Δομή και λειτουργία των

ΜΜΕ

Αρχές και υπευθυνότητα

Ελευθερία των ΜΜΕ Η ελευθερία στην επικοινωνία έχει διττή

όψη: να προσφέρει επιλογές και να καλύπτει μια δημόσια ανάγκη

Δομικές προϋποθέσεις Προϋποθέσεις λειτουργίας και αυτονομίας

από τους δημοσιογράφους Ευκαιρίες σε διάφορες φωνές στην

κοινωνία

Προϋποθέσεις ελευθερίας (Πολύ σαφής) έλλειψη λογοκρισίας (επίσης σαφής) ισότιμο δικαίωμα και ισότιμη

δυνατότητα στους πολίτες για λήψη ειδήσεων (λιγότερο σαφής)ελευθερία ΜΜΕ για να παίρνουν

πληροφορίες (λιγότερο σαφής)απουσία επιρροής από τους

ιδιοκτήτες των ΜΜΕ (Επιθυμητή) μια δραστήρια παρουσίαση των

ειδήσεων

Οφέλη από ελευθερία των μέσων Συστηματικός και δημόσιος έλεγχος

εκείνων που κατέχουν εξουσία Ενημερωμένο δημοκρατικό σύστημα και

μιας ανάλογης κοινωνικής ζωής Δυνατότητα για έκφραση ιδεών Ανανέωση της κουλτούρας της κοινωνίας Αύξηση του μεγέθους και της ποικιλίας

της διαθέσιμης ελευθερίας

Ισότητα των ΜΜΕ Οι κατέχοντες εξουσία δεν απολαμβάνουν

ιδιαίτερη μεταχείριση Αντικειμενικότητα (αλήθεια, δικαιοσύνη,

ουδετερότητα) Πρόσβαση (ανοιχτός, ίσος) Πολυμορφία (αλλαγή, κάλυψη)

Πολυμερεια στα ΜΜΕ Ενισχύει τις εξελίξεις της κοινωνικής

μεταβολής Πολυμερεια ως ίση μεταχείριση δηλαδή Να απολαμβάνουν όλοι τις ίδιες παροχές

και πρόσβαση ΚΑΙ δίκαιο και σωστό καταμερισμό της

πρόσβασης

Προϋποθέσεις για πολυμερεια Τα ΜΜΕ να αντανακλούν στη δομή

ποικίλες οικονομικές και πολιτιστικές δραστηριότητες

Τα ΜΜΕ να προσφέρουν τις ίδιες δυνατότητες πρόσβασης και φωνή σε όλους

Τα ΜΜΕ να προσφέρουν επιλογή στο περιεχόμενο

Οφέλη Δημιουργία νέων στοιχείων για

διαφοροποίηση κοινωνικής ζωής Περιορισμός κοινωνικών συγκρούσεων με

την αύξηση ευκαιριών ‘άνοιγμα’ δυνατοτήτων σε μειονότητες

για διατηρήσουν την υπόσταση τους στην κοινωνία

Διαχείριση του όρου ελευθερία Διάνοιξη διοδίων για κοινωνική και

πολιτιστική αλλαγή

Αντικειμενικότητα Υιοθέτηση μιας στάσης αντικειμενικής και

ουδέτερης για το αντικείμενο της έρευνας, αποφυγή πολιτικοποίησης και κομματικοποίησης, αποφυγή υπόγειας επιδίωξης σκοπού

Μια δίκαιη αντιμετώπιση των πηγών, χωρίς διακρίσεις

Τον κοινό αντιλαμβάνεται αρκετά καλά το μέτρο της αντικειμενικής απόδοσης

Άλλο διαφήμιση άλλο είδηση

Συστατικά στοιχεία της αντικειμενικότητας Γεγονότα (αλήθεια σημασία,

πληροφορικότητα) Αμεροληψία (εξισορρόπηση,

ουδετερότητα)

