www.istanbulhalksagligi.gov.trr 17 Ocak 2014

İstanbul Halk Sağlığı MüdürlüğüAşı Programları Şubesi

Dr. Erkam EKSEN2007 Ege Tıp

Pratisyen

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü

Aşı Programları Şubesi

Şube Hekimi

Ben kimim ?

Mevzuat ne diyor?

Mevzuat ne

diyor?

Mevzuat ne

diyor?

6

AKUT FLASK PARALİZİ SÜRVEYANSI

Ana konumuz

Etken

Poliomiyelit, birbirleriyle bağlantılı üç entrovirüs, poliovirus tipleri 1, 2 ve 3 kaynaklı bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır.

Önce biraz birlikte Poliomyeliti hatırlayalım

Bulaşma Yolu

Çevre koşularının kötü olduğu yerlerde suların, besinlerin mikroplu dışkı ile kirlenmesi “FEKO-ORAL” ve kalabalık ortamlarda havaya yayılan mikropların solunmasıyla bulaşır, ancak nadir vakalarda kontamine besin ya da su yüzünden de ortaya çıkabilir.

Hastalığın Seyri

Hastalığın kuluçka süresi genellikle 6-20 gündür.

Virüsün ağza girmesinden sonraki ilk enfeksiyon bölgesi bağırsaklardır, ancak virüs farinkste de bulunabilir.

Poliomiyelit aynı zamanda "çocuk felci" olarak da bilinir, çünkü genellikle küçük çocuklarda ve çocuklarda felce neden olur:

Epidemiyolojisi

Vakaların

% 60-70'i <3 yaş çocuklarda

%90'ı ise <5 yaş çocuklarda

görülür.

Hastalığa yakalananlarda hafif ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, bulantı-kusma gibi her bulaşıcı hastalıkta görülebilecek ortak belirtiler mevcuttur.

Bazı kişilerde hastalık bu belirtilerle sınırlı kalırken,

bazılarında ise kalıcı felçler meydana

gelmektedir.

Felçler genel olarak, çocuğun kendini ayağa

kaldırmasında ve yürümesinde güçlük

şeklinde ilk bulgularını verir.

Çoğu hastada felç olan bacak ya da kolda duyu

kaybı yoktur.

İğne batırıldığında bunu hissederler.

Bir yaşından büyük yaş grubundaki

hassas çocuklar ve yetişkinler mikrobu kaptıklarında felç

gelişmesi açısından daha büyük risk

altındadırlar.

Tedavisi yoktur.

Aşı ile korunulabilir.

1988'de 125 ülkede

endemik olarak görülen

poliomyelit, 2006'da sadece

Afganistan, Hindistan, Nijerya,

Pakistan'da endemik olarak

kalmıştır.

Oral Poliomyelit Aşısı (OPV)

Canlı, attenüe bir aşıdır.

OPV ucuz oluşu ve uygulama kolaylığı yönünden tercih edilen aşı olmuştur.

OPV'nin en büyük avantajlarından biri polioviruslara karşı intestinal immünite sağlaması; (TOPLUMSAL BAĞIŞIKLIK OLUŞTURUR!!)

dezavantajı ise, her 10 milyon doz OPV'ye karşılık, aşıya bağlı 1 paralitik hastalığın ortaya çıkmasıdır.

Bu risk en fazla ilk doz OPV'den sonradır.

Polio Aşısı Çeşitleri

OPV içerisindeki canlı virusun fekal-oral yolla başka kişilere de geçmesi ve yetişkinlerle immün yetmezlikli kişilerde paralitik hastalık şansının çok daha fazla olması nedeniyle OPV yetişkinlere, immün yetmezliği olan çocuklara ve aynı evde immün yetmezlikli bir hasta bulunan kişilere yapılmamalıdır.

İshal, OPV uygulanması için bir kontrendikasyon değildir.

Ancak ishal varlığında bağışıklığın tam oluşamayabileceği düşünülerek 4 hafta sonra tekrarlanması önerilmektedir.

OPV'nin koruyuculuğu %90-95 dir.

