ใบความรู้ ฉันท์

Post on 29-May-2015

6.048 views 0 download

Transcript of ใบความรู้ ฉันท์

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 1

ใบความรู้� เรู้� อง หลั�กการู้แต่�งค�าปรู้ะพั�นธ์�ปรู้ะเภทฉั�นท�

หลั�กการู้แต่�งค�าปรู้ะพั�นธ์�ปรู้ะเภทฉั�นท�น�กเรยนได้�เรยนร �การแต่#งคำ%าประพั�นธ์�กาพัย� กลอน โคำลง และ

ร#ายมาแล�วิในช��นก#อนในช��นน�น�กเรยนจะได้�เรยนร �การแต่#งคำ%าประพั�นธ์�ประเภทฉั�นท�ซึ่-�งเป.นคำ%าประพั�นธ์�ท�แต่#งยาก และอ#านยากกวิ#าคำ%าประพันธ์�ท/กชน�ด้ เพัราะฉั�นท�มข้�อบ�งคำ�บเร��องคำ%าคำร/ลห/เพั��มข้-�นและคำ%าท�ใช�ในการแต่#งฉั�นท�น��นส#วินใหญ่#เป.นคำ%าท�มาจากภาษาบาล ส�นสกฤต่ เพัราะคำ%าไทยหาคำ%าลห/ท�มคำวิามหมายได้�ยาก

การศึ-กษาให�เข้�าใจร ปแบบและล�กษณะบ�งคำ�บข้องฉั�นท� จะช#วิยให�ผู้ �อ#านเข้�าใจคำ%าประพั�นธ์�ประเภทฉั�นท� สามารถอ#านออกเสยงได้�ถ กต่�อง และเข้�าใจคำวิามหมายได้�ล-กซึ่-�งย��งข้-�น คำวิามร �เร��องฉั�นท�ท�จะกล#าวิถ-งต่#อไปในบทน� มจ/ด้ประสงคำ�เพั��อให�คำวิามร �เก�ยวิก�บล�กษณะบ�งคำ�บหร�อฉั�นท�ข้องฉั�นท�ท�กวิไทยน�ยมแต่#ง และปรากฏอย #ในวิรรณคำด้ประเภทคำ%าฉั�นท�ข้องไทย เพั��อให�น�กเรยนใช�เป.นคำวิามร �พั��นฐานในการแต่#งฉั�นท� และในการอ#านวิรรณคำด้ไทยให�เข้�าใจย��งข้-�น

ความหมายของฉั�นท� ฉั�นท� หมายถ-ง คำ%าประพั�นธ์�ชน�ด้หน-�งข้องไทยท�มข้�อบ�งคำ�บ

เร��อง คำร/ ลห/ เพั��มข้-�น นอกเหน�อจากเร��องคำณะและส�มผู้�สซึ่-�งเป.นข้�อบ�งคำ�บในคำ%าประพั�นธ์�ชน�ด้อ��น

ค�าครู้#แลัะค�าลัห#คำร/ คำ%าเสยงหน�ก มล�กษณะด้�งน�

- พัยางคำ�ท�มต่�วิสะกด้ - พัยางคำ�ท�ไม#มต่�วิสะกด้ประสมด้�วินสระเสยงยาวิ- พัยางคำ�ท�ประสมด้�วิยสระ อ%า ไอ ใอ เอา

ลห/ คำ%าเสยงเบา มล�กษณะด้�งน�- พัยางคำ�ท�ไม#มต่�วิสะกด้ประสมด้�วินสระเสยงส��น

ท$ มาของฉั�นท�

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 2

ไทยร�บแบบอย#างมาจากอ�นเด้ย ต่%าราฉั�นทศึาสต่ร�วิ#าด้�วิยการแต่#งฉั�นท� คำ�อ คำ�มภร�วิ/ต่โต่ท�ย และคำ�มภร�ส/โพัธ์าล�งการ จากพัระไต่รป9ฎก

คำ�มภร�วิ/ต่โต่ท�ย กล#าวิวิ#าฉั�นท�ม 108 ชน�ด้ แบ#งเป.น 2 พัวิก คำ�อ1.ฉั�นท�วิรรณพัฤต่�2.ฉั�นท�มาต่ราพัฤต่�

ฉั�นท�วิรรณพัฤต่�ก%าหนด้คำณะข้องฉั�นท� 8 คำณะ คณะของฉั�นท� คำณะ หมายถ-ง ล�กษณะการเรยงข้องเสยงคำร/และลห/ กล/#มละ 3 เสยง เป.น 1 คำณะ