Προϋποθέσεις ποιότητας στην ενημέρωση Επαρκή ποσότητα σημαντικών ειδήσεων

και παρασκηνιακών πληροφοριών Ενημέρωση αντικειμενική και ακριβής Ισορροπημένη και δίκαιη

Υπάρχουν όρια στην αντικειμενικότητα? Ελευθερία των ΜΜΕ Ολότητα της πληροφορίας Απαραίτητη αξιόλογη

Κοινωνική τάξη και αλληλεγγύη Η έννοια τάξη χρησιμοποιείται για

συμβολικές έννοιες όπως θρησκεία, τέχνες έθιμα

Η κρατική θεωρία ερμηνεύει τα ΜΜΕ ως παράγοντες μιας κυρίαρχης εξουσιαστικής τάξης που προσπαθεί να επιβάλλει τους δικούς της ορισμούς στα πράγματα

Η λειτουργική προσέγγιση προσδίδει στα ΜΜΕ έναν λανθάνοντα στόχο να διασφαλίζουν τη συνέχεια και τη διαμόρφωση μιας κοινωνικής τάξης

Το νόημα της υπευθυνότητας Δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί Αίτημα να είναι κανείς υπόλογος για τις

πράξεις του είτε απευθείας στην κοινωνία είτε διάμεσου των δημόσιων εποπτικών μέσων

Κριτήρια για να είναι τα ΜΜΕ υπεύθυνα Προστατεύουν ελευθερία της έκδοσης Να παρεμποδίζουν οποιαδήποτε ‘βλάβη’

έρχεται από τη δημοσιοποίηση ενός θέματος

Προωθούν θετικές πλευρές της δημοσιότητας

Δυο μοντέλα υπευθυνότητας Α. Το μοντέλο της υποχρέωσης δίνει

έμφαση στον κίνδυνο που τα δημοσιεύματα των ΜΜΕ μπορούν να προκαλέσουν στα άτομα

Β. Το μοντέλο ανταπάντησης δεν βλέπει σύγκρουση. Δίνει έμφαση στο δημόσιο διάλογο

Δύσκολο να ‘ζυγιστεί’ στην ιδιωτική βλάβη και στο πιθανό δημόσιο όφελος

Πλαίσιο και σχέσης υπευθυνότητας ΜΜΕ μπορεί να είναι υπόλογα: -στο ακροατήριο -στους πελάτες των ΜΜΕ (διαφημιστές) -στα διαφορετικά είδη πηγών του

περιεχομένου (πρακτορεία) -στους ιδιοκτήτες -στις εποπτικές αρχές - σε αυτούς που αποτελούν το θέμα

πληροφόρησης

Πλαίσια υπευθυνότητας

Θεσμικό πλαίσιο Αναφέρεται σε όλες τις δημόσιες

πολιτικές νόμους και ρυθμίσεις που επηρεάζουν τη δομή των ΜΜΕ και τη λειτουργία τους

Οι βασικοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν κανονισμούς και εγκυκλίους

Υπάρχει κάποιος που φροντίζει για τη σωστή ενημέρωση των πολιτών

Πλαίσιο αγοράς Δεν αντιμετωπίζεται ως σημαντικός

μηχανισμός της δημόσιας υπευθυνότητας Μέσο εξισορρόπησης μεταξύ των

συμφερόντων των επικοινωνιακών οργανισμών και των συμφερόντων των πελατών

Μήπως έχουν εμπορευματοποιηθεί πολύ τα ΜΜΕ

Πλαίσιο δημόσιας ευθύνης Οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί είναι

παράλληλα και κοινωνικοί θεσμοί Οι μηχανισμοί και οι διαδικασίες

αποτελούνται κυρίως από δραστηριότητες των ομάδων πίεσης

Οι ανάγκες της κοινωνίας μπορούν να εκφραστούν με άμεσο τρόπο

Όμως κάποια ΜΜΕ χρησιμοποιούν την ελευθερία τους για να αποποιηθούν την ευθύνη τους

