniki receptywne muzykoterapii
- przenośny sprzęt grający, - płytoteka, - kamera
- arkusz obserwacyjny, - dokumentacja filmowa, - analiza dokumentacji filmowej
Zajęcia z misą tybetańską
Potrafi wydawać dźwięki z misy, Relaksacja, Wielozmysłowy kontakt z przedmiotem, Elementy wibroterapii
Wielozmysłowy kontakt z misą, wibroterapia przy pomocy mis tybetańskich
1 godzina (23, 24, 25 i 26 zajęcia)
Techniki aktywne muzykoterapii zgodne z założeniami wibroterapii
- misa tybetańska, - kamera, - urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, - urządzenie do pomiaru pulsu
- arkusz obserwacyjny, - dokumentacja filmowa, - analiza dokumentacji filmowej, - pomiar ciśnienia krwi,
102
- pomiar pulsu Śpiewoterapia Potrafi śpiewać
proste wokalizy niewerbalne Aktywizacja ekspresji wokalnej, nawiązanie kontaktu, Podjęcie działania wspólnego, Podniesienie nastroju
Śpiewanie prostych wokaliz z towarzyszeniem gitary lub instrumentu klawiszowego
1 godzina (27, 28, 29 i 30 zajęcia)
Techniki aktywne muzykoterapii z wykorzystaniem śpiewoterapii
gitara, - instrument klawiszowy, - urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi, - urządzenie do pomiaru pulsu
- arkusz obserwacyjny, - dokumentacja filmowa, - analiza dokumentacji filmowej, - pomiar ciśnienia krwi, - pomiar pulsu
Zajęcia z kaossilatorem
Potrafi wydawać dźwięki z kaossilatora, Poprawa motoryki małej, zwiększenie aktywności, motywacja do działania
Stymulacja ruchu oraz aktywizacja ogólna poprzez wywoływanie dźwięku oraz światła przy pomocy lekkiego dotyku kaossilatora
1 godzina (31, 32, 33 i 34 zajęcia)
Techniki aktywne muzykoterapii z wykorzystaniem śpiewoterapii
- kaossilator, - kamera
- arkusz obserwacyjny, - dokumentacja filmowa, - analiza dokumentacji filmowej
Program przygotował: dr Wojciech Strzelecki, wojciech.strzelecki@interia.pl
103
TEATROTERAPIA
Teatroterapia jest formą oddziaływania terapeutycznego, w której teatr jest środkiem do
wyrażania siebie i grupowych interakcji oraz w której bazuje się na technikach teatralnych [Johnson
D.R., 1982, Development approaches in drama therapy. The Arts in Psychotherapy, Vol.9, s.183-
189. Ankho International Inc].
Można powiedzieć, że oddziaływanie z wykorzystaniem technik teatralnych
i dramaturgicznych jest kreatywnym medium stosowanym w psychoterapii. Jedną z form
teatroterapii jest dramaterapia, która jest definiowana jako metoda posługująca się „kreatywną
dramą”, w celu osiągnięcia terapeutycznych celów, takich jak: odczucie ulgi, integracja
emocjonalna i fizyczna jednostki, rozwój osobowości [Bielańska A., Teatr który leczy.
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002].
. W jej szerokim ujęciu wyróżnić można bardzo różnorodne sposoby wykorzystania technik
dramatycznych w procesie leczenia, wychowania i resocjalizacji. Najczęstszymi znaczeniami tego
pojęcia są:
- dramaterapia – metoda posługująca się techniką improwizacji w pracy nad osobistymi
problemami. Celem improwizacji w grupie jest pogłębienie rozumienia wewnętrznego świata
pacjenta i znalezienie teatralnego sposobu jego wyrażenia;
- drama terapia – metoda wykorzystująca gotową propozycję teatralną (scenariusz). Celem
tak rozumianej dramaterapii jest pomoc w ujawnieniu lub wyrażeniu własnych uczuć, konfliktów
i zachowania oraz poznanie siebie, poszerzenie świadomości „ja” oraz trenowanie ekspresji
własnej.
Użycie teatru jako narzędzia w terapii pozwala w bezpieczniejszy sposób zbliżyć się do
problemów pacjenta. Zadanie teatralne jest propozycją (ćwiczeń, etiud teatralnych opartych na
gotowych pomysłach, improwizacji) dla pacjenta pochodzącą z zewnątrz.
Drama jest dobrą techniką dla osób ciężej zaburzonych, gdzie werbalna, zorientowana na
wgląd terapia nie jest możliwa do zastosowania. W pracy z tą grupą pacjentów drama polega na
budowaniu struktur wiedzy i rozwijaniu umiejętności z perspektywy roli [Witerska K., DRAMA
techniki, strategie, scenariusze. Engram Difin Spółka Akcyjna, Warszawa 2011, s. 9].
. Można mówić o dramie jako metodzie kształcenia, polegającej na aktywnej identyfikacji
pacjentów z fikcyjnymi rolami i zadaniami. W procesie tym, aktywizowana jest wiedza
i umiejętności pacjenta oraz tworzone są ich nowe jakości dzięki uruchamianiu określonych
operacji intelektualnych, emocji, zmysłów i aktywności ruchowej. W efekcie ten sposób pracy
z pacjentami głębiej zaburzonymi stymuluje myślenie i inteligencję emocjonalną, wspiera
twórczość, meta myślenie, poprawia umiejętności komunikacji i autoprezentacji.
104
Podstawową techniką jest wchodzenie w role – dzięki czemu pacjent rozwija wiedzę
i umiejętności przy okazji działania w konkretnej rzeczywistości, w określonym kontekście
sytuacyjnym, angażuje się emocjonalnie, co zwiększa motywację do działania i poszukiwania
nowych rozwiązań (innych niż dotychczas stosowane). Technika ta umożliwia rozwijanie
inteligencji emocjonalnej, doświadczania i nazywania własnych emocji, rozpoznawania emocji
innych osób, kierowanie emocjami (rozwijanie umiejętności wyrażania doświadczanych emocji,
oraz rozwijanie komunikacji interpersonalnej), rozwija zdolność do motywowania się. Istotną zaletą
wchodzenia w rolę jest możliwość jej wykorzystania do pracy nad rozwijaniem zdolności do
nawiązywania i podtrzymywania związków z innymi. Dzięki czemu pacjent zwiększa swoje
kompetencje społeczne. Ponadto tetroterapia pomaga w poznaniu przez pacjenta świata
i zwiększeniu zdolności jego rozumienia, jak również w poznaniu i rozumieniu siebie. Może być
również skutecznie wykorzystywana w treningu zachowań.
Oddziaływania tetro-terapeutyczne pozwalają na całościowy rozwój pacjenta,
z uwzględnieniem jego strefy poznawczej, emocjonalnej i psychoruchowej. Ta metoda pracy
pozwala na ćwiczenie inteligencji wielorakich oraz na odkrywanie uzdolnień pacjentów
i wspieranie ich rozwoju.
105
Proponowane działania terapeutyczne
Tabela 4. Program działań w zakresie terapii przez teatr z zastosowaniem innych podejść i technik arteterapeutycznych (malarstwa, rysunku,
fotografii, biblioterapii a także wybranych elementów socjoterapii) Blok
programowy/ rodzaj działań
Cele zajęć
Temat i treść zajęć
Czas
trwania
Metody i formy
realizacji
Środki realizacji
Formy i metody
ewaluacji Ja, czyli: kto? Ćwiczenia dramowe ukierunkowane na osiągnięcie założonych celów.
Uczestnicy poznają siebie nawzajem. Uczą się być ze sobą nawzajem. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności manipulacji nożyczkami, pisakami, i innymi małymi przedmiotami.
Ja – jaki jestem? Jak chcę się przedstawić innym? Ćwiczenia dramowe w kręgu: - przedstawienie się z imienia i gestu - odzwierciedlanie przez grupę gestów przedstawiających poszczególne osoby (ruchowe) - odzwierciedlenie plastyczne – schematyczne przedstawienie gestu każdego z uczestników na wspólnym arkuszu papieru – każdy przedstawia na arkuszu papieru gest sąsiada z kręgu (na arkuszu powstaje krąg z gestów odwzorowujący krąg uczestników) - zabawa „Wszyscy, którzy tak jak ja….” – pantomimiczne przedstawianie tego co kto lubi – zgadywanie co – kto przedstawia – przyłączanie się innych osób do środka kręgu, które również lubią podobne rzeczy - wykonanie rzeźby z ciał „moje marzenie” w grupach 3 – osobowych, pozostałe - rozmowa na temat: Jak czułem się w trakcie dzisiejszych zajęć?
Grudzień 2014 (1) 4h
Ćwiczenia dramowe w kręgu, Ćwiczenia pantomimiczne, Technika kontekstu: rzeźba z ciał, Rozmowa kierowana, Praca grupowa i indywidualna, Rysowanie schematyczne.
- flamastry czarne - duży arkusz białego papieru
- opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz arkusze obserwacyjne - Arkusze obserwacyjne, - Skala nastroju, - praca plastyczna - rozmowa terapeutyczna
Ja wśród innych? - w podgrupach 3 osobowych uczestnicy wykonują wspólną wizytówkę na arkuszu białego brystolu A3, na której mają przedstawić 5 cech, które posiadają wszyscy w trójkę;
Grudzień 2014 (2) 4h
Rysowanie flamastrami, Praca grupowa, Wykonanie wizytownika, Praca grupowa i indywidualna.
- kolorowe flamastry - kartki białego brystolu A3 - nożyczki, - kolorowe sznurki - tektura z której można wykonać teczkę na
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - ekspozycja prac plastycznych
106
- przedstawienie wizytówek pozostałym podgrupom, które mają za zadanie odgadnięcie 5 cech łączących osoby, które wykonały wizytówkę; - wykonanie wspólnie przez całą grupę wizytownika - na wizytowniku każdy na narysowanym na nim kole zapisuje swoje imię - podsumowanie: uczestnicy siadają w kole i wyznaczają kolejność mówienia rzucając do siebie materiałową piłkę i mówią o tym, jak im się podobała wspólna praca z innymi - w trakcie całych zajęć w tle uczestnicy mają puszczoną muzykę relaksacyjną z odgłosami szumu morza
wizytówki - materiałowa piłka - Laptop z głośnikami - Nagrania muzyki relaksacyjnej z odgłosami szumu morza
- skala oceny pracy grupowej
Uczestnicy pogłębiają wiedzę o samych sobie. Uczestnicy poznają siebie nawzajem. Uczą się być ze sobą nawzajem. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Zmniejszenie lęku przed oceną grupy. Rozwijanie zmysłu słuchu i umiejętności dźwięko-naśladowniczych.
Ja – jaki jestem? Ja jako zwierzę? - uczestnicy na powitanie chodzą po sali w dowolnym kierunku i tempie, próbując skupić się na swoim oddechu, i na znak prowadzącego zaczynają się witać na różne sposoby sugerowane przez prowadzącego z innymi uczestnikami, ćwiczenie wykonywana przy muzyce relaksacyjnej, - rozmowa na temat: które powitania im się podobały, a które nie - oglądanie zdjęć różnych zwierząt - każdy wybiera sobie z jakim zwierzęciem najbardziej się utożsamia, lub jakim chciałby być i mówi dlaczego - oglądanie nagrań różnych zwierząt, które wydają różne odgłosy, po każdym nagraniu uczestnicy próbują po całej sali poruszać się jak to zwierzę i naśladować wydawane przez nie odgłosy, oraz mówią jakie cechy kojarzą im się z tym zwierzęciem - omówienie: „W skórze którego zwierzęcia czułem się najlepiej /
Grudzień 2014 (3) 4h
Ćwiczenia dramowe – Technika dramowa kontekstu – odtwarzanie dźwięku, naśladowanie ruchu, wcielanie się w postacie. Rozmowa kierowana. Improwizacja.
--Laptop z głośnikami - Nagrania muzyki relaksacyjnej z szumem lasu - zdjęcia różnych zwierząt - nagrania video różnych zwierząt wydających odgłosy - gotowe maski różnych zwierząt
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
107
najgorzej” - każdy uczestnik bierze sobie gotową maskę zwierzęcia z którym najbardziej się utożsamia i opowiada grupie parę zdań o sobie jako to zwierzątko, lub krótką historyjkę - na koniec zajęć uczestnicy w maskach zwierząt tworzą „Ogród pełen zwierząt”, poruszając się jak to zwierzę, wydając odgłosy jak to zwierzę oraz zajmując miejsce jakie im się podoba, dowolnie mogąc wchodzić ze sobą w interakcję.
Aktywizacja procesów pamięciowych i wspomnień związanych z historią swojego życia. Rozwijanie świadomości swojego ciała i zmian w nim zachodzących. Rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie wyobraźni przestrzennej. Rozwijanie umiejętności współpracy. Zwiększenie zażyłości w grupie, poprzez dzielenie się informacjami o sobie. Umiejscowienie siebie w swoim życiu. Rozwijanie uważności i spostrzegawczości.
Historia mojego życia (1) - Przedstawienie przez pary uczestników: pozycji ciała i specyfiki niemowlaka, dziecka w okresie przedszkolnym, dziecka w okresie szkolnym, nastolatka w okresie dojrzewania, człowieka w okresie wczesnej dorosłości, dorosłego i starzejącego się i dopowiedzenie co jest charakterystyczne dla tego okresu rozwoju. - Każdy uczestnik opowiada o najmilszym momencie swojego życia i ustawia fotografię upamiętniającą to wydarzenie z pozostałych uczestników. - Na zakończenie każdy mówi z jaką emocją kończy dzisiejsze zajęcia
Grudzień 2014 (4) 4h
- praca grupowa i indywidualna - technika dramowa: fotografia ułożona z uczestników grupy. - Rozmowa kierowana.
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
Historia mojego życia (2) - oglądanie zdjęć ze swojego życia na rzutniku – grupa zgaduje czyje to zdjęcie - pantomimiczne przedstawienie historii swojego życia przez każdego uczestnika, jedna osoba z grupy filmuje każdą historię, - po każdym przedstawieniu grupa mówi co szczególnie zwróciło ich uwagę
Styczeń 2015 (1) 4 h
Pantomima indywidualna Udzielanie sobie informacji zwrotnych Nagrywanie i omawianie nagrań ze zrealizowanych
- laptop z programem do przeglądania zdjęć - rzutnik multimedialny - kamera cyfrowa
- Dokumentacja filmowa - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
108
- omówienie samopoczucia uczestników grupy
pantomim Praca indywidualna i grupowa. Rozmowa kierowana.
Umiejętność zadawania pytań i odpowiadania na nie. Wspomaganie procesów pamięci dotyczącej wydarzeń ze swojego życia. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wrażliwości estetycznej. Poprawa samooceny uczestników.
Historia mojego życia (3) - osoby dzielą się na pary: jedna osoba z pary jest dziennikarzem, druga udziela wywiadu o swoim życiu (zamiana ról w parach), po wywiadzie każdy z uczestników opowiada o życiu rozmówcy - uczestnicy robią sobie zdjęcie i je drukują, naklejają je na kartkę A4 bloku technicznego, ozdabiają ramką i piszą na niej co lubią w sobie i swoim życiu teraz - przedstawienie swoich prac grupie (wystawa prac) - omówienie samopoczucia uczestników grupy
Styczeń 2015 (2) 4 h
Technika narracji: wywiadu. Wykonanie fotografii. Wykonanie ekspozycji. Dyskusja sterowana. Udzielanie informacji zwrotnych.
- aparat fotograficzny - drukarka do drukowania zdjęć - papier fotograficzny - kartki A4 bloku technicznego - klej - kolorowe flamastry - papier kolorowy samoprzylepny
- dokumentacja fotograficzna - wystawa zdjęć - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
Budowanie atmosfery życzliwości i wzajemnego zaufania. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wrażliwości estetycznej. Uruchomienie myślenia o możliwości wprowadzenia zmiany.
Ja / my świętujemy - witanie Nowego Roku - uczestnicy odtwarzają świętowanie przełomu Nowego i Starego Roku, przy akompaniamencie nagrania odliczania sekund do północy 31.12. i składają sobie życzenia Nowo Roczne, pokazują różne sposoby cieszenia się, że jest Nowy Rok, i wznoszenia toastów - oglądanie nagranego pokazu „Sztucznych ogni” (Sylwester 2014, Dubaj) - przygotowanie siebie na bycie fajerwerkiem, sztucznym ogniem, przy użyciu kolorowych wstążek, krepy, kolorowych reflektorów - urządzenie pokazu „Sztucznych ogni” –
Styczeń 2015 (3) 4h
- praca grupowa i indywidualna - improwizacja - pokaz - rozmowa kierowana - projekcja nagrania
- nagranie pokazu sztucznych ogni z Sylwestra 2014 z Dubaju - laptop z programem do odtwarzania filmów, - kamera cyfrowa - kolorowe wstążki - krepa - nożyczki - taśma klejąca - kolorowe materiały różnej wielkości
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja filmowa
109
Uczestnicy polepszają swoją umiejętność zadbania o siebie i swój wizerunek. Poprawa samooceny uczestników.
filmowane przez osobę prowadzącą - oglądanie nagrania z pokazu „Sztucznych ogni” i dzielenie się wrażeniami - na koniec każdy mówi, które z życzeń które otrzymał najbardziej mu się spodobało / zapamiętał
Ja, czyli: kto?
Uruchomienie myślenia o możliwości wprowadzenia zmiany. Uczestnicy polepszają swoją umiejętność zadbania o siebie i swój wizerunek. Rozwijanie wyobraźni. Pobudzanie aktywności. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wrażliwości estetycznej.
Postanowienia Nowo Roczne – co chcę w sobie zmienić / odrodzić - Burza mózgów: jakie ludzie mają postanowienia noworoczne – prowadzący spisuje je na kartce - Wykonanie przez każdego uczestnika mapy marzeń - Przedstawienie swojej mapy marzeń grupie. - Dyskusja o tym, czy mamy wpływ na to jak wyglądamy, jacy jesteśmy? - Wykonanie „przypominajek” do zawieszenia nad swoim łóżkiem z postanowieniem na Nowy Rok – z jedną rzeczą którą chcę zmienić w swoim wyglądzie, z jedną rzeczą którą chce zmienić w swoim zachowaniu. - Prezentacja „przypominajek”. (Prowadzący zapisuje co każdy z uczestników zamieścił na swojej przypominające i przechowuje tę listę na za rok, aby sprawdzić czy uczestnikowi udało się planowane zmiany wprowadzić).
Styczeń 2015 (4) 4h
- technika: mapa marzeń - praca indywidualna i grupowa - dyskusja sterowana - prace plastyczne
- flipchart z białą kartką papieru, - flamaster - arkusz dużego białego Bristolu dla każdego uczestnika - kolorowe gazety - flamastry kolorowe - nożyczki - kolorowe włóczki, sznureczki - różne kolorowe materiały - pisaki do pisania na materiale - dziurkacz - klej - kolorowy papier, krepa - taśma klejąca
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Lista spisana przez prowadzącego treści „przypominajek” każdego z uczestników,
Ja: moje ciało i wnętrze
Pobudzanie aktywności. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Zwiększanie świadomości siebie. Zwiększanie uważności na inne osoby i rozwijanie umiejętności
Ja w środku i na zewnątrz (1) - Obrysowanie konturu każdego uczestnika na dużym arkuszu papieru - Każdy uczestnik dopisuje na arkuszu każdego jakąś cechę zewnętrzną która mu się podoba u danej osoby (na zewnątrz konturu postaci) i cechę wewnętrzną, która mu się podoba u danej osoby (prośba o niepowtarzanie wpisów)
Luty 2015 (1) 4h
Technika kontekstu – rola na podłodze. Burza mózgów. Praca indywidualna i grupowa. Pantomima indywidualna.
- szary papier o długości 2m (po jednym dla każdego uczestnika) - kolorowe markery - flipchart z białym papierem - lekka materiałowa piłka
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
110
spostrzegania. Rozwijanie samooceny uczestników. Budowanie atmosfery życzliwości i wzajemnego zaufania. Rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej.
- uczestnicy zapoznają się ze swoimi „portretami” i dzielą wrażeniami - burza mózgów: po czym widać, że dana osoba lubi siebie i jest pewna siebie - pokaz: każdy z uczestników idzie i bez słów wyraża swoją postawą „lubię siebie” - pożegnanie: uczestnicy rzucają do siebie piłkę, osoba która ma piłkę żegna się w jeden z wybranych sposobów (sposoby nie mają się powtarzać)
Ja: moje ciało i wnętrze
Pobudzanie aktywności. Rozwijanie umiejętności manipulacji innymi małymi przedmiotami. Zwiększanie świadomości siebie. Zwiększanie uważności na inne osoby i rozwijanie umiejętności spostrzegania. Rozwijanie samooceny uczestników. Budowanie atmosfery życzliwości i wzajemnego zaufania. Rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej.
Ja w środku i na zewnątrz (2) - co mam fajnego w sobie? – wycinanie zdjęć z gazet i naklejanie na kartki z bloku technicznego i przygotowanie ich do zawieszenia na szyi - Ja – jako prezent dla innych – co mogę dać innym, wnieść w grupę – przygotowanie prezentu z siebie schowanego w duży kolorowy karton (każdy uczestnik dostaje duży karton, w którym się zmieści i obkleja go, tak aby był pięknie zapakowanym prezentem) - Każdy uczestnik po kolei wchodzi do swojego kartonu ustawionego w środku kręgu i ma za zadanie wyskoczyć z kartonu jako prezent niespodzianka (prowadzący robi każdemu 2 zdjęcia – jak jest zapakowany w karton – prezent, i w momencie wyskakiwania) - Podzielenie się wrażeniami z ćwiczenia
Luty 2015 (2) 4h
- stworzenie małej etiudy teatralnej z wykorzystaniem wchodzenia i wychodzenia na zewnątrz i do środka. - technika kolażu - dyskusja - udzielanie informacji zwrotnych
- duży karton dla każdego uczestnika grupy - samoprzylepny papier kolorowy (duże arkusze) - różnokolorowa krepa - klej - nożyczki - korowe gazety - aparat fotograficzny - kartki A5 – z bloku technicznego
- dokumentacja fotograficzna - arkusze obserwacji - badanie skalą nastroju - badanie rozpoznawania emocji na twarzy innych osób Testem PENN - dokumentacja fotograficzna
Ja: moje ciało i wnętrze
Nabywanie kompetencji w rozpoznawaniu własnych stanów emocjonalnych i ich wyrażaniu. Rozwijanie kompetencji wyrażania emocji werbalnie i niewerbalnie. Rozwijanie umiejętności
Barwy emocji (1) - Dyskusja kierowana: co to są emocje? Jakie mamy emocje? - Po co nam emocje? – rozmowa kierowana o znaczeniu emocji podstawowych
Luty 2015 (3) 4 h
- dyskusja kierowana - malowanie farbami - ćwiczenie mimiczne - ćwiczenie plastyczno -techniczne
- flipchart - marker - 4 arkusze A3białego papieru - farby plakatowe, pędzle, kubeczki z wodą - laptop z programem do wyświetlania zdjęć - zdjęcia z twarzami
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Zbiór prac plastycznych uczestników
111
kooperacji. Rozwijanie umiejętności manipulacji nożyczkami, kredkami i innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wrażliwości estetycznej.
- Przedstawienie poprzez plamy kolorystyczne smutku, radości, strachu i złości na czterech różnych arkuszach A3 farbami plakatowymi. - Rozpoznawanie emocji na twarzy innych osób – prowadzący zwraca tu uwagę na to, po czym możemy rozpoznać poszczególne emocje. - Każdy uczestnik wykonuje 4 maski – po jednej na każdą emocję podstawową. - W podsumowaniu każdy z uczestników pokazuje swoją twarzą z jakim nastrojem kończy dzisiejsze zajęcia.
różnych osób przedstawiające różne stany emocjonalne - rzutnik multimedialny - ekran - wycięte białe owalne zarysy twarzy (po 4 na 1 uczestnika) - pastele
Nabywanie kompetencji w rozpoznawaniu własnych stanów emocjonalnych i ich wyrażaniu. Rozwijanie kompetencji wyrażania emocji werbalnie i niewerbalnie. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności manipulacji nożyczkami, kredkami i innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wyobraźni. Kształtowanie umiejętności przybierania różnych perspektyw.
Emocje (2) -Uczestnicy poruszają się po sali w dowolnym kierunku, w rytm „Czterech pór roku” Vivalidego, na znak prowadzącego zaczynają się poruszać tak jakby byli bardzo smutni, źli, bali się, byli bardzo radośni - uczestnicy dzielą się swoimi spostrzeżeniami, którą z emocji było im najłatwiej okazać, a którą najtrudniej - Wycinanie z gazet zdjęć osób w różnych stanach emocjonalnych - W kręgu: uczestnicy zajęć z zamkniętymi oczami podają sobie „kostkę emocji” - na hasło prowadzącego „STOP” kostka zatrzymuje się. Osoba, która trzyma kostkę odczytuje głośno nazwę emocji i wyszukuje fotografię (spośród wcześniej wyciętych) najbardziej pasującą do tej emocji i wypowiada głośno jedno zdanie, wchodząc w rolę osoby ze zdjęcia.
Luty 2015 (4) 4h
- improwizacja ruchowa - Technia dramowa – refleksyjna – kostka emocji - rozmowa kierowana - praca grupowa i indywidualna
- utwór „Cztery pory roku” Vivaldiego - laptop z głośnikami - kostka emocji (z zaznaczonymi emocjami na każdym boku sześcianu po jednej z złość, radość, zdziwienie, zachwyt, lęk, szczęście ) - wydrukowane zdjęcia osób z różnymi nastrojami - kolorowe gazety - nożyczki
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
112
Grupa razem wymyśla krótką historyjkę o tym co się wydarzyło tej osobie ze zdjęcia, że tak się czuje.
Ja: moje ciało i wnętrze
Nabywanie kompetencji w rozpoznawaniu własnych stanów emocjonalnych i ich wyrażaniu. Rozwijanie kompetencji wyrażania emocji werbalnie i niewerbalnie. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności manipulacji kredkami i innymi małymi przedmiotami. Rozwijanie wyobraźni. Pobudzanie aktywności.