ม 8 คำณะ คำ�อ- มะ - ชะ- นะ - ระ- ภะ - สะ- ยะ - ต่ะ

ปรู้ะเภทของฉั�นท�ฉั�นท�มากมายหลายชน�ด้ การแบ#งชน�ด้ข้องฉั�นท�ต่าม

ฉั�นทล�กษณ�ให�สะด้วิกแก#การศึ-กษาอาจแบ#งเป.น ๓ ประเภท ด้�งน�ปรู้ะเภทท$ ๑ ฉั�นท� ๑๑ ฉั�นท� ๑๒ แลัะฉั�นท� ๑๔ ฉั�นท�ประเภทน�แบ#งเป.น ๒

บาท มส�มผู้�สเหม�อนก�น แต่#ล�กษณะการอ#านแต่กต่#างก�นต่ามต่%าแหน#งคำ%าคำร/ ลห/ มส�มผู้�สบ�งคำ�บ คำ�อ ส�มผู้�สระหวิ#างบาทและระหวิ#างบท คำ�อ คำ%าส/ด้ท�ายข้องบทเอก ( บาทท�หน-�ง) ส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายในวิรรคำแรกข้องบาทโท ( บาทท�สอง) ถ�ามากกวิ#าหน-�งบท ต่�องมส�มผู้�สระหวิ#างบท คำ�อ คำ%าส/ด้ท�ายข้องบทแรกจะต่�องส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องบาทเอกในบทต่#อไป ส#วินส�มผู้�สท�เป.นเส�นประในแผู้นผู้�ง เป.นส�มผู้�สระหวิ#างวิรรคำแรกส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าท�สามข้องวิรรคำท�สองในบาทเด้ยวิก�น เป.นส�มผู้�สท�ไม#บ�งคำ�บ บางบทจะมส�มผู้�สด้�งกล#าวิ แต่#บางบทก=ไม#ม

ฉั�นท� ๑๑ หมายถ-ง ฉั�นท�ท�มจ%านวินคำ%าคำร/ ลห/ บาทละ ๑๑ คำ%า เช#น อ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� อ/เปนทรวิ�เชยรฉั�นท� อ/ปชาต่�ฉั�นท� สาล�นฉั�นท�

๑ อ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 3

พัวิกราชม�ลโด้ย พัลโบยม�ใช#เบาส/ด้ห�ต่ถแห#งเข้า ข้ณะหวิด้ส�พั-งกล�วิ

บงเน��อก=เน��อเต่�น พั�ศึเส�นสรร�ร�วิท��วิร#างและท��งต่�วิ ก=ระร�กระร�วิร�วิ

( สาม�คำคำเภทคำ%าฉั�นท�)ข้�อส�งเกต่

อ�นทรวิ�เชยรฉั�นท�บทหน-�งมสองบทบาท บาทท�หน-�งมสองวิรรคำ วิรรคำแรกม ๕ คำ%า วิรรคำหล�งม ๖ คำ%า รวิมบทท�ม ๒๒ คำ%า

๒ . อ/เปนทรวิ�เชยรฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#างด้�งน�

พัระราชบ/ต่รล�จ ฉัวิ�ม�ต่รจ�ต่เม�นณ ก�นและก�นเห�น คำณะห#างก=ต่#างถ�อ

ทะนงชนกต่น พัลล�นเถล�งล�อก=หาญ่กระเห�มฮื�อ มนฮื-ก บ น-กข้าม

ข้�อส�งเกต่อ/เปนทรวิ�เชยรฉั�นท� มคำณะเหม�อนอ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� ต่#างก�นท�ต่%าแหน#ง

คำ%าต่�นบาทข้องอ/เปนทรวิ�เชยรฉั�นท�เป.นคำ%าลห/ แต่#อ�นทรวิ�เชยรฉั�นท�เป.นคำ%าคำร/

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 4

๓ . อ/ปชาต่�ฉั�นท� หมายถ-ง ฉั�นท�ท�แต่#งประสมก�นระหวิ#างอ/เปนทรวิ�เชยรฉั�นท�ก�บอ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� ในการแต่#งจ-งต่�องอย#างน�อยสองบท เพัราะก%าหนด้ให�บาทท�หน-�งข้องบทแรก ก�บบทท�สองเป.นอ/เปนทรวิ�เชยร และให�บาทท�สองข้องบทแรกก�บบทท�สองเป.นอ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� ต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

สด้�บประกาศึ�ต่ ระบ/ก�จวิโรงการ

จ-งราชสมภาร พัจนารถประภาษไปเราคำ�ด้จะใคำร#ยก พัย/ห�พัลสกลไกร

ประช/มประช�ด้ช�ย รณร�ฐวิ�ชช

ข้�อส�งเกต่อ/ปชาต่�ฉั�นท�มคำณะเหม�อนอ/เปนทรวิ�เชยรฉั�นท�ในบาทท� ๑ และอ�นทรวิ�เชยร

