ÇALIŞMA YAŞAMINDA ÖZEL POLİTİKA GEREKTİREN GRUPLAR

6331 sayılı yasa

Madde 25:

• (8) İşyerinde durdurulan işlerde izinsiz çalışma yaptıran işveren veya işveren vekillerine

üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.

6331 sayılı yasa;

İşin durdurulması

• Madde 25 – (1) …çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, …..işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur.

• Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur.

Alt işverenle ilgili;

Asıl işverenin de sorumluluğu var:

Yönetmelikten;

• 10) Bir başka işverenden iş görmek için işyerine geçici olarak gönderilen çalışanlar ile alt işveren çalışanlarını n yapacakları işe uygun olduğunu gösteren sağlık raporlarının süresinin dolup dolmadığını kontrol etmek.

ÇALIŞMA YAŞAMINDA ÖZEL POLİTİKA

GEREKTİREN GRUPLAR

İş ve sağlık arasındaki ilişkinin belirleyicileri:

• Çalışanın bireysel özellikleri

• İşyeri ortam faktörleri

• İşyeri ortamında bulunan faktörlerin çalışanların sağlık durumu üzerine olumsuz etkileri, bazı bireysel faktörlerle bir araya geldiğinde daha da büyük olumsuzluklara dönüşebilir.

• Belli bireysel özellikleri dikkate almak suretiyle çalışma hayatında risk grupları tanımlanmıştır.

• Risk gruplarının belirlenmesi hizmet planlamasında önceliklerin saptanmasında önem taşır.

Çalışma yaşamında özel politika gerektiren gruplar

• Çalışma yaşamında İSG açısından farklı riskler

içeren ve diğer çalışanlardan daha fazla özen gösterilerek korunması gereken gruplar…

• Fizyolojik, ruhsal, sosyo-ekonomik nedenlerle üretim sürecinde çeşitli risklerle karşılaşma olasılığı yüksek olan gruplar…

Çalışma hayatında risk grupları: • Çocuklar

• Kadınlar

• Özürlüler

• Yaşlılar

• Diğer;

– Eski hükümlüler

– Göçmenler

– Terör mağdurları

ANAYASA 50. MADDE

HİÇKİMSE

YAŞINA, GÜCÜNE, CİNSİYETİNE UYMAYAN

İŞLERDE ÇALIŞTIRILAMAZ!

Çalışma Hayatında Kadın: • İlk çağlar – erkek avcı, kadın ev işleri • Sanayi devrimi sonrası – ucuz işgücü

Türk tarihinde;

• 1897 – ilk ücretli kadın işçi

• 1913 – ilk kez kamuda kadın çalışan (PTT’de)

8 Mart Dünya Kadınlar Günü

• 8 Mart 1857 – ABD’de -Dokuma işçileri grevi

• Günlük çalışma süresinin azaltılması, erkeklerle eşit ücret talepleri

• 40 000 kadın katıldı

• 129 kadın öldü

• 1910’da 8 Mart Dünya Kadınlar

Günü olarak kabul edildi.

Kadınların Çalıştığı İşler

Tarım

Temizlik personeli

Bakım hizmetleri

Tekstil iş kolları

Büro elemanı, sekreterlik

Kuaför ve kozmetik işleri

Hastane ve sağlık personeli

(düşük ücret, geçici çalışma, güvencesiz çalışma…)

Çalışma oranı:

• İşgücüne katılımın en yüksek olduğu 25-44 yaşlar arasında katılım oranları:

• Erkeklerde %93-97 arası

Kadınlarda %31-33 arası

• Erkeklerde kent-kır farkı yok

Kadınlarda kırda katılım daha yüksek

Kadınların erkeklere göre daha fazla risk

altında olmalarının nedenleri:

• Kadınlar fizik güç bakımından erkeklerden zayıftır:

20 yaşındaki bir kadının kaldırma gücü, aynı yaştaki

bir erkeğin gücünün %65’idir.

İtme -çekme gücü ise, aynı yaştaki erkeğin %75’idir.

Kadınların anatomik yapısı farklıdır.

• Kadın kas kütlesi, erkeğe oranla daha azdır.

• Kadınların solunum kapasiteleri erkeklerden

%11 daha düşüktür.