Emocje (3) - Uczestnicy dzielą się na 4 podgrupy (podgrupa: złości, strachu, radości i smutku) i malują sobie twarze tak aby przedstawiały one daną emocję. - Podgrupy przedstawiają fragment wierszu „Lokomotywa” w atmosferze przydzielonej grupie emocji. - Prowadzący robi zdjęcia uczestnikom podczas malowania i przedstawiania wiersza. - Słuchanie fragmentów poszczególnych utworów muzycznych i dzielenie się odczuciami na temat tego jakie emocje wyrażają poszczególne utwory. - Rozmowa kierowana o sposobach poprawiania sobie nastroju.
Marzec 2015 (1) 4h
- malowanie farbami do ciała i twarzy - improwizacja z tekstem - słuchanie utworów muzycznych - rozmowa kierowana
- Kredki do malowania na twarzy i ciele. - Wydrukowane kartki z tekstem wiersza „Lokomotywa” J.Tuwima - aparat fotograficzny - zbiór różnych utworów muzycznych
- skala nastroju - kwestionariusz rozpoznawania emocji na twarzy - arkusz obserwacji - badanie rozpoznawania emocji na twarzy innych osób Testem PENN - dokumentacja fotograficzna
Ja: moje ciało i wnętrze
Rozwijanie wrażliwości zmysłowej. Rozwijanie wiedzy na temat zmysłów człowieka. Zwiększanie wrażliwości estetycznej. Zwiększanie świadomości siebie. Pobudzanie chęci zadbania o siebie. Pomoc w wyodrębnianiu swojego „ja”.
Moje zmysły - Rozmowa kierowana na temat: jakie mamy zmysły? Omówienie ich znaczenia - Na stoliku stawiany jest karton z otworem na ręce i każdy z uczestników próbuje zgadnąć co trzyma w ręce (nie widzi co mu jest do ręki podawane), opisując przy tym jaki jest kształt tego przedmiotu, faktura, jaki jest w dotyku. Każdy podejmuje taką próbę kilkakrotnie z różnymi przedmiotami. - Rozmowa kierowana o tym jaki kto lubi kolor, jakie kolory ubrań robi, jakie kolory
Marzec 2015 (2) 4 h
- rozmowa kierowana - praca grupowa i indywidualna - techniki doświadczalne - dyskusja grupowa - słuchanie nagrań muzycznych - zagadki
- karton z wyciętym otworem, tak aby można włożyć do środka dłonie - jabłko, pomarańcza, łyżeczka, piasek, liść, grzebień, kawałek materiału, ziemniak, gąbka do naczyń, kawałek plasteliny, długopis, worek foliowy, folia aluminiowa, tulipan, ryż, zakręcona tubka pasty do zębów, patyczek, gumka do włosów, szklana kulka dunia….
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
113
lubi mieć w otoczeniu, itp. - Dyskusja o tym: jaki kolor kojarzy się z jaką emocją oraz o tym jak kolory wpływają na nastrój człowieka - Uczestnicy dostają różnego koloru kawałki materiału 1x1m i mają poprzymierzać je przed lustrem w grupach 3-osobowych i zobaczyć w jakich kolorach najlepiej się czują, a w które nie chcieliby się ubierać - Słuchanie nagranych różnych dźwięków przez całą grupę i odgadywanie – czego to są dźwięki. - Uczestnicy w przepaskach na oczy siadają w kręgu, prowadzący daje im do powąchania, i posmakowania różne rzeczy, uczestnicy mają za zadanie zgadnąć co to jest. - Dzielenie się wrażeniami z zajęć.
- 50 kawałków różnego koloru materiału o wielkości 1x1 metr, - lustro stojące, tak aby osoby mogły widzieć całą swoją sylwetkę, - 2 lustra mniejsze, które można postawić na stoliku – takie aby było widać w nich twarz i ramiona - laptop z głośnikami i programem do odtwarzania muzyki - nagrania dźwięków: szum morza, odgłos odpalanego samochodu, dźwięk dzwonu, dźwięk jadącego pociągu, szum wiatru, odgłos burzy, miałczenie kota, bicie zegara, odgłos karetki, płacz dziecka, śmiech dorosłego człowieka, dźwięk gwizdka od czajnika, szum lecącej wody z kranu, dźwięk braw publiczności -czarne przepaski na oczy (po jednej dla każdego uczestnika); - taca z laską wanilii, cynamonem, imbirem, owocem goi, musztardą, cukrem, solą, bananem, pomidorem, żurawina, czosnek, cebula, (wszystko pokrojone w małe kawałki),
Ja: moje ciało i wnętrze
- doświadczanie granic własnego ciała
Granice ciała / granice Ja (1)
Marzec 2015
- techniki doświadczalne
- mocny, rozciągliwy materiał o wymiarach
- Arkusze obserwacyjne,
114
- zaznaczanie granic swojej przestrzeni - doświadczanie granic własnej przestrzeni - tworzenie wspólnej przestrzeni - sprawdzanie na ile mogę i chcę wpuścić kogoś do swojej przestrzeni - zwiększanie świadomości siebie
- grupa dostaje duży kawał rozciągliwego i mocnego materiału o wymiarach 3x3 metry – każdy chwyta krawędź materiału i próbuje go rozciągać, gnieść, sprawdzić co można z nim zrobić, jak to jest nawzajem się przeciągać (ćwiczenie wykonywane przy muzyce Elton John, utwór “Can you fell the love tonight”) - dzielenie się wrażeniami z przebiegu ćwiczenia – jak to jest gdy materiał można było trzymać swobodnie? Jak to było trzymać go razem z innymi? Jak to było gdy sąsiad mocniej pociągnął materiał i trzeba było mocniej trzymać swój fragment? - grupa dostaje biało kartkę brystolu i pastele: każdy ma wybrać sobie jeden kolor i jak najwyraźniej zaznaczyć swoją przestrzeń na tej kartce, wszyscy wykonują to zadanie jednocześnie - dzielenie się wrażeniami z przebiegu ćwiczenia – kto jaki miał pomysł na zaznaczenie swojego miejsca na tej kartce? - każdy uczestnik dostaje materiał o wymiarach 2x2 m (każdy innego koloru) – grupa ma za zadanie zagospodarowanie całej podłogi, tak aby była zaznaczona materiałem 3x3 (z pierwszego ćwiczenia) przestrzeń wspólna i przestrzeń indywidualna przez każdego z uczestników swoim materiałem. Zaproponowanie możliwości zmiany miejsca / zapraszania kogoś do swojej przestrzeni… itp. - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia
(3) 4h - praca grupowa i indywidualna - techniki aktywizujące
3x3 metry - laptop z głośnikami z programem do odtwarzania muzyki, - nagranie Eltona Johna “Can you fell the love tonight” - pastele - biała kartka brystolu - Kolorowy materiał 2x2 m – każdy dostaje 1 kawałek materiału, każdy w innym kolorze
- Badanie skalą nastroju
115
Ja: moje ciało i wnętrze
- doświadczanie granic własnego ciała - zaznaczanie granic swojej przestrzeni - doświadczanie granic własnej przestrzeni - tworzenie wspólnej przestrzeni - sprawdzanie na ile mogę i chcę wpuścić kogoś do swojej przestrzeni - zwiększanie świadomości siebie - rozwijanie wrażliwości na granice innych osób
Granice ciała / granice Ja (2) - grupa chodzi po całym pomieszczeniu w rytm "The Battle of Stirling" z soundtrack’u Bravehart, każdy sprawdza gdzie mu się dobrze stoi, a gdzie źle, na znak prowadzącego każdy obiera sobie jakiś punkt w którym mu najlepiej i kieruje się w tę stronę, następnie ma obrać inny punkt do którego ma dojść spokojnie, powoli, a następnie punkt do którego ma dojść najkrótszą drogą - dzielenie się wrażeniami z przebiegu ćwiczenia - każdy dostaje kawałek kolorowego materiału 2x2 m i ma się bawić nim owijając się nim, sprawdzając jak to jest gdy ma go ściśle wokół siebie zawiniętego, jak wtedy gdy luźno, jak lepiej się czuje - dzielenie się wrażeniami z przebiegu ćwiczenia - uczestnicy siadają w parach i pytają się „czy mogę dotknąć twojego….?” (pytają o różne części ciała) i gdy uzyskują zgodę to dotykają – zamiana w parach - omówienie wrażeń z ćwiczenia, jak to było dotykać, jak to było być dotykanym, jak to było dostać zgodę na dotyk / a jak odmowę….? - każdy uczestnik dostaje kolorowe kartki z taśmą klejącą (czerwone – nie lubię być dotykany, zielone – mogę być dotykany, żółte – mogę być dotykany ale tylko przez bliskie mi osoby) i wiesza na swoim ciele
Marzec 2015 (4) 4h
- techniki doświadczalne - techniki aktywizujące - dyskusja sterowana - udzielanie informacji zwrotnych
- laptop z głośnikami i programem do odtwarzania muzyki - utwór "The Battle of Stirling" z soundtrack’u Bravehart - Kolorowy materiał 2x2 m – każdy dostaje 1 kawałek materiału, każdy w innym kolorze - kolorowe kartki z taśmą klejącą (czerwone, żółte, zielone) – po 10 z każdego koloru, dla każdego uczestnika
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
116
wg tego gdzie nie lubi, może, może – ale tylko przez bliskich dotykany i pokazuje reszcie grupy - podzielenie się wrażeniami z ćwiczenia
Ja: moje ciało i wnętrze
- doświadczanie granic własnego ciała - zaznaczanie granic swojej przestrzeni - doświadczanie granic własnej przestrzeni - tworzenie wspólnej przestrzeni - sprawdzanie na ile mogę i chcę wpuścić kogoś do swojej przestrzeni - zwiększanie świadomości siebie - rozwijanie wrażliwości na granice innych osób
Granice ciała / granice Ja (3) - przez całe zajęcia puszczona jest muzyka relaksacyjna - uczestnicy siadają w parach: osoba A opiekuje się dłonią osoby B (głaszcze ją, masuje), zamiana ról w parach - omówienie wrażeń z ćwiczenia - krzesła uczestników ustawiane są w dwóch rzędach, zwrócone do siebie przodem, uczestnicy siadają na nich , tak że każdy ma naprzeciwko siebie jedną osobą, mają przysuwać się do siebie i oddalać by sprawdzić w jakiej odległości im z daną osobą najlepiej, po ustaleniu tego każdy przesiada się o jedno krzesło zgodnie z ruchem wskazówek zegara, tak by każdy mógł sprawdzić dobry dla siebie dystans z każdym - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia – jak to było być dopuszczanym blisko drugiej osoby, a jak oddalanym, jak to było określać stopień dystansu? - grupa wykonuje improwizację: dzieląc krzesła i oznaczając część z nich jako osoby obce, bliskie, średnio znane, nowo poznane i ustawia w takie odległości od siebie, w której uważają że powinny takie osoby stawać - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia
Kwiecień 2015 (1) 4h
- słuchanie muzyki - ćwiczenia indywidualne, praca w parach, praca grupowa - udzielanie informacji zwrotnych - improwizacja grupowa - techniki doświadczalne
- laptop z głośnikami i programem do odtwarzania muzyki - muzyka relaksacyjna - krzesła (w liczbie uczestników)
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
117
Ja w kontakcie z innymi
Pogłębienie świadomości doświadczanych emocji. Uelastycznienie mięśni mimicznych twarzy. Rozwijanie umiejętności naśladownictwa. Uświadomienie znaczenia gestów w komunikacji. Budowanie atmosfery bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania. Pobudzanie aktywności.
Komunikacja niewerbalna (1) - uczestnicy mają na powitanie zakomunikować grupie poprzez mimikę z jaką emocją zaczynają zajęcia - Rozmowa kierowana o kanałach komunikacji niewerbalnej. - Ćwiczenia mięśni twarzy: rozciąganie twarzy, robienie min, wypowiadanie samogłosek, ćwiczenie krtani – ziewanie, masowanie skóry twarzy w parach, ćwiczenia języka – dotykanie językiem brody, obtaczanie językiem zarysu ust, - konkurs na najśmieszniejszą minę - osoby siadają w parach i nawzajem naśladują swoje miny, - omówienie wrażeń z ćwiczeń – przy których minach było im łatwo naśladować, przy których trudno, - ćwiczenia na gesty: każdy pokazuje jednocześnie w całej grupie, że o coś prosi, dziękuje, nie chce, daj, nie lubię cię, lubię cię - wszyscy chodzą po sali i mają za zadanie powitać się bez użycia słów, tak jakby zobaczyli właśnie osobę bardzo lubianą, osobę której nie chcą spotkać, osobę której się boją, osobę znaną ale obojętną, osobę lubianą ale dawno nie widzianą, kogoś kogo nie spodziewali się zobaczyć. - osoby siadają w parach i osoba A ma wykonywać jakiś ruch, a osoba B ma go naśladować, po paru minutach zmiana w
Kwiecień 2015 (2) 4h
- rozmowa kierowana - ćwiczenia mimiczne - ćwiczenia naśladownicze - praca grupowa i indywidualna - improwizacja ruchowa - udzielanie informacji zwrotnych
- karteczki z napisanymi emocjami i stanami (po jednym stanie na karteczce) (bezradność, zachwyt, radość, smutek, złość, wściekłość, zdziwienie, obrzydzenie, nerwowość, strach, dumę, przerażenie, pośpiech, zwątpienie, niepewność, niecierpliwość)
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
118
parach - każdy z uczestników losuje kartkę z jedną emocją, którą ma przekazać grupie niewerbalnie, a grupa ma ją odgadnąć (bezradność, zachwyt, radość, smutek, złość, wściekłość, zdziwienie, obrzydzenie, nerwowość, strach, dumę, przerażenie, pośpiech, zwątpienie, niepewność, niecierpliwość) - każdy jakimś gestem pokazuje z jaką energią kończy zajęcia.
Ja w kontakcie z innymi
Pogłębienie świadomości doświadczanych emocji. Uelastycznienie mięśni mimicznych twarzy. Rozwijanie umiejętności naśladownictwa. Uświadomienie znaczenia gestów w komunikacji. Budowanie atmosfery bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania.
Komunikacja niewerbalna (2) - prowadzący proponuje uczestnikom, by przywitali się inaczej, niż to robią zwykle. Mają stojąc w kręgu przywitać się z sąsiadami za pomocą kolan, stóp, bioder, ramion, na koniec głowami. Wszyscy mają mieć możliwość spotkania się w bezpośrednim kontakcie. - każdy z uczestników ma niewerbalnie przekazać grupie krótką informację wylosowaną na karteczce, grupa ma za zadanie odgadnąć tę informację; - omówienie ćwiczenia – Jak uczestnicy się czuli pokazując / odgadując?, z czym mieli trudności? - ćwiczenie „Igła z nitką” – grupa wstaje i łapie się za ręce osoba na początku jest „igłą”, osoba na końcu „nitką” – ich zadaniem jest zaplątanie całej grupy (nie puszczając rąk) – grupa ma się rozplątać bez użycia słów - analiza ćwiczenia: co pomagało, a co utrudniało komunikację?
Kwiecień 2015 (3) 4h
- rozmowa kierowana - ćwiczenia mimiczne - ćwiczenia naśladownicze - praca grupowa i indywidualna - improwizacja ruchowa - udzielanie informacji zwrotnych - praca w parach - techniki pantomimiczne
- karteczki z napisanymi informacjami („jestem znudzony”, „nie obchodzi mnie to”, „jestem wściekły”, „jestem zaskoczony”, „jestem w panice”, „jestem smutny”, „nie rób tego więcej”, „mam już tego dość”, „co za ulga”, jestem zmęczony”, „jestem zakochany”, „coś tu brzydko pachnie”, idź stąd”, „jestem obrażony” i in.).
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
119
- uczestnicy w parach mają pokazać reszcie grupy jakąś czynność dnia codziennego – niewerbalnie – grupa ma odgadnąć co pokazują - rozmowa kierowana o znaczeniu komunikacji niewerbalnej w komunikowaniu się ludzi
Ja w kontakcie z innymi
Poprawienie zdolności komunikacyjnych. Poprawienie zdolności formułowania konkretnych poleceń i ich rozumienia. Pobudzenie aktywności uczestników. Rozwijanie umiejętności słuchania siebie nawzajem. Zdobycie wiedzy na temat komunikacji werbalnej.
Komunikacja werbalna - zabawa w ciepło zimno – osoby w parach szukają schowanego przedmiotu - omówienie: co utrudniało, co ułatwiało znalezienie przedmiotu, - ochotnik wstaje i opisuje prosty rysunek (który dostaje od prowadzącego) grupie, tak aby każdy mógł go narysować, ale nie pokazuje go pozostałym uczestnikom dopóki nie skończą rysować – na koniec uczestnicy porównują swoje rysunki z oryginałem - omówienie: co utrudniało, co ułatwiało zrozumienie instrukcji i właściwe narysowanie rysunku; - uczestnicy w parach piszą innej parze krótką instrukcję co mają zrobić, druga grupa to wykonuje (np. jak mają złożyć kartkę papieru, jak mają usiąść itp.), pary to wykonują – zamiana ról, - omówienie ćwiczenia – czy było łatwo wykonać polecenie drugiej grupy, czytając je tylko z kartki, nie mogąc zadać pytań itp. - rozmowa kierowana o znaczeniu komunikacji jednostronnej i dwustronnej,
Kwiecień 2015 (4) 4h
- techniki aktywizujące - techniki doświadczalne - technika eksperymentu - udzielanie informacji zwrotnych - praca grupowa i indywidualna - rozmowa kierowana
- kartki A4 (po 4 na każdego z uczestników) - czarne pisaki (po jednym dla uczestnika) - długopisy
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
120
Ja w kontakcie z innymi
Poprawienie zdolności komunikacyjnych. Poprawienie zdolności formułowania konkretnych poleceń i ich rozumienia. Pobudzenie aktywności uczestników. Rozwijanie umiejętności słuchania siebie nawzajem. Zdobycie wiedzy na temat komunikacji werbalnej.
Komunikacja werbalna i niewerbalna - grupa jest podzielona na 4 osobowe zespoły, każda podgrupa dostaje zadanie przedstawienia jednej scenki (osoba nie wie jak trafić na przystanek i musi zapytać kogoś i poprosić o wytłumaczenie, osoba zapytana ma wyjaśnić – na przykładzie Owińsk; grupa pacjentów alarmuje panią dyrektor bez użycia słów, że w jednym ze wspólnych pomieszczeń śmierdzi i się dymi; policjant kieruje ruchem na skrzyżowaniu; podczas wyścigu w którym stratuje jeden z kolegów, reszta zagrzewa go do walki; ktoś wygrywa konkurs, a reszta razem z nim świętuje, przychodzimy do kogoś na urodziny składamy mu życzenia, dajemy prezenty, on je rozpakowuje i pokazuje swoją radość) - 3-osobowe zespoły, jedna osoba opowiada co robiła wczoraj, druga osoba ma robić wszystko aby okazać brak zainteresowania, 3 jest obserwatorem i zapamiętuje co robiła osoba B żeby okazać brak zainteresowania i jak na to reagowała osoba A, zmiana ról w grupach - omówienie ćwiczenia, zebranie w grupie informacji: jak okazywać zainteresowanie rozmówcy. - ćwiczenie rozśmiesz mnie: (w parach) osoba A ma zachować powagę, a osoba B robić wszystko aby rozśmieszyć osobę A, (bez dotykania jej), zamiana ról. - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia.
Maj 2015 (1) 4h
- techniki aktywizujące - techniki doświadczalne - technika eksperymentu - udzielanie informacji zwrotnych - praca grupowa i indywidualna - rozmowa kierowana - improwizacje grupowe
- schematyczna mapa Owińsk - plan budynku schematyczny, w którym uczestnicy mieszkają
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
Ja w kontakcie z innymi
Budowanie własnej samooceny.
Co w sobie mam ciekawego? (1)
Maj 2015 (2) 4h
- techniki aktywizujące
- kolorowe balony i kolorowy sznurek,
- Arkusze obserwacyjne,
121
Umiejętności manipulacji małymi przedmiotami, dmuchania balonika i jego zawiązywania. Pogłębianie empatii i wrażliwości na siebie nawzajem. Pobudzanie wyobraźni. Budowanie umiejętności autoprezentacji. Pogłębianie świadomości swoich zasobów. Pogłębianie umiejętności kooperacji.
- każdy dostaje kolorowy balonik i go próbuje nadmuchać i zawiązać sznureczkiem lub gumką, i przywiązać do niego kolorowy sznurek i zapisuje na nim swoje imię; Podaje go grupie i każdy pisze na baloniku jedną ciekawą rzecz, którą widzi w koledze, albo dlaczego lubi z nim przebywać, Gdy balonik wróci do właściciela – zapoznaje się z jego treścią i dopisuje innym kolorem co ona w sobie widzi ciekawego, dobrego. Baloniki biorą ze sobą i wieszają przy swoim łóżku. - oglądanie różnych reklam - dyskusja: co jest ważne w reklamie, co przyciąga uwagę, kiedy reklama się podoba osobom oglądającym, - w 4 osobowych grupach – uczestnicy wymyślają krótki spot reklamowy dla każdego z uczestników z podgrupy, - omówienie pomysłów na spoty reklamowe na forum grupy
- praca grupowa i indywidualna - oglądania i analiza gotowych przekazów reklamowych - dyskusja sterowana - techniki pobudzające wyobraźnię
gumki (po jednym dla każdego - laptop z programem do odtwarzania filmów - nagrane reklamy - rzutnik multimedialny, - ekran
- Badanie skalą nastroju
Ja w kontakcie z innymi
Budowanie własnej samooceny. Umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Nabycie umiejętności posługiwania się prostą kamerą cyfrową. Pogłębianie empatii i wrażliwości na siebie nawzajem. Pobudzanie wyobraźni i
Co w sobie mam ciekawego? (2) – Spot reklamowy - w tych samych podgrupach z poprzednich zajęć, uczestnicy nagrywają spot w którym reklamują samych siebie, przekazując w nim co mają ciekawego, cennego i interesującego w sobie, Za co siebie lubią/ za co inni mogą ich lubić. - zgranie spotów na dysk laptopa - oglądanie spotów reklamowych w całej
Maj 2015 (3) 4h
- techniki aktywizujące - praca grupowa i indywidualna - oglądania i analiza gotowych przekazów reklamowych - dyskusja sterowana - techniki pobudzające
- laptop z programem do odtwarzania filmów - nagrane reklamy - rzutnik multimedialny, - ekran - kamery video (po jednej na podgrupę) - kabel do zgrywania nagrać na dysk laptopa
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - dokumentacja filmowa - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz
122
kreatywności. Budowanie umiejętności autoprezentacji. Pogłębianie świadomości swoich zasobów. Pogłębianie umiejętności kooperacji.
grupie - dzielenie się wrażeniami – czy było łatwo reklamować siebie, co im się podobało w spotach pozostałych uczestników, czego dowiedzieli się o sobie.
wyobraźnię - stworzenie nagrania spotu reklamowego
arkusze obserwacyjne - rozmowa terapeutyczna
Ja stawiający granice innym Ćwiczenia drama-terapeutyczne rozwijające kompetencje asertywne, odgrywanie różnych trudnych dla uczestników grupy sytuacji życiowych i wypracowywanie satysfakcjonujących rozwiązań.
Nabywanie umiejętności wyrażania swojego TAK i NIE. Integracja grupy. Uświadomienie sobie swoich praw w relacjach z innymi ludźmi.
Mówię TAK- mówię NIE Pojęcie asertywności (1) - burza mózgów: czym jest asertywność? - rozmowa kierowana na temat tego: co oznacza słowo asertywność? - kwestionariusz asertywności (czytany przez prowadzącego) – grupa dyskutuje na ten temat czy poszczególni uczestnicy baliby się sytuacji opisanej w kwestionariuszu czy nie - Do czego mamy prawo w relacjach z innymi ludźmi? – burza mózgów – prowadzący zapisuje pomysły - każdy wybiera sobie jedno prawo i zapisuje je na kartce z bloku technicznego markerem - Wyświetlenie zdjęcia Statuy Wolności - Grupa przygotowuje performance – każdy staje w pozie Statuy Wolności i po kolei każdy podnosi do góry kartkę i z dumą mówi do czego ma prawo, tak aż wyczerpią się wszystkie prawa - wykonanie zbiorowego zdjęcia – grupy
Maj 2015 (4) 4h
- Metoda performance. - Burza mózgów - rozmowa kierowana - oglądanie zdjęcia i naśladowanie pozycji przedstawionej na zdjęciu - oglądanie zdjęcia dokumentującego wynik pracy grupy
- komputer - laptop z programem do odtwarzania filmów i głośnikami - rzutnik multimedialny - zdjęcie Statuy Wolności - kwestionariusz asertywności - drukarka do wydruku różnych ćwiczeń - długopisy - papier A4 - blok techniczny biały - czarny marker - kolorowe materiały 2x2 m – do zrobienia pomnika Statuy Wolności
- badanie kwestionariuszem asertywności (na początku zajęć) - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - dokumentacja fotograficzna
123
jako pomniku złożonego z wielu Statuu Wolności i wyświetlenie go na ekranie - zakończenie zajęć wspólnymi oklaskami
Nabywanie umiejętności wyrażania swojego TAK i NIE. Integracja grupy. Uświadomienie sobie swoich praw w relacjach z innymi ludźmi. Uświadomienie związku postawy ciała z wrażeniem wywieranym na innych ludziach. Rozpoznawania zachowań uległych / agresywnych / asertywnych / manipulacyjnych.
Mówię TAK- mówię NIE Pojęcie asertywności (2) - Rozmowa o czterech postawach, według których mogą zachowywać się ludzie (postawa uległa, agresywna, manipulacyjna, asertywna) – na czym polegają oraz jakie przekonania leżą u ich podstawy. - Omawianie jak porusza się, jaką postawę ciała, jaką mimikę przybiera osoba, która jest uległa / agresywna / manipuluje / jest asertywna – grupa po omówieniu każdej z postaw próbuje usiąść, poruszać się jak osoby o takiej postawie i dzieli się wrażeniami jakie odczucia wywołuje przybieranie takiej postawy. - Prezentacja fragmentów filmów z różnymi zachowaniami uległymi, agresywnymi, manipulacyjnymi i asertywnymi – i omawianie przez grupę jaka to jest postawa i na jakiej podstawie tak wnioskują. - Ćwiczenia w parach: osoba A ma zamkniętą dłoń w pięść, tak jakby chowała tam skarb, osoba B namawia osobę A do otwarcia dłoni, ta ma zrobić to tylko wtedy kiedy poczuje na to ochotę i zgodę - dzielenie się wrażeniami z ćwiczenia jak to było prosić o otwarcie dłoni, co było skuteczne, a co nie, jak czuły się osoby proszone, jak czuły się osoby, których partnerzy nie otworzyli dłoni itp.