ฉั�นท�ในบาทท� ๔๔ . สาล�นฉั�นท� เป.นฉั�นท�ท�มคำร/มาก มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

พัราหมณ�คำร ร �ส�งเกต่ ต่ระหน�กเหต่/ถน�ด้คำร�นราชาวิ�ชชสรร พัจ�กส #พั�นาศึสม

ย�นด้บ�ด้น�ก�จ จะส�มฤทธ์�Cมนารมณ�

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 5

เร��มมาด้�วิยปรากรม และอ/ต่สาหแห#งต่น( สาม�คำคำเภทฉั�นท�)

ข้�อส�งเกต่สาล�นฉั�นท�บทหน-�งมสองบาท บาทหน-�งมสองวิรรคำ วิรรคำแรกม ๕ คำ%า

วิรรคำหล�งม ๖ คำ%า เหม�อนก�บอ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� ต่#างก�นเพัยงต่%าแหน#งคำ%าคำร/ ลห/ วิรรคำแรกเป.นคำร/ล�วิน

ฉั�นท� ๑๒ หมายถ-ง ฉั�นท�ท�มจ%านวินคำ%าคำร/ ลห/บาทละ ๑๒ คำ%าข้อให�น�กเรยนส�งเกต่อ�นทรวิงศึ�ฉั�นท� และวิ�งส�ฏฐฉั�นท� ซึ่-�งมล�กษณะคำล�าย

ก�บอ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� และอ/เปนทรวิ�เชยร แต่#บาทท� ๒ และบาทท� ๔ มต่%าแหน#งคำ%าคำร/ ลห/ ต่#างก�น

๑ . อ�นทรวิงศึ�ฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#างด้�งน�

โอ�วิ#าอนาถใจ ละไฉันนะเป.นฉัน�แต่#ไรก=ไม#ม มะนะน-กระเหระหน

ไม#เคำยจะเช��อวิ#า รต่�น��นจะส�ประด้นมาส # ณ ใจต่น และจะต่�องระทมระทวิย

( ม�ทนะพัาธ์า)ข้�อส�งเกต่

อ�นทรวิงศึ�ฉั�นท� บทหน-�งม ๒๔ คำ%า แบ#งเป.นสองบาท บาทหน-�งมสองวิรรคำ วิรรคำแรกม ๕ คำ%า วิรรคำหล�งม ๗ คำ%า

๒ . วิ�งส�ฏฐฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�ง และต่�วิอย#างต่#อไปน�

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 6

ประช/มกษ�ต่ร�ย�รา ชสภาสด้�บคำะน-งคำะเนณท/กข้�ร-ง อ/ระอ�ด้ประหวิ�ด้ประวิ�ง

ประกอบระก%าพัา ห�รกายน#าจะจร�งม�ใช#จะแอบอ�ง กลอ%ากระท%าอ/บาย

(สาม�คำคำเภทคำ%าฉั�นท�)ข้�อส�งเกต่

วิ�ส�ฏฐฉั�นท� บทหน-�งมสองบาท บาทหน-�งมสองวิรรคำ วิรรคำแรกม ๕ คำ%า วิรรคำหล�งม ๗ คำ%า ต่%าแหน#งคำ%าคำร/ลห/และจ%านวินคำ%าข้องฉั�นท�น�คำล�ายก�บอ�นทรวิงศึ�ฉั�นท� ต่#างก�นต่รงท�คำ%าแรกในวิรรคำหน�าข้องอ�รนทรฉั�นท�เป.นคำร/ แต่#วิ�งส�ฏฐฉั�นท�เป.นคำ%าลห/

๓ . ก มล ฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

อ�ลโอนศึ�โรเพัฐน� พัจข้อมาภ�ย

ศึ�วิะทรงพั�โรธ์ใน ธ์ กระท%ากระล%าพัรบม�ทรงประสาทโทษ อ�ลโอด้ส%าออยวิอน

วิรองคำ�อ/มาอร อน/ก ลก%าล นคำร�น( อ�ลราชาคำ%าฉั�นท�)

ข้�อส�งเกต่

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 7

กมลฉั�นท�บทหน-�งม ๒๔ คำ%า แบ#งเป.นสองบาท บาทหน-�งมสอง วิรรคำหน-�งม ๖ คำ%า การวิางต่%าแหน#งคำร/ลห/คำล�ายอ/เปนอ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� เพัยงแต่#เพั��มคำ%าลห/หน�าวิรรคำแรกอกหน-�งคำ%า