• Kadınların kan hemoglobin düzeyleri erkeklerden %20 daha düşüktür.

• Kadınlarda vücut ağırlığına oranla vücut suyu daha azdır.

• Kadınların vücudundaki yağ miktarı ağırlığına oranlandığında erkeklere göre daha fazladır:

Bu nedenle kadınlar yağda çözünen maddelere

(solventler, pestisidler) daha fazla maruz kalmaktadır.

Yağda çözünen bazı kanserojenlerin, değişik oranlarda, meme kanserine yol açtığı ve bazılarının da östrojen benzeri etkileri olduğu bilinmektedir.

• Çalışma hayatında kadınlar cinsel tacize uğraması…

• Günlük ev işleri de dikkate alındığında çalışan kadınların durumu…

Kadında üreme fonksiyonunu etkileyen mesleksel etmenler:

• Fiziksel: Sıcak, radyasyon, titreşim….

• Kimyasal: Ağır metaller, solventler….

• Biyolojik: Rubella, CMV, Toxoplazma…

• Ergonomik: Ayakta çalışma, ağır yük, vardiya çalışması…

Gebelerde;

• Vücut ısısı yaklaşık 1 derece daha yüksektir

ve metabolizma hızları artmıştır.

• Sıcaklık ve neme duyarlılık fazla. ( Bitkinlik,

halsizlik)

• Yüksek doz radyasyona maruz kalan kadınlarda

düşükler, düşük doğum ağırlığı ve doğum

anomalileri

• Sabah kusmaları…

• Sırt ve bel ağrıları…

• Varis…

• Sık tuvalet ihtiyacı…

• Denge problemleri…

• Beden hacminin artışı…

• Emzirme döneminde; kadının çalışma ortamında maruz kaldığı kurşun, civa gibi ağır metaller, pestisidler ve organik çözücüler gibi birtakım kimyasalların anne sütüne geçtiği ve bebeğe zarar verdiği bilinmektedir.

Özellikle metaller ve metal oksitle çalışan kadınların emzirmemesi önerilmekte veya emzirmeye başlamadan önce anne sütünde metal düzeyi ölçümü yaptırması gerekmektedir.

• Menstrüel dönemde;

kanama düzensizlikleri, dismenore kadınların çalışma sırasında dikkatini, performansını, etkileyen sorunlardır.

Yapılan çalışmalarda, kadınlarda bu dönemde dayanıklılık ve iş kapasitesinde %10 oranında

bir düşüş meydana geldiği gözlenmiştir.

• 1981 tarihinde yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’nde ;

• Eşit çalışma olanaklarına sahip olma hakkı, • özgürce meslek ve iş seçme • terfi • ileri mesleki eğitim hakkı • eşit ücret hakkı • güvenli koşullar içinde çalışma ve sağlığın,

doğurganlığın korunması hakkı • ücretli analık izni • hamilelik, analık izni sebebiyle veya evliliğe bağlı

olarak işten çıkarma ayrımını yasaklamak • hamilelik süresince zararlı olduğu kanıtlanan işlerde

kadınlara özel koruma sağlamak • çocuk bakımevleri ağının kurulması

Kadınların hakları ile ilgili (ILO) Sözleşmeleri:

• Philadelphia Bildirgesi

• 100 sayılı ILO Sözleşmesi; eşit değerde iş için Erkek ve Kadın İşçiler Arasında Ücret Eşitliği Hakkında

• 111 sayılı ILO Sözleşmesi: Meslek Bakımından Ayrımcılık Hakkında

• 122 sayılı ILO Sözleşmesi: İstihdam Politikasıyla ilgili

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik

24.07.2013/28717

Kadın çalışanların gece postasında çalıştırılma süresi

• MADDE 5 – (1) Kadın çalışanlar her ne şekilde olursa olsun gece postasında yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz.

Gebelik ve analık durumunda çalıştırılma yasağı

• MADDE 9 – (1) Kadın çalışanlar, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın çalışanlar ise doğum tarihinden başlamak üzere ………….bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar.

• (2) Ancak emziren kadın çalışanlarda bu süre, anne veya çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyerinde görevli işyeri hekiminden alınan raporla belgelenmesi halinde altı ay daha uzatılır.

Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik (16.08.2013/28737)

Bilgilendirme ve değerlendirme

• MADDE 6 – (1) Çalışan, gebelik ve emzirmeye başlama halinde işverenini bilgilendirir.

• (2) İşveren, gebe veya emziren çalışanın sağlık ve güvenliği için tehlikeli sayılan kimyasal, fiziksel, biyolojik etkenlerin ve çalışma süreçlerinin çalışanlar üzerindeki etkilerini değerlendirir. Bu değerlendirme sonucuna göre EK-I’de belirtilen genel ve özel önlemleri alır.

Değerlendirme sonuçlarını izleyen eylem

• MADDE 7 – (1) ………………gerekli durumlarda işveren, ilgili çalışanın çalışma koşullarını ve/veya çalışma saatlerini, çalışanın bu risklere maruz kalmasını önleyecek bir biçimde geçici olarak değiştirir.

• (2) Çalışma koşullarının ve/veya çalışma saatlerinin uyarlanması mümkün değilse, işveren ilgili çalışanı başka bir işe aktarmak için gerekli önlemleri alır.

• Başka bir işe aktarılması mümkün değilse,………isteği halinde …………….ücretsiz izinli sayılması sağlanır.

Çalışma Saatleri

• MADDE 9 – (1) Gebe veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz.

Oda ve yurt açma yükümlülüğü

• MADDE 13 – (1) Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, …………………………….bir emzirme odasının kurulması zorunludur.

• (2) Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, ……………bir yurdun kurulması zorunludur. Yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür.

• 4857 sayılı İş Kanunu Madde 74: kadın işçilerin doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta ücretli izin hakları bulunmaktadır.

• 16 haftalık ücretli izin hakkının dolmasından itibaren 6 aya kadar ücretsiz izin hakkı verilebilmektedir.

• Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir.

74. madde devam:

• Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir.

• Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler.

• Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

İşverene hamile olduğumu söylediğimde

ücretimi azalttı ve artık kendileri için

daha az değerli olduğumu söyledi.

Kocam müdürüne baba olacağını söylediğinde

ücretine zam yapıldı !!!

Occupational Medicine

Berry&Wegman, s. 628

Çalışma Yaşamında Çocuklar ve Gençler

• Çocuklar aslında çalışma hayatı içinde olmaması gereken bir gruptur.

• Gelişmekte olan ülkelerde 10-14 yaş grubu çocukların %14’ ü çalışma hayatı içindedir.

• Afrika ülkelerinde bu oran %25’ e çıkmaktadır.

ILO tahminlerine göre;

dünyada 120 milyonu tam süreli olmak üzere

5-14 yaş grubu 250 milyon çocuk çalışmaktadır.

• Çocuklar %70’ i tarım işkolunda olmak üzere turizm, maden ocakları, ev işleri, halı dokumacılığı gibi çok farklı alanlarda çalışmaktadır.

• Türkiye’de toplam istihdamın %7.5 ini çalışan çocuklar oluşturmaktadır.

• Türkiye’de halen 6-15 yaşlar arasında

1 milyon civarında çocuk çalışmaktadır.

• Sokakta çalışan çocuklar ayrıca çok önemli !!!!

• Çocuk işçi : 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişiyi

• Genç işçi : 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiyi tanımlar.

Çocuklar ve gençlerin çalışma hayatında özel risk grubu oluşturmasının başlıca nedenleri:

Zorunlu temel eğitim gereksinimi

Çocuk-genç emeğinin istismarı

İşyerlerindeki düzenlemeler ve araç-gerecin fiziksel uygunsuzluğu-iş kazaları

Büyüme ve gelişmeye olumsuz etki (fiziksel,zihinsel)

Deneyimsizlik, tehlike ve risk algısında eksiklik

(farik ve mümeyyiz olmamak)

• Meraklıdırlar,

• Uzun süre dikkatlerini toplayamazlar,

• Oyun oynama istekleri baskındır,

• Fiziksel kuvvetleri bir çok şey için yetersizdir,

• Kendini kanıtlama isteği riskli davranışa neden olabilir,

• Birikim özelliği olan kimyasal maddelerle karşılaşma

yaşları çok erkendir,

• Çalışma düzenine ilişkin bilgi düzeyleri eksiktir,

• Her türlü şiddet için olası hedeftirler,

• Haklarını bilmezler.

