การใชแหนแดงทดแทนปยยเรยในการปลกขาว

บทน า แหนแดง (Azolla) เปนพชน าเลก ๆ พวกเฟรน พบเจรญเตบโตอยบนผวน าในทมน าขงใน

เขตรอนและอบอนทวไป ตนแกทไดรบแสงเตมทจะเปนสแดงคล า ตนออนหรอไดรบแสงไมเตมทจะเปนสเขยว แตกกงแบบขนนก รากเปนรากพเศษ ยาวอยทางดานใตของล าตน ท งตนและกงมใบขนาดเลกปกคลม เรยงสลบซอนกน ใบแตละใบแบงเปน 2 สวนเทาๆกน สวนบนหนา สเขยวหรอสแดง สวนลางบางอยใตน า ไมคอยมส ใบลางสดสราง sporocrap 2-4 อน ทแกนของใบดานใตใบ ภายในมเมกะสปอรและไมโครสปอร

ในใบของแหนแดงมโพรงขนาดใหญ ซงเปนทอาศยของ Anabenae ซงเปน สาหรายสเขยวแกมน าเงน Anabenae ไดรบสารอาหารจากแหนแดง สวนแหนแดงจะไดไนโตรเจนจากการตรงไนโตรเจนของ Anabenae องคประกอบทส าคญไดแก โปรตน ไขมน และเซลลโลส แรธาต แหนแดงตองการธาตอาหารหลกทส าคญไดแก ธาตฟอสฟอรส และ ธาตโปตสเซยม และจลธาตทส าคญไดแก เหลก และ โมลบดนม ซงเปนองคประกอบทส าคญของเอนไซมไนโตรจเนส ในการตรงไนโตรเจน แหนแดงสามารถมชวตอยไดต งแตอณหภม 5 – 45 องศาเซลเซยส เจรญไดดทสดทอณหภม 20 – 30 องศาเซลเซยส แหนแดงจะเจรญเตบโตไดดทสดทมแสงประมาณ 50 – 70 เปอรเซนตของแสงสวาง พเอชทเหมาะสมทแหนแดงเจรญเตบโตไดดทสดคอ 4.0 – 5.5 ความลกของน า ความลกทเหมาะสมส าหรบการเจรญเตบโตของแหนแดง คอประมาณ 10 เซนตเมตร

ประโยชนของแหนแดง

แหนแดงเปนพชน ามกระจดกระจายอยทวประเทศไทย เปนทรพยากรทใชไมหมดส น และแหนแดงมโปรตนสง เนาสลายปลดปลอยธาตอาหารออกมาไดอยางรวดเรว และสามารถขยายพนธไดอยางรวดเรวอกดวย มประโยชนดงตอไปน

ใชเปนปยพชสดในนาขาวทดแทนปยเคมไนโตรเจน โดยทในโพรงใบแหนแดง สามารถดงเอาไนโตรเจนจากอากาศมาใชส าหรบการเจรญเตบโตและขยายพนธ แหนแดงมอตราสวนระหวางคารบอนตอไนโตรเจน (C : N) อยระหวาง 8 – 13 หลงถกไถกลบ จะยอยสลายและปลดปลอยธาตอาหารออกมาในระยะเวลาทส นประมาณ 8 สปดาห ท าใหพชสามารถน าไปใชประโยชนไดเรวข น ลดปรมาณวชพชในนาขาว แหนแดงจะคลมผวน าปองกนไมใหแสงแดดสองลงไปในน า ท าใหวชพชในน าเจรญเตบโตไดไมเตมท

แหนแดงสามารถเล ยงไดในดนทมความอดมสมบรณต า งานวจยทเกยวของกบแหนแดงในนาขาวรวมกบการเล ยงปลา พบวา มประสทธภาพในการเพมผลผลตขาวใกลเคยงกบการเล ยงปลาในนาขาวโดยใชปยเคมตามปกต และยงใหผลผลตสงกวาการใชปยเคมไนโตรเจนเพยงอยางเดยวโครงสรางของชวมวลของแหนแดงมหมคารบอกซลและหมฟอสเฟตจงใชเปนตวดดซบโลหะหนกได โดยแหนแดงทท าปฏกรยากบแมกนเซยมคลอไรดจะดดซบ ตะกว แคดเมยม ทองแดงและสงกะสในน าเสยไดด

ภาพแหนแดงทสมบรณ ภาพแหนแดงทแกและขาดธาตอาหาร

ลกษณะสาหรายเขยวแกมน าเงน Anabenae อาศยอยในโพรงใบของแหนแดง

การใชแหนแดงเปนปยพชสดในนาขาว แหนแดงเปนพชมหศจรรย จดเปนท งปยอนทรย และปยชวภาพในตวเดยวกน ในแงการเปนปยอนทรย ถอวาเปนปยพชสดทมขอดกวากลมพชตระกลถวคอ สามารถปลกพรอมขาวได โดยไมเสยเวลาปลก 50-60 วน และยงไมตองเสยคาใชจายคาเมลดพนธและการไถกลบ ในแงการเปนปยชวภาพ เนองจากมสาหรายเขยวแกมน าเงน สายพนธ Anabenae ทมคณสมบตตรงไนโตรเจนจากอากาศได ดงน นแหนแดงจงมคณสมบตครบถวนส าหรบใชในนาขาว