๔ . โต่ฎกฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

ศึ�วิะแปลงวิรร ป วิ�ยหญ่�งย/วิด้

พัระอ/มาพัระก=ม ส/มน�สน�ยมด้ร/ส�ต่วิ�บร�เวิณ พัะพัระเวิทอ/ด้มสละเพัศึพั�ศึสม ศึ�วิะเพัศึพัระจ%าแลง

( อ�ลราชาคำ%าฉั�นท�)ข้�อส�งเกต่

โต่ฎกฉั�นท�หน-�งบทม ๒๔ คำ%า แบ#งเป.นสองบาท บาทหน-�งมสองวิรรคำ วิรรคำละหกคำ%าเหม�อนกมลฉั�นท� ต่#างก�นท�ต่%าแหน#ง คำร/ ลห/

๕ . ภ/ชงคำประยาต่ฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#างด้�งน�

ชะโด้ด้/กกระด้�โด้ด้ สลาด้โลด้ยะหยอยหยอยกระเพั��อมน%�าพัะพัร%�าพัรอย กระฉัอกฉัานกระฉั#อนชล

กระสร�อยซึ่#าสวิายช�วิ ระร�ร ��วิละวิาด้วิน

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 8

ประมวิลม�จฉัะแปมปน ประหลาด้เหล�อจะร%าพั�น( อ�ลราชาคำ%าฉั�นท�)

ข้�อส�งเกต่ ภ/ชงคำประยาต่ฉั�นท�บทหน-�งม ๒๔คำ%า แบ#งเป.นสองบาท บาทหน-�งมสองวิรรคำ วิรรคำละหกคำ%า

ฉั�นท� ๑๔ หมายถ-ง ฉั�นท�ท�มจ%านวินคำ%าคำร/ลห/บาทละ ๑๔ คำ%า ฉั�นท� ๑๔ ท�กวิไทยน�ยมแต่#ง คำ�อ วิส�นต่ด้�ลกฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

เร�องรองพัระมนท�รพั�จ�ต่ร กลพั�ศึพั�มานบนก#องแก�วิและกาญ่จนระคำน ร/จ�เรข้อลงกรณ�ช#อฟ้Fาก=เฟ้G� อยกลจะฟ้Hด้ ด้ลฟ้ากท�ฆั�มพัรบราลพั�ไลพั�ศึบวิร นภศึ ลสล�างลอย

( อ�ลราชาคำ%าฉั�นท�)ข้�อส�งเกต่

วิส�นต่ด้�ลกฉั�นท� บทหน-�งม ๒๘ คำ%า แบ#งเป.นสองบาท บาทหน-�งสองวิรรคำ วิรรคำแรกม ๘ คำ%า วิรรคำหล�งม ๖ คำ%า

ปรู้ะเภทท$ ๒ ฉั�นท� ๘ ฉั�นท�ประเภทน� บทหน-�งม ๔ บาท บาทหน-�งม ๘ คำ%า แบ#งเป.น ๒ วิรรคำ มส�มผู้�สบ�งคำ�บแบบเด้ยวิก�น คำ�อ คำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�สองส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�สาม คำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�ส� ส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�หก คำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�หกส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�เจ=ด้ ถ�าแต่#งมากกวิ#าหน-�งบทจะต่�องมส�มผู้�สระหวิ#างบท คำ�อ คำ%าส/ด้ท�ายข้องบทต่�น ( คำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�แปด้) จะต่�องส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�ส�ในบทถน�ด้ไป

ต่�วิอย#างฉั�นท� ๘ เช#น วิ�ชช/มมาลาฉั�นท� มาณวิกฉั�นท� จ�ต่รปทาฉั�นท�๑ . วิ�ชช/มมาลาฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 9

แรกทางกลางเถ��อน ห#างเพั��อนหาผู้ �หน-�งใด้น-กด้ เห=นใคำรไปKมหลายวิ�นถ��นล#วิง เม�องหลวิงธ์านนามเวิสาล ด้/#มเด้าเข้�าไป

ผู้ กไมต่รจ�ต่ เช�งช�ด้ชอบเช��องก�บหม #ชาวิเม�อง ฉั�นอ�ชฌาล�ยเล#าเร��องเคำ�องข้/#น วิ�าวิ/ #นวิายใจจ%าเป.นมาใน ด้�าวิต่#างแด้นต่น

( สาม�คำคำเภทคำ%าฉั�นท�)

ข้�อส�งเกต่วิ�ชช/มมาลาฉั�นท�บทหน-�งมส�บาท รวิมแปด้วิรรคำ บาทหน-�งมสองวิรรคำ

วิรรคำละ ๔ คำ%าแต่#ละวิรรคำใช�คำ%าคำร/ล�วินหากเปรยบเทยบระหวิ#างวิ�ชช/มมาลาฉั�นท�ก�บกาพัย�ส/รางคำนางคำ� ๒๘ จะพับ