İnaktif Poliomyelit Aşısı (IPV)

İnaktive çocuk felci aşısı kombine aşılar içinde bulunmakta ve enjeksiyon şeklinde kas içine uygulanmaktadır.

IPV, poliovirusun sinir sistemine kan yolu ile geçişini engellemek üzere serumda antikor oluşturarak poliomyeliti önlemektedir.

IPV'nin en büyük avantajı aşıya bağlı paralitik polio vakalarına neden olmamasıdır.

Dezavantajı ise poliovirusa karşı çok daha az intestinal immünite sağlamasıdır.

Koruyucu değeri %95'tir.

Daha önce aşılanmamış erişkinler bu tip aşıyla aşılanmalıdırlar.

Gebelere ve bağışıklık sistem yetmezliği olanlara önerilebilir.

Hiçbir ciddi yan etkisi yoktur.

IPV, OPV'den çok daha pahalıdır.

Her biyolojik üründe olduğu gibi inaktive polio aşısı uygulanmasından sonra da alerjik reaksiyon görülebilir.

Aşıların her zaman tam teşekküllü sağlık merkezlerinde veya hekim kontrolünde uygulatılması gerekir.

DaPT-IPA-Hib

İstanbul Halk Sağlığı MüdürlüğüRutin Aşı Takvimi

Dünyaca ünlü müzisyen Itzhak Perlman,

Perlman dört yaşında çocuk felci olmuştur. İyi bir

düzelme göstermiş ve koltuk değnekleri ile

yürümeyi öğrenmiştir. Bugün, Itzhak Perlman

genellikle koltuk değneklerini kullanmakla beraber hareket etmek ve otururken keman çalmak

için elektrikli amigo scooter kullanmaktadır.

22

Bir zamanlar tüm dünyada görülebilen çocuk felci, bu hastalığın dünyadan yok edilmesi için başlatılan yoğun aşılama kampanyaları sonucunda dramatik bir şekilde azalmış günümüzde sadece birkaç ülkede görülür olmuştur.

İmporte poliomyelit vakası/virüsü:

Paralizi başlangıcı ülke içinde veya dışında olan ve vahşi virüsle Türkiye dışında karşılaşmış veya poliomyelitin görüldüğü bir ülkeye yakın zamanda seyahat hikayesi veren bir kişi ile teması olan vakadır.

Önemli Tanımlamaları hatırlayalım

Yerli poliomyelit vakası/virüsü:

Vahşi virüs ile Türkiye’de karşılaşmış olan ve Enfeksiyonun kuluçka dönemi içinde kendisi veya temaslısının poliomyelitin görüldüğü bir ülkeye seyahat hikayesi olmayan vakadır.

Aşı türevi poliovirüs (Vaccine-Derived Poliovirus(VDPV)) ve buna bağlı ortaya çıkan vakalar:

Moleküler özellikleri aşı virüsü ve vahşi virüsten farklı, vahşi virüs benzeri nörovirülans ve bulaştırıcılık özellikleri kazanmış virüslere bağlı ortaya çıkan vakalardır. Bu tür vakaların en önemli nedeni rutin aşı oranlarının düşüklüğüdür.

Aşı virüsü kişiden kişiye yayılmakta, nörovirulansı ve bulaştırıcılık özelliği artmaktadır.

Ekim 2000 tarihindeki Hispaniola salgınından sonra laboratuvarda üretilen poliovirüsler, genetik dizilim (sekanslama) yolu ile incelenmeye başlanmıştır.

Genetik dizilim sonuçlarına göre;Genetik dizilim sonuçlarına göre;

Sabin aşı virüsünden;

%1’den az farklılık gösteren sonuçlar Sabin-like (Aşı virüsü) olarak,

%1-%15 farklılık gösteren sonuçlar aşı türevi polio virüs (VDPV) olarak

%15’den fazla farklılık gösteren virüsler de vahşi virüs olarak tanımlanmıştır.

“Aşı türevi poliovirüs” -->> “vahşi poliovirüs” e benzer özellikler gösterdiğinden saptanması durumunda yapılacak aktiviteler aynıdır.