Czerwiec 2015 (1) 4h
- rozmowa kierowana - improwizacja - praca z ciałem - oglądanie fragmentów filmów - techniki doświadczalne - kwestionariusz rozpoznawania zachowań asertywnych / agresywnych / uległych / manipulacyjnych - Praca grupowa i indywidualna
- komputer - laptop z programem do odtwarzania filmów i głośnikmai - rzutnik multimedialny - fragmenty filmów z różnymi zachowaniami uległymi, agresywnymi, manipulacyjnymi i asertywnymi - kwestionariusz rozpoznawania zachowań asertywnych / uległych/ agresywnych / manipulacyjnych - drukarka do wydruku różnych ćwiczeń - długopisy - papier A4 - 3 arkusze szarego papieru
- badanie kwestionariuszem asertywności na koniec zajęć (tym samym co na poprzednich zajęciach) - Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
124
- Kwestionariusz rozpoznawania zachowań asertywnych / uległych/ agresywnych / manipulacyjnych. Prowadzący czyta opis sytuacji i reakcji – grupa odgaduje jakie to było zachowanie. Jeśli nie było to zachowanie asertywne, to dają propozycje, jak osoba z opisanej sytuacji mogłaby się zachować asertywnie.
Ja stawiający granice innym
Nabywanie umiejętności wyrażania swojego TAK i NIE. Integracja grupy. Uświadomienie sobie swoich praw w relacjach z innymi ludźmi. Uświadomienie związku postawy ciała z wrażeniem wywieranym na innych ludziach. Rozpoznawania zachowań uległych / agresywnych / asertywnych / manipulacyjnych.
Mówię TAK- mówię NIE Pojęcie asertywności (3) - ćwiczenie mówienia „NIE” – każdy uczestnik mówi przez minutę „NIE” – wszyscy pracują jednocześnie - dzielenie się wrażeniami, jak to jest mówić „NIE” - 4 podgrupy – uległa / agresywna / asertywna / manipulacyjna – każda pokazuje jak w tej postawie mówi się „NIE” – ocena przez resztę grupy, jakie odczucia wywołuje różne intonowanie słowa „NIE” - prowadząc podaje różne sytuacje życiowe podgrupom: każdą sytuację grupa opracowuje w 4 wariantach reakcji: agresywnej, uległej, manipulacyjnej i asertywnej o odgrywa przed resztą grupy. - omawianie konsekwencji poszczególnych zachowań.
Czerwiec 2015 (2) 4h
- techniki doświadczalne - praca grupowa i indywidualna - improwizacje drama-terapeutyczne - rozmowa kierowana
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
Nabywanie umiejętności wyrażania swojego TAK i NIE. Integracja grupy. Uświadomienie sobie swoich
Mówię TAK- mówię NIE Pojęcie asertywności (4) - Cztery kroki zachowań asertywnych Pameli Butler – omówienie.
Czerwiec 2015 (3) 4h
- rozmowa kierowana - praca grupowa i indywidualna - burza mózgów - improwizacje
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
125
praw w relacjach z innymi ludźmi. Uświadomienie związku postawy ciała z wrażeniem wywieranym na innych ludziach. Rozpoznawania zachowań uległych / agresywnych / asertywnych / manipulacyjnych.
- Grupa wspólnie opracowuje przykłady zastosowania procedury czterech kroków na przykładach. - burza mózgów: sytuacje trudne dla nich na co dzień z osobami z którymi dzielą pokój, lub sytuacjami z osobami z ośrodka, spisuje je osoba prowadząca i przydziela poszczególnym podgrupom dane sytuacje, mają odegrać je tak jak zostały opisane, a następnie drugi raz z reakcją asertywną.
(scenki na zadany temat)
Ja stawiający granice innym
Zwiększenie świadomości doznawanych stanów emocjonalnych. Zdobycie umiejętności wyrażania swoich stanów emocjonalnych ( w tym złości). Rozładowanie emocjonalne. Zdobycie podstawowych umiejętności przyjmowania krytyki.
Wyrażanie złości i przyjmowanie krytyki. - uczestnicy dzielą się tym, w jakich sytuacjach czują złość - każdy indywidualnie maluje farbami plakatowymi „Portret złości” - wzajemne oglądanie prac i dzielenie się spostrzeżeniami - dyskusja sterowana: jak wyrażać złość ? - każdy opowiada w parach o ostatniej sytuacji, w której był zły, na kogo i o co się zezłościł, - partnerzy opowiadają o danej sytuacji, którą wysłuchali na forum grupy i podają przykład wypowiedzi wyrażającej złość w sposób asertywny - etiudy pantomimiczne na temat: ja złoszczący się - dyskusja sterowana: jak przyjmować krytykę
Czerwiec 2015 (4) 4 h
- praca indywidualna i grupowa - scenki improwizowane w podgrupach - etiudy pantomimiczne - malowanie farbami - dyskusja sterowana - dyskusja grupowa - ćwiczenia fizyczne, na rozładowanie emocji
- farby plakatowe, pędzle, kubeczki z wodą - kartki A3 bloku technicznego
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Zbiór prac plastycznych
126
- scenki improwizowane na zadany przez prowadzącego przykład przyjmowania krytyki, ukazujące jak przyjmować krytykę - na koniec każdy proponuje jakieś krótkie ćwiczenie fizyczne w kręgu i grupa je powtarza (np. podskok, zrobienie pajacyka, przysiad)
Ja współpracujący z innymi
Zwiększenie świadomości siebie i swojego miejsca w grupie. Integracja grupy. Zwiększenie zaangażowania w to co dzieje się w grupie. Aspekt ludyczny.
Ja istotną częścią grupy (1) - dyskusja sterowana o tym – co jest ważne we współpracy z innymi - jakie jest moje miejsce w grupie? – na podłodze prowadzący kładzie szary papier długi na 2m. - grupa obrysowuje któregoś z członków grupy na papierze - kontur człowieka ma symbolizować sprawny organizm grupy – którą częścią „ciała grupowego” jestem. - omawianie swojej roli w grupie, jak ja ją widzę, a jak widzą mnie inni uczestnicy. - ćwiczenie: pomnik grupowy - wykonanie przez prowadzącego zdjęcia zbudowanego pomnika i wyświetlenie go po ćwiczeniu na ekranie - dzielenie się wrażeniami uczestników podczas oglądania zdjęcia
Lipiec 2015 (1) 4 h
- dyskusja sterowana - technika: grupa jako organizm – moje miejsce w grupie - technika: pomnik grupowy - praca indywidualna i grupowa
- Szary papier o długości 2 m - czarny marker - aparat fotograficzny - rzutnik multimedialny - ekran - laptop z programem do przeglądania zdjęć
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - dokumentacja fotograficzna
Zwiększenie świadomości siebie i swojego miejsca w grupie. Integracja grupy.
Ja istotną częścią grupy (2) - uczestnicy projektują dużą maszynę na szarym papierze
Lipiec 2015 (2) 4 h
- technika: „działająca maszyna” – żywy pomnik
- arkusz szarego papieru - kolorowe flamastry i markery - aparat fotograficzny
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
127
Zwiększenie zaangażowania w to co dzieje się w grupie. Aspekt ludyczny.
- każdy uczestnik ma w między czasie robione zdjęcie i drukowane w formacie 9x13 - po wydrukowaniu wszystkich zdjęć i zaprojektowaniu maszyny, uczestnicy biorą swoje zdjęcia i przyklejają do projektu – w miejscu części, którą chcą być w tej maszynie, tak aby wszystkie części maszyny były zajęte - Ruchomy pomnik grupy: „działająca maszyna” – uczestnicy ustawiają z siebie i wprawiają w ruch zaprojektowaną maszynę. (co jest filmowane przez osobę prowadzącą) - oglądanie efektu na ekranie i dzielenie się wrażeniami – podkreślenie roli każdego uczestnika w osiągnięciu sukcesu grupy.
- oglądanie efektów swojej pracy na ekranie - elementy fotografii - projektowanie
- drukarka do drukowania zdjęć - laptop - rzutnik multimedialny - papier do drukowania zdjęć - kamera wideo cyfrowa - taśma klejąca - nożyczki
- dokumentacja fotograficzna i filmowa
Pogłębianie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie wyobraźni. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Rozwijanie zdolności manualnych. Kształtowanie zdolności do doświadczania przeżycia ludycznego. Integracja grupy.
Przygotowanie pochodu „karnawał w Rio” (1) – na pożegnanie wakacji - oglądanie pokazu pochodów karnawałowych w Rio i Wenecji - zrobienie przez każdego uczestnika kolorowej maski – na styl masek Weneckich - pokaz przygotowanych masek w grupie - improwizacja: pochód Wenecki z maskach
Lipiec 2015 (3) 4 h
- oglądanie materiałów dokumentalnych - ćwiczenia plastyczno –techniczne - praca grupowa i indywidualna - improwizacja teatralna - pokaz
- nagrania video pochodów karnawałowych w Rio i Wenecji - rzutnik multimedialny - ekran - laptop z programem do odtwarzania filmów i głośnikami - sznurki - brokat - klej - kolorowe pióra - kolor0wa krepa - kolorowe wstążki - pisaki - pastele - arkusze bloku technicznego A3
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
128
Pogłębianie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie wyobraźni. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Rozwijanie zdolności manualnych. Kształtowanie zdolności do doświadczania przeżycia ludycznego. Integracja grupy. Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości.
Przygotowanie pochodu „karnawał w Rio” (2) – na pożegnanie wakacji - wybór konwencji pochodu – motywu: znane męskie postacie / znani sportowcy i ich osiągnięcia - przygotowanie planu pochodu - wybór muzyki – akompaniamentu do pochodu - przygotowanie stroju - wykonanie zaproszeń dla osób z ośrodka i plakatu zapraszającego - przygotowanie wzorów recenzji pochodu dla osób zaproszonych - przygotowanie woreczków z własnoręcznie zrobionym konfetti, które zostaną rozdane osobom oglądającym pochód - ćwiczenie grupowego kłaniania się - przeprowadzenie prób pochodu. - zaplanowanie poczęstunku dla gości pochodu i podział zadań.
Lipiec 2015 (4) 4 h Sierpień 2015 (1) 4 h (2) 4 h (3) 4 h
- burza mózgów - głosowanie - planowanie - analiza utworów muzycznych - dobór stroju - ćwiczenia plastyczno – techniczne - techniki aktywizujące
- różne stroje - gotowe przebrania zgodne z wybranym motywem - różne używane ubrania - gotowe maski - kolorowy papier i gazety - dziurkacze - kolorowe mini woreczki na konfetti - kolorowe wstążeczki do zawiązania woreczków - 4 arkusze brystolu - nożyczki - flamastry - brokat - klej - sznurki - pastele - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - głośniki - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - skala oceny pracy grupowej
Pogłębianie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie wyobraźni. Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania.
POCHÓD „KARNAWAŁ W RIO” – na pożegnanie wakacji - przygotowanie poczęstunku dla gości według wcześniej przygotowanego planu - przebranie się w stroje - przywitanie gości i rozdanie im
Sierpień 2015 (4) 4 h
- technika drama-terapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o scenariusz grupowy - praca grupowa
- przygotowane wcześniej stroje - przygotowane wcześniej woreczki z konfetti - przygotowane wcześniej wzory recenzji dla osób oglądających pochód
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja filmowa i fotograficzna
129
Rozwijanie zdolności manualnych. Kształtowanie zdolności do doświadczania przeżycia ludycznego. Integracja grupy. Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości.
przygotowanych woreczków z konfetti oraz wzorów recenzji - przeprowadzenie pochodu - poczęstunek dla gości - robienie sobie zdjęć z postaciami z pochodu - zebranie przez pomocnika recenzji od gości pochodu. (całość jest filmowana przez pracownika ośrodka).
z udziałem publiczności
- warzywa i owoce na sałatki - miski na sałatki - plastikowe talerze, kubki, sztućce - sztućce zwykłe - deski do krojenia warzyw i owoców - chleb i obkład do przygotowania kanapek - tace na kanapki - serwetki - soki, woda - kawa i herbata
Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Kształtowanie zdolności do doświadczania przeżycia ludycznego. Integracja grupy. Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Nabycie umiejętności uznawania i świętowania własnego sukcesu i sukcesu grupy.
Podsumowanie pochodu. - oglądanie zdjęć i nagrań z pochodu - czytanie recenzji napisanych przez osoby oglądające pochód. - zrobienie albumu pamiątkowego z pochodu - dzielenie się wrażeniami.
Wrzesień 2015 (1) 4 h
- technika aktywizacyjna: album pamiątkowy - udzielanie informacji zwrotnych - rozmowa kierowana - oglądanie materiałów dokumentujących pochód przygotowany przesz grupę
- drukarka do wydrukowania fotografii - papier do wydruku fotografii - gotowe albumy do zdjęć - cienkopisy do opisu zdjęć - recenzje osób oglądających pochód
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Zbiór recenzji napisanych przez osoby oglądające pochód - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz arkusze obserwacyjne
130
Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości.
- rozmowa terapeutyczna
Ja – aktor / twórca
Nabycie umiejętności wchodzenia w rolę. Pogłębienie umiejętności naśladowania. Aspekt ludyczny. Integracja grupy. Ekspresja artystyczna.
Ja – aktor / twórca - rozmowa kierowana: kto to jest twórca? Co to jest kreatywność? Co oznacza: tworzyć coś? - jak sobie wyobrażam artystę? – każdy indywidualnie rysuje artystę na kartce A4 kredkami - oglądanie rysunków przez grupę i poszukiwanie cech wspólnych rysunków - oglądanie na ekranie zdjęć różnych artystów i twórców - każdy wybiera sobie jedną postać, - grupa tworzy muzeum figur woskowych - wykonanie dokumentacji fotograficznej - oglądanie wykonanych zdjęć na ekranie i dzielenie się wrażeniami
Wrzesień 2015 (2) 4 h
- rozmowa kierowana - rysowanie kredkami - analiza rysunków - poszukiwanie cech wspólnych - analiza fotografii - technika odgrywania roli - technika improwizacji - wykonanie dokumentacji fotograficznej i analiza zdjęć
- kartki A4 - kredki - laptop z programem do przeglądania zdjęć - zdjęcia różnych twórców i artystów - projektor multimedialny - ekran - różne używane ubrania - kawałki kolorowych materiałów
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - zbiór prac plastycznych uczestników - dokumentacja fotograficzna
Ja – aktor / twórca
Integracja grupy. Pogłębienie znajomości siebie i innych członków grupy. Umiejętność wcielania się w rolę. Rozwijanie umiejętności wypowiadania się. Rozwijanie umiejętności formułowania pytań i odpowiadania na pytania.
Moje ulubione postaci filmowe. - dzielenie się z grupą ulubionymi postaciami filmowymi. - każdy z uczestników wciela się w swoją ulubioną postać i przedstawia się grupie, mówi jak się nazywa, skąd pochodzi, jaka jest w skrócie jej historia - w 3 osobowych podgrupach: osoby dzielą się rolami: znana postać, dziennikarz, fotograf – postać pozuje do
Wrzesień 2015 (3) 4 h
- Technika wywiadu - praca grupowa i indywidualna - rozmowa kierowana - technika: odgrywania roli - udzielanie
- różne używane ubrania - różne gotowe maski - różne gotowe kostiumy i przebrania - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja fotograficzna
131
zdjęć i udziela wywiadu dziennikarzowi, który pisze krótką notkę o danej postaci - oglądanie zdjęć i czytanie notek o danej postaci w wykonaniu uczestników - uczestnicy dzielą się wrażeniami z ćwiczenia
sobie informacji zwrotnych
Ja – aktor / twórca
Koncentracja na utworze poetyckim. Pogłębianie wrażliwości. Rozwijanie umiejętności współpracy. Rozwijanie umiejętności manualnych.
Wierszowe improwizacje. - czytanie wierszy - dzielenie się przez uczestników wrażeniami ze słuchania wierszy - każda grupa 3-osobowa wybiera sobie jeden wiersz i go przedstawia reszcie grupy - dzielenie się wrażeniami po przedstawieniu wszystkich grup - grupa dzieli się na pary, każda para dostaje wycięte koło z szarego papieru, i ma wspólnie stworzyć mandalę, rysując pastelami, pokaz mandal - burza mózgów: ulubione bajki / baśnie / opowieści, które chcielibyśmy odegrać – zapisane wszystkie propozycje, poprzez głosowanie wybór 5- ciu
Wrzesień 2015 (4) 4 h
- słuchanie poezji - technika: rysowania mandali - burza mózgów - rozmowa kierowana - praca grupowa i indywidualna
- teksty różnych wierszy - różne używane ubrania - różne gotowe maski - różne gotowe kostiumy i przebrania - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - okrągłe puste mandale z szarego papieru o średnicy 70cm -pastele
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - wystawa mandal wykonanych przez uczestników
Ja – aktor / twórca
Koncentracja na utworze bajkowym / baśniowym. Pogłębianie wrażliwości. Rozwijanie umiejętności współpracy. Rozwijanie umiejętności
Odgrywanie ulubionych bajek / baśni / opowieści
Na każdych zajęciach grupa czyta jedną z pięciu wybranych przez siebie bajek / baśni / opowieści i analizuje to co stanowi jej temat, przesłanie, kto jest dobrą postacią, a kto złą.
Październik 2015 (1) 4h (2) 4 h (3) 4h (4) 4h Listopad 2015
- słuchanie i analiza znaczenia bajek / baśni / opowieści - analiza postaci i relacji między postaciami
- teksty różnych baśni i bajek - różne używane ubrania - różne gotowe maski - różne gotowe kostiumy i przebrania - komputer - laptop - zbiór różnych utworów
- arkusze obserwacyjne - arkusze samooceny - dokumentacja filmowa i fotograficzna - udzielanie sobie informacji
132
rozumienia postaci i relacji między postaciami. Rozwijanie umiejętności odgrywania roli.
Analiza zachowania poszczególnych postaci, ich motywacji, przyczyn i skutków. Analiza relacji pomiędzy postaciami. Podział ról pomiędzy uczestnikami grupy. Odgrywanie treści wybranej bajki / opowieści / baśni przez grupę. Prowadzący lub jeden z uczestników jest narratorem. Robienie dokumentacji fotograficznej. Podsumowywanie każdych zajęć: jak mi było w tej roli, co z tej postaci / historii jest mi bliskie, a co obce, Informacje zwrotne o tym co pomagało we współpracy, a co przeszkadzało.
(1) 4h - technika: wcielania się w postać - przedstawienie na podstawie gotowego scenariusza
muzycznych - głośniki - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny
zwrotnych przez uczestników zajęć - dokumentacja fotograficzna
Ja – aktor / twórca
Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. Integracja grupy. Aspekt ludyczny. Rozwijanie umiejętności współpracy. Rozwijanie umiejętności naśladowania pozycji.
Zabawy w improwizację: „turniej rycerski” - słuchanie Legend Arturiańskich i dzielenie się wrażeniami po wysłuchaniu Legend - przebranie się za rycerzy - zrobienie sobie grupowego zdjęcia w przebraniach rycerzy - oglądanie obrazu „Bitwa pod Grunwaldem” - grupa tworzy „żywy obraz” „Bitwa pod Grunlwadem” – prowadzący robi im zdjęcie - oglądanie zdjęcia na ekranie stworzonego przez grupę obrazu i dzielenie się wrażeniami
Listopad 2015 (2) 4h
- technika odwzorowania obrazu „żywy obraz” - improwizacja - wcielanie się w rolę - analiza fotografii
- różne używane ubrania - tarcze, miecze plastikowe - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - głośniki - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - projektor multimedialny - ekran - fragmenty „Bitwy pod Grunwaldem” w formie elektronicznej, do wyświetlania na projektorze - ścieżka dźwiękowa „Bravehart”
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja fotograficzna
133
- improwizacja: turniej rycerski do ścieżki dźwiękowej z Bravehart
Ja – aktor / twórca
Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. Integracja grupy. Aspekt ludyczny. Rozwijanie umiejętności współpracy. Rozwijanie kompetencji pomagania innym.
Zabawy w improwizację: „turniej rycerski” - czytanie bajki terapeutycznej – „Bajka o bardzo „dzielnym rycerzu” - dzielenie się wrażeniami i myślami po wysłuchaniu bajki - burza mózgu na temat bycia rycerzem na co dzień – w jakich sytuacjach można być dzielnym, pomocnym, ratującym rycerzem - spisanie pomysłów podawanych przez uczestników - każda podgrupa wybiera sobie jedną z sytuacji wymyślonych przez grupę i ją odgrywa przed grupą - udzielenie sobie informacji zwrotnych: jak się współpracowało w podgrupach
Listopad 2015 (3) 4h
- bajka terapeutyczna - burza mózgów - improwizacja - udzielanie sobie informacji zwrotnych - rozmowa kierowana - praca indywidualna i grupowa
- różne używane ubrania - tarcze, miecze plastikowe - komputer - laptop - zbiór różnych utworów muzycznych - głośniki - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny
- arkusze obserwacyjne - badanie skalą nastroju - dokumentacja filmowa i fotograficzna - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - skala oceny pracy grupowej
Ja i inni na Święta
Rozwijanie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności nazywania tego „co mi się podoba/ nie podoba”. Rozwijanie zdolności manualnych.
Kartki Świąteczne - oglądanie różnych kartek świątecznych i czytanie różnych życzeń świątecznych - dzielenie się tym, komu jaka kartka się podoba, jakie chciałby dostać życzenia, lub jakie innym chciałby wysłać - rozmowa o tym, komu chcieliby złożyć życzenia Świąteczne - przygotowanie własnoręcznie kartek świątecznych - dyskusja: co chciałbym sobie ofiarować
Listopad 2015 (4) 4h
- oglądanie i analiza kartek świątecznych - rozmowa kierowana - dyskusja - zajęcia plastyczno - techniczne
- arkusze A4 papieru technicznego - różnokolorowe papeterie z kopertami - cienkopisy, pisaki, długopisy - brokat - klej - pastele - naklejki samoprzylepne z motywami świątecznymi - aparat fotograficzny - drukarka do wydruku zdjęć - papier do wydruku
- dokumentacja fotograficzna - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników grupy - arkusze obserwacji - badanie z zastosowaniem skali nastroju - zbiór własnoręcznie przygotowanych kartek
134
pod choinkę (list do siebie – w formie wyklejania zdjęciami z gazet / pisemnej)
zdjęć - kolorowe gazety - nożyczki - samoprzylepne mocowania do zdjęć - kolorowe wstążki i tasiemki
świątecznych
Ja i inni na Święta
Uświadomienie przyjemności z przygotowywania prezentów, obdarowywania innych i sprawiania im przyjemności Uświadomienie, że każdy może być osobom dającą coś z siebie Uświadomienie potrzeby dzielenia się Zwiększenie aktywności i wzmacnianie procesów spostrzegania. Poprawa koordynacji wzrokowo – ruchowej. Rozwijanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności manualnych.
Prezenty Bożo-Narodzeniowe dla siebie i reszty grupy - każdy z uczestników zakłada strój gwiazdora i zostaje mu zrobione zdjęcie i wydrukowane - każdy z uczestników nakleja swoje zdjęcie na kolorowe koło z bloku technicznego i je ozdabia według swojego gustu – tak by w efekcie powstała płaska bombka - na brystolu grupa rysuje choinkę i ją koloruje, oraz ozdabia swoimi bombkami, - każdy przyozdabia jedną torebkę naklejką na której jest napisane jego imię i wszyscy stawiają je na wspólnym stole - każdy każdemu zapisuje po jednej rzeczy, którą chce mu ofiarować na małej tekturowej karteczce i wrzuca ją do odpowiedniej torebeczki - grupa odgrywa przyjście gwiazdora i rozdawanie prezentów, osoba odgrywająca gwiazdora ubiera strój i rozdaje torebeczki każdemu z uczestników - dzielenie się wrażeniami
Grudzień 2015 (1) 4 h
- technika: wcielania się w rolę. - Zajęcia plastyczne. - Improwizacja. - Udzielanie sobie informacji zwrotnych. - Praca grupowa i indywidualna.
- arkusz białego brystolu, - cienkopisy, pisaki, długopisy - pastele - naklejki samoprzylepne z motywami świątecznymi - kolorowe koła z bloku technicznego - aparat fotograficzny - drukarka do wydruku zdjęć - papier do wydruku zdjęć - samoprzylepne mocowania do zdjęć - kolorowe wstążki i tasiemki - małe torebki świąteczne (po jednej dla każdego uczestnika) - małe tekturowe karteczki - strój Gwiazdora
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
Ja i inni na Święta
Zapoznanie się z różnymi zwyczajami wigilijnymi.
Uczta Wigilijna (1)
Grudzień 2015
- słuchanie o zwyczajach
- opisy różnych zwyczajów wigilijnych
- wystawa prac plastycznych
135
Rozwijanie umiejętności planowania. Rozwijanie umiejętności wyrażania „czego chcę / nie chcę”. Rozwijanie zdolności manualnych. Rozwijanie zdolności współpracy.
- słuchanie opisów różnych zwyczajów wigilijnych - rozmowa kierowana o zwyczajach wigilijnych, które lubią, podobają im się, - uczestnicy w dwóch grupach tworzą wyobrażenie idealnej wigilii i opowiadają je drugiej grupie - każdy dostaje arkusz A3 papieru technicznego, który ma przedstawiać stół wigilijny i tworzy kolaż pod tytułem „mój wymarzony stół wigilijny” - prezentacja i omawianie prac w grupie - grupa razem planuje Ucztę Wigilijną, na za tydzień
(2) 4 h wigilijnych - rozmowa kierowana - dyskusja w podgrupach - ćwiczenia plastyczne - planowanie uczty Wigilijnej
- kolorowe gazety - nożyczki - klej - arkusze A3 papieru technicznego - flamastry - wybór utworów muzycznych - laptop - głośniki
- arkusze obserwacyjne - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników grupy - badanie skalą nastroju
Ja i inni na Święta
Nabycie wiedzy o tym jak powinno się nakrywać do stołu. Rozwijanie umiejętności współpracy w grupie. Integracja grupy. Aspekt ludyczny. Pogłębianie wrażliwości estetycznej. Pogłębianie umiejętności koncentracji na słuchanym utworu muzycznym.
