ผลลพธตอการควบคมโรคหดหลงจากไดรบ

การบรบาลทางเภสชกรรม โรงพยาบาลบางละมง จงหวดชลบร

ภญ.ชนกา ชพนธ ภก.รชานนท หรญวงษ

หลกการและเหตผล

โรคหดเปนโรคทพบบอยในประเทศไทย และเปนโรคทมผลกระทบตอผปวยและระบบสาธารณสขคอนขางสง อบตการณของโรคหดในผใหญคอรอยละ 6.9 ผปวยมากกวาครงไมสามารถท ากจกรรมตางๆ ไดเชนคนปกต ผปวยมกมอาการไอ แนนหนาอก หายใจมเสยงหวดหรอหอบเหนอยเกดขน เมอไดรบสารกอโรค หรอสงกระตน และอาการเหลานอาจ หายไปไดเอง หรอหายไปเมอไดรบยาขยายหลอดลม1,2

ประเทศไทยไดมการจดท าแนวทางการรกษาโรคหดครงแรกในป พ.ศ. 2537 โดยมเนอหาตาม GINA guideline 1995 แตถงจะมการน าแนวทางการรกษาดงกลาวมาใชอยางแพรหลาย กลบพบวาการควบคมโรคหดยงต ากวามาตรฐานทตงไว ซงสอดคลองกบขอมลของโรงพยาบาลบางละมง จงหวดชลบร ทมการรวบรวมขอมลของผปวยทไดรบยาพนขยายหลอดลมฉบพลน (reliever) ณ หองฉกเฉน ระหวางเดอนมกราคมถงมถนายน 2555 คดเปนรอยละ 17 ของจ านวนผปวยทงหมด

หลกการและเหตผล

หลกการและเหตผล

ฝายเภสชกรรม โรงพยาบาลบางละมง จงไดมการจดตงคลนกโรคหด โดยจดใหมเภสชกรใหการบรบาลทางเภสชกรรมรวมกบทมสหวชาชพ โดยมการใหค าแนะน าแกผปวยใหตระหนกตอโรค การหลกเลยงปจจยเสยงตอโรค ความส าคญของยา วธการพนยาทถกตอง เพอใหผปวยสามารถควบคมโรคหดได จงไดด าเนนการวจยเพอประเมนผลลพธ และน าผลทไดมาพฒนาการด าเนนงานตอไป

วตถประสงคการศกษา

1. ประเมนผลในการควบคมโรคหดหลงจากไดรบการบรบาลทางเภสชกรรม

2. ประเมนผลตอทกษะและความสามารถในการใชยาสดของผปวย 3. ศกษาปญหาเกยวกบการใชยาของผปวย

วธการศกษา การศกษาแบบไปขางหนา ประชากรคอ ผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคหดและเขารบการ

รกษาในคลนกโรคหด แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลบางละมง ตงแตวนท 1 พฤศจกายน พ.ศ. 2555 ถงวนท 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2556

วธการศกษา การประเมน ผลการประเมน

(คะแนน) 1.1 เขยาขวดยาใหยากระจายตวด 1.2 เปดฝาครอบออกแลวตอทอชวยพนยา (ถาม) เขากบหลอดยาจนแนน 1.3 หายใจเขา - ออก 1 ครง 1.4 ตงหลอดยาขน อมปลายหลอดยา และหบปากใหสนท 1.5 หายใจเขาทางปากพรอมกดพนยา 1 ครงกบสดยาเขาปอดชาๆ ลกๆ 1.6 กลนหายใจไวอยางนอย 5 - 10 วนาท 1.7 หายใจออกทางจมกชาๆ 1.8 หากตองการพนยาซ า ควรทงชวงจากครงแรกประมาณ 1 นาท 1.9 กรณพนยาสดสเตยรอยดใหบวนปากดวยน าสะอาด หรอแปรงฟนหลงพนยาทกครง

วธการศกษา

ขนตอนการด าเนนการ 1. ท าการประเมนและเกบขอมลเมอไดรบการบรบาลทางเภสชกรรมครง แรก ท 3 เดอน และ 6 เดอนหลงจากไดรบการบรบาลทางเภสชกรรม โดย ทกครงกอนเกบขอมลจะใหการบรบาลดงตอไปน อธบายวธการพนยา, ยา รกษาโรค, สงทควรหลกเลยงและการปฏบตตว 2. วเคราะหขอมลโดยใชสถต chi-squared และ paired t-test

วธการศกษา

ผลการศกษา ขอมลทวไป (n = 62) จ านวน (ราย) รอยละ

เพศ

ชาย

หญง

14

48

22.6

77.4

อาย (ป)

ต ากวา 15

15 – 40

41 – 60

มากกวา 60

คาเฉล ย + SD

1

12

36

13

49.1 + 12.4

1.6

19.4

58.1

20.9

ขอมลทวไป (n = 62) จ านวน (ราย)

รอยละ

ประเภทยาท ผปวยไดรบ

Inhaled corticosteroid (ICS)

ICS + short acting beta 2 agonist (SABA) ICS / long acting beta 2 agonist (LABA) +

SABA

4

31

27

6.5

50

33.5

ผลการศกษา

ผลลพธ จานวนผปวย (รอยละ)

กอนไดรบการ

บรบาล

3 เดอนหลง

ไดรบการบรบาล

p-value 6 เดอนหลง

ไดรบการบรบาล

p-value

ผลการควบคมโรคหด

Controlled

Partly control

Uncontrolled

9 (14.5)