Aşı türevi virüslere bağlı ortaya çıkan salgınlar da OPV aşısının uygulanması ile kontrol altına alınabilmektedir.

Polio virüsün 3 sterotipi mevcuttur. Herbibi birbirinden az\hafif farklı capsid proteinine sahip olan PV1, PV2, ve PV3

Kapsid proteinleri hücresel reseptör özgüllüğü ve virüs antijenitesinde rol alırlar.

Her ne kadar tüm tipler aşırı derecede enfeksiyöz olsada, PV1 doğada en yaygın şekilde karşılaşılan formdur

Vahşi polio virüsler sadece 2 kıtada görülmektedir.

2012 yılı verileri ile PV1 'in yoğun olarak görüldüğü bölgeler Asya kıtasındaki Pakistan ve Afganistan ile Afrika kıtasındaki Nijeria, Nijer ve Çad'dır.

En son Ekim 1999 da Uttar Pradesh'de, Hindistan 'da görülen Vahşi Polio Virüs Tip 2 muhtemelen eradike edilmiştir.

Vahşi PV3 sadece Nijerya ve Pakistan'ın belli bölgelerinde görülmektedir.

Her bir serotipin Spesifik suşları polioya karşı aşı geliştirilmesinde kullanılmaktadır.

İnaktif Polio Aşısı (IPV) üç vahşi virulant referans suşlarının;

Mahoney or Brunenders : PV1MEF-1/Lansing : PV2Saukett/Leon : PV3formalin ile inaktive edilmesi ile elde edilmektedir.

Oral polio aşısı (OPV) poliovirüsünün 3 sterotipine ait canlı attenue edilmiş (zayıflatılmış) suşlarından elde edilmektedir.

maymun böbrek epitelial hücrelerinde virüs suşlarının pasajlanması viral İRES (internal ribozom entry side) de mutasyonların oluşmasına yol açmakta ve ,virusün zayıflamasına (atenue edilmesine) sebep olarak sinir dokusunu enfekte etmesini engellemektedir.

Omurilikteki ön boynuz hücrelerinde yer alan motor nöronların lokasyonu

Polomiyelite bağlı sağ bacağı atrofiye olmuş bir adam

Tüm Dünyada 1989 yılından bu yana, ülkemizin de dahil olduğu eradikasyon programı uygulanmaktadır.

Peki, Dünyada durum nedir ??

POLİO ERADİKASYON PROGRAMI

POLİO ERADİKASYON PROGRAMI

1988'de 41. Dünya Sağlık Asemblesi tüm dünyada çocuk felcini eradike etme kararı aldı:

Global Polio Eradikasyonu İnisiyatifi

1988: 125 endemik ülke, 35.000 vaka2012: 3 endemik ülke, 223 vaka

1998 DSÖ Avrupa bölgesinin son vahşi

polio vakası

Avrupa Bölgesi Melik Minas (Ağrı)

Türkiye 1998

Hedef virüsün yeryüzünden silinmesi

POLİO ERADİKASYON PROGRAMI

Stratejiler:

Rutin aşılama çalışmaları AFP ve vahşi poliovirus sürveyansı Destek aşılama çalışmaları

-Ulusal aşı günleri

-Mop-up aşılama çalışmaları

21 HAZİRAN 2002DSÖ, Avrupa bölgesini

“Poliosuz” olarak sertifikalandırıldı. Böylece Türkiye de poliodan arındırlımış ülkeler kategorisinde yer aldı.

Tehlike yanıbaşımızda!

Rutin ve destek aşılamalar ile “Sıfır” polio vakası bildiren bir ülkede, vahşi poliovirüs

olmadığından nasıl emin olabiliriz?