ข นตอนการปฎบตการใชแหนแดงเปนปยพชสดในนาขาว มดงน 1. เตรยมขยายพนธแหนแดงใชเปนเช อพนธในพ นทประมาณ 25-50 ตรม./พ นทปลกขาว 1 ไร 2. รกษาระดบน าในนาขาวใหลก 5- 10 เซนตเมตร 3. ใสเช อพนธแหนแดง โดยใชแหนแดงทไดเตรยมขยายไวแลวอตรา 50 กโลกรม/ไร 4. ใสปยฟอสเฟตเชน มลคางคาว มลหม กระดกปน อตรา 3 กก./ไร ในวนใสเช อพนธแหนแดง 5. ใสปยฟอสเฟตปรมาณเทาเดมหลงจากแหนแดงอาย 7-10 วน

ในสภาพเหมาะสม คอไมมปญหาเรองโรคแมลงรบกวน สงแวดลอมเหมาะสม แหนแดงจะเจรญเตมพ นทนาใหน าหนกสด 2-3 ตน/ไร ภายในเวลา 2-3 สปดาห ในการปฎบตเล ยงขยายแหนแดงเพอใชเปนปยพชสดในนาขาวอาจจะเล ยงระยะกอนปกด า 3 สปดาหแลวท าการไถกลบพรอมกบการเตรยมแปลงปกด าขาว หรอเรมเล ยงพรอมปกด าเมอแหนแดงขยายเตมพ นทแลวปลอยใหตายเองตามธรรมชาต

การเล ยงขยายแหนแดงกอนปกด าแลวไถกลบในระยะปกด าดกวาวธไมไถกลบ และจากการทดลองของกรมวชาการเกษตร พบวาการเล ยงแหนแดงหนงชดกอนปกด าแลวไถกลบ ระยะปกด ากบการเล ยงปกด าโดยไมตองมการไถกลบแหนแดงสามารถเพมผลผลตขาวไดไมแตกตางกน และไม แตกตางกบการใชปยเคม อตรา 4.8-6.0 กโลกรม N/ไร

วธการเพาะและขยายพนธแหนแดง

1. การเพาะเล ยงเพออนบาล หรอเกบรวบรวมพนธแหนแดง โดยเพาะเล ยงในบอดนโคลน กระถาง และบอซเมนต

- เตรยมบอซเมนต ขนาดความ กวาง 80 – 100 ซม. และสง ประมาณ 40 ซม.

- ใสดนโคลนหรอดนแปลงนา ประมาณ 1/2 - 3/4 ของบอซเมนต

- ผสมปยอนทรยอตรา 0.5-1 กโลกรมตอดน 10 กโลกรม คลกเคลาใหเขากบดน

- ใสน าใหไดระดบ 5-10 เซนตเมตรจากผวดน

- ใสแหนแดงประมาณ 50-100 กรม

- ประมาณ 5-7 วนแหนแดงจะสามารถเจรญเตบโตเตมบอซเมนต

2. การเพาะเล ยงเพอเพมปรมาณและขยายพนธ โดยเพาะเล ยงในบอธรรมชาต ในกระชงหรอในแปลงโดยตรง

- เตรยมกระชง ขนาด 1x1 เมตร หรอข นอยกบขนาดพ นพ นททใชลอยกระชง โดยใชทอพวซ เปนโครงสราง และใชตาขายส าหรบท ากระชง

- น ากระชงลอยในบอน า หรอคลอง ทมปรมาณพอเหมาะไมควรลกเกน 40-50 เซนตเมตร

- ปลอยแหนแดงลงในกระชง 100 กรมตอกระชง 1 ตารางเมตร

- จากน น ประมาณ 7 วน แหนแดงจะเจรญเตบโตจนเตมกระชง

ภาพ การเพาะเล ยงแหนแดงในกระชง

บอเพาะเล ยงพ นคอนกรต ใสดนหนาประมาณ 10 ซม. ระดบน า 5 – 10 ซม.

บอเพาะเล ยง (คน า) ตกเอาแหนแดงเปนปยพชผกและเปนวสดคลมดน

น าแหนแดงจากแปลงเพาะเล ยง มาใสในนาทอายขาว 10–15 วน ประมาณ 20-50 กก./ ไร

เมอแหนขยายตวเตมท จะไดน าหนกสดประมาณ 2000 กก./ไร ชวยคลมวชพชใตน า