უჯრედის აგებულება განკუთვნილია საჯარო სკოლების

-8 მე კლასის მოსწავლეთათვისბიოლოგიაში

: ავტორი თბილისის I საჯარო სკოლის ბიოლოგიის: . მასწავლებელი ბმდ ეკატერინე

მითაიშვილი

31.03.2010 წელი

უჯრედის აგებულება

• უჯრედი ცოცხალი ორგანიზმების აგებულების უმცირესი ერთეულია

• ყველა ცოცხალი ორგანიზმის უჯრედები აგებულებით ერთმანეთის მსგავსია

• ყველა უჯრედი წარმოიქმნება დედისეული უჯრედის გაყოფის გზით

უჯრედთა სახეები

მცენარეული უჯრედი

( )ამება პროტისტი

( სისხლის უჯრედები ერითროციტები და)ლეიკოციტი

( )ცხოველური უჯრედი ნეირონი

ბაქტერიული უჯრედი

სოკოს უჯრედი

უჯრედთა ტიპები - ეუკარიოტები ბირთვიანი

უჯრედებიმცენარეული

ცხოველური

- პროკარიოტები უბირთვოუჯრედები

ბაქტერიული

სოკოს

მცენარეული უჯრედი

ცხოველური უჯრედი

უჯრედის სტრუქტურები

• / ( მემბრანა კედელი მცენარეებში და)სოკოებში

• ციტოპლაზმა• ბირთვი ბირთვაკით• ენდოპლაზმური ბადე• გოლჯის აპარატი• მიტოქონდრია• რიბოსომები• ( )პლასტიდები მცენარეებში• ( , )ვაკუოლი მცენარეებში სოკოებში• ( )უჯრედის ცენტრი ცხოველებში• ლიზოსომები