Uczta Wigilijna (2) - jak nakryć stół – rozmowa kierowana - ubieranie stołu Wigilijnego - odgrywanie przyjmowania i witania gości - oglądanie zdjęć z przygotowania prezentów Bożo-Narodzeniowych z poprzednich zajęć - spożycie posiłku - słuchanie kolęd - dzielenie się wrażeniami ze słuchania kolęd, kto jaką kolędę lubi - wspólne odśpiewanie kolędy „Wśród nocnej ciszy” – grupa wciela się w rolę
Grudzień 2015 (3) 4 h
- ćwiczenia praktyczne - praca grupowa i indywidualna - technika: odgrywania roli - technika: improwizacji - ćwiczenia dźwięko-naśladownicze - wspólne śpiewanie utworu muzycznego
- plastikowe talerze, łyżeczki, noże, widelce, - serwetki kolorowe o motywie świątecznym - obrus świąteczny - sianko - barszcz - kubki do barszczu - laptop z głośnikami i programem do odtwarzania muzyki – nagrania różnych kolęd - pasztecik z kapustą i grzybami - kawa / herbata - pierniczki - strój Gwiazdora, worek na prezenty
- arkusze obserwacyjne - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników grupy - badanie skalą nastroju - dokumentacja fotograficzna - skala oceny pracy grupowej
136
chóru występującego na Pasterce - konkurs na najlepsze naśladowanie Gwiazdora
Ja i inni na Święta
Podsumowanie wydarzeń minionego roku. Wspieranie procesu integracji doświadczeń z pracy w grupie. Rozwijanie zdolności manualnych. Rozwijanie umiejętności współpracy pomiędzy uczestnikami.
Podsumowanie Starego Roku - uczestnicy oglądają zdjęcia z zajęć z 2014 roku i dzielą się swoimi wspomnieniami z kończącego się roku, opowiadają co było dla nich ważne, - budowanie z listew, arkusza brystolu, kawałków materiału, włóczki szarej – kukły przedstawiającej „Stary Rok”, ozdabianie do farbami plakatowymi, - grupa zbiorowo przygotowuje improwizację składania podziękowań Staremu Rokowi, - prowadzący robi zdjęcia w trakcie zajęć
Grudzień 2015 (4) 4 h
- improwizacja grupowa - praca grupowa i indywidualna - improwizacja teatralna - ćwiczenie techniczno-plastyczne - analiza zdjęć minionych wydarzeń grupowych
- wywołane zdjęcia, zrobione podczas zajęć w roku 2014 - listwy drewniane, arkusz brystolu, kawałki materiał ów, włóczka szara, - farby plakatowe, pędzle, kubeczki z wodą do pędzli,
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Dokumentacja fotograficzna - kukła „Stary Rok”
Ja i inni na Święta i Nowy Rok
Pogłębianie budowania obrazu siebie. Ćwiczenie umiejętności obserwacji siebie i swoich zmian. Rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych. Rozwijanie zdolności manualnych. Rozwijanie umiejętności oprawiania prac.
Stary Rok 2015 – Nowy Rok 2016 - pantomimiczne przekazywanie sobie nawzajem podarków, każdy pokazuje grupie pantomimicznie, co chce im podarować na Nowy Rok, grupa zgaduje co otrzymuje - każdy podejmuje próbę przypomnienia jakie poczynił postanowienia w zeszłym roku (jeśli ktoś nie pamięta – to prowadzący ma je spisane i przypomina.) Uczestnicy opowiadają, czy udało im się postanowienia zeszłoroczne wprowadzić w życie – jeśli tak, to co im w tym pomogło, jeśli nie, to czemu. (Prowadzący notuje, czy dana osoba wprowadziła to postanowienie w życie, czy nie). - Kartka szarego papieru, podzielona na
Styczeń 2016 (1) 4h
- pantomima - rozmowa kierowana - rysowanie kredkami i pastelami, kolorowymi pisakami, - oprawiania prac - praca indywidualna i grupowa - udzielanie sobie informacji zwrotnych
- kartka szarego papieru podzielona markerem na pół, Po lewej stronie napis „Ja w styczniu 2015”, po prawej „Ja w styczniu 2016” (po jednej dla każdego uczestnika) - pastele - kolorowe pisaki - kredki - kolorowe tekturowe paski z których uczestnicy będą mogli zrobić obramowania dla swoich prac - kolorowe wstążki do zawieszenia swoich prac - taśma klejąca, klej, - nożyczki
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju - Wystawa prac plastycznych. - Zapis stanu realizacji postanowień z „przypominajek” ze stycznia 2015. - Notatki prowadzącego dotyczące zauważonych zmian przez grupę u poszczególnych uczestników
137
pół. Z jednej strony osoba rysuje siebie z przed roku, na drugiej połowie siebie teraz. - Oprawianie prac – podklejanie ich sztywnym obramowaniem i zrobienie wystawy prac. - Omawianie każdej pracy, grupa dzieli się refleksjami na temat zmian, bądź ich braku danego uczestnika. (Prowadzący notuje zauważone przez grupę zmiany u każdego uczestnika, oraz zmiany zauważone przez samego uczestnika)
grupy. - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz arkusze obserwacyjne - rozmowa terapeutyczna
Ja – współtworzący z innymi
Zapoznanie się uczestników z różnymi scenariuszami przedstawień. Koncentrowanie uwagi na czytanym scenariuszu. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji. Wspieranie procesów pamięci. Rozwijanie umiejętności wyrażania swojego zdania. Dzielenie się przeżyciem literackim.
Wybór scenariusza spektaklu (1) - czytanie 2 scenariuszy spektaklu do wyboru - omówienie o czym jest dana opowieść po przeczytaniu każdej
Styczeń 2016 (2) 4 h
- czytanie gotowych scenariuszy - burza mózgów - dyskusja kierowana
- scenariusze różnych sztuk teatralnych
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
Zapoznanie się uczestników z różnymi scenariuszami przedstawień. Koncentrowanie uwagi na słuchanym scenariuszu. Rozwijanie umiejętności
Wybór scenariusza spektaklu (2) - czytanie 1 scenariusza spektaklu (innego niż na poprzednich zajęciach) do wyboru i omówienie o czym on jest - przypomnienie w paru zdaniach przez prowadzącego dwóch scenariuszy
Styczeń2016 (3) 4 h
- czytanie gotowych scenariuszy - burza mózgów - dyskusja kierowana - podejmowanie decyzji poprzez
- scenariusze różnych sztuk teatralnych - flipchart z kartkami papieru i markerami
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
138
podejmowania decyzji. Wspieranie procesów pamięci. Rozwijanie umiejętności wyrażania swojego zdania. Dzielenie się przeżyciem literackim.
omawianych na poprzednich zajęciach - burza mózgów nad zaletami i wadami każdego z nich (argumenty za i przeciw spisywane są na flipcharcie przez prowadzącego na dużym arkuszu i wieszane na ścianie) - wybór jednego scenariusza poprzez głosowanie
głosowanie - flipchart z arkuszem papieru i pisakami
Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Rozwijanie umiejętności wcielania się w rolę. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji .
Ja jako postać – ja w roli. Wczuwanie się w poszczególne postacie i odgrywanie ich – technika wcielania się w różne role i improwizacje. Dobór osób do poszczególnych ról. Podział zadań pomiędzy poszczególnych uczestników (listy zadań pomaga zapisywać prowadzący i to on je przechowuje i przynosi na każde zajęcia). Każdy uczestnik dostaje na koniec scenariusz przedstawienia i kartkę ze spisem swoich zadań.
Styczeń 2016 (4) 4 h
- praca grupowa i indywidualna - techniki aktywizujące - dyskusja kierowana - wykonanie listy zadań - improwizacje - technika: wcielania się w różne role
- scenariusz wybranej sztuki teatralnej - flipchart z białym papierem i markerem - kartki A4 i długopisy
- arkusze obserwacyjne - listy sprawdzające wykonawstwo czynności - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - badanie skalą nastroju
Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy.
Przygotowanie kostiumów i masek - w podgrupach uczestnicy pomagają dobierać sobie stroje i maski
Luty 2016 (1) 4 h
- praca grupowa i indywidualna - techniki aktywizujące
- różne ubrania używane, które można pociąć lub przerobić - igły i nici
- arkusze obserwacyjne - dokumentacja fotograficzna
139
Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji .
- prezentacja pomysłów na stroje w całej grupie i dyskusja nad dokonanymi wyborami
- dyskusja kierowana
- nożyce - różnego rodzaju kolorowe materiały - arkusze brystolu - gumka z metra, do zrobienia mocowań do masek - lustro duże (w którym widać całą sylwetkę), - lustra małe (w których widać twarz i ramiona)
- listy sprawdzające wykonawstwo czynności - badanie skalą nastroju - skala pracy grupowej
Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych.
Przygotowanie elementów scenografii - Uczestnicy planują razem z prowadzącym, jak będzie wyglądała scenografia oraz dzielą się na zespoły, które będą wykonywały poszczególne elementy dekoracji. - Wykonywanie poszczególnych elementów scenografii.
Luty 2016 (2) 4 h
- praca grupowa i indywidualna - ćwiczenia plastyczno - techniczne
- styropian fasadowy 20 cm (6 sztuk) i 15 cm (6 sztuk) - 3 noże termiczne do cięcia styropianu - kartony różnej wielkości - kolorowy papier duże arkusze, samoprzylepny - klej - farby plakatowe - pędzle - różnokolorowe materiały - nożyczki - igły i nici - aparat fotograficzny
- arkusze obserwacyjne - dokumentacja fotograficzna - badanie skalą nastroju - listy sprawdzające wykonawstwo czynności
140
Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji . Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji .
Próby przedstawienia z omawianiem postępów i trudności uczestników grupy. Omawianie specyfiki każdej z postaci występującej w przedstawieniu – przy wykorzystaniu techniki postać na ścianie. Pod koniec zajęć uczestnicy udzielają sobie informacji zwrotnych o przebiegu próby.
Luty 2016 (3) 4 h
- technika drama-terapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa i praca indywidualna - techniki aktywizujące - udzielanie sobie informacji zwrotnej - techniki podtrzymujące motywację uczestników i ich zaangażowanie - technika postać na ścianie
- komputer - laptop - głośniki - nagrania muzyczne - mikrofony - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze światłem białym - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału
- dokumentacja fotograficzna i filmowa - arkusze obserwacyjne - dyskusje grupowe - rozmowy indywidualne na tle grupy - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - badanie skalą nastroju
Nabycie umiejętności współpracy Zaproszenia na przedstawienie Luty 2016 - malowanie i - 5 arkuszy białego - arkusze
141
i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności zaprojektowania i wykonania plakatu i zaproszenia na wydarzenie. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji .
Przygotowanie zaproszeń na premierę przedstawienia oraz plakatu reklamującego przedstawienie.
(4) 4 h rysowanie - projektowanie zaproszeń i plakatu
brystolu - 2 arkusze szarego papieru - flamastry - kredki - kolorowe gazety - nożyczki - klej - laptop - komputer - program do projektowania zaproszeń - drukarka do drukowania zaproszeń - papier kredowy do drukowania zaproszeń - taśma dwustronna do przyklejania przygotowanych plakatów - białe koperty na wymiar zaproszeń - cienkopisy - znaczki pocztowe - aparat fotograficzny
obserwacyjne - dokumentacja fotograficzna - badanie skalą nastroju - listy sprawdzające wykonawstwo czynności
Ja – współtworzący z innymi
Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i
Próby przedstawienia z omawianiem postępów i trudności uczestników grupy. Odsłuchiwanie różnych utworów muzycznych pod kątem ich dopasowania do tematyki i atmosfery przedstawienia. Zabawy światłem z reflektorów. Dyskusja na temat tego: co szczególnie należy wyeksponować w przedstawieniu w poszczególnych scenach – co należy oświetlić mocniej a co mniej.
marzec 2016 (1) 4 h
- technika drama-terapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa i praca indywidualna - techniki aktywizujące - udzielanie
- komputer - laptop - głośniki - nagrania muzyczne - mikrofony - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze światłem białym
- dokumentacja fotograficzna i filmowa - arkusze obserwacyjne - dyskusje grupowe - rozmowy indywidualne na tle grupy - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników
142
poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji . Rozwijanie umiejętności doboru utworów muzycznych do scenariusza przedstawienia. Rozwijanie umiejętności wyboru tego co najważniejsze – aby podkreślić to odpowiednim oświetleniem.
Wybór muzyki i ustawienia oświetlenia. Pod koniec zajęć uczestnicy udzielają sobie informacji zwrotnych o przebiegu próby
sobie informacji zwrotnej - techniki podtrzymujące motywację uczestników i ich zaangażowanie
- przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału
zajęć - badanie skalą nastroju
Ja – współtworzący z innymi
Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości.
Próby przedstawienia z omawianiem postępów i trudności uczestników grupy. - pod koniec zajęć uczestnicy udzielają sobie informacji zwrotnych o przebiegu próby
marzec 2016 (2) 4h i (3) 4 h
- technika drama-terapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa i praca indywidualna - techniki aktywizujące - udzielanie sobie informacji
- komputer - laptop - głośniki (kolumny i statywy do kolumn) - nagrania muzyczne - mikrofony bezprzewodowe - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze
- dokumentacja fotograficzna i filmowa - arkusze obserwacyjne - dyskusje grupowe - rozmowy indywidualne na tle grupy - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć
143
Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej.
zwrotnej - techniki podtrzymujące motywację uczestników i ich zaangażowanie
światłem białym - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału, - mikser dźwięku, - mikrofony bezprzewodowe nagłowne, - kolumny, - statywy do mikrofonów
- badanie skalą nastroju
Ja – współtworzący z innymi
Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników.
Próba generalna przedstawienia - dyskusja o tym jak radzić sobie ze zdenerwowaniem - pod koniec zajęć uczestnicy udzielają sobie informacji zwrotnych o przebiegu próby
marzec 2016 (4) 4 h
- technika drama-terapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa i praca indywidualna - techniki aktywizujące - udzielanie sobie informacji zwrotnej - techniki podtrzymujące motywację uczestników i ich zaangażowanie - dyskusja kierowana
- komputer - laptop - nagrania muzyczne - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze światłem białym - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału - mikrofony bezprzewodowe - kolumny - statywy do kolumn - mikser dźwięku, - mikrofony bezprzewodowe
- analiza dokumentacji fotograficznej i filmowej - arkusze obserwacyjne - badanie skalą nastroju - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć
144
Pogłębienie wrażliwości estetycznej.
nagłowne, - kolumny, - statywy do mikrofonów
Ja – współtworzący z innymi
Nabycie umiejętności współpracy i współodpowiedzialności za efekt pracy całej grupy. Odkrycie w sobie zdolności do tworzenia czegoś nowego, wcielania się w postać. Nabycie umiejętności planowania zadań i brania odpowiedzialności za realizację podjętych zobowiązań. Podniesienie samooceny i poczucia własnej wartości. Doskonalenie kompetencji manualnych, zdolności technicznych. Ćwiczenia wspomagające procesy pamięciowe. Rozwijanie wyobraźni uczestników. Pogłębienie wrażliwości estetycznej.
Premiera przedstawienia przygotowywanego przez uczestników - Realizacja przygotowywanego przedstawienia. - Powitanie gości i publiczności. - Wystawienie przedstawienia. - Podziękowanie gościom za przybycie i pożegnanie się z nimi. - Po ukłonieniu się publiczności – Pani Dyrektor Ośrodka wręcza wszystkim uczestnikom grupy kwiat i gratuluje sukcesu. - Nagrywanie przedstawienia przez pracownika ośrodka - Wykonanie zdjęć z przedstawienia i zza kulis przedstawienia przez pracownika ośrodka oraz pamiątkowego całej grupy – kłaniającej się publiczności.
Kwiecień 2016 (1) 4 h
- technika drama-terapeutyczna: przygotowanie przedstawienia w oparciu o gotowy scenariusz - praca grupowa z udziałem publiczności
- komputer - laptop - nagrania muzyczne - kamera cyfrowa - aparat fotograficzny - oświetlenie – reflektory z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła - 2 reflektory ze światłem białym - przygotowane wcześniej dekoracje sceniczne - przygotowane wcześniej kostiumy i maski - kurtyna z materiału - mikrofony bezprzewodowe - kolumny - statywy do kolumn, - - mikser dźwięku, - mikrofony bezprzewodowe nagłowne, - kolumny, - statywy do mikrofonów
- analiza dokumentacji fotograficznej i filmowej - opinie publiczności - arkusze obserwacyjne - badanie skalą nastroju - skala oceny pracy grupowej
Ja – współtworzący z innymi
Integracja doświadczeń z procesu przygotowania i prezentacji przedstawienia. Rozwijanie umiejętności manipulacji nożyczkami, pisakami, i innymi małymi
Kiedy zapada kurtyna…. Po przedstawieniu - obejrzenie nagrania z przedstawienia - czytanie opinii publiczności o przedstawieniu
Kwiecień 2016 (2) 4 h
- praca grupowa i indywidualna - lektura recenzji przedstawienia - oglądanie nagrania dokumentująceg
- małe kartoniki - papier kolorowy samoprzylepny - nożyczki - wstążki - małe karteczki - gotowe imienne
- Arkusze obserwacyjne, - Badanie skalą nastroju
145
przedmiotami. Rozwijanie wyobraźni i zmysłu technicznego. Budowanie samooceny uczestników. Docenienie wartości współpracy z innymi. Pogłębianie umiejętności udzielania informacji zwrotnych. Rozwijanie umiejętności uznawania i świętowania swoich osiągnięć i sukcesów.
- wykonanie kolorowego ozdobnego koszyczka z kartonu przez każdego uczestnika - każdy pisze / rysuje na karteczkach dlaczego dzięki danej osobie to przedstawienie się udało - uczestnicy chodzą między sobą i zbierają do koszyczka dobre myśli od innych - sprawdzenie zawartości koszyczka - dzielenie się wrażeniami - wręczenie imiennych dyplomów – uznających zdolności artystyczno – teatralne uczestnikom grupy, wzajemne oklaski (robienie zdjęć dokumentujących wręczenie dyplomów)
o przedstawienie - techniki aktywizujące - technika integracyjna
dyplomy dla uczestników uznające zdolności artystyczno – teatralne - aparat fotograficzny
Ja, czyli: kto?
Próba podsumowania trudności i korzyści, nabytych kompetencji, wizerunku siebie jako osoby, która coś może stworzyć, wyrazić i przekazać innym. Poprawa umiejętności manipulacji małymi przedmiotami. Ugruntowanie umiejętności kooperacji. Rozwijanie umiejętności uznawania i świętowania swoich osiągnięć i sukcesów.
Ja jako artysta (1) - Wykonanie pamiątkowych albumów dokumentujących i podsumowujących pracę uczestników w ramach tego bloku zajęć. - Podzielenie się wrażeniami z przygotowywania albumów i oglądania zdjęć z ostatnich 15 miesięcy.
Kwiecień 2016 (3) 4 h
- praca grupowa - wykonanie albumów
-wywołane / wydrukowane zdjęcia wykonywane podczas całego roku zajęć - albumy papierowe na zdjęcia -cienkopisy umożliwiające pisanie na czarnym papierze - narożniki do mocowania zdjęć
- arkusz obserwacji - udzielanie sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - dokumentacja fotograficzna - badanie skalą nastroju -skala oceny pracy grupowej
Podsumowanie trudności i korzyści, nabytych kompetencji, wizerunku siebie jako osoby, która coś może stworzyć, wyrazić
Ja jako artysta (2) - Oglądanie przy kawie i ciastku, zdjęć, filmów z całego roku pracy, oraz albumów
Kwiecień 2016 (4) 4 h
- oglądanie zdjęć - etiuda pantomimowa - udzielanie
- kawa, herbata, ciasto - zdjęcia i filmy z zajęć z całego roku, - laptop z programem do
- arkusz obserwacji - skala nastroju - udzielanie
146
i przekazać innym. Ugruntowanie zmian w wizerunku siebie i swojej samoocenie. Rozwijanie umiejętności uznawania i świętowania swoich osiągnięć i sukcesów. Rozwiązanie grupy terapeutycznej dramowej.
pamiątkowych wykonanych na poprzednim spotkaniu. - Każdy z uczestników przedstawia pantomimicznie siebie sprzed roku i siebie teraz – uwydatniając w pantomimie to co zmienił przez ten rok. - Każdy z uczestników mówi każdemu jedną / dwie rzeczy, które widzi że dana osoba zmieniła oraz mówi to, za co danej osobie po tym roku dziękuje. - Pożegnanie w kręgu – iskierka – uczestnicy trzymają się za rękę i poprzez uściski przekazują sobie iskierkę. Na koniec podskakują i lądują na ziemi przestają trzymać się za ręce.
informacji zwrotnych - praca indywidualna i grupowa
odtwarzania zdjęć i filmów, - rzutnik multimedialny - ekran
sobie informacji zwrotnych przez uczestników zajęć - opiekunowie uczestników z placówki wypełniają test przymiotników dla każdego uczestnika, oraz arkusze obserwacyjne - rozmowa terapeutyczna - podsumowująca
Program przygotowała: psychoterapeuta dr n.med. Anna Klatkiewicz e-mail: annaklat@ump.edu.pl, lub anna.klatkiewicz@gmail.com tel. 500-085-733
147
DOGOTERAPIA
Dogoterapia to metoda wspomagania rehabilitacji i terapii osób niepełnosprawnych
fizycznie, intelektualnie, emocjonalnie i społecznie, w której wykorzystywane są specjalnie
wyselekcjonowane i wyszkolone psy. Nad całością czuwa zespół terapeutyczny, składający się ze
specjalistów takich jak: psycholog, pedagog, fizjoterapeuta, przewodnik psa, dogoterapeuta.
Podział terapii kontaktowej z udziałem psów (dogoterapii) został zaproponowany przez
amerykańskie towarzystwo Delta Society i zawiera:
1) AAA (Animal Assisted Activity) – Zabawę z udziałem psów. Cechuje ją spontaniczność,
satysfakcja pacjenta, duży pozytywny ładunek emocjonalny. Zajęcia często odbywają się w grupie,
brak skonkretyzowanych celów. Osoba prowadząca zajęcia musi być wykwalifikowanym
animatorem.
2) AAT (Animal Assisted Therapy) – Terapię z udziałem psów, której częścią jest AAE (Animal
Assisted Education) – Edukacja z udziałem psów.
AAE – wspomaganie procesu edukacyjnego pacjenta, wykazujących szczególne potrzeby w tym
zakresie. Konkretny cel i plan musi pokrywać się z aktualnie realizowanym celem w szkole.
Przykład: Psy wspomagające naukę czytania (The Reading Education Assistance Dogs)
AAT – terapia, rehabilitacja kontaktowa z udziałem psa. Konkretny cel zajęć, pokrywający lub
uzupełniający aktualną rehabilitację. Osoba prowadząca posiada wykształcenie kierunkowe np.
z zakresu fizjoterapii, psychologii, pedagogiki. Zajęcia są dokumentowane i weryfikowane.
Dogoterapia jest metodą wspierania wszelkiej rehabilitacji i terapii, tak więc jej
potencjalnym odbiorcą będzie każdy pacjent z zaburzeniami rozwoju. Najczęściej wykorzystuje się
ją u dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym (MPD), z Zespołem Downa, z Autyzmem oraz
dorosłych z upośledzeniem umysłowym czy zaburzeniami psychicznymi.
Terapia kontaktowa z udziałem psa, jest to terapia, która w znacznym stopniu bazuje na
poruszaniu sfery emocjonalnej pacjenta, dzięki czemu możliwe staje się wytworzenie pozytywnych
więzi między podopiecznym i psem, a w konsekwencji również i terapeutą. Wykwalifikowany
fizjoterapeuta, posiadający wiedzę z zakresu psychiki psa lub mający wsparcie w postaci
dogoterapeuty i przewodnika czworonoga, może zatem znacznie urozmaicić i zwiększyć
efektywność klasycznej rehabilitacji poprzez zajęcia z psem. W trakcie zajęć istnieje możliwość
wykonywania tych samych ćwiczeń, ale tak zaadaptowanych, aby ich uczestnikiem był pies.
Zwierzę staje się doskonałą formą motywacji podopiecznego do podejmowania pracy.
U pacjentów, którzy lubią psy, kontakt z nimi wiąże się z dużą przyjemnością, natomiast
148
u podopiecznych, którzy odczuwają lęk przed zwierzętami, jest to świetna forma przełamywania
barier i oswajania z nowymi sytuacjami, które mogą pojawić się w późniejszym życiu. Podczas
zajęć pobudza się jednocześnie cztery podstawowe sfery rozwojowe: społeczną, intelektualną,
emocjonalną i motoryczną. W zależności od schorzenia, należy intensywniej oddziaływać na jedną
konkretną sferę, nie zapominając oczywiście o trzech pozostałych. Na przykład u pacjentów z MPD
fizjoterapeuta skupi się na sferze motorycznej, u dziecka autystycznego czy dorosłego
z upośledzeniem umysłowym pedagog specjalny będzie starał się oddziaływać szczególnie
intensywnie na sferę emocjonalną i społeczną.
Jednak podstawą zaletą dogoterapii, która gwarantuje tak duży sukces i skuteczność jest
pobudzanie wewnętrznej motywacji do działania. Dzieci i dorośli odczuwający ból, niechętnie
nastawieni do pracy i zamknięci w sobie, w obecności psa zaczynają współpracować. Dzięki
bezwarunkowej akceptacji i przyjaźni ze strony czworonoga, czują się doceniani, bezpieczni oraz
mają poczucie sukcesu. Zmienia się też ich podejście do ludzi, staje się bardziej otwarte i lepiej
reagują na kontakt z nowymi osobami w obecności psa, co w wymierny sposób podnosi
efektywność wykonywanych ćwiczeń.
Dodatkowo podczas zajęć pacjent jest nieustannie stymulowane przez odpowiednie bodźce
wzrokowe, słuchowe, czuciowe, co powoduje wspieranie rozwoju. Wspomaganie rehabilitacji
podopiecznego poprzez dogoterapię, powoduje również rozkwit i usprawnianie małej i dużej
motoryki, pozytywne wzmocnienie funkcji poznawczych, poprawę orientacji w schemacie
własnego ciała.