38 (61.3)

15 (24.2)

11 (17.7)

39 (62.9)

12 (19.4)

0.625

0.853

0.514

14 (22.6)

36 (58.1)

12 (19.4)

0.248

0.714

0.514

- 3 และ 6 เดอนหลงจากไดรบการบรบาลทางเภสชกรรม มผปวยทสามารถควบคมโรคหดได เพมมากขนเมอเปรยบเทยบกบชวงเรมตนการศกษา ซงสอดคลองกบการศกษาทผานมา4,5

ผลลพธ จานวนผปวย (รอยละ)

กอนไดรบการ

บรบาล

3 เดอนหลง

ไดรบการบรบาล

p-value 6 เดอนหลงไดรบการบรบาล

p-value

สามารถใชยาสดไดถกตอง 47 (75.8) 52 (83.8) 0.263 56 (90.3) 0.031*

- ท 3 และ 6 เดอนหลงจากไดรบการบรบาลทางเภสชกรรม มผปวยสามารถใชยาสดไดถกตอง เพมมากขนเมอเปรยบเทยบกบชวงเรมตนการศกษา โดยเฉพาะท 6 เดอนหลงจากไดรบการบรบาลทางเภสชกรรมพบวาเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต สอดคลองกบการศกษาทผานมา4,6,7

ผลลพธ จานวนผปวย (รอยละ)

กอนไดรบการ

บรบาล

3 เดอนหลง

ไดรบการบรบาล

p-value 6 เดอนหลง

ไดรบการบรบาล

p-value

ปญหาเก ยวกบการใชยา

ไมพนยาตามส ง

ขาดยา

เกดผลขางเคยงจากยา

2 (3.2)

1 (1.6)

1 (1.6)

1 (3.2)

0

1 (3.2)

0.559

0.315

1

0

0

0

0.154

0.315

0.315

- ปญหาเกยวกบการใชยานนพบไดนอยกวาการศกษาอน4 เปนเพราะผวจยเกบขอมลเฉพาะปญหาทเกดจากตวผปวยเองไดแก การไมพนยาตามสงหรอขาดยา ไมไดเกบขอมลในสวนของปญหาทเกดจากการเลอกใชยา

สรปผลการศกษา การศกษานสามารถประเมนผลในการควบคมโรคหด ทกษะและ

ความสามารถในการใชยาสดของผปวยหลงจากไดรบการบรบาลทางเภสชกรรมได โดยพบวา การบรบาลทางเภสชกรรม สามารถเพมความสามารถในการใชยาสดของผปวย ซงสงผลใหผปวยสามารถควบคมโรคหดไดมากขน และสามารถลดปญหาเกยวกบการใชยาทเกดจากผปวยได

ขอเสนอแนะและการน าไปใชประโยชน เนองจากการศกษานไมไดมการเกบขอมลในเรองของการเลอกใช

ยาวาเปนไปตามแนวทางการรกษา GINA guideline หรอไม และไมไดศกษาความตระหนกตอปจจยทมผลตอการควบคมโรคหดของผปวย ไดแก ความรดานโรค การใชยา การมาคลนกตามนด สงกระตนใหโรคก าเรบ และการออกก าลงกาย ทงกอนและหลงการบรบาลทางเภสชกรรม จงไมสามารถบอกไดวาผลลพธในการควบคมโรคทดขน เกดจากการเพมขนในปจจยดานใด จงเสนอแนะใหมการเกบขอมลเหลานในการศกษาทจะท าตอไปในอนาคต

1. อภชาต คณตทรพย และ มกดา หวงวรวงศ, แนวทางการวนจฉยและรกษาโรคหดในประเทศไทย ส าหรบผใหญและเดก พ.ศ. 2555, 5th ed. กรงเทพฯ: สมาคมสภาโรคหดแหงประเทศไทย; 2555.

2. The Global Initiative for Asthma. GINA report, Global Strategy for Asthma Management and Prevention. Available at: http://www.ginasthma.org/documents/4. Accessed Aug 31, 2013.

3. World Health Organization. Fact sheet No 307 Asthma. Available at: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs307/en. Accessed Aug 31, 2013.

เอกสารอางอง

เอกสารอางอง 4. ปยวรรณ กวลยรตน, ภารด มยาเศส, อน ทองแดง, ณกานตชญาน นววชรนทร.

การประเมนผลการบรบาลทางเภสชกรรมส าหรบผปวยโรคหดโดยเภสชกรในทมสหวชาชพ. วารสารเภสชกรรมโรงพยาบาล. 2555; 22(1): 22 – 32.

5. Boonsawat W, Charoenphan P, Kiatboonsri S, Wongtim S, Viriyachaiyo V, Pothirat C, Survey of asthma control in Thailand. Respirology 2004; 9:373-8.

6. ชาญชย จนทรวรชยกล. ผลลพธของการจดคลนกโรคหดอยางงายในโรงพยาบาลยางตลาด จงหวดกาฬสนธ. ศรนครนทรเวชสาร. 2550; 22(4):449-58.

7. เกรยงศกด หาญสทธพร. ผลลพธของการจดคลนกโรคหดแบบงายในโรงพยาบาลเชยงยน จงหวดมหาสารคาม. ศรนครนทรเวชสาร. 2555; 27(2):167-71.