Çocuk işgücüne talep nedenleri;

• ucuz olması

• bazı beceriler

• sorunsuz işçiler olmaları

• Çocukların ve gençlerin çalışma hayatında

daha çok kazaya uğradıkları ve daha çok

hastalandıklarını bilinmektedir.

• Çocuk işçiliğinin önüne geçilmesi amacı ile bütün ülkelerde çocukların çalıştırılması bakımından en küçük çalışma yaşı belirlenmiştir.

• ILO 138 nolu İstihdama Kabulde Asgari Yaşa İlişkin Sözleşme (1973/TR 1998) ile en küçük çalışma yaşını 15 olarak belirlemiştir.

• ILO’nun “çocuk çalıştırılmasının en kötü

şekillerinin önlenmesi” amaçlı 182 sayılı

sözleşmesine göre, çocuk ve gençlerin uyuşturucu,

silah ve seks ticaretinde çalıştırılması ile sanayi

işlerinde özellikle ağır koşullarda çalıştırılması

yasaklanmıştır.

Bu çerçevede ülkemizde, çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri olarak belirlenen çalışma ortamları

sokakta çalışma

ağır ve tehlikeli işlerde çalışma

tarımda aile işleri dışında, gezici ve geçici tarım işlerinde çalışma

İş Kanunu

Madde 71 - Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.

………………………………………….

Temel eğitimi tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten fazla olamaz. Ancak, onbeş yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir.

Yer ve su altında çalıştırma yasağı

• Madde 72 - Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır.

Gece çalıştırma yasağı

• Madde 73 - Sanayiye ait işlerde onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır.

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (RG: 06.04.2004 / 25425)

Madde 5:

• ………alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işlerinde, parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin …satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri …..gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işlerde…………radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işlerde, fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işlerde, …….işyeri hekimi raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işlerde, eğitim, deney eksikliği, güvenlik konusunda dikkat eksikliği getirme ihtimali olan işlerde, para taşıma ve tahsilat işlerinde …………..18 yaşını doldurmayan işçiler çalıştırılamaz.

Madde 6:

• Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, yirmidört saatlik zaman diliminde, kesintisiz ondört saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır.

• İki saatten fazla dört saatten az süren işlerde otuz dakika, dört saatten yedi buçuk saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında bir saat olmak üzere ara dinlenmesi verilmesi zorunludur.

• Madde 8 —Çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz kırk saatten az olamaz. …..

• Madde 9 —Çocuk ve genç işçiler, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar. Ayrıca bugünlere ilişkin ücretler bir iş karşılığı olmaksızın ödenir.

• Madde 10 —Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. …..

Madde 11 —Çocuk ve genç işçileri;

a) Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyen,

b) Yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan, işveren veya işveren vekilleri çalıştıramazlar.

Madde 12 —İşveren;

a) …velisi veya vasisine, çocuk ve genç işçinin çalıştırılacağı iş, karşılaşabileceği riskler ve alınan önlemler hakkında bilgi verir……..

c) Çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak zorundadır.

Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler

1…………………..meyve, sebze, çiçek toplama işleri,

2. Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri,

3. Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri,

4. Büro hizmetlerine yardımcı işler,

5. Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç),

6. Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler,

…………………….

Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler

1. Meyve ve sebze konserveciliği, sirke, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri,

2. Meyve ve sebze kurutmacılığı ve işlenmesi işleri,

3. Helva, bulama, ağda, pekmez imalatı işleri,

4. Kasaplarda yardımcı işler,

5. Çay işlemesi işleri,

6. Çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri,

7. Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler,

16 Yaşını Doldurmuş Fakat 18 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler

1. Toprağın pişirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası işleri ile boru, pota, künk ve benzeri inşaat ve mimari malzeme işleri.

2. Kurutma ve yapıştırma işleri, kontrplak, kontratabla, yonga ağaçtan mamul suni tahta ve PVC yüzey kaplamalı suni tahta imali işleri ile emprenye işleri.