Przykładowe ćwiczenia wykonywane na zajęciach, to między innymi: przypinanie spinek do
sierści, czesanie psa, wkładanie psiego pokarmu do miski (usprawnienie małej motoryki),
przechodzenie nad i pod psem, wyjście z psem na spacer (usprawnienie dużej motoryki), zlizywanie
przez psa pasztetu z różnych części ciała (stymulacja receptorów skóry), pokazywanie części ciała
psa i pacjenta (poprawa orientacji w schemacie własnego ciała), opowiadanie psu bajki,
zapamiętywanie imienia psa i jego rasy (wzmocnienie funkcji poznawczych).
Podstawowym problemem dogoterapii jest sprawa bezpieczeństwa na zajęciach.
Dogoterapeuta jest osobą odpowiedzialną zarówno za bezpieczeństwo pacjenta, jak i psa. Istotne
jest zauważenie sytuacji dla zwierzęcia trudnej, zanim ten da wyraz swojego dyskomfortu poprzez
użycie zębów. Jeśli w danej sytuacji pies czuje się nieswojo lub jest zdenerwowany będzie to jasno
komunikował poprzez wysyłanie tak zwanych sygnałów uspokajających (CS – Calming Signals).
Inną kwestią jest wnikliwa obserwacja pacjenta. Należy eliminować wszelką agresję ze strony
pacjenta skierowaną w stronę psa. Dlatego najbardziej komfortową sytuacją jest obecność na
zajęciach dwóch osób; przewodnika psa oraz terapeuty pacjenta.
149
Pies jest podstawowym „narzędziem dogoterapii”, toteż powinien być w odpowiedni sposób
wyselekcjonowany i wyszkolony. Bardzo istotną kwestią jest również jego stan zdrowotny, który
podlega nieustannej kontroli – pies musi mieć wykonany komplet odpowiednich szczepień oraz być
systematycznie poddawany odrobaczaniu. Najczęściej wykorzystywane rasy to: Labrador Retriever,
Golden Retriever, Cavalier King Charles Spaniel, Berneński Pies Pasterski, Nowofunland. Na
zajęcia powinny uczęszczać jedynie psy mające zrównoważony charakter, wykazujący pozytywne
nastawienie i ufność w stosunku do obcych, chętne do współpracy z człowiekiem, cierpliwe oraz
przejawiające tolerancję na dotyk i niewielki ból.
Instytucje zajmujące się dogoterapią, pomimo dużego zapału i możliwości, często nie
posiadają niezbędnych podstaw merytorycznych do prowadzenia zajęć dogoterapeutycznych dla
pacjentów z zaburzeniami rozwoju motorycznego. Aby zapewnić im możliwie najwyższy poziom
rehabilitacji warto pamiętać, aby w program podstawowych działań rehabilitacyjnych wpisać
cykliczne zajęcia z dogoterapii. Idealną sytuacją byłaby obustronna wymiana informacji pomiędzy
organizacjami dogoterapeutycznymi a fizjoterapeutami.
Dogoterapia stwarza duże możliwość podniesienia wyników podstawowej rehabilitacji,
pomimo iż wymaga pracy na dwóch żywych organizmach – człowieku i psie. Jest ciekawym
urozmaiceniem, pozwalającym w bezstresowy i niekonwencjonalny sposób zrealizować cele
fizjoterapeutyczne, a co za tym idzie, efektywniej wspomagać rozwój pacjenta z zaburzeniami.
150
Proponowane działania terapeutyczne
Tabela 5. Program działań w zakresie dogoterapii Blok
programowy/rodzaj działań
Cele zajęć
Temat i treść zajęć
Czas trwania
Metody i formy
realizacji
Środki realizacji
Formy i metody
ewaluacji Spotkania z psem Zapoznanie
uczestników z prowadzącym oraz psem.
Zbudowanie poczucia bezpieczeństwa.
Nauk bezpiecznych zachowań w stosunku do psa.
Uwrażliwianie uczestników na potrzeby innych istot.
Aktywizacja uczestników zajęć.
Podnoszenie motywacji do wykonywania aktywności fizycznej.
Stymulacja polisensoryczna.
Poprawa percepcji. Znajdowanie różnic i
podobieństw. Ćwiczenie pamięci. Ćwiczeni motoryki
małej i dużej. Ćwiczenie myślenia
przyczynowo-skutkowego.
Usprawnianie liczenia. Usprawnianie
rozpoznawania kolorów. Zdobywanie wiedzy nt.
ogólnych prawideł związanych z
Pies jaki jest każdy widzi – prezentacja psa, jego rasy, wieku oraz ustalenie zasad obcowania z nim.
Grudzień 2014 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne
- farby - brystol - pędzle - flamastry - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Czym różni się pies od człowieka? cz.1. – zajęcia nt. orientacji w schemacie ciała psa oraz własnym
Grudzień 2014 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne
- farby - brystol - pędzle - flamastry - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Czym różni się pies od człowieka? cz.2. – zajęcia nt. orientacji w schemacie ciała psa oraz własnym
Grudzień 2014 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie rysunków psów i ludzi, ćwiczenia manualne
- farby - brystol - pędzle - flamastry - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Czego potrzebuje pies do życia? – zajęcia nt. potrzeb psów.
Grudzień 2014 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne
- masa solna - glina - farbki plakatowe - pędzle - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
151
funkcjonowaniem psa. (smycz, szelki, miski)
Obowiązki właściciela psa cz.1. – rozmowa nt. roli właściciela
Styczeń 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne
- plastelina - glina - farbki plakatowe - pędzle - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Obowiązki właściciela psa cz.2. – rozmowa nt. roli właściciela psa
Styczeń 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne
- plastelina - glina - farbki plakatowe - pędzle - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Po co w ogóle nam psy – prezentacja zalet związanych z posiadaniem psa.
Styczeń 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Pies psu nie równy cz.1. – prezentacja różnych ras psów, ich pochodzenia i ról dla których zostały stworzone.
Styczeń 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia myślenia przyczynowo-skutkowego
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
152
Pies psu nie równy cz.2. – prezentacja różnych ras psów, ich pochodzenia i ról dla których zostały stworzone.
Luty 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia myślenia przyczynowo-skutkowego
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Smycze, szelki, obroże -wykonywanie akcesoriów związanych z psami oraz wręczanie ich psu.
Luty 2015 (8 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne, przygotowanie prezentów dla psa
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - włóczka - guzki - plastelina
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Szczenięta i psy dorosłe – znajdowanie różnic i podobieństw między szczeniętami i psami dorosłymi. Odnajdowanie psów tej samej rasy.
Luty 2015 (4 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia myślenia przyczynowo-skutkowego
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny - plansze z rasami psów
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Pies na spacerze – zasady związane z wychodzeniem z psem na dwór.
Marzec 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - kredki - blok techniczny
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
153
Co pies może jeść? – omówienie oraz przygotowanie specjalnego poczęstunku dla psa.
Marzec 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - kredki - blok techniczny - warzywa i owoce sezonowe
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Pies i inne zwierzęta domowe – podobieństwa i różnice między psem, a innymi zwierzętami domowymi, np. kotem, chomikiem, rybkami.
Marzec 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny - plansze z rysunkami zwierząt
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
Pies i zwierzęta gospodarskie – podobieństwa i różnice między psem, a zwierzętami gospodarskimi.
Marzec 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - gra Memory z rasami psów - historyjki z psami - kredki - blok techniczny - plansze z rysunkami zwierząt
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
154
Edukacja z psem Zbudowanie poczucia bezpieczeństwa.
Nauk bezpiecznych zachowań w stosunku do psa.
Uwrażliwianie uczestników na potrzeby innych istot.
Aktywizacja uczestników zajęć.
Podnoszenie motywacji do wykonywania aktywności fizycznej.
Podnoszenie wiedzy nt. bezpiecznych postaw wobec psa.
Ugruntowanie wiedzy nt. ogólnych prawideł związanych z funkcjonowaniem psa.
Podnoszenie wiedzy nt. szczegółowych prawideł związanych z funkcjonowaniem psa.
Nauka prawidłowych zachowań społecznych.
1. Jak komunikują się psy – zdobywanie wiedzy na temat tego, w jaki sposób psy komunikują się ze sobą oraz dlaczego nie można im przeszkadzać.
Kwiecień 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualne
- plansze z historyjkami obrazkowymi - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
2. Co mówią psy ludziom – sygnały uspokajające oraz grożące, jak uniknąć agresji ze strony psa.
Kwiecień 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne
- plansze z historyjkami obrazkowymi - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
3. Pies pracujący – prezentacja psów pracujących w policji, straży pożarnej, w WOPRze, form wykonywanej pracy, sposobów oznaczeń oraz zasady kontaktu z nimi.
Kwiecień 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, wykonanie prac plastycznych związanych z psami, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne,
- plansze z historyjkami obrazkowymi - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - papier A4 - kredki - flamastry
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
4. Jak bezpiecznie zachować się w kontakcie z nowym psem – informacje co zrobić, gdy widzi się nieznajomego psa.
Kwiecień 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne,
- piłki sensoryczne - plansze z historyjkami obrazkowymi - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
155
5. Jak bezpiecznie bawić się ze znanym psem – informacje w jaki sposób można spędzać czas ze znanym sobie psem, jak się z nim bawić, aby i pies i człowiek był zadowolony.
Maj 2015 (8 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne i motoryki dużej
- sprzęty rehabilitacyjne: piłki sensoryczne, dyski, laseczki gimnastyczne, - akcesoria psie, w tym gryzaki, szarpaki, Kongi
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
6. Gry i zabawy ruchowe z psem – budowanie torów przeszkód oraz wykonywanie ich wspólnie z psem.
Maj 2015 (8 h) rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej
- sprzęty rehabilitacyjne: piłki, dyski, laseczki gimn., woreczki z grochem, hula-hop - akcesoria psie
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
5. Superpies – wykonanie portretu psa, który posiada najbardziej pożądane przez uczestników cechy.
Czerwiec 2015 (8 h)
rozmowa kierowana, wykonanie prac plastycznych związanych z psami, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne,
- brystol - flamastry - kredki - plastelina
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
6. Odświeżenie pamięci – powtórzenie zdobytych do tej pory informacji oraz ewentualne poprawienie nieprawidłowo zapamiętanych informacji.
Czerwiec 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna,
- papier A4 - kredki
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć
8. Quiz wiedzy nt. psów – konkurs związanych z wiedzą na temat psów połączony konkursem na najładniejszy rysunek o tematyce związanej z psami.
Czerwiec 2015 (4 h)
rozmowa kierowana, wykonanie prac plastycznych związanych z psami, praca
- papier A4 - długopisy - drobne nagrody dla uczestników zajęć (np. dyplom z zdjęciem psa)
arkusze obserwacyjne, ekspozycja wykonanych prac, nagrywanie zajęć, Quiz wiedzy nt.
156
grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne
psów – konkurs związanych z wiedzą na temat psów połączony konkursem na najładniejszy rysunek o tematyce związanej z psami arkusze
Terapia z psem cz. 1
Zbudowanie poczucia bezpieczeństwa.
Nauk bezpiecznych zachowań w stosunku do psa.
Uwrażliwianie uczestników na potrzeby innych istot.
Aktywizacja uczestników zajęć.
Podnoszenie motywacji do wykonywania aktywności fizycznej.
Stymulacja polisensoryczna.
Poprawa percepcji. Ćwiczenie pamięci. Ćwiczeni motoryki
małej i dużej. Ćwiczenie sprawności
manualnej. Ćwiczenie
koordynacji. Ćwiczenie
równowagi.
1. Sprawność manualna – ćwiczenia mające na celu usprawnienie ruchów precyzyjnych z zakresie kończyn górnych związane z samoobsługą oraz pozostałymi czynnościami dania codziennego. Wykonywanie czynności pielęgnacyjnych związanych z psem, wykonywanie zadań manualnych związanych z przygotowaniem prac plastycznych dla psa i na tematy z nim związane.
Lipiec 2015 (16 h)
ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie
- Sprzęt rehabilitacyjny: maty rehabilitacyjne, piłki, drobny sprzęt rehabilitacyjny - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, Skale funkcjonalne (np.MACS) do oceny postępów funkcjonalności kończyny górnej Ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach.
2. Koordynacja – ćwiczenia mające na celu usprawnienie koordynacji oraz czasu wykonywania czynności dnia codziennego. Zadania będą realizowanie w formie kinezytyerapii grupowej, bądź indywidualnej. Pies stanowić będzie motywator do wykonywania danych aktywności.
Sierpień 2015 (16 h)
ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie
- Sprzęt rehabilitacyjny: maty rehabilitacyjne, piłki, drobny sprzęt rehabilitacyjny - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena koordynacji poprzez wystandaryzowaną skalę Ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach.
157
Ćwiczenie siły mięśniowej.
Poprawa wydolności krążeniowo-oddechowej.
Kształtowanie nawyku prawidłowej postawy.
3. Równowaga – ćwiczenia realizowane na sali gimnastycznej mające na celu poprawę utrzymywania równowagi podczas aktywności dnia codziennego – prewencja upadków. Pies jako motywator oraz „czynnik” mający na celu podnoszenie poziomu trudności wykonywanych ćwiczeń.
Wrzesień 2015 (16 h)
ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie
- Sprzęt rehabilitacyjny: poduszki sensomotoryczne, maty rehabilitacyjne, piłki, maty, wałki, kliny, piłki, ścieżki sensoryczne - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach. Ocena postępów dotyczących równowagi mierzona testem Eurofit specjalny
4. Siła mięśniowa – ćwiczenia mające na celu poprawę siły mięśniowej w obrębie kończyn oraz tułowia. Ćwiczenia realizowane w udziałem psa, w szczególności jako motywatora do podejmowania aktywności.
Październik 2015 (16 h)
ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie
- Sprzęt rehabilitacyjny: maty rehabilitacyjne, piłki, taśmy teraband, liny - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach. Ocena siły przy pomocy skali Lovetta.
5. Wydolność krążeniowo-oddechowa – ćwiczenia mające na celu poprawę funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego oraz układu oddechowego. Polegające głównie na stopniowym wydłużaniu czasu trwania ćwiczeń aerobowych – min. spacerów z psem.
Listopad 2015 (16 h)
ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie
- Sprzęt rehabilitacyjny: piłki, liny, hula-hop, skakanki, tyczki. piłeczki pingo-pongowe - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach. Ocena Coopera.
158
6. Postawa ciała – ćwiczenia polegające na realizowaniu aktywności mających na celu pokazaniu pacjentom prawidłowej postawy ciała oraz wyrobienie nawyku jej przyjmowania. Dzięki temu, iż pies potrafi wykonywać różne sztuczki oraz pozy, będzie dobrym stymulatorem do przyjmowania określonych pozycji ciała.
Grudzień 2015 (16 h)
ćwiczenia ruchowe realizowane w grupach oraz indywidualnie
- Lustro, -woreczki z grochem, - piłki rehabilitacyjnie - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach Ocena indywidualna postawy ciała poprzez wystandaryzowany test na początku i końcu programu terapeutycznego.
Terapia i edukacja z psem cz. 2
Zbudowanie poczucia bezpieczeństwa.
Nauk bezpiecznych zachowań w stosunku do psa.
Uwrażliwianie uczestników na potrzeby innych istot.
Aktywizacja uczestników zajęć.
Podnoszenie wiedzy nt. bezpiecznych postaw wobec psa.
Podnoszenie motywacji do wykonywania aktywności fizycznej.
Stymulacja polisensoryczna.
Popraw czucia powierzchownego oraz głębokiego.
Poprawa percepcji. Ćwiczenie pamięci. Ćwiczeni motoryki małej
i dużej.
1. Poznawanie struktur – ćwiczeni zapoznające pacjentów z różnymi strukturami, w tym z ciałem psa. Dyskusja na temat odczuć oraz przypomnienie gdzie można bezpiecznie dotykać psa.
Styczeń 2016 (8 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne
- groch - fasola - kasza manna - przedmioty dnia codziennego (łyżki, szczotki, chusteczki, etc.) - muszelki - kamienie - włóczka - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
2. Ja i moja przestrzeń – usprawnianie orientacji w schemacie własnego ciała. Ćwiczenia ruchowe wykonywane z udziałem psem (min. realizacja tropienia) pozwalające poprawić czucie głębokie jak i powierzchowne.
Styczeń 2016 (8 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne oraz motoryki dużej
- brystol - farbki - pędzle - flamastry - hula-hop - smaczki dla psa - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
159
Budowanie poczucia sprawstwa.
3. Tor przeszkód – własnoręczne przygotowanie przedmiotów do stymulacji sensorycznej, a następnie wspólne konstruowanie toru przeszkód z użyciem danych rzeczy. Pacjenci wspólnie z psem przechodzą przez tor.
Luty 2016 (8 h) praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej
- tyczki, - piłki, -hula-hop, - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
4. Umiesz Ty – naucz psa – planowanie oraz przygotowywanie ćwiczeń mających na celu nauczenie psa wykonywania konkretnych sztuczek. Pacjenci uczą psa za pomocą metody pozytywnych wzmocnień, podając mu smakołyki.
Luty 2016 (8 h) praca indywidualna połączona z prezentacją efektów w grupie, ćwiczenia motoryki dużej
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
5. Odświeżenie wiedzy nt. obowiązków właściciela psa oraz budowy ciała psa w kontekście zdobytych do tej pory doświadczeń.
Marzec 2016 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne
farby - brystol - pędzle - flamastry - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
6. Smycze, szelki, obroże -wykonywanie akcesoriów związanych z psami oraz wręczanie ich psu.
Marzec 2016 (8 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia manualne, przygotowanie prezentów dla psa
- smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - włóczka - guzki - plastelina
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
7. Pies w kolorowym świecie – usprawnianie rozpoznawania kolorów
Marzec 2016 (8 h)
- papier kolorowy - farbki - pędzelki - papier A4 - smaczki dla psa - akcesoria
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
160
związane z psem (smycz, szelki, miski)
8. Psy różnych ras – zajęcia mające na celu przypomnienia różnych ras psów. Przygotowanie prac manualnych mających na celu prezentację różnic między nimi.
Kwiecień 2016 (8 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna
- historyjki obrazkowe z psami - plansze z psami różnych ras - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
9. Pies w lesie – dyskusja oraz przygotowywanie odpowiednich sprzętów niezbędnych do wyjścia z psem na spacer.
Kwiecień 2016 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, ćwiczenia motoryki dużej
- historyjki obrazkowe z psami - plansze z psami w różnych sytuacjach - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski)
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
10. Podsumowanie oraz sprawdzenie wiedzy na temat bezpiecznego zachowania w kontakcie z psem – pokaz zdjęć z zajęć.
Kwiecień 2016 (4 h)
rozmowa kierowana, praca grupowa i indywidualna, przygotowanie prezentów dla psa, ćwiczenia manualne
- plansze z psami w różnych sytuacjach - smaczki dla psa - akcesoria związane z psem (smycz, szelki, miski) - rzutnik multimedialny - krepa - wstążki
Karta obserwacji, nagrywanie zajęć, ocena opierająca się na obserwacji zapisu wideo na pierwszych i ostatnich zajęciach
dr Ewa Gajewska, ewagajewska1011@gmail.com
161
Część II. Ewaluacja programu
II.1. Struktura badania
Działaniom uczestników i terapeutów realizujących programy z hortikuloterapii,
muzykoterapii, teatroterapii, dogoterapii oraz fizjoterapii towarzyszyć będzie ewaluacja
formatywna prowadzona do stycznia 2016 roku z publikacją raportu końcowego do 15 marca
2016 roku (rys. 1).
Rys. 1. Struktura badania ewaluacyjnego
Źródło: opracowanie własne
Cel główny badania
Głównym celem badania jest ocena wpływu stosowanych oddziaływań
terapeutycznych oraz próba uchwycenia rezultatów programów terapeutycznych
rozumianych jako zmiany zachodzące w aktywnościach pacjentów uczestniczących
w poszczególnych programach.
Badanie ma się przyczynić do uzyskania kompleksowej wiedzy na temat tego, czy
zaproponowane w programie „Poprawa jakości opieki nad osobami niesamodzielnymi,
chorymi psychicznie i niepełnosprawnymi intelektualnie na Oddziale Opiekuńczo-
Leczniczym Psychiatrycznym Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej
162
SPZOZ w Poznaniu” działania miękkie w formie fizjoterapii oraz terapii zajęciowej
realizowanej jako zajęcia z zakresu hortikuloterapii, muzykoterapii, teatroterapii, dogoterapii
mogą stanowić realny wkład w dostosowanie opieki zdrowotnej w celu sprostania potrzebom
szybko rosnącej populacji osób przewlekle chorych i niesamodzielnych oraz osób starszych.
Cele szczegółowe badania
Celami szczegółowymi badania są:
1. Systematyczne monitorowanie programów terapeutycznych.
2. Ocena wybranych cech uczestników w aspekcie jednostkowym w toku zajęć.
3. Ocena wybranych cech dynamiki grupowej w toku zajęć.
4. Analiza i ocena wytworów uczestników w kontekście ich angażowania się w zajęcia.
5. Końcowa ocena wpływu stosowanych oddziaływań terapeutycznych.
6. Końcowa ocena zaktywizowania zajęciowego uczestników programów.
7. Sprecyzowanie zaleceń mających usprawnić działanie dalsze próby wdrażania
programu.
Pytania kluczowe
W badaniu postawiono następujące pytania kluczowe:
1. W jaki sposób realizowane programy terapeutyczne wpłynęły na zaktywizowanie
zajęciowe uczestników programu?
2. Jakie były jednostkowe i grupowe rezultaty programów? Jaka była dynamika
rozwojowa (progres, constans, regres) wybranych kompetencji zajęciowych
uczestników w kontekście indywidualnym i grupowym?
3. Czy i w jakim zakresie w trakcie realizowania programów ujawniły się trudności
indywidualne i grupowe?
4. Jakiego rodzaju wsparcia wymagali uczestnicy programów?
5. Który z programów w największym stopniu przyniósł pozytywne dla uczestników
rezultaty?
Kryteria ewaluacyjne
Zebrany w badaniu materiał pierwotny analizowany będzie w kontekście następujących
kryteriów:
skuteczności – określające w jakim stopniu realizowane programy terapeutyczne
przyczyniają się do osiągania celów ogólnych i szczegółowych programu;
163
trafności – określające w jakim stopniu programy terapeutyczne były dostosowane do
możliwości zajęciowych uczestników programów.
Uczestnicy badania
Pacjenci zakwalifikowani do udziału w programach terapeutycznych oraz personel oddziału.
Metody i narzędzia badania
W badaniu ewaluacyjnym wykorzystywane będą zarówno metody i narzędzia
jakościowe badań społecznych (np. obserwacja i kwestionariusze obserwacji, analiza
wytworów uczestników), jak i narzędzia właściwe dla ilościowego podejścia badawczego
(różnego rodzaju testy i skale standaryzowane).
Charakterystyka proponowanych narzędzi zamieszczona została pod tabelami
z programami monitorowania i ewaluacji dla poszczególnych programów terapii.
Struktura raportowania
W projektowanym badaniu ewaluacyjnym zaplanowane zostało raportowanie. Z uwagi
na formatywny charakter ewaluacji przygotowywane będą cztery kwartalne raporty
cząstkowe oraz raport końcowy. Terminarz raportowania przedstawia rysunek 2.
Rys. 2. Struktura przygotowywania raportów.
Źródło: opracowanie własne
164
Wykonawcy działań ewaluacyjnych:
Cotygodniowe pomiary dokonywane będą przez wykonawców – osoby prowadzące
zajęcia w ramach poszczególnych modułów terapeutycznych. Wskazane w poszczególnych
zajęciach narzędzia pomiarowe, przygotowane i powielone w odpowiedniej do liczby
uczestników ilości mają na celu określenie zmian w trakcie procesu terapeutycznego pozwolą
na weryfikację realizacji założonych celów terapeutycznych. Weryfikacja będzie zachodziła w
ramach comiesięcznych spotkań ewaluatorów z wykonawcami oraz po analizie raportu
kwartalnego, stanowiąc tym samym ciągły, formatywny charakter procesu ewaluacji.
Materiały z procesu ewaluacyjnego przekazane zostaną przez wykonawców
ewaluatorom i autorom poszczególnych programów celem umożliwienia im stworzenia
raportów kwartalnych i raportu końcowego.
Autorzy programów będą uczestniczyć w wybranych zajęciach prowadzonych przez
wykonawców.
Adresaci wyników
bezpośredni: koordynatorzy programu; pacjenci, kadra zarządzająca i personel
Oddziału Opiekuńczo-Leczniczego Psychiatrycznego Zakładu Opiekuńczo-
Leczniczego i Rehabilitacji Medycznej SPZOZ w Poznaniu; reprezentanci instytucji
finansujących ewaluowany program; Urząd Miasta Poznania – przedstawiciele organu
prowadzącego;
pośredni: osoby niepełnosprawne intelektualnie i psychicznie przebywające w
placówkach o charakterze stacjonarnym; personel placówek prowadzących terapię
zajęciową oraz fizjoterapię pacjentów niepełnosprawnych intelektualnie i chorych
psychicznie; rodziny pacjentów; pracownicy NFZ; badacze terapii zajęciowej.
165
1. Program monitorowania i ewaluacji zajęć z hortikuloterapii Faza programu ewaluacji Cele ewaluacji Zadania ewaluacyjne i
stosowane narzędzia Forma raportowania
Do 31 marca 2015 roku
Wstępna ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć Ocena nastroju uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Analiza wytworów uczestników zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć
1. Jednorazowe badanie dyspozycji zajęciowych – skalą MOHO lub inną do testowania dyspozycji zajęciowych 2. Jednorazowe badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej) 3. Systematycznie prowadzona obserwacja próbek czasowych z zajęć, od 30-60 minut – arkusze obserwacyjne uwzględniające zapis aktywności pacjentów 4. Analizowanie wytworów uczestników – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 5. Jednorazowe analizowanie wytworów uczestników – autorski kwestionariusz kryterialnej oceny oryginalności wytworu 6. Formatywne analizowanie ruchów manipulacyjnych pacjentów – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 7. Jednorazowe badanie socjometryczne
Raport kwartalny I
166
współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 8. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału.