วิ#ามล�กษณะบ�งคำ�บท�คำล�ายคำล-งก�นมาก ท��งในเร��องจ%านวินคำ%าในแต่#ละวิรรคำซึ่-�งมส�คำ%าเท#าก�น และในเร��องส�มผู้�สบ�งคำ�บ ต่#างก�นเพัยงวิ�ชช/มมาลาฉั�นท�มจ%านวินคำ%ามากกวิ#ากาพัย�ส/รางคำนางคำ�อย #หน-�งวิรรคำ และท/กคำ%าในวิ�ชช/มมาลาฉั�นท� เป.นคำ%าคำร/ล�วิน แต่#กาพัย�ส/รางคำนางคำ�ไม#บ�งคำ�บคำร/ลห/

2. มาณวิกฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

อย#าต่�และหล # คำร จะเฉัลยเธ์อน#ะเสวิย ภ�ต่กะอะไรในท�นน� ด้ฤไฉัน

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 10

พัอหฤท�ย ย��งละกระม�งราช ธ์ ก=เล#า เคำ�า ณ ประโยคำ

ต่นบร�โภคำ แล�วิข้ณะหล�งวิาทประเท�อง เร��องส�ประท�งอาคำมย�ง ส�กข้สภา

( สาม�มคำเภทคำ%าฉั�นท�)ข้�อส�งเกต่

มาณวิกฉั�นท�มจ%านวินคำ%าในแต่#ละบท แต่#ละบาท และแต่#ละวิรรคำเหม�อนคำณะข้องวิ�ชช/มมาลาฉั�นท� ต่#างก�นแต่#มาณวิกฉั�นท�ก%าหนด้คำ%าลห/อย #กลางสองคำ%า จ-งท%าให�มจ�งหวิะเร=วิกวิ#าวิ�ชช/มมาลาฉั�นท�

๓ . จ�ต่รปทาฉั�นท� มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

นาคำรธ์า อลเวิงไปเห=นร�ป/ม พัลมากมายข้�ามด้�รชล ก=ล/พั�นหมายม/#งจะทลาย พัระนคำรต่น

ต่#างก=ต่ระหนก มนอกเต่�นต่��นบม�เวิ�น ต่ะละผู้ �คำนท��วิบ/รคำา มจลาจลเสยงอลวิน อลเวิงไม

(สาม�คำคำเภทคำ%าฉั�นท�)

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 11 ข้�อส�งเกต่

จ�ต่รปทาฉั�นท�ต่#างจากมาณวิกฉั�นท�ต่รงท�ก%าหนด้ต่%าแหน#งคำ%าลห/ในวิรรคำหล�งให�อย #หน�าท��งสองคำ%า แล�วิต่ามด้�วิยคำ%าคำร/สองคำ%า

ปรู้ะเภทท$ ๓ ฉั�นท�ปรู้ะเภท ๓ วรู้รู้ค ฉั�นท�ประเภทน�บทหน-�ง แบ#งเป.น ๓ วิรรคำ ใช�ส�มผู้�สแบบเด้ยวิก�น คำ�อ คำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำแรก ส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�สอง คำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�สาม (คำ%าส/ด้ท�ายข้องบท) ส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำในบทต่#อไป ล�กษณะส�มผู้�สคำล�ายกาพัย�ฉับ�ง ๑๖

ต่�วิอย#างฉั�นท�ประเภทน� เช#น มาล�นฉั�นท� ๑๕ ล�ทท/ลวิ�กกฬิ�ต่ฉั�นท� ๑๙ อท�ส�งฉั�นท� ๒๐

๑ . มาล�นฉั�นท� ๑๕ มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#างด้�งน�

มธ์/รพัจนร%าพั�น พั��นพั�เศึษสรรพั� สถาพัรมธ์/รพัจนสารสอนเช�ญ่วิ�มลสมร บ%าร/งองคำ�

ข้�อส�งเกต่มาล�นฉั�นท�บทหน-�ง ม ๑๕ คำ%า วิรรคำท�หน-�งม ๘ คำ%า วิรรคำท�สองม ๔ คำ%า

วิรรคำท�สามม ๓ คำ%า๒ . ส� ทท/ลวิ�กกฬิ�ต่ฉั�นท� ๑๙ มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง

ด้�งน�

ไหวิ�คำ/ณองคำ�พัระส/คำต่อนาวิรณญ่าณ

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 12

ยอด้ศึาสต่าจารย� ม/นอกคำ/ณส/นทรธ์รรมคำ�มภรวิ�ธ์

พั/ทธ์พัจน�ประช/มต่ร ป9ฏก (สาม�คำคำเภทคำ%าฉั�นท�)

ข้�อส�งเกต่ล�ทท/ลวิ�กกฬิ�ต่ฉั�นท�บทหน�งม ๑๙ คำ%า วิรรคำแรกม ๑๒ คำ%า วิรรคำท�สองม

๕ คำ%า วิรรคำท�สามม ๒ คำ%า๓ . อท�ส�งฉั�นท� ๒๐ มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

เอออ/เหม#นะม-งซึ่�ช#างกระไรท/ทาสสถ/ลฉัะน�ไฉัน ก=มาเป.น

ศึ-ก บ ถ-งและม-งก=ย�งม�เห=นจะน�อยจะมากจะยากจะเย=น ประการใด้

(สาม�คำคำเภทคำ%าฉั�นท�)ข้�อส�งเกต่

อท�ส�งฉั�นท�บทหน-�งม ๒๐ คำ%า วิรรคำแรกม ๙ คำ%า วิรรคำท�สองม ๘ คำ%า และวิรรคำท�สามม ๓ คำ%านอกจากน� ย�งมฉั�นท�ท�ไม#สามารถจ�ด้เข้�าประเภทด้�งกล#าวิได้� เช#น

๔.ส� ทธ์ราฉั�นท� ๒๑ มล�กษณะบ�งคำ�บต่ามแผู้นผู้�งและต่�วิอย#าง ด้�งน�

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 13

ฟ้H� นเฟ้Gอนเล�อนล�มเพัราะอารมณ� วิ�ปร�ต่กระอ/กรมเด้�อด้บได้�สม ประฤาด้

อย#างทรงเศึร�าโศึกพั�โยคำม ท/มนสบม�ด้ส%�าส/เมธ์ ต่�เต่ยนน�ก

(อ�ลราชคำ%าฉั�นท�) ข้�อส�งเกต่

ส�ทธ์ราฉั�นท�บทหน-�ง ม ๒๑ คำ%า แบ#งเป.นส�วิรรคำ วิรรคำแรกและวิรรคำท�สองมวิรรคำละ ๗ คำ%า วิรรคำท�สามม ๔ คำ%า วิรรคำท�ส�ม ๓ คำ%า คำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำแรกส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�สอง และคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�สองส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�สาม คำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำท�ส�ในบทแรก ส#งส�มผู้�สไปย�งคำ%าส/ด้ท�ายข้องวิรรคำแรกในบทถ�ด้ไป

การู้เลั�อกใช้ฉั�นท�ใหเหมาะสมก�บเน�-อความเน��องจากฉั�นท�แต่#ละชน�ด้มลลาไม#เหม�อนก�น กวิจ-งน�ยมเล�อกฉั�นท�ให�

เหมาะสมก�บเน��อคำวิามท�ต่�องการแต่#ง ด้�งน�๑. บทไวิ�คำร บทนม�สการส��งศึ�กด้�Cส�ทธ์�C บทสรรเสร�ญ่พัระเกยรต่� ท�

ต่�องการให�มคำวิามข้ล�ง น�ยมใช�ล�ทท/ลวิ�กกฬิ�ต่ฉั�นท�๒. บทพัรรณนา บทชม หร�อบทคำร%�าคำรวิญ่ เช#น พัรรณนาคำวิามงาม

ธ์รรมชาต่� พัรรณนาคำวิามงามข้องบ�านเม�อง ชมคำวิามงามข้องผู้ �หญ่�ง พัรรณนาคำวิามร�กและคำวิามเศึร�าโศึก เป.นต่�น น�ยมใช�วิส�นต่ด้�ลกฉั�นท� หร�ออ�นทรวิ�เชยรฉั�นท�

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 14

๓. บทแสด้งอารมณ�ร/นแรง เช#น โกรธ์ ต่��นเต่�น และวิ�ต่กก�งวิล เป.นต่�น หร�อบรรยายเก�ยวิก�บคำวิามร�กท�เน�นอารมณ�สะเท�อนใจ น�ยมใช�อท�ส�งฉั�นท� เพัราะฉั�นท�น�มเสยงหน�กเบาสล�บก�นท%าให�แสด้งอารมณ�ได้�ด้

๔. บทพัรรณนา หร�อบรรยายคำวิามท�น#าต่��นเต่�นประท�บใจ แสด้งคำวิามร#าเร�ง สน/กสนานรวิด้เร=วิ น�ยมใช�ภ/ชงคำประยาต่ฉั�นท� โต่ฎกฉั�นท� หร�อมาณวิกฉั�นท�

๕. บทบรรยายคำวิามท�เป.นไปอย#างเรยบ ๆ น�ยมใช�อ/เปนทรวิ�เชยรฉั�นท� อ�นทวิงคำ�ฉั�นท� วิ�งล�ฏฐฉั�นท� อ/ปชาต่�ฉั�นท�

๖. บทบรรยายเร��องท�มล�กษณะส�บสนต่#อเน��องก�น น�ยมใช�มาลนฉั�นท� ซึ่-�งมลห/ในวิรรคำแรกถ-งหกพัยางคำ� มลลาจ�งหวิะเร=วิและช�าลงในต่อนท�าย แต่#ฉั�นท�น�แต่#งยาก จ-งใช�ก�บบทบรรยายท�ไม#ยาวิน�ก

คำวิามน�ยมในการเล�อกใช�ฉั�นท�แต่#งให�เหมาะสมก�บเน��อคำวิามท�กล#าวิมาน� ม�ได้�เป.นข้�อก%าหนด้ต่ายต่�วิเป.นเพัยงข้�อส�งเกต่ ส%าหร�บใช�เป.นแนวิทางในการพั�จารณาเล�อกใช�ฉั�นท�ให�เหมาะก�บเน��อคำวิามเท#าน��น

การู้อ�านฉั�นท�เน��องจากฉั�นท�เป.นคำ%าประพั�นธ์�ท�บ�งคำ�บคำร/ลห/ การอ#านฉั�นท�จ-งต่�อง

อ#านให�ถ กต่�องต่ามต่%าแหน#งคำ%าคำร/ลห/ และลลาจ�งหวิะข้องฉั�นท�แต่#ละชน�ด้ คำ%าบางคำ%าท�ปกต่�อ#านออกเสยงเป.นคำร/ เช#น คำ%าวิ#า ส/ข้ (ส/ก) อาจจะออกเสยบงเป.นลห/สองพัยางคำ�วิ#า ส/-ข้ะ หร�อออกเสยงวิ#า ส/ก-ข้ะ เม��อบ�งคำ�บให�อ#านเป.นคำร/เรยงก�น ด้�งต่�วิอย#างวิส�นต่ด้�ลกฉั�นท� ๑๔ ในสาม�คำคำเภทคำ%าฉั�นท�ต่#อไปน�

แวิ#นแคำวิ�นมคำธ์นคำรรา ชคำฤห�ฐานบ/รส�บราชวิ�ต่รวิ�ธ์ทวิ ทศึธ์รรมจรรยา

การอ#านวิส�นต่ด้�ลกฉั�นท�บทน�ต่�องออกเสยงอ#านต่ามต่%าแหน#งคำร/ ลห/ ด้�งน�

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 15

แวิ#น แคำวิ�น / มะ คำด้ / ทะ นะ คำะ รา ชะ คำร- ถา / นะ บ ร

ส�บ ราด้ / ชะ / วิ�ด้ / วิ� ทะ ทะวิ ทะ สะ ท�น / มะ จ�น ยา

ในการอ#านฉั�นท�น��น นอกจากต่�องออกเสยงคำร/ลห/ให�ถ กต่�องต่ามแผู้นผู้�งคำ�บข้องฉั�นท�แต่#ละประเภทแล�วิ ต่�องเวิ�นจ�งหวิะต่อนในการอ#านให�ถ กต่�องด้�วิย โด้ยมช#วิงหย/ด้เล=กน�อยข้�างหล�งคำ%าท�ลงจ�งหวิะ และจะต่�องลงจ�งหวิะท�คำ%าคำร/เสมอไป การแบ#งจ�งหวิะในการอ#านฉั�ท�ประเภทต่#าง ๆ ข้อให�น�กเรยนศึ-กษาจากแผู้นผู้�งข้องฉั�นท�กแต่#ละชน�ด้ ซึ่-�งได้�แสด้งไวิ�แล�วิอย#างช�ด้เจน

ถ�าน�กเรยนได้�อ#านออกเสยงฉั�นท�แต่#ละชน�ด้หลาย ๆ คำร��ง แล�วิฟ้Hงจ�งหวิะด้�วิยต่นเอง ก=จะทราบได้�วิ#าฉั�นท�แต่#ละชน�ด้มจ�งหวิะอย#างไร คำวิรจะเน�นเสยง ทอด้เสยงในการอ#านอย#างไร จ-งจะฟ้Hงไพัเราะ แม�จะไม#ได้�อ#านเป.นท%านองเสนาะก=ต่าม ผู้ �อ#านก=จะจ%าล�กษณะบ�งคำ�บคำร/ลห/ให�ได้�จ-งจะอ#านได้�ถ กต่�องต่ามล�กษณะบ�งคำ�บข้องฉั�นท�แต่#ละชน�ด้