3. Parafinden eşya imali işleri.

4. Kuş ve hayvan tüyü kıllarının temizlenmesi, didiklemesi, ayrılması ve bunlara benzer işler.

5. Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik eşya imali işleri (PVC’nin imali ve PVC’den mamül eşyaların yapımı hariç) ……………………………………..

12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliği İle Mücadele Günü

TÜİK’in 2013 yılı açıklamasına göre okula devam etmeyen çocuklar için haftalık fiili çalışma süresi 54,3 saat !!!!!!!!!!!!!!

Çalışma Hayatında Yaşlılar Demografik anlamda 65 yaşın üzerindeki

kişiler için yaşlı nitelemesi kullanılmakla birlikte çalışma hayatı bakımından 50-55 yaşın üzerindeki kişiler yaşlı olarak kabul edilir.

Yaşlanmayla birlikte;

• Kronik hastalıklar

• Görme, işitme gibi bir takım fizyolojik fonksiyonlarda zayıflama

• Maksimum kas gücünde ve eklem hareket aralıklarında azalma

• Öğrenme hızında yavaşlama

• Koordinasyon hızı ve yeteneğinde azalma

• Termoregülasyonda zorlaşma

Bunların sonucunda;

Yaşlı işgücünün verimliliğinin düşük olması

“Gereksiz” aşırı güvene bağlı kaza riski artması

Deneyimin artması (olumlu etkisi)

Yaşlı çalışanların sağlık izlemleri düzenli ve özenli yapılmalıdır.

ÖZÜRLÜ, HÜKÜMLÜ VE TERÖR MAĞDURLARI

Özür grupları:

• Ortopedik özürlüler,

• Zihinsel özürlüler,

• Görme özürlüler,

• İşitme özürlüler,

• Dil ve Konuşma özürlüler,

• Ruhsal veya Duygusal özürlüler.

• Kronik Hastalıkları olanlar.

Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmelik

(25 Mart 2004 tarih, 25412 sayılı RG)

• Özürlü: Bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerindeki engelleri nedeniyle çalışma gücünün en az % 40’ ından yoksun olduğu sağlık kurulu raporuyla belgelenenler.

• Eski hükümlü: Bir yıldan daha uzun süreli bir suçtan veya ceza süresine bakılmaksızın Devlet memuru olmaya engel bir suçtan hüküm giyen ……

……………………………………

• ömür boyu kamu hizmetlerinden yasaklı bulunanları ve denetimli serbestlik kapsamında olanları ifade eder.

Özürlüler çalışma yaşamında yer almalı…

• Özürlülerin çalışma hayatı içinde yer almaları onların bağımlı halden kurtarılması bakımından da gereklidir.

• Ancak ortopedik özürlü olmak veya duyu organları bakımından sakatlık olması da kazalara yatkınlığı artırıcı bir ögedir ve sakatlar bu açıdan çalışma hayatı bakımından risk grubu oluşturmaktadır.

• İşe giriş aşamasında alınacak önlemlerle

uygun işe yerleştirme gerekmektedir.

• Toplumsal gelişmişlik…

• Santral memurluğu, monoton montaj işleri,

resepsiyon görevliliği gibi birçok işte

özürlüler oldukça başarılı çalışmalar

sürdürmektedir.

• 159.ILO Sözleşmesinde (1983) Sakatların Mesleki Rehabilitasyon ve İstihdamı Hakkında;

• “sakat” terimi, uygun bir iş temini muhafazası ve işinde ilerlemesi hususundaki beklentileri, kabul edilmiş fiziksel veya zihinsel bir özür sonucu önemli ölçüde azalmış olan bir bireyi ifade eder.

• DSÖ 1980 yılında, sakatlıkla ilgili terimleri standartlaştırmak ve ortak bir dil oluşturmak amacıyla Sakatlık, İş Göremezlik ve Engelliliklerin Uluslararası Sınıflandırılması isimli bir sınıflama sistemini ortaya koymuştur .

– Özürlülük, yetersizlik (impairment),

– sakatlık (disability),

– engellilik (handicap) olmak üzere üç ayrı kategoride tanım geliştirmiştir.