Do 30 czerwca 2015 roku
Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Analiza wytworów uczestników zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć
1. Systematycznie prowadzona obserwacja próbek czasowych z zajęć, od 30-60 minut – arkusze obserwacyjne uwzględniające zapis aktywności pacjentów 2. Analizowanie wytworów uczestników – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 3. Jednorazowe analizowanie wytworów uczestników – kwestionariusz kryterialnej oceny wytworu (projektu) zastosowany przez panel ekspercki 4. Formatywne analizowanie ruchów manipulacyjnych pacjentów – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 5. Jednorazowe badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 6. Trzykrotne zastosowanie list sprawdzających wykonawstwo czynności – doraźnie przygotowywane
Raport kwartalny II
167
autorskie listy sprawdzające 7. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału
Do 30 września 2015 roku
Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Analiza wytworów uczestników zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć Ocena nastroju uczestników zajęć
1. Systematycznie prowadzona obserwacja próbek czasowych z zajęć, od 30-60 minut – arkusze obserwacyjne uwzględniające zapis aktywności pacjentów 2. Analizowanie wytworów uczestników – doraźne stosowanie wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 3. Zastosowanie list sprawdzających poziom zaktywizowania uczestników – doraźnie przygotowywane autorskie listy sprawdzające 4. Jednorazowe badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy Goryńskiej) 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału
Raporty kwartalny III
Do 31 grudnia 2015 roku
Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Analiza wytworów uczestników zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć Końcowa ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć
1. Zastosowanie list sprawdzających poziom zaktywizowania uczestników – doraźnie przygotowywane autorskie listy sprawdzające 2. Systematycznie prowadzona obserwacja próbek czasowych z zajęć, od 30-60 minut – arkusze obserwacyjne uwzględniające zapis aktywności pacjentów 3. Analizowanie wytworów uczestników – doraźne stosowanie
Raport kwartalny IV
168
wybranych technik badania etnograficznego (jednorazowe kwestionariusze obserwacji, jednorazowe kwestionariusze analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji fotograficznej) 4. Zastosowanie list sprawdzających poziom zaktywizowania uczestników – doraźnie przygotowywane autorskie listy sprawdzające 5. Jednorazowe badanie dyspozycji zajęciowych – skalą MOHO lub inną do testowania dyspozycji zajęciowych Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału
Do 15 marca 2016 roku
Przygotowanie danych wtórnych do raportu końcowego
1. Scalenie uzyskanych wyników 2. Sformułowanie wniosków 3. Sformułowanie zaleceń
Raport końcowy
W ewaluacji programu hortikuloterapii wykorzystane zostaną następujące narzędzia:
1. Kwestionariusz z baterii MOHO do badania dyspozycji zajęciowych, autorstwa
Gary’ego Kielhofnera, w autorskiej adaptacji, nie był dotychczas stosowany w Polsce.
2. UMACL – Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain,
D.M. Jones w adaptacji Ewy Goryńskiej, służąca do pomiaru nastroju, rozumianego
jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania (co najmniej kilka
minut), niezwiązane z obiektem lub związane z quasi obiektem, obejmujące trzy
wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus
hedonistyczny. UMACL składa się z arkusza, na którym wydrukowanych jest 29
przymiotników. Osoba wypełniająca ma za zadanie określić na czterostopniowej skali
(od zdecydowanie tak do zdecydowanie nie) w jakim stopniu każdy z nich opisuje jej
obecny nastrój); Test służy do pomiaru nastroju u osób w wieku 16 do 79 lat.
3. Arkusze obserwacji próbek czasowych – własnego autorstwa.
4. Autorskie kwestionariusze do analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji
fotograficznej.
5. Listy sprawdzające własnego autorstwa do badania: wykonawstwa czynności oraz
169
poziomu zaktywizowania grupy.
6. Autorska skala socjometryczna do badania integracji i współdziałania w grupie.
7. Autorskie skale do oceny wytworów uczestników zajęć.
170
Program monitorowania i ewaluacji zajęć grupowych z muzykoterapii Faza programu ewaluacji Cele ewaluacji Zadania ewaluacyjne i
stosowane narzędzia Forma raportowania
Do 31 marca 2015 roku
Wstępna ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć Ocena nastroju uczestników zajęć Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć, sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
1. Systematyczne badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej); 2. Systematyczne badanie arkuszem obserwacyjnym; 3. Analiza dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej 4. Badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału.
Raport kwartalny I
Do 30 czerwca 2015 roku
Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć, Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć, sposób przebiegają zajęcia; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
1. Systematyczne badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej); 2. Systematyczne badanie arkuszem obserwacyjnym; 3. Analiza dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej 4. Badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału
Raport kwartalny II
Do 30 września 2015 roku
Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć,
1. Systematyczne badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G.
Raporty kwartalny III
171
Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć, sposób przebiegają zajęcia; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej); 2. Systematyczne badanie arkuszem obserwacyjnym; 3. Analiza dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej 4. Badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału
Do 31 grudnia 2015 roku
Monitorowanie wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć, Ocena integracji i współdziałania uczestników zajęć, sposób przebiegają zajęcia; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
1. Systematyczne badanie nastroju wybranych pacjentów – UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain, D.M. Jones w adaptacji Ewy) Goryńskiej); 2. Systematyczne badanie arkuszem obserwacyjnym; 3. Analiza dokumentacji filmowej lub dokumentacji dźwiękowej 4. Badanie socjometryczne współdziałania i integracji grupy – autorska skala socjometryczna 5. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału
Raport kwartalny IV
Do 15 marca 2016 roku
Przygotowanie danych wtórnych do raportu końcowego
1. Scalenie uzyskanych wyników 2. Sformułowanie wniosków 3. Sformułowanie zaleceń
Raport końcowy
W ewaluacji programu muzykoterapii grupowej wykorzystane zostaną następujące
narzędzia:
1. UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain,
D.M. Jones w adaptacji Ewy Goryńskiej, służąca do pomiaru nastroju, rozumianego
172
jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania (co najmniej kilka
minut), niezwiązane z obiektem lub związane z quasi obiektem, obejmujące trzy
wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus
hedonistyczny. UMACL składa się z arkusza, na którym wydrukowanych jest 29
przymiotników. Osoba wypełniająca ma za zadanie określić na czterostopniowej skali
(od zdecydowanie tak do zdecydowanie nie) w jakim stopniu każdy z nich opisuje jej
obecny nastrój);
2. Arkusz obserwacyjny – oparty na standardowym arkuszu obserwacyjnym do działań
muzykoterapeutycznych (autorstwa Kingi Lewandowskiej), obejmujący opis: nastroju,
poziomu koncentracji uwagi na zadaniu, poziomu aktywności, motywacji do
działania, komunikacji, spontaniczności i kreatywności, psychomotoryki, wskaźników
fizjologicznych, sugestii do dalszych sesji;
3. Analiza rozmowy terapeutycznej na poruszane tematy, będące werbalizacją zadań
muzykoterapeutycznych opartą o subiektywną ocenę pacjentów;
4. Autorskie kwestionariusze do analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji
dźwiękowej (analiza wytworów muzycznych pacjentów);
5. Autorska skala socjometryczna do badania integracji i współdziałania w grupie.
173
Program monitorowania i ewaluacji zajęć indywidualnych z muzykoterapii Faza programu ewaluacji Cele ewaluacji Zadania ewaluacyjne i
stosowane narzędzia Forma raportowania
Zajęcia 1-9 Wstępna ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; Sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcje życiowe pacjenta (ciśnienie krwi, tętno), sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta
1. Systematyczne badanie przy pomocy arkuszu obserwacyjnego, 3. Systematyczna analiza dokumentacji filmowej, 4. Systematyczny pomiar ciśnienia krwi, 5. Systematyczny pomiar tętna pacjenta, 6. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału.
Raport kwartalny I
Zajęcia 10-17 Dalsza ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; Sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcje życiowe pacjenta (ciśnienie krwi, tętno), sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta
1. Systematyczne badanie przy pomocy arkuszu obserwacyjnego, 3. Systematyczna analiza dokumentacji filmowej, 4. Systematyczny pomiar ciśnienia krwi, 5. Systematyczny pomiar tętna pacjenta, 6. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału.
Raport kwartalny II
Zajęcia 18-26 Dalsza ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; Sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcje życiowe pacjenta (ciśnienie krwi, tętno), sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta
1. Systematyczne badanie przy pomocy arkuszu obserwacyjnego, 3. Systematyczna analiza dokumentacji filmowej, 4. Systematyczny pomiar ciśnienia krwi, 5. Systematyczny pomiar tętna pacjenta, 6. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału.
Raporty kwartalny III
174
Zajęcia 27-34 Dalsza ocena dyspozycji zajęciowych uczestników zajęć, Obserwacja aktywizacji podczas kolejnych zajęć Sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; Sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcje życiowe pacjenta (ciśnienie krwi, tętno), sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta
1. Systematyczne badanie przy pomocy arkuszu obserwacyjnego, 3. Systematyczna analiza dokumentacji filmowej, 4. Systematyczny pomiar ciśnienia krwi, 5. Systematyczny pomiar tętna pacjenta, 6. Doraźne prowadzenie wywiadów swobodnych z pracownikami oddziału.
Raport kwartalny IV
Do 15 marca 2016 roku
Przygotowanie danych wtórnych do raportu końcowego
1. Scalenie uzyskanych wyników 2. Sformułowanie wniosków 3. Sformułowanie zaleceń
Raport końcowy
W ewaluacji programu muzykoterapii indywidualnej wykorzystane zostaną następujące
narzędzia:
1. Arkusz obserwacyjny – oparty na standardowym arkuszu obserwacyjnym do działań
muzykoterapeutycznych (autorstwa Kingi Lewandowskiej), obejmujący opis: nastroju,
poziomu koncentracji uwagi na zadaniu, poziomu aktywności, motywacji do
działania, komunikacji, spontaniczności i kreatywności, psychomotoryki, wskaźników
fizjologicznych, sugestii do dalszych sesji;
2. Autorskie kwestionariusze do analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji
dźwiękowej (analiza wytworów muzycznych pacjentów);
3. Pomiar ciśnienia krwi dla określenia reakcji fizjologicznych na muzykę i wykonywane
ćwiczenia;
4. Pomiar tętna dla określenia reakcji fizjologicznych na muzykę i wykonywane
ćwiczenia.
175
Program monitorowania i ewaluacji zajęć z teatroterapii Faza programu ewaluacji
Cele ewaluacji Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia Forma raportowania
Do 31 marca 2015 roku
- sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na rozpoznawanie emocji na twarzy innych osób; - sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
- wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach);
- badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach)
- analiza prac plastycznych uczestników; - rozmowa terapeutyczna - analiza dokumentacji filmowej; - analiza dokumentacji fotograficznej; - analiza treści „przypominajek” każdego z uczestników spisanych przez prowadzącego; - badanie rozpoznawania emocji na twarzy innych osób Testem PENN; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej;
Raport kwartalny I
Do 30 czerwca 2015 roku
- sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie czy uczestnictwo w zajęciach wpływa na zmianę w osobowości pacjenta; - sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
- wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach); - analiza prac plastycznych uczestników; - analiza dokumentacji filmowej; - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - rozmowa terapeutyczna; - badanie kwestionariuszem asertywności; - analiza dokumentacji fotograficznej; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej;
Raport kwartalny II
Do 30 września 2015 roku
- sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie czy
- wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach); - analiza prac plastycznych uczestników; - analiza dokumentacji filmowej; - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika;
Raporty kwartalny III
176
uczestnictwo w zajęciach wpływa na zmianę w osobowości pacjenta; - sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
- wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - rozmowa terapeutyczna; - badanie kwestionariuszem asertywności; - analiza dokumentacji fotograficznej; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej; - analiza zbioru recenzji napisanych przez osoby oglądające pochód; - analiza mandal wykonanych przez uczestników zajęć;
Do 31 grudnia 2015 roku
- sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie czy uczestnictwo w zajęciach wpływa na zmianę w osobowości pacjenta; - sprawdzenia jak zajęcia wpływają na zdolności komunikacyjne pacjenta; - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
- wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach); - analiza prac plastycznych uczestników; - analiza dokumentacji filmowej; - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - rozmowa terapeutyczna; - analiza dokumentacji fotograficznej; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej; - analiza arkuszy samooceny wypełnionych przez każdego z uczestników;
Raport kwartalny IV
Do 15 marca 2016 roku
- sprawdzenie w jaki sposób przebiegają zajęcia; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na nastrój pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpływają na funkcjonowanie w grupie pacjenta; - sprawdzenie czy uczestnictwo w zajęciach wpływa na zmianę w osobowości pacjenta; - sprawdzenie jak zajęcia wpłynęły na zdolności komunikacyjne pacjenta, - sprawdzenie umiejętności manipulacji małymi przedmiotami.
- wypełnienie arkusza obserwacyjnego przez prowadzącego zajęcia dla każdego z uczestników (po każdych zajęciach); - badanie Przymiotnikową Skalą Nastroju UMACL (po każdych zajęciach); - analiza prac plastycznych uczestników; - analiza dokumentacji filmowej; - wypełnienie przez opiekunów uczestników z placówki testu przymiotnikowego dla każdego uczestnika; - wypełnienie przez opiekunów z placówki arkusza obserwacyjnego dla każdego z uczestników; - rozmowa terapeutyczna; - analiza dokumentacji fotograficznej; - wypełnienie przez prowadzącego dla każdego uczestnika zajęć skali oceny pracy grupowej; - analiza stanu realizacji postanowień z „przypominajek” ze stycznia 2015r. i notatek prowadzącego dotyczących zauważonych zmian przez grupę u poszczególnych uczestników grupy;
Raport końcowy
W ewaluacji programu teatroterapii wykorzystane zostaną następujące narzędzia:
177
1. Lista przymiotnikowa ACL - ACL jest narzędziem przeznaczonym do badania
różnych cech osobowościowych. W standardowej wersji zadaniem badanego jest
wybranie spośród 300 przymiotników tych, które, jego zdaniem, dobrze go opisują.
Można również stosować Listę jako skalę obserwacyjną, polecając wybór
przymiotników osobom znającym osobę badaną. Lista Przymiotnikowa pozwala na
obliczenie wyników w 37 skalach, wśród których znajdują się skale potrzeb, skale
tematyczne, skale analizy transakcyjnej oraz skale twórczości i inteligencji, a także
skale kontrolne);
2. UMACL - Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL (G. Mathews, A.G. Chamberlain,
D.M. Jones w adaptacji Ewy Goryńskiej, służąca do pomiaru nastroju, rozumianego
jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania (co najmniej kilka
minut), niezwiązane z obiektem lub związane z quasi obiektem, obejmujące trzy
wymiary rdzennego afektu: pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus
hedonistyczny. Test obejmujące trzy wymiary rdzennego afektu: pobudzenie
napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus hedonistyczny. składa się z arkusza, na
którym wydrukowanych jest 29 przymiotników. Osoba wypełniająca ma za zadanie
określić na czterostopniowej skali (od zdecydowanie tak do zdecydowanie nie)
w jakim stopniu każdy z nich opisuje jej obecny nastrój.
3. Analiza rozmowy terapeutycznej na poruszane tematy, będące werbalizacją zadań
muzykoterapeutycznych opartą o subiektywną ocenę pacjentów;
4. Autorskie kwestionariusze do analizy dokumentacji filmowej lub dokumentacji
fotograficznej;
5. Autorska skala socjometryczna do badania integracji i współdziałania w grupie.
6. Analiza wytworów uczestników (prac plastycznych, recenzji, treści „przypominajek”
każdego z uczestników spisanych przez prowadzącego);
7. Badanie rozpoznawania emocji na twarzy innych osób Testem PENN - The University
of Pensylwania Computerized Neuropsychological Test Bartery - Test jest oparty na
teście komputerowym, na który składa się 96 kolorowych zdjęć twarzy wyrażających
wywołane lub odczuwane emocje: radości, smutku, gniewu, strachu, obrzydzenia oraz
twarze pozbawione emocji lub neutralne. Pośród tych zdjęć wyróżnić można osiem
o niskiej intensywności i osiem o wysokiej intensywności ekspresji każdej z emocji
oraz szesnaście zdjęć twarzy o wyrazie neutralnym. We wszystkich kategoriach
emocjonalnych zrównoważono takie bodźce jak: płeć i pochodzenie etniczne. Wśród
sfotografowanych twarzy jest 48 mężczyzn i 48 kobiet; 59 to twarze rasy Kaukaskiej,
178
natomiast 37 to twarze przedstawicieli innych ras. Osoby badane są proszone
o ocenienie walencyjności każdej ekspresji emocjonalnej bez limitu czasowego);
179
Program monitorowania i ewaluacji zajęć z dogoterapii Faza programu
ewaluacji Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia
Cele ewaluacji Forma raportowania
Do końca marca 2015
Wykonanie systematycznej obserwacji próbek czasowych do analizy aktywności pacjentów podczas zajęć – arkusze obserwacyjne oraz dokumentacja filmowa.
Jednorazowe wypełnienie ankiety nt. zachowania pacjentów przez pracowników oddziału – autorski kwestionariusz.
Jednorazowe zaznaczenie przez uczestnika na skali VAS nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa – kwestionariusz oceny.
Test równowagi – elementy testu Eurofit – jednorazowa ocena.
Wypełnienie wraz z pacjentami kwestionariusza w jaki sposób zachowywać się bezpiecznie wobec psa –jednorazowa ocena na podstawie autorskiego kwestionariusza.
Wystandaryzowana skala do oceny koordynacji ruchowej – jednorazowa ocena, The Fullerton Advanced Balance (FAB) scale.
Weryfikacja, czy zajęcia wpływają neutralnie bądź pozytywnie na pacjentów (wykluczanie pacjentów, którzy reagują negatywnie).
Ocena nastawienia pacjenta do psów oraz zajęć.
Sprawdzenie zdolności utrzymania równowagi.
Sprawdzenie koordynacji ruchowej.
Raport kwartalny I
Do końca czerwca 2015
Wykonanie systematycznej obserwacji próbek czasowych do analizy aktywności pacjentów podczas zajęć – arkusze obserwacyjne oraz dokumentacja filmowa.
Jednorazowe wypełnienie ankiety nt. zachowania pacjentów przez pracowników oddziału – autorski kwestionariusz.
Jednorazowe zaznaczenie przez uczestnika na skali VAS nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa – kwestionariusz oceny.
Test równowagi – elementy testu Eurofit – jednorazowa ocena.
Wypełnienie wraz z pacjentami kwestionariusza
Weryfikacja wzrostu aktywności zajęciowej uczestników.
Ocena nastawienia pacjenta do psów i zajęć.
Sprawdzenie czy pacjenci wiedzą jak bezpiecznie zachowywać się w stosunku do psa.
Sprawdzenie zdolności utrzymania równowagi.
Raport kwartalny II
180
w jaki sposób zachowywać się bezpiecznie wobec psa.
Do końca września 2015
Wykonanie systematycznej obserwacji próbek czasowych do analizy aktywności pacjentów podczas zajęć – arkusze obserwacyjne oraz dokumentacja filmowa.
Jednorazowe wypełnienie ankiety nt. zachowania pacjentów przez pracowników oddziału – autorski kwestionariusz.
Jednorazowe zaznaczenie przez uczestnika na skali VAS nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa – kwestionariusz oceny.
Wystandaryzowana skala do oceny koordynacji ruchowej – jednorazowa ocena, The Fullerton Advanced Balance (FAB) scale.
Test równowagi – elementy testu Eurofit.
Weryfikacja wzrostu aktywności zajęciowej uczestników.
Ocena nastawienia pacjenta do psów i zajęć.
Sprawdzenie zdolności utrzymania równowagi.
Ocen koordynacji. Ocena równowagi
Raport kwartalny III
Do końca grudnia 2015
Wykonanie systematycznej obserwacji próbek czasowych do analizy aktywności pacjentów podczas zajęć – arkusze obserwacyjne oraz dokumentacja filmowa.
Jednorazowe wypełnienie ankiety nt. zachowania pacjentów przez pracowników oddziału – autorski kwestionariusz.
Jednorazowe zaznaczenie przez uczestnika na skali VAS nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa – kwestionariusz oceny.
Wystandaryzowana skala do oceny koordynacji ruchowej – jednorazowa ocena, The Fullerton Advanced Balance (FAB) scale.
Test równowagi – elementy testu Eurofit.
Wypełnienie wraz z pacjentami kwestionariusza w jaki sposób zachowywać się bezpiecznie wobec psa –jednorazowa ocena na podstawie autorskiego kwestionariusza.
Weryfikacja wzrostu kompetencji zajęciowych uczestników.
Ocena nastawienia pacjenta do psów i zajęć.
Sprawdzenie zdolności utrzymania równowagi.
Ocena sprawności manualnej.
Ocen koordynacji. Ocena równowagi Sprawdzenie wiedzy
pacjentów nt. bezpiecznych postaw wobec psów.
Raport kwartalny IV
Do 15 marca 2016
Opracowanie uzyskanych wyników.
Przygotowanie danych wtórnych do raportu
Raport końcowy
181
Sformułowanie wniosków końcowych i przygotowanie zaleceń.
końcowego
W ewaluacji programu dogoterapii wykorzystane zostaną następujące narzędzia:
1. Autorski arkusz obserwacji aktywności pacjentów podczas zajęć z dogoterapii – służy
do notowania aktywności w poszczególnych częściach zajęć. Możliwy do wypełnienia
po obserwacji dokumentacji filmowej.
2. Autorski kwestionariusz nt. zachowania pacjentów pomiędzy poszczególnymi
zajęciami z dogoterapii – pracownicy oddziału deklarują czy zauważają zmiany
w zachowaniu pacjentów pomiędzy poszczególnymi zajęciami.
3. Skala VAS – ocena nastawienia pacjenta do zajęć oraz do psa. Analogiczna skala
wizualna w zakresie od 0 do 10. Pacjenci wskazują swoje nastawienie do psa, oraz do
samych zajęć. Jak wskazują autorzy licznych prac, nastawienie pacjentów do zwierząt
może znacząco wpływać na różnice w efektach. Pacjenci o nastawieniu negatywnym
powinni zaprzestać udziału w zajęciach.
4. Elementy testu Eurofit – służące do oceny zdolności utrzymania równowagi.
Poszczególne składowe testu Eurofit zostaną zaadaptowane do potrzeb pacjentów
oddziału.
5. The Fullerton Advanced Ballance scale (FAB) – skala służąca do oceny koordynacji
pacjentów. Skala polecana szczególnie dla pacjentów starszych jako alternatywna dla
skali Berga, pozwala na kompleksową ocenę koordynacji.
6. Autorski kwestionariusz weryfikacji wiedzy nt. bezpiecznych postaw wobec psa.
Świadomość form bezpiecznego zachowania z psami znacząco podnosi
bezpieczeństwo pacjentów.
182
Program monitorowania i ewaluacji zajęć z usprawniania ruchowego
Faza programu ewaluacji
Zadania ewaluacyjne i stosowane narzędzia
Cele ewaluacji Forma raportowania
Do końca stycznia 2015
Jednorazowe wypełnienie ankiety dotyczącej danych demograficznych (BMI, wiek, rozpoznanie) – dotyczy wszystkich pacjentów Wykonanie pomiaru sprawności fizycznej u wszystkich pacjentów: 1. Europejskim testem sprawności fizycznej (EUROFIT specjalny): pomiar równowagi, siły) 2. Wykonanie pomiaru wytrzymałości z użyciem testu Fullerton- próba 6-minutowego marszu 3. Pomiar siły mięśniowej za pomocą dynamometru 4. Pomiar zakresu ruchu w stawach kończyn dolnych i górnych za pomocą goniometru (odwodzenie, zgięcie, rotację zewnętrzną i wewnętrzną- dotyczy kończyn górnych; odwodzenie, zgięcie, wyprost dotyczy stawów biodrowych) 5. Określenie bólu u pacjenta poprzez wskazanie na przygotowanym schemacie (człowieka) miejsca bólu
Sprawdzenie aktywności fizycznej w zakresie: 1.równowagi, 2.wytrzymałości 3. siły statycznej (dynamometr) w celu kwalifikacji do zajęć ruchowych. Sprawdzenie czy u pacjenta występują dolegliwości bólowe, w celu poprawnego doboru usprawniania ruchowego (ćwiczenia indywidualne, grupowe) Dostosowanie do indywidualnych potrzeb trzech zabiegów fizykalnych Wskazanie ograniczeń dotyczących sprawności kończyn górnych i dolnych
Materiał do: dyskusji z
prowadzącym terapię fizjoterapeutą
wykorzystania w przygotowywanych raportach kwartalnych
Do końca lipca 2015
Ponowne wypełnienie ankiety dotyczącej danych demograficznych - BMI dotyczy wszystkich pacjentów 1.Wykonanie pomiaru sprawności fizycznej Europejskim testem sprawności fizycznej (EUROFIT specjalny): pomiar równowagi, siły) Wykonanie pomiaru
Obserwacja zmian sprawności fizycznej testem Eurofit w celu indywidualnej weryfikacji zaproponowanego usprawniania ruchowego.
Weryfikacja natężenia wysiłku fizycznego
Obserwacja zmian dotyczących równowagi
Materiał do: dyskusji z
prowadzącym terapię fizjoterapeutą
wykorzystania w przygotowywanych raportach kwartalnych
183
wytrzymałości z użyciem testu Fullerton, próba 6-minutowego marszu 2. Pomiar siły mięśniowej za pomocą dynamometru 3. Pomiar zakresu ruchu w stawach kończyn dolnych i górnych za pomocą goniometru 4. Określenie bólu u pacjenta poprzez wskazanie na przygotowanym schemacie (człowieka) miejsca bólu
i wytrzymałości Analiza zmian
występowania bólu u pacjentów (ewentualne zmiany programu usprawniania).