Πλαίσιο επαγγελματικής ευθύνης Αναφέρεται στην υπευθυνότητα που

προκύπτει από τον αυτοσεβασμό και την δεοντολογία μεταξύ των εργαζομένων στα ΜΜΕ

Οι διαδικασίες αποτελούνται από κάποιο δημοσιοποιημένο κώδικα που υιοθετείται από τα μέλη μιας ομάδας

Το σύστημα έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει

Δομές και θεσμοί των ΜΜΕ Τα ΜΜΕ δεν είναι μια οποιαδήποτε

επιχείρηση Γίνονται όλο και περισσότερο βιομηχανία Διευθύνονται ως επιχειρήσεις παρόλο που

ανταποκρίνονται όλο και περισσότερο στις κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες των κοινωνιών

Οι δραστηριότητες είναι πολιτικές και οικονομικές

Τεχνολογίες Σημαντικό ρόλο στην κοινωνική ζωή

ανεξάρτητα εάν είναι ιδιωτικά η δημόσια

Εναλλακτικές προσεγγίσεις Οικονομικη/βιομηχανικη προσέγγιση Πολιτικής οικονομίας Δημόσιο συμφέρον Επαγγελματικής οπτικής

Βασικά στοιχεία δομής ΜΜΕ Επικοινωνιακό επίπεδο (όλα εθνικά ΜΜΕ) Πολυκλαδικοί επικοινωνιακοί οργανισμοί

(επενδύσεις σε ΜΜΕ) Επικοινωνιακός τομέας (τηλεόραση) Κυκλοφορία διανομή (εθνική

περιφερειακή) Επικοινωνιακή μονάδα (τίτλος

εφημερίδας) Προϊόν επικοινωνιακής μονάδας (βιβλίο)

Ποια είναι η κύρια πηγή εσόδων των ΜΜΕ Απευθείας πωλήσεις και διαφήμιση Όσο μεγαλύτερη είναι η εξάρτηση του

μέσου από τη διαφήμιση τόσο λιγότερο ανεξάρτητο είναι το περιεχόμενο από τα συμφέροντα

Ποιοι καταναλωτές παρακολουθούν ένα μήνυμα? Ανάλογη και η αμοιβή

Η απόδοση της μιας αγοράς μπορεί να επηρεάσει την άλλη

Εμβέλεια της αγοράς Η κοινωνική σύνθεση του ακροατηρίου

είναι σημαντική λόγω της αγοραστικής δύναμης και στον τύπο των διαφημιζόμενων αγαθών

Η διαφήμιση ευνοεί μια σύγκληση ανάμεσα στα ΜΜΕ και στις προτιμήσεις των καταναλωτών

Ανταγωνισμός για τα έσοδαΑνταγωνισμός πηγή εσοδωνΧαμηλα επίπεδα ποιότηταςΜαζική καταναλωτική διαφήμιση

στυλοβάτης των ΜΜΕΈνταση του ανταγωνισμού σημαντική

μεταβλητήΣημασία κοινωνικοοικονομικής σύνθεσης

του ακροατηρίου

Κόστος δομής των ΜΜΕ Σταθερές και μεταβλητές δαπάνες

παραγωγής Ψηλό το κόστος στην έναρξη της

λειτουργίας του

Ιδιοκτησία και έλεγχος Ποιος είναι ο ιδιοκτήτες και πως

χρησιμοποιεί τα ΜΜΕ Ποιος πληρώνει το προϊόν για το ΜΜΕ Τα περισσότερα ΜΜΕ ανήκουν σε τρεις

κατηγορίες: εμπορικές εταιρείες, ιδιοκτήτες μη κρατικές επιχειρησεις και κράτος

Οι επιρροές της ιδιοκτησίας Η φιλελεύθερη θεωρία λέει ότι η ιδιοκτησία

μπορεί να μην εμπλέκεται στις εκδοτικές αποφάσεις

Αποφάσεις που αφορούν τους πόρους έχουν να κάνουν από τα διοικητικά συμβούλια ενώ οι δημοσιογράφοι μπορούν να γράφουν ελευθέρα