მცენარეული და ცხოველური უჯრედების განმასხვავებელი ნიშნები

ნიშანი მცენარეული უჯრედი ცხოველური უჯრედი

უჯრედის კედელი მოთავსებულია . მემბრანის გარედან

. შეიცავს ცელულოზას .იცავს უჯრედს

არ არის

პლასტიდები , ქლოროპლასტები, ქრომოპლასტები

ლეიკოპლასტები

არ არის

კვების ტიპი ავტოტროფები ჰეტეროტროფები

ვაკუოლი . დიდი ზომის ბუშტი შეიცავს უჯრედის

წვენს

არა რის

ცენტრიოლი არ არის . ყველა უჯრედშია მონაწილეობს

უჯრედის გაყოფაშილიზოსომები არ არის . ყველა უჯრედში

მონაწილეობს გაცნეთილი

ორგანელებისდაშლაში

უჯრედის აგებულება1. უჯრედის კედელი

( )აქვს მცენარეებს და სოკოებს

უჯრედის კედლის აგებულება დაფუნქციები

• მოთავსებულია პლაზმური მემბრანის გარედან

• უჯრედს უნარჩუნებს ფორმას

• მცენარეებში იგი შედგება ცელულოზისაგან

• ( იცავს უჯრედს დაზიანებისაგან იცავს ოსმოსური

), გახეთქვისაგან გამოშრობისაგან

• წარმოადგენს უჯრედის მექანიკურ საყრდენს

• , უჯრედის კედელში გადის არხები რომელთა

საშულებითაც შესაძლებელია ნივერებათა

.გადაადგილება ერთი უჯრედიდან მეორეში

უჯრედის აგებულება2. პლაზმური მემბრაბა

პლაზმური მემბრანის ფუნქციები

• . უჯრედს აკრავს გარედან

უშუალოდ ესაზღვრება

ციტოპლაზმას

• იცავს უჯრედის შიგთავსს

• ახორციელებს ნივთიერებათა

და იონების ცვლას

• ინარჩუნებს უჯრედის

შიგთავსის ქიმიურ ი

შედგენილობის მუდმივობას

უჯრედის აგებულება3. ციტოპლაზმა

უჯრედის ჟელესმაგვარი

ნახევრადთხევადი

, შიგთავსია რომელიც

, , შეიცავს წყალს მარილებს

მინერალებს და ორგანულ

ნივთიერებებს

აქ მიმდინარეობს უჯრედის

ყველა ქიმიური რეაქცია

ციტოპლაზმაშია

მოთავსებული უჯრედის სხვა

სტრუქტურები

უჯრედის აგებულება4. ბირთვი

უჯრედის ბირთვი

• , შემოსაზღვრულია ორმაგი მემბრანით რომელიც დაცხრილულია ფორებით

• აკონტროლოებს უჯრედში მიმდინარეპროცესებს

• - მისი ქრომატინის დნმ ში მოთავსებულია მემკვიდრული ინფორმაცია

• ბირთვში მოთავსებულია ბირთვაკი

5. ბირთვაკი

ბირთვი - ბირთვაკი მონაწილეობს

რიბოსომების სინთეზში

6. ენდოპლაზმური ბადე

ენდოპლაზმური ბადე

წარმოადგენს ბირთვის

მახლობლად

, განლაგებულ

მემბრანებით შექმნილი

არხების და მილების

განტოტვილი სისტემას

გლუვი ენდოპლაზმური ბადე - მასზე მიმდინარეობს ლიპიდების და ნახშირწყლების სინთეზი

ენდოპლაზმური ბადე

გრანულარული( ) ხორკლიანი

- ენდოპლაზმური ბადე მასზე განლაგებულია

, რიბოსომები ამიტომ აქ მიმდინარეობს ცილების

სინთეზი

7. გოლჯის აპარატი

- გოლჯის აპარატი , ცისტერნების კომპლექსი

რომელშიც გროვდება ენდოპლაზმურ ბადეზე

წარმოქმნილი .ნივთიერებები

აქ ხდება ნივთიერებებისტრანსპორტირება

.ბუშტუკების გზით

აქ წარმოიმნებალიზოსომები

8. მიტოქონდრია - მიტოქონდრია

ორშრიანი მემბრანით . დაფარული ორგანელაა

” აქ ხდება უჯრედული”. სუნთქვა

იგი უჯრედის” ენერგეტიკული

”.სადგურია

მის კრისტებზე - მიმდინარეობს ატფ ის.სინთეზი

.აქვს საკუთარი დნმ

9. რიბოსომები

რიბოსომები მარცვლოვანი

ენდოპლაზმურიი ბადისმემბრანაზე

- 1. რიბოსომა მცირე; 2. სუბერთეული დიდი

სუბერთეული

1.

2.

რიბოსომები შექმნილია ცილებისა - .და რიბოსომული რნმ გსაგან

რიბოსომები წარმოიქმნება.ბირთვაკში

უჯრედში ისინი მინაწილეობენ

ცილების სინთეზში

რიბოსომები განლაგებულის მარცვლოვან ენდოპლაზმურ ბადეზე

ან უჯრედში თავისუფლადაა

10. ( )პლასტიდები მცენარებში

ქლოროპლასტები• მწვანე ფერის პლასტიდები ორმაგი მემბრანით• ქლოროპლასტებში მოთავსებულია ქლოროფილის

. მარცვლები აქ მიმდინარეობს ფოტოსინთეზი

ქრომოპლასტები• , , წითელი ნარინჯისფერი ყვითელი ფერის

პლასტიდები• , . შეფერილობას აძლევენ ყვავილებს ფოთლებს

აქვე გროვდება მცენარის ნივთიერებათა ცვლისპროდუქტები

ლეიკოპლასტები• უფერო პლასტიდები• ( ) საკვები ნივთიერებების ძირითადად სახამებლის

დაგროვება

11. ვაკუოლი

ვაკუოლი არის მცენარეულ და სოკოს უჯრედებში

ერთშრიანი მემბრანით შემოფარგლული სტრუქტურა

, შეიცავს უჯრედის წვენს რომელიც არის საკვები

ნივთიერებების ან ცვლის პროდუქტების წყალხსნარი

უჯრედის ოსმოსურირეზერვუარია

12. ( უჯრედის ცენტრი ცხოველურ)უჯრედებში

უჯრედის ცენტრი შედგება ცილინდრული ფორმის ორი

ცენტრიოლისაგან

არა აქვს მემბრანულიაგებულება

თითო ცენტრიოლი შექმნილია ცხრა სამმაგი მილების

სისტემისაგან

მონაწილეობს უჯრედისგაყოფაში

13. ლიზოსომა

- ლიზოსომა ერთშრიანი მემბრანით შემოფარგლული

ორგანელაა

აქვს მრგვალი ფორმა

უჯრედში მათი რაოდენობა დამოკიდებულია ამ უჯრედის

ცხოველქმედებაზე

ლიზოსომებში მოთავსებულიაფერმენტები

, აქვს მომნელებელი, დამცველობითი ავტოლიზის

ფუნქციები