การู้ฝึ/กแต่�งค�าปรู้ะพั�นธ์�ปรู้ะเภทฉั�นท�แม�วิ#าฉั�นท�จะเป.นคำ%าประพั�นธ์�ท�แต่#งยาก แต่#หากน�กเรยนได้�ฝึRกแต่#ง

น�กเรยนจะพับวิ#าการแต่#งฉั�นท�น��นไม#ยากอย#างท�คำ�ด้ ท��งย�งเก�ด้คำวิามสน/กสนานในการเล�อกสรรถ�วิยคำ%ามาให�ต่รงต่%าแหน#งคำร/ ลห/ ข้องฉั�นท� ในการฝึRกแต่#งฉั�นท�น�กเรยนคำวิรปฏ�บ�ต่�ด้�งน�

๑. ศึ-กษาฉั�นท�ล�กษณ�ข้องฉั�นท�ชน�ด้ท�น�กเรยนต่�องการแต่#งให�เข้�าใจ๒. ในข้��นฝึRกห�ด้คำวิรเล�อกฉั�นท�ท�แต่#งได้�ง#าย ไม#มคำร/ลห/ซึ่�บซึ่�อน เช#น

วิ�ชช/มมาลาฉั�นท� ซึ่-�งมล�กษณะคำล�ายกาพัย�ส/รางคำนางคำ� อ�นทรวิ�เชยรฉั�นท� ซึ่-งล�กษณะคำล�ายกาพัย�ยาน เพัราะกาพัย�ท��งสองชน�ด้น�น�กเรยนเคำยเรยนร �มาแล�วิในช#วิงช��นท� ๓ เม��อมคำวิามช%านาญ่จ-งเล�อกแต่#งฉั�นท�ท�ยากข้-�น

๓. เล�อกห�วิข้�อง#าย ๆ ท�น�กเรยนมประสบการณ� อาจจะเป.นเร��องในชวิ�ต่ประจ%าวิ�นข้องน�กเรยน เช#น การศึ-กษา การสนทนา การท#องเท�ยวิ เป.นต่�น

๔. ไม#คำวิรใช�คำ%าท�ยาก หร�อเป.นคำ%าศึ�พัท�ระด้�บส ง คำวิรเล�อกใช�ถ�อยคำ%าง#าย ๆ มาเรยงร�อยให�ถ กต่�องต่ามฉั�นทล�กษณ�ด้�งต่�วิอย#างต่#อไปน�

ภ#ช้งคปรู้ะยาดฉั�นท� ๑๒

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วิ�ชาภาษาไทย ท 43102 ช��น ม .6 เร��อง ฉั�นท� หน�าท� 16

จะเหลยวิซึ่�ายก=งามต่า จะเหล�อบข้วิาก=เพัล�นใจจะด้ เบ��องพับ ไป ต่ลอด้ล�วินจะชวินแล

ผู้�พั�ศึส งล�แสงโสม อร#ามโคำมโพัยมแข้ต่ะล-งหลงพัะวิงแด้ ฤด้งงเพัราะคำวิามงาม

ณ ชายหาด้สะอาด้ทราย และกรวิด้ทรายประกายวิาม

วิะวิาบวิ�บระย�บยาม ผู้สานแสงพัระจ�นทร�เพั=ญ่ทะเลแลกระแสหล��ง อ/ทกพัส��งถะถ��งเห=น

ผู้สมสข้จเป.น ประหน-�งแก�วิต่ระการเข้ยวิพัระพัายฮื�อกระพั�อหวิน ประมวิลม�วินสม/ทรเกลยวิ

ระด้มพั�ด้ ณ บ�ด้เด้Sยวิ ข้ยายแยกและแต่กฉัาน(ข้�าพัเจ�าน��งอย #ชายทะเล ช�ต่ –

บ/รท�ด้)

จะเห=นได้�วิ#าฉั�นท�บทน�มศึ�พัท�ยากอย #ไม#ก�คำ%า เช#น พับ โพัยม เป.นต่�น นอกจากน��นเป.นคำ%าศึ�พัท�ท�น�กเรยนเข้�าใจคำวิามหมายน�บได้�วิ#ากวิเป.น นายแห#ง“

ถ�อยคำ%า อย#างแท�จร�ง เพัราะสามารถเรยงร�อยถ�อยคำ%าสาม�ญ่ให�เป.นคำ%าฉั�นท�ได้�”

อย#างไพัเราะ และถ กต่�องต่ามฉั�นทล�กษณ�

**************************