Η ύπαρξη ελέγχων και ισορροπιών δεν μπορεί να αποκρύψει κάποια γεγονότα που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία των ΜΜΕ

Τα ΜΜΕ πρέπει να έχουν κέρδη για να επιβιώσουν

Ανταγωνισμός και συγκέντρωση Ο ελεύθερος ανταγωνισμός πρέπει να

οδηγεί στην πολυμερεία και σε μεταβολή στη δομή των ΜΜΕ

Οριζόντια και κάθετη συγκέντρωση Η οριζόντια συγκέντρωση αναφέρεται

στις συγχωνεύσεις διαφόρων ΜΜΕ μέσα στην ίδια αγορά

Η κάθετη συγκέντρωση αναφέρεται σε ένα σχέδιο ιδιοκτησίας που επεκτείνεται μέσα από διαφορετικά σταδία παραγωγής και διανομής ή και σε μια γεωγραφική συγκέντρωση

Επιδράσεις από τη συγκέντρωση ιδιοκτησίας Αυξημένες δυνάμεις ιδιοκτητών- αλυσίδες Συγκέντρωση μιας μερίδας κοινού σε ένα

μέσο

Βαθμοί συγκέντρωσης Υπολογίζεται συνήθως με βάση το βαθμό

στον οποίο οι μεγάλες εταιρείες ελέγχουν την παραγωγή, την απασχόληση, τη διανομή και το ακροατήριο

Τέλειος ανταγωνισμός είναι σπάνιος Τα αιτία της αύξησης της συγκέντρωσης

ιδιοκτησίας των ΜΜΕ δε διαφέρουν από άλλες επιχειρήσεις

Κάθετη ενοποίηση φέρνει μεγάλα κέρδη

Ζητήματα πολιτικής Τρία ζητήματα όσο αφορά στη δημόσια

πολιτική -κοστολόγηση των υπηρεσιών -προϊόν -θέση ανταγωνιστών

Ποιο είναι το περιεχόμενο μιας μονοπωλιακά παρεχόμενης υπηρεσίας από τα ΜΜΕ

Οικονομική διάσταση των ΜΜΕ ΜΜΕ πρέπει να ανταποκρίνονται στον κοινωνικό

τους ρόλο Δυσκολίες εισόδου από επιχειρήσεις στα ΜΜΕ Τάση συγκέντρωσης ιδιοκτησίας Προϊόντα ΜΜΕ πολλαπλά και μπορούν να

ανακυκλωθούν ΜΜΕ ως επιχείρηση συνεπάγονται δημιουργία και

αβεβαιότητα ΜΜΕ υψηλό κόστος ΜΜΕ υβρίδια όσον αφορά στην αγορά στο προϊόν

και στην τεχνολογία

Η εποπτεία των ΜΜΕ

Μοντέλο τύπου Ελευθερία από κάθε κυβερνητική

παρέμβαση και έλεγχο που θα συνεπαγόταν λογοκρισία η περιορισμούς

Δεν αρνείται να τεθούν κάποια νομικά η θεσμικά όρια στην διεύθυνση των ΜΜΕ

Μοντέλο της ραδιοτηλεόρασης Κάτω από την κρατική εξουσία Παροχή δημόσιας κοινωνικής υπηρεσίας

αποτελεί τον πυρήνα του μοντέλου Συνήθως συγκεκριμένοι νόμοι Αποδυνάμωση του μοντέλου της κρατικής

τηλεόρασης έχει σημαδευτεί με την ιδιωτικοποίηση των ΜΜΕ

Μοντέλο διανομέα Σημαντικές ρυθμίσεις όσο αφορά στην

υποδομή και στην οικονομική εκμετάλλευση

Υψηλό βαθμό ρύθμισης περιεχομένου