• DSÖ’nün saptadığı ölçülere göre gelişmiş ülkelerde nüfusun % 10'u, gelişmekte olan ülkelerde ise %12’si her hangi bir özürlülüğe sahiptir.

• Ülkemizde engelli olarak tanımlanan nüfusun ülke nüfusuna oranı yaklaşık % 12 olarak bilinmektedir.

• SGK verilerine göre 2012 yılı sonuna kadar resmi özürlü raporu olan 1 milyon 559 bin 222 vatandaşımız vardır.

Çalışma hayatında özürlülerle ilgili politikalar üç grupta ele alınabilir:

• iş ayrımcılığı yasaklanarak istihdamları sağlanabilir,

• rehabilitasyonları ve eğitimleri sağlanarak istihdamları sağlanabilir,

• çalışma kabiliyetini artık yitirmiş olanlara gelir sağlanabilir.

Özürlülerin çalışma hayatında korunmaları ile ilgili yöntemler ;

• işe girmede öncelik tanıma,

• korumalı işyerleri,

• eve iş verme,

• kota yöntemi

• İşe girmede öncelik tanıma yönteminde, işyerinde çalışırken özürlü hale gelenlerin iyileşmesi halinde diğer isteklilere nazaran öncelikle işe alınmaları öngörülmektedir.

• Korumalı işyerleri yönteminde sadece özürlü kimseler için düzenlenmiş işyerleri bulunmakta ve bu işyerleri sadece özürlü kimselere ayrılmaktadır. Özürlü kimseleri toplumdan uzaklaştırdığı için bu yöntem bugün tercih edilmemektedir.

• Eve iş verme yöntemi, özellikle ileri düzeyde sakatlıkları bulunanlara, belirli bir organizasyon çerçevesinde montaj ve benzeri işlerin dağıtılması ve tekrar toplanması sistemin özünü oluşturmaktadır.

• En yaygın benimsenen yöntem olan kota yönteminde belli bir sayıda işçi çalıştıran işverenlere, çalıştırdıkları işçi sayısı ile orantılı olarak özürlü çalıştırma yükümlülüğü getirilmektedir.

İş Kanunu:

Madde 30 – (Değişik : 15/5/2008-5763/2 md.)

İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya ………………………… terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.

• Madde 8 – Özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru olmak daha düşük ücretle çalıştırma sebebi olamaz. Bu işçiler diğer işçilere yapılan sosyal yardımlardan aynen yararlanırlar. …

• Madde 11 – Özürlülerin çalıştırılabilecekleri işler, Yönetmeliğe bağlı Ek 1 nolu çizelgede gösterilmiştir.

Özürlülere çizelgede gösterilen işlerden herhangi biri verilemiyorsa, işyerinin özelliğine göre işyeri hekimince belirlenecek herhangi bir başka iş verilir.

GÖÇMEN İŞÇİLER

• Göçmen İşçi: Çoğu zaman ekonomik gerekçelerle, ülkesini gönüllü olarak terk ederek başka bir ülkeye, o ülke yetkililerin bilgi ve izni ile yerleşen kişidir.

• ILO Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme ‘de (1999 / TR 2001)

“Göçmen İşçi” kavramını, vatandaşlık bağı ile bağlı olmadığı bir Devlette ücret ödenen bir faaliyette çalıştırılacak, çalıştırılmakta olan veya çalıştırılmış olan bir kişi olarak tarifler.

• 50-60 yıl önce Almanya’ ya giden vatandaşlarımız

• Asya ve Orta doğu ve Afrikadan Avrupa ülkelerine giden göçmenler

• Asya ve orta doğudan Avrupa ülkelerine kaçak giderken yolda yakalanan veya deniz yolunda boğulan kişiler

• Göçmen işçi denince insanın aklına parçalanmış aileler de gelmekte

• Kayıtlı olmayan veya düzensiz bir durumda bulunan işçilerin diğer işçilere göre genelde daha olumsuz koşullar içinde istihdam edildiklerini

• bazı işverenlerin haksız rekabet koşullarının sağlayacağı menfaatlerden yararlanmak amacıyla bu tür işçileri istihdam etmek eğiliminde olduklarını göz önüne alınmalıdır.

• Türkiye’de Suriye’li göçmenlerin durumu…