Soru :

Akut Flask Paralizi Sürveyansı

ile

Cevap :

AFP Sürveyansında Hedefler

AFP vakalarının tespiti ve bildirimi Gayta örneklerinin laboratuvara ulaştırılması Polio virüsünün izolasyonu Virüsün genetik ve epidemiyolojik

tiplendirmesi

AKUT FLASK PARALİZİ

Nedenleri :Guillain-Barré sendromuTransvers myelitTravmatik nevritEnterovirus 71POLİOVİRUS

ICD 10 kodları

A80._ Akut poliomyelitB97.1 EnterovirüsG04._ Ensefalit, myelit ve ensefalomiyelitG37.3 Akut transvers myelitG60.3 İdiopatik ilerleyici nöropatiG61.0 Guillain-Barre sendromuG62._ Polinöropati

ÜLKEMİZDE AFP SÜRVEYANSI

Şüpheli AFP vakası:15 yaşından küçük bir kişide şiddetli travma haricinde, herhangi

bir nedenle akut flask paralizi olması,

15 yaşından büyük kişilerde hekimin klinik olarak Polio 'dan şüphelendiği akut flask paralizili hastalar.

Bir şüpheli vaka saptandığında ise hemen telefon ile ilçe Toplum Sağlığı Merkezi'ne bildirilir, vaka bildirim formu

doldurulur, vaka araştırması yapılır.

ÜLKEMİZDE AFP SÜRVEYANSI

ÜLKEMİZDE AFP SÜRVEYANSI

Bildirimden sonraki Bildirimden sonraki ilk 48 saat içinde vaka vaka araştırmasına başlanır.araştırmasına başlanır.

Uygun gaita numunesi:

Paralizi başlangıcından sonraki ilk 14 gün içinde, en az 24 saat aralıkla iki gaita numunesi alınarak, soğuk zincir kurallarına +2 ila +8 dereceler arasında korunmalıdır. Özellikle +4 derecede kalması

sağlanmalıdır uyarak 72 saat içinde laboratuvara gönderilmeli.

ÜLKEMİZDE AFP SÜRVEYANSI

İLİMİZDE AKTİF AFP SÜRVEYANSININ YAPILANMASI

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Nöroloji (Çocuk), Ortopedi ve FTR bölümlerinden belirlenen bir sorumlu ile her 15 günde bir yüz yüze görüşme yapılır.

Her görüşmenin sonunda AFP olgusu olup olmadığı belirtilir. (Vaka yok ise 'Vaka Yoktur' şeklinde belirtilmeli)

İki haftada bir hazırlanan form İl Halk Sağlığı Müdürlüğü Aşı Programları Şubesine bildirilir.

İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ise 'AFP aktif sürveyans il izlem formu' ile çalışmaların sonucunu Sağlık Bakanlığı'na bildirir.

İLİMİZDE AKTİF AFP SÜRVEYANSININ YAPILANMASI

İlçeler, bölgesinde bulunan pediatri, nöroloji, pediatrik nöroloji, çocuk enfeksiyon hastalıkları, fizik tedavi ve rehabilitasyon ve ortopedi uzmanı çalışan sağlık kuruluşlarına gidip, doktor ile birebir görüşme yaparak, 15 yaş altı AFP vakası olup olmadığını ve bu görüşmeye ait bilgileri AFP SÜRVEYANS FORMU'na işler.

Bu görüşmeler her 2 haftada bir yüz yüze yapılır. . Görüşülen kişinin bilgileri bu forma yazılıp imzası alınır.

ÜLKEMİZDE AFP SÜRVEYANSI60. günde

Vaka, doktor ve ekibi ile ziyaret edilerek son haliyle ilgili 'Vaka İnceleme Formu' doldurulur.

AFP SÜRVEYANSININ İZLENMESİ

Sürdürülen AFP sürveyansının uygun nitelikte olup olmadığı performans göstergeleri ile izlenmekte ve değerlendirilmektedir.

Gösterge Hedef

15 yaş altındaki her 100.000 1 olgu / 100.000

kişide polio dışı AFP vakası

'Uygun' gaita numunesi

toplanan AFP vakalarının oranı en az % 80

60

Bu sunumu bilgisayarınıza indirmek isterseniz aşağıdaki linki kullanabilirsiniz.

http://www.slideshare.net/drerkam/afp-surveyans-sunumu-gncel-by-dr-e-eksen

İletişim bilgilerimi telefonunuza kaydetmek isterseniz aşağıdaki QR kodu

kullanabilirsiniz.

Dr. Erkam EKSEN