Analiza zastosowanych zabiegów fizykalnych
Do końca grudnia 2015
Ponowne wypełnienie ankiety dotyczącej danych demograficznych -BMI dotyczy wszystkich pacjentów 1.Wykonanie pomiaru sprawności fizycznej Europejskim testem sprawności fizycznej (EUROFIT specjalny): pomiar równowagi, siły) Wykonanie pomiaru wytrzymałości z użyciem testu Fullerton, próba 6-minutowego marszu 2. Pomiar siły mięśniowej za pomocą dynamometru 3. Pomiar zakresu ruchu w stawach kończyn dolnych i górnych za pomocą goniometru 4. Określenie bólu u pacjenta poprzez wskazanie na przygotowanym schemacie (człowieka) miejsca bólu w stawach kończyn dolnych i górnych za pomocą goniometru
Weryfikacja zmian sprawności fizycznej (równowagi, siły statycznej, dynamicznej oraz wytrzymałości)
Analiza wpływu zabiegów fizykoterapeutycznych u wybranych pacjentów
Analiza zakresu ruchu
Materiał do: dyskusji z
prowadzącym terapię fizjoterapeutą
wykorzystania w przygotowywanych raportach kwartalnych
Do 15 marca 2016
Opracowanie uzyskanych wyników
Sformułowanie wniosków końcowych i przygotowanie zaleceń
Przygotowanie danych wtórnych do raportu końcowego
Materiał do: dyskusji z
prowadzącym terapię fizjoterapeutą
wykorzystania w przygotowywanym raporcie końcowym
184
Wykorzystane narzędzia ewaluacyjne:
U wszystkich pacjentów zostaną zebrane dane demograficzne (wiek) oraz sprawdzony
zostanie wskaźnik BMI.
U pacjentów sprawnych ruchowo:
1.Zanalizowana zostanie sprawność fizyczna próbami Europejskiego Testu Sprawności
Fizycznej – EUROFIT specjalny.
W skład testu wchodzi pomiar :
równowagi ciała - składowa koordynacji ruchowej
siła dynamiczna - rzut piłką lekarską
2.Wykonany zostanie pomiar siły mięśniowej za pomocą dynamometru - siła statyczna
3. Wykonany zostanie pomiar zakresu ruchu w stawach kończyn dolnych i górnych za
pomocą goniometru
4. Sprawdzone zostaną miejsca występowania bólu za pomocą specjalnie przygotowanego
schematu
TEST FULLERTON:
Próba 6-minutowego marszu
Próba określa poziom wytrzymałości wysiłkowej. Dla osób korzystających z pomocy
ortopedycznych czy potrzebujących pomocy podczas chodzenia może być ona zmieniona na
próbę 2-minutowego marszu w miejscu
185
Część III. Program kwalifikacji pacjentów Kwalifikacja pacjentów do programów terapeutycznych
W poszczególnych programach podczas kwalifikacji pacjentów do udziału w zajęciach będą
rozpatrywane następujące kryteria:
Nazwa programu Kryterium kwalifikacji Punktacja
Hortikuloterapii Sprawność manualna 1-5 Zainteresowanie rodzajem zajęć lub umotywowanie do udziału w nich
1-5
Opinia terapeuty zajęciowego/psychologa z oddziału
1-5
Muzykoterapii Możliwość współpracy z pacjentem
1-5
Zainteresowanie rodzajem zajęć lub motywacja osobista
1-5
Opinia terapeuty zajęciowego/psychologa z oddziału
1-5
Teatroterapii Możliwość współpracy z pacjentem
1-5
Zainteresowanie rodzajem zajęć lub motywacja osobista
1-5
Opinia terapeuty zajęciowego/psychologa z oddziału
1-5
Dogoterapii Możliwość współpracy z pacjentem
1-5
Zainteresowanie rodzajem zajęć lub motywacja osobista
1-5
Opinia terapeuty zajęciowego/psychologa z oddziału
1-5
Fizjoterapii Reprezentowanie niepełnosprawności w zakresie narządu ruchu
1-5
Motywacja osobista 1-5 Opinia lekarza/fizjoterapeuty 1-5
Ocena sprawności na wyżej wskazanych wymiarach dokonywana będzie
(w zależności od rodzaju zajęć) przez psychologa, lekarza lub terapeutę zajęciowego w skali
1-5 dla każdego rodzaju badanej sprawności. W przypadku każdego modułu terapeutycznego
możliwe jest zdobycie od 3 do 15 punktów. Do zakwalifikowania pacjenta do poszczególnych
186
programów terapeutycznych konieczne jest zdobycie jedynie 5 punktów.
Narzędzie skonstruowano w oparciu o założenie zminimalizowania marginalizacji
pacjentów z większymi niepełnosprawnościami w celu objęcia programem jak największej
liczby pacjentów.
PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO HORTIKULOTERAPII
(MOŻLIWOŚCI RUCHOWE, UMYSŁOWE, KOMUNIKACYJNE).
Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z hortikuloterapii:
- rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu
umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia
(F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub
zaburzenia depresyjne nawracające (F33);
- sprawność makro- i mikromotoryczna – minimalna,
- możliwość współpracy z pacjentem pełna, nieznacznie ograniczona lub ograniczona.
Sugerowane kryteria wyłączenia pacjentów z grupy na zajęcia z hortikuloterapii:
- możliwość współpracy z pacjentem mocno ograniczona
- sprawność fizyczna bardzo mała,
- rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73)
- rozpoznanie zaburzenia psychicznego organicznego otępienia (F00)
187
PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO MUZYKOTERAPII GRUPOWEJ
(MOŻLIWOŚCI RUCHOWE, UMYSŁOWE, KOMUNIKACYJNE).
Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z muzykoterapii grupowej:
- rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu
umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia
(F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub
zaburzenia depresyjne nawracające (F33);
- sprawność makro- i mikromotoryczna – minimalna,
- możliwość współpracy z pacjentem pełna, nieznacznie ograniczona lub ograniczona.
Sugerowane kryteria wyłączenia pacjentów z grupy na zajęcia z muzykoterapii grupowej:
- możliwość współpracy z pacjentem mocno ograniczona,
- sprawność fizyczna bardzo mała,
- rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73)
- rozpoznanie zaburzenia psychicznego organicznego otępienia (F00)
PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO MUZYKOTERAPII
INDYWIDUALNEJ (MOŻLIWOŚCI RUCHOWE, UMYSŁOWE,
KOMUNIKACYJNE).
Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z muzykoterapii grupowej:
- rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu
umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia
(F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub
zaburzenia depresyjne nawracające (F33), rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w
stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73), rozpoznanie zaburzenia psychicznego
organicznego otępienia (F00);
- sprawność makro- i mikromotoryczna – minimalna;
- możliwość współpracy z pacjentem pełna, nieznacznie ograniczona, ograniczona lub mocno
ograniczona,
- sprawność fizyczna bardzo mała.
Brak kryteriów wyłączenia z oddziaływań indywidualnych.
188
PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO TEATROTERAPIII (MOŻLIWOŚCI
RUCHOWE, UMYSŁOWE, KOMUNIKACYJNE).
Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z teatroterapii:
- rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu
umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia
(F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub
zaburzenia depresyjne nawracające (F33);
- sprawność fizyczna pełna lub nieznacznie ograniczona;
- możliwość współpracy z pacjentem pełna lub nieznacznie ograniczona.
Sugerowane kryteria wyłączenia pacjentów z grupy na zajęcia z teatroterapii:
- możliwość współpracy z pacjentem ograniczona
- możliwość współpracy z pacjentem mocno ograniczona
- sprawność fizyczna bardzo mała,
- rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73)
- rozpoznanie zaburzenia psychicznego organicznego otępienia (F00)
189
PROGRAM KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO DOGOTERAPII
Sugerowane kryteria włączenia pacjentów do grupy na zajęcia z dogoterapii:
- rozpoznanie: niepełnosprawności umysłowej w stopniu lekkim (F70) lub w stopniu
umiarkowanym (F71) lub niepełnosprawność umysłowa nieokreślona (F79) lub schizofrenia
(F20) lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe (F31) lub epizod depresyjny (F32) lub
zaburzenia depresyjne nawracające (F33); rozpoznanie niepełnosprawności umysłowej w
stopniu znacznym (F72) lub głębokim (F73)
- sprawność fizyczna pełna, nieznacznie lub mocno ograniczona;
- możliwość współpracy z pacjentem pełna, nieznacznie lub mocno ograniczona
- brak alergii na psa
Kryteria wyłączenia pacjentów z grupy na zajęcia z dogoterapii:
- alergia na psa
- brak akceptacji psa ze strony pacjenta (agresja, lęki)
190
Część IV. Materiały potrzebne do przeprowadzenia działań
terapeutycznych
Zestawienie ilości materiałów niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Horticuloterapii w
okresie grudzień 2014 – kwiecień 2016
L.p Rodzaj materiału Jednostka miary Ilość w
jednostkach miary
Uwagi
1 bejca do drewna opakowanie (0,45l) 5 opakowań
2 bibuła kolorowa (różne kolory) sztuka 60 sztuk różne kolory (min. 5 różnych kolorów)
3 blok milimetrowy (A4) sztuka 20 sztuk
4 blok techniczny A3 (biały) sztuka 40 sztuk
5 blok techniczny A4 (biały) sztuka 40 sztuk
6 blok techniczny A4 (kolorowy) sztuka 40 sztuk
7 bloki rysunkowe A4 sztuka 140 sztuk
8 brokat w sprayu SREBRNY opakowanie 3 sztuki
np.. Rust-Oleum dekoracyjna farba z brokatem AE0210001E8 Glitter Silver
9 brokat w sprayu ZŁOTY opakowanie 3 sztuki
np.. Rust-Oleum dekoracyjna farba z brokatem
10 brystol biały, 70x100cm sztuka 200 sztuk brystol B1 100x70cm - 250g/m2
11
brystol kolorowy, 70x100cm (kolory: zielony, brązowy, czarny, niebieski, granatowy) sztuka 100 sztuk brystol B1 100x70cm - 250g/m2
12 bryt tkaniny (pas tkaniny)
metr bieżący (ok.140cm)
10 metrów bieżących
tkaniny o różnej przepuszczalności światła, w różnych wzorach/kolorach
13 cukier kilogram 5 kilogramów
14
deska do krojenia (kuchenna, średniej wielkości) sztuka 5 sztuk
15 deska do rysunku, B2 na sztalugę sztuka 20 sztuk wymiar 52cm x 72cm (B2)
16
dłutko do linorytu i drzeworytu (graficzne) sztuka 20 sztuk
Dłutko do linorytu i drzeworytu (graficzne), proste-kątowe 90˚ szerokość
wynosi 4mm. Rączka drewniana w kształcie gruszki, lakierowana. Całkowita długo dłutka ok.145mm, dług. Rączki ok.
60 mm
17
donica balkonowa drewniana, rozmiar min. 40x20cm sztuka 8 sztuk
rozmiar 40cmx20cmx30cm, waga 3,2 kg, np. donica balkonowa surfinia, producent:
sobex
18 donica ceramiczna, rozmiar min. sztuka 20 sztuk
kolor naturalny, rozmiar 220mmx250mm, waga 4,2kg
191
22cmx25cm
19 drut stalowy (miękki fi 0,90 mm) szpula/szt. 5 sztuk/szpul min. 20m długości
20 dziurkacz sztuka 3 sztuki
21
Epson papier foto półbłyszczący Premium A4 20 arkuszy
opakowanie (20 arkuszy w
opakowaniu) 20 opakowań
22
farba akrylowa w tubce - min. 10 kolorów 100 ml/tubka 600 sztuk
szeroka paleta barw (kolory podstawowe + kolory natury), każdy z 10 kolorów po
60 szt. (po 3 tubki na uczestnika)
23
farby akwarelowe (zestaw min.12 kolorów)
komplet (min. 12 kolorów) 40 sztuk
24 farby do drewna (różne kolory, min.10) opakowanie (0,25l) 10 opakowań
25
flamastry (w komplecie min. 4 kolory)
sztuka (4 szt. w opakowaniu) 40 opakowań
26 folia aluminiowa, 20m opakowanie (20m) 5 opakowań
27 gąbka do naczyń sztuka (10 szt. W
opakowaniu) 10 opakowań
28 gąbka florystyczna sztuka 20 sztuk kształt: cegła (piankowa), wymiary pianek 23x11 cm, wysokość 8 cm
29 gips ceramiczny kilogram 40
kilogramów
30 glina kilogram,
(opakowanie 10kg) 3 opakowania
po 10kg
31 gorczyca 0,5kg/opakowanie 5 opakowań (po 0,5kg)
32
gotowe półfabrykaty drewniane (do złożenia) sztuka 30 sztuk (rozmiar, min. 30cmx30cm)
33 grabie sztuka 5 sztuk
34 groch kilogram 10
kilogramów
35 grys biały / żwir ogrodowy opakowanie (22kg) 1 opakowanie min. 20kg w opakowaniu
36 gumka do mazania sztuka 20 sztuk 37 gumki chlebowe sztuka 20 sztuk
38 guziki różnej wielkości
opakowanie/50 szt. różnej wielkości 5 opakowań
39 gwoździe (różnej wielkości)
komplet (550szt.różnego
rodzaju) 5 kompletów komplet FIXA, 550 szt. 40 kalka techniczna arkusz 20 arkuszy
41 Kamiennie płaskie (otoczaki) duże opakowanie (10kg) 1 opakowanie
min. 10kg, kolorowe lub jednobarwne wg uznania
42 Kamiennie płaskie (otoczaki) małe opakowanie (10kg) 1 opakowanie
min. 10kg, kolorowe lub jednobarwne wg uznania
43 karimata sztuka 20 sztuk
44 kartki papieru białego (ksero) opakowanie - 500szt. 5 opakowań
45 karton klapowy do składania sztuka 20 sztuk
Rozmiar: 395x300x340mm Klapowy - najbardziej popularny
46 katalog roślin sztuka 2-3 sztuki
192
ogrodowych (min. 2 różne wydania)
47 klej do kamienia opakowanie (15kg) 1 opakowanie
48 klej do papieru w sztyfcie sztuka 80 sztuk
49 klej WIKOL w tubce, 40 ml 40ml/opakowanie 40 opakowań
50 klipsy do mocowania papieru do sztalugi sztuka 50 sztuk 2 szt. na sztalugę
51
knot do świec min. gr. 2,5mm (lub sznurek bawełniany) szpula 4 szpule
52 kombinerki sztuka 5 sztuk szczypce uniwersalne 200mm, np. typ
SILVERSTAR SV40012 53 konewka sztuka 5 sztuk
54 kosz na kwiaty, wiklinowy sztuka 10 sztuk kształt dowolny
55 kuweta malarska, poj. 1l sztuka 5 sztuk
56 lakier do drewna litr (w opakowaniu
2,5l) 5 opakowań
57 lakier ochronny do drewna opakowanie (0,8l) 4 opakowania
58 lampa ze światłem białym sztuka sztuka
59 linka ekspozycyjna metr 12 metrów
60
łańcuch żarówek (Oświetlenie ogrodowe led, żarówki, łańcuch) sztuka/1 łańcuch 5 łańcuchów
Oświetlenie ogrodowe led, żarówki, łańcuch. Opis szczegółowy: Lampki LED
do ogrodu. Pięknie oświetlają dom, namiot lub ogród na Święta i nie tylko. - pasuje do pozycji BA19207, BA19208 - energooszczędne żarówki - transformator IP 44 230 V 24 V - GS - 50 diod LED 3,0 V / 0,02 A = 3 W pobór mocy - kabel 3m, czarny - całkowita długość 7m - system
rozszerzalny - w komplecie kabel z zasilaniem
61 łopata sztuka 5 sztuk
62
małe śrubki z oczkiem lub opakowanie spinaczy na zawieszki sztuka 100 sztuk
63
marker permanentny czarny okrągła końcówka sztuka 40 sztuk
64 młotek ciesielski sztuka 5 sztuk rodzaj i wielkość - dowolna 65 naczynie szklane, 4l sztuka 5 sztuk poj. min. 4l
66 nakrętki na słoiki (białe lub złote) opakowanie (100szt.) 1 opakowanie min.65 mm (wielkość), złote lub białe
67 narzędzia rolnicze, drewniane, małe
sztuka (4 szt. w zestawie) 4 zestawy
opis: Zestaw narzędzi rolniczych wykonany z drewna. Wielkość narzędzi:
45 cm
68 nasiona (różne rodzaje) 0,01kg/opakowanie 100 opakowań
69 nawozy do zasilania kilogram/opakowanie 10 opakowań 70 nożyczki sztuka 20 sztuk 71 nóż do tapet, 18mm sztuka 5 sztuk
72 obudowa gliniana do zniczy sztuka 40 sztuk
193
73 ocet litr 3 litry
74
pastele olejne- opakowanie min. 24 kolory
opakowanie (24 kolory) 40 opakowań
minimum 24 kolory w opakowaniu, po 2 opakowania na uczestnika
75 ołówek sztuka 40 sztuk
76 papier kolorowy do pakowania prezentów rolka
10 rolek w różnych kolorach wzory świąteczne
77 papier pakowy szary w arkuszach
100 szt. w opakowaniu 20 opakowań
1 opakowanie na uczestnika (tj.100 arkuszy)
78
papier samoprzylepny A4 biały 100szt. nacięty opakowanie/100szt. 1 opakowanie
79 papier ścierny (arkusz) sztuka/arkusz 20 arkuszy
Papier ścierny Atlas P40-arkusz A257 225x275mm
80
parafina kosmetyczna - BEZZAPACHOWA 400ml opakowanie 400ml 40 opakowań
81 klej do butów Pattex 50 ml/opakowanie 30 opakowań
82 pędzel nylonowy płaski szeroki 5 cm sztuka 20 sztuk 1 szt. na uczestnika
83
pędzle do akwareli (min.4 szt w opakowaniu)
komplet (4 szt. w opakowaniu) 20 sztuk
84 piasek 10kg/opakowanie 1 opakowanie
85 pineski opakowanie/50 szt. 10 opakowań wysoka główka do podparcia łańcucha,
tzw. beczułki
86
Pióra naturalne barwione (różne kolory)
opakowanie/kilka sztuk
10 opakowań w różnym
kolorze
87 pistolet klejący z wkładami sztuka 2 sztuki
88
plastikowa siatka rabatowa, małe oczko 7x7mm - 1,2x50m, zielona rolka (1,2x50m) 1 rolka
89 podłoże uniwersalne 50 litrów w opakowaniu 10 opakowań
90
podobrazia bawełniane ART CREATIVE sztuka 20 sztuk wielkość 30x50cm
91 podstawki pod knot (blaszane)
100 szt. w opakowaniu 1 opakowanie
92 rafia naturalna opakowanie/1
warkocz (ok.1 kg) 1 opakowanie
93 rośliny na skalniak (min. kilka rodzajów)
sztuka lub opakowanie 15 sztuk/op.
94 sadzonki kwiatów i ziół (różne rodzaje) sztuka 100 sztuk
95 sekator nożycowy sztuka 3 sztuki np. Fiskars Sekator nożycowy 9634
96
skrzynie inspektowe do wysiewu kwiatów i ziół sztuka 5 sztuk
Wymiary skrzyni UNI: dł.1,36m,szer.1,0m,wys.0,22m,waga32kg, konstrukcja ocynkowana (profile o gr. Do
1,5mm), szkło szklarniowe typu Helios (grubość 4mm)
97
słoik z zakrętką (pojemność: 1 litr) – Kilner sztuka 20 sztuk
np.. KILNER, Słoik z zakrętką (pojemność: 1 litr) –
98 słoiki szklane z sztuka 50 sztuk
194
nakrętką 0,5l
99 słoiki szklane z nakrętką 0,75l sztuka 50 sztuk
100 słoma 60g w opakowaniu 10 opakowań 101 słój szklany 1l sztuka 10 sztuk 102 sól kilogram 3kg
103 styropian metr kwadratowy metr
kwadratowy 104 sucha fasola kilogram 10kilogramów
105
pastele suche - opakowanie min. 12 kolorów
opakowanie (12 kolorów) 40 opakowań
minimum 12 kolorów w opakowaniu, po 2 opakowania na uczestnika
106 susz kwiatowy (kilka rodzajów) opakowanie 80g 10 opakowań
107
szary papier do pakowania (70x100cm)
arkusz (10szt. W opakowaniu) 10 opakowań
108
szczotka ulicówka 60 cm z drewnianym trzonkiem (Duża ) sztuka 5 sztuk
109 szklany trójkąt do rozczepiania światła sztuka 5 sztuk
110 sznurek JUMATEX KONOPNY 0,5kg/szt. 5 sztuk
111 szpachelka (min. 4cm) sztuka 20 sztuk
112 szpadel sztuka 5 sztuk 113 sztalugi malarskie sztuka 20 sztuk 1 sztaluga na uczestnika
114 tablica korkowa duża (min. 90x120 cm) sztuka 2 sztuki
115 tablice korkowe (min.60x90cm) sztuka 5 sztuk
116 tabliczki drewniane sztuka 30 sztuk
117 taśma miernicza do 10m sztuka 5 sztuk 5x15
118 taśma pakowa sztuka 5 sztuk rozmiar: 48x66, brązowa kauczuk
119 utrwalacz do farby akrylowej 180ml w opakowaniu 5 opakowań
120 wata opakowanie 3 opakowania
121 wiadro (średniej wielkości) sztuka 5 sztuk
122 wieszak druciany (na ubrania)
sztuka (100 szt. w opakowaniu) 1 opakowanie
123 włóczka (motek - kilka kolorów) sztuka
10 sztuk (motków) gramatura i rodzaj bez znaczenia
124 worek płócienny sztuka 20 sztuk
125 wstążeczki (kolorowe, różne wzory) metr 20 metrów
126 wypalarka do drewna sztuka 2 sztuki
Wypalarka LUTOWNICA do drewna i skóry + 22 grotów, Dane techniczne: moc 30W, temperatura 275°C, zasilanie 230V
127 zakrętki do słoików (min. wielkość 8,2cm) 10 szt. w opakowaniu 10 opakowań
128
zapałki (małe opakowania, klasyczne) opakowanie 10 opakowań
129 zestaw 12 pędzli nylonowych
opakowanie (min.12 szt.) 20 sztuk
1 opakowanie na uczestnika (okres 17 miesięcy)
195
130
zestaw noży kuchennych (min.5 sztuk) komplet (min. 5 szt.) 1 komplet
131 ziarna zbóż kilogram 5 kilogramów
132 ziele angielskie całe (15g w opakowaniu) opakowanie 5 opakowań
133 żwir kilogram 5 kilogramów dowolny materiał, wg uznania
prowadzącego
196
Zestawienie ilości materiałów
niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Muzykoterapii
w okresie grudzień 2014 – kwiecień 2016
L.p Rodzaj materiału Jednostka miary Ilość w
jednostkach miary
Uwagi
1. Kartki papieru białego (ksero) opakowanie -
500szt. 10 opakowań
2. Ksero jedna strona 5000
ksero umożliwi stworzenie arkuszy obserwacyjnych
oraz śpiewników dla uczestników
3. Bindowanie jeden śpiewnik 70
stron 15
bindowanie umożliwi zrobienie śpiewników dla
uczestników
197
Zestawienie ilości materiałów
niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych z Teatro-terapii
w okresie grudzień 2014 – kwiecień 2016
L.p Rodzaj materiału Jednostka miary
Ilość w jednostkach miary
Uwagi
1. Flamastry czarne sztuka 50
2. Arkusz białego papieru – wielkość A2 arkusz 2
3. Zestaw 30 – kolorowy flamastrów opakowanie 10
4. Brystol biały A3 Sztuka 50
5. Nożyczki sztuka 20
6. Kolorowe sznurki (czerwony, czarny, niebieski, zielony, żółty, fioletowy, biały, beżowy, różowy, brązowy)
Rolka (25m) z każdego koloru
5 rolek z każdego koloru
(łącznie 100)
7. Tektura formatu A2 sztuka 4
8. Piłka z materiału sztuka 2
9. Karty ze zdjęciami różnych zwierząt (pies, kot, papuga, wróbel, gołąb, zebra, lew, tygrys, żyrafa, słoń, struś, lama, puma, i inne…)
sztuka 40 różnych
10. Film video z nagranymi różnymi zwierzętami wydającymi różne odgłosy
płyta 1
11. Gotowe maski różnych zwierząt sztuka 30 różnych
12. Papier fotograficzny (do wydruku zdjęć) Opakowanie po 100sztuk
10 Papier fotograficzny 10x15cm, opakowanie 100szt., Epson
13. Blok techniczny Biały A4 blok 20
14. Klej biurowy 20
15. Papier kolorowy samoprzylepny (zeszyty z kartkami różnych kolorów – wymiar A4)
Opakowanie po 50 arkuszy
25 różne kolory
16. Film video z nagraniem pokazu sztucznych ogni z Sylwestra 2014 z Dubaju
płyta 1
17. Kolorowe wstążki i tasiemki atłasowe rolka 30 wstążek 30 atłasowych
18. Krepa w różnych kolorach sztuka 50
19. Taśma klejąca sztuka 20
20. Kawałki różnokolorowych materiałów (różnej wielkości – od 30x30cm do 1,5x1,5m)
sztuka 100
21. Flipchart sztuka 1
22. Biały papier do flipchartów Zestaw 5
23. Biały brystol A2 sztuka 40
198
24. Kolorowe gazety – różne sztuka 150 Mogą być używane, do kupienia w kartonach np. na allegro
25. Różnokolorowe włóczki Rolka 25 m 1 Po jednej z różnych kolorów (np. zielona, czerwona, fioletowa, niebieska, pomarańczowa, żółta, różowa, brązowa, granatowa, czarna, biała, srebrna, szara, złota)
26. Skrawki różnokolorowych materiałów (wielkość pojedynczej sztuki - nie większa niż 30 cm x 30 cm)
sztuka 50
27. Klej – który sklei również materiał z papierem
sztuka 15
28. Zszywasz biurowy sztuka 5
29. Zszywki opakowanie 10
30. Dziurkacz biurowy sztuka 15 Każdy z uczestników będzie przygotowywał konfetti w trakcie zajęć, dlatego po jednym dla każdego. Poza tym będą one używane na innych zajęciach również.
31. Pisaki do pisania po materiale / ubraniach sztuka 20
32. Papier kolorowy Zeszyt 25
33. Szary papier o długości 2m i na 1,5m sztuka 21
34. Marker czarny sztuka 40
35. Markery permanentne – 12 kolorów w opakowaniu
opakowanie 4
36. Karton (o wymiarach 1,5m, 1,5m, 1m) sztuka 17
37. Papier kolorowy samoprzylepny (arkusze A3) – zeszyt różnokolorowy
zeszyt 15
38. Blok techniczny A5 - biały blok 15
39. Blok techniczny A3 - biały blok 25
40. Farby plakatowe – opakowanie 14 -kolorów
opakowanie 10
41. Kubeczki do wody do farb plakatowych sztuka 15
42. Pędzle do malowania farbami plakatowymi
sztuka 20
43. Pastele – opakowanie wielokolorowe (50-kolorów)
opakowanie 15
44. Papier ksero ryza 20
199
45. Kredki do malowania na twarzy i ciele – zestaw różnokolorowy
zestaw 5
46. Karton o wymiarach 1x1x1m sztuka 1
47. Przedmioty do zajęć 2 w marcu 2015r.(temat: moje zmysły) - (jabłko, pomarańcza, łyżeczka, piasek, liść, grzebień, kawałek materiału, ziemniak, gąbka do naczyń, kawałek plasteliny, długopis, worek foliowy, folia aluminiowa, tulipan, ryż, zakręcona tubka pasty do zębów, patyczek, gumka do włosów, szklana kulka dunia….)
Po jednym z każdego
48. 50 kawałków różnego koloru materiału o wielkości 1x1 metr
sztuka 50
49. lustro stojące, tak aby osoby mogły widzieć całą swoją sylwetkę
Sztuka 2
50. lustro mniejsze, które można postawić na stoliku – takie aby było widać w nich twarz i ramiona
sztuka 4
51. Czarne przepaski na oczy sztuka 15
52. Taca o wymiarach 70cmx30cm Sztuka 1
53. Artykuły do ćwiczeń 2 w marcu 2015 (temat: moje zmysły) – (laską wanilii, cynamonem, imbirem, owocem goi, musztardą, cukrem, solą, bananem, pomidorem, żurawina, czosnek, cebula)
Po jednej sztuce na pacjenta – w
odniesieniu do owoców lub warzyw. Musztarda – 1 słoik
na grupę.
54. mocny, rozciągliwy materiał o wymiarach 3x3 metry
sztuka 1
55. Kolorowy materiał 2x2 m – każdy uczestnik dostaje 1 kawałek materiału, każdy w innym kolorze
sztuka 20
56. Kolorowe kartki A5 (czerwone, żółte, zielone)
sztuka 150 z każdego koloru
po 10 z każdego koloru, dla każdego uczestnika
57. Długopisy sztuka 30
58. Bloczek karteczek 500sztuk o wymiarach ok. 7cmx7cm
bloczek 1
59. Pisaki czarne (mające cieńsze końcówki do pisania niż flamastry)
sztuka 30
60. Szary papier – duże arkusze (papier pakowy 100x130cm) – 200 arkuszy
Paczka – po 200 arkuszy
1
61. Film video z nagraniami różnych pochodów karnawałowych z Rio i Wenecji
płyta 1
200
62. Brokat (srebrny, złoty, niebieski, czerwony, zielony)
opakowanie 25 10 opakowań z każdego koloru (do przyozdabiania kartek i masek oraz strojów do przedstawień)
63. Różnokolorowe pióra opakowanie 7 Piórka do dekorowania wykonanych kartek świątecznych i masek, do kupienia w sklepach z materiałami do decupag’u
64. Zestaw różnokolorowych pisaków opakowanie 10
65. Ubrania używane Paczka 40 kg 2 Kupowane na kg
67. Przebrania karnawałowe różne 20 różne
68. Kredki bambino – opakowanie 24 –kolorowe
opakowanie 15
69. Kredki ołówkowe – opakowanie 24 kolory
opakowanie 15
70. Temperówka sztuka 5
71. Kolorowe woreczki na konfetti (wielkość woreczka ok. 15x10cm)
sztuka 15
72. owoce do sałatek (banan, pomarańcze, kiwi, jabłka, winogrona) Gotowa sałatka jarzynowa – 2 kg
0,5 kg Opakowanie gotowej sałatki jarzynowej 1kg
0,5 kg z każdego owocu
2 opakowania
Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD
73. Miski na sałatki sztuka 6
74. Deski do krojenia Sztuka 6
75. Sztućce (noże, widelce, łyżki, łyżeczki Zestaw 15
76. Plastikowe naczynia, kubki, sztućce Zestawy po 10 sztuk
10
77. Chleb Pokrojony - opakowanie
4 Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD
78. Ser, wędlina 1,5 kg sera 1,5 kg wędlin
Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD
79. Taca wymiary 50cm / 20cm Sztuka 4 Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD
80. Napoje 1,5 l woda niegazowana Soki – 1l
10 butelek wody 10 opakowań soku
Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD
81. Kawa, herbata Herbata – opakowanie po 100 torebek Kawa rozpuszczalna – 250g
1 opakowanie herbaty
1 opakowanie kawy
Do 4 zajęć w sierpniu 2015 POCHÓD
201
82. Serwetki - kolorowe opakowanie 10 Jednorazowe
83. Serwetki – kolorowe z motywem z Bożego Narodzenia
opakowanie 2 jednorazowe
84. Samoprzylepne narożniki do zdjęć – opakowanie 240szt
Opakowanie 6
85. Gotowe albumy do zdjęć – papierowe na zdjęcia 10x15
Sztuka 32
86. Cienkopisy do opisu zdjęć sztuka 10
87. Maski (z motywami zwierząt i postaci) sztuka 20
88. Maski karnawałowe - różne sztuka 20
89. Miecze, tarcze plastikowe lub tekturowe sztuka 15 15 mieczy 15 tarczy
90. Różnokolorowe papeterie z kopertami Opakowanie po 8 sztuk
3
91. Cienkopisy – różne kolory – opakowanie 20szt
Opakowanie po 20 sztuk
4
92. Naklejki samoprzylepne z motywami z Bożego Narodzenia
Bloczek A4 10
93. Blok techniczny z kolorowymi kartkami Blok A4 5
94. Papierowe torebki na prezenty z motywami z Bożego Narodzenia
Sztuka 17 Mały rozmiar
95. Przebranie Świętego Mikołaja (Gwiazdora) z workiem na prezenty
sztuka 3
96. Obrus świąteczny z motywem z Bożego Narodzenia duży (wymiary 2m/1,5m – wielorazowy)
sztuka 1
97. Sianko
opakowanie 1
98. Barszcz opakowanie Gorący Kubek
20 Do zajęć 3 z grudnia 2015
99. Kubki do barszczu sztuka 16
100. Kawa i herbata Opakowanie 100 torebek – herbaty Kawa rozpuszczalna – 250g
1 opakowanie herbaty
1 opakowanie kawy
101. Paszteciki z kapustą i grzybami sztuka 38 Do zajęć 3 z grudnia 2015
102. Pierniczki Opakowanie 200 gramowe
5 Do zajęć 3 z grudnia 2015
103. Listwy drewniane Sztuka o długości 1,5
5 Szerokość 5-7 cm, grubość 2-3cm
104. Szara włóczka rolka 2
105. Kolorowa tektura Kartka A3 20
202
106. Igły Opakowanie 55 sztuk (różnej wielkości)
1
107. Gumka z metra Sztuka 1m 30 Do mocowania masek – szerokość 1cm
108. Nici – różne kolory szpulka 15
109. Styropian fasadowy 20cm Opakowanie po 6 sztuk
2
110. Styropian fasadowy 15cm Opakowanie po 6 sztuk
2
111. Nóż termiczny do cięcia styropianu sztuka 3
112. Pędzle różnej grubości komplet 4 sztuk
8
113. Papier ozdobny do drukowania zaproszeń Opakowanie po 200 sztuk
1
114. Koperty na zaproszenia Opakowanie po 200 sztuk
1
115. Znaczki pocztowe sztuka 100
116. Kartony różnej wielkości sztuka 10
117. Taśma klejąca dwustronna sztuka 10
118. Kartony o wielkości 10x10x10cm sztuka 15
119. Gotowe dyplomy do wypisania dla uczestników uznające zdolności artystyczno-teatralne
sztuka 15
120. Różnokolorowe balony Opakowanie po 100 sztuk
1
121. Gumki recepturki Paczka po 100 sztuk
2
122. Mapa Owińsk – prosta sztuka 1
203
Zestawienie ilości materiałów
niezbędnych do realizacji programu działań terapeutycznych - dogoterapeutycznych
w okresie grudzień 2014 – kwiecień 2016
L.p Rodzaj materiału Jednostka miary Ilość w jednostkach miary
Uwagi
1 Farby plakatowe opakowanie 10 8 kolorów
2 Pędzle sztuka 30 średniej wielkości
3 Brystol rozmiar A1 sztuka 30 jasny kolor
4 Flamastry opakowanie 10 24 kolory
5 Smaczki dla psa opakowanie 34 opakowanie ok. 250 g
6 Masa solna (mąka, sól, woda) kg 4 przygotowane wcześniej przez prowadzącego
7 Glina rzeźbiarska opakowanie 520 g 10
8 Plastelina opakowanie 12 sztuk 20
9 Gra Memory z rasami psów sztuka 2 firmy Alexander
10 Kredki ołówkowe opakowanie 10 24 kolory
11 Papier A4 ryza 5
12 Folia do laminarki opakowanie 2 laminarkę prowadzący zapewnia we
własnym zakresie
13 Blok techniczny (A4) sztuka 10
14 Włóczka kłębek 20 różne kolory
15 Piłki sensoryczne sztuka 10 średnica 10 cm
16 Hula-hop sztuka 10
17 Długopisy sztuka 10
18 Taśmy Teraband sztuka 10 żółte oraz czerwone
19 Worki z grochem sztuka 10
20 Groch opakowanie 0,5 kg 1
21 Fasola opakowanie 0,5 kg 1
22 Kasza manna opakowanie 0,5 kg 1
23 Krepa Sztuka (rolka) 20 różne kolory
24 Kamienie sztuka 50 różnej wielkości, zebrane przez prowadzącego
204
Sprzęty potrzebne do oddziaływań terapeutycznych.
Wymienione w tabeli sprzęty zastosowane zostaną we wskazanych w kolumnie czwartej modułach. Jednak w niektórych przypadkach
wybrane urządzenia przydatne będą również w innych modułach.
Lp. Nazwa sprzętu Charakterystyka Moduł Sztuk Uwagi 1. Pendrive 8G Szybkość odczytu: 18 MB/s
Szybkość zapisu: 5 MB/s Horticuloterapia 5
2. Głośniki z możliwością podłączenia do komputera
Subwoofer Wyjście słuchawkowe Zasilanie (V): 220 - 240V Zdalne sterowanie: (pilot
przewodowy)
Horticuloterapia 1
3. Aparat fotograficzny – cyfrowy
Do użytku przez pacjentów - prosty w obsłudze,
zerokokątny obiektyw, 14 megapikselowy sensor, cyfrowa stabilizacja obrazu, duży ekran LCD (3 cale,
rozdzielczość 230,400 punktów)
Horticuloterapia 4
4. Drukarka atramentowa z możliwością czytelnego drukowania zdjęć
Drukowanie atramentowe na żądanie (piezoelektryczne)
Minimalna wielkość kropel 3 pl Technologia tuszów Dye Ink Rozdzielczość drukowania 5.760
x 1.440 DPI Szybkość druku ISO/IEC 24734
9 Str./min. Monochromatyczny, 4,5 Str./min. Kolor
Maksymalna szybkość druku 33 Str./min. Monochromatyczny (papier zwykły), 15 Str./min. Kolor (papier zwykły)
Rozdzielczość skanowania 1.200 DPI x 2.400 DPI (poziomo x
Horticuloterapia 1
205
pionowo) Typ skanera czujnik kontaktowy
obrazu (CIS) Formaty papieru A4, A5, A6, B5,
C6 (koperta), DL (koperta), Nr 10 (koperta), Letter, 9 x 13 cm, 10 x 15 cm, 13 x 18 cm, 13 x 20 cm, 20 x 25 cm, 100 x 148 mm, 0.6729166666666666, Legal
Automatyczny podajnik dokumentów
5. Drukarka laserowa Prędkość drukowania (28str./min.),
Wejście USB 2.0, Możliwość wydruku
dwustronnego, Rozdzielczość wydruku: 600 x
600 dpi (rozdzielczość interpolowana 1200 x 1200),
Procesor 400 MHz, Pamięc standardowa 32MB
Horticuloterapia 1
6. Ekran projekcyjny Kolor biały Wymiary powierzchni
projekcyjnej - 200 x 200 cm Format obrazu 1:1 Kąt widzenia : 120° Tył ekranu czarny - nie
przepuszcza światła
Horticuloterapia 1
7. Program, do projektowania komputerowego ogrodów
Rzut z góry,
Wizualizacja 3D, Biblioteka roślin, Symulacja wzrostu, Import plików 2D i 3D, Modelowanie terenu, Lista roślin,
Horticuloterapia 1
206
Zmiany sezonowe, Tekstury bylin, Symulacja zacienienia, Import materiałów, Rozbudowane modelowanie
terenu, Edytor roślin, Dwa stanowiska.
8. Sprzęt grający - wieża z możliwością odtwarzania formatu mp3 z wejściem USB -
Wzmacniacz klasy D o mocy 50W x 50W i 2 x 2-drożne głośniki
Źródła: CD, USB, RDS AM / FM radio, iPod dock, Bluetooth
Kompatybilność: MP3 / WMA / WAV / FLAC / AAC
Odtwarza iPad przez USB lub iPod, iPhone przez iPod dock, CD, włącznie z MP3 / WMA, MP3, MPEG4, WMA, WAV, ACC, FLAC z USB i DLNA
Pilot zdalnego sterowania w zestawie
Horticuloterapia 1
9. Kamera cyfrowa Rozdzielczość zapisu – minimum 1920 x 1080i – FullHD
SteadyShot z Aktywnym Trybem, optyczny stabilizator obrazu
Balans bieli - utomatyczny, zapamiętywany po naciśnięciu, plener, pomieszczenie
Wyjścia, wejścia: mikrofonowe, USB,
Wyjścia, wejścia obrazu – HDMI
Horticuloterapia 4
10. Statyw do kamery Funkcja blokady nóg ułatwiająca rozkładanie i składanie
Pokrowiec w komplecie
Horticuloterapia 4
207
11. Przenośny sprzęt grający typu bombox
odtwarzane formaty CD, CD-R, CD-RW, MP3, WMA
dźwięk stereo wyjście słuchawkowe odtwarzacz CD z odczytem
plików MP3 port USB
Horticuloterapia 1
12. Reflektor sceniczny z białym światłem
Horticuloterapia 2
13. Reflektor z wymiennymi wkładkami pozwalającymi uzyskać różne kolory światła
Teatroterapia 2
14. Mikrofon bezprzewodowy
Technologia HDAP (High Definition Audio Performance)
Pokrętło głośności Volume wpływające na poziom sygnału na wyjściu 1/4 TRS (wyjście duży Jack)
Trwałe metalowe sitko zabezpieczające kardioidalną wkładkę dynamiczną stanowiącą serce mikrofonu.
odbiornik SR 40 MINI2, dwa doręczne nadajniki HT 40
MINI
Teatroterapia 2 W zestawach zwykle są dwie sztuki. Chodzi o dwie sztuki, nie o dwa zestawy
15. Mikrofon bezprzewodowy nagłowny
zakres częstotliwości – 548…865 MHz
liczba częstotliwości nośnych 960
liczba presetów – 12 nadajnik – wejście liniowe: 60-
16000 Hz moc wyjściowa – 10mW czułość – 1,6 mV/Pa
Teatroterapia 4
208
maksymalne natężenie – 150 dB
16. Statyw do mikrofonu standardowy uchwyt Duży zakres regulacji ustawień
Teatroterapia 2
17. Statywy do kolumn Materiał – Aluminium wysokość minimalna 1470 mm wysokość maksymalna 2180 mm obciążenie maksymalne – co
najmniej 60kg
Teatroterapia 2
18. Kurtyna Teatroterapia 1
19. Biały materiałowy parawan
Teatroterapia 1
20. Kabel mikro USB Teatroterapia 4 Potrzebne do zgrywania materiałów z kamer i aparatów na laptopy
21. Bębenek imitujący szum morza
Metalowe kuleczki między membranami
Membrany z naturalnej skóry
Muzykoterapia 2
22. Zaklinacz deszczu Wysokość co najmniej 75cm, Szerokość co najmniej 7cm
Muzykoterapia 2
23. Instrumentarium Orffa
Minimum 17 instrumentów w zestawie
Zestaw powinien zawierać: o bębenek, średnica ok.
20cm o marakasy, długość ok.
23cm o 4 pudełka akustyczne
różnej długości (ok. 20-25cm)
o tamburyn, średnica ok. 20cm,
Muzykoterapia 3
209
o 5 trójkątów o różnej długości boku (ok. 10-20cm)
o klawesyn (długość ok. 20cm)
o kastaniety (średnica ok. 5cm)
o kastanieta, długość ok. 20cm
o guiro, długość ok. 40cm o shaker metalowy,
długość ok. 20cm Torba w zestawia
24. Instrument klawiszowy z wbudowanymi głośnikami i aranżerem
Klawiatura – minimum 61 klawiszy syntezatorowych
polifonia: 62-głosowa pamięć próbek (PCM ROM):
32MB ilość brzmień fabrycznych: co
najmniej 660 wyświetlacz graficzny
podświetlany wbudowany czytnik kart SD: tak sekwencer: dwa niezależne
moduły sekwencera (2x16 śladów) z oddzielnym sterowaniem
programowalne pady funkcja Backing Sequencer wbudowany wzmacniacz:
2x15W system głośników: dwa głośniki
szerokopasmowe
Muzykoterapia 1
25. Gitara elektroakustyczna
aktywna elektronika świerkowa płyta wierzchnia tył, boki, szyjka – klon podstrunnica – palisander
Muzykoterapia 1
26. Mobilny rejestrator wymieniane kapsuły mikrofonu Muzykoterapia 1
210
dźwięku jednoczesne nagrywanie na sześciu ścieżkach
cztery wejścia Mic/Line ze złączami zespolonymi XLR/TRS
regulator wzmocnienia i przełącznik PAD -20 dB na wejście
zasilanie phantom dla wszystkich wejść głównych: +12/+24/+48 Volt
duży kolorowy wyświetlacz LCD, zaokrąglony,
bezpośrednie nagrywanie na nośniki pamięci SD, SDHC i SDXC do 128 GB
rozdzielczość do 24 Bit /96 kHz jako pliki WAV kompatybilne z BWF lub wybór formatów MP3
funkcje Auto Record, Pre Record i Backup Record
wewnętrzna funkcja Mixdown multitrack na stereo
niezależne połączenie monitorowania i odtwarzania
wirtualny wskaźnik poziomu VU funkcja Voice Memory (99
punkty oznaczeniowe na nagranie)
funkcja Overdub (99 nagrania) wbudowane efekty, w tym filtr
górnoprzepustowy, kompresor, limiter
wbudowane dekodowanie MS funkcje edycji Normalize, Divide
i Trim tuner chromatyczny, metronom odtwarzanie w pętli z
211
definiowanymi przez użytkownika punktami rozpoczęcia i zatrzymania
zmienna prędkość odtwarzania, 50-150%
zmienna wysokość tonów na ścieżce, niezależnie od prędkości odtwarzania
złącze USB do wymiany danych z komputerem
wielokanałowy interfejs Stereo-USB-Audio do PC/Mac/iPad
27. Kaossilator syntezator wyposażony w touchpada, który umożliwia grywalność nut i manipulowanie dźwiękiem poprzez dotyk,
250 programów brzmieniowych, funkcja LOOP RECORDING, złącze USB MIDI, możliwość zapisywania
nagranych loopów w formacie WAV na karcie SD/SDHC
Muzykoterapia 1
28. Misa tybetańska (30cm)
średnica 30 cm pałka dedykowana dla gongu
tego rozmiaru wyrób rękodzielniczy
Muzykoterapia 1
29. Misa tybetańska (40cm)
średnica 40 cm pałka dedykowana dla gongu
tego rozmiaru wyrób rękodzielniczy
Muzykoterapia 1
30. Misa tybetańska (50cm)
średnica 50 cm pałka dedykowana dla gongu
tego rozmiaru wyrób rękodzielniczy
Muzykoterapia 1
31. Mikser dźwięku 8 kanałów przedwzmacniacze mikrofonowe 2 kanały mikrofonowo liniowe
Teatroterapia 1
212
mono XLR/TRS z przełącznikiem czułości
wyświetlacz LED poziomu sygnału,
Regulacja czułości Gain, Filtr górnoprzepustowy 100 Hz
we wszystkich przedwzmacniaczach,
Duże uszczelnione potencjometry poziomu,
Przycisk Mute dla każdego kanału,
Przełącznik Solo w każdym kanale ustawiony do trybu pracy przed regulacją głośności,
Stereofoniczny powrót efektowy TRS,
wyjście AUX TRS, Wyjście odsłuchowe Control
Room stereo TRS z możliwością wyboru źródła odsłuchu,
Wyjście słuchawkowe, Zasilanie z zewnętrznego
zasilacza, 32. Aktywna kolumna
dwudrożna Kolumna aktywna Wbudowane wydajne końcówki
mocy Fast Recovery. Końcówka niskotonowa 300W
(max) pracująca w klasie D, Końcówka wysokotonowa 100W
(max) pracująca w klasie A/B, 12 głośnik niskośredniotonowy, kompresowany driver, wbudowany 3-punktowy
korektor z parametrycznym środkiem z możliwością wyłączenia, regulacja poziomu dźwięku,
Teatroterapia 2 Zwykle sprzedawane są po dwie w zestawie
213
Symetryczne wejście i wyjście XLR,
2 uchwyty boczne, pasmo przenoszenia 57 Hz – 20
kHz 33. Przenośna kurtyna
teatralna Teatroterapia 1
214
Płyty CD: Lp. Płyta Sztuk Uwagi
1. J.S. Bach „Koncert d-
moll na dwoje skrzypiec”
1
2. J.S. Bach „Koncerty
Brandenburskie”
1
3. J.S. Bach muzyka
organowa
1 Przykładowe utwory:
Preludium i fuga
D-dur,
Toccata C-dur,
Passacaglia i
fuga c-moll,
Toccata i fuga d-
moll
4. F. Mendelssohn-
Bartholdy „Koncert
skrzypcowy e-moll”
1
5. W.A. Mozart „Eine
kleine nachtmusik”
1
6. W.A. Mozart „Koncert
fortepianowy c-dur”
1
7. C. Saint-Saens
„Karnawał zwierząt”
1
8. M. Ravel „Bolero” 1
9. C. Debussy „Morze” 1
10. C. Debussy „Kącik
dziecięcy”
1
11. Koncert trzech tenorów 1 J. Carreras, P. Domingo,
L. Pavarotti
12. E. Grieg „Peer Gynt” 1
13. L. van Beethoven
„Symfonia 5”
1
14. L. van Beethoven
„Symfonia 3”
1
15. l. van Beethoven
„Symfonia 9”
1
16. F. Chopin – mazurki 1 Przykładowe nagrania:
Mazurek E-dur
op. 6 nr 3,
215
Mazurek C-dur
op. 6 nr 5,
Mazurek B-dur
op. 7 nr 1,
Mazurek As-dur
op. 7 nr 4,
Mazurek B-dur
op. 17 nr 1,
Mazurek C-dur
op. 24 nr 2,
Mazurek C-dur
op. 33 nr
17. P. Czajkowski „Dziadek
do orzechów”
1
18. P. Czajkowski „Koncert
fortepianowy b-moll”
1
19. P. Czajkowski „Jezioro
łabędzie”
1
20. J. Haydn „Symfonia
dziecięca”
1
21. A. Dvorak „Tańce
słowiańskie”
1
22. J. Brahms „Tańce
węgierskie”
1
23. J. Strauss – walce 1 Przykładowe
utwory: Eolskie
tony
Gazetki poranne
Nad pięknym
modrym
Dunajem
Opowieści Lasku
Wiedeńskiego
Wino, kobieta i
śpiew
Walc cesarski
Odgłosy wiosny
24. A. Vivaldi „Cztery pory
roku”
1
216
25. Vanessa Mae „Violin” 1
26. Vanessa Mae „My
Favourite Things-Kids'
Classics”
1
27. Soundtrack do filmu
„Amelia”
1
28. Soundtrack do filmu
„Braveheart”
1
29. Soundtrack do filmu
„Requiem for a dream”
1
30. Soundtrack do filmu
„Gladiator”
1
31. Soundtrack do filmu
„Ostatni Mohikanin”
1
32. Soundtrack do filmu
„Misja”
1
33. Soundtrack do filmu
„1492. Wyprawa do raju”
– Vangelis
1
34. Vangelis „Voices” 1
35. J. Pachelbel „Kanon D-
dur”
1
36. Kitaro „Kojiki” 1
37. Soundtrack do filmu
„Dirty dancing”
1
38. Muzyka relaksacyjna –
szum morza
1
39. Muzyka relaksacyjna –
deszcz lub burza
1
40. Muzyka relaksacyjna –
szmer strumyka
1
41. Muzyka relaksacyjna –
śpiew ptaków
1
42. Muzyka relaksacyjna –
śpiew delfinów
1
43. Muzyka relaksacyjna –
śpiew mnichów
tybetańskich
1
44. Muzyka relaksacyjna – 1
217
odgłosy dżungli
afrykańskiej
45. Muzyka relaksacyjna –
gongi
1
46. Kolędy polskie –
wykonanie chóralne
1 Dowolne
47. Kolędy polskie –
wykonanie solowe
1 Dowolne
48. Kolędy polskie –
wykonanie góralskie
1 Dowolne
49. Soundtrack do filmu
„Król lew” – Elton John
1
50. ABBA „The best of” 1
51. Modern Talking „The
best of”
1
52. The Beatles „Beatles for
sale”
1
53. The Beatles „Help!” 1
54. The Beatles „Please,
Please me”
1
55. Elvis Presley „Greatest
hits”
1
56. Paul Anka „Golden Hits” 1
57. Kołysanki 1 Przykład: ISBN: 978-83-7568-416-2
58. Sting „Symphonicities” 1
59. Steve Wonder „Greatest
hits”
1
60. Tony Levin „Waters of
Eden”
1
61. Brian Eno „Another
green world”
1
62. Glenn Miller Orchestra
„The very best of swing”
1
63. Kenny G. „Paradise” 1
64. Krzysztof Krawczyk
„The best of”
1
65. Maryla Rodowicz „The
best of”
1
66. Donatan i Cleo 1
218
„Kiper/Chimera”
67. Massive Attack
„Mezzanine”
1
68. Sigur Ros „(…)” 1
69. Mazowsze „Pieśni
polskie”
1
70. Czerwone gitary „The